Bogusław Wróbel CAMINO FRANC ÉS - caminodesantiago.pl · Droga do Gwiazd Średniowieczny most o...

1 | S t r o n a

Camino Francés 2010 Bogusław Wróbel

Droga do Gwiazd

CAMINO FRANC ÉS

przewodnik

2010

Droga…

Droga…

Cierpienie…

Modlitwa…

2 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Camino de Santiago Przewodnik 2010

Przewodniki po Camino, w zależności od uznania różnych tradycji, jako początek szlaku francuskiego uznają St. Jean Pied de Port, leżące jeszcze we Francji, lub też Roncesvalles, po stronie hiszpaoskiej.

Jako, że większośd pielgrzymów optuje za St. Jean Pied de Port, które ongiś leżało w Hiszpanii, od niego rozpoczniemy naszą wędrówkę do Santiago de Compostella. Przed nami 765 km (niektóre przewodniki utrzymują, że aż 818 km!).

W przewodniku zrezygnowano z podziałów na „etapy”, różne u różnych autorów; każdy i tak prędzej czy później będzie musiał iśd własnym tempem i „własną” drogą.

St. Jean Pied de Port to niewielkie miasteczko we francuskim regionie Basków (Pays Basque) nad rzeką Nive, 8 km od granicy hiszpaoskiej. Największą miejscowością w pobliżu jest Bayonne. Jedyny dojazd pociągiem do St. Jean Pied de Port możliwy jest tylko z tej miejscowości.

Jak dojechad do St Jean Pied de Port:

1. Z Biarritz (lotnisko we Francji, najbliższe SJPP): autobusem z Biarritz do Bayonne (z centrum miasta lub bezpośrednio z lotniska), później pociągiem z Bayonne do St. Jean Pied de Port.

2. Z Pampeluny: autobusem do Roncesvalles (45 km), autobusy linii La Montañesa odjeżdżają o 10.00 i 18:00 od pn- pt. i o 16.00 sb. Koszt ok. 6 €; nie jeżdżą w niedziele i święta; dalej - taksówką (taksówki czekają na autobus). Natomiast taksówka wprost z Pampeluny kosztuje 68 €, w niedzielę 85 €.

3. Z Roncesvalles: taksówką – koszt około 30 €. Częśd pielgrzymów próbuje dojechad autostopem.

4. Z San Sebastian: pociągiem lokalnym Euskotren do Hendaye (już po stronie francuskiej), stamtąd pociągiem do Bayonne a stamtąd następnym do St. Jean Pied de Port. Odcinki podróży są krótkie.

5. Z Bilbao: Autobusem do San Sebastian, a później według opisu. Inna możliwośd – autobusem do Pampeluny.

6. Z Hendaye: pociągiem do Bayonne i następnym do St. Jean Pied de Port. 7. Z Barcelony: pociągiem do Bayonne (np. o 10.45), później do St. Jean Pied de Port

(cena z Bayonne ok. 9 €).

Z St. Jean Pied de Port do Roncesvalles prowadzą dwie drogi:

1. Dłuższa, 25 km, przez Orisson, najczęściej uczęszczana; opisana poniżej. 2. Krótsza, 21 km, nie zalecana przy złej pogodzie, przez Luzaide-Valcarlos (Albergue

de Luzaide/Valcarlos, Plaza de Santiago, 24 miejsca, 10 € ze śniadaniem. Tel. 948 79 01 89)

3 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

1. St. Jean Pied de Port Do Hountto: 5 km

Albergues: 1. L'Esprit du Chemin, rue de la Citadella 40. 18 miejsc, 8 €, kuchnia. Tel. +33 (0)5 59

37 24 68 2. Albergue Le Chemin vers l'Etoile, Rue d'Espagne. 20 miejsc, 8 €, kuchnia. Tel. +33

(0)5 59 37 20 71 3. Albergue Accueil Pelerin, Rue de la Citadelle 55. Municypalne, 24 miejsca, 8 €,

mikrofalówka i maszynka do kawy. Tel. 0033 559 370 509

Miasteczko swoją nazwę zawdzięcza strategicznemu położeniu u stóp gór graniczących z Hiszpanią. Zostało założone w XII w. przez władców Nawarry; pod koniec XVI w. stało się częścią Francji. Swój średniowieczny urok zawdzięcza górującej nad nim twierdzy (zbudowanej w XVII w. przez inżyniera Vaubana w miejscu dawniejszego zamku) i mostom nad rzeką Nive. Ciekawsze zabytki: Puerta de Santiago, przez którą wkraczali pielgrzymi z północy i centrum Europy, zlokalizowana w starej części miasta i ufortyfikowany kościół de Notre Dame du Bout du Pont, gotycki.

2. Hountto (Honto; St Michel) Do Orisson: 2,8 km

Albergue: 1. Albergue Ferme Ithurburia. 20 miejsc, 13 €, brak kuchni. Tel. +33 (0)5 59 37 11 17

3. Orisson Do Roncesvalles: 17 km

Albergue: Refuge Orisson. 18 miejsc, 30 € ze śniadaniem, kuchnia. Tel. 00 33 5 59 49 13 03

4. Roncesvalles Do Burguete/Auritz: 3 km

Albergue: 1. Albergue Itzandegia, Real Colegiata de Roncesvalles. 110 miejsc, 6 €, brak kuchni.

Tel. 948 760000

4 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Kościół klasztorny Colegiata de Santa María, czysty przykład gotyku francuskiego w Hiszpanii, zbudowany w latach 1215-21 pod mecenatem króla Navarry Sancho VII, przebudowany w XVII w.; rzeźba Virgen de Roncesvalles. Obok kolegiaty klasztor, na planie kwadratu, z pierwszej połowy XVII w. Ponadto zabytkowa, niewielka gotycka kaplica Santiago (XIII w.) i kaplica Espíritu Santo, jeden z najstarszych zabytków w miejscowości (z XII w.).

5. Burguete/Auritz Do Espinal: 3,3 km

„Wchodząc, po stromej pochyłości, spostrzegamy czerwone dachy i białe ściany Burguete, położonego na płaskowyżu” – pisał w powieści z 1926 r. Ernest Hemingway. Burguete jest wioską położoną wzdłuż ulicy San Nicolas, zabudowanej domami z XVIII i XIX w. Kościół San Nicolás de Bari z fasadą renesansową z 1699 r.; wewnątrz wystrój barokowy.

6. Espinal/ Aurizberri Do Biscaretta: 5 km

Albergue:

1. Camping URROBI. 42 miejsca, 8 €. Tel. 948760200

Wioska ufundowana w 1269 r. przez króla Nawarry Teobalda II. Kościół San Bartolome zbudowany w 1961 r.

7. Biskarreta/ Gerendiain Do Lintzoain: 1,9 km

Istniejące od XII w. antyczne Biscaretum dysponowało schroniskiem dla pielgrzymów, po którym nie ma już śladu. Kościół San Pedro zrekonstruowany w XVIII w. z romaoskim portalem z XIII w.

8. Lintzoain Do Zubiri: 7,6 km

Centrum geograficzne i administracyjne doliny. Kościół San Saturnino z XIII w, zrekonstruowany w XVI w. dominujący nad miejscowością.

5 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

9. Zubiri/Esteribar Do Larrasoana/Larrasoaina: 4,6 km

Albergues: 1. Albergue Zaldiko, Puente la Rabia 1. 24 miejsca, 10 €, mikrofalówka. Tel. 609

736 420 2. Albergue de Peregrinos de Zubiri, w dawnej szkole. Mucypalne, 52 miejsca, 6 €,

kuchnia. Tel. 628 324 186 Zubiri jest najważniejszą miejscowością doliny Esteribar. Przepływa przez nią rzeka Arga, którą wielokrotnie będzie się przekraczad na dalszych etapach – tutaj na drugi brzeg prowadzi średniowieczny most nazywany "de la Rabia" („Wścieklizny”); według tradycji po przeprowadzeniu zwierząt wokół (?) środkowego przęsła, stawały się one zdrowe. Kościół San Martin, wybudowany na miejscu dawnego, wykorzystywanego jako koszary, który został zburzony podczas walk w 1836.

10. Larrasoaña/Larrasoaina Do Villava: 9 km

Albergue: 1. Albergue de Larrasoaña, C/ San Nicolás. Municypalne, 73 miejsca, 6 €, kuchnia. Tel.

661 100 774 Jest to jedna z miejscowości powstałych dla potrzeb Camino, w XI w. istniało tu schronisko dla pielgrzymów, założone przy jeszcze starszym klasztorze. W XII w. zaczęli pojawiad się osadnicy, głównie z Francji. Kościół parafialny pod wezwaniem San Nicolás de Bari, kaplice San Blas i Santiago.

11. Villava Do Pamplona: 6,6 km

Albergue: 1. Albergue de la Trinidad de Arre, w dawnej szkole, przed dojściem do Villava.

Municypalne, 34 miejsca, 6 €, kuchnia. Tel. 948 332941

6 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Średniowieczny most o sześciu przęsłach nad rzeką Ulzama prowadzi do romaoskiej kaplicy i klasztoru Trinidad de Arre, dawnego schroniska dla pielgrzymów z XI w. Dalej szlak wchodzi do w Villawa, rodzinnego miasta Miguela Induráina, gdzie zobaczyd można oryginalny pomnik tego pięciokrotnego zwycięzcy Tour de France.

12. Pamplona/Iruna Do Cizur Menor: 4,6 km

Albergues: 1. Albergue de Jesús y María, Calle Compañía, blisko katedry. 114 miejsc, 5 €, kuchnia.

Tel. 662 570 716 2. Albergue Casa Paderborn, Playa de Caparroso 6. 24 miejsca, 5 €, kuchnia. Tel. 660

631 656 Miasto znane z gonitwy byków z okazji święta San Fermín. Założone przez Rzymian w 74 r. pod nazwą Pompeyo Magno, od IX w. jest stolicą Navarry. Słynna calle Estafeta z doskonałymi barami tapas. Warte obejrzenia place Castillo i San José blisko katedry. Gotycka katedra Santa María, fronton neoklasycystyczny autorstwa Ventury Rodrígueza, wewnątrz grobowiec króla Carlosa III i jego żony Leonory.

13. Cizur Menor Do Zariquiegui: 6,6 km

Albergues: 1. Albergue de Cizur Menor. 27 miejsc, 5 €, kuchnia. Tel. 618 098 698 2. Albergue Familia Roncal. 52 miejsca, 7 €, kuchnia. Tel. 948 18 38 85

Niewielka wioska, romaoski kościół parafialny San Miguel, odrestaurowany w 1989 r. W 1998 r. oddany Kawalerom maltaoskim.

14. Zariquiegui Do Utrega: 6,3 km

Albergue: 1. El albergue de Zariquiegui, C/ San Andrés 16. 16 miejsc, 10 € ze śniadaniem,

kuchenki mikrofalowe. Tel. 948 35 33 53

7 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

W połowie drogi do Utergi – Alto del Perdon (515 m npm.) z charakterystyczną rzeźbą blaszanych pielgrzymów.

15. Uterga Do Muruzábal: 2,7 km

Albergues: 1. Albergue Camino del Perdón, Calle Mayor 57. 16 miejsc, 10 €, brak kuchni. Tel. 948

344 598 2. Albergue de peregrinos de Uterga, Calle Mayor s/n. 20 miejsc, 10 €, kuchnia.

Kościół parafialny de la Asunción, otoczony oliwkami, gotycki, na portyku sceny z dzieciostwa Jezusa.

16. Muruzábal Do Obanos: 2 km

Kościół parafialny San Esteban z elementami gotyckimi i barokowymi. Pałac w stylu barokowym z XVIII w. rodziny Pérez de Rada – obecnie bodega Palacio de Muruzábal.

Z Muruzábal Camino idzie prosto - do Obanos, ale można skręcid w lewo do Eunate – ok. 2 km. Eunate – to stojący samotnie niezwykły romaoski kościół na planie oktagonalnym pod wezwanie św. Maryi z Eunate. Podejrzewa się, że zbudowali go Templariusze, ale nadaje mu się także przeróżne znaczenia mistyczne.

17. Obanos Do Puente la Reina/Gares: 3 km

Albergue: 1. Albergue Usda, San Lorenzo 6. Blisko kościoła, 36 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel. 67656 09

27 Na środku placu Fueros de Obamos, obok kościoła San Juan Bautista, łaczą się szlaki idące z Rocesvalles i Somport (Camino Aragones). Miejscowośd znana z urody jej ulic i domów, różnorodnej architektury z elementami gotyckimi.

18. Puente la Reina/Gares Do Maneru: 5 km

Albergues: 1. Albergue de los Padres Reparadores, Crucifijo 1. 100 miejsc, 5 €, kuchnia. Tel. 948

340050 2. Albergue Jakue, Calle Irunbidea s/n. 38 miejsc, 8 €, kuchnia. Tel. 948 341017 3. Albergue Santiago Apostol, Paraje El Real. 100 miejsc, 8 €, brak kuchni. Tel. 94834

02 20

8 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Miejscowośd swą nazwę zawdzięcza mostowi nad rzeką Arga, ufundowanemu przez królową Doñę Mayor, żonę króla Navarry Sancho III. Most, z sześcioma przęsłami i pięcioma podporami należy do najpiękniejszych na Camino. Kościół św. Jakuba (Iglesia de Santiago) z XII w.

19. Maneru Do Cirauqui: 3 km

Kościół parafialny San Pedro, neoklasycystyczny z XVIII w.

20. Cirauqui Do Lorca: 5,3 km

Albergue: 1. Albergue Maralotx de Cirauqui, Calle San Román 30. 28 miejsc, 10 €, brak

kuchni. Tel. 678 635 208 Kościół San Román, gotycki z portykiem romaoskim z XIII w.

21. Lorca Do Villatuerta: 5 km

Albergues: 1. Albergue de Lorca, Calle Mayor 40. 14 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel. 948 54 11 90 2. Albergue la bodega del camino, C/ Placeta 8. 36 miejsc, 8 €, kuchnia, posiłki. Tel.

948 54 11 62

Kościół Santa Maria z romaoska absydą i gotycka nawą z 1209 r.

22. Villatuerta Do Estella/Lizarra: 4,2 km

Albergue: 1. Albergue de Villatuerta, C/ Rebote 5. 30 miejsc, 10 €, kuchnia. Tel. 948 53 60 95

Kościół parafialny, przy wejściu do wioski, gotycki, pod wezwaniem San Veremundo, patrona miejscowości.

9 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

23. Estella/Lizarra Do Ayegui: 1,5 km

Albergues: 1. Hospital de Peregrinos, C/ La Rúa 50. Municypalne, 104 miejsca, 4 €, kuchnia. Tel.

948 550200 2. Albergue de ANFAS de Estella, C/ Cordeleros 7. 30 miejsc, 5 €, kuchnia. Tel.

680459798 3. Albergue parroquial San Miguel, Mercado Viejo 18. 30 miejsc, donativo, kuchnia.

Tel. 948 55 04 31 W 1090 r. decyzją króla Sancho Ramireza miasto zostało włączone do szlaku Camino. Interesujący romaoski kościół San Pedro de la Rúa z XII w. z portykiem wskazującym na artystyczne wpływy arabskie. Pałac królów Nawarry, naprzeciwko kościoła San Pedro, otoczony galerią arkad, na jednej z nich kapitel przedstawiający walkę Roldána i giganta Ferraguta. W pobliżu - muzeum malarza Gustavo de Maeztu. Przy wejściu do miejscowości kościół Santo Sepulcro, romaoski z elementami gotyckimi.

24. Ayegui Do Monasterio de Irache: 1,2 km

Albergues: 1. Albergue San Cipriano de Ayegui, C/ Polideportivo 3. Municypalne, 80 miejsc, 6 €,

brak kuchni, posiłki. Tel. 948 55 43 11 2. Albergue Juvenil Oncineda, C/Monasterio de Irache. 120 miejsc, 12 €, kuchnia. Tel.

948 55 50 22

25. Monasterio de Irache Do Azqueta: 5 km

Klasztor Irache z XI w. znany głównie z kraników umieszczonych w ścianie, z których z jednego płynie woda, a z drugiego wino (działa od 1991 r.; woda płynie zawsze, wino niekoniecznie). Niegdyś działało tu schronisko i uczelnia benedyktynów. W kościele dwa piękne wirydarze, jeden z nich w stylu plateresk, czerpiącym wiele motywów ze sztuki

10 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

mauretaoskiej. Muzeum wina; polecane jest (za Hemingwayem) różowe nawarrskie rosado. Obok kraników napis: „Pielgrzymie, jeśli pragniesz dotrzed do Santiago w pełni sił witalnych, wypij to wspaniałe wino i wznieś toast za szczęście''. ''Zapraszamy chętnie do picia z umiarem, lecz by wino wziąd z sobą, wpierw musisz zapłacid.''

26. Azqueta Do Villamayor de Monjardin 2 km.

Bar, przy którym mieszka Pablo Sanz Zudaire zwany „Pawełkiem od Kijów”, który od 1986 r. przygotowuje i sprzedaje pielgrzymom kostury z drzewa orzechowego.

27. Villamayor de Monjardin Do Los Arcos: 13,3 km

Albergues: 1. Albergue parroquial Santa Cruz, c/ Santa María. Przy wejściu do wioski, 25 miejsc,

donativo, kuchnia. 2. Albergue Hogar Monjardín. Na placu, naprzeciwko kościoła. 25 miejsc, 5 €, brak

kuchni. Tel. 948 53 71 36

Władca Pampeluny, Sancho Garcés, odbił w roku 905 miasto i zamek nazywany San Esteban de Deyo z rąk muzułmaoskiej dynastii Banu Qasi. Zamek zaczął podupadad w XVI w., od kiedy Navarra weszła w skład Kastylii. Kościół San Andrés, romaoski (XII w.) odrestaurowany, z barokowym wejściem z XVIII w.; najcenniejszym skarbem jest srebrny krzyż, którego replika znajduje się w katedrze… w Toruniu.

28. Los Arcos Do Sansol: 7 km

Albergues: 1. Albergue Isaac Santiago, C/ San Lázaro s/n. Municypalne, 72 miejsca, 4 €, kuchnia.

Tel. 948 44 10 91 2. Albergue de la Fuente Casa de Austria, Travesía del Estanco 5. 48 miejsc, 6 €,

kuchnia. Tel. 948 640797 3. Casa Alberdi, C/ Hortal 3. 22 miejsca, 8 €, brak kuchni. Tel. 948640764

Starożytne miasto, które po zawirowaniach historii odrodziło się jako znaczący punkt na drodze św. Jakuba. Kościół Santa María - budowę rozpoczęto w XII w, a zakooczono po licznych przeróbkach w XIX w.; prezentuje style: romaoski, gotycki, plateresk, barok aż do neoklasycystycznego. Figura Santa María de los Arcos, czarna z niebieskimi oczami. Puerta de Castilla – dawna miejska brama główna umieszczona w resztkach średniowiecznych murów otaczających miasto.

29. Sansol Do Torres del Rio: 1 km

Albergue: 1. Albergue Arcadi y Nines, C/Taconera 10. 10 miejsc, 5 €, kuchnia. Tel. 618 19 75 20

Miejscowośd położona zaledwie kilometr od Torres del Rio. Kościół San Zoilo, barokowy, z XVIII w. Blisko wieży dokonały punkt widokowy na następną miejscowośd.

11 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

30. Torres del Rio Do Viana: 10 km

Albergues: 1. Albergue Casa Mariela, Plaza Padre Valeriano Ordóñez 6. 54 miejsca, 7 €, kuchnia.

Tel. 948 64 84 33 2. Albergue casa Mari, Calle Casas nuevas 13. 26 miejsc, 6 €, kuchnia. Tel. 948648409

Kościół Santo Sepulcro – jedna z pereł architektury na Camino, od 1931 r. uznawany za zabytek narodowy Hiszpanii. Romaoski (XII w.), oktagonalny, z ośmioma arkadami. Drewniany ołtarz z rzeźbą Chrystusa ukrzyżowanego.

31. Viana Do Logrono: 10,8 km

Albergues: 1. Albergue Parroquial de Viana, Plaza de los Fueros (koło kościoła Santa María). 15

miejsc, donativo, kuchnia. Tel. 948 64 50 37 2. Alberguería Andrés Muñoz, Calle Ruinas de San Pedro s/n. 54 miejsca, 6 €, kuchnia.

Tel. 948 64 55 30

Miejscowośd założona przez Sancho El Fuerte w 1219 r. Ratusz z fasadą w stylu baroku francuskiego. Kościół Santa María, gotycki z 1250 r. W pobliżu pomnik Cezara Borgii.

32. Logroño Do Navarette: 5,3 km

Albergues: 1. Albergue de Peregrinos de Logroño, Rua Vieja 322, obok kościoła Santa Maria del

Palacio i mostu (za mostem nad Ebro w prawo), 88 miejsc, 5 €, prowadzone przez Associacion Riojana de Amigos del Camino. Tel. 941239201

2. Albergue de Peregrinos Puerta del Revellín, Plaza Martínez Flamarique, 40 miejsc, 10 €, brak kuchni, możliwośd rezerwacji. Tel. 629170447

3. Albergue parroquial de la iglesia Santiago el Real, Calle Barriocepo, 6 (iglesia de Santiago el Real), czynne w lecie, donativo

12 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Stolica regionu La Riocha, założona w 1095 r. W VI w. miasto zostało zniszczone przez wizygockiego króla Leowigilda, w VIII w. zostało zdobyte przez Maurów i nazwane Albaida (tzn. Biała). W latach 1609-1610 toczył się tu największy w historii proces czarownic, obejmujący kilka tysięcy Basków, zakooczony śmiercią kilkunastu osób, którego przebieg przyczynił się do zaprzestania tego typu oskarżeo w Hiszpanii. Konkatedra Santa María de la Redonda z XV w., przekształcona gruntownie w duchu baroku w XVIII w. Ołtarz główny z XVII w., „Ukrzyżowanie” przypisywane Michałowi Aniołowi. Kościół św. Bartłomieja (Iglesia de San Bartolomé), gotycki, z rzeźbionym portalem z przełomu XIV/XV w. ze scenami z życia patrona, uważany za najpiękniejszy w La Rioja. Kościół św. Jakuba (Iglesia de Santiago el Real), gotycki, z XVI w., z rzeźbą św. Jakuba - jako Santiago Matamoros - na barokowej fasadzie, autorstwa Juana de Roan (1602). Kościół Santa Maria del Palacio, ufundowany przez Alfonsa VII w 1130 r., romaoski, z gotyckimi sklepieniami i hełmem wieży o wysokości 45 m, zwanym "igłą" (la aguja). W centrum miasta fontanna (Fuente de la Gran Vía) z brązowymi postaciami królów związanych z miastem i regionem.

Szlak, wychodząc z miasta, wiedzie ponad kilometr przez rejon przemysłowy, w pobliżu przedstawicielstwa Nissana skręca do parku San Miguel i przez tereny zielone idzie dalej, aż do strefy przyrodniczej la Grajera, założonej nad sporym zalewem z 1883 r. z licznymi miejscami do odpoczynku (5,7 km). Kilka kilometrów dalej – metalowa siatka, na której pielgrzymi zostawiają krzyże przyniesione ze sobą, lub utworzone z tego, co pod ręką. Nieco dalej, na wzgórzu - ogromny blaszany pomnik byka. Szlak schodzi w dół i po przekroczeniu drogi AP-68, dociera do ruin dawnego szpitala dla pielgrzymów San Juan de Acre, ufundowanego w 1185 r. przez Maríę Ramírez.

33. Navarette Do Ventosa: 6 km

Albergues: 1. El Cantaro, Calle Herrerias 16, 16 miejsc, 10 € (40 € pokój 2-osobowy), kuchnia,

pralnia, suszarnia. Tel. 941441180 2. Albergue Turistico Jacobus, Calle Santiago 1, 11 miejsc, 11 €, kuchnia, suszarnia.

Tel. 659687193 3. Albergue Peregrinos Calle San Juan, 40 miejsc, 5 €, kuchnia, brak rezerwacji. Tel.

94144 0776

13 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Miasteczko położone na wzgórzach Tedeón. XVI-wieczny kościół Wniebowzięcia. Przy wyjściu z miasta cmentarz z XIII-wiecznym romaoskim portalem, gdzie mają znajdowad się oryginalne drzwi z pielgrzymiego szpitala San Juan de Acre. Na murze cmentarza pamiątkowa płyta przypominająca belgijską rowerzystkę, Alice de Graemer, która w czasie pielgrzymki zginęła tam w 1986 r.

Przed Ventosą, w Sotés, nieco w bok od szlaku (są wskazówki) - albergue umiejscowione w bodedze: Albergue Bodega Fernando J. Rodríguez, C/ Conde de Garay, 25 Sotés, 18 miejsc, 13 € ze śniadaniem. Tel. 670 053 229

34. Ventosa Do Najera: 11,2 km

Albergues: 1. San Saturnino, 26 miejsc, 7 €, kuchnia, patio, nowe. Na miejscu sklepik m.inn. ze

specjalnym Winem Pielgrzyma z niedalekiej winnicy.

Niewielka wioska z górującym nad nią kościołem San Saturnino z VII w., poza nabożeostwami zamkniętym. Piękny widok na okolice. W pobliżu winnica Cooperativa Vitivinícola de Sotés. Dalej szlak przechodzi w pobliżu bodegi Vallformosa na płaskowyż San Anton, a później obok przekaźnika telefonii komórkowej na Poyo de Roldán, gdzie miała mied miejsce mityczna walka Rolanda i giganta Ferraguta.

35. Najera Do Azofra: 6,3 km

Albergues: 1. Albergue de Peregrinos La Juderia - Sancho III, Calle San Marcial 6, 10 miejsc, 10 €.

Brak kuchni. Tel. 941361138 2. Albergue Municipal de Peregrinos, Plaza de Santiago, 60 miejsc, donativo, kuchnia,

prawdopodobnie darmowy wstęp na basen pod drugiej stronie rzeki Najerilla. Tel. 941360405

Miasteczko położone obok rzymskiego zamku. Sanczo Wielki przekształcił je swego czasu na stolicę Nawarry i poprowadził przez nią szlak św. Jakuba. W mieście klasztor i kościół Santa María la Real założony w 1052 r, obecny stan pochodzi z XV i XVI w. W trzynawowej świątyni liczne tumby królów Navarry, Castilli y León i Diego Lópeza de Haro, założyciela Bilbao.

36. Azofra Do Cirinuela: 10,3 km

Albergues: 1. Albergue Municipal de Peregrinos de Azofra, Calle Las Parras, 7, 60 miejsc, 6 €,

kuchnia. Tel. 941 37 90 49 2. Albergue de peregrinos parroquial Herbet Simón, Calle del Sol (obok kościoła), 16

miejsc, 3 €, brak kuchni. Tel. 941379057 3. Albergue Roland Kalle (La Fuente), Plaza de España 1, 12 miejsc, bez kuchni, 4 €.

Tel. 941379096

14 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Azofra to rolnicza wioska rozciągająca się na żyznych terenach w dolinie rzeki Tuerto. Już w 1168 r. istniał tu szpital i cmentarz dla pielgrzymów. Kościół parafialny z XVII w. nosi wezwanie Nuestra Señora de los Ángeles. Kilka kilometrów od wioski znajduje się klasztor Monasterio de Yuso, w którym przechowuje się pochodzący z X w. rękopis św. Augustyna „Glosas Emilianenses”, z pierwszym zdaniem napisanym po kastylijsku. Klasztor ten jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Na trasie do następnej miejscowości (ok. 10 km) szlak mija źródło rzymskie i kolumnę z XVI w. symbolizującą sprawiedliwośd, a w koocu luksusowy klub golfowy i nowo wybudowane osiedle.

37. Cirueña Do St. Domingo de la Calzada: 6,7 km

Albergue: 1. Albergue Virgen de Guadalupem, Calle Barrio Alto 1, 14 miejsc, 10 €. Brak kuchni.

Tel. 638 92 40 69 2. Albergue privado San Millán, Calle Real 110, brak kuchni, donativo, słabe warunki.

Tel. 606 639 849

38. Santo Domingo de la Calzada Do Granon: 7,8 km

Albergues: 1. Casa del Santo, Callie Mayor, 38 bajo. 72 miejsca, donativo, kuchnia. Tel. 941

343390 2. Albergue de peregrinos de la Abadía Cisterciense Nuestra Sra. de la Anunciación,

Calle Mayor 29, 33 miejsca, donativo, kuchnia. Prawdopodobnie najstarsze (od 1556 r.) funkcjonujące bez przerwy schronisko na Camino. Proste warunki. Tel. 941340700

Miasteczko zostało założone przez św. Dominika w 1044 r. który budował nie tylko mosty, ale i drogi ułatwiające pielgrzymom wędrówkę, stąd określenie – de la Calzada (od dróg). W katedrze, gdzie znajduje się jego grobowiec (w stylu gotyckim), można zobaczyd klatkę z

15 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

żywym kogutem i kurką, umieszczonymi tam na pamiątkę cudu, jaki miał się wydarzyd za wstawiennictwem świętego. Luksusowy hotel obok katedry - Parador, zachowuje wiele akcentów średniowiecznego schroniska dla pielgrzymów. Wyjście z miasteczka oznakowane muszlami na ulicach – za mostem nad rzeką Oja szlak idzie tuż obok drogi asfaltowej w kierunku Grañón.

Kilkanaście kilometrów na północ od Santo Domingo znajduje się miejscowośd Haro, która jest stolicą winiarskiej La Riochy. Starówka pełna jest tawern i restauracji, a wiele bodeg organizuje wycieczki po winnicach i degustacje. Lokalne święto wina (Batalla del Vino) odbywa się tam 29 czerwca (świętujący nie tylko piją, ale i oblewają się winem).

39. Grañón Do Redecilla del Camino: 4,3 km

Albergues: 1. Albergue parroquial San Juan Bautista, 16 miejsc, donativo, w dzwonnicy kościoła,

kuchnia. Proste warunki. Wielu pielgrzymów podkreśla niezwykłą a nawet magiczną atmosferę tego miejsca.

2. Albergue juvenil de Carrasguedo (przy wyjściu z miasta), 40 miejsc, 6 €, brak kuchni.Tel. 941 746 000

Ostatnie miasteczko w Riocha. Kościół parafialny z XIV w, poświęcony Janowi Chrzcicielowi (San Juan Bautista), kaplica Nuestra Señora de Carrasquedo.

40. Redecilla del Camino Do Castildelgado: 1,9 km

Albergues 1. Albergue municipal San Lázaro, Calle Mayor, 24, naprzeciw kościoła. 46 miejsc,

donativo, kuchnia. Tel. 947 58 02 83 Kościół Virgen de la Calle ukooczony w XVII i XVIII wieku. Romaoska chrzcielnica z XII w. Przy wejściu do miasta informacja turystyczna, kolumna sprawiedliwości i miejsce na postój - fontanna i ławeczki.

16 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

41. Castildelgado Do Villoria de la Riocha: 2,1 km

Albergues: 1. Hostal w kierunku drogi do Logroño. Tel. 947 588 063

Kościół parafialny San Pedro - XVI w., obraz Maryi z Dzieciątkiem z XIII w, płyta nagrobna Francisco Delgado, biskupa Lugo i Jaen oraz arcybiskupa Burgos. Kaplica Santa Maria la Real del Campo.

42. Viloria de la Riocha Do Villamayor del Rio: 3,6 km

Albergues: 1. Acacio & Orietta, Calle Nueva 6, 12 miejsc, 5 €, kuchnia. Tel. 947585220 2. Roser y Joan, 20 miejsc, 6 €. Tel. 646 364 037

W tej miejscowości w roku 1020 urodził się Santo Domingo de la Calzada. Za kościołem miejsce na odpoczynek.

43. Villamayor del Río Do Belorado: 5,3 km

Albergues: 1. Albergue San Luis de Francia, Carretera de Quintanilla, 52 miejsca, 7 €. Tel.

659967967

Przy wejściu park z miejscem do odpoczynku. Kościół de la Virgen de la Calle, z chrzcielnicą z XII w.

44. Belorado Do Tosantos: 5,2 km

Albergues: 1. Albergue A Santiago, Camino Redoña, 98 miejsc, 5-10 €, kuchnia, wszelkie

udogodnienia, basen, nowoczesne. Tel. 677 811 847 2. Refugio Parroquial de Belorado, Barrio de El Corro, 24 miejsca, donativo. Tel. 947

58 00 85 3. Cuatro Cantones , Hipólito López Bernal 10, 60 miejsc, 5 €, kuchnia i grill, basen,

blisko rynku. Tel. 696 427 707 4. Albergue de peregrinos Caminante, Mayor 36, 22 miejsca, 5 €, brak kuchni, na

miejscu menu de peregrinos. Tel. 656 873 927 5. Albergue privado El Corro, C/ Mayor 68, 40 miejsc, 10 €, kuchnia. Tel. 670 691 173

Przepiękne średniowieczne miasteczko o rzymskich korzeniach położone nad rzeką Tirón. W IX w. było częścią łaocucha granicznych fortec Kastylii. Na wzgórzu pozostałości zamku z X w. W XII w. Alfonso I Aragooski ustanowił dla miejscowości prawa i wioska stała się ważnym średniowiecznym miastem. Kościoły: Santa Maria (interesujące rzeźby, kaplica św. Jakuba), kaplica de Nuestra Señora de Belén – z wystrojem średniowiecznego schroniska

17 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

dla pielgrzymów. Convento de San Francisco z 1250 r. obecnie przekształcone w centrum handlowe. Ciekawy rynek miejski i most skonstruowany jeszcze przez obu lokalnych świętych - Juana de Ortega i Santo Domingo de la Calzada.

45. Tosantos Do Villambista: 2,1 km

Albergue: 1. Albergue Parroquial de Tosantos “San Francisco de Asís”, C/ Santa Marina (obok

szosy do Burgos). 30 miejsc, donativo, kuchnia. Pielgrzymi podkreślają znakomitą atmosferę tego schroniska. Tel. 947 58 00 85

Na wzgórzu nad miejscowością wykuta w skale, niezwykła kaplica Nuestra Señora de la Peña. W środku ołtarz poświęcony Dzieciątku Jezus (ok. XII w.). Kościół parafialny pod wezwaniem świętego Estebana.

46. Villambistia Do Espinosa del Campo: 2 km

Albergue: 1. Albergue de San Roque, Plaza Mayor. 20 miejsc, 6 €, kuchnia. Tel. 947 58 20 44

XVII - wieczny kościół San Esteban (jedna nawa, w prezbiterium obrazy św. Sebastiana, kilka renesansowych ołtarzy) oraz, z XVIII w. kaplica San Roque (żeby tam dotrzed trzeba przejśd przez mały mostek nad rzeką Ranaza; kilka renesansowych ołtarzy).

47. Espinosa del Camino Do Villafranca Montes de Oca: 3,7 km

Albergue: 1. Albergue La Campana de Espinosa del Camino. 10 miejsc, 12 € z kolacją. Brak

kuchni. Tel. 678 47 93 61 Kościół de la Assuncion de Nuestra Senora - XVI - wieczny, na kształcie krzyża łacioskiego, zbudowany w stylu renesansowym. W mieście wiele budynków o charakterystycznej dla tego regionu architekturze. Camino zaczyna wspinad się na wzgórza Montes de Oca. Przy trasie ruiny monastyru św. Feliksa z VI w. – bodajże najstarszy zabytek na szlaku.

48. Villafranca Montes de Oca Do San Juan de Ortega: 12 km

Albergues: 1. Albergue de Villafranca Montes de Oca, C/ Mayor s/n. 60 miejsc, 6 €, municypalne,

kuchnia. Tel. 947 582 124 2. Albergue San Antón Abad, C/ Hospital 4, przy hotelu o tej samej nazwie (blisko

starożytnego schroniska dla pielgrzymów). 18 miejsc, 10 €, pokój 2-osobowy 40 €. Kuchnia. Tel. 947 58 21 50

18 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Dawne schronisko dla pielgrzymów San Antonio Abad z XIV w., ufundowane przez Juanę Manuelę - królową Kastylii. Kilka kilometrów dalej kaplica Nuestra Señora de Oca. Camino pnie się przez jakiś czas ostro w górę.

49. San Juan de Ortega Do Ages: 3,8 km

Albergues: 1. Albergue de San Juan Ortega. 58 miejsc, 7 €. Wspólna kolacja z wodnistą zupą

czosnkową. Proste warunki. Brak kuchni. Bar obok. Tel. 947 56 04 38 Miejsce pochówku św. Juana de Ortegi urodzonego w 1080 r. w Quintanaortuño, pomocnika św. Dominika w budowie mostów, kościołów i szpitali dla pielgrzymów. Kościół z XII w. (dobudowy i przebudowy z XIII i XV w.) z trzema apsydami i gotyckim baldachimem nad tumbą świętego, z sześcioma kwasorytami przedstawiającymi sceny z jego życia. W okresach równonocy w kościele następuje „Cud Światła” - o godzinie 17 promieo słoneczny oświetla kaplicę Zwiastowania; w tym momencie Maryja wygląda tak, jakby zwracała się do światła, a nie do anioła Gabriela. Klasztor, w którym mieści się albergue ufundowany został przez Ortegę. Miejscowy proboszcz Jose Maria Alonso Narroquin jest jedną z osób, które przyczyniły się do odrodzenia Camino.

Kilka kilometrów za sanktuarium Camino rozdziela się. Mniej uczęszczana droga prowadzi do Burgos przez Santovenia de Oca - do Burgos tą trasą jest 23,7 km. Druga droga prowadzi przeważnie przez tereny związane ze świętym Jakubem - do Burgos 27,6 km.

50. Ages Do Atapuerca: 3,1 km

Albergues: 1. Albergue Privado San Rafael, Calle Paralelo Del Medio 19, przy barze, 48 miejsc, 7

€. Brak kuchni. Tel. 947430392 2. Casa de acogida de peregrinos Casa Caracol, Calle. La Iglesia 4, 7 miejsc, donativo.

Brak kuchni. Tel. 947430413 3. Albergue El Pajar de Agés, C/ Paralela del Medio 12. 38 miejsc, 10 € ze sniadaniem.

Kuchnia. Tel. 947 400 629

19 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Mała wioska podarowana Santa Marii la Real de Najera przez króla Garcia de Navarra w 1052 r. Kościół de Santa Eulalia de Merida (XVI w.). Tradycja mówi, że wnętrzności króla Garcii de Navarra, zabitego przez Fernanda I Kastylijskiego w bitwie pod Atapuercą zostały ukryte pod wielką kamienną płytą w wejściu do kościoła. Kaplica de Nuestra Senora del Rebollar o Robledal (XVIII w.) przy wejściu do wioski, w prezbiterium znajduje się figura Matki Bożej z Dzieciątkiem.

51. Atapuerca Do Villalval: 4,7 km

Albergues: 1. Centro turístico El Peregrino, C/ Carretera nº 105. 36 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel. 661

58 08 82

Miasteczko, a dokładniej pobliskie wykopaliska, wpisane na listę światowego dziedzictwa ludzkości UNESCO, zyskały sławę po odkryciu tutaj ogromnej ilości paleolitycznych szczątków człowieka sprzed 800 tys. lat. Na tym miejscu utworzono skansen archeologiczny. W pobliżu - menhir (między Ages i Atapuercą) i pamiątki po bitwie, jaka tu miała miejsce w 1054 r. między wojskami króla Kastylii Fernando I i jego brata, króla Navarry, Garcíi III, który poległ w walce. Miejsce to upamiętnia obelisk. Kościół San Martin (XV i XVI w.) - kombinacja gotyku i renesansu, góruje nad wioską na niewielkim pagórku.

Za miejscowością dosyd ostre podejście na górujące nad wioską wzgórze.

Droga do Olmos Atapuerca, gdzie także jest albergue (Albergue de Olmos de

Atapuerca, Calle La Iglesia. 32 miejsca, 6 €. Kuchnia. Tel. 947430444), prowadzi

prosto, cały czas asfaltową szosą.

Za wapiennymi wzniesieniami za Atapuercą, niedaleko za kamieniołomem z masztem z nadajnikiem, jest możliwośd wyboru jednego z z dwóch szlaków:

1. Południowa droga opracowana i rozwinięta przez Amigos del Camino de Santiago de Burgos unika głównych dróg. Przechodzi ona przez wioski: Villalval (wspaniała rzymska fontanna 30 m od camino), Cardanuela, Orbaneja i Villafria

2. Północna droga, 1,5 km krótsza, biegnie przez pola kukurydzy. Nie ma tam żadnych wiosek.

Te dwie drogi spotykają się przed wiaduktem nad autostradą obok koszar wojskowych. Tu znów są dwie opcje:

1. W Villafria trzeba przejśd przez tory kolejowe łączące Madryt i Irun. Dalej idzie się 8 km do centrum Burgos wzdłuż głównej drogi N1. Cały czas idzie się chodnikiem. Należy zwrócid uwagę na istotne skręcenie w prawo przed skrzyżowaniem po około 5 km (wysoki budynek ze znakiem Telefonica); w przeciwnym razie zgubimy żółte strzałki prowadzące przez centrum i do albergue.

2. Aby wybrad alternatywną drogę skręcamy w lewo zaraz po przejściu wiaduktu obok koszar. Mało malownicza i mało interesująca trasa, ale zdecydowanie spokojniejsza.

20 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

52. Villalwal Do Cardeñuela-Riopico: 1,5 km

Niektóre przewodniki podają, że w miejscowości jest albergue, brak jednak jakichkolwiek danych.

53. Cardeñuela-Riopico Do Orbaneja: 2,1 km

Albergue 1. Albergue municipal, Calle Santa Eulalia , 16 miejsc, 3 €, kuchnia. Tel. 947430911

Wioska położona w dolinie rzeki Pico. Kościół de Santa Eulalia de Merida - renesansowy front, ze wspaniałą pietą i dzwonnicą z ogromnymi dzwonami.

54. Orbaneja Riopico Do Villafria: 5,1 km

W wiosce nie ma albergue. Można z niej dostrzec Burgos. Warto zobaczyd kościół San Millan Abad - na wzgórzu, prosta struktura, interesująca rzeźba San Roque ubranego w tradycyjny pielgrzymi strój. W pobliżu znajduje się też kaplica de la Inmacuada.

55. Villafria Do Burgos: 7,4 km

Kolejna wioska bez noclegów. Podarowana przez Alfonso IV dla San Pedro de Cardena w 931 r. pod nazwą Villa Frida. Tutaj łączą się dwie drogi: Camino Frances oraz Ruta de Bayona do Burgos. Kościół San Esteban - przebudowany w XVI w., z zachowanym barokowym ołtarzem. Niedaleko kościoła fontanna z ciekawym wykooczeniem w kształcie piramidy.

56. Burgos Do Tardajos: 12 km

Albergues: 1. Albergue Municipal de Burgos, C/ Fernán González 28, nowe, nowoczesne, z tyłu

katedry, 145 miejsc, 3 €, bez kuchni, Internet. Tel. 947 460922

21 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

2. Albergue Divina Pastora, C/ Lain Calvo 10, 18 miejsc, donativo, bez kuchni. Tel. 947 20 79 52

3. Casa de Peregrinos Emaús, C/ de San Pedro de Cardeña, przy parafii San José Obrero, 16 miejsc, donativo, brak kuchni.

4. Albergue Juvenil Gil de Siloe, Avda. Cantabria, 121 miejsc, brak kuchni. Tel. 947220362

Jedna z najważniejszych miejscowości na Camino. Burgos zostało założone w 884 r. przez Diego Rodrígueza Porcelos. Jako stolica regionu mocno rozwinęła się w XV i XVI w., za sprawą rozwiniętego handlu wełną. Katedra de Santa Maria - niezwykła budowla gotycka, której budowę rozpoczęto w 1221 r. i kontynuowano przez trzy stulecia. Fundatorem był król Alfonso X i biskup Mauricio. Jest to budowla trzynawowa, z szeregiem interesujących kaplic i przepiękną renesansową kopułą o wysokości 84 m. Do świątyni wiodą cztery bogato rzeźbione wejścia. Wewnątrz – grobowiec Cyda. Zabytek znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Hospital de San Juan - zachował się jedynie XV-wieczny front, założony w 1085 r; szczycił się prestiżową apteką, dziś znajduje się tu dom kultury. Hospital del Rey (XII w.), schronisko założone przez Alfonso VIII jako własnośd przełożonych klasztoru w Las Huealgas, jedno z najważniejszych schronisk w dawnych czasach na Camino, dziś mieści się tu uniwersytet. Kościół San Gil z XIII-XV w., interesujący ołtarz datowany na XV i XVI w. Kościół de San Nicolas de Bari (XV w.), ciekawe grobowce, wart zauważenia główny ołtarz, zrobiony z kamienia przez Francisco de Colonia, datowany na XVI w. Łuk triumfalny Arco de Santa Maria z XVI w. – swego czasu był jednym z najważniejszych punktów, przez które docierało się do miasta. Kościół de San Lesmes, ołtarz z XVI w. i ciekawe obrazy; znajdują się tam szczątki francuskiego patrona miasta. Capilla de San Amaro (XVII w.), zawiera grobowiec San Amaro - francuskiego pielgrzyma, który pomagał ludziom w Hospital del Rey. Cartuja de Miraflores - XV-wieczny gotycki budynek z pięknymi grobowcami króla Juana II, jego żony Isabeli Portugalskiej i księcia Don Alfonso, wykonane przez Gil de Siloe. Klasztor Cystersów z XII-XIII wieku (Monasterio de las Huelgas), wzniesiony przez króla Alfonso VIII i jego żonę. Piękne krużganki, ołtarze, ryciny, rzeźby i dziedzioce, w kaplicy św. Jakuba rzeźba świętego z mieczem w prawej dłoni.

57. Tardajos Do Rabe de las Calzadas: 2 km

Albergues: 1. Albergue de Tardajos, C/ Asunción. 22 miejsca, donativo, brak kuchni. Tel. 947 45

11 89

Miejscowośd zbudowana przy rzymskiej jeszcze drodze. Kościół de Santa Maria - XIII-XVI w., i starszy – św. Magdaleny. Residencia de Ancianos (dawne seminarium ojców Paulinów), kamienny krzyż z XVII w. przed wejściem do miasta, średniowieczny most Puente del Arzobispo, przebudowany w XVII w. W centrum miejsce na odpoczynek.

22 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

58. Rabe de las Calzadas Do Hornillos del Camino: 7,7 km

Albergues: 1. Hospital de Peregrinos Santa Marina y Santiago, Plaza Francisco Ribera 6. 58

miejsc, 6 €, brak kuchni. Tel. 607 664 122 2. Albergue Liberanos Domine, Plaza Francisco Riberas 2. 24 miejsca, 8 €. Brak kuchni.

Tel.695 11 69 01 3. Virgen de la Guia, Calle Caballeros 12, 22 miejsca, 6 €, brak kuchni. Tel. 947451341

Malutka wioska, w której dominującym budynkiem jest kościół parafialny Santa Maria. Warta zauważenia w zachodniej części miejscowości jest kaplica z interesującym obrazem Nuestra Señora del Monasterio.

59. Hornillos del Camino Do Arroyo San Bol: 5,9 km

Albergue: 1. Albergue de Hornillos, Plaza de la Iglesia. 32 miejsca, 4 €, kuchnia. Sympatyczne.

Tel. 947 47 12 20 Mała wioska ściśle związana z Camino, rozciągająca się wzdłuż jedynej ulicy Calle Real. Gotycki kościół parafialny pod wezwaniem Santa María przy którym znajduje się albergue. Przed wejściem do miejscowości pozostałości „malaterii” – leprozorium San Lázaro.

60. Arroyo San Bol Do Hontanas: 4,7 km

Alberge: 1. Albergue Arroyo de San Bol. Właściwie refugio – proste schronisko bez wygód. 20

miejsc na materacach, donativo. Poczęstunek. Toaleta na zewnątrz, brak prysznicy. Świece. Rewelacyjna atmosfera. Tel. 699 04 36 04

23 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

5 km za Hornillos około 100 m w lewo od Camino. Było to pierwotnie miejsce kolonii trędowatych z XIV w. Refugio położone jest w pobliżu pozostałości po konwencie i szpitalu de San Baudillo, należącego do zakonu San Anton. Leczeni byli w nim pielgrzymi cierpiący z powodu Fuego de San Anton (ognie San Anton), średniowiecznej choroby podobnej do trądu. Budynek był używany w latach 1146 – 1791. Poniżej refugio źródełko, które ma mied działanie lecznicze. Pielgrzymi, którzy obmyją w nim stopy nie będą mieli później z nimi żadnych problemów na Camino. Ci, którzy to zrobili, twierdzą, że działa.

61. Hontanas Do Castrojeriz: 8,6 km

Albergue: 1. Mesón Albergue El Puntido, Calle La Iglesia 6. 34 miejsca, 5 €. 25 € pokój

dwuosobowy. Brak kuchni. Tel. 947 37 85 97 2. Albergue de Hontanas, Calle Real, nº 26. 55 miejsc, 5 €. Kuchnia. Tel. 947 37 74 36

Leżąca w dolinie wieś słynąca z wielu źródeł i fontann. Budynek "Mesón de los franceses" pozostałośd średniowiecznego szpitala dla pielgrzymów. Kościół de la Inmaculada z XIV w.

W połowie drogi między Hontanas a Castrojeriz znajduje się Convento de San Anton - imponujące ruiny klasztoru zakonu San Anton, założonego w XII w; szlak przechodzi pod jednym z łuków kościoła. W pozostałościach konwentu proste refugio bez wygód z kilkunastoma miejscami, donativo.

62. Castrojeriz Do Itero del Castillo: 8,1 km

Albergues: 1. Albergue de Castrojeriz (El Camping), Calle virgen del manzano s/n. 40 miejsc, 6 €,

brak kuchni. Tel. 947 37 72 55 2. Albergue de peregrinos Casa Nostra, Calle Real de Oriente 54. 26 miejsc, 7,5 € ze

śniadaniem, kuchnia. Tel. 947 37 74 93 3. Refugio Tradicional de Castrojeriz, C/ Cordón. 28 miejsc, donativo, brak kuchni. Tel.

947377113 4. San Esteban, Plaza Mayor. 26 miejsc, donativo, brak kuchni. Tel. 947378546

Miasteczko, założone w czasach rzymskich lub też wizygockich, związane było od zawsze z antyczną twierdzą górującą nad okolicą, która odegrała ważną rolę w historii Castylii. Najstarsza częśd miasta rozciąga się wzdłuż długiego na kilometr fragmentu Camino, przeznaczonego tylko dla pieszych. Colegiata de Santa María del Manzano z 1214 r. ufundowana przez Berenguelę la Grande, królową Castilla y León, jest interesującym przykładem monumentalnej budowli romaoskiej, jej barokowy ołtarz z XVIII w. wykonał Antón Raphael Mengs, na ścianach jedna z najważniejszych w regionie polichromii maryjnych z XII w. Natomiast w kościele Santo Domingo mieści się muzeum parafialne, gdzie można zobaczyd gobeliny z XIV w. Specjalnością kulinarną Castrojeriz są ciastka w kształcie muszli.

24 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

63. Itero del Castillo Do Itero de la Vega: 3,4 km

Albergues: 1. Albergue de Itero del Castillo, Plaza del Ayuntamiento. 12 miejsc, donativo, brak

kuchni. Tel. 947 37 73 57 Kilometr przed Itero de la Vega, przed długim, romaoskim (z XI w.) mostem nad rzeką Pisuerga znajduje się dosyd duża XIII w. kaplica św. Mikołaja (San Nicolas). Przystosowana przez wolontariuszy z Włoch (Confraternitá di San Jacopo di Perugia) służy jako proste schronienie dla pielgrzymów; brak prądu, toalety i prysznice na zewnątrz. Bardzo nastrojowe.

64. Itero de la Vega Do Boadilla del Camino: 8,1 km

Albergues: 1. Albergue de Itero (Antiguo La Posada), C/ Santa Ana 3. 18 miejsc, 5-7 €, kuchnia.

Tel. 979 15 17 81 2. Albergue Municipal, Plaza de la Iglesia, naprzeciwko huśtawek. 20 miejsc, donativo,

brak kuchni. Tel. 979 15 18 26 3. Nowe albergue przy wejściu do wioski. Ok. 30 miejsc, 7 €, brak kuchni, bar.

Zabytki: kościół San Pedro z XVI w., elementy gotyckie, w środku interesujące grobowce, Rollo de Justicia - kolumna sprawiedliwości z XVI w., usytuowana na głównym placu, symbolizowała niezależnośd i jurysdykcję władców Castrojeriz.

65. Boadilla del Camino Do Fromista: 6,6 km

Albergues: 1. Albergue de Boadilla del Camino, Calle escuelas. 12 miejsc, 3 €, brak kuchni. Tel.

979 81 07 76 2. En el Camino, Plaza El Rollo, wejście przez dom wiejski. 48 miejsc, 5 €, bar na

miejscu, basenik. Znakomite. Tel. 979 81 02 84. 3. Albergue Putzu, Camino de Santiago 9. 16 miejsc, 7 €, kuchnia

25 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Przed wiekami miejscowośd liczyła ponad 1300 mieszkaoców (obecnie 215) i miała trzy kościoły. Na placu za kościołem Santa María (XV-XVI w. chrzcielnica renesansowa) największa w Kastylii kolumna sprawiedliwości z XV w.

66. Fromista Do Poblacion de Campos: 4 km

Albergues: 1. Albergue Canal de Castilla, C/ La Estación. 40 miejsc, 7 €, brak kuchni (restauracja).

Tel. 979 81 01 93 2. Albergue de Frómista, Plaza de San Martín. 56 miejsc, 7 €. Kuchnia. Tel. 686

579 702 3. Albergue Estrella del Camino, Avenida del ejército español (naprzeciwko centrum

medycznego). 34 miejsca, 7 €, kuchnia. Tel. 979 81 00 5 Małe miasteczko z jednym z najwspanialszych romaoskich kościołów w Hiszpanii - San Martin. Zbudowany w 1066 r., odrestaurowany ok. 1900 r. 315 rzeźbionych figurek (zwierzęta, ludzie, potwory, kwiaty itp.) wokół dachu kościoła. Wewnątrz drewniane statuetki San Martin i Santiago. Inne kościoły: San Pedro z XV w., w części muzeum sztuki religijnej, późnogotycka Nuestra Senora del Castillo. Przy wejściu do miejscowości XVIII w. Canal de Castilla z pięcioma śluzami.

67. Población de Campos Do Revenga de Campos: 3,7 km

Albergues: 1. Albergue de Población de Campos, Paseo del Cementerio. 20 miejsc, 3 €. Klucze u

hostalery nieopodal w informacji turystycznej. Tel. 979 81 10 99 W wiosce zostały ślady Zakonu Maltaoskiego. Zobaczyd można kaplicę de San Miguel z XIII w., romaoską budowlę z gotyckim frontem, kościół parafialny św. Magdaleny z XVI w., trzynawowy, barokowy, zbudowany z kamienia i cegły. Kaplica Nuestra Senora del Soccoro z XIII w. w niej obraz Matki Bożej z XIII w. Albergue lubiane przez pielgrzymów niemieckojęzycznych.

26 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Z Poblacion do Villalcazar prowadzą dwie drogi: jedna wzdłuż rzeki, druga wzdłuż głównej drogi. Obydwie są oznakowane.

68. Revenga de Campos Do Villacalcazar de Sirga: 6,3 km

W jednym ze szlacheckich domów mieszkał tu niegdyś król Carlos V. Zobaczyd można kościół San Lorenzo z XII w., jednonawowy z ciekawym ołtarzem pochodzącym z XVIII w. Za wioską znajduje się miejsce na odpoczynek. Natomiast przy wejściu do wioski interesująca Area de Interpretacion de la Naturaleza gdzie znaleźd można gatunki roślin charakterystycznych dla Camino.

69. Villarmentero de Campos Albergue:

1. Albergue de peregrinos privado, Calle Jose Antonio 2, 24 miejsca, 10 €, kuchnia. Tel. 629178543

Maleoka wioska znana głównie z relikwii św. Marcina z Tours. Kościół pod jego wezwaniem z XV w., jednonawowy, ciekawy ołtarz. Za wioską znajduje się przyjemne miejsce na odpoczynek.

70. Villalcazar de Sirga Do Carrion de los Condes: 5,6 km

Albergues: 1. Albergue Villalcázar de Sirga, Plaza del Peregrino. 20 miejsc, donativo, brak kuchni.

Tel. 979 88 80 41 1. Albergue Privado de Villalcázar de Sirga, przy wyjściu z miejscowości. 26 miejsc, 7 €,

Brak kuchni. Miejscowośd popularnie znana jako Villasirga. Swoje istnienie zawdzięcza templariuszom. Głównym zabytkiem jest ich imponujący kościół – forteca Santa María de la Blanca (XIII w.). Trzynawowa konstrukcja z wielkim portykiem, wewnątrz obraz Maryi, któremu Alfons X dedykował niektóre swoje pieśni.

71. Carrión de los Condes Do Callzadilla de la Cueza: 17,1 km

Albergues: 1. Monasterio de Santa Clara, Calle de Santa Clara 1. 30 miejsc, 6 €, kuchnia. Tel. 979

88 08 37 2. Albergue Parroquial de Santa María, blisko kościoła Iglesia de Santa María. 52

miejsca, 5 €, brak kuchni. Tel. 979 88 07 68 3. Albergue Espíritu Santo, Plaza de San Juan 4. 25 miejsc, 6 €, brak kuchni. Tel. 979

88 00 52 4. Albergue Juvenil de Carrion de los Condes, Plaza Padre Marcelino. 170 miejsc, cena

– brak danych, bez kuchni. Tel. 979881063

27 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Najważniejsze miasto Camino w Tierra de Campos. Było niegdyś rezydencją królów i stolicą sławnego hrabstwa rządzonego przez rodzinę Beni-Gómez, rywalizującą z Cydem. W średniowieczu liczyło 12 tyś. mieszkaoców (obecnie 2530) miało 12 kościołów i 12 schronisk. Wśród zabytków wyróżniają się: kościół Santa Maria del Camino z XII w., z romaoskim portykiem i gotyckimi rzeźbami, kościół parafialny św. Andrzeja Apostoła (San Andrés Apóstol), nazywany katedrą miasta, zaprojektowany przez Rodrigo Gil de Hontañón; kościół Santiago z XII w. w którym od 1993 r. mieści się muzeum sakralne – na fryzie 24 figury oficjeli oraz dwunastu apostołów i Jezusa – Pantokratora , jest to jeden z najbardziej reprezentatywnych przykładów romaoskiej rzeźby; klasztor San Zoilo, założony w XI w. – jego kościół ma piękny romaoski portal; klasztor karmelicki Trójcy Świętej (Santísima Trinidad) z kaplicą z dziełami Víctoria de los Ríos. Pięddziesiąt metrów od Plaza Mayor ładne miejsce do odpoczynku - Park El Eden.

Za Carrion de los Condes możliwośd wyboru jednej z dwóch dróg:

1. Pierwsza prowadzi do Calzadilla de la Cueza, praktycznie cały czas polną drogą, daleko od drogi N-120 i omija wszystkie wioski. Ważne jest zaopatrzyd się w Carrion w jedzenie i picie, gdyż przez 17 km nie ma żadnego sklepu ani baru. Tą drogą do Sahagun jest 39,5 km.

2. Druga droga prowadzi wzdłuż N-120 przez kolejne wioski: Carrion -> 13km -> Cervatos de la Cueza -> 8km -> San Roman de la Cuba -> 3km -> Pozo de Urama -> 6km -> Villada (większe miasto, refugio, bary, restauracje, hostal, informacja turystyczna) -> 2km -> Pozuelos del Rey -> 6km -> Grajal de Campos -> 5.2km -> Sahagun. Tym szlakiem z Carrion do Sahagun jest 43,2 km.

28 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

72. Calzadilla de la Cueza Do Ledigos: 6,7 km

Albergues: 1. Albergue de peregrinos de Calzadilla, na koocu głównej ulicy. 80 miejsc, 6 €, brak

kuchni. Tel. 979883163 Miejscowośd, otoczona przez rzeki Cueza i San Miguel, ma liczne pozostałości rzymskie, zwłaszcza Vía Aquitania istniejącą dużo wcześniej niż powstał Szlak Jakubowy. W kościele parafialnym San Martín interesujący ołtarz z XVI w. pochodzący ze średniowiecznego klasztoru Santa María de la Tiendas - dużego opactwa i szpitala Kawalerów Zakonu Jakubowego (Caballeros de la Orden de Santiago).

73. Ledigos Do Terradillos de los Templarios: 3,5 km

Albergues: 1. El Palomar, C/ Ronda de Abajo. 52 miejsca, 5 €, kuchnia. Tel. 979 88 36 05

Mała wioska (130 mieszkaoców) z ceglanymi ogrodzeniami. Kościół parafialny poświęcony św. Jakubowi z różnymi przedstawieniami świętego – jako pielgrzyma, pogromcy Maurów i apostoła. W okolicy ceglane, okrągłe i prostokątne gołębniki, z których słynie ten rejon.

74. Terradillos de los Templarios Do: Moratinos: 3,1 km

Albergue: 1. Albergue de Terradillo de los Templarios (Jaques de Molay), C/ Iglesia. 50 miejsc, 7

€, posiłki na miejscu, brak kuchni. Tel. 979 88 36 79 1. Albergue Los Templarios Carretera de Burgos s/n. 52 miejsca, 7 €. Brak kuchni. Bar

na miejscu. Tel. 667 25 22 79 Wioska była własnością templariuszy podległych Villálcazar de Sirga. Legenda głosi, że ostatni książę zakonu ukrył tu gęś znoszącą złote jajka. Kościół San Pedro - skromny, ceglany, jednonawowy, interesujący krucyfiks z XIII w., gotycki obraz Chrystusa na krzyżu datowany na XVI w.

75. Moratinos Do San Nicolas del Real Camino: 2,1 km

Albergue: 1. W kwietniu 2010 r. włoskie stowarzyszenie Confraternity of St. James of Brescia

zamierzało otworzyd w wiosce schronisko dla 50 pielgrzymów. O miejscowości wspominano w dokumentach Sahagun już w 955 r. Główna ulica nosi nazwę Calle Real albo też Calzada Francesa (Droga Francuska). Kościół św. Tomasza, ceglany, jednonawowy, z płaskim sufitem i obniżonym sklepieniem nad prezbiterium.

29 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

76. San Nicolas del Real Camino Do Sahagun: 6,8 km

Albergues: 1. Alberguería Laganares, plac kościelny. 22 miejsca, 7 €, posiłki na miejscu, brak

kuchni. Tel. 629 181 536 Miasto to stanowi ostatni etap camino w prowincji Palencja. W XII wieku był tu szpital prowadzony przez zakonników z zakonu św. Augustyna częściowo oddany trędowatym. Ceglany kościół San Nicolas Obispo, jednonawowy, barokowy ołtarz główny. Obok kościoła miejsce na odpoczynek.

77. Sahagun Do Calzada del Coto: 4,8 km

Albergues: 1. Albergue de Peregrinos Cluny, Iglesia de la Trinidad. 64 miejsca, 4 €, municypalne,

kuchnia. Tel. 987 78 21 17 1. Albergue Viatoris, Calle Arco Travesía 25. 69 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel. 987 780 975 1. Albergue de las Madres Benedictinas, Monasterio de Santa Cruz. Avenida de los

Doctores Bermejo y Calderón 8. 14 miejsc, donativo, u sióstr benedyktynek. Tel. 987 78 00 78

Sahagún to miasto świętych Facundo i Primitivo, rzymskich legionistów, którzy przeszli na chrześcijaostwo i zostali zabici za czasów Dioklecjana. Miasteczko nazywane jest hiszpaoskim Cluny z powodu wpływu, jaki miał ongiś klasztor benedyktynów San Benito; po tamtych czasach pozostał jedynie olbrzymi łuk nad bramą wjazdową oraz dzwonnica. Kościół San Lorenzo (XII-XIII w., trzy nawy, ciekawa kwadratowa wieża); kościół San Tirso (w stylu mudejar, uznawany za pierwowzór dla wszystkich kościołów budowanych w tym stylu w całej okolicy). Kościół La Peregrina z figurą Maryi ubraną w strój pielgrzyma - niezwykły przykład stylu gotyk – mudejar (1257 r.). Puente del Canto – rzymski, pięcioprzęsłowy most, zbudowany w 1085 r. przez Alfonso VI nad rzeką Cea. W pobliżu (5 km od Sahagun) - Monasterio de San Pedro de las Duenas, założone w 973 r.

30 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

78. Calzada del Coto Do Bercianos del Real Camino: 5,5 km

Albergue: 1. Albergue de Calzada del Coto, C/ Real. 24 miejsca, donativo, municypalne, brak

kuchni. Tel.987 78 12 33 Miejscowośd wymieniana najstarszych dokumentach (z X w.) klasztoru w Sahagún. W przeszłości znane było pod nazwą Villa Zacarias. Kościół parafialny pod wezwaniem San Esteban z XVII w.; mocna stylizowana wieża, barokowy ołtarz, kilka ciekawych obrazów).

300 metrów przed Calzada do wyboru są dwie drogi łączące się w Mansilla de las Mulas:

1. Real Camino Frances - droga wiedzie żwirową, szeroką na 2 metry ścieżką, z miejscami na postój co kilka kilometrów i niedawno posadzonymi drzewami rosnącymi wzdłuż całej drogi, prowadzi przez: -> 5.1km -> Bercianos de Real Camino -> 7.8km -> El Burgo Ranero -> 12.8km -> Reliegos -> 5.9km -> Mansilla - w sumie 31,6 km.

2. Calzada de los Peregrinos – szlak wiedzie po rzymskiej drodze zwanej Via Trajana, jest trochę bardziej wymagający. Na całej trasie jest tylko jedna miejscowośd: po 8 km Calzadilla de los Hermanillos (Albergue de Calzadilla de los Hermanillos, C/ Mayor 28, municypalne, 22 miejsca, donativo, kuchnia. Tel. 987 33 00 23), skąd do Mansilla de las Mullas są 24 km. W sumie trasa ma 32 km. Za Calzadillą przez 24 km nie ma żadnego schronienia, cienia, ani źródła wody.

Wyboru trzeba dokonad w miejscu gdzie nowy most przechodzi nad autostradą. Aby podążyd Real Camino nie przekraczamy mostu, ale idziemy wciąż prosto. Przechodząc przez most wybieramy Calzada de los Peregrinos.

79. Bercianos del Real Camino Do El Burgo Ranero: 7,6 km

Albergue: 1. Albergue Parroquial de Bercianos, Calle Santa Rita 11. 45 miejsc, donativo, kuchnia.

Tel. 987784008 Kaplica de la Virgen de Parales, zwana popularnie La Perala, kościół del Salvador z XVII w., wieża zawaliła się w 1998 r., nowy kościół jest w trakcie budowy. Półtora kilometra za miejscowością źródło rzymskie.

80. El Burgo Ranero Do Reliegos: 13 km

Albergues: 1. Albergue del Burgo Ranero, Domenico Laffi, Plaza Mayor. 28 miejsc, donativo,

kuchnia. Prowadzone przez Asociación del Camino de Santiago de León. Tel. 987 33 00 23

31 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

1. Albergue La Laguna, Calle La Laguna 12. 20 miejsc, 8 €, kuchnia. Tel. 987330094 1. Hospederia Jacobea El Nogal, Calle Fray Pedro 44. 30 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel.

627229331 Ruiny Ermita del Santo Cristo de la Cera Cruz, kościół San Pedro - srebrny krzyż procesyjny, srebrna monstrancja z XIX w. i renesansowy ołtarz z drugiej połowy XVI wieku.

81. Reliegos Do Mansilla de las Mulas: 5,8 km

Albergue: 1. Albergue de Reliegos de las Matas, C/ Escuela.45 miejsc, 5 €, kuchnia, municypalne.

Tel. 987 31 78 01 Przez tę miejscowośd przebiegała główna rzymska droga Burdeos - Astorga. Kościół parafialny poświęcony San Cornelio i San Cipriano – ważnym postaciom chrześcijaostwa z III w. Gotyckie rzeźby, San Lazaro ubranego w strój pielgrzyma, patronów kościoła, oraz Chrystusa. Ruiny kościoła San Antonio Abad (XV w.). W okolicy mają byd jaskinie, w których przechowuje się i serwuje wino.

82. Mansilla de las Mulas Do Villamoros de Mansilla: 4,2 km

Albergues: 1. Albergue El Jardín del Camino, C/ Camino de Santiago 1. 36 miejsc, 8 €, brak kuchni

– posiłki w barze na miejscu. Tel. 987 31 04 54 2. Albergue de Mansilla de las Mulas, C/ del Puente 5. Municypalne, 76 miejsc, 4 €,

kuchnia. Tel. 987 31 01 38 Średniowieczne miasto pierwotnie otoczone murami (XII w.), usytuowane nad rzeką Esla. W średniowieczu istniało tu siedem kościołów, dwa klasztory i trzy schroniska; miejscowośd była ważnym ośrodkiem handlu i targu bydłem. Kościół parafialny Santa María (XVI w.), XVIII-wieczny barokowy ołtarz trzyczęściowy, z wyraźnie większą częścią górną, ciekawy zbiór obrazów, kaplica Nuestra Señora de Gracia, piękna rzeźba Maryi z Dzieciątkiem - odnowiona po pożarze z XIX w. Kościół San Martin (XIII w., przekształcony w dom kultury, jednonawowy), Convento de San Agustin (założone w 1500 r., zniszczone w czasie najazdu francuskiego, zachowały się: renesansowy fronton i kamienna kaplica).

32 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Półtora kilometra za Mansilla de las Mulas, za rzeką, odchodzi alternatywna droga o nieco większych, niż tradycyjna, walorach artystycznych. Prowadzi przez: -> 3km -> Mansilla Mayor (kościół San Miguel) -> 2km -> Villaverde de Sandoval (słynny klasztor de Santa Maria de Sandoval) -> 1km -> Nogales i łączy się z Camino Frances w Villamoros de Mansilla. Jest to droga dłuższa o 2 km.

83. Villamoros de Mansilla Do Puente de Villarente: 1,9 km

Wioska wzmiankowana już w 1173 r. Kościół San Esteban (kilka rzeźb, XVI-wieczne malowidła), ważne znalezisko archeologiczne - pozostałości asturyjskiej wioski Lancia. Najstarsze wykopaliska datowane są na wczesny paleolit.

84. Puente Villarente Do Arcahueja: 4,4 km

Albergues: 1. Albergue San Pelayo, C/El Romero 9. Nowe, 64 miejsca, 7 €, kuchnia. Tel. 650

918 281 1. Albergue El Delfin Verde, Ctra. Adenero Gijón. 30 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel.

987312137 Miasto położone nad rzeką Porma z najważniejszym zabytkiem – imponującym mostem z 20 przęsłami. Szpital dla pielgrzymów założony przez Arcediano de Traicastela, kanonika katedry w Leon pod wezwaniem Nuestra Senora La Blanca - wspaniały front i szczyt budowli. Nad rzeką miejsce na odpoczynek.

85. Arcahueja Do Leon: 9 km

Albrgues: 1. Albergue La Torre, Calle La Torre 1. Tel. 12 miejsc, 7 €. Tel. 987205696

W miejscowości widad wpływy stylu gotyckiego. Pozostałości po stacjonowaniu VII Legionu rzymskiego. Słynne tapas w Barrio Húmedo.

Przed wejściem do Leon Camino przechodzi przez dwie wioski – przedmieścia: Valdelafuente, pełne zakładów przemysłowych i Puente Castro, która przed laty pełniła rolę dzielnicy żydowskiej.

Przekraczamy Rio Torio nowym mostem dla pieszych, 50 m na lewo od mostu dla samochodów. Tam też znajduje się informacja turystyczna, gdzie można otrzymad plan miasta, oraz dowiedzied się jak trafid do albergue.

33 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

86. León Do Virgen del Camino: 8,2 km

Albergues: 1. Albergue del Monasterio de las Benedictinas (Sta María de Carvajal), Plaza Santa

María del Camino. 125 miejsc, donativo, w klasztorze. Tel. 987 25 28 66 1. Albergue Ciudad de León, Campos Góticos, s/n (obok koszar policji). Municypalne,

64 miejsca, 6 €, mini-kuchnia. Tel. 987 08 18 32 Czwarte duże miasto na Camino, jego początki sięgają 70 r. naszej ery. W X w. jedno z najważniejszych miast chrześcijaostwa. Słynna katedra z XII w. inspirowana podobną z Reims z Francji, otwarta codziennie od 8:30 do 13:30 i od 16:00 do 20:00, gotycka, niepowtarzalne witraże (125 okien o powierzchni ponad 1900 m2), ciekawy portal, chór z 76 stallami z XV w. i strażnicy niepozwalający na robienie zdjęd. Real Basilica de San Isidoro (królewska) jeden z najpiękniejszych budynków romaoskich w Hiszpanii, niegdyś miejsce obowiązkowego postoju pielgrzymów. XI-wieczny Pantheon, jedna z najstarszych romaoskich budowli, obecnie muzeum; San Marcos - niegdyś schronisko dla pielgrzymów, później przekazane zakonowi Santiago, w XVI wieku zniszczone i odbudowane; kościół de Santa Ana - pierwszy napotkany przez pielgrzymów wchodzących do Leon; Murallas - średniowieczne ogrodzenie z dobrze zachowanymi fragmentami oryginalnych murów, między katedrą a San Isidoro.

87. Trobajo del Camino

Mała miejscowośd stanowiąca właściwie przedmieścia Leon. Po drodze kaplica św. Jakuba z XVIII w. oraz kościół San Juan Bautista - nie zachowała się średniowieczna struktura, późniejsze modernizacje zniszczyły kilka interesujących elementów, takich jak witraże, czy skrzyniowe sklepienie.

34 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

88. La Virgen del Camino Do Valverde de la Virgen: 3,6 km

Albergue: 1. Albergue D. Antonino y Dña. Cinia, Camino de Villacedré 16. Otwarte w 2007 r. 40

miejsc, 5 €, kuchnia.Tel. 615 217 335 Santuario de la Virgen del Camino - kościół dominikanów, zbudowany przez portugalskiego dominikanina Francisco Coello, poświęcony patronce Leon. Jego front zdobi 13 modernistycznych, wysokich na 6 m, wykonanych w brązie figur Jose Marii Subirachsa z 1961 r. (apostołowie i Maryja), barokowy ołtarz jest zdominowany przez figurę Virgen de la Piedad (XVI w.). Mimo nowoczesności jest to jedno z najważniejszych miejsc na Camino.

Za Virgen del Camino, za tunelem przez A66 można wybrad jedną z dwóch dróg łączących się w Hospital de Orbigo - obydwie są bardzo dobrze oznakowane:

1. Droga tradycyjna wiedzie poboczem głównej drogi - trzeba liczyd się z dużym ruchem i związanym z tym niebezpieczeostwem.

2. Druga – spokojniejsza, o mniejszym natężeniu ruchu, prowadzi do Fresno del Camino, a dalej możliwe są kolejne dwie możliwości:

a. Z Fresno -> 3.5km -> Oncina de la Valdoncina -> 5.9km -> Chozas de Abajo (bar, kościół) -> 3.9km -> Villar de Mazarife (refugio - 50 miejsc, kuchnia, łazienka, donativo, bar, sklep spożywczy, piekarnia, kościół, muzeum) -> 9km -> Villavente -> (kiedy dochodzimy do głównej drogi mamy dwie strzałki - jedna do wioski, druga prosto - podążamy prosto) 4.5km -> Hospital de Orbigo,

b. Z Fresno -> 2.5km -> Aldea de la Valdoncina -> 8km -> Robledo de la Valdoncina -> 2km -> Villadangos del Paramo.

89. Valverde de la Virgen Do San Miguel del Camino: 1,4 km

Albergue: 1. La Casa del Camino, Camino El Jano 2. 20 miejsc, 8 €, kuchnia.Tel. 987 30 34 14

Kościół de Santa Engracia zbudowany w 1987 r. z zachowaną wieżą starego kościoła. Na dzwonnicy spora liczba malowniczych bocianich gniazd.

90. San Miguel del Camino Do Villadangos del Páramo: 7,7 km

Wioska wzmiankowana w dokumentach już w 1177 r. Kościół del Arcangel San Miguel – XV w., obraz Santiago, krzyż św. Jakuba.

35 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

91. Villadangos del Páramo Do San Martim del Camino: 4,5 km

Albergues: 1. Albergue de Villadangos del Páramo, Carretera a Villadangos del Páramo.

Municypalne, 85 miejsc, 3 €. Kuchnia. Tel. 987 39 00 03

Wioska położona na prawym brzegu rzeki Órbigo. Miejsce krwawej bitwy między wojskami królowej Urraca i jej ex-męża króla aragonii Alfonso I. Kościół parafialny z XVII w. z figurą św. Jakuba, pogromcy Maurów. Na drzwiach świątyni reliefy ukazujące mityczne zwycięstwo króla Leon Ramiro I nad Maurami pod Clavijo (w Riocha), dzięki pomocy św. Jakuba.

92. San Martin del Camino Do Hospital de Orbigo: 6,6 km

Albergues: 1. Albergue Vieira, Avenida Peregrinos s/n. 60 miejsc, od 3-8 €, kuchnia. Tel. 987

378 565 2. Albergue privado Ana, Carretera N- 120 n3, 94 miejsca, 4-15 €, kuchnia. Tel.

680 917 423 3. Albergue de San Martín del Camino, Carretera de León – Astorga. Municypalne, 60

miejsc, 3 €, kuchnia, wielu pielgrzymów źle je ocenia. Tel. 634 467 629

Wioska jest łatwa do zlokalizowania dzięki widocznemu z daleka zbiornikowi na wodę kształtem przypominającego wielki lizak. Pielgrzymi przybywają do wioski drogą o której pisano już w XIII w.; znajdowało się tu znane albergue i szpital dla pielgrzymów. Warto zobaczyd kościół Św. Marcina.

93. Hospital de Órbigo Do San Justo de la Vega: 8,8 km

Albergue: 1. Albergue Municipal Hospital de Órbigo, El Camping, s/n. 35 miejsc, 3 €, kuchnia.

Tel. 987 38 82 06

36 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

2. Refugio Parroquial Hospital de Órbigo, C/ Álvarez Vega 32. 70 miejsc, 4 €, kuchnia. Tel. 987 38 84 44

3. Albergue San Miguel, Alvarez Vega 35. 40 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel. 987 388 285

Miejscowośd znana z rzymskiego mostu o 18 przęsłach (204 m długości) odnowionego w XVIII w., na którym w 1434 r. Leonés don Suero de Quiñones walczył turniejowo z rycerzami chcącymi przekroczyd most, oczywiście ku czci swojej damy serca Leonor Tovar. Odbyło się 727 pojedynków; zginął tylko jeden zawodnik. Wydarzenia te upamiętnia pomnik. Po drugiej stronie mostu szlak przechodzi obok dawnego szpitala de los Caballeros de San Juan przebudowanego współcześnie na duże centrum usługowe.

Za Hospital de Orbigo są do wyboru dwie drogi do San Justo de la Vega (obydwie są dobrze oznakowane):

1. pierwsza wiedzie bezpośrednio do San Justo (12 km) - na koocu miasta za ostatnim domem z żółtą strzałką podążamy nieużywaną już drogą, a dalej wzdłuż drogi N120

2. druga prowadzi przez Villares de Orbigo (2.2 km, kościół Santiago), dalej 2.7 km do Santibanez de Valdeiglesias (albergue - 60 miejsc, 4 €, kuchnia, bar), 9 km do San Justo de la Vega; za ostatnim domem w Hospital de Orbigo skręcamy w prawo, droga mniej ruchliwa.

94. San Justo de la Vega Do Astorga: 3,5 km

Przed wioską znajduje się krzyż kamienny Crucero de Santo Toribio (biskupa Astorgii w V w.). w miejscowości kościół de los Santos Justo y Pastor z XVI w.

95. Astorga Do Murias de Rechivaldo: 5 km

Albergues: 1. Albergue Camino y Vía, przy wejściu do miasta. 22 miejsca, 6 €, kuchnia. 2. Albergue de Astorga, Plaza de los Marqueses 3. 195 miejsc, 3 €, kuchnia. Tel.

602870660 3. Albergue de peregrinos Siervas de María, Plaza San Francisco 3. 154 miejsca, 4 €,

kuchnia. Tel. 987 616 034 4. Albergue de Peregrinos San Javier, Portería 6. Blisko katedry, 120 miejsc, 7 €,

kuchnia, strasznie skrzypiące łóżka. Tel. 987 61 85 32

Astorga jest stolicą regionu Maragata (Maragatería) z ciekawymi tradycjami kulinarnymi. W czasach rzymskich była ważnym punktem na skrzyżowaniu szlaków handlowych. W średniowieczu funkcjonowało tu 25 schronisk dla pielgrzymów. Katedra Santa María (XV-XVII w.) ze wspaniałym portalem, łączy w sobie gotyk, renesans i barok. Wart zauważenia jest główny ołtarz i figura Virgen de la Majestad (romaoska, z XI w.); katedra przez większośd dnia jest zamknięta dla zwiedzających. Obok – muzeum katedralne. Najciekawszym budynkiem miasta, i jego symbolem, jest pałac arcybiskupi, zbudowany w 1887 r. którego projektantem był Antonio Gaudi. Z powodu nietypowej, nowoczesnej

37 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

architektury zleceniodawca nie chciał w nim zamieszkad. Wewnątrz – muzeum Camino. Astorga jest czekoladowym centrum Hiszpanii – interesujące jest Muzeum Czekolady (c/Jose Maria Goy, 12-14 i 18-20). Wśród zabytków - fragmenty murów rzymskich, sanktuarium de Fatima, barokowy ratusz, Convento de Sancti Spiritus, kościół San Bartolome (najstarszy w mieście).

96. Murias de Rechivaldo Do Santa Catalina de Somoza: 4,7 km

Albergues: 1. Albergue de Murias de Rechivaldo, Carretera Santa Colomba. 18 miejsc, 4 €,

kuchnia. Tel. 987 69 11 50 2. Albergue Las Águedas, C/ Camino de Santiago 52. 40 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel. 987

69 12 34

Typowa wioska Maragato; klasyczny jednoulicowy układ z kilkoma krzyżami wyznaczającymi drogę pielgrzymom. Kościół parafialny San Esteban z XVIII w. z płaskorzeźbą Virgen del Pilar i rzeźbą San Roque Peregrino. W pobliżu - Castrillo de los Polvazares - typowy przykład osady maragackiej. Miejsce atrakcyjne turystycznie (przystanek wielu wycieczek po Hiszpanii), ale trochę pozbawione klimatu. Aby tam dotrzed należy skręcid w lewo na asfaltową drogę za refugio. Pokonamy około 1 km więcej.

97. Santa Catalina de Somoza Do El Ganso: 4,2 km

Albergue: 1. Hospedería San Blas, C/ Real 11. 24 miejsca, 5 €, brak kuchni, posiłki na miejscu.

Tel. 987 69 14 11 2. Albergue y Centro de turismo rural El Caminante, C/ Real 2. 16 miejsc, 5 €, brak

kuchni. Tel. 987 691 411 3. Albergue de Santa Catalina de Somoza , C/ La Escuela. 38 miejsc, 3 €, brak kuchni.

Tel. 987 69 18 19

38 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Schroniska dla pielgrzymów należały od zawsze do historii tej wioski. Po najstarszym - de la Virgen de las Candelas nie ma już śladu. W kościele parafialnym Santa María znajdują się relikwie San Blas, patrona wioski, jednego ze świętych związanych z Camino, zajmujących się opieką i leczeniem pielgrzymów.

98. El Ganso Do Rabanal del Camino: 6,9 km

Albergue: 1. Albergue Gabino, C/ Real. 28 miejsc, 8 € ze śniadaniem, kuchnia. Tel. 660 912 823 2. Albergue del Camino de Santiago, Calle Las Eras (dawna szkoła). 16 miejsc,

donativo, brak kuchni. Tel. 987691088

Mała wioska z domami krytymi strzechą, wpisującymi się w celtycką tradycję budowania. Według najstarszych zapisów miał tu się znajdowad klasztor i schronisko dla pielgrzymów. Kościół Santiago z XVI w. z przedsionkiem chroniącym pielgrzymów przed deszczem i upałem. Za wioską - miejsce na odpoczynek.

99. Rabanal del Camino Do Foncebadon: 5,5 km

Albergues: 1. Albergue El Tesín, C/ Real. 34 miejsca, 5 €, kuchnia. Tel. 650 952 721 2. Albergue Nuestra Señora del Pilar, Plaza de Jerónimo Morán Alonso. 72 miejsca, 5

€, kuchnia. Tel. 987 63 16 21 3. Albergue Municipal Rabanal del Camino, Plaza de Jerónimo Morán Alonso. 34

miejsca, 4 €, kuchnia. 4. Albergue Gaucelmo, C/ Calvario 4. Przy klasztorze benedyktynów. 46 miejsc,

donativo, kuchnia. Bardzo wysoko oceniane przez pielgrzymów. Możliwośd przedłużenia pobytu. Tel. 987 69 19 01

Miejscowośd została założona przez Templariuszy z Ponferrady dla ochrony pielgrzymów (na Monte Irago działali rabusie). W wiosce zatrzymał się podczas swojej pielgrzymki król Filip II (w Casa de las Cuatro Esquinas); w średniowieczu istniało tu wiele schronisk i kościołów. Przy wejściu stoi dąb zwany Dębem Pielgrzymów. Kaplica del Bendito Cristo de la Vera Cruz, XVIII w. (na cmentarzu), XVIII-wieczna kaplica San Jose - obraz Św. Jakuba. Za refugio Gaucelmo - mały klasztor benedyktynów San Salvador de Monte Irago. Obok, w kościele Santa Maria nieszpory (śpiew gregoriaoski) o 19:00, kompleta o 21:00, laudacje o 7:30 i Msza Św. o 9:00. Pielgrzymi chcący porozmawiad z mnichami mogą to uczynid między 17:00 a 18:45.

100. Foncebadón Do Manjarin: 2,4 km

Albergues: 1. Albergue parroquial Domus Dei, C/ Real. Na koocu wioski, przy kościele, 28 miejsc,

donativo, kuchnia. 2. Albergue Monte Irago. 35 miejsc, 8 €, kuchnia. Tel. 695 452 950

39 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

3. Albergue Convento de Foncebadón. Przy restauracji, 32 miejsca, 7 €, brak kuchni. Tel. 658 974 818

Opustoszała miejscowośd położona na wysokości ok. 1400 m npm. W XII w. schronisko dla pielgrzymów założył tu pustelnik Gaucelmo. Powoli wraca do życia, chod na razie jedyni funkcjonujący tu na stałe ludzie związani są z prowadzeniem albergue.

Dwa kilometry za Foncebadon, na wysokości 1504 m. znajduje się Cruz de Ferro – żelazny krzyż, będący jednym z symboli Camino. Zgodnie z tradycją pielgrzymi zostawiają pod nim kamieo przyniesiony z domu, symbolizujący pozostawienie pod nim „starego człowieka”. Stojąca w pobliżu kaplica Św. Jakuba została ufundowana w Roku Świętym 1982.

101. Manjarin Do El Acebo: 7,5 km

Refugio: 1. Refugio de Manjarín. Jedyny zamieszkały budynek w dawnej wiosce. 35 miejsc,

donativo, kuchnia. Proste warunki, niezwykła atmosfera. Schronisko prowadzi templariusz, Tomás Martínez de Paz.

W XVI w. w miejscowości istniało schronisko dla pielgrzymów. Podczas mgły uderzenia dzwonu przy refugio wskazują drogę idącym.

102. El Acebo Do Riego de Ambros: 3 km

Albergues: 1. Albergue parroquial Apóstol Santiago, obok kościoła. 23 miejsca, donativo, kuchnia. 2. Albergue - Mesón El Acebo, C/ Real 16. 24 miejsca, 5 €, brak kuchni. Tel. 987 69 50

74 3. Albergue La Taberna de José, C/ Real 19. 14 miejsc, 5 €, brak kuchni. Nie zawsze

czynne. Tel. 987 69 50 74

40 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Interesująca wioska z główną ulicą uważaną za najbardziej malowniczą w León. Stare domy z charakterystycznymi balkonami zwisającymi nad drogą. W średniowieczu miejscowośd została zwolniona z danin w zamian za umieszczenie 800 palików wskazujących drogę na tym odcinku Camino. W kościele San Miguel rzeźba w tunice i z kwiatami, która przedstawia św. Jakuba lub też Jana Ewangelistę. Przy wyjściu z wioski pomnik niemieckiego rowerzysty Heinricha Krause, który zmarł w trakcie swej rowerowej pielgrzymki. W pobliżu niego sklep, który prowadzi niezwykle sympatyczna babcia Józefina.

103. Riego de Ambros Do Molinaseca: 6,8 km

Albergue: 1. Albergue de Riego de Ambros, Calle Real, obok kaplicy San Sebastian. 50 miejsc, 4

€, kuchnia. Łazienki oddzielone parawanem od sypialni. Tel. 987 695 190

Miejscowośd typowa dla El Bierzo z dachami krytymi łupkiem. Kościół Św. Marii Magdaleny z pięknym barokowym ołtarzem z 1706 r. autorstwa Pedro Santin. Kaplica San Sebastián.

Dalsza droga z Riego de Ambros do Molinaseca jest momentami bardzo stroma - należy zachowad szczególną ostrożnośd!

104. Molinaseca Do Ponferrada: 7,8 km

Albergues: 1. Albergue Molinaseca, Avenida Fraga Iribarne, s/n. 56 miejsc, 7 €, brak kuchni. Tel.

987 45 30 77 2. Hospital de peregrinos de Molinaseca, Manuel Fraga Iribarne s/n. 40 miejsc, 5 €,

kuchnia. Tel. 987 453 180

Przy wejściu do miejscowości barokowa (XVII w.) kaplica la Virgen de las Angustias. Ciekawy romaoski most nad rzeką Meruelo. Kościół de San Nicolas de Bari (XVII w.), trzynawowy, stylizowana wieża, barokowy ołtarz, piękna rzeźba Chrystusa na krzyżu. Barokowe sanktuarium de Nuestra Senora de la Quinta Angustia (XVIII w.). Wioska, licząca 600 mieszkaoców ma około 30 barów; znana jest z doskonałych wędlin, zwłaszcza chorizo.

105. Campo

Cicha wioska z kilkoma pomnikami wokół głównego placu, praktycznie dzielnica Ponferrady. Przy drodze rzymskie źródło. Kaplica de la Escuela oraz kościół de San Blas.

106. Ponferrada Do Columbrianos: 5 km

Albergue: 1. Albergue de peregrinos San Nicolás de Flüe, Calle de la Loma, s/n. 210 miejsc,

donativo, kuchnia. Tel. 987 41 33 81

41 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Ostatnie duże miasto (60 tyś. mieszkaoców) przed Santiago. Stolica dystryktu El Bierzo, położone nad rzeką Sil; przez lata stało się ważnym ośrodkiem handlowym i administracyjnym. Za czasów rzymskich znane było z kopalo złota. Najbardziej znanym zabytkiem jest zamek templariuszy - w 1185 r. Fernando II oddał miasto temu zakonowi; zamek ogłoszono narodowym pomnikiem w 1924 r. - jest jednym z najpiękniejszych zabytków architektury militarnej w Hiszpanii. Bazylika de Nuestra Senora de la Encina, z XVI w., figura Dziewicy na dębie skalnym, od 1958 r. patronki El Bierzo; Torre del Reloj - zegar miejski, datowany na XVI w., na jednym ze starych murów; Museo del Bierzo - historia Ponferrady i El Bierzo od paleolitu do początku XX wieku, cenne srebra i ciekawa kolekcja monet; museo de la Radio "Luis del Olmo", Museo del Ferrcarril - muzeum kolejnictwa, utworzone w starej stacji, mapy, silniki używane w Hiszpanii. Monasterio de Santo Tomas de las Ollas.

107. Columbrianos Do Fuentes Nuevas: 2,2 km

Jedna z kilku wiosek, które są przedmieściami Ponferrady. Pozostałości rzymskiego zamku, kościół San Esteban oraz kaplica San Juan y San Blas - resztka dawnego schroniska dla pielgrzymów, które stało w tym miejscu.

108. Fuentes Nuevas Do Camponaraya: 2,2 km

Podobnie jak Columbrianos również ta wioska wydaje się byd przedłużeniem Ponferrady. Kościół Santa Maria, kaplica del Campo del Divino Cristo. Jest też restauracja i bar z księgą pielgrzymów.

109. Camponaraya Do Cacabelos: 5,8 km

Wioska wspomniana w dokumentach z XV w. Na domach charakterystyczne herby rodzin Quinonez i Uceda. Kościół poświecony San Ildefonso, biskupowi Toledo. Za wioską przy nowoczesnym cruceiro miejsce na odpoczynek - cieo drzew, ławki, stoły i fontanna.

42 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Niedaleko, tuż przy Camino - bodega win regionalnych (Bierzo), można bezpłatnie skosztowad oraz w przystępnej cenie kupid butelkę jednego z lepszych hiszpaoskich win.

110. Cacabelos Do Pieros: 2,2 km

Albergue: 1. Albergue de Cacabelos, Plaza del Santuario (przy wyjściu z miejscowości).

Municypalne, 70 miejsc, 5 €, brak kuchni, niezwykłe pokoiki rozmieszczone wzdłuż muru, klimatyczne. Tel. 987 54 71 67

Wioska, znana już w czasach rzymskich, jest geograficznym środkiem ogromnej doliny El Bierzo, gdzie produkuje się wyborne wina, słabo jednak znane poza Hiszpanią. Kościół Santa Maria de la Plaza, romaoska absyda, wewnątrz barokowy, XVII-wieczny obraz Maryi Wniebowziętej; sanktuarium de la Angustias - XVIII-wiecznym front, wewnątrz obraz Maryi - patronki świątyni, ubranej w szaty XV-wiecznej wdowy, oraz płaskorzeźba przedstawiająca św. Antioniego z Padwy grającego z Dzieciątkiem Jezus w karty.

W pobliżu Cacabelos znajdują się pozostałości Monasterio de Santa María la Real (X w.), ogromnego klasztoru pocysterskiego, wartego poświęcenia dodatkowych trzech kilometrów. Odnowiony, otwarty od 10:00 do 13:00 i od 16:00 do 19:00.

111. Pieros Do Villafranca del Bierzo: 6,7 km

Wioska powstała w XI w. Kościół San Martin, w którym jest wiele elementów pochodzących jeszcze z XI w. Materiał do budowy został najprawdopodobniej wzięty z jakiejś rzymskiej świątyni.

112. Villafranca del Bierzo Do Pereje: 5,7 km

Albergues: 1. Albergue Municipal Villafranca del Bierzo, po prawej stronie kościoła de Santiago.

62 miejsca, 6 €, kuchnia. Tel. 987 54 26 80. 2. Refugio Ave Fénix de Familia Jato, C/ Santiago 10. 84 miejsca, 5 €, brak kuchni.

Kontrowersyjne opinie pielgrzymów. Tel. 987 54 02 29 3. Albergue de la Piedra, c/ Espíritu Santo 14. Przy wyjściu z miejscowości, za mostem.

28 miejsc, 8 €, kuchnia, dobre warunki. Tel. 987 540 260

Jedna z najładniejszych i najbardziej malowniczych miejscowości na Camino. Przy wejściu do miejscowości kościół św. Jakuba, w którym znajduje się Puerta del Perdon – Brama Przebaczenia - pielgrzym, który tutaj dotarł, a nie miał już sił, by dotrzed do Santiago, mógł w tym miejscu dostąpid takich samych łask jakby ukooczył całą pielgrzymkę. Zamek El castillo de los Marqueses de Villafranca (XVI w.), zbudowany na kształcie prostokąta; dwie oryginalne wieże zostały zniszczone w czasie wojny, wiele herbów na różnych częściach budowli; Convento de la Asuncion – klasztor założony w 1606 r. przez Dona Maria de

43 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Toledo - Osorio, prowadzony przez siostry z zakonu św. Klary; Convento de San Jose - założony przez kanonika katedry z Santiago don Luisa de Castro, barokowy ołtarz; San Nicolas el Real – klasztor jezuitów, barokowy, założony w XVI w.; konwent de la Anunciada z 1606 r. z dawnym schroniskiem de San Roque, gdzie według tradycji miał nocowad św. Franciszek z Asyżu. Piękny Plaza Mayor i aleja w stylu francuskim, liczne sklepy i bary.

Za Villafranca następuje długie i męczące podejście do O Cebreiro. Pielgrzymi mają do wyboru jedną z trzech dróg: jedna - prowadząca praktycznie cały czas wzdłuż asfaltowej drogi, oraz dwie, nieco bardziej uciążliwe, ale za to ładniejsze, dłuższe o 2 i 13 km. Są jednak trudne i nie należy ich wybierad w czasie złej pogody.

1. Wzdłuż drogi N.VI (27 km) - za Villafranca przechodzimy przez most, i podążamy za strzałkami w lewo do Pereje; dalej - do głównej drogi N.VI; droga jest nowowybudowana i przystosowana dla pielgrzymów, stąd też maszerowanie nią jest przede wszystkim bezpieczne.

2. Przez Pradela (29 km. tzw. Camino Duro)- za rzeką po wyjściu z Villafranca skręcamy w prawo kierując się na Pradela. Uważad należy przed i w Pradeli - nie ma konieczności schodzenia do tego miasta. Są tu strome podejścia i ostre zejścia, oraz piękne widoki. Droga nie polecana w deszczu.

3. Przez Dragonte (40 km. )- droga dla pielgrzymów z dużym zapasem sił. Przechodzimy na lewą stronę drogi NV1 obok wejścia do tunelu i dalej podążamy wzdłuż oznaczenia (LE622 Corullon). Dalej skręcamy w lewo w drogę oznaczoną „Dragonte 7”. Przechodzimy przez Dragonte, 4 km dalej do Moral de Valcarce, za 5 km do Villar de Corrales i 7 km do San Fiz de Seo. Przed Villar jest znak do GR1 Ruta Verde, który podobno wskazuje złą drogę, ignorujemy go i skręcamy w prawo. Dołączamy do głównego camino w wiosce Herrerias. Ta droga może byd piękna i spokojna, ale tylko wtedy, kiedy nie ma deszczu. Nawet najmocniejsi pielgrzymi muszą przeznaczyd ok. 8 godzin na dotarcie do Herrerias.

44 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

113. Pereje Do Trabadelo: 4 km

Albergue: 1. Albergue de Pereje, C/ Camino de Santiago s/n. 30 miejsc, 6 €, kuchnia. Tel. 987 54

01 38 Mała wioska nad rzeką Valcarce z zachowanym średniowiecznym wyglądem. Opat O’Cebreiro wybudował tu kościół i schronisko dla pielgrzymów, wchodząc na tereny zarządzane przez zakonników z Villafranca. Można tu napotkad pallozas – tradycyjne, okrągłe chaty celtyckie.

114. Trabadelo Do La Portela de Valcarce: 4,5 km

Albergues: 1. Albergue de Trabadelo, C/ Camino de Santiago. 36 miejsc, 6 €, kuchnia. Tel. 647

635 831 2. Albergue Crispeta, C/ Camino de Santiago 1. 20 miejsc, 6 €, kuchnia. Tel. 620

329 386 Kościół San Nicolas - rzeźba Maryi z Dzieciątkiem, barokowy ołtarz; kaplica Nuestra Senora de la Asuncion.

115. La Portela de Valcarce Do Ambasmestas: 1,2 km

Albergue: 1. Albergue El Peregrino, C/ Camino de Santiago 5. 50 miejsc, 8 €, brak kuchni. Tel.

987 54 31

Dawniej wioska znana była pod nazwą Portela de Vallecarceris i była pod jurysdykcją klasztoru Carracedo. 5 km stąd znajduje się XIX w. kuźnia, jedna z najlepiej zachowanych w El Bierzo.

116. Ambasmestas Do Vega de Valcarce: 1,6 km

Albergue: 1. Albergue Das Animas, C/ Campo Bajo 3. 30 miejsc, 5 €, brak kuchni. Tel. 619

048 626

Wioska usytuowana w miejscu, gdzie rzeka Balboa wpada do rzeki Valcarce. Znajdują się tu pozostałości rzymskiej drogi.

117. Vega de Valcarce Do Ruitelan: 2,2 km

Albergues: 1. Albergue N.S Aparecida do Brasil (dawne albergue Sarracín), Carretera Nacional 6.

46 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel. 987 54 30 45

45 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

2. Albergue de Vega de Valcarce, C/ Pandelo s/n. 84 miejsca, 5 €, kuchnia. Tel. 987 54 32 48

Wioska położona nad rzekami Navia, Lor i Valcarse jest największą w dolinie. Już od XI w. istniało tu schronisko dla pielgrzymów. Znajdują się tu ruiny zamków: Veigo (z IX w., założonego przez władców Astorgi) i twierdzy saracenów (z XIV w.).

118. Ruitelan Do Las Herrerias: 1,9 km

Albergue: 1. Refugio Pequeño Potala, Carretera de A Coruña 22. 34 miejsca, 5 €, brak kuchni,

masaż Shiatsu. Tel. 987 56 13 22

Mała wioska otoczona lasami kasztanowców. Kościół parafialny San Juan Bautista (XV w.) z kamiennym sklepieniem, oraz pustelnia de San Froilan - pustelnika żyjącego w latach 833-905, patrona Leon - znaki pokazują miejsce, w którym zaatakowały go wilki i zjadły jego osła.

119. Las Herrerias Do Hospital: 1 km

Albergue: 1. Refugio en Herrerías. 29 miejsc, 5 €, można jedynie zagotowad wodę. Tel. 654 35 39

40

Niewielka miejscowośd w której pozostały budynki po dawnym wydobyciu rud żelaza na tym terenie. W lokalnym kościele ciekawe sklepienie, XVI-wieczny obraz Chrystusa; barokowy kościół św. Juliana. Nad rzeką Valcarcel most rzymski, częściowo przebudowany w XV wieku. Za wioską nowoczesna fontanna.

120. Hospital Do La Faba: 2,6 km

Niewielka miejscowośd powstała wokół schroniska dla pielgrzymów z wysp brytyjskich z XII, XIII w. Pozostałości starego kościoła, oraz cmentarza dla pielgrzymów.

W tym miejscu rozpoczyna się krótkie, lecz strome podejście do O Cebreiro. Mimo, że jest to jedynie 8 km, trzeba na ten odcinek przeznaczyd ok. 3 godziny. Po drodze możliwośd przenocowania w La Faba.

121. La Faba Do La Laguna: 2,5 km

Albergue: 1. Albergue de la Faba, w dawnej plebanii koło kościoła, prowadzone przez

niemieckich woluntarystów. 35 miejsc, 5 €, kuchnia. Niezwykła wieczorna modlitwa o pokój.

46 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Wioska wspominana w dokumentach już w 1252 r. Kościół San Andres, przebudowany w XVIII w. W miejscowości także dziwne refugio, w stylu indiaosko – buddyjskim, w oparach marihuany (zakaz robienia zdjęd).

122. La Laguna Do O Cebreiro: 2,2 km

Albergue: 1. Albergue La Escuela, C/ Camino de Santiago. 35 miejsc, 8 €, grzałka elektryczna.Tel.

987 68 47 86

Ostatnia malutka wioska w prowincji Leon, ostatnia też miejscowośd (z barem) przed dotarciem do O Cebreiro.

Od tego miejsca fakt istnienia kuchni w schroniskach municypalnych nic nie znaczy – brak w nich jakichkolwiek naczyo, sztudców czy garnków. Taki stan będzie trwał już do kooca Camino. Kuchnie funkcjonują jedynie w niektórych schroniskach prywatnych.

123. O Cebreiro Do Linares: 3,5 km

Albergue: 1. Albergue de O Cebreiro. Municypalne, 104 miejsca, 5 €, kuchnia bez wyposażenia.

Wiele krytycznych opinii. Tel. 660 396 809

Mała wioska położona na wysokości 1300 m npm. z dwudziestoma domami wykonanymi z kamienia, prawdopodobnie jeszcze w czasach przedrzymskich. Jedno z mistycznych miejsc na Camino. Już w XII w. funkcjonowało tu schronisko dla pielgrzymów, do 1854 r. prowadzone przez benedyktynów. Na bazie jego pozostałości powstała Hospedería de San Giraldo de Aurillac . W ufundowanym przez zakonników kościele (IX w.) - zabytkowa figura Maryi. Kaplica Cudu (Santo Milagro), gdzie podczas mszy św. chleb miał zmienid się w ciało, a wino w krew Chrystusa. Na zewnątrz popiersie z brązu proboszcza D. Elías Valiña, który swoje życie poświęcił reaktywacji Camino i pielgrzymom. Kilka pallozas – okrągłych, kamiennych budowli krytych strzechą, o pochodzeniu celtyckim. W jednym z nich - Museo Etnográfico.

124. Liñares Do Hospital de la Condesa: 2,8 km

Nazwa tej niewielkiej miejscowości pochodzi od dominujących w okolicach upraw lnu.

125. Hospital de la Condesa Do Alto de Poio: 3 km

Albergue: 1. Albergue de Hospital da Condesa, obok szosy. Municypalne, 18 miejsc, 5 €, kucnia.

Tel. 660 396 810

47 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Miejscowośd powstała wokół schroniska dla pielgrzymów ufundowanego w IX w. przez hrabinę Egilo, które było jednym z najstarszych na Camino. Kościół San Xoan jest podobny do tego z O Cebreiro. Na wzniesieniu San Roque punkt widokowy na dolinę de Veigas da Forcas.

126. Alto de Poio Do Fonfria del Camino: 3,70 km

Albergue: 1. Albergue privado Alto do Poio. 18 miejsc, 5 €, bez kuchni, obok bar. Tel. 982 367172

Miejscowośd położona tuż za niewielką Padonello.

127. Fonfría del Camino Do Viduedo: 2,60 km, do Tricastella: 10,00 km.

Albergue: 1. Albergue A Reboleira, C/ Camino de Santiago 15. 40 miejsc, 7 €, brak kuchni. Tel.

982 16 13 35

Niewielka miejscowośd przed Tricastellą, podobnie jak następna, Viduedo, jedynie z barem.

128. Triacastela Do Calvor: 14 km. Alternatywna droga do Samos: 11 km

Albergues: 1. Albergue de Triacastela, na początku miejscowości. Municypalne, 56 miejsc, 5 €,

brak kuchni. Tel. 982 54 80 87 2. Albergue Complexo Xacobeo, C/ Leoncio Cadórnigo 12. Dobre warunki, 36 miejsc, 7

€, kuchnia. Tel. 982 548 037 3. Albergue Refugio del Oribio, C/ Avenida de Castilla 20. 27 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel.

982 54 80 85 4. Albergue Aitzenea, Plaza Vista Alegre 1. 38 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel. 982 54 80 76 5. Albergue Berce do Caminho, C/ Camilo José Cela 11. 36 miejsc, 7 €, kuchnia. Tel.

982 54 81 27

48 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Miasto trzech zamków, po których nie pozostał żaden ślad, założone przez hrabiego Gatón del Bierzo w IX w. Barokowy kościół parafialny de Santiago z XVIII w. z przedstawieniem apostoła, patrona miasta. W zakrystii krzyż procesyjny z XII w. W okolicach wydobywa się wapieo do produkcji cementu; w dawnych wiekach pielgrzymi zabierali stąd kamienie do budowy katedry w Santiago.

Za Triacastela do wyboru są dwie drogi prowadzące do Sarria – pierwsza, oryginalne Camino, prowadzi przez Samos (11 km) i dalej (16 km) do Sarria; druga trasa – 8,5 km krótsza, prowadzi przez Calvor (14 km) i dalej 4,5 km do Sarria.

129. Samos Do Sarria: 16 km

Albergue: 1. Albergue del Monasterio de Samos, Monasterio de Samos 1. W klasztorze

benedyktynów, 90 miejsc, donativo, brak kuchni. Tel. 982 54 60 46 2. Albergue A Cova do Frade, C/ Salvador 1 (naprzeciw klasztoru). 14 miejsc, 8 €, brak

kuchni. Tel. 982 54 60 87 3. Albergue Casiña de Madeira, blisko La Capilla de Ciprés. 18 miejsc, 6 €, kuchnia. Tel.

653 82 45 46

Klasztor benedyktynów, jeden z najstarszych w Hiszpanii, jest symbolem kulturowym Galicji. Ufundowany w VI w. poświęcony został męczennikom z Antiochii – św. Julianowi i św. Bazylisie. Najstarsze elementy z okresu wizygockiego, wiele – ze średniowiecza. Imponująca architektura obiektu pochodzi z XVI - XVIII w. Kościół klasztorny w stylu neoklasycystycznym.

130. Calvor Do Sarria: 5 km

Albergue: 1. Refugio de los Peregrinos de Calvor. W dawnej szkole. Municypalne. 22 miejsca, 5

€, kuchnia. Tel. 660 396 812

Kościół parafialny poświęcony San Pablo y San Esteban. Pozostałości starożytnego zamku i klasztoru, ufundowanego w VIII w. przez księdza Adriána; resztki kapitela z czasów wizygockich.

131. Sarria Do Barbadelo: 5,5 km

Albergues: 1. Albergue de Peregrinos de Sarria, c/Mayor 31. Municypalne, 40 miejsc, 5 €,

kuchnia. Tel. 660 396 813 2. Los Blasones, c/Mayor, naprzeciwko obrony cywilnej. 42 miejsca, 7 €, kuchnia. Tel.

600 512 565 3. Albergue Don Álvaro, c/Mayor 10. 32 miejsca, 7 €, kuchnia. Tel. 982 531 592

49 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

4. Albergue A Pedra, Vigo de Sarria 19. Przy wejściu do miejscowości. 15 miejsc, 9 €, kuchnia. Tel. 982530130

5. Albergue O Durmiñento, Rúa Maior 44. 43 miejsca, 10 €, posiłki. Tel. 600 862 508 6. Albergue Dos Oito Marabedís, C/ Conde de Lemos 23. 19 miejsc, 8 €, kuchnia. Tel.

629 46 17 70 7. Albergue Internacional Sarria, Calle Mayor 57. 44 miejsca, 10 €, brak kuchni. Tel.

982 53 51 09

Klasztor św. Magdaleny z XIII w. Brama forteczna Marqueses de Sárria, gotycki kościół Zbawiciela (el Salvador), cztery średniowieczne mosty. Kościół pod wezwaniem Barbadelo, który wpisany jest do rejestru zabytków narodowych Hiszpanii (Monumento Nacional).

Aby otrzymad Compostellę, czyli potwierdzenie odbycia pielgrzymki do Santiago, należy przejśd co najmniej 100 km. Stąd Sarria jest dla ogromnej rzeszy pielgrzymów punktem startowym. Od tej pory w każdym miejscu drogi należy liczyd się z tłumami. Dobrze jest tak planowad kolejne etapy, by docierad na miejsce między 13.00 – 14.00, później mogą byd kłopoty z noclegami - pozostaną jedynie drogie hostale i hotele.

132. Barbadelo Do Morgade: 7,5 km

Albergue: 1. W dawnej szkole. Municypalne, 3 €, kuchnia. Tel. 686 744 048

Romaoski kościół św. Jakuba w unikalnym stylu galisyjskim. Interesujący portal z symboliką średniowieczną.

133. Morgade Do Ferreiros: 1,5 km

Albergue: 1. Casa Morgade. 16 miejsc, 8 €. Tel. 982 53 12 50

50 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

134. Ferreiros Do Mirallos: 0,5 km

Albergue: 1. Albergue de Ferreiro. Municypalne, 22 miejsca, 3 €. Tel. 982 15 74 96

Kościół Santa María de Ferreiros z 1790 r. z portykiem romaoskim.

135. Mirallos Do Portomarin: 9 km

136. Portomarin Do Gonzar: 8,3 km

Albergue: 1. Albergue de Portomarin, Carretera de Lugo. Municypalne, 100 miejsc, 3 €, kuchnia

bez wyposażenia. Tel. 982545143 2. Albergue El Caminante, Calle Rua Sanchez Carro. 48 miejsc, 9 €. Tel. 982545176 3. Albergue Ferramenteiro, Rua Chantada 3. 110 miejsc, 10 €. Tel. 982545362 4. Albergue PortoSantiago. 14 miejsc, 9 €, bardzo sympatyczne. Tel. 618 82 65 15 5. Albergue O Mirador. 29 miejsc, 9 €. Tel. 982 54 53 23

Średniowieczne miasto, składające się z dwóch części San Nicolás i San Pedro, w dawnych czasach było ważnym miejscem na Camino z wielkim mostem i schroniskiem dla pielgrzymów. W 1960 r. zbudowane na zboczu wzgórza na nowo, przed utworzeniem zalewu. Wspaniały kościół – fortecę San Nicolás, wybudowany przez mnichów – rycerzy z zakonu San Juan de Jerusalén w XII w. przeniesiono do nowego centrum. Portal kościoła autorstwa mistrza Mateo, który wykonał między innymi słynny Portico de la Gloria w Santiago de Compostela. Kilka piekaro oferuje znane w regionie ciastka z migdałami.

51 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Wyjście z Portomarin: należy zejśd na dół do głównej drogi, skręcid w lewo, przejśd żelazną kładką dla pieszych nad rzeką i dalej przez las. Nie należy kierowad się znakiem Camino de Santiago przy głównej drodze!

137. Gonzar Do Castromaior: 1 km

Albergue: 1. Albergue de Gonzar, blisko szosy. Municypalne, 20 miejsc, 3 €. Tel. 982 157840 2. Albergue privado Casa García. 30 miejsc, 8 €. Tel. 982 157 842

Miejscowośd była własnością zakonu San Juan de Portomarín. Kościół Santa María.

138. Castromaior Do Hospital de la Cruz: 2,6 km

W miejscowości kilka pozostałości z czasów celtyckich, ukazujących, jak wyglądała Galicja przed podbiciem jej przez Rzymian.

139. Hospital de la Cruz Do Ventas de Naron: 1,9 km

Albergues: 1. Albergue de Hospital da Cruz, przy wyjściu z wioski. Municypalne, 22 miejsca, 3 €.

Tel. 982 54 52 32

140. Ventas de Naron Do Ligonde: 3,5 km

Albergues: 1. Albergue Casa Molar. 18 miejsc, 9 €, brak kuchni. Tel. 696 79 45 07

Przy wejściu do wioski kaplica de la Magdalena, przy której istniało niegdyś średniowieczne schronisko dla pielgrzymów. Przypuszcza się, że w tej miejscowości odbyła się bitwa chrześcijan z wojskami emira Cordoby, który próbował podbid Galicję.

141. Ligonde Do Eirexe/Airexe: 0,7 km

Albergues: 1. Albergue de peregrinos Escuela de Ligonde. W dawnej szkole. 20 miejsc, 6 €,

kuchnia. Sympatyczne. Tel. 679 816 061 2. Albergue Fuente del Peregrino. 10 miejsc, donativo. Prowadzone przez grupę

ewangelicką. Wspólne posiłki, rewelacyjna atmosfera. Tel. 982 18 37 52

Jedno z ważnych niegdyś miejsc na Camino. Miejscowośd założona w 956 r. przez hrabiego Osorio i jego małżonkę Teodulę. Pozostałości cmentarza dla pielgrzymów, który istniał przy dawnych schronisku, prowadzonym przez Orden de Santiago. Kościół św. Jakuba,

52 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

neoklasycystyczny z portalem romaoskim. Przed wejściem do wioski krzyż de Lameiros (1670 r. ), czterostronny, opisujący historię Kalwarii.

142. Eirexe/Airexe Do Palas de Rei: 7,6 km

Albergue: 1. Albergue de Airexe. Municypalne. 18 miejsc, donativo, kuchnia. Tel. 982 15 34 83

143. Palas de Rei Do San Xulian: 3,4 km

Albergues: 1. Albergue Os Chacotes. Municypalne. Przed miastem, teren rekreacyjny Os

Chacotes, kilometr od miejscowości. 112 miejsc, 3 €, kuchnia. Tel. 607 481 536 2. Albergue Buen Camino, Rúa do Peregrino 3. 49 miejsc, 9 €, kuchnia. Tel. 639 88 22

29 3. Albergue de Palas de Rei, Plaza Concello 19. 60 miejsc, 3 €. Kuchnia bez

wyposażenia. Tel. 660 396 820

Miejscowośd miała spore znaczenie w wiekach średnich z racji położenia w pobliżu rzymskiego traktu Lugo – Astorga. Kościół San Tirso z portykiem romaoskim.

144. San Xulian Do Ponte Campana: 1,6 km

Albergue: 1. Albergue O Abrigadoiro. 12 miejsc, 10 €, kuchnia. Tel. 982374117

53 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

145. Ponte Campana Do Casanova: 1,4 km

Albergue: 1. Albergue Casa Domingo. 14 miejsc, 9 €, brak kuchni. Tel. 982 163 226

146. Casanova Do Leboreiro: 3,5 km

Albergues: 1. Albergue de Mato Casanova. Municypalne, 20 miejsc, 3 €, kuchnia. Tel. 982 17 34

83

147. Leboreiro Do Furelos: 4 km

Albergue: 1. Albergue de Leboreiro. 20 miejsc, donativo. Tel. 981 507 351

Pierwsza miejscowośd w A Coruña, ostatniej prowincji przez którą przechodzi Camino. Typowe kamienne domy, kościół Santa María w stylu romaoskim z okrągłą absydą, na tympanonie piękna rzeźba Maryi. Po przeciwnej stronie fasada dawnego szpitala dla pielgrzymów (Casa de la Enfermería), ufundowanego przez rodzinę Ulloa w XII w. Most z XVI w, odrestaurowany w 1984 r.

148. Furelos Do Melide: 3 km

149. Melide Do Boente: 6 km

Albergue: 1. Albergue de Melide, Rúa San Antonio s/n. Municypalne. 130 miejsc, 3 €, kuchnia.

Tel. 660 396 822

W tej miejscowości Camino Frances łączy się z Camino Primitivo. Dawny romaoski kościół San Pedro, dziś znany jest pod wezwaniem San Roque, krzyż z XIV w. uznawany za najstarszy w Galicji. Dawny klasztor – schronisko Sancti Spiritus obecnie mieści Museo Terra de Melide. Symbolem kulinarnym miasta jest ośmiornica (pulpo) podawana w znanej w całej Europie „Pulperii Ezequiel”, ze znakomitym białym winem z rejonu Ribeira. Camino przechodzi obok niej.

150. Boente Do Castañeda: 2 km

151. Castañeda Do Ribadiso do Baixo: 3,5 km

Albergue: 1. Albergue Santiago. 6 miejsc, 8 €, brak kuchni. Tel. 981 501 711

54 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

152. Ribadiso do Baixo Do Arzua: 3 km

Albergue: 1. Albergue de Ribadiso da Baixo. Municypalne, 70 miejsc, 3 €, kuchnia. Tel. 981 50 11

85

Średniowieczny, uroczy most nad rzeką Iso. Dawne schronisko Hospital de San Antón de Ponte de Ribadiso (XV w.) zamienione na współczesne albergue.

153. Arzua Do Calle: 4,4 km

Albergues: 1. Albergue Santiago Apóstol. Avda Lugo 107. 84 miejsca, 8 €, kuchnia. Tel. 981

508 132 2. Albergue Don Quijote. 50 miejsc, 8 €. Tel. 981 500 139 3. Albergue Ultreia, calle de Lugo. 38 miejsc, 8 €, kuchnia. Tel. 981 500 471 4. Albergue de Arzúa. Blisko kaplicy św. Magdaleny. Municypalne, 46 miejsc, 3 €,

kuchnia. Tel. 660 396 824 5. Albergue Vía Lactea, C/ José Antonio 26. 60 miejsc, 10 €, kuchnia. Tel. 981 500 581 6. Albergue da Fonte, Rúa do Carme 18. 25 miejsc, 8 €, kuchnia. Tel. 659 999 496

W średniowiecznej dzielnicy Arzúa klasztor św. Magdaleny z XVI w. w którym ongiś funkcjonowało schronisko; dziś w stanie ruiny. Nowoczesny kościół parafialny św. Jakuba z przedstawieniami świętego jako pielgrzyma i pogromcy Maurów. Od 1975 r. w mieście corocznie obchodzi się święto lokalnego oryginalnego sera.

154. Calle Do Salceda: 7,6 km

155. Salceda Do Santa Irene: 5,8 km

55 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Za Salcedą Camino opuszcza asfaltową drogę. Po drodze - pomnik pamięci Guillermo Watt'a, pielgrzyma który zmarł w tym miejscu, w wieku 69 lat, 25 sierpnia 1993 r. - jeden dzieo drogi przed Santiago.

156. Santa Irene Do Rúa: 1,2 km

Albergues: 1. Albergue público de Santa Irene. Przy Camino. 36 miejsc, donativo, kuchnia. Tel.

660 396 825 2. Albergue Privado de Santa Irene. 15 miejsc, 12 €, kuchnia. Tel. 981 51 10 00

W miejscowości nie ma żadnego sklepu.

157. Rúa Do Pedrouzo (Arca): 1,2 km

158. Pedrouzo (Arca) Do Lavacolla: 10 km

Albergue: 1. Albergue de Arca do Pino. Municypalne, 120 miejsc, 3 €, kuchnia. Tel. 660 396 826 2. Albergue Porta de Santiago, Avenida de Lugo 11. 60 miejsc, 10 €, nowoczesne, brak

kuchni. Tel. 981 511 103

Prawdopodobnie, w razie braku jakichkolwiek miejsc do spania, można szukad noclegu w miejskiej sali gimnastycznej – znajduje się niedaleko miejsca, gdzie szlak wychodzi z miasta i zagłębia się w las. Nocleg za darmo, ciepła woda; czasami trzeba jednak do późna w nocy czekad, aż skooczą się treningi.

159. Lavacolla Do San Marcos: 5,9 km

Dawniej wioska była miejscem tradycyjnego obmycia i kąpieli przed wejściem do Santiago. Dziś znajduje się tu lotnisko Santiago de Compostela.

160. San Marcos Do Monte do Gozo: 1 km

161. Monte do Gozo Do Santiago de Compostela: 4,8 km

Albergues: 1. Albergue del Monte do Gozo, Carretera del Aeropuerto. 400 miejsc, 3 €, można

pozostad trzy noce, kuchnia. Tel. 981 55 89 42 2. Europejskie Centrum Pielgrzymowania, Monte do Gozo, 200 m w lewo od albergue

municypalnego. 12 miejsc, donativo, kuchnia, 10 € za miejsce w pokoju 2-osobowym. Tel. +34 981597222

56 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Malutka kaplica św. Marka i pomnik pielgrzyma, upamiętniający m.inn. peregrynacje św. Franciszka i Jana Pawła II. Monte do Gozo to „Góra Radości” – zanim podrosły drzewa, z miejsca, gdzie stoi pomnik można było po raz pierwszy zobaczyd wieże katedry w Santiago; teraz, żeby je zobaczyd, trzeba przejśd łąką ok. 100 m w lewo od pomnika.

162. Santiago de Compostella

Albergues: 1. Residencia de Peregrinos San Lázaro, Rúa San Lázaro. 80 miejsc, pierwsza noc 10 €,

następne 7 €, kuchnia. Tel. 981 57 14 88 2. Albergue Acuario de Santiago de Compostela, San Lázaro Valiño 2. 15 minut drogi

od katedry. 50 miejsc, 7 €, brak kuchni. Tel. 981 57 54 38 3. Albergue O Fogar de Teodomiro, Plaza de Algalia de Arriba 3. 20 miejsc, 15 €,

kuchnia. Tel. 981 58 29 20 4. Albergue Seminario Menor La Asunción, Rúa de Belvís s/n, 10 minut od katedry.

177 miejsc, 12 €, brak kuchni. Tel. 881 031 768

Szlak w mieście jest dobrze oznaczony i prowadzi na główny plac przed katedrą – Praza do Obradoiro. Idąc z tego placu w lewo mijamy fontannę z głowami koni i po prawej stronie na rogu wchodzimy do zabytkowego budynku, gdzie wydawane są Compostelle. Jako, że działają tam woluntaryści oczekują oni na jakąś darowiznę; można też zakupid tubę, by dokument się nie pogniótł (1€). Później można już wejśd do katedry, pozwiedzad ją i przygotowad do uroczystej mszy dla pielgrzymów o godzinie 12. Chętni mogą wyspowiadad się w kilku językach; dla spowiedników ważniejsza jest chęd poprawy i skrucha penitentów niż pełne zrozumienie wypowiedzi – mają zresztą przygotowane pomocnicze karteczki z wypisanymi w różnych językach grzechami, w razie czego.

Msza św. – ta msza właśnie – Wasza, z dnia Waszego przyjścia przed oblicze św. Jakuba pozostawi całkiem inne wrażenia, niż jakakolwiek inna wcześniej czy później. Ale to trzeba sprawdzid samemu.

Do tradycji należy też położenie ręki na środkowej kolumnie Portyku Chwały, o ile będzie już po konserwacji dostępny dla Pielgrzymów, uściśnięcie figury uśmiechniętego świętego i krótka modlitwa przy jego grobie znajdującym się pod ołtarzem. Jak uda się dobrze trafid – czyli w Roku Świętym, uroczystościach ku czci patrona Hiszpanii i Portugalii - św. Jakuba właśnie, z okazji wizyty ważnych gości lub gdy do katedry przybędą jakieś zorganizowane grupy i taką usługę opłacą – odpalane jest słynne botafumeiro – kadzielnica wahająca się

57 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

od jednego sklepienia katedry do drugiego, uruchamiana przez ośmiu silnych mężczyzn – niegdyś służyła do „zdezaktywowania” zapachu pielgrzymów, którzy wówczas mogli nocowad w nawach katedry, a teraz jest przeżyciem jedynym w swoim rodzaju. Mechanizm do jej rozkołysania pochodzi z 1604 r.; obecną kadzielnicę wykonał z brązu i mosiądzu złotnik José Losada w 1851 r. Jej powierzchnia jest pozłacana, waży 80 kg.

Pierwszy kościół w Santiago powstał nad grobem św. Jakuba w IX w. z inicjatywy króla Asturii Alfonso II i biskupa Teodomira. Alfonso III Wielki nakazał rozebranie go i wybudowanie na jego miejscu bazyliki; została ona zniszczona przez Arabów w 997 r. Około 1000 r. katedra została ponownie zrekonstruowana przez Alfonsa V; częśd została konsekrowana w 1105 r., reszta w 1211 r. Obecne wnętrze świątyni niemal w całości zachowało swoją pierwotną romaoską architekturę, nakryte jest w całości sklepieniem kolebkowym. Figura Świętego pochodzi z XIII w.

Nawa główna katedry ma długośd 97 m, wysokośd wnętrza nawy wynosi 22 m. Pórtico de la Gloria – Portal Chwały jest cennym przykładem rzeźby romaoskiej XII wieku. Powstał w latach 1168-1188, a jego autorem jest Mistrz Mateo; zleceniodawcą był król León Ferdynand II. Wyszukany program ikonograficzny (ok. 200 figur) tworzy wątki biblijne o eschatologicznym charakterze.

Poza katedrą warto zobaczyd:

1. Muzeum katedralne (Museo de la Catedral) utworzone w 1943 r. jako muzeum archeologiczne; podzielone jest na dwie części – kryptę, znajdującą się pod Portykiem Chwały i krużganek, połączony z Kaplicą Relikwii i Panteonem Królewskim.

2. Muzeum Pielgrzyma (Museo de las Peregrinaciones), w Casa Gotica z XIV w.; Rua de San Miguel 4.

3. Muzeum Sztuki Świętej (Museo de Arte Sacra) w Monasterio de San Paio, gdzie zgromadzone są obrazy, rzeźby i paramenty także z najdawniejszych czasów Santiago de Compostela.

4. Muzeum Ziemi Galicyjskiej (Museo de Pobo Galego) w konwencie San Domingo de Bonoval (rua de San Domingos de Bonowal), gdzie znajdują się niezwykłe spiralne schody zaprojektowane przez Domingo de Andrade. Muzeum obejmuje ekspozycje poświęcone lokalnej kulturze, morzu, strojom i architekturze; w kościele klasztornym – Panteon Wielkich Galisyjczyków.

Wszelkie informacje, także i po polsku, i plan miasta można uzyskad w jednym z pięciu punktów informacji turystycznej, usytuowanych głównie w centrum miasta.

Do tradycji pielgrzymiej należy też wizyta na Finisterre – latarni morskiej Faro, znajdującej się na najbardziej wysuniętym na zachód kraocu Europy – niegdyś sądzono, że dalej jest już tylko ocean - można dotrzed tam autobusem kursowym z dworca autobusowego (dojazd na dworzec np. autobusem miejskim nr. 6), lub pieszo – około 4 dni (90 km); jednym z elementów tradycji bywa też spalenie ubrao, w których przeszło się Drogę – jest

58 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

to symboliczne zniszczenie starego człowieka, i przyobranie się w nowe szaty - można to zrobid na górze dominującej nad Finisterre.

Plan Santiago de Compostella:

Na koniec kilka słów przeznaczonych dla tych, którzy ruszają na Drogę do Gwiazd z powodów duchowych lub religijnych.

Jeżeli idziecie z powodów religijnych, przed wyjazdem poproście swojego proboszcza o specjalne błogosławieostwo dla Pielgrzymów. Może się odbyd np. po niedzielnej mszy św; jest proste i wzruszające.

Na Camino ważna jest Droga, nie cel. Do Santiago de Compostella można pojechad samochodem, polecied samolotem, dostad się tam pociągiem czy autobusem. Można też przebiec Camino, lub przejechad na rowerze. A nawet przejśd, w ramach oferty jakiegoś biura podróży, owe 100 km wymagane dla otrzymania Compostelli. Można przytulid się do świętego, wziąd udział we mszy dla pielgrzymów i usłyszed podczas niej, że z… dotarło dzisiaj tylu a tylu pielgrzymów - jednym z nich będziesz ty. Można. I można później chwalid się tym przed znajomymi.

Tyle, że na tej Drodze nie o to chodzi.

59 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

To jest Droga dla poszukujących.

To jest Droga dla wątpiących, dla sponiewieranych, skrzywdzonych i zranionych.

To jest Droga dla ludzi, którzy czegoś w życiu chcą.

Obrazowo mówiąc - nad Camino latają całe bataliony aniołów ze szczotami, odkurzaczami, mopami i szmatami i czyszczą dusze idących. Tyle, że do tego potrzebują czasu. Minimum – około 12 – 15 dni. Dni bólu i zmęczenia, codziennej modlitwy lub chodby otwarcia się na Nowe. I codziennych spotkao z ludźmi. I wtedy może zdarzyd się, że kiedyś, gdzieś tam, siedząc np. przy kawie, spojrzysz górę i zobaczysz niebo otwarte. I będziesz mógł rozmawiad o swoich ważnych sprawach.

Na Camino można też zabrad do plecaka „swoich” ludzi i codziennie wyciągad kogoś, żeby z Tobą „szedł”. Zobaczysz, co się będzie działo!

Przyniesione do św. Jakuba pisemne intencje i prośby wrzuca się do szczeliny na klęczniku przed Jego grobem.

Droga do Gwiazd zaczyna się w momencie podjęcia decyzji o jej rozpoczęciu i nie kooczy nigdy. W Santiago zamyka się jedynie jej pierwszy etap. Francesco, młody Włoch, który przez dziesięd lat prowadził dyskoteki na Ibizie zauważył kiedyś, że zaczyna się Camino będąc starym, obojętnie ile ma się lat, a kooczy młodym i nowym. Takim i Ty możesz się stad. Takim staniesz się, jeżeli będzie to Twoje prawdziwe Camino.

Więc idź!

Buen Camino!

60 | S t r o n a


Droga do Gwiazd

Zakooczenie:

Przygotowując przewodnik korzystałem przede wszystkim z unikalnej pracy Moniki i Pawła Buczkowskich ze strony: http://www.camino.webd.pl, a także z najbardziej chyba aktualnej strony internetowej dotyczącej Camino: http://caminodesantiago.consumer.es, publikacji Federación Española de Asociaciones de Amigos del Camino de Santiago, i dostępnej w albergues broszury: „Donde El Camino se hace reposo”. Starałem się, by informacje były jak najpełniejsze i jak najdokładniejsze, jednak trzeba mied na uwadze, że przebieg trasy praktycznie co roku ulega modyfikacji; w związku z przyznaniem Camino miana Kulturowego Szlaku Europy i co za tym idzie – sporych dotacji z Unii Europejskiej, coraz to nowe miejscowości wywalczają sobie prawo przeprowadzenia przez nie szlaku, powstają coraz to nowe albergues. W związku z tym, iż kryzys gospodarczy dotknął także dosyd poważnie i Hiszpanię, niektórzy właściciele schronisk sukcesywnie podnoszą swoje ceny za noclegi, oczywiście nie informując o tym w przewodnikach.

Większośd schronisk dysponuje kuchniami dla pielgrzymów, bywają one jednak bardzo różnorodnie wyposażone: może byd np. tylko kuchenka mikrofalowa, lub kuchenka elektryczna, bez żadnych garnków czy naczyo (w Galicji kuchnie w albergues municypalnych służą tylko do ich podziwiania – brak jest jakiegokolwiek wyposażenia), aż do nowoczesnych kuchni, pełnych różnorakiego sprzętu, znakomicie przygotowanych do działao kulinarnych, często z wieloma produktami spożywczymi (a nawet winem) pozostawionym przez nocujących wcześniej pielgrzymów.

Przygotowując trasę na dany dzieo, dobrze jest wziąd pod uwagę nie tylko odległości między poszczególnymi miejscowościami, ale też i ukształtowanie terenu; niekiedy wchodzi się na 1500 m n.p.m.! Wiele schronisk prywatnych dopuszcza rezerwację telefoniczną; w niewielu jednak można porozumied się inaczej, niż po hiszpaosku.

A kiedy już będziecie przed obliczem świętego Jakuba, pamiętajcie o skromnym autorze, który wiele godzin spędził nad przygotowaniem tego przewodnika, który, jak ma nadzieję, pomoże Wam odbyd Wasze prawdziwe Camino…

http://caminodesantiago.consumer.es/

Bogusław Wróbel CAMINO FRANC ÉS - caminodesantiago.pl · Droga do Gwiazd Średniowieczny most o...

Documents

Transcript of Bogusław Wróbel CAMINO FRANC ÉS - caminodesantiago.pl · Droga do Gwiazd Średniowieczny most o...