Biznes NASI GOŚCIE: INWESTORZY INDYWIDUALNI · 2017-11-22 · Biznes Tauron raportuje innowacyjnie...

POBIERZ MAGAZYNW WERSJI NA TABLET

NR 11 (73)LISTOPAD

2014

Biznes

str. 4

Wywiadz Jerzym BuzkiemPotrzebujemy wspólnego rynku energii

str. 10

BiznesEnergooszczędnym lodówka chodzi za darmo...Tauron wspiera oszczędnych

str. 22

BiznesTauron raportuje innowacyjnie Raport roczny i Raport zrównoważonego rozwoju w Internecie

NASI GOŚCIE:INWESTORZY

INDYWIDUALNI

02 Biznes

foto

: Mar

ek S

ucho

cki

Wyniki konkursu skomentował Dariusz Lubera, prezes za-rządu Tauron Polska Energia:

– Nagroda główna, którą otrzymaliśmy po czterech latach od debiutu giełdowego, świadczy o wadze, jaką przykładamy do kontaktów z inwestorami. Z roku na rok systematycznie poprawialiśmy jakość naszych sprawozdań i raportów, co było doceniane przez jury oceniające raporty. Chcemy, żeby Grupa Tauron była postrze-gana jako lider w raportowaniu i relacjach inwestorskich. W 2011 r. Tauron otrzymał w konkur-sie „The Best Annual Report 2010” wy-różnienie za zastosowanie MSSF/MSR,natomiast w 2012 r. – za wartość użytkową raportu rocznego za 2011 r. W ubiegłym roku spółka otrzymała drugą nagrodę za raport roczny za 2012 r. oraz dwa wyróżnie-nia: za wartość użytkową raportu i najlepsze sprawozdanie z działalności.Podstawowym celem konkursu jest stwo-rzenie uznanych standardów sporządzania raportów rocznych wg MSSF/MSR, zgodnie z dobrymi praktykami w tym zakresie, a tym samym promowanie firm przygotowu-jących najlepsze raporty roczne z punktu widzenia wartości użytkowej dla akcjona-

riuszy i inwestorów. Uroczysta gala finałowa zorganizowana przez Instytut Rachunkowo-ści i Podatków odbyła się 17 października w sali notowań Giełdy Papierów Wartościo-wych w Warszawie.W kapitule konkursu zasiadają przedstawi-ciele firm audytorskich i konsultingowych, instytucji finansowych, organizacji związa-nych z rynkiem kapitałowym oraz mediów.

Marcin Lauer

W uzasadnieniu jury konkursu – w skład którego wchodzą re-dakcje miesięcznika gospodar-

czego „Nowy Przemysł” oraz portalu wnp.pl– podało, że inwestycja ta pozwoli na odnowienie portfela wytwórczego Grupy Tauron, a także na efektywne wykorzystanie własnych zasobów wę-gla z kopalń należących do spółki Tauron Wydo-bycie. Wyśrubowana pod względem parametrów technicznych oraz wymagań ochrony środowiska

jednostka zapewni energię dla 2,5 mln gospo-darstw domowych i będzie w stanie zaspokoić 5 proc. krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną. Jury doceniło również, że Tauron swoją decyzją inwestycyjną wskazuje na możli-wość i potrzebę budowania nowoczesnych mocy wytwórczych wykorzystujących rodzime zasoby paliwa, przy jednoczesnym uwzględnieniu wy-magań unijnej polityki ochrony klimatu.

Magdalena Rusinek

Tauron otrzymał od kapituły konkursu „The Best Annual Report 2013” nagrodę główną za raport roczny Grupy Tauron za 2013 r. Spółka otrzymała również wyróżnienie za raport roczny w Internecie

Tauron otrzymał od kapituły konkursu „The Best Annual Report 2013” nagrodę

Najlepszy raport roczny

Tauron Polska Energia został wyróżniony tytułem„Nowy Impuls 2014” za rozpoczęcie realizacji budowy bloku 910 MW na węgiel kamienny w Elektrowni Jaworzno III

Z „Nowym Impulsem”13 października 2014 r., Warszawa

Wyróżnienie przyznała redakcja Miesięcznika Gospodarczego

Nowy Przemysł oraz portalu wnp.pl wraz z wydawcą – Grupą PTWP SA

Wojciech Kuśpik, Wydawca Miesięcznika Gospodarczego Nowy Przemysł

oraz portalu wnp.pl, Prezes Zarządu, Grupa PTWP SA

otrzymuje

Spółka umiejętnie odnawiająca potencjał wytwórczy, budująca blok w Elektrowni Jaworzno III, który pozwoli na efektywne wykorzystanie własnych zasobów węgla

Tauron Polska Energia SA

foto

: arc

TPE

Nagrodę odebrał Aleksander Grad, wiceprezes Tauro-na ds. korporacji, 13 października, podczas XI Kongresu Nowego Przemysłu

– Nagroda stanowi efekt wspólnej pracy zespołów rachunkowości i finansów, controllingu, biura zarządu oraz komunikacji, które są zaangażowane w tworzenie raportów okresowych. Dzisiejsza decyzja jury potwierdza nasze dotychczasowe starania o jakość i przejrzystość raportów, a także sposób ich prezentacji. Bardzo się cieszę, że eksperci docenili również nasz raport roczny w Internecie, który przygotowywaliśmy po raz pierwszy – powiedział, odbierając nagrodę, Krzysztof Zawadzki, wiceprezes zarządu ds. ekonomiczno--finansowych Tauron Polska Energia

03

WYDAWCA: Tauron Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR • DYREKTOR: Paweł Gniadek, [email protected], tel. 32 774 24 37

• REDAKCJA: „Polska Energia”, ul. ks. Piotra Ściegiennego 3, 40-114 Katowice, fax 32 774 25 24, e-mail: [email protected] • REDAKTOR NACZELNA: Magdalena Rusinek, [email protected], tel. 32 774 27 21 • ZASTĘPCA RED. NACZELNEJ: Katarzyna Fraś, katarzyna.fraś@tauron-pe.pl, tel. 32 774 27 54; • ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Marcin Lauer, [email protected], tel. 32 774 27 06; Małgorzata Kołodziej, [email protected], tel. 32 467 25 16; Jacek Sakrejda, [email protected], tel. 32 774 27 23; Tauron Wydobycie SA: Zofia Mrożek, [email protected], tel. 32 618 56 07; Tauron Wytwarzanie SA: Bartosz Nowak, [email protected], tel. 32 774 21 37; Tauron Dystrybucja SA: Marcin Marzyński, [email protected], tel. 12 261 10 30; Tauron Ciepło SA: Karolina Kmon, [email protected], tel. 32 258 72 48; Tauron Sprzedaż sp. z o.o.: Elżbieta Bukowiec, [email protected], tel. 12 265 41 55; Tauron Obsługa Klienta: Katarzyna Sierszuła, [email protected], tel. 71 889 57 29; Tauron Ekoenergia: Monika Meinhart-Burzyńska, [email protected], tel. 75 754 68 07

• REALIZACJA WYDAWNICZA: Novimedia sp. z o.o., ul. Karowa 31a, 00-324 Warszawa• Wydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. • ZDJĘCIE NA OKŁADCE: arc TPE• NUMER ZAMKNIĘTO: 5 listopada 2014 r.

W NUMERZE02 BIZNES Najlepszy raport roczny Z „Nowym Impulsem”

03 EDYTORIAL Zachowana konkurencyjność polskiej gospodarki

04 GOŚĆ UNIWERSYTETU OTWARTEGO GRUPY TAURON Potrzebujemy wspólnego rynku energii

06 FLESZ Polska energetyka bezpieczna – racjonalne porozumienie Chińskie moce w Pakistanie Zielone światło dla atomu Kolejna morska linia energetyczna w Europie

08 BIZNES Energia „publiczna” – poradnik

dla kupujących

09 NOTOWANIA Gwałtowne zmiany cen

10 BIZNES Energooszczędnym lodówka chodzi za darmo...

12 GRUPA Gorąca magistrala

EKOLAUR dla CiepłaSale z naturyZdrowa dziesiątkaPostprodukcjaPOK-i jak noweElektrownie otwarteLED's GO

16 BIZNES Nasi goście: inwestorzy indywidualni

18 RYNKI ENERGII Stan równowagi

20 W UNII Co dalej po szczycie Unii Europejskiej?

22 ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Tauron raportuje innowacyjnie

23 PROMOCJA Nowe włości NOSPR

24 WYNALAZCY Wieczne widmo

26 JAK TO DZIAŁA? Rozwój komórkowy

28 ENERGIA INACZEJ Moc bakterii

30 FELIETON Grupowy bilet do mądrości

Znajdź nas na Facebooku

03Polska Energia, Luty 2014

Zachowana konkurencyjność polskiej gospodarkiW minionym miesiącu najważniejszym wy-darzeniem dla sektora energetycznego nie tylko w Polsce, ale i w całej Unii Europej-skiej był odbywający się 23 i 24 październi-ka szczyt w Brukseli, na którym przywódcy europejscy podjęli decyzje ustalające kie-runki polityki klimatyczno-energetycznej Unii do 2030 r. Polska energetyka z wielkim napięciem oczekiwała końcowych ustaleń, gdyż to od nich miało zależeć przyszłe funkcjonowanie sektora. Na szczęście trzę-sienia ziemi nie było, a wiadomości płyną-ce z Belgii okazały się na tyle pozytywne, że rodzime firmy energetyczne mogą ze spokojem kontynuować realizację swoich programów inwestycyjnych, co także jest dobrą wiadomością dla polskiej gospodar-ki. Szerzej o ustaleniach szczytu piszemy na str. 6 oraz w relacji na str. 20 i 21.Tauron od początku swojej giełdowej drogi dużą wagę przykłada do budowania relacji z obecnymi i potencjalnymi akcjonariusza-mi, dlatego w październiku zorganizowali-śmy Dzień Inwestora Indywidualnego (rela-cja na str. 16-17), w czasie którego nasi go-ście mogli zapoznać się ze strategią firmy i jej wynikami finansowymi, a także zwiedzić Elektrownię Jaworzno III. O tym, że warto konsekwentnie rozwijać pozytywne więzi ze wszystkimi otaczającymi firmę partnera-mi, niech świadczy choćby nagroda w kon-kursie The Best Annual Report za raport roczny za 2013 r. (str. 2 i 22). Równocześnie oddaliśmy w Państwa ręce kolejny raport zrównoważonego rozwoju. Oba w elektro-nicznej, interaktywnej wersji.Jak w każdym numerze Polskiej Energii, proponujemy wywiad. Tym razem rozma-wialiśmy z prof. Jerzym Buzkiem przy okazji wykładu, który wygłosił w ramach Uniwer-

sytetu Otwartego Grupy Tauron. W kolej-nych numerach miesięcznika będziemy Państwu prezentować innych gości tej ini-cjatywy (więcej na str. 4-5).Zachęcam również naszych klientów do zapoznania się z akcją promującą oszczę-dzanie energii, o której piszemy na str. 10 i 11 oraz poradnikiem dla kupujących energię w ramach prawa o zamówieniach publicz-nych (str. 8). Doradzamy, jak robić to spraw-nie i skutecznie. Miłośnikom naszych stałych rubryk poleca-my kolejny artykuł z cyklu przybliżającego funkcjonowanie rynku energetycznego, który tym razem poświęcony jest rynkowi bilansującemu (str. 18 i 19). W kolumnie „Jak to działa?” (str. 26 i 27) przeprowadzamy natomiast wiwisekcję telefonu komórko-wego. Ciekawe, kto z naszych Czytelników wiedział wcześniej, że ta technologia ma już grubo ponad 50 lat… Z kolei z artykułu na str. 28 i 29 możemy się dowiedzieć, że ist-nieją podobieństwa, nie tylko brzmieniowe, między bakterią i baterią. A propos brzmie-nia, nie mogliśmy przeoczyć uroczystości otwarcia nowej siedziby Narodowej Orkie-stry Symfonicznej Polskiego Radia (relacja na str. 23), uświetnionej m.in. występem Krystiana Zimermana. Wszystkim naszym Czytelnikom życzę przyjemnej lektury.

Magdalena Rusinek redaktor naczelna

Tauron uczy oszczędzania

(s. 10)

foto

: Ale

ksan

dra

Lena

rd z

Med

ia P

artn

er S

p.J.

JERZY BUZEK POLITYK, PROFESOR NAUK TECHNICZNYCH, POSEŁ NA SEJM III KADENCJI ORAZ PREMIER RZĄDU RPW LATACH 1997–2001, OD 2004 R. POSEŁ DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO VI, VII ORAZ VIII KADENCJI, W LATACH 2009–2012 JEGO PRZEWODNICZĄCY. KAWALER ORDERU ORŁA BIAŁEGO

Polska Energia: Nie sposób rozpatrywać sektora energetycznego w oderwaniu od sytuacji gospodarczej. W jakiej kondycji znajduje się obecnie europejska gospodarka, Pana zdaniem?Jerzy Buzek: Kryzys na szczęście za nami, choć czasami odczuwamy jeszcze jego skutki. Mimo tego można powiedzieć, że gospodarka jest już zdrowa. Trzeba jednak przyznać, że podczas tej ekonomicznej recesji nasza czujność względem sytuacji sektora energetyki została osłabiona. Trochę go zanie-dbaliśmy, koncentrując się w całości na gospodarce, a przecież gospodarka i energetyka są od siebie współzależne. Jeśli chcemy bowiem pobudzić go-spodarkę, to w pierwszej kolejności musimy mieć zapewnione bezpieczne dostawy energii po względnie niskich cenach. Problemem polskiego sektora energetyki jest to, że jest trochę zamknięty, dlatego naszą szansą jest stwo-rzenie wspólnego unijnego rynku energii.

Jakie są zatem najpilniejsze działania, które należy podjąć, by pobudzić sektor energetyczny?Przede wszystkim musimy zrezygnować z regulowanych cen energii. To jest coraz powszechniejszy trend w Europie. Z sukcesem ten projekt realizuje Wielka Brytania. Ku temu modelowi zmierzają także kraje skandynawskie. Uwolnienie rynku spowoduje wzrost konkurencji, przy czym, aby mówić o jednolitym europejskim rynku energii, wszystkie państwa członkowskie muszą pójść tym tropem. Tylko wtedy będziemy bowiem w stanie mówić o jednolitej konkurencyjności.

O potrzebie pełnego uwolnienia cen mówi się od lat, czy to jednak realne?Moim zdaniem w Polsce zniesienie regulowanych cen to kwestia czasu – trzech, może pięciu lat. Jeśli po drodze nie zdarzy się nic nadzwyczajnego w polityce lub gospodarce, to z pewnością w tym okresie to nastąpi. Dlatego też polskie firmy energetyczne, takie jak Tauron, powinny być na ten moment przygotowane.

Jednak wspólny rynek energii to nie tylko kwestia regulacji cen. Problem jest o wiele bardziej skomplikowany, wszak mamy w Unii 28 państw, z których każde ma swoją odrębną politykę energetyczną…To prawda, proces tworzenia jednolitego rynku jest złożony. Trzeba m.in. uregulować kwestie kodeksów sieci, wybudować połączenia transgraniczne, a także wycofać wszelkie dopłaty do źródeł energii. To ostatnie założenie

Gość Uniwersytetu Otwartego Grupy Tauron04

ROZMAWIA: Katarzyna Fraś

POTRZEBUJEMY WSPÓLNEGO RYNKU ENERGII

Polska Energia, listopad 2014 05

jest tym bardziej kontrowersyjne, że dotyczy także mocno wspieranych w niektórych krajach źródeł odnawialnych. Jednakże Parlament Europejski, jak również Rada Europejska poparły zapis mówiący, że do 2020 r. wszystkie dotacje zostaną wycofane, dlatego tym bardziej te zamierzenia są wiary-godne. Co prawda zakładaliśmy, że uda się nam stworzyć wspólny rynek do końca 2014 r. i wiemy, że mamy opóźnienie, ale w każdym energetycznym projekcie się takowe zdarzają, więc nie tracę wiary.

Czy wspólny rynek energii nie będzie jednak ciosem dla polskiego węgla?Wiemy, że unijna polityka klimatyczna nie faworyzuje węgla, ale z drugiej strony nie jest tak, że nam całkowicie zakazuje go używać. Parlament Euro-pejski, w którym pracuję od lat, próbuje stępić ostrze strategii klimatycznej. Między innymi dlatego za każdym razem podkreślam, żeby nie mówić o go-spodarce niskowęglowej, a niskoemisyjnej. W Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej znajdują się dwa zapisy 191 oraz 194, które zabezpieczają naszą strukturę energetyczną. Pierwszy z nich mówi o dowolności wyboru miksu energetycznego przez każdy kraj. Drugi o tym, aby te źródła wyko-rzystywać w sposób ekologiczny. I Polska to robi. Stosowane w naszych elektrowniach technologie węglowe odznaczają się coraz lepszymi spraw-nościami i spełniają wymagające normy środowiskowe. Sztandarowym przykładem jest tutaj choćby, należąca do Taurona, Elektrownia Łagisza.

Jednak chcąc nie chcąc na szczeblu europejskim przyjmowane są coraz to nowe regulacje, które zaostrzają limity emisyjne dla elektrowni węglowych nie tylko w zakresie dwutlenku węgla, ale także innych substancji. Jak polska energetyka konwencjo-nalna może sobie poradzić z takim zmasowanym szturmem?Musimy pracować nad nowymi niskoemisyjnymi technologiami węglo-wymi. To jest szansa nie tylko na tle Europy, ale także świata, ponieważ Chiny i Indie otwarcie mówią, że nie zamierzają zrezygnować z węgla. Mamy pierwsze w Europie Centrum Czystych Technologii Węglowych. Czynnie uczestniczymy w projekcie KIC InnoEnergy, który także jest zorientowany na węgiel. To jest droga, którą musimy iść. Stać się eks-pertami w dziedzinie technologii wykorzystujących nasz najcenniejszy surowiec. Obecnie wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla (CCS) znajduje się w strefie pilotażowej, ale duże nadzieje wiązane są ze zgazowaniem węgla, które znacznie poprawia sprawnościowe oraz ekologiczne parametry spalania. Należy rozważyć także pójście w stronę tri- oraz poligeneracji. Jak widać, możliwości jest wiele. Wyspecjalizowa-nie się w kierunku technologii węglowych jest realną okazją dla polskiej energetyki i gospodarki, a stworzenie wspólnego rynku energii może nam tylko w tym pomóc.

foto

. Tau

ron

Z końcem października ruszył Uniwersytet Otwarty Grupy Tauron. Pierwszym wydarzeniem, inauguru-jącym tę inicjatywę, był wykład profesora Jerzego Buzka – Wspólnota energetyczna przyszłością Europy – który odbył się 30 października w sali NOSPR. W ramach Uniwersytetu pracownicy Grupy mają możliwość uczestniczenia w organizowanych cyklicznie wykładach prowadzonych przez najwybit-niejszych ekspertów specjalizujących się w różnych dziedzinach nauki, biznesu, polityki, kultury oraz rozwoju osobistego. – Przywiązujemy bardzo dużą wagę do zapewnienia pracownikom Grupy Tauron możliwości kształcenia. Poprzez uczestnictwo w wy-kładach chcemy dać im dostęp do bieżącej wiedzy oraz informacji. Mamy nadzieję, że zaproszeni goście oraz tematyka wykładów spotkają się z uznaniem uczestników, znacząco wpłyną na poszerzenie świadomości biznesowej i wszechstronny rozwój pracowników Grupy – mówi Anna Łotocka, dyrektor Departamentu Zarządzania Zasobami Ludzkimi w Tauron Polska Energia. – Dodatkowo zależy nam, aby inicjatywa ta pozwoliła na stworzenie platformy wymiany poglądów oraz doświadczeń pracowników naszych spółek, a przez to jeszcze lepsze wsparcie realizacji celów strategicznych Grupy Tauron.

Polska energetyka bezpieczna – racjonalne porozumienie

W ocenie Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej (PKEE) przy-jęte na ostatnim szczycie Rady Europejskiej kierunki unijnej po-lityki klimatycznej do roku 2030 pozwolą polskiej gospodarce na zachowanie konkurencyjnej po-zycji oraz racjonalizację kosztów związanych z przejściem na nisko-emisyjną gospodarkę. Organizacja w swym komentarzu do ustaleń brukselskiego szczytu podkreśla też, że Polska wynegocjowała me-chanizmy kompensujące koszty proponowanych regulacji.PKEE, stowarzyszenie skupiające firmy energetyczne (w tym Taurona) i eks-pertów w tej dziedzinie, w komuni-kacie opublikowanym po spotkaniu głów państw członkowskich stwierdza, że z satysfakcją przyjął jego ustalenia, gdyż decyzje te pozwolą Polsce na obniżanie emisji CO2 bez istotnego wpływu na konkurencyjność krajowej gospodarki.– Polskim negocjatorom udało się przeforsować prawo do odtworzenia systemu bezpłatnych uprawnień dla energetyki oraz dodatkowo powołać fundusz modernizacyjny. Polski sektor dzięki temu będzie w stanie niwelo-wać wpływ nowych regulacji na ceny

energii elektrycznej – powiedział Marek Woszczyk, prezes PKEE, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej.PKEE wielokrotnie podkreślał, iż przy-jęcie celów bez mechanizmów kom-pensacyjnych dla polskiej energetyki będzie miało katastrofalne skutki dla polskiego PKB i rynku pracy.Polska otrzyma między innymi ok. 280 mln darmowych przydziałów na emisję CO2. Zdaniem PKEE umoż-liwi to minimalizację wpływu nowych regulacji na ceny energii dla przemysłu i gospodarstw domowych.Dodatkowo powstanie fundusz moder-nizacyjny dla energetyki, finansowany z rezerwy uprawnień do emisji Unii Eu-ropejskiej. Środki z tej puli otrzyma Pol-ska na potrzeby modernizacyjne oraz poprawę efektywności energetycznej sektora elektroenergetycznego. Decy-zje mają należeć do państw członkow-skich oraz Europejskiego Banku Inwe-stycyjnego (EBI). Komitet zaznacza jednocześnie, że rola państw członkowskich i EBI w ustalaniu projektów, które uzyskają dofinansowanie z funduszu moderni-zacyjnego, powinna być doprecyzo-wana, gdyż rozdysponowanie środków będzie miało wpływ na cały rynek energetyczny.

06 Flesz

Premier Ewa Kopacz, wiceminister spraw zagranicznych Rafał Trzaskowski, wiceminister środowiska, pełnomocnik rządu ds. polityki klimatycznej Marcin Korolec i wicepremier, minister gospodarki Janusz Piechociński na konferencji prasowej po zakończeniu drugiego dnia posiedzenia Rady Europejskiej 24 bm. w Brukseli. – Wróciliśmy z tarczą. Dostaliśmy praktycznie 100 proc. tego, z czym tu przyjechaliśmy – tak skomentowała premier RP ustalenia szczytu.

foto

: arc

TPE

, PAP

DARIUSZ LUBERA prezes zarządu Tauron Polska Energia

– Pozytywnie oceniam fakt, że również po 2020 r. polski sektor energetyczny będzie mógł korzystać z puli bezpłatnych uprawnień do emisji dwutlenku węgla. To pozwoli uniknąć nam ryzyka radykalnego wzrostu cen energii, który wpłynąłby na pogorszenie sytuacji gospo-darczej kraju. Jest to również dobra wiadomość dla gospo-darstw domowych, które nie muszą obawiać się gwałtow-nego wzrostu rachunków za energię elektryczną i ciepło. Ważnym komunikatem płynącym z konkluzji Rady Europejskiej jest także przyłożenie większej wagi do kwestii związanych z za-pewnieniem bezpieczeństwa energetycznego całej Unii Europejskiej oraz poszcze-gólnych państw członkow-skich. Dzięki temu polska energetyka, która utrzymuje wysoki poziom niezależności od zewnętrznych dostaw surowców, może w dal-szym ciągu konsekwentnie realizować plan inwestycyjny zapewniający bezpieczne

i stabilne funkcjonowanie systemu elektroenergetycz-nego. Spore znaczenie dla krajowej energetyki ma także brak zgody na obligatoryjne cele dla poszczególnych państw członkowskich w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i wyznaczenie wyłącznie jed-nego, ogólnounijnego celu w tym obszarze. Tym samym pozostawiona dowolność w zakresie tworzenia krajo-wych portfeli wytwórczych pozwala na dopasowanie ich struktury do własnych potrzeb, możliwości, a także aktualnie panujących warun-ków rynkowych, gwarantując tym samym ich optymali-zację. Warto też podkreślić, że Grupa Tauron prowadzi bogaty program inwestycyj-ny, budując wysokosprawne i niskoemisyjne jednostki. Jednocześnie starsze bloki są modernizowane pod kątem spełnienia surowych środowi-skowych wymagań unijnych.Szerszy komentarz w tej sprawie będzie możliwy, gdy poznamy szczegółowe zapisy będące konsekwencją osią-gniętego na szczycie Rady Europejskiej porozumienia.

07Polska Energia, listopad 2014

Kolumny opracował: Artur Burak

Chińskie moce w PakistanieFirmy z Chin mogą zainwestować około 32 mld dolarów w rozwój energetyki w Pakistanie.Jedną z inwestycji ma być budowa linii energe-tycznej z Kaszgaru w Chinach do Islamabadu, stolicy Pakistanu, przez którą Chiny mają eks-portować energię do swojego południowego sąsiada. Władze obydwu państw powołały gru-pę, która ma opracować plany budowy linii. Strony uzgodniły też, że finansowanie inwestycji zostanie zorganizowane przez chińskie banki. W pakistańską energetykę inwestują też firmy z państw arabskich. W marcu tego roku paki-stański premier Nawaz Sharif i prezes firmy Arab National Construction Holding z Dubaju pod-pisali umowę w sprawie budowy dwóch elek-trowni węglowych – o mocy 660 MW każda– na terenie parku energetycznego w pobliżu miejscowości Gadani, w prowincji Beludżystan.

Koszt tej inwestycji ma wynieść około 2,5 mld dolarów. Ogólny plan rozbudowy in-frastruktury energetycznej na tym terenie prze-widuje wzniesienie łącznie 10 takich obiektów. Premier Pakistanu zadeklarował, że władze tego kraju w najbliższych latach chcą wybu-dować jeszcze 19 elektrowni o takiej samej mocy w trzech lokalizacjach. Władze spółki

powołanej do stworzenia całego parku ener-getycznego deklarują, że negocjacje w sprawie budowy pozostałych siłowni prowadzone są także z firmami z Chin, Turcji i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

Czy wiesz, że…największa z istniejących w Pakistanie elektrowni Hub Company Power Plant ma moc 1292 MW. Inwestycja została zrealizowana w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego i jest uznawana za wzorcową w tym kraju

Roczne zużycie energii elektrycznej w przeliczeniu na mieszkańca w Pakistanie (w kWh)

20032004

20052006

20072008

20092010

20112012

413

,239

1,2

324

,24

31,5

453

395,

838

8,1

391,

538

5,4

390

,7

Urząd Ochrony Konkurencji i Kon-sumentów uznał, że zaangażowa-nie firm PGE, KGHM, Tauron i Enea w spółkę powołaną do wybudowania pierwszej w Polsce elektrowni atomo-wej nie doprowadzi do ograniczenia konkurencji.Swoje stanowisko urząd uzasadnia głów-nie tym, że nowa elektrownia może mieć 7-proc. udział w całkowitej energii wytwa-rzanej w naszym kraju i dlatego nie wpły-nie ona na pozycję rynkową Enei, Taurona i PGE. UOKiK podkreślił, że wszystkie trzy firmy także po wybudowaniu elektrowni nadal będą produkować energię z innych źródeł, niezależnie od siebie.Uruchomienie pierwszej elektrowni ato-mowej w Polsce planowane jest na 2025 r.W tym celu została powołana spółka PGE EJ1, pierwotnie należąca do PGE, od-powiedzialna za przeprowadzenie badań lokalizacyjnych, przygotowanie inwestycji i budowę siłowni. W wyniku zawartej wcze-śniej umowy Tauron Polska Energia i Enea, a także KGHM Polska Miedź mają nabyć po 10 proc. udziałów spółki celowej.

Zielone światło dla atomu

Czy wiesz, że…pierwszy w Polsce reaktor atomowy EWA został uruchomiony w 1958 r. w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku

Kolejna morska linia energetyczna w EuropiePaństwowa holenderska spółka TenneT TSO BV zarządzająca sieciami przesyłowymi ogłosiła przetarg na zaprojekto-wanie, budowę i eksplo-atację kabla energetycz-nego, który ma połączyć Eemshaven w Holandii i Endrup w Danii.Połączenie ma mieć dłu-gość 300 km. Projekt jest realizowany wspólnie przez firmy TenneT po stronie ho-lenderskiej i Energinet.dk po stronie duńskiej. Inwestycja jest częścią programu bu-dowy zintegrowanej euro-pejskiej sieci energetycznej. Zakładana przepustowość

połączenia z Eemshaven do Endrup wynosi 700 MW. Ma ono służyć przede wszyst-kim transferowi energii wy-twarzanej przez elektrownie wiatrowe w obydwu pań-stwach. Termin składania ofert upływa 14 listopada. Organizatorzy przetargu przewidują, że inwestycja powinna być zakończona w 2019 r. W przeszłości firma TennetT była zaangażowa-na w budowę morskich po-łączeń Holandii z Norwegią (NorNed) i Wielką Brytanią (BritNed), a obecnie pracu-je także nad budową mor-skiej linii łączącej Niemcy z Norwegią. fo

to: S

hutt

erst

ock.

com

08 Biznes

Zakupy energiielektrycznej zgodnie z prawem o zamówieniach publicznych są wielkim wyzwaniem dla zamawiających. Czy można robić to sprawniej i skuteczniej?

TEKST: Marta Iwańczuk-Grzywna

foto

: arc

TPE

T ak, ale zamawiający powinni dostosować się do kilku kluczowych zasad. Nie wszystkim, którzy kupują energię na przetargach, udaje

się zmniejszyć rachunki czy poprawić swoje bez-pieczeństwo energetyczne. Na szczęście siedem lat wolnego rynku energii w segmencie zamówień publicznych pokazało, że jest to realne.

JAK SPRAWNIE I SKUTECZNIE KUPOWAĆ ENERGIĘ?Kupuj energię zgodnie z TPA Dzięki zasadzie TPA (ang. Third Party Access) sektor publiczny korzysta ze swobody wyboru sprzedawcy. Zakup energii według TPA wiąże się jednak z przeprowadzeniem tzw. procedury zmiany sprzedawcy i to niezależnie od tego, czy postępowanie wygra nowy, czy dotychcza-sowy sprzedawca. Wszelkie wnioski i dokumenty niezbędne do jej przeprowadzenia przesyłane są do OSD (Operatora Systemu Dystrybucyjnego) i to on podejmuje decyzję o pozytywnej bądź negatywnej weryfikacji.Zamawiający przed skorzystaniem z TPA powi-nien sprawdzić, czy jego układy pomiarowo--rozliczeniowe pozwalają na zdalny odczyt danych opisany w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej OSD. Zasada TPA wiąże się też z koniecznością wcześniejszego zawarcia oddzielnej umowy na dystrybucję energii. W obecnym stanie prawnym zamawiający może zawrzeć taką umowę z wol-nej ręki, nawet na czas nieoznaczony.

Opisz dokładnie przedmiot zamówienia Jeżeli zamawiający chce, aby wykonawcy złożyli najkorzystniejsze oferty, powinien skrupulatnie opisać zamówienie. Należy uwzględnić ilość ukła-dów pomiarowo-rozliczeniowych oraz zużycie

energii w każdym z nich w okresie zamówienia. Niezbędna jest informacja, według jakiej grupy taryfowej rozlicza się dany układ i jakie jest zużycie energii w poszczególnych strefach.Trzeba pamiętać, iż kalkulacja ceny jest różna w zależności od wykorzystania energii: ceny dla oświetlenia ulicznego są kalkulowane inaczej niż dla budynków. W opisie przedmiotu zamówienia należy więc podać komplet informacji. O lepszej cenie decydują szczegóły.

Uwzględnij wszystkie terminy Od czasu pojawienia się dokumentów prze-targowych do wejścia w życie nowej umowy sprzedaży energii mijają średnio trzy miesiące. To czas m.in. na wszelkie czynności związane z sa-mym postępowaniem, przewidziane przez prawo zamówień publicznych i wynikające z prawa energetycznego (chodzi głównie o okres wypo-wiedzeń dotychczasowych umów i procedurę zmiany sprzedawcy).Specyfika zamówienia może powodować wy-dłużenie lub skrócenie trzymiesięcznego okresu. Racjonalne planowanie terminu wejścia w życie nowej umowy pozwoli uniknąć ryzyka związane-go ze sprzedażą rezerwową czy bezumownym poborem energii oraz zagwarantuje ciągłość dostaw.

Przygotuj kompletne i prawidłowe dane do procedury zmiany sprzedawcy Jakość danych przekazywanych przez zama-wiającego umocowanemu wykonawcy lub samodzielnie wpisywanych do zgłoszeń dla OSD to klucz do sukcesu podczas przeprowadzania procedury zmiany sprzedawcy. Warto już na etapie tworzenia specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) przygotować komplet danych i dokumentów dotyczących zamawiającego oraz jego punktów poboru energii. Dane wymagane na terenie poszczególnych OSD mogą się różnić, dlatego zamawiający powinien zasięgnąć informa-cji od operatora lub wykonawców o tym, co jest niezbędne do pozytywnej weryfikacji zgłoszeń. Niebagatelne znaczenie ma także terminowość przekazania danych i wpłynięcia zgłoszeń do OSD. Opóźnienie może oznaczać nawet miesięczne czekanie na realizację nowej umowy.

Wybierz profesjonalnego wykonawcę Prawo zamówień publicznych daje zamawiają-cemu już na etapie składania ofert możliwość weryfikacji, czy dany sprzedawca jest upraw-niony do dostaw energii, czy może świadczyć taką usługę i czy posiada doświadczenie. Należy zadbać, by wśród dokumentów wykonawcy do specyfikacji istotnych warunków wykonawcy znalazła się koncesja na obrót energią elektryczną wydana przez prezesa Urzędu Regulacji Energety-ki, oświadczenie o posiadaniu generalnej umowy dystrybucyjnej z odpowiednim OSD i poświad-czenia o należycie wykonanych bądź wykonywa-nych dostawach energii. Dzięki nim zamawiający uzyska informację, czy wykonawca wywiązał się bez zarzutu z dostaw energii o podobnym wolu-menie bądź wartości.

Założenia i cele kampanii prezentowane były przez partnerów akcji – w tym ambasadora akcji Michała Fajbusiewicza – oraz przedstawicieli policji

Marta Iwańczuk-Grzywna

Energia „publiczna”

2000

Ilość postępowań na zakup energii elektrycznej ogłoszonych w latach 2010-2013

1000

1500

500

0

Poradnik dla kupujących

Polska Energia, Kwiecień 2014 09

Rafał BarchanowskiBiuro Analiz Operacyjnych Taurona

Gwałtowne zmiany cenPaździernikowe nagłe zmiany cen na rynku spot mocno zaskakiwały, a dodatkowo uczestnicy handlu mieli do dyspozycji tylko jeden fixing

Notowania 09Polska Energia, listopad 2014

Średnie ceny energii w kontraktach spot na rynkach europejskich w październiku 2014 r.

10

20

30

40

50

60

70

80

90

10

20

30

40

50

60

70

80

90

TGE CRO TGE CRO

EEX CO2 EUA DEC-14 [EUR/t]EEX German Base CAL-15 [EUR/MWh]

OTENordPool

EPEXspot

TGE

33,5

35,0

34,1

34,4

34,7

33,8

5,6

5,7

5,8

5,9

6,0

6,1

6,2

6,3

6,4

6,5

0

50

100

150

200

250

350

400

300

0

240

160

200

120

80

40

Średnie ceny i wolumeny energii elektrycznej na RDN TGE i rynku bilansującym w październiku 2014 r.

10

20

30

40

50

60

70

80

90

10

20

30

40

50

60

70

80

90

TGE CRO TGE CRO


OTENordPool

EPEXspot

TGE

33,5

35,0

34,1

34,4

34,7

33,8

5,6

5,7

5,8

5,9

6,0

6,1

6,2

6,3

6,4

6,5

0

50

100

150

200

250

350

400

300

0

240

160

200

120

80

40

1 PAŹ

DZ2 P

AŹDZ

3 PAŹ

DZ4

PAŹD

Z5 P

AŹDZ

6 PAŹ

DZ7 P

AŹDZ

8 PA

ŹDZ

9 PAŹ

DZ10

PAŹD

Z11

PAŹD

Z12

PAŹD

Z13

PAŹD

Z14

PAŹD

Z15

PAŹD

Z16

PAŹD

Z17

PAŹD

Z18

PAŹD

Z19

PAŹD

Z20

PAŹD

Z21

PAŹD

Z22

PAŹD

Z23

PAŹD

Z24

PAŹD

Z25

PAŹD

Z26

PAŹD

Z27

PAŹD

Z28

PAŹD

Z29

PAŹD

Z30

PAŹD

Z31

PAŹD

Z

Porównanie cen kontraktów terminowychdla energii i CO2 w październiku 2014 r.

10

20

30

40

50

60

70

80

90

10

20

30

40

50

60

70

80

90

TGE CRO TGE CRO


OTENordPool

EPEXspot

TGE

33,5

35,0

34,1

34,4

34,7

33,8

5,6

5,7

5,8

5,9

6,0

6,1

6,2

6,3

6,4

6,5

0

50

100

150

200

250

350

400

300

0

240

160

200

120

80

40

Początek miesiąca przyniósł na polskim rynku spot dosyć istotną zmianę. Na TGE wprowadzono od 2 października tylko jeden fixing. Spowodowało to dużo większą presję na uczestników handlu i przeniesienie części obro-tów na fazę notowań ciągłych oraz kontraktów blokowych. Obroty tymi ostatnimi w stosunku do września wzrosły prawie trzykrotnie. Ponadto koncentracja popytu i podaży była jed-nym z czynników wzrostu zmienności cen. O ile średnia na RDN w stosunku do września była niższa o 5,91 zł/MWh i wyniosła w 192,28 zł/MWh, to ceny dobowe wahały się od 135,74 do 389,99 zł/MWh. W kilku ostatnich dniach ceny wręcz eksplodowały – 30 października mieliśmy historycz-nie najwyższą cenę fixingu RDN. Wy-niosła ona 397,06 zł/MWh, a za godziny 18 do 20 płacono powyżej 1050 zł/MWh. Podobnie drogo było tego dnia na rynku bilansującym, gdzie godzina 18 kosztowała aż 1280,75 zł/MWh. Jed-nak najdroższym dniem miesiąca był 16 października, kiedy średnia cena CRO osiągnęła 403,83 zł/MWh. Miesięczna średnia CRO wyniosła 205,92 zł/MWh i była o 13,42 zł/MWh niższa niż we wrześniu.Zmienność cen miała też podłoże fun-damentalne – temperatura 10,46°C była o 2,22°C wyższa niż średnia wielo-letnia, a pierwsze dwie dekady miesią-ca były bardzo ciepłe. Po nich nastąpiło gwałtowne ochłodzenie. Niewielka produkcja źródeł nJWCD oraz liczne awarie JWCD wpływały na zmienność rynku. Generacja źródeł wiatrowych wyniosła tylko 544 GWh, czyli spad-ła rok do roku o 99 GWh (-15,4%), a na koniec miesiąca moc zainstalo-wana w wietrze spadła o 14 MW do

3650 MW. O 0,4% wzrosło za to rok do roku zapotrzebowanie na energię w KSE.Bardziej stabilne były sąsiednie rynki spot, gdzie średnie były porównywal-ne do wrześniowych. Cena na EPEX spot wyniosła 35,25 €/MWh, a na OTE 34,19 €/MWh. W krajach tych rów-nież odnotowano mniejszą generację ze źródeł wiatrowych, ale ceny zani-żała zwiększona produkcja ze źródeł solarnych. Na uwagę zasługuje spadek w ostatnich dniach miesiąca cen na Nordpool spot. Dzięki dobrej sytuacji podażowej i łagodnej pogodzie średnia w październiku wyniosła 30,63 €/MWh.Na polskim rynku terminowym notowa-nia kontraktów z dostawą w przyszłym roku zachowywały się stosunkowo sta-bilnie. Base Y-15 w pierwszej dekadzie spadł ze 172 do 169 zł/MWh, by do końca miesiąca powrócić do ceny 172 zł/MWh. Większość transakcji odbywała się w przedziale 170-171,50 zł/MWh. Dla po-równania kontrakty Base Y-15 w Niem-czech handlowane są na poziomie śred-nio 6,5 € niżej, czyli ok. 34,20 €/MWh. Zawirowania na rynku spot silnie wpłynęły za to na kontrakty z dostawą w listopadzie. Base M-11-14 rósł w cią-gu miesiąca o 18 zł do 186 zł/MWh. Należy zauważyć, że tylko w ostat-nich trzech dniach października jego cena podskoczyła o 10 zł/MWh. Peak na ten sam miesiąc zdrożał o 23,43 zł do 242,43 zł/MWh.Ubiegły miesiąc obfitował we wzrosty cen uprawnień do emisji CO2. Kontrakty EUA DEC-14 zyskały 0,7 €/t i kosztowały ok. 6,40 €/t. Rynek prawidłowo zakładał pozytywne rozstrzygnięcia z posiedzenia Rady Europejskiej, gdzie zatwierdzo-no 40% redukcję emisji do roku 2030. Co prawda ustalenia te czeka jeszcze ba-

talia w Parlamencie Europejskim, ale kie-runek wydaje się przesądzony. Dodatkowo w ostatnich dniach niemieckie biuro sta-tystyczne ogłosiło prognozę, iż w 2014 r.ich gospodarka obniży emisję CO2 o ok. 5 proc. Na świecie nie słabną spadki głównych surowców energetycznych. Ropa naftowa w kontraktach Brent w październiku staniała z 94,67 $/bbl do minimum 82,60 $/bbl, po czym korekta spowodowała, iż do końca miesiąca kosz-

towała 86,00 $/bbl. Rynek jest pod presją rosnącej produkcji w krajach OPEC i USA oraz zapasów w amerykańskich rafine-riach. Podobnie ma się sytuacja na rynku węgla, gdzie kontrakty z dostawą w 2015 r. spadły o 3,20 $/t do minimów 71,30 $/t, po czym nastąpiła korekta w okolice 72,50 $/t. Jednakże łagodna pogoda i niskie ceny ropy oraz gazu nie wróżą szybkiego odwrócenia spadkowego trendu.

1 PAŹ

DZ2 P

AŹDZ

3 PAŹ

DZ4

PAŹD

Z5 P

AŹDZ

6 PAŹ

DZ7 P

AŹDZ

8 PA

ŹDZ

9 PAŹ

DZ10

PAŹD

Z11

PAŹD

Z12

PAŹD

Z13

PAŹD

Z14

PAŹD

Z15

PAŹD

Z16

PAŹD

Z17

PAŹD

Z18

PAŹD

Z19

PAŹD

Z20

PAŹD

Z21

PAŹD

Z22

PAŹD

Z23

PAŹD

Z24

PAŹD

Z25

PAŹD

Z26

PAŹD

Z27

PAŹD

Z28

PAŹD

Z29

PAŹD

Z30

PAŹD

Z31

PAŹD

Z

1 PAŹ

DZ2 P

AŹDZ

3 PAŹ

DZ4

PAŹD

Z5 P

AŹDZ

6 PAŹ

DZ7 P

AŹDZ

8 PA

ŹDZ

9 PAŹ

DZ10

PAŹD

Z11

PAŹD

Z12

PAŹD

Z13

PAŹD

Z14

PAŹD

Z15

PAŹD

Z16

PAŹD

Z17

PAŹD

Z18

PAŹD

Z19

PAŹD

Z20

PAŹD

Z21

PAŹD

Z22

PAŹD

Z23

PAŹD

Z24

PAŹD

Z25

PAŹD

Z26

PAŹD

Z27

PAŹD

Z28

PAŹD

Z29

PAŹD

Z30

PAŹD

Z31

PAŹD

Z

Energia „publiczna”

Biznes10

foto

: arc

TPE

Teraz oszczędzanie energii może stać się jeszcze bardziej efektywne. Od listopada wszystkich, którzy chcą racjonalnie zużywać energię elektryczną, Tauron jeszcze bardziej wspiera w ich dążeniach. To także co najmniej sześć powodów, by twierdzić, że Tauron to więcej niż prąd

Największym domowym poże-raczem prądu jest lodówka, która zużywa średnio od 25 do 30 proc. energii. Oznacza to, że wymiana starego sprzętu na taki o wyso-kiej klasie energooszczędności, pozwoli na znaczne ograniczenie zużycia prądu. Tych, którzy zdecy-dowali się na taką wymianę i już mają energooszczędną lodówkę w domu, Tauron wspiera dodat-kowym bonusem. W nowej pro-mocji energooszczędnej można otrzymać zwrot kosztów energii elektrycznej zużywanej w ciągu roku przez lodówkę klasy A+++. Wystarczy zostać klientem Taurona i wybrać produkt energooszczęd-ny z atrakcyjną ceną energii elek-trycznej i gwarancją ceny. Gotów-kowy bonus w wysokości 52,85 zł zostanie wpłacony przelewem na konto rozliczeniowe klienta w Tau-ronie. Wartość bonusu odpowiada iloczynowi rocznego zużycia ener-gii elektrycznej (przez przykładową lodówkę klasy A+++ o pojemno-ści 304 litrów), określonego na ety-

kiecie energetycznej urządzenia i wynoszącego 170 kWh i stawki zmiennej ceny energii elektrycz-nej w wysokości 0,3109 zł brutto za 1 kWh, obo-wiązującej w cenniku produktu energooszczędne-go na dwa lata w taryfie G11. Szczegóły promocji w regulaminie, dostępnym w punktach obsługi klienta i na: www.energooszczedny.pl

PO DRUGIE: elektryk Ci pomoże

Promocja energooszczędna daje także możli-wość wypróbowania usługi Elektryk 24h za dar-mo przez trzy miesiące. W przypadku awarii in-stalacji wystarczy zadzwonić na specjalny numer i wezwać elektryka, który zjawi się maksymalnie w ciągu czterech godzin. Dodatkowo naprawa może być zupełnie darmowa. Jeśli jej koszt nie przekroczy 300 zł – nic nie zapłacimy. Z usługi można zrezygnować bez problemu w ciągu trzech próbnych miesięcy, a jeśli się spodoba, korzystać z niej nadal za 3,99 zł miesięcznie.

PO TRZECIE: grunt to łatwy kontakt

Większość klientów Taurona ma już dostęp do Elektronicznego Biura Obsługi. Otrzymują po-wiadomienia e-mail o terminach płatności, mają łatwy dostęp do swoich dokumentów, szybko się kontaktują i załatwiają swoje sprawy dzięki elektronicznym formularzom. Mogą także bez

TEKST: Agnieszka Stec

Energooszczędn ym lodówka chodzi za darmo...

foto

: arc

TPE

Od listopada wszystkich, którzy chcą racjonalnie zużywać energię elektryczną, Tauron jeszcze bardziej wspiera w ich dążeniach. To także co najmniej sześć powodów, by twierdzić, że

Największym domowym poże-raczem prądu jest lodówka, która zużywa średnio od 25 do 30 proc. energii. Oznacza to, że wymiana starego sprzętu na taki o wyso-kiej klasie energooszczędności, pozwoli na znaczne ograniczenie zużycia prądu. Tych, którzy zdecy-dowali się na taką wymianę i już mają energooszczędną lodówkę w domu, Tauron wspiera dodat-kowym bonusem. W nowej pro-mocji energooszczędnej można otrzymać zwrot kosztów energii elektrycznej zużywanej w ciągu roku przez lodówkę klasy A+++. Wystarczy zostać klientem Taurona i wybrać produkt energooszczęd-ny z atrakcyjną ceną energii elek-trycznej i gwarancją ceny. Gotów-kowy bonus w wysokości 52,85 zł zostanie wpłacony przelewem na konto rozliczeniowe klienta w Tau-ronie. Wartość bonusu odpowiada iloczynowi rocznego zużycia ener-gii elektrycznej (przez przykładową lodówkę klasy A+++ o pojemno-ści 304 litrów), określonego na ety-

TEKST:

kiecie energetycznej urządzenia i wynoszącego 170 kWh i stawki zmiennej ceny energii elektrycz-nej w wysokości 0,3109 zł brutto za 1 kWh, obo-wiązującej w cenniku produktu energooszczędne-go na dwa lata w w regulaminie, dostępnym w punktach obsługi

PO PIERWSZE: warto mieć energooszczędną lodówkę


foto

: Shu

tter

stoc

k.co

mfo

to: A

leks

andr

a Le

nard

z M

edia

Par

tner

Sp.

J.

żalu zrezygnować z papierowej faktury, bo za-wsze mają pod ręką jej elektroniczną wersję.

PO CZWARTE: jeszcze więcej korzyści

Klienci Taurona mają dostęp do coraz większej liczby ofert. Korzystają z rabatów w sklepie in-ternetowym i mają zniżki na abonament tele-foniczny. W listopadzie i grudniu specjalnych promocji jest jeszcze więcej niż zwykle, warto więc sprawdzać je regularnie.

PO PIĄTE: tanie ogrzewanie

Dla osób, które już wybrały lub dopiero chcą zainstalować efektywne, ekologiczne ogrzewa-nie elektryczne, Tauron ma oferty bazujące na współpracy z dostawcami sprzętu i urządzeń grzewczych. Dzięki temu, oprócz atrakcyjnej ceny samej energii elektrycznej, można otrzy-mać także dodatkowe rabaty na sprzęt i uzy-skać fachową pomoc przy doborze urządzeń. A jeśli z jakichś powodów nie możemy skorzy-stać z ogrzewania elektrycznego? W tym przy-padku także warto śledzić bieżącą ofertę Tauro-na. Już teraz klienci mogą kupić tańszy węgiel w wybranych autoryzowanych składach węgla, a w przyszłości Tauron będzie także oferować klientom indywidualnym gaz.

PO SZÓSTE: racjonalne korzystanie jest łatwe

Nie tylko lodówki są pożeraczami prądu. Około 20 proc. domowego zużycia energii generu-je oświetlenie i drobny sprzęt AGD. Kuchenki elektryczne mogą nam „zjeść” 19 proc., a sprzęt audio i telewizor nawet 6 proc. energii. Warto przyjrzeć się domowym nawykom i zużywać energię racjonalnie. Wbrew pozorom, wymier-ne oszczędności można osiągnąć, nie rezy-gnując z komfortu życia. Wystarczy pozbyć się złych przyzwyczajeń. Klientom chcącym pod-jąć to wyzwanie Tauron udostępnia specjalne narzędzia i oferuje porady. Warto zajrzeć na www.energooszczedny.pl.

żalu zrezygnować z papierowej faktury, bo za-wsze mają pod ręką jej elektroniczną wersję.

PO CZWARTE: jeszcze więcej korzyści

Energooszczędn ym lodówka chodzi za darmo...

Noc Naukowców

foto

: Ale

ksan

dra

Lena

rd z

Med

ia P

artn

er S

p.J.

18 października w czasie „Nocy Naukowców”, wydarze-nia organizowanego przez Politechnikę Śląską, swoją wiedzą o oszczędzaniu energii mogli pochwalić się najmłodsi, grając w grę „Bez ryzyka” i ucząc się, co warto robić, by nie marnować prądu. Była to ogromna gra, w której dzieci brały czynny udział do późnych godzin wieczornych. Pudełko – miniaturka dużej gry – było też jednym z najbardziej popularnych gadżetów.

Całość stoiska dopełniali „Szaleni naukowcy”, którzy przygotowywali dla dzieci eksperymenty i przez cały czas byli oblegani przez odwiedzających. Starsi goście mogli zagrać w energokręgle, a młodsi ułożyć energetyczne puzzle, wziąć udział w konkursie „Memory” oraz rozwiązywać zagadki związane z energią elektryczną.

Tauron Sprzedaż wygrywa przetargi na dostawę gazu

Oferta Taurona okazała się najatrakcyjniejsza w postępowaniach w trybie zamówień publicznych na dostawę paliwa gazowego dla instytucji publicznych w Lublinie, Poznaniu i Grudziądzu

P otwierdza to skuteczną realizację stra-tegii biznesowej zakładającej m.in. two-rzenie obszaru handlu gazem ziemnym

w Grupie. Tauron Sprzedaż zaoferował najniższe ceny w przetargach nieograniczonych na dosta-wę paliwa gazowego dla Komendy Wojewódz-kiej Policji w Lublinie, Uniwersytetu Medyczne-go im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu oraz Regionalnego Szpitala Specjalistycznego im. Biegańskiego w Grudziądzu.Tauron wszedł na rynek obrotu paliwem ga-zowym w lipcu 2014 r., kiedy Prezes URE zatwierdził pierwszą taryfę na obrót pali-wem gazowym. Od 2014 r., na mocy umów

z GAZ-SYSTEM i Polską Spółką Gazownictwa, ma możliwość pozyskiwania klientów i sprze-daży gazu wysokometanowego.– Tauron posiada wieloletnie doświadczenie biznesowe w branży energetycznej. Na rynek obrotu gazem wchodzimy z tym doświadcze-niem, a także ze znajomością potrzeb klientów oraz kadrą wykwalifikowanych specjalistów. Pomaga nam to przygotować konkurencyjne oferty i zapewnić najwyższą jakość usług dla naszych klientów, co owocuje już pierwszymi sfinalizowanymi kontraktami – mówi Rafał Soja, wiceprezes zarządu Tauron Sprzedaż.

Miłosz Gruszczyński

Grupa12

foto

: arc

TC

Polskiej Izby Ekologii dla Ciepła

U znanie ekologów zdobył projekt realizowany w Zakładzie Wytwa-rzania Tychy, polegający na prze-

budowie kotła fluidalnego, w którym węgiel kamienny zastąpiono biomasą. Dzięki zasto-sowaniu tego paliwa wzrosła efektywność energetyczna i została znacznie zredukowa-na emisja gazów, takich jak dwutlenki siarki, azotu i węgla.

Modernizacja, która przyniosła spółce EKOLAUR, jest związana z pierwszym etapem budowy nowych mocy kogeneracyjnych w Tychach. – Wszystkie prowadzone obecnie przez spółkę inwestycje realizowane są z zastoso-waniem najlepszych dostępnych technik w za-kresie wytwarzania ciepła i ochrony środowiska – mówi Henryk Borczyk, prezes zarządu Tauron Ciepło.

Nagroda została przyznana w kategorii „ochrona powietrza” i jest kolejnym wyróż-nieniem, które firma zdobyła za proekolo-giczną postawę.

TAU

RO

N C

IEP

ŁO

Gorąca magistrala

M agistrala, powstająca na podstawie umowy zawartej między Tauron Ciepło a Elcho, pozwoli uniknąć

perturbacji oraz utrudnień dla mieszkańców związanych z wyłączeniem kotłów wodnych w Zakładzie Wytwarzania Katowice.W ramach inwestycji powstanie 1,5 km no-wych sieci, a prawie 3 km zostanie przebudo-wanych. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii budowy sieci ciepłowniczych znacznie zmniejszą się straty ciepła oraz emi-sje zanieczyszczeń. – Tauron Ciepło ma podpisane kontrakty na dostawę ciepła do klientów w Siemianowi-

cach Śląskich oraz Katowicach. Nowa ma-gistrala jest potrzebna, by realizować je bez przeszkód. Pozwoli ona też firmie na spraw-ną działalność po wyłączeniu kotłów wod-nych w Zakładzie Wytwarzania Katowice, co jest zaplanowane na 2016 r. i wiąże się z ograniczeniem zdolności wytwórczych tego źródła – mówi Jacek Bojarski, kie-rownik projektu.Realizacja projektu budowy magistrali po-zwoli również zagospodarować nadwyżki, którymi dysponuje elektrociepłownia Elcho.Prace zakończą się pod koniec 2015 r.

Tauron Ciepło buduje magistralę, która połączy Siemianowice Śląskie i centrum Katowic z siecią obsługiwaną przez Elektrociepłownię Elcho. Koszt inwestycji wynosi blisko 50 mln złotych

Przy ul. Telewizyjnej w Katowicach powstaje przepompownia

Nagroda została przyznana w kategorii

EKOLAUR

Budowa magistrali ciepłowniczej, która przyłączy Siemianowice Śląskie i centrum Katowic do sieci obsługiwanej przez Elektrociepłownię Elcho

Katarzyna Taraj

Polska Energia, listopad 2014

S półka dysponuje 10 jednostkami tej klasy, których gruntowna modernizacja została rozpisana na lata 2011-2016. Przebudowa

bloków ma na celu dostosowanie ich do nowych wymogów środowiskowych zgodnie z Dyrektywą o emisjach przemysłowych (IED), które co prawda będą obowiązywać od 1 stycznia 2016 r., ale dzięki uzyskanym derogacjom jednostki Tauron Wytwa-rzanie będą musiały się do nich dostosować dopie-ro dwa lata później. Okres eksploatacji modyfikowa-nych instalacji, spełniających wszystkie standardy emisyjności, zostanie wydłużony aż do 2030 r.Programem modernizacji zostało objętych sześć bloków działających w Elektrowni Jaworzno III oraz cztery pracujące w Elektrowni Łaziska. Choć zakres prac dla każdego z nich został wyznaczony oddziel-nie, to wspólnym i najważniejszym elementem dla wszystkich jest budowa układów odazotowania spalin. Pozwalają one wypełnić rygor ograniczenia stężenie tlenków azotu w spalinach wylotowych do najwyżej 200 mg/Nm3. Do tej pory zakończyła się modernizacja siedmiu jednostek – czterech w Jaworznie i trzech w Łazi-skach, gdzie trwają też już finalne prace przy ostat-nim bloku. Remont dwóch ostatnich kompleksów (nr 1 i 5 w Jaworznie III) rozpocznie się w 2015 r. Cały projekt pozwoli zredukować roczną emisję tlenków azotu do atmosfery o 9 tys. ton. Sebastian Faruga

Modernizacja posiadanych przez Tauron Wytwarzanie bloków energetycznych o mocy 200 MW zapewni ich eksploatację nawet do 2030 r.

13

Zdrowa dziesiątka

foto

: Dar

iusz

Sal

abur

afo

to: a

rc T

Efo

to: a

rc T

Wyt

TAU

RO

N W

YTW

AR

ZA

NIE

Magazyn reagenta – Elektrow-nia Jaworzno IIIMagazyn reagenta – Elektrow-

TurbinaTurbina

Układ sterowania i kontroli wtrysku reagenta. Instalacja odazotowania spalin w Elek-trowni Jaworzno III

Układ sterowania i kontroli

T o efekt czwartej edycji konkursu „Sala Przyrody Tauron Ekoenergia” adreso-wanego do podstawówek woje-

wództw dolnośląskiego, małopolskiego, opol-skiego, zachodniopomorskiego i pomorskiego.Tegorocznym zadaniem uczniów było przygoto-wanie gry planszowej uwzględniającej tematykę odnawialnych źródeł energii. Najlepsze prace po-

wstały w szkołach podstawowych: nr 3 w Brzegu, nr 8 w Jeleniej Górze i nr 9 we Wrocławiu oraz w podstawówkach w Gorzanowie i Szczenurzy. Każda z nich otrzymała 40 tys. złotych na wypo-sażenie pomieszczeń do nauki przyrody w nowo-czesny sprzęt dydaktyczny i pomoce naukowe. – Zależy nam, aby dzieci mogły w nich rozwijać swoje pasje i zainteresowania – mówi Małgorzata

Wójcik-Stasiak, prezes zarządu Tauron Ekoenergia.Dzięki akcji, która w tym roku przebiegała pod hasłem „Byczek Tauronek – uczy i bawi”, gabine-ty przyrodnicze działają już w 19 placówkach znajdujących się na terenie działalności spółki. Otwarcie najnowszego miało miejsce w szkole nr 8 w Jeleniej Górze.

Michał Raźny

W pięciu kolejnych szkołach podstawowych działają już nowoczesne sale multimedialne do nauki przyrody

TAU

RO

N E

KO

EN

ER

GIA

Sale z naturyUczniowie Szkoły Podstawowej nr 8 w Jeleniej Górze

Prace remontowe

Grupa14

Kędzierzyn-Koźle i Zawiercie to kolejne miasta, w których otwarto zmodernizowane punkty obsługi klienta Taurona

POK-i jak nowe

foto

: Ada

m T

ręba

cz

B iura są wyposażone w wygodne stanowiska obsługi oraz poczekal-nie. W każdym punkcie znajduje się

call room, skąd klienci mogą dzwonić za darmo do telefonicznej obsługi. – Przed końcem roku chcielibyśmy zmodernizować punkt w Nowym

Sączu, a na początku przyszłego we Wrocławiu, przy ulicy Legnickiej – zapowiada Dominika Cholewińska, kierownik projektu.Razem z otwartymi 12 i 30 września punktami w Kędzierzynie i Zawierciu zmodernizowanych zostało już 27 obiektów. Dariusz Salabura

N ajlepszym przykładem skuteczno-ści w tej dziedzinie są inwestycje i rozwiązania wprowadzane przez

Tauron Wydobycie. Spółka dysponuje już w tej chwili możliwościami, które pozwalają właści-wie na pełne przetworzenie odpadów powsta-jących podczas wydobywania i przeróbki węgla w użyteczne produkty. Dzięki temu powstają z nich m.in. kruszywa oraz niskokaloryczne pa-liwa granulowane.Specjalistyczne instalacje do produkcji kruszyw zostały uruchomione w zakładach górniczych w Jaworznie i Libiążu w 2010 r. Od tamtej pory z odpadów, stanowiących nawet 30 proc. urob-ku węglowego, wyprodukowano i sprzedano 1341 tys. ton kruszywa, które zostało wykorzy-stane m.in. do budowy nasypów drogowych

i wałów przeciwpowodziowych na Wiśle w oko-licach Oświęcimia. Dodatkową zaletą technolo-gii produkcji tego materiału jest stosowanie jako spoiwa popiołów z elektrowni i elektrociepłow-ni. Opracowana przez Tauron Wydobycie meto-da pozwala na utylizację aż 90 proc. odpadów. Reszta jest lokowana na dole kopalń.

Niskokaloryczne paliwa granulowane to z kolei rezultat innowacyjnych badań nad przetwarza-niem mułu węglowego, pozostającego po ob-róbce węgla. Jeszcze niedawno był to proces kosztowny i kłopotliwy, jednak dzięki nowator-skim pracom w 2010 r. w Zakładzie Górniczym Sobieski wybudowana została instalacja pozwa-lająca z mułów uzyskiwać sypki, luźny produkt do mieszania z innymi paliwami. Podobny sys-tem, tylko że bardziej zaawansowany, umożli-wiający ponadto produkcję granulatów do za-budowy w obiektach ziemnych, działa już także na terenie kopalni Janina.Do tej pory za pomocą tych inwestycji udało się przerobić w sumie 130 tys. ton mułów. Efektyw-ność metody sięga 90 proc. W kolejnych latach działania proekologiczne Obszaru Wydobycie będą skupiały się na wyko-rzystaniu potencjału także spółek wytwórczych Grupy. W tym celu został zainicjowany projekt Grey2Green, w który zaangażowane zostały Tauron Ciepło oraz Tauron Wytwarzanie. Do głównych celów Grey2Green należy budowa, opartych na innowacyjnych technologiach, specjalistycznych instalacji, przeznaczonych do przetwarzania różnego rodzaju odpadów po-procesowych w użyteczne produkty.

Andrzej Fraś, Rafał Przystaś

Tauron coraz lepiej radzi sobie z przetwarzaniem odpadów wydobywczych. Efektywność ich zagospodarowania nierzadko przekracza 90 proc.

TAU

RO

N O

BSŁ

UG

A K

LIE

NTA

TAU

RO

N D

YST

RY

BU

CJA Postprodukcja

Instalacja do produkcji kruszyw w Zakładzie

Górniczym Sobieski

Budowa obwodnicy Chrzanowa z zastosowaniem kruszyw z Zakładu Górniczego Sobieski – w fazie wybudowania części nasypu drogi

Czy wiesz, że…jednym z celów Strategii zrównoważonego rozwoju Grupy Tauron jest stworzenie do 2020 r. gospodarczego potencjału do wykorzystania 90 proc. odpadów własnych przez Obszary Wydobycie i Wytwarzanie

Nasz Punkt Obsługi Klienta stał się bardziej funkcjonalny, nowoczesny, przestronny i estetyczny. Spotykamy się z wieloma pozytywnymi opiniami. Klienci szczególnie zadowoleni są z możliwości skorzystania z call roomu

Katarzyna Janicka, lider zespołu POK Zawiercie fo

to: D

ariu

sz S

alab

ura


foto

: Ark

adiu

sz M

oszc

zyńs

ki

foto

: arc

TC,

Ark

adiu

sz M

oszc

zyńs

ki

TAU

RO

N W

YT

WA

RZ

AN

IE | TA

UR

ON

CIE

PŁO

LED’S GO

Elektrownie otwarte

L egnicka instalacja składa się obec-nie z 261 opraw LED o mocy od 54 do 107 W. W niedługim czasie

przybędzie kolejnych 186 lamp tego rodza-ju. Cały system jest kontrolowany poprzez specjalną stronę internetową, która umoż-liwia monitorowanie i regulację m.in. czasu pracy i mocy poszczególnych ogniw. „Ser-cem” układu jest centralny sterownik odpo-wiadający za zarządzanie bezprzewodową siecią sterowników lokalnych oraz za połą-czenie z serwerem.Według szacunków, sama tylko wymiana lamp na LED-owe przyniesie Legnicy roczną oszczęd-ność energii wynoszącą 110,6 MWh. Jeszcze

większe korzyści można będzie uzy-skać dzięki zdalnemu sterowaniu i optymalnej konfiguracji.

Renata Stanisławska-Bąk, Anna Wojcieszczyk

W Legnicy został uruchomiony inteligentny system oświetlenia drogowego bazujący na lampach LED. Tauron Dystrybucja już od kilku lat zastępuje nimi lampy sodowe

Czy wiesz, że ponad 1000 osób odwiedziło w tym roku Elektrownię Jaworzno IIIoraz Elektrociepłownię Katowice podczas Dni Otwartych, które co roku są organizowane przez spółki wytwórcze Grupy Tauron. W Katowicach goście skorzystali z wielu atrakcji pikniku. Największym zainteresowaniem cieszyły sięzajęcia dla dzieci: park edukacji naukowej, pokazy oraz liczne konkursy. W Jaworznie już w przyszłym roku odwiedzający będą mogli dokładniej przyjrzeć się powstającemu właśnie nowemu blokowi energetycznemu, który należeć będzie do największych i najnowocześniejszych nie tylko w Polsce, ale i w Europie

KATOWICE JAWORZNO

Porównanie oświetlenia jezdni ze źródłem światła

typu LED i parkingu ze

źródłem światła typu sodowego

TAU

RO

N D

YS

TR

YB

UC

JA

Czy wiesz, że…światło przyszłości to światło LED (light-emiting-diode). Za budowę diody emitującej niebieskie światło japońscy badacze Isamu Akasaki, Horoshi Amano i Shuji Nakamura zostali w tym roku uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie � zyki. Źródła LED są kilkunastokrotnie bardziej wydajne i stukrotnie żywotniejsze od tradycyjnych. Wynalazek diody elektroluminescencyjnej może przynieść światu miliardowe oszczędności

Biznes16

Kilkudziesięciu inwestorów indywidualnych odwiedziło Tauron podczas zorganizowanego 22 października Dnia Inwestora Indywidualnego. W wydarzeniu, poza akcjonariuszami indywidualnymi, uczestniczyli również studenci z Akademii Energii organizowanej przez Fundację im. Lesława A. Pagi

Uczestnicy spotkania zwie-dzili Elektrownię Jaworzno III, a w szczególności oddany do użytku w 2013 r. blok bioma-sowy o mocy 50 MW oraz pilotażową instalację wychwytywania CO2

D zień Inwestora Indywidualnego odbył się we współpracy ze Sto-warzyszeniem Inwestorów Indy-widualnych i pod patronatem

programu Akcjonariat Obywatelski. Inwestorzy podczas prezentacji zapoznali się ze zaktualizo-waną strategią Grupy Tauron oraz wynikami fi-nansowymi osiągniętymi w I półroczu 2014 r. Po sesji prezentacyjnej uczestnicy zadawali pytania dotyczące działalności Grupy, a następnie zwiedzili Elektrownię Jaworzno III, a w szczególności odda-ny do użytku w 2013 r. blok biomasowy o mocy 50 MW oraz pilotażową instalację wychwytywania CO2 (CCS – carbon capture and storage). Podczas wizyty w zakładzie mieli okazję zobaczyć również

prezentację dotyczącą największego projektu inwestycyjnego Grupy, jakim jest budowa bloku węglowego 910 MW w Elektrowni Jaworzno III.Tym razem w Dniu Inwestora Indywidualnego uczestniczyli także studenci ekonomii, prawa, fi-nansów oraz uczelni technicznych, którzy biorą udział w kolejnej edycji projektu Akademia Energii Fundacji im. Lesława A. Pagi. Jej podstawowym celem jest pozyskanie przez młodych ludzi wie-dzy od najlepszych specjalistów z branży energe-tycznej, a także pomoc w wejściu na rynek pracy w tym sektorze.

KRZYSZTOF ZAWADZKI wiceprezes zarządu ds. ekonomiczno--� nansowych Tauron Polska Energia

– Z Fundacją im. Lesława A. Pagi współtworzymy od kilku lat Akademię Energii, widząc w tym projekcie ogromny potencjał. Dzień Inwestora Indywidualnego to dla studentów wyjątkowa okazja nie tylko do zapoznania się z giełdowym aspektem działalności Grupy Tauron, ale przede wszystkim do poznania branży energetycznej od strony praktycznej, do pogłębienia swojej wiedzy dzięki spotkaniom ze specjalistami w dziedzinie energetyki.

TEKST: Paweł Gaworzyński

DARIUSZ LUBERA prezes zarządu Tauron Polska Energia

– Tauron od debiutu giełdowego przy-wiązuje dużą wagę do aktywnej komu-nikacji z inwestorami indywidualnymi. Udział w Akcjonariacie Obywatelskim, programie „10 na 10 komunikuj się sku-tecznie”, stała współpraca ze Stowarzy-szeniem Inwestorów Indywidualnych, rozbudowana strona internetowa z naj-nowszymi rozwiązaniami technologicz-nymi to tylko niektóre elementy nasze-go programu komunikacji inwestorskiej. Kolejnym jest organizowany po raz drugi Dzień Inwestora Indywidualnego, który daje akcjonariuszom możliwość bezpośredniej rozmowy z zarządem i zobaczenia aktywów Grupy.

Nasi goście:


foto

: arc

TPE

Inwestorzy zobaczyli elektrownię, a wcześniej zapoznali się ze zaktualizowaną strategią Grupy Tauron oraz wynikami � nansowymi osiągniętymi w I półroczu 2014 r.

INWESTORZY INDYWIDUALNI

BARTOSZ DZIEMASZKIEWICZ wiceprezes zarządu Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych

– Dzień Inwestora w spółce jest świetnym narzędziem pozwalającym na utrzymanie bezpośredniej komunikacji i kontaktu z inwestorami indywidualnymi. Udział w takim wydarzeniu daje możliwość poznania funkcjonowania spółki „od kuchni”, obejrzenia miejsc, w których prowadzi ona działal-ność operacyjną, a których nie można odwiedzić na co dzień. Organizacja takiego wydarzenia pozwala również akcjonariu-szom spotkać się z zarządem spółki. Dzięki temu mają możliwość bezpośredniej rozmowy z kluczowymi menedżerami, z drugiej strony sama spółka uzyskuje informację zwrotną i opinie inwestorów na swój temat. Niestety, ta forma komunikacji, bardzo popularna w krajach zachodnich, wciąż jest rzadko prak-tykowana na polskim rynku kapitałowym. Tym bardziej cieszy aktywność Taurona, który już po raz drugi zaprosił inwestorów indywidualnych do siebie.

SYLWIA GROMADA koordynator projektu Akademii Energii z Fundacji im. Lesława A. Pagi

– Wizyta w elektrowni w Jaworznie była emocjonującym wydarzeniem z perspektywy stypendystów Akademii Ener-gii – projektu prowadzonego przez Fundację im. Lesława A. Pagi. Była to doskonała okazja, by zobaczyć od zaplecza, jak funkcjonuje machina, która w 1989 r. zapoczątkowała energetykę w tym rejonie. Bardzo dziękujemy za zaprosze-nie do udziału w tym wspaniałym wydarzeniu!

Generalnie chodzi o to, żeby prądu zawsze było tyle, ile go potrzebują odbiorcy. Aby nic złego w tym względzie się nie stało, istnieje coś, co nazywa się rynkiem bilansującym

Przestrzelone kontraktyJakie jest powiązanie rynku bilansującego z innymi segmentami hurto-wego rynku energii elektrycznej i na czym de facto polega bilansowanie? W celu pokrycia prognozowanego popytu na energię uczestnicy rynku hurtowego posługują się portfelami kontraktów o różnych horyzontach czasowych. Natura popytu na prąd sprawia jednak, że podejście takie nie gwarantuje stuprocentowej dokładności, co powoduje tzw. przekon-traktowanie lub niedokontraktowanie. Jest to nierównowaga, która musi zostać zniwelowana na rynku bilansującym w płaszczyźnie fizycznej oraz finansowej.Bilansowanie fizyczne polega po prostu na realizacji dostaw ener-gii elektrycznej z uwzględnieniem technicznych ograniczeń jej pro-dukcji i transportu. Przebiega ono zgodnie z prawami fizyki i niejako warunkuje wyniki rozliczeń finansowych. Bilansowanie handlowe to z kolei wyrównywanie różnic pomiędzy zawartymi wcześniej kon-traktami a energią faktycznie wyprodukowaną lub zużytą. Podsta-wą rozliczeń jest więc pozycja kontraktowa danego gracza (niedo-kontraktowanie lub przekontraktowanie) oraz cena rozliczeniowa odchylenia, stanowiąca cenę dla transakcji zakupu-sprzedaży energii z obszaru rynku bilansującego. Szczegóły dotyczące tej kwestii prezentu-jemy w ramce „Jak powstają ceny?”

JGW W akcJiZ punktu widzenia równowagi systemu elektroenergetycznego kluczo-wą rolę odgrywają wytwórcy. Uczestniczą oni w sposób czynny w dopa-sowaniu produkcji do zapotrzebowania poprzez składanie do Operato-ra Systemu Przesyłowego ofert bilansujących, dających mu możliwość płynnego zmniejszania bądź zwiększania podaży energii elektrycznej w systemie.

Rynki energii

TEKST: Krystian Krupa | BIURO PROGNOZ I PLANOWANIA TAURONA

18

M ożliwości magazynowania energii elektrycznej są współ-cześnie nadal niewielkie, więc produkcja i dostawy muszą stale nadążać za nieustannie zmieniającym się zużyciem. Równoważenie w czasie rzeczywistym jednego z dru-

gim jest dla Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) nie lada wyzwaniem. Instrumentem zapewniającym sprawność tego procesu, a tym samym prawidłowe funkcjonowanie KSE, jest rynek bilansujący. Łączy on w sobie rozwiązania techniczne z elementami hurtowego ryn-ku energii elektrycznej. Z uwagi na swoją funkcję rynek bilansujący na-zywany jest rynkiem domykającym czasu rzeczywistego. To kluczowy, a przy tym najbardziej skomplikowany element działania systemu elektroenergetycznego.

Podaż i PoPyt Administratorem rynku bilansującego jest Operator Systemu Przesyło-wego (OSP) – spółka Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Odpowiada on za działanie KSE zgodnie z Instrukcją ruchu i eksploatacji sieci przesyło-wej, wykorzystując dla tego celu skomplikowane systemy informatyczne pozwalające na płynną i niezawodną wymianę danych z uczestnikami rynku bilansującego. Aby zostać jednym z nich, należy zawrzeć z OSP umowę o świadczenie usług przesyłania. Stronę popytową na rynku bilansującym tworzą przedsiębiorstwa ob-rotu – handlujące energią elektryczną na rynku hurtowym lub sprzeda-jące ją na rynku detalicznym do klientów końcowych, jak też odbiorcy końcowi działający na własny rachunek. Po stronie podaży występują elektrownie wprowadzające prąd do sieci, a także... przedsiębiorstwa ob-rotu. Funkcje regulacyjno-nadzorcze sprawują operatorzy systemów sie-ciowych – Operator Systemu Przesyłowego oraz Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych.

STAN Równowagi

KONTRAKTY TERMINOWE – ROCZNE (GIEŁDOWE I BILATERALNE)

KONTRAKTY TERMINOWE – KWARTALNE, MIESIĘCZNE, TYGODNIOWE (GIEŁDOWE I BILATERALNE)

KONTRAKTY SPOT – RYNEK DNIA NASTĘPNEGO, RYNEK DNIA BIEŻĄCEGO (GIEŁDOWE I BILATERALNE)

Niezbilansowanie:niedokontraktowanie

Zapotrzebowanie rzeczywiste

Cena CRO

Cena[PLN/MWh]

Moc dyspozycyjna netto [MW]Zapotrzebowanie [MW]

OB-1 OB-2 OB-3OB-4 OB-5

OB-6 OB-7

OB-8 OB-9OB-10

OB-11

Niezbilansowanie:przekontraktowanie

OB-12

OB-13


Wskaźnikiem fizycznego zbilansowania KSE jest częstotliwość wyra-żona w hercach (Hz) – mniej niż 50 Hz to sygnał do zwiększenia pro-dukcji, natomiast wzrost powyżej tej wartości informuje OSP o spadku zapotrzebowania na energię i wymaga zmniejszenia mocy chwilowych elektrowni.Oprócz wytwórców, możliwość równoważenia systemu posiadają także niektórzy odbiorcy poprzez usługę „negawatów”, czyli redukcję popytu w uzgodnieniu z OSP, lecz skala oddziaływania odbiorców jest na razie zdecydowanie mniejsza niż wytwórców.

MaŁy klUczRynek bilansujący stanowi relatywnie niewielką część rynku hurto-wego w Polsce – średni roczny wolumen energii bilansującej stanowi ok. 8 proc. krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną. Nie zmie-nia to jednak faktu, iż owe kilka procent ma kluczowe znaczenie dla płyn-ności dostaw energii elektrycznej.

STAN RównowagiZarządzanie pracą KSE, a tym samym bilansowanie, przebiega w oparciu o plany sporządzane przez Operatora Systemu Przesyłowego. Najistotniejszymi z punktu widzenia realizacji dostaw energii elektrycznej są plan koordynacyjny dobowy (PKD) oraz bieżący plan koordynacyjny dobowy (BPKD). Ten drugi stanowi po prostu bieżącą aktualizację PKD w toku rzeczywistej pracy systemu elektroenergetycznego.Plan PKD tworzony jest w dniu poprzedzającym faktyczne dostawy energii. Operator uwzględnia w nim przewidywane dla każdej godziny zapotrzebowanie oraz pozycje kontraktowe graczy (niedokontraktowanie lub przekontraktowanie), jak również złożone przez wytwórców oferty bilansujące.Oferty bilansujące – mówiące o gotowości wytwórców do regulacji produkcji względem zapotrzebowania – grupowane są przez OSP, dając schodkową krzywą podaży mocy w zależności od rosnącej ceny (ang. merit order). Punkt przecięcia tej krzywej z poziomem zapotrzebowania ustalonego dla rynku bilansującego w danej godzinie handlowej wyznacza cenę rozliczeniową odchylenia (CRO). Po korekcie o tzw. składnik bilansujący (ustalany zgodnie z Instrukcją ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej) cena CRO stanowi podstawę rozliczenia różnic pomiędzy kontraktami zawartymi wcześniej w innych segmentach hurtowego rynku energii elektrycznej a energią faktycznie wyprodukowaną i zużytą w ramach systemu elektroenergetycznego w danej godzinie handlowej.

KONTRAKTY TERMINOWE – ROCZNE (GIEŁDOWE I BILATERALNE)

KONTRAKTY TERMINOWE – KWARTALNE, MIESIĘCZNE, TYGODNIOWE (GIEŁDOWE I BILATERALNE)

KONTRAKTY SPOT – RYNEK DNIA NASTĘPNEGO, RYNEK DNIA BIEŻĄCEGO (GIEŁDOWE I BILATERALNE)

Niezbilansowanie:niedokontraktowanie

Zapotrzebowanie rzeczywiste

Cena CRO

Cena[PLN/MWh]

Moc dyspozycyjna netto [MW]Zapotrzebowanie [MW]

OB-1 OB-2 OB-3OB-4 OB-5

OB-6 OB-7

OB-8 OB-9OB-10

OB-11

Niezbilansowanie:przekontraktowanie

OB-12

OB-13

Jak powstają ceny?

istota kontraktacji oraz możliwe pozycje kontraktowe w podziale na poszczególne godziny handlowe każdej doby

Rada Europejska na swoim październikowym szczycie w Brukseli podjęła decyzje wytyczające kierunek polityki klimatyczno-energetycznej do 2030 r. Co konkretnie zostało ustalone i jak to się ma do polskich realiów?

P odczas spotkania, które odbyło się w Brukseli 23 i 24 paź-dziernika 2014 r., przywódcy Unii Europejskiej uzgodnili cele w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, udziału od-nawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej.

Poruszone zostały także kwestie rozwoju wspólnego wewnętrznego rynku energii, bezpieczeństwa energetycznego oraz systemu zarządzania unijną polityką klimatyczno-energetyczną. Brukselskie rozstrzygnięcia determinują wieloletnią perspektywę działania sektora energetycznego, ale też mają po-móc Unii przygotować swój wkład do przyszłorocznego globalnego szczytu klimatycznego w Paryżu, na którym chce ona – wyprzedzając globalne poro-zumienie – zaprezentować się innym stronom jako dobry przykład w wyzna-czaniu ambitnych celów zapobiegających zmianom klimatu.

REDUKCJE, PULE, SOLIDARNOŚĆRada Europejska uzgodniła, że do 2030 r. UE zredukuje emisję gazów cie-plarnianych co najmniej o 40 proc. w porównaniu z poziomem 1990 r. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez 43-proc. redukcję w sektorach objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS) oraz 30-proc. w sektorach znajdujących się poza tym systemem. W obu tych przypadkach punktem odniesienia jest poziom emisji w 2005 r. (pkt 2.1 konkluzji).Podstawowym instrumentem tego planu ma być (pkt 2.3 konkluzji) unijny system handlu emisjami rozszerzony o mechanizm MSR. Mechanizm ten polega na ręcznym wycofywaniu uprawnień z rynku w przypadku ich zbyt niskiej ceny i – teoretycznie – umieszczaniu ich tam z powrotem, gdy ceny nadmiernie wzrosną. Od 2021 r. pula uprawnień do emisji dostępnych na aukcjach będzie zmniejszana co roku szybciej niż dotychczas. Współczynnik tej redukcji zwiększy się z 1,74 proc. do 2,2 proc. rocznie. Rada ustaliła też (pkt 2.5 konkluzji), że kraje członkowskie o PKB poniżej 60 proc. unijnej średniej mogą postanowić o dalszym przydzielaniu bez-płatnych uprawnień sektorowi energetycznemu do 2030 r. Polska będzie mogła skorzystać z tego, gdyż znajduje się w tej właśnie grupie. Maksymalna pula przyznawanych bezpłatnie uprawnień po 2020 r. nie powinna jednak przekroczyć 40 proc. ilości uprawnień przydzielonych do zbycia na aukcjach państwom członkowskim, które z takiej możliwości skorzystają. W tym obszarze zapisy konkluzji są jednak bardzo nieprecy-

W Unii

zyjne i zawierają zalecenie poprawienia „obecnych uwarunkowań, w tym przejrzystości, aby zapewnić wykorzystanie środków finansowych na pro-pagowanie realnych inwestycji służących modernizacji sektora energetycz-nego przy unikaniu zakłóceń na wewnętrznym rynku energii”. Szefowie Unii uzgodnili nadto dalsze działanie instrumentu współfinanso-wania CCS (Carbon Capture and Storage) oraz odnawialnych źródeł ener-gii (pkt 2.6 konkluzji) z pulą uprawnień zwiększoną do poziomu 400 mln (fundusz NER 400). Będą do niej kwalifikowały się projekty ze wszystkich krajów członkowskich.Dla państw o niskim poziomie PKB (poniżej 60 proc.) powstanie 2-proc.rezerwa uprawnień (pkt 2.7 konkluzji), z której środki finansowe będą słu-żyły zaspokojeniu szczególnie wysokich potrzeb w zakresie dodatkowych inwestycji zwiększających efektywność energetyczną i modernizację sys-temów energetycznych. Wśród krajów członkowskich zaś o poziomie PKB nieprzekraczającym 90 proc. unijnej średniej zostanie rozdzielonych 10 proc. uprawnień z systemu ETS dla zapewnienia solidarności, wzrostu i połączeń transgranicznych (pkt 2.8 konkluzji).

OZE I EFEKTYWNOŚĆRada przyjęła ponadto, że w 2030 r. energia ze źródeł odnawialnych będzie stanowić co najmniej 27 proc. energii zużywanej w skali całej UE (pkt 3 konkluzji). To cel wiążący na poziomie unijnym. Poszczególne kraje człon-kowskie mają wnosić własne wkłady, aby go zrealizować, a rozdział tych obciążeń nie został sprecyzowany. Zaznaczono natomiast, że mogą one podejmować własne, jeszcze bardziej ambitne cele niż cel ogólny.Integracja coraz większej ilości źródeł odnawialnych, których cechą jest nieprzewidywalny charakter pracy, ma zostać powiązana z rozwojem we-wnętrznego rynku energii oraz tworzeniem odpowiednich rezerw koordy-nowanych w razie potrzeby na poziomie regionalnym. Ustalono także, że do 2030 r. poprawa efektywności energetycznej na poziomie UE powinna wynieść co najmniej 27 proc. Cel ten jest określa-ny na podstawie prognoz zużycia energii w przyszłości przygotowanych z uwzględnieniem obecnych kryteriów. W 2020 r. będzie on ponownie roz-patrzony z myślą o ewentualnym podniesieniu tego wskaźnika do poziomu 30 proc. Jednocześnie Komisja Europejska ma wskazać sektory, w których istnieje duży potencjał wzrostu efektywności energetycznej.

20

Stanisław Tokarskiwiceprezes zarządu Tauron Polska Energia

Jerzy Janikowskiszef Biura Regulacji i Współpracy Międzynarodowej Taurona

CO DALEJ PO SZCZYCIE RADY EUROPEJSKI EJ?


Cele dotyczące OZE oraz efektywności energetycznej nie będą celami wią-żącymi dla krajów członkowskich. Ich realizacja ma się odbywać z pełnym poszanowaniem swobody państw unijnych do określania własnej struktury energetycznej. Wszystkie będą też mogły w tym względzie realizować wła-sne plany wykraczające poza plany UE.

RYNEK, BEZPIECZEŃSTWO, ZARZĄDZANIENa październikowym szczycie w Brukseli uzgodniono także konieczność rozbudowy wewnętrznego rynku energii. Minimalny cel – 10 proc. elek-troenergetycznych połączeń międzysystemowych – miałby zostać osią-gnięty nie później niż do 2020 r. W 2030 r. ma to wynosić już 15 proc. (pkt 4 konkluzji).Rada zwróciła uwagę na potrzebę zwiększenia bezpieczeństwa energe-tycznego, ale dotyczy to głównie sektora gazowego. W tym zakresie brak jednak konkretnych celów. Istotne są natomiast decyzje o utworzeniu unijnego systemu zarządzania realizacją polityki klimatyczno-energetycznej. System ten ma uwzględniać niezbędną elastyczność państw członkowskich oraz szanować ich swo-

foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m

bodę w określaniu własnych miksów energetycznych. Ma opierać się na krajowych programach klimatycznych oraz krajowych planach dotyczą-cych odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej. System ten ma ułatwić koordynację krajowych polityk energetycznych i sprzyjać współpracy regionalnej.

CO ROBIĆ DALEJPolska energetyka, według wstępnych wyliczeń, na okres 2021-2030 uzyskała

prawo do 280 mln darmowych uprawnień. Dotychczas przydział bezpłat-nych pozwoleń był związany z koniecznością ponoszenia wydatków

na projekty objęte Krajowym Planem Inwestycyjnym, ale ostatecz-ne decyzje w tej materii podejmowane były i tak przez Komisję

Europejską. Pamiętamy dobrze, jak mocno ograniczane były możliwości bezpłatnego przydziału poprzez wyszukiwa-

nia różnych nieścisłości w zapisach, interpretowanych przez Komisję zawsze na naszą niekorzyść. Wiele pol-

skich inwestycji – szczególnie w nowoczesne bloki węglowe – zostało skreślonych z listy projektów dających darmowe uprawnienia w zamian za modernizację sektora. Każda próba darmowych przydziałów może nadal być podciągana pod niedozwoloną pomoc publiczną, potrzebne więc są gwarancje, że taka praktyka nie będzie stosowana, a zapisy konkluzji zostaną zrealizo-wane zgodnie z intencją Rady. To kluczowe za-danie do wykonania. Wydaje się, że z punktu widzenia Polski celo-

wym jest sporządzenie listy instalacji, tj. bloków energetycznych, które będą pracować w pol-

skim systemie elektroenergetycznym w latach 2020-2030 i imienny przydział dla nich bezpłatnych

uprawnień do emisji według ustalonej metodologii. Lista ta powinna zostać dołączona do regulacji unij-

nych implementujących postanowienia Rady Europej-skiej. Takie rozwiązanie zapewni wpływ na możliwości ogra-

niczenia wzrostu kosztów wytwarzania energii.Wiadomo ponadto, że fundusz utworzony z rezerwy 2 proc. upraw-

nień dla krajów o niskim PKB będzie rozdzielany we współpracy z Euro-pejskim Bankiem Inwestycyjnym, który w swojej polityce zaprzestał wspie-rania jakichkolwiek projektów węglowych. Należałoby zatem zabezpieczyć możliwość modernizacji jednostek węglowych właśnie poprzez współfinan-sowanie ich ze środków EBI.Jeśli chodzi o połączenia międzysystemowe, to można próbować je rozwi-jać z puli 10 proc. uprawnień rozdzielanych pomiędzy kraje o PKB niższym niż 90 proc. średniej unijnej, tak by były one zgodne z naszymi interesami. Pobudzanie wzrostu winno się tu koncentrować na określeniu konkretnych przedsięwzięć już na etapie redagowania regulacji implementujących po-stanowienia Rady Europejskiej.Można starać się również wykorzystać instrument finansujący rozwój tech-nologii, czyli pulę uprawnień przeznaczoną na fundusz NER 400. Będzie on dostępny dla wszystkich krajów członkowskich Unii w postaci konkursów. Trzeba zatem wypracować taki zakres działania tego narzędzia, aby obej-mowało ono skuteczne finansowanie projektów CCS, źródeł odnawialnych oraz innych rozwiązań technologicznych odpowiadających kluczowym zainteresowaniom polskiego sektora elektroenergetycznego.

Tekst Konkluzji Rady Europejskiej dostępny jest po polsku na stronie internetowej: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/PL/ec/145432.pdf

CO DALEJ PO SZCZYCIE RADY EUROPEJSKI EJ?

Zrównoważony rozwój22

Widok strony głównej dla raportów Grupy Tauron

Dla obu publikacji zostały wydane także broszury, w których podsumowano naj-ważniejsze informacje

Z tego względu, podobnie jak w roku ubiegłym, zostały opublikowane Raport roczny oraz Raport zrówno-

ważonego rozwoju Grupy Tauron. Obie pu-blikacje wydano – po raz pierwszy – jedynie w interaktywnej formie internetowej w dwóch językach – polskim oraz angielskim. – Przeniesienie obu raportów w przestrzeń In-ternetu jest odpowiedzią na oczekiwania na-szych interesariuszy, jak również na powszech-ną informatyzację społeczeństwa. Dzięki temu każdy posiada łatwy dostęp do treści ukazują-cych zarówno dane finansowe, jak i pozafinan-sowe Grupy w 2013 r. Ponadto liczne narzędzia multimedialne pozwalają na prezentację in-formacji w ciekawszy i bardziej przystępny dla czytelnika sposób – wyjaśnia Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia. Raport roczny został już nagrodzony w kon-kursie „The Best Annual Report 2013” (o rapor-cie i nagrodzie piszemy na str. 2).W przypadku Raportu zrównoważonego roz-woju nowinek również nie brakuje. Jako pierw-szy w polskiej branży energetycznej nie tylko został on stworzony w oparciu o najnow-

sze międzynarodowe wytyczne raportowania (GRI – G.4), zyskując na dowód tego stosowną certyfikację (Materiality Matters Check), ale tak-że otrzymał poświadczenie audytora zewnętrz-

nego. Ponadto w proces jego powsta-wania zostało zaangażowane na

szeroką skalę otocze-nie Grupy Tauron.

Tym samym treść raportu jest odpowiedzią na głosy klientów oraz pracowników, którzy wy-razili swoje opinie zarówno w przygotowanej z tej okazji specjalnej ankiecie online (łącznie 3694 odpowiedzi), jak i podczas spotkań z in-teresariuszami zewnętrznymi. Jednocześnie ra-port przedstawia postępy w realizacji Strategii zrównoważonego rozwoju. – Jesteśmy dum-ni, że udało nam się osiągnąć blisko 70 proc. celów, których pełną realizację założyliśmy na 2015 r., w tym wszystkie na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego oraz zwięk-szania pozytywnego wpływu społeczno-eko-nomicznego na otoczenie. Inne wymagają jeszcze pewnych nakładów czasu i pracy, ale nasze otoczenie już teraz dostrzega postępy, jakie czynimy – mówi Dariusz Lubera.

Oba raporty dostępne są na stronie: http://raporty2013.tauron-pe.pl/

Komunikacja z otoczeniem należy do priorytetów działalności Taurona

Widok strony głównej dla raportów Grupy Tauron

Dla obu publikacji zostały wydane także broszury, w których podsumowano naj-ważniejsze informacje

przypadku Raportu zrównoważonego roz-woju nowinek również nie brakuje. Jako pierw-szy w polskiej branży energetycznej nie tylko został on stworzony w oparciu o najnow-

że otrzymał poświadczenie audytora zewnętrz-nego. Ponadto w proces jego powsta-

wania zostało zaangażowane na szeroką skalę otocze-

nie Grupy Tauron.

TAURON RAPORTUJE INNOWACYJNIE

Promocja 23

Nowe włości NOSPR

Pamiątkową tablicę we wnętrzach NOSPR w obecności prezydenta Katowic, Piotra Uszoka, oraz dyrektor NOSPR, Joanny Wnuk-Nazarowej, odsłonili członkowie zarządu Tauron Polska Energia – prezes Dariusz Lubera oraz wiceprezes, Krzysztof Zawadzki

Uroczyste otwarcie siedziby NOSPR uświetnił swoim występem wirtuoz fortepianu Krystian Zimerman

Z apoczątkowało ono trwające cały miesiąc uroczystości, których każ-dy dzień był zwieńczony wyjątko-

wym koncertem. Dzięki temu miłośnicy muzy-ki, którzy gościli w zaprojektowanym z wielkim rozmachem gmachu znajdującym się tuż przy Spodku, mieli okazję delektowania się brzmie-niem nie tylko klasycznych, ale także bardziej no-woczesnych utworów w wykonaniu wybitnych muzyków z kraju i z zagranicy. Wielki zachwyt wzbudzała akustyka głównej sali koncertowej, w której – mimo znacznych wymiarów (może pomieścić 1800 osób) – dźwięk w niezmienio-

foto

: arc

Taur

onfo

to: B

arte

k Ba

rczy

k

foto

: Bar

tek

Barc

zyk

1 października miało miejsce długo oczekiwane otwarcie nowej siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia

Polska Energia, listopad 2014

nej formie rozchodzi się do najdalszych krań-ców widowni. Wielka w tym zasługa plafonu o specjalnie dobranym kształcie, który został umieszony tuż pod sufitem. Całość widowisk dopełniają efekty świetlne generowane przez 670 punktów świetlnych oraz 500 reflektorów. Nic więc dziwnego, że za każdym razem publicz-ność opuszczająca po koncercie siedzibę NOSPR była pod wielkim wrażeniem.

JOANNA WNUK-NAZAROWA (Dyrektor naczelny i programowy NOSPR)– Mimo że sala koncertowa liczy aż 1800 miejsc, to ma się wrażenie kameralności pomieszczenia. Słuchacze, siedząc na widowni nawet w dalszych rzędach, nie mają poczucia, że znajdują się dale-ko od orkiestry. Ponadto akustyka w całym obiek-cie jest doskonała. Tajemnica dobrej akustyki nie tylko polega na tym, żeby publiczność świetnie słyszała orkiestrę, ale żeby sami muzycy na scenie zarówno słyszeli pozostałych instrumentalistów, jak i samych siebie, by w razie potrzeby mogli bły-skawicznie skorygować swoje brzmienie. Co istot-ne, budynek NOSPR jest uniwersalny. Sama sala jest wyjątkowa, klimatyczna i choć budzi respekt swoim pięknem, jest jednocześnie przyjazna. Nie należy do grona chłodnych świątyń muzyki. Bije z niej swoiste ciepło.

PATRYK LABURDA(Pierwsze skrzypce NOSPR) – Po pierwszej próbie ogarnęło mnie uczucie ol-brzymiej radości. Radości z tego, że wreszcie jeste-śmy w swoim domu. Jest nim ta piękna sala. Na-reszcie mamy możliwość muzykować w miejscu, gdzie jest tak doskonała akustyka. Wydaje mi się, że to jest najlepsza sala, w której kiedykolwiek grałem.

Kolumny opracowała: Katarzyna Fraś

Wynalazcy24

P ewnie niewiele osób jest w stanie wyrecytować pierwsze lub drugie prawo Kirchoffa. Za to prawie wszy-scy wiedzą, że Słońce i wiele innych

gwiazd składają się przede wszystkim z wodo-ru i helu. Ludzkość nie posiadła tej tajemnicy dzięki wojażom statku kosmicznego Star Trek pod wodzą kapitana Jamesa Tiberiusa Kirka, lecz dlatego, że 12 marca 1824 r. w Królewcu przyszedł na świat Gustav Kirchoff. Człowiek, który stworzył podwaliny współczesnej fizyki i wynalazł spektroskop, jedno z najważniejszych narzędzi badawczych w dziejach.

BLISKO ŚWIATŁAOjciec Kirchoffa, Friedrich, był radcą prawnym i gorącym pruskim patriotą. Wpoił synowi, że najlepszą rzeczą na świecie jest służba ojczyźnie i pewnie wykreowałby go na urzędnika, jednak trudno było mu zlekceważyć niewątpliwy talent naukowy potomka. Z tej przyczyny Gustav nie trafił do żadnej kancelarii, lecz na miejscowy Uniwersytet Albertyna, będący wówczas jed-nym z najznamienitszych ośrodków naukowych w całym obszarze niemieckojęzycznym. Założo-ny w 1544 r., przetrwał aż do 1945 r. Roiło się na nim od wybitnych akademików. Jednym z nich był Franz Neumann, na którego wykładach Gustav zapoznał się ze zjawiskiem indukcji elektrycznej. Dziedzina ta pochłonęła go

WIECZNE WIDMOTEKST: Hubert Orzechowski

Gustav Kirchoff zyskał nieśmiertelność mając zaledwie dwadzieścia jeden lat. A potem zyskał ją jeszcze kilka razy

bez reszty, zwłaszcza zaś prace Georga Ohma na temat związku między natężeniem a napięciem elektrycznym. Analiza prawa Ohma doprowadziła Kirchoffa do dwóch własnych twierdzeń na temat obwodu elektrycznego. Po dziś dzień noszą one nazwę pierwszego i drugiego prawa Kirchoffa. Pierwsze z nich (suma natężeń prądów wpływających do obwodu jest równa sumie natężeń prądów z niego wypływających) mówi o przepływie prądu w obwodzie elektrycznym i umożliwia określenie jego wartości i kierunku. Drugie zaś (suma spadków napięć i sił elektromotorycznych po zamkniętym oczku obwodu elektrycznego wynosi zero) dotyczy bilansu napięć w zamknię-tym obwodzie elektrycznym.


foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m

Czy wiesz, że…w 1863 r. brytyjski astronom William Huggins wykazał przy pomocy spektroskopu, że gwiazdy składają się z tych samych pierwiastków, jakie występują na Ziemi

WIECZNE WIDMONiejako przy okazji Gustav zauważył, że prędkość przepływu prądu elektrycznego jest w przybli-żeniu równa prędkości światła. Dla rozwoju elek-tryczności było to stwierdzenie fundamentalne, ale młody naukowiec – Kirchoff miał wtedy led-wie 21 lat – zupełnie zignorował swoje odkrycie. Dopiero James Clerk Maxwell ogłosił, że światło jest falą elektromagnetyczną.

W STRONĘ GWIAZDKrólewiecki badacz, opromieniony świeżą sławą odkrywcy, w 1847 r. przeniósł się do Berlina. W całym Związku Niemieckim trwały niepokoje, wywołane między innymi fatalnymi zbiorami zboża oraz wysokim bezrobociem. W tych wa-runkach Kirchoff wyczekiwał wyjazdu na stypen-dium do Paryża z niecierpliwością tym większą, iż związaną z nadzieją na poprawę bytu, która bardzo przydałaby się z uwagi na zmianę sta-nu cywilnego. Wybranką Gustava została Klara Richelot, córka Friedricha Juliusa Richelota, jego profesora matematyki. Nadeszła jednak Wiosna Ludów i dziejowa zawierucha rzuciła młodych małżonków nie do Paryża, lecz do Wrocławia. Dla przyszłości Kirchoffa był to ruch znamienny. Na wrocławskim uniwersytecie, gdzie zatrudnił się jako wykładowca, spotkał starszego o 13 lat fizyka i chemika Roberta Bunsena, wynalazcę używanego do tej pory palnika. Panowie za-przyjaźnili się i rozpoczęli wspólną pracę. Jedno z ich odkryć – wedle tradycji – miało charakter zupełnie przypadkowy. Pewnego dnia Gustav wszedł do laboratorium swego kolegi, w którym ten akurat oddawał się zgłębianiu problemu barw płomieni z palnika uzyskiwanych przez spalanie rozmaitych soli. Bunsen wykorzystywał do tego celu m.in. różnego rodzaju szkła, co na-prowadziło Kirchoffa na pomysł, by zastosować pryzmat. Kiedy się nim posłużyli, okazało się, że

każdy pierwiastek chemiczny ma określone wid-mo, które można zobaczyć, zmierzyć i opisać. W ten sposób powstał spektroskop i narodziła się spektroskopia, niezwykle istotna dla przy-szłości choćby astronomii. Dzięki niej do końca XIX wieku odkrytych zo-stało aż 10 nowych pierwiastków, z których dwa – cez i rubin – zapisano na konto Kirchoffa i Bunsena. Spektroskop posłużył też Kirchoffowi do ustalenia składu chemicznego Słońca oraz

stworzenia podstaw do badań innych gwiazd, co wtedy było jeszcze technicznie niemożliwe, lecz niebawem miało się przyczynić m.in. do dynamicznego rozwoju astrofizyki.

WIELKI SKROMNY CZŁOWIEKMimo ogromnych zasług na rzecz rozwoju nauki Kirchoff był człowiekiem nieskorym do ekspo-nowania swojej roli w opisywanych odkryciach, uważając, że prawda naukowa – jako najważniej-sza – winna być przez badacza jedynie refero-wana. Być może dlatego nigdy nie doczekał się biografii równie efektownej jak jego dorobek.Z żoną miał trzech synów i dwie córki. Sam wychowywał dzieci po przedwczesnej śmierci

Klary w 1869 r. Los i potem nie był mu specjalnie życzliwy – naukowiec uległ wypadkowi, który zmusił go do poruszania się o kulach i na wóz-ku, jednak zachował humor i pogodę ducha na tyle wielką, by żartować nawet z własne-go stanu zdrowia. Pewną frustrację budziła w nim jednak ograniczona niesprawnością zdolność do prowadzenia eksperymentów.Gustav Kirchoff zmarł 17 października w 1887 r. Pochowany został z pełnymi honorami na

cmentarzu Świętego Mateusza w Berlinie, kilka metrów od gro-bowca braci Grimm. Jego wielki przyjaciel, Robert Bunsen, prze-żył go o dwanaście lat.

KOMÓRKA BAGAŻOWA Koncepcja wykorzystania fal radiowych do przesyłania informacji pojawiła się właściwie wraz z wynalezieniem radia przez Guglielma Marconiego. Jednakże szczegóły łączności komórkowej opracowali dopiero pod koniec lat 40. ubiegłego wieku inżynierowie Bella. To m.in. dzięki nim zaczęły się poważne eksperymenty z łącznością radiową wykorzystującą anteny wy-sokiej mocy pozwalające na skuteczne rozmowy w promieniu kilkudziesię-ciu kilometrów od anteny. Szybko jednak okazało się, że takie rozwiązanie ma pewne ograniczenia – pozwalało obsłużyć określoną liczbę połączeń. W Bellu wymyślono więc system komórek – stosunkowo małych obszarów przypominających kształtem plastry miodu, pokrytych antenami niskiej mocy umożliwiającymi prowadzenie znacznej liczby rozmów. Kolejnym krokiem w doskonaleniu tej technologii był patent podtrzymu-jący rozmowę w trakcie przemieszczania się między komórkami. Takie rozwiązanie pozwala na większą liczbę połączeń w jednym paśmie czę-stotliwości. Od tego właściwie momentu droga do stworzenia telefonu komórkowego stanęła otworem.

NISZA DLA BOGATYCHPoczątkowo pewnym problemem była wielkość aparatów. Pionierska ko-mórka Bell Systems, skonstruowana w 1946 r., zajmowała praktycznie cały bagażnik samochodowy. Drugim w pełni funkcjonalnym urządzeniem był telefon Ericssona z 1956 r., ale i on ważył 40 kg.Przełom nastąpił w 1973 r. dzięki Motoroli, która zaprezentowała wówczas całkowicie przenośny i automatyczny telefon przypominający współcze-sne konstrukcje. Ważył dwa kilogramy i pozwalał na pół godziny rozmowy. Nowsza wersja tego pierwotnego modelu weszła do produkcji dopiero dziesięć lat później (DynaTAC). Wielu ekspertów podkreślało wtedy, że te-lefonia komórkowa to nisza dla bogatych biznesmenów, którym wystarczy kilkaset telefonów rocznie. Eksperci ci pochodzili głównie ze Stanów Zjed-noczonych i może dlatego dziedzina ta rozwinęła się szybciej w Europie jako jedna z nielicznych, w których Stary Kontynent uzyskał przewagę nad innowacyjną Ameryką. W latach 80. powstało kilka systemów łączności komórkowej w USA i Europie, gdzie przodowały takie kraje, jak Norwegia i Szwecja. Na przełomie lat 80. i 90. XX w. telefony komórkowe pojawiły się już w samochodach. W Polsce pierwsza sieć komórkowa (Centertel) ruszyła w 1992 r. Pokaźne telefony komórkowe stały

się natychmiast nieodłącznym atrybutem nowej klasy biznesmenów. Wbrew oczywistym faktom sceptycy uważali, że to wiosny nie czyni

i wieszczyli, że kieszonkowe komórki oraz powszechna komuni-kacja długo jeszcze pozostaną w sferze fantazji.

Jak to działa? 26

TEKST: Wojciech Kwinta

Czy jeden telefon wystarczy, by zmienić świat? Owszem

ciu kilometrów od anteny. Szybko jednak okazało się, że takie rozwiązanie ma pewne ograniczenia – pozwalało obsłużyć określoną liczbę połączeń. W Bellu wymyślono więc system komórek – stosunkowo małych obszarów przypominających kształtem plastry miodu, pokrytych antenami niskiej mocy umożliwiającymi prowadzenie znacznej liczby rozmów. Kolejnym krokiem w doskonaleniu tej technologii był patent podtrzymu-jący rozmowę w trakcie przemieszczania się między komórkami. Takie rozwiązanie pozwala na większą liczbę połączeń w jednym paśmie czę-stotliwości. Od tego właściwie momentu droga do stworzenia telefonu komórkowego stanęła otworem.

NISZA DLA BOGATYCHPoczątkowo pewnym problemem była wielkość aparatów. Pionierska ko-mórka Bell Systems, skonstruowana w 1946 r., zajmowała praktycznie cały bagażnik samochodowy. Drugim w pełni funkcjonalnym urządzeniem był telefon Ericssona z 1956 r., ale i on ważył 40 kg.Przełom nastąpił w 1973 r. dzięki Motoroli, która zaprezentowała wówczas całkowicie przenośny i automatyczny telefon przypominający współcze-sne konstrukcje. Ważył dwa kilogramy i pozwalał na pół godziny rozmowy. Nowsza wersja tego pierwotnego modelu weszła do produkcji dopiero dziesięć lat później (DynaTAC). Wielu ekspertów podkreślało wtedy, że te-lefonia komórkowa to nisza dla bogatych biznesmenów, którym wystarczy kilkaset telefonów rocznie. Eksperci ci pochodzili głównie ze Stanów Zjed-noczonych i może dlatego dziedzina ta rozwinęła się szybciej w Europie jako jedna z nielicznych, w których Stary Kontynent uzyskał przewagę nad innowacyjną Ameryką. W latach 80. powstało kilka systemów łączności komórkowej w USA i Europie, gdzie przodowały takie kraje, jak Norwegia i Szwecja. Na przełomie lat 80. i 90. XX w. telefony komórkowe pojawiły się już w samochodach. W Polsce pierwsza sieć komórkowa (Centertel) ruszyła w 1992 r. Pokaźne telefony komórkowe stały

się natychmiast nieodłącznym atrybutem nowej klasy biznesmenów. Wbrew oczywistym faktom sceptycy uważali, że to wiosny nie czyni

i wieszczyli, że kieszonkowe komórki oraz powszechna komuni-kacja długo jeszcze pozostaną w sferze fantazji.

T a rozmowa odbyła się 3 września 1973 r. i była przełomowa. Kto dzwonił? Martin Cooper z Motoroli do Joela Angela z firmy Bell. Czy było w niej coś wyjątkowego? Nie bardzo. Wyjątkowe było jednak to, że Mr. Cooper konwersował ze swoim kolegą

przez telefon komórkowy. Była to pierwsza na świecie rozmowa przepro-wadzona w ten sposób. I towarzyszyła jej pewna pikantna okoliczność – choć pogawędka odbyła się z komórki Motoroli, to jednak inżynierowie Bella już w latach 40. ubiegłego wieku pokazali, na czym polega łączność komórkowa.

Koncepcja wykorzystania fal radiowych do przesyłania informacji pojawiła się właściwie wraz z wynalezieniem radia przez Guglielma Marconiego. Jednakże szczegóły łączności komórkowej opracowali dopiero pod koniec lat 40. ubiegłego wieku inżynierowie Bella. To m.in. dzięki nim zaczęły się poważne eksperymenty z łącznością radiową wykorzystującą anteny wy-sokiej mocy pozwalające na skuteczne rozmowy w promieniu kilkudziesię-ciu kilometrów od anteny. Szybko jednak okazało się, że takie rozwiązanie ma pewne ograniczenia – pozwalało obsłużyć określoną liczbę połączeń. W Bellu wymyślono więc system komórek – stosunkowo małych obszarów przypominających kształtem plastry miodu, pokrytych antenami niskiej

Kolejnym krokiem w doskonaleniu tej technologii był patent podtrzymu-jący rozmowę w trakcie przemieszczania się między komórkami. Takie rozwiązanie pozwala na większą liczbę połączeń w jednym paśmie czę-

ROZWÓJ KOMÓRKOWY

Początkowo pewnym problemem

była wielkość aparatów...

foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m, A

pple

.com


Czy wiesz, że… kamera wbudowana w okulary Google Glass, która pozwoli zrobić zdjęcie zwykłym mrugnięciem oka, budzi spore kontrowersje. Ze względu na tę funkcję w wielu miejscach noszenie Google Glass zostało zakazane

foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m, A

pple

.com

A jednak lata 90. to okres fantastycznych pomysłów, w którym narodziły się m.in. SMS-y. Krótką wiadomość tekstową po raz pierwszy w historii ludzko-ści 3 grudnia 1992 r. wysłał Neil Papworth, pracownik Vodafone. Pisał ją na komputerze, ponieważ w telefonach jeszcze nie było odpowiedniej funkcji.

SIMON OD FAKSÓWSMS, który świetnie przyjął się w Europie, ale przez długi czas nie znaj-dował uznania w USA, zapoczątkował lawinę nowych wynalazków, co spowodowało, że jeszcze przed końcem XX w. powstały pierwsze smartfony. W 1993 r. IBM przedstawił np. Simona, który wysyłał już faksy i e-maile. Na rynku przetrwał tylko pół roku, ale sprzedaż osiągnęła 50 tys. egzemplarzy.

Czy wiesz, że… kamera wbudowana w okulary Google Glass, która pozwoli zrobić zdjęcie zwykłym mrugnięciem oka, budzi spore kontrowersje. Ze względu na tę funkcję w wielu miejscach noszenie Google Glass zostało zakazane

A jednak lata 90. to okres fantastycznych pomysłów, w którym narodziły się m.in. SMS-y. Krótką wiadomość tekstową po raz pierwszy w historii ludzko-

Określenie „smartfon” na dobre przyjęło się po premie-rze Ericssona GS 88. Legendą stała się na początku XXI w.posiadająca prawie wszystkie cechy nowego gatunku Nokia 9210 z pełnowymiarową klawiaturą, kolorowym wy-świetlaczem i aplikacjami internetowymi. Pojawiły się też palmtopy, przenośne komputery osobiste wyposażone w rysik, umożliwiające korzystanie z Internetu oraz progra-mów do zarządzania czasem i pracą. Nastąpił istny wysyp innowacji – Siemens pokazał czterokolorowy wyświetlacz, Ericsson zaoferował pierwszy model z Bluetoothem, Nokia dodała przeglądarkę WAP, Benefon zainstalował w swoich aparatach GPS, a Siemens łączność GPRS. W listopadzie 2000 r. pojawił się pierwszy model komórki z cyfrowym aparatem fotograficznym – sprzedawanym wtedy jeszcze jako dodatkowe akcesoria do komórek.

JABŁKOWE IMPERIUMNajnowsza rewolucja na rynku komórek to dzieło firmy Apple, która wprowadziła smartfony do masowego użytku. Te urządzenia normal-nymi komórkami już tylko bywają. Amerykanie doskonale wykorzystali wszystkie atuty w walce o rynek – dobre wzornictwo, zaawansowane rozwiązania, przyjazny interfejs, charyzmę liderów, oryginalny marketing. Firma z Cupertino zepchnęła w cień wczorajsze potęgi – Motorolę, Black-Berry, Nokię. Dziś na rynku ma tak naprawdę tylko jednego konkurenta – Samsunga. Produkty tych dwóch marek oferują możliwości, o jakich kilka lat temu nie fantazjowali nawet najwięksi wizjonerzy. Dzięki smartfonom można czytać książki, oglądać filmy, nawigować, nagrywać, montować, rachować, grać na giełdzie, korzystać z serwisów społecznościowych… Właściwie trudno powiedzieć, czego za ich pomocą robić się nie da.

ROZWÓJ KOMÓRKOWY

Google Glass

28

Mocbakterii

Energia inaczej

W jaki sposób namówić mikroskopijne organizmy do tego, aby zaczęły dostarczać energię elektryczną albo produkować paliwo? Jest kilka sposobów

TEKST: andrzej Hołdys

L aseczka sienna (Bacillus subtilis) to pospolita bakteria zamieszkująca wierzchnie warstwy gleby. W przeciwień-stwie do niektórych swoich krewniaków o morderczych skłonnościach, na przykład laseczki wąglika, jest łagodna jak baranek. Żyje skromnie i nie ma większych wymagań.

Główne jej zajęcie polega na rozkładaniu przenikających do gleby związ-ków organicznych, głównie cukrów. Kształt ma oczywiście podłużny, jak to laseczka. Długość jej ciała nie przekracza 3 mikrometrów (tysięcznych milimetra), a średnica wynosi trochę ponad pół mikrometra. Jedną z jej charakterystycznych cech jest olbrzymia ruchliwość, inną – niezwykła wytrzymałość. Ta ostatnia cecha jest najbardziej interesująca.

Rodzynek i kuleczkaGdy warunki zewnętrzne znacznie się pogarszają, laseczka sienna, podob-nie jak inni przedstawiciele rodzaju Bacillus, wytwarza kuliste przetrwalniki zwane endosporami. Pod taką postacią może się skryć na bardzo długo, cierpliwie czekając na powrót lepszych czasów. Przetrwalnik, osłonięty kilkoma sztywnymi warstwami ściany komórkowej, dzielnie znosi wysokie temperatury, olbrzymie ciśnienie, duże dawki promieniowania ultrafiole-towego, skrajny niedobór wody, toksyczne substancje chemiczne i inne czynniki, które normalną bakterię pozbawiłyby życia. Jakiś czas temu naukowcy zauważyli, że przetrwalnik laseczki siennej reaguje na zmiany wilgotności względnej. Kiedy powietrze jest suche, marszczy się niczym rodzynek lub wysuszona śliwka, a gdy poziom wilgoci w powietrzu rośnie – zmienia się w gładką, pulchną kuleczkę. Czy to ostatnie zjawisko można wykorzystać do wytworzenia prądu? Po-mysł brzmi nieprawdopodobnie i zdaje się być ekscentryczny, a jednak znalazł się człowiek, który postanowił spróbować. To biolog i fizyk Ozgur Sahin. Doktorat robił jeszcze w rodzinnej Ankarze, lecz od paru lat pracuje na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku, gdzie zaoferowano mu etat profesorski oraz możliwość kierowania własnym laboratorium zajmują-cym się badaniem zachowania mikroorganizmów w skrajnie trudnych warunkach.Sahin doszedł do wniosku, że taki na zmianę kurczący się i nadymający prze-trwalnik laseczki siennej mógłby stać się czymś w rodzaju siłownika przetwa-rzającego swój ruch w energię elektryczną. Obserwacje pokazały, że różnice w objętości endospor wywołane zmianą wilgotności powietrza sięgają na-wet 40 proc. – Kiedy patrzyliśmy, jak te sztywne kuleczki rytmicznie powięk-szają się i kurczą, przyszło nam do głowy, że przypominają mięsień sercowy tłoczący krew do tętnic. Reakcja przetrwalników była tak silna, że warto było pokusić się o odzyskanie energii ich ruchu – mówi naukowiec. Rozpoczęły się eksperymenty. Dość szalone. Najpierw Sahin i jego współ-pracownicy z dwóch innych uczelni amerykańskich oraz dwóch uczelni

europejskich zbudowali niewielki model generatora. Wykorzystali do tego… klocki Lego. Generator podłączono do gumowej taśmy posmarowanej cien-ką warstwą przetrwalników laseczki siennej. Potem rozpoczęła się ostatnia faza testu, podczas której przy pomocy miski z wodą i wentylatora bada-cze zmieniali wilgotność powietrza w pomieszczeniu. Gdy było ono suche, guma z przetrwalnikami zwijała się, gdy stawało się wilgotne – odzyskiwała

bakterii

foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m

kształt i powracała do pozycji wyjściowej. Ten ruch napędzał małą turbinę prądotwórczą. Niesamowite, ale Sahin produkował energię elektryczną po prostu modyfikując ilość pary wodnej w powietrzu. Wyniki jego badań zosta-ły opublikowane na łamach prestiżowego czasopisma naukowego „Nature Nanotechnology”, co świadczy najlepiej o tym, że to żadna blaga.

PRąd ze ściekówNie on jeden uwierzył w prądotwórczą moc bakterii. Inny pomysł na ich wykorzystanie zgłosił Bruce Logan z Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii w Filadelfii, szukający sposobów wytwarzania energii elektrycznej w miejskich oczyszczalniach. Jego przepis w jednym zdaniu wygląda tak: weź bakterie, trochę ścieków i odrobinę słonej wody, a dostaniesz energię elektryczną i równocześnie zmienisz brudną wodę w czystą. Czyż nie brzmi to rewelacyj-nie? Do budowy oczyszczalni, które produkowałyby prąd na własne potrzeby, a jego nadwyżkę oddawały do sieci energetycznej, wciąż jeszcze daleko, ale Logan jest przekonany, że pierwsze takie zakłady powstaną w ciągu dekady. – Ścieki zawierają mnóstwo energii chemicznej ukrytej w związkach orga-nicznych. Tę energię można przekształcić w prąd za pomocą bakterii – uważa uczony. Wydajność takich mikrobiologicznych ogniw paliwowych, jak Logan nazywa swoje bakteryjne urządzenia, jest wciąż bardzo mała. Badacz próbuje ją zwiększyć, zatrudniając coraz to nowe mikroby ściekowe. Jak to się w ogóle dzieje, że bakterie (np. z rodzaju Geobacter) zaczyna-ją wytwarzać prąd? Aby zaobserwować ten proces, trzeba je umieścić w beztlenowej komorze, w której znajduje się anoda. Odcięte od tlenu, muszą w inny sposób pozbyć się elektronów uwalniających się podczas konsumpcji substancji organicznej. Co więc robią? Oddają te elektrony anodzie, z anody płyną one do katody, a potem – pstryk i mamy prąd!Ostatnio Logan ulepszył swoją metodę, dodając do zestawu, prócz ście-ków, także roztwór solny. Różnica zasolenia obu cieczy jest źródłem do-datkowych dawek energii elektrycznej. Nowe ogniwo działa kilka razy wydajniej. – Udowodniliśmy, że źródłem energii elektrycznej mogą stać się zwykłe domowe ścieki, a także ścieki pochodzące z farm hodowlanych i zakładów przemysłowych – relacjonuje naukowiec.Podobnych do niego eksperymentatorów, zafascynowanych możliwo-ścią wykorzystania bakterii w ogniwach paliwowych, przybywa, a nowa dziedzina badań od niedawna nazywana jest bioelektrogenezą. W ze-szłym roku grupa naukowców z Uniwersytetu Queensland w Australii zbudowała w browarze firmy Foster’s pod Brisbane pierwszą na świe-cie pilotażową instalację do produkcji prądu ze ścieków trafiających do oczyszczalni. Testy trwają.

Paliwo na życzenieNa bakterie liczą też naukowcy prowadzący badania nad ekologicznymi paliwami. Okazuje się, że i w tej materii mikroby mogą być pomocne. Niektóre z nich bowiem, kiedy zostaną potraktowane prądem, zaczynają wydzielać biopaliwo. Jednokomórkowce znalezione w tak różnych eko-systemach jak dna mórz, gleby i jelita ssaków poddaje się najpierw mani-pulacjom genetycznym, a następnie stymulacji elektrycznej. Wszystko po to, by wytworzyły paliwo z dwutlenku węgla. Pamela Silver z Uniwersyte-tu Harvarda hoduje na przykład bakterie rodzaju Shewanella na przewo-dzie elektrycznym, którym płynie prąd z ogniw słonecznych. Nakarmione tym prądem mikroby, którym dostarczono jeszcze wodę i związki odżyw-cze, produkują na życzenie benzynę lub olej napędowy. Silver dostała od amerykańskiego rządu 4,5 mln dolarów na takie eksperymenty. Nie tylko ona otrzymała fundusze – w ostatnich latach w USA przeznaczono na ten cel łącznie 49 mln dolarów. Także w Europie prowadzonych jest co najmniej kilka podobnych projektów. Na razie jednak – jak ostatnio wyliczyła firma konsultingowa Lux Research – koszt otrzymania takiego paliwa wyniósłby trzy razy więcej niż koszt wydobycia ropy.

Odcięte od tlenu bakterie oddają elektrony anodzie, z anody płyną one do

katody, a potem – pstryk i mamy prąd!


Grupowy biletdo mądrościBywa, że pomysły dobre i pożyteczne generują idee niefortunne lub bezsensowne. Bywa, że te drugie nie wymagają wsparcia tych pierwszych. Ale do rzeczy

O twarte niedawno w Krakowie Centrum Kongresowe to bez wątpienia inwestycja rewelacyjna nie tylko dla miasta. Może promować całą Polskę jako miejsce doskonałe dla inwesty-

cji i przyciągać przedsiębiorców ze wszystkich krajów świata, co już się dzieje, bo operator rezerwuje w tej chwili spotkania na rok 2020. Centrum to obiekt z dawna żądany. Nie mogę potwierdzić, że łaknął go już Wła-dysław Łokietek czy Kazimierz Wielki, choć w przypadku tego drugiego to bardziej prawdopodobne, bo spędzał czas zmieniając Polskę z drew-nianej na murowaną, podczas gdy pierwszy zwykł ukrywać się w jaskini. A miejsce niemal naprzeciw Wawelu, oddzielone od niego jedynie rzeką (zgoda, mosty nie były wtedy po-wszechne), kusiło. Z całą pewno-ścią plany centrum istniały już za epoki wczesnego Gierka, acz – jak przystało na poważne państwo – musiały dojrzeć i osiągnąć status legendy. A legendy w Krakowie są bardzo lubiane. Dlatego, spiesząc się powoli, budowlę wzniesiono po mniej więcej czterdziestu latach i z przytupem otwarto.Na tym jednym z najbardziej wido-kowych miejsc w Krakowie przez długie lata działały budki z obrzy-dliwymi zapiekankami, dzieląc po-łożenie z gościnnie występującymi tandetnymi i hałaśliwymi wesołymi miasteczkami oraz nie mniej weso-łymi cyrkami. Ostatecznie jednak wspólnym wysiłkiem całego społeczeń-stwa pozbyto się jarmarcznego bezeceństwa i postawiono obiekt niemal z marzeń. Nawet nazwę dobrano trafnie: w skrócie to CK, a przecież Kra-ków to miasto cesarsko-królewskie do dzisiaj darzące niedorzecznym sen-tymentem Franciszka Józefa, przedostatniego cesarza Austro-Węgier.Dość dywagacji, ważne, że centrum daje szansę na zmianę profilu tury-stycznego miasta z, powiedzmy biesiadnego, na bardziej biznesowy. Bo nie ma co ukrywać, że z kilku milionów zagranicznych turystów rocznie jakieś 80 proc. nie pamiętało wizyty w grodzie Kraka, ponieważ od wy-lotu do przylotu pozostawało w stanie, delikatnie mówiąc, nieważkości. Znamienne, że stan ten dotyczył przede wszystkim gości z kolebki nauki i kultury, czyli tzw. synów (córy bywały rzadziej) Albionu. Stopniowo inwa-zja współczesnych Hunów słabła, a gwoździem do ich trumny jest właśnie nowy ośrodek konferencyjny.

To niewątpliwie sukces, ale owocujący także pomysłami zdumiewającymi. Wygląda na to, że lokalni urzędnicy wpadli w euforię, gdyż szybko spłodzili nowy pomysł: bilet grupowy na komunikację miejską. Pozornie nic w tym dziwnego, w wielu miastach wprowadzono obok biletów jednorazowych także wieloprzejazdowe, czasowe, kilkudniowe i właśnie grupowe. Tyle że te ostatnie zwykle dotyczą kilkunastoosobowych grup podróżujących wspólnie. W Krakowie pomysł jest innowacyjny, bo taki musi być: skoro mamy czakram emanujący magiczną energią, to i pomysły muszą być magiczne i niespotykane. Zatem urzędnicy zaproponowali bilet dla grup liczących nawet 10 tys. osób (słownie: dziesięć tysięcy). Jakże niezwykłe

było moje przeżycie – zapewne nie obyło się bez wpływu czakra-mu – gdy ujrzałem w profetycznej wizji tysiące uczestników między-narodowej konferencji pakujących się do autobusu, zwykle mieszczą-cego jakieś sto osób, a przegubo-wy około 170. Zastanawiające, że samo Centrum Kongresowe może pomieścić maksymalnie 3200 osób i to rzadko biorących udział w jed-nej imprezie. Uznałem jednak, że w mieście dysponującym zaczaro-waną dorożką, zaczarowanym do-rożkarzem i zaczarowanym koniem (choć pozostawiającym na ulicach całkiem niezaczarowany nawóz) może zdarzyć się wszystko. Niepo-

koi mnie tylko nieco fakt, że uczestnicy kongresów i konferencji korzystają z biletów zbiorowych już od lat – ot, dostają identyfikator uprawniający do darmowych przejazdów autobusami i tramwajami. Cóż, zaczarowani urzędnicy jak zwykle odkryli Amerykę spod kapelusza, nawet nie wiedząc, że kapelusze wyszły z mody.I tak fantastyczny pomysł – Centrum Kongresowe – wygenerował pomysł dość absurdalny. To nic nowego, ale w takich sytuacjach warto pójść po rozum do głowy. W tym może pomóc piwo. Naukowcy (oczywiście ame-rykańscy) znaleźli w chmielu ksantohumol, substancję zwiększającą inte-ligencję. Wystarczy wypić, bagatela, 2 tys. litrów piwa dziennie i człowiek robi się mądrzejszy. Ach, gdyby tak 10 tys. uczestników konferencji, korzy-stając z biletu jednorazowego, pojechało do licznych w Krakowie pubów i wypiło po te 2 tys. litrów na głowę! Jak bogate stałoby się miasto, i jak inteligentnych gości by przyjmowało!

Felieton

Wojciech Kwinta

30

foto: Corbis

„za darmo przez rok” oznacza Bonus w wysokości 52,85 zł, wypłacany przelewem na konto rozliczenio-we Klienta w TAURONIE. Wartość Bonusu odpowiada iloczynowi rocznego zużycia energii elektrycznej (przez przykładową lodówkę klasy A+++ o pojemności 304 litry), określonego na etykiecie energe-tycznej urządzenia i wynoszącego 170 kWh, i stawki zmiennej ceny energii elektrycznej w wysokości 0,3109 zł brutto za 1 kWh, obowiązującej w Cenniku Produktu Energooszczędnego na 2 lata w taryfi e G11. Wyliczenie zużycia energii elektrycznej przez urządzenie jest szacunkowe i wynika z przyjętych przez Producenta norm. Szczegóły promocji w Regulaminie, dostępnym w Punkcie Obsługi Klienta i na www.energooszczedny.pl.

Szczegóły dodatkowych promocji dostępne w regulaminach poszczególnych promocji na stronie www.tauron-pe.pl i w Punktach Obsługi Klienta.

Promocja Energooszczędna jest dostępna do 31.12.2014.

*

**

Przekonaj się, że TAURON to więcej niż prąd i zyskaj dodatkowo:

CHCESZ, ŻEBYTWOJA LODÓWKA

PRZEZ ROKCHODZIŁAZA DARMO?*

555 444 555

www.energooszczedny.pl

zapytaj konsultanta w Punkcie Obsługi Klienta

Dowiedz się więcej:

Nawet 180 zł oszczędności przy zakupie węgla w objętych promocją Składach Węgla**

20% zniżki na opłatę miesięcznąw T-Mobile i kartę SIM gratis z 1 GB transferu danych na start!**

Usługę Elektryk 24H za DARMO przez 3 miesiące**

Bezpłatny dostęp do Elektronicznego Biura Obsługi Klienta – eBOK

Skorzystaj z PromocjiEnergooszczędnej!

Biznes NASI GOŚCIE: INWESTORZY INDYWIDUALNI · 2017-11-22 · Biznes Tauron raportuje innowacyjnie...

Documents

Transcript of Biznes NASI GOŚCIE: INWESTORZY INDYWIDUALNI · 2017-11-22 · Biznes Tauron raportuje innowacyjnie...