Bogactwo informacji a ubóstwo uwagi w cyfrowej kulturze ...zaś Władimir Putin to samiec alfa...

www.magdalenaszpunar.com

Bogactwo informacji a ubóstwo uwagi

w cyfrowej kulturze nadmiaru

Dr Magdalena SzpunarWH AGH


Kultura cyfrowa to kultura nadmiaru

● kultura cyfrowa poszerza nasz dostęp do informacji

● w żaden sposób nie zwiększa jednak możliwości ich przyswojenia

● w latach 70. XX wieku Herbert Simon zauważył, iż bogactwo informacji implikuje ubóstwo uwagi

● uwaga jest zasobem słabopowiększalnym


Klęska technopolu

● „dżin, który wychynął z butelki, głosząc, że informacja jest nowym bogiem kultury, był oszustem. Rozwiązał oczywisty dla wszystkich problem niedoboru informacji. Nie ostrzegł jednakże przed znacznie gorzej widocznymi niebezpieczeństwami jej nadmiaru”

/N. Postman, Technopol/

● Posiłkując się technologiczną metaforą można zauważyć, iż nasze mózgi pracują na „starym oprogramowaniu”, podczas gdy pojawia się nowe, które wymusza na nas zmianę vide hipoteza opóźnienia kulturowego W. Ogburna


Szarańcza informacyjna

● „to, co w mniemaniu racjonalnym powinno było przysparzać ludziom dobra i spełnienia oczekiwań, zwłaszcza wspieranie nadziei na lepszy byt, ulegało konwersji na instrumenty technoporubstwa, komercjalnej trywializacji, w sumie zaś - idiocenia w papkach masowej kultury. Informacja właśnie okazała się na znieprawienia szczególnie podatna” /S. Lem/

● genitalizacja informacyjna

● smog informacyjny /R. Tadeusiewicz/

● pauperyzacja informacji


Bezużyteczna informacje

● dostęp do informacji jest ważny, ale ważne jest również to, czy jednostka potrafi z nich skorzysta

● informacje – newszaki (od muzaków)

● w jaki sposób pewne informacje poszerzają naszą wiedzę o świecie?

● casus Wikileaks – Nikolas Sarkozy określany jest nagi cesarz z bajki Andersena, Angela Merkel jako teflonowa, mało kreatywna i nieskłonna do ryzyka, zaś Władimir Putin to samiec alfa

● tajemnica ułatwia zarządzanie naszymi lękami - „z faktu, że sprawy doniosłe i głębokie otaczane są tajemnicą, bierze się typowo mylne przekonanie, że wszystko, co tajemnicze, jest zarazem ważne i istotne”


Przeładowanie informacyjne

● ważniejsze zatem od samego dostarczania informacji jest dzisiaj wsparcie jednostek w procesach selekcji informacji, określania ich ważności i istotności, by uniknąć przeładowania informacyjnego

● „między dysponowaniem milionami megabitów informacji na jakiś temat a niedysponowaniem ani jednym nie ma wielkiej różnicy” /U. Eco/


Ograniczona uwaga

● uwaga działa jak filtr chroniący nas przed przeciążeniem

● umysł ludzki przetwarza jedynie 0,5% danych, które jednocześnie docierają do systemu poznawczego

● informacje, które nie są w danym momencie przetwarzane, oczekują w kanale sensorycznym bardzo krótko – maksymalnie 1 sekundę dla bodźców wzrokowych i 4 sekundy dla bodźców słuchowych


Procesy przeduwagowe

● wystarczy bardzo krótka ekspozycja (4 ms) danej treści, by zdeterminować ocenę następującego po niej materiału

● badania Sheily T. Murphy i Roberta B. Zajonca dowiodły, że ekspozycja rysunku uśmiechniętej twarzy sprawia, że pokazywana po niej litera chińskiego alfabetu jest oceniana jako sympatyczna, zaś ekspozycja twarzy smutnej przynosi efekty odwrotne サ


Detekcja bodźców

● bodźce, które są uznawane za ważne mają większe szanse na to, by były wykryte, niż te, które uznajemy za nieważne (szumy), zakłócające (dystraktory)

● największe szanse na detekcję mają te bodźce, które znajdują się w ruchu, a także cechuje je wyróżniający kolor


Przeszukiwanie pola uwagi w zależności od podobieństwa dystraktorów

A D K C G T Y F D S W K I U o @ % & * ( # $ H ) ^ @ ! &

H J K Y F V B N m L O P W A 4 + = % ^^ & ## ¾ 6 Y M p! t

D S W K 3 U F V B N M L A G j [9 & ** ] { 4 5 # g m v f g i l


Temperamentne determinanty selekcji informacji

● Ekstrawertycy okazują się preferować sytuacje z dużą ilością bodźców, stymulacji, podczas gdy introwertycy nie lubią zbyt dużej ilości intensywnych bodźców, odczuwając w sytuacji stymulacyjnej obfitości przesycenie.

● Ekstrawertycy lubią inną paletę barw, niż introwertycy. Ci pierwsi wybierają zatem barwy ostre – czerwień, granat, żółć, podczas gdy ci drudzy „pozbawione koloru” barwy ziemi.

● Należy jednak poczynić tutaj pewne zastrzeżenie, iż stymulacja barwowa okazywała się być zależna od pory dnia, w której realizowano badanie.


Mechanizmy wzbudzania uwagi

● transgresyjności: przełamywanie granicy pomiędzy tym co prywatne, a tym, co publiczne; eksponowanie intymności jako sposobu ogniskowania uwagi,

● eksponowanie Goffmanowskich fuszerek i sztuczek: przypadkowe wpadki, fuszerki, utraty kontroli, które de facto okazują się być skrzętnie przygotowanymi spektaklami, z drugiej strony jest to eksponowanie umiejętności kontrolowania własnego ciała np. powstrzymywanie procesów starzenia itp.,

● wykorzystywanie nadobecności i nieobecności jako środków budzenia zainteresowania: strategia ta polega na eksponowaniu danej osoby, czy produktu we wszelkich możliwych konfiguracjach, z drugiej strony odwoływanie się do poczucia braku: „ostatnia płyta po 20 latach milczenia”, „ostatni koncert”; efektem takiej nadobecności jest w wielu przypadkach przesyt publiczności daną osobą, czego doskonałą egzemplifikację stanowi niegdyś niezwykle eksploatowana przez media Katarzyna Cichopek,

● huba: oznacza sytuację, w której, ktoś próbuje zwrócić naszą uwagę poprzez eksponowanie znajomości, pokrewieństwa etc. z osobą znaną, popularną, cieszącą się prestiżem społecznym, co przypomina efekt pławienia się w odbitym blasku,

● eksponowanie ambiwalentności: naszą uwagę przyciąga to, co niecodziennie, nietypowe, przełamujące dobrze znane konwencje i schematy, zatem naszą uwagę przyciągają niejednoznaczności tożsamości płciowej i seksualnej, problemy z określeniem wieku, zwyczajne życie niezwyczajnych gwiazd etc.


Dziękuję za uwagę.

Bogactwo informacji a ubóstwo uwagi w cyfrowej kulturze ...zaś Władimir Putin to samiec alfa...

Documents

Transcript of Bogactwo informacji a ubóstwo uwagi w cyfrowej kulturze ...zaś Władimir Putin to samiec alfa...