Biuletyn MSSF Naprzeciw standardom

Wydanie 05/2014, listopad 2014

1. RMSR finalizuje MSSF 9, który zmienia wymogi dotyczące klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych oraz wprowadza model utraty wartości oparty o oczekiwane straty

2. Zmiany do MSR 27, które umożliwią zastosowanie metody praw własności w jednostkowych sprawozdaniach finansowych

3. Zmiany do MSSF 10 i MSR 28 (2011) dotyczące sprzedaży lub wniesienia aktywów przez inwestora do wspólnego przedsięwzięcia lub jednostki stowarzyszonej

W tym wydaniu:

Spis treści

1. RMSR finalizuje MSSF 9, który zmienia wymogi dotyczące klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych oraz wprowadza model utraty wartości oparty o oczekiwane straty 3 2. Zmiany do MSR 27, które umożliwią zastosowanie metody praw własności w jednostkowych sprawozdaniach finansowych 12 3. Zmiany do MSSF 10 i MSR 28 (2011) dotyczące sprzedaży lub wniesienia aktywów przez inwestora do wspólnego przedsięwzięcia lub jednostki stowarzyszonej 14 Nasze rozwiązania informatyczne w zakresie MSSF 16 Nasze publikacje i przydatne linki 18 Kontakt 20

RMSR finalizuje MSSF 9, który zmienia wymogi dotyczące klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych oraz wprowadza model utraty wartości oparty o oczekiwane straty

Streszczenie

• Ostateczna wersja MSSF 9 „Instrumenty finansowe” jest już gotowa. Zmienia ona zasady klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych i wprowadza nowy model utraty wartości oparty o oczekiwane straty.

• Nowa kategoria wyceny w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody (WGPCD) będzie obejmowała instrumenty dłużne wykorzystywane w ramach modelu biznesowego zakładającego zarówno pozyskiwanie umownych przepływów pieniężnych jak i sprzedaż aktywów finansowych.

• Standard zawiera dodatkowe wytyczne dotyczące wpływu zbycia aktywów finansowych z przyczyn innych niż pogorszenie ich jakości kredytowej na ocenę modelu biznesowego.

• Przedstawiono wytyczne dotyczące klasyfikacji instrumentów dłużnych w przypadku zmodyfikowanego komponentu odzwierciedlającego wartość pieniądza w czasie: np. odsetki płacone co miesiąc są każdorazowo naliczane w oparciu o aktualną roczną stopę procentową. Zmieniono również kryteria oceny przedpłat.

• Nowy model utraty wartości oparty o oczekiwane straty kredytowe będzie dotyczył instrumentów dłużnych wycenianych według kosztu zamortyzowanego lub w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, należności leasingowych, aktywów umownych i zobowiązań do udzielenia kredytu oraz udzielonych gwarancji finansowych.

• Odpis z tytułu utraty wartości będzie obejmował straty oczekiwane albo w okresie 12 miesięcy albo przez cały okres obowiązywania umowy. Ten drugi przypadek dotyczy aktywów, dla których zaobserwowano znaczący wzrost ryzyka kredytowego od daty ich początkowego ujęcia. Odmienne podejście dotyczy nabytych lub udzielonych aktywów finansowych z początkową utratą wartości (np. kredytów zagrożonych).

• Standard określa dodatkowe szczegółowe wytyczne dotyczące prezentacji i ujawniania utraty wartości.

• MSSF 9 obowiązuje w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2018 roku lub po tej dacie. Ma zastosowanie retrospektywne z pewnymi wyjątkami.

Opis sytuacji i data wejścia w życie Projekt realizowany przez RMSR od 2008 roku miał na celu zastąpienie MSR 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena” i był realizowany etapami. Pierwsza wersja MSSF 9 została wydana w 2009 roku i obejmowała nowe wymogi w zakresie klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych. W roku 2010 dodano wymogi dotyczące zobowiązań finansowych oraz usuwania pozycji z bilansu. Zmiany opracowane w 2013 roku dotyczyły ogólnego modelu rachunkowości zabezpieczeń.

Zmiany omawiane w niniejszej publikacji to ostateczne wymogi, których dodanie zamyka prace nad MSSF 9. Standard ma już obowiązkową datę wejścia w życie – obowiązuje w stosunku do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2018 roku z możliwością wcześniejszego zastosowania. Ma zastosowanie retrospektywne z pewnymi wyjątkami (np. większość wymogów dotyczących rachunkowości zabezpieczeń stosuje się prospektywnie), ale nie wymaga się przekształcenia poprzednich okresów w związku ze zmianami w zakresie klasyfikacji i wyceny (w tym w zakresie utraty wartości).

Ponieważ MSSF 9 jest już ukończony, RMSR zdecydowała się wydać pełną wersję tego standardu (zamiast publikować same poprawki), która zastąpi jego wszystkie poprzednie wersje. Jednak w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się przed 1 stycznia 2018 roku jednostka może zastosować wcześniejsze wersje MSSF 9, jeżeli dzień ich zastosowania po raz pierwszy przypada przed 1 lutego 2015 roku.

Zmiany modelu klasyfikacji i wyceny aktywów finansowychKategoria wyceny WGPCDMSSF 9 wymaga, aby określone aktywa finansowe w ramach modelu biznesowego zakładającego zarówno pozyskiwanie umownych przepływów pieniężnych, jak i sprzedaż aktywów finansowych, były wyceniane w WGPCD (o ile nie zostały wyznaczone jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy – WGPWF – w celu wyeliminowania lub znaczącego zmniejszenia niedopasowania księgowego wyceny). Aktywa te muszą spełniać warunki testu umownych przepływów pieniężnych, analogicznie jak aktywa wycenianie według zamortyzowanego kosztu (wyłącznie przepływy kapitałowe i odsetkowe). Przychody odsetkowe, zyski i straty z tytułu różnic kursowych oraz straty z tytułu utraty wartości mają być ujmowane w rachunku zysków i strat, zaś pozostałe

zyski i straty (tj. różnica pomiędzy całkowitą zmianą wartości godziwej aktywa, a wartością wymienionych pozycji) mają być ujmowane w pozostałych całkowitych dochodach. Wszelkie skumulowane zyski i straty ujęte w pozostałych całkowitych dochodach przenosi się do wyniku finansowego w chwili wyksięgowania aktywa lub wcześniej, jeżeli dany składnik aktywów podlega reklasyfikacji w wyniku zmiany modelu biznesowego. Dochody odsetkowe oraz utratę wartości ujmuje się i wycenia w ten sam sposób, co w przypadku aktywów wycenianych według zamortyzowanego kosztu – w efekcie kwoty ujęte w pozostałych całkowitych dochodach stanowią różnicę między wartością według zamortyzowanego kosztu, a wartością godziwą. Takie

Biuletyn MSSF 3

podejście zapewnia taki sam poziom informacji w rachunku zysków i strat, jak w przypadku wyceny aktywów według zamortyzowanego kosztu, z tą różnicą, że w sprawozdaniu z pozycji finansowej ujmuje się wartość godziwą danego instrumentu.

Ocena modelu biznesowegoMSSF 9 określa w jaki sposób należy ocenić, czy model biznesowy polega na utrzymywaniu aktywów finansowych zarówno w celu pozyskiwania umownych przepływów pieniężnych, jak i zbywaniu tych aktywów. Nowe wytyczne wynikają z wprowadzenia kategorii WGPCD dla instrumentów dłużnych.

Rada doprecyzowała zawarte w MSSF 9 zapisy dotyczące przypadku, gdy model biznesowy zakłada utrzymywanie aktywów w związku z pozyskiwaniem umownych przepływów pieniężnych (jedno z kryteriów wyceny aktywów według zamortyzowanego kosztu). Jeżeli sprzedaż aktywów finansowych (oprócz reakcji na pogorszenie jakości kredytowej) zdarza się częściej niż rzadko, a wartość transakcji (pojedynczych lub zagregowanych) jest znacząca, konieczna jest ocena, czy i w jaki sposób sprzedaż taka jest zgodna z celem pozyskiwania umownych przepływów pieniężnych. Transakcja sprzedaży aktywów finansowych może być uznana za zgodną z celem pozyskiwania umownych przepływów pieniężnych, jeśli jest przeprowadzana blisko terminu zapadalności aktywów finansowych, a kwota wpływów ze sprzedaży jest zbliżona do wysokości przepływów pieniężnych pozostałych do pozyskania.

Zmieniono również wytyczne dotyczące zastosowania standardu. Zmienione zostały przykłady dla modelu biznesowego zakładającego utrzymywanie aktywów finansowych w celu pozyskiwania umownych przepływów pieniężnych. Dodano również jeden nowy przykład (dotyczący instytucji finansowych).

Reklasyfikacja Przed wprowadzeniem najnowszych zmian, MSSF wymagał zmiany klasyfikacji aktywów finansowych w przypadku zmiany modelu biznesowego. Wymóg ten ograniczał się do instrumentów dłużnych wycenianych albo w koszcie zamortyzowanym albo w wartości godziwej. Po wprowadzeniu kategorii WGPCD koncepcję tę rozszerzono tak, aby uwzględnić reklasyfikacje z i do tej kategorii.

W przypadku reklasyfikacji składnika aktywów finansowych z kategorii instrumentów wycenianych według zamortyzowanego kosztu do kategorii WGPCD, ustala się jego wartość godziwą na dzień reklasyfikacji, a wszelkie różnice pomiędzy tą wartością, a wcześniej ustaloną wartością bilansową ujmuje się w pozostałych całkowitych dochodach, bez korygowania efektywnej stopy procentowej. W przypadku reklasyfikacji składnika aktywów finansowych z kategorii WGPCD do kategorii instrumentów wycenianych według zamortyzowanego kosztu, składnik ten ujmowany jest w wartości godziwej z jednoczesnym wyksięgowaniem z pozostałych całkowitych dochodów skumulowanych wcześniej zysków lub strat, których kwota koryguje wartość godziwą na dzień reklasyfikacji. W efekcie ustala się wartość bilansową tego składnika aktywów w taki sposób, jak gdyby był on wyceniany według zamortyzowanego kosztu od początku. W takim przypadku

Spostrzeżenie Kategoria WGPCD dla instrumentów dłużnych nie jest tożsama z kategorią „dostępnych do sprzedaży” zgodnie z MSR 39. W ramach MSR 39 utratę wartości oblicza się w oparciu o wartość godziwą, odmiennie niż w MSSF 9, gdzie podstawą jej wyliczenia są oczekiwane straty kredytowe, które szacuje się tak samo, jak w przypadku aktywów wycenianych według kosztu zamortyzowanego (patrz niżej). Ponadto kryteria klasyfikacji instrumentu jako wyceniany w WGPCD oparte są o model biznesowy przyjęty przez daną jednostkę, co nie ma miejsca w przypadku kategorii aktywów dostępnych do sprzedaży pod MSR 39.

Spostrzeżenie Jednostki sprawozdawcze muszą dokonać oceny przyjętego modelu biznesowego w odniesieniu do utrzymywania aktywów finansowych. W przypadku pewnych podmiotów, na przykład spoza sektora finansowego, ocena ta może być stosunkowo prosta, ponieważ ich aktywa finansowe ograniczają się zazwyczaj do należności handlowych i depozytów, zwykle wycenianych według zamortyzowanego kosztu. Jednostki o większym zróżnicowaniu działalności w zakresie aktywów finansowych, np. kredytodawcy, posiadacze papierów dłużnych na cele inwestycyjne, ubezpieczyciele, itd. będą musiały włożyć więcej wysiłku w analizę modelu biznesowego i powodów, dla których zbywają aktywa finansowe w ramach prowadzonej działalności.

4

efektywna stopa procentowa również nie podlega korekcie. Składnik aktywów finansowych przeniesiony z kategorii WGPWF do kategorii WGPCD wycenia się nadal w wartości godziwej. Podobnie dzieje się w przypadku zmiany klasyfikacji składnika aktywów finansowych z kategorii WGPCD do kategorii WGPWF.

Ocena charakterystyki umownych przepływów pieniężnychNajnowsze zmiany w standardzie wprowadzają nowe wytycznye dotyczące szczególnych przypadków zastosowania oceny charakterystyki umownych przepływów pieniężnych w szczególnych przypadkach.

Zmodyfikowany czynnik wartości pieniądza w czasieOprocentowanie typowych umów kredytowych zależy przede wszystkim od wartości pieniądza w czasie i ryzyka kredytowego. Nowe wytyczne wskazują, że oprocentowanie może także zależeć od innych rodzajów ryzyka typowych dla udzielanych kredytów (np. ryzyko płynności), kosztów (np. koszty administracyjne) oraz marży kredytodawcy. Standard definiuje wartość pieniądza w czasie, jako element oprocentowania, który odzwierciedla wyłącznie upływ czasu. MSSF 9 dopuszcza modyfikację tego elementu w szczególnych przypadkach. Wymaga wówczas od jednostki sprawozdawczej szczegółowej oceny zmodyfikowanej wartości pieniądza w czasie, chyba, że wynik oceny jest tak jednoznaczny, że dodatkowa analiza nie jest potrzebna. Ocena ma ustalić, jak duże mogą być różnice między zmodyfikowanymi umownymi (niezdyskontowanymi), przepływami pieniężnymi a (niezdyskontowanymi) przepływami pieniężnymi bez modyfikacji wartości pieniądza w czasie (tj. zestawienie z przepływami porównawczymi). Przykład zamieszczony w standardzie dotyczy zmiennej stopy procentowej, ustalanej co miesiąc na bazie rocznych stóp procentowych. Instrument porównawczy charakteryzowałby się identycznymi warunkami umownymi i identyczną jakością kredytową, z tą różnicą, że ustalana co miesiąc zmienna stopa procentowa bazowałaby na stopach miesięcznych. Jeżeli umowne (niezdyskontowane) przepływy pieniężne znacząco różnią się od (niezdyskontowanych) przepływów porównawczych w ramach uzasadnionych scenariuszy, oznacza to, że test cech umownych przepływów pieniężnych ma wynik negatywny, a instrument dłużny należy wyceniać jako WGPWF.

PrzedpłatyW ostatecznej wersji MSSF 9 zmieniono traktowanie wpływu przedpłat na klasyfikację posiadanych instrumentów dłużnych. W poprzedniej wersji MSSF 9 niektóre możliwości wcześniejszej spłaty powodowały negatywny wynik testu cech umownych przepływów pieniężnych. Rada uznała, że podejście to nie zawsze jest prawidłowe. Nowe wytyczne wymagają oceny przedpłacanej kwoty w celu określenia, czy zasadniczo stanowi ona kwotę niezapłaconych rat kapitałowych wraz z odsetkami (które może obejmować dodatkowe wynagrodzenie z tytułu wcześniejszej spłaty) oraz ocenę zdarzeń, których wystąpienie warunkuje możliwość wykonania przedterminowej spłaty (o ile jest ona uzależniona od zdarzenia warunkowego). Standard dopuszcza wyjątek: jeżeli składnik aktywów finansowych nabywa się lub emituje z premią lub dyskontem względem jego umownej wartości nominalnej, a w chwili początkowego ujęcia wartość godziwa przedterminowej spłaty jest nieznacząca, wówczas składnik aktywów pomyślnie przechodzi test cech przepływów pieniężnych, jeżeli kwota przedterminowej spłaty stanowi w zasadzie jego umowną wartość nominalną i narosłe (ale niespłacone) odsetki umowne (mogące obejmować wynagrodzenie dodatkowe w uzasadnionej wysokości).

Okres przejściowy – zmiany klasyfikacji i wycenyZmiany obowiązują retrospektywnie zgodnie z MSR 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów”, z wyjątkiem następujących przypadków:

• Jeżeli nie ma praktycznej możliwości dokonania oceny zmodyfikowanego czynnika wartości pieniądza w czasie w oparciu o fakty i okoliczności występujące w chwili początkowego ujęcia składnika aktywów finansowych, test cech umownych przepływów pieniężnych przeprowadza się bez uwzględniania tego wymogu.

• Jeżeli nie ma praktycznej możliwości sprawdzenia, czy wartość godziwa przedterminowej spłaty jest nieznacząca w oparciu o fakty i okoliczności występujące w chwili początkowego ujęcia składnika aktywów finansowych, jednostka przeprowadza test cech umownych przepływów pieniężnych bez uwzględniania wyjątkowego charakteru przedterminowej spłaty.

Biuletyn MSSF 5

Podsumowanie modelu klasyfikacji i wyceny aktywów finansowychPoniższy wykres stanowi podsumowanie zasad zastosowania modelu klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych po wprowadzeniu wyżej omówionych zmian.

Nie

WGPCD z dywidendą ujmowaną w wyniku finansowym; pozostałe zyski i straty ujmowane w pozostałych całkowitych dochodach. Przy wyksięgowaniu kwot tych nie przenosi się na wynik finansowy.

WGPWF

Czy umowne przepływy pieniężne stanowią tylkospłatę kapitału i odsetek od jego niespłaconej wartości?

Czy składnik aktywów finansowych jest utrzymywany w modelu działalności nastawionym na pozyskiwanie przepływów pieniężnych z posiadanych aktywów finansowych?

Czy w chwili początkowego ujęcia składnik aktywów finansowych został w sposób nieodwracalny sklasyfikowanyjako WGPWF w celu eliminacjilub znaczącej redukcji niespójności wyceny lub ujęcia?

Koszt zamortyzowany

WGPWF

Czy składnik aktywów finansowych nie jest instrumentem przeznaczonym do obrotu w ramach inwestycji kapitałowych sklasyfikowanych w chwili początkowego ujęcia jako WGPWF?

Czy składnik aktywów finansowych utrzymywany jest w modelu działalności ukierunkowanym na pozyskiwanie przepływów pieniężnych i sprzedaż aktywów finansowych?

Czy w chwili początkowego ujęcia składnik aktywów finansowych został nieodwracalnie sklasyfikowany jako WGPWF w celu eliminacji lub znaczącej redukcji niespójności wyceny lub ujęcia?

WGPCD z odsetkami, utratą wartości i stratami/zyskami z tytułu różnic kursowych ujmowanymi w wyniku finansowym; pozostałe zyski i straty ujmowane w pozostałych całkowitych dochodach. Przy wyksięgowaniu kwoty z pozostałych całkowitych dochodów przenosi się na wynik finansowy.

Nie Nie

NieTak

NieNie

Tak

Nie

Tak

TakTak

Tak

6

Model oczekiwanej utraty wartościMSSF 9 wprowadza nowy model utraty wartości oparty o oczekiwane straty (expected loss model), w przeciwieństwie do modelu strat poniesionych (incurred loss model), zastosowanego w MSR 39. Istota modelu szacowania utraty wartości jest inna niż w MSR 39, różni się również zakres instrumentów finansowych, którego utrata wartości dotyczy.

ZakresNowy model utraty wartości dotyczy:

• aktywów finansowych wycenianych w koszcie zamortyzowanym,

• aktywów finansowych obowiązkowo wycenianych w WGPCD,

• zobowiązań do udzielenia kredytu, jeżeli obecnie występuje zobowiązanie do jego uruchomienia (z wyjątkiem instrumentów wycenianych w WGPWF),

• umów gwarancji finansowych wchodzących w zakres MSSF 9 (z wyjątkiem wycenianych w WGPWF),

• należności z tytułu umów leasingowych wchodzących w zakres MSR 17 „Leasing” oraz

• aktywów umownych wchodzących w zakres MSSF 15 „Przychody z umów z klientami” (tj. praw do wynagrodzenia z tytułu przekazania dóbr lub usług).

Założenia ogólneZ wyjątkiem aktywów finansowych nabytych lub wyemitowanych z utratą wartości (patrz niżej), oczekiwane straty kredytowe są ujmowane jako odpis, w kwocie równej:

• sumie oczekiwanych strat kredytowych w okresie 12 miesięcy (strat, które mogą powstać wskutek niewywiązania się przez dłużników ze zobowiązań wynikających z instrumentów finansowych w okresie 12 miesięcy od daty sprawozdania finansowego) lub

• sumie oczekiwanych strat kredytowych w całym okresie życia danego składnika aktywów (czyli prognozowanych strat kredytowych wynikających ze wszystkich przypadków niewywiązania się, które mogą wystąpić w okresie życia instrumentu finansowego).

Druga z powyższych metod jest obowiązkowa w przypadku instrumentów finansowych, których ryzyko kredytowe znacząco wzrosło od momentu początkowego ujęcia, a także w przypadku aktywów umownych lub należności handlowych niestanowiących transakcji finansowania w myśl MSSF 15. Jeżeli ryzyko kredytowe nie wzrosło w sposób znaczący, oczekiwane straty kredytowe wycenia się w kwocie równej wartości oczekiwanych strat kredytowych w okresie 12 miesięcy.

Ponadto jednostki mogą wybrać politykę rachunkowości umożliwiającą ujęcie strat oczekiwanych za cały okres życia wszystkich aktywów umownych i/lub wszystkich należności handlowych stanowiących transakcję finansowania zgodnie z MSSF 15. Taka sama możliwość wyboru dotyczy należności z tytułu leasingu.

Spostrzeżenie MSSF 9 wymaga zastosowania tej samej zasady wyceny utraty wartości wszystkich pozycji objętych wymogami dotyczącymi utraty wartości. Jest to odmienne podejście niż prezentowane w MSR 39, gdzie utratę wartości aktywów wycenianych w koszcie zamortyzowanym liczono inaczej niż utratę wartości aktywów dostępnych do sprzedaży wycenianych w WGPCD. Ponadto MSSF 9 stosuje ten sam sposób wyceny do pewnych zobowiązań kredytowych i umów gwarancji finansowych, poprzednio wycenianych odmiennie, zgodnie z MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe”.

Biuletyn MSSF 7

Znaczący wzrost ryzyka kredytowegoZ wyjątkiem aktywów nabytych bądź wyemitowanych z utratą wartości (patrz niżej), odpis z tytułu utraty wartości instrumentów finansowych oblicza się w kwocie równej sumie strat kredytowych oczekiwanych w całym okresie ich życia, jeżeli ryzyko kredytowe danego instrumentu znacznie wzrosło od momentu początkowego ujęcia, chyba że na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego ryzyko to jest niskie.

Ryzyko kredytowe uznaje się za niskie, jeżeli ryzyko niewywiązania się kredytobiorcy ze zobowiązań jest niskie, ma on wysoką zdolność obsługi zobowiązań z tytułu umownych przepływów pieniężnych w najbliższej przyszłości, a niekorzystne zmiany warunków gospodarczych w dłuższej perspektywie mogą, ale nie muszą, zmniejszyć zdolność kredytobiorcy do obsługi tych zobowiązań. Standard sugeruje, że wskaźnikiem niskiego ryzyka kredytowego może być rating „na poziomie inwestycyjnym”. Oceny, czy ryzyko kredytowe znacząco wzrosło, dokonuje się na podstawie wzrostu prawdopodobieństwa niespłacenia należności przez dłużnika od momentu początkowego ujęcia danego instrumentu. Standard dopuszcza różne metody oceny, czy ryzyko kredytowe wzrosło w stopniu znaczącym. Nie muszą one uwzględniać bezpośrednio wartości prawdopodobieństwa niewywiązania się ze zobowiązań. Standard uznaje, że jednostka może nie mieć dostępu do niektórych czynników lub wskaźników na poziomie pojedynczego instrumentu, na którym ocenia się, czy nie nastąpił znaczący wzrost ryzyka kredytowego. W takim przypadku jednostka powinna dokonywać oceny na poziomie odpowiednich grup lub części portfela instrumentów finansowych.

Wymogi zawierają również możliwe do odrzucenia założenie, że ryzyko kredytowe wzrasta znacząco, jeżeli spłaty umowne opóźniają się o ponad 30 dni. MSSF 9 wymaga ponadto (nie dotyczy to instrumentów finansowych nabytych lub udzielonych z utratą wartości), by w przypadku znaczącego wzrostu ryzyka kredytowego od momentu początkowego ujęcia, a następnie jego redukcji do początkowego poziomu w kolejnym okresie sprawozdawczym (tj. jeżeli skumulowane ryzyko nie przewyższa znacząco poziomu ryzyka występującego w momencie początkowego ujęcia), oczekiwane straty kredytowe poniesione na danym instrumencie finansowym wyceniać w kwocie równej sumie oczekiwanych strat za okres 12 miesięcy.

Wyemitowane lub nabyte składniki aktywów finansowych z początkową utratą wartościWyemitowane lub nabyte składniki aktywów finansowych z początkową utratą wartości, tj. kredyty zagrożone, traktuje się inaczej, ponieważ utrata wartości występuje już w momencie początkowego ujęcia. W takim przypadku ujmuje się zmiany wysokości strat oczekiwanych w całym okresie życia danego składnika aktywów w formie odpisu, którego zmiany obciążają wynik finansowy. W takim przypadku korzystne zmiany wartości należy ujmować jako zyski z tytułu utraty wartości, nawet jeżeli oczekiwane przepływy pieniężne generowane przez taki składnik aktywów przewyższają przepływy szacowane w momencie jego początkowego ujęcia.

Szacowanie oczekiwanych strat kredytowychWycena oczekiwanych strat kredytowych powinna odzwierciedlać obiektywną, ważoną prawdopodobieństwem kwotę wynikającą z oceny zakresu możliwych wartości, uwzględniającą wartość pieniądza w czasie. Przy wycenie oczekiwanych strat kredytowych jednostka powinna również uwzględnić rozsądne i uzasadnione informacje dotyczące zdarzeń przeszłych, warunków bieżących oraz rozsądne i uzasadnione prognozy dotyczące przyszłych warunków w gospodarce.

Standard definiuje oczekiwane straty kredytowe, jako średnią ważoną strat kredytowych, przy czym czynnikiem ważącym jest ryzyko wystąpienia naruszenia warunków umowy (default). Nie ma obowiązku uwzględniania wszystkich możliwych scenariuszy, ale należy uwzględnić, co najmniej, ryzyko lub prawdopodobieństwo wystąpienia i niewystąpienia straty kredytowej, nawet, jeżeli ryzyko wystąpienia straty jest niskie.

Jednostka ma obowiązek uwzględnić uzasadnione i udokumentowane informacje (tj. dostępne bez nadmiernych trudności na dzień bilansowy). Przyjmuje się, że informacje można pozyskać bez nadmiernych trudności, jeżeli ich zdobycie nie wiąże się z nadmiernym kosztem lub wysiłkiem (jako takie kwalifikują się m.in. informacje pozyskiwane dla celów sprawozdawczości finansowej).

Stosując ten model do zobowiązania do udzielenia kredytu, jednostka powinna uwzględnić ryzyko naruszenia warunków przyszłej umowy kredytowej, a w przypadku gwarancji finansowych, prawdopodobieństwo niewywiązania się ze zobowiązań przez dłużnika.

8

Przy szacowaniu wartości oczekiwanych strat kredytowych można korzystać z dostępnych rozwiązań doraźnych, jeżeli zgadzają się one z zasadami zawartymi w Standardzie (np. oczekiwane straty na należnościach handlowych można obliczać przy użyciu macierzy rezerw, gdzie w zależności od liczby dni opóźnienia w spłacie stosuje się określony wskaźnik rezerw).

Dla odzwierciedlenia wartości pieniądza w czasie oczekiwane straty należy zdyskontować na dzień sprawozdawczy przy pomocy efektywnej stopy procentowej danego składnika aktywów (lub jej przybliżenia), ustalonej w chwili początkowego ujęcia. Efektywna stopa procentowa skorygowana o ryzyko kredytowe (credit-adjusted effective interest rate) powinna być stosowana do aktywów, które wyemitowano bądź nabyto z początkową utratą wartości. W przeciwieństwie do standardowej efektywnej stopy procentowej (wyliczonej przy pomocy prognozowanych przepływów pieniężnych, bez uwzględniania oczekiwanych strat kredytowych) stopa skorygowana o ryzyko kredytowe uwzględnia oczekiwane przyszłe straty kredytowe na danym składniku aktywów.

Oczekiwane straty kredytowe z tytułu niewykorzystanych zobowiązań do udzielenia kredytu dyskontuje się przy użyciu efektywnej stopy procentowej (lub jej przybliżonej wartości), która zostanie zastosowana przy ujęciu składnika aktywów finansowych wynikającego ze zobowiązania do udzielenia kredytu. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia efektywnej stopy procentowej dotyczącej zobowiązania do udzielenia kredytu, stopa dyskontowa powinna odzwierciedlać bieżącą rynkową ocenę wartości pieniądza w czasie oraz rodzaje ryzyka charakterystyczne dla danych przepływów pieniężnych, ale tylko, jeśli ryzyko to jest uwzględnione w formie korekty stopy dyskontowej, a nie dyskontowanych przepływów pieniężnych. Metodę tę należy stosować również do dyskontowania oczekiwanych strat z tytułu ryzyka kredytowego wynikających z umów gwarancji finansowych.

Spostrzeżenie Ze zmian wynika jednoznacznie, że nawet w przypadku pojedynczego składnika aktywów finansowych, wycena oczekiwanych strat kredytowych musi uwzględniać ważenie prawdopodobieństwem straty kredytowe, nawet jeżeli są one mało prawdopodobne, a najbardziej prawdopodobny scenariusz to odzyskanie wszystkich umownych przepływów pieniężnych bez strat. Konsekwentnie, wymóg ten zabrania jednostce szacowania oczekiwanych strat kredytowych wyłącznie na podstawie najbardziej prawdopodobnego scenariusza.

Stopa dyskontowa stosowana do obliczania odpisu z tytułu strat kredytowych od wartości aktywów finansowych różni się od propozycji przedstawionych w projekcie standardu. Projekt dopuszczał stosowanie do dyskontowania odpisu z tytułu strat kredytowych (dla aktywów, które nie zostały wyemitowane lub nabyte z początkową utratą wartości) dowolnej stopy dyskontowej mieszczącej się w przedziale wartości ograniczonym stopą wolną od ryzyka i efektywną stopą procentową. Ostateczna wersja standardu wymaga we wszystkich przypadkach efektywnej stopy procentowej lub jej przybliżonej wartości.

Biuletyn MSSF 9

Modyfikacja i wyłączanie z bilansu Jeżeli renegocjacja lub innego rodzaju modyfikacja umownych przepływów pieniężnych generowanych przez składnik aktywów finansowych skutkuje jego wyksięgowaniem zgodnie z MSSF 9, zmodyfikowany instrument traktuje się jako nowy.

W przypadku renegocjacji lub innej modyfikacji umownych przepływów pieniężnych generowanych przez dany składnik aktywów, która nie powoduje wyksięgowania, jednostka musi przeszacować wartość bilansową brutto tego składnika aktywów finansowych (tj. kwotę jego zamortyzowanego kosztu przed uwzględnieniem odpisu na straty kredytowe). Przeszacowanie polega na zdyskontowaniu nowych oczekiwanych umownych przepływów pieniężnych (po modyfikacji) przy użyciu pierwotnej efektywnej stopy procentowej. Wynikającą z przeliczenia różnicę ujmuje się jako zysk/stratę w wyniku finansowym. Od tego momentu jednostka ocenia, czy ryzyko kredytowe danego instrumentu finansowego znacząco wzrosło po jego początkowym ujęciu, porównując ryzyko kredytowe na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego (na zmodyfikowanych warunkach) z ryzykiem na moment początkowego ujęcia (na warunkach sprzed modyfikacji).

Standard wymaga zmniejszenia wartości bilansowej brutto składnika aktywów finansowych (spisania), jeżeli nie ma podstaw do oczekiwania odzyskania danej jej części lub całości w przyszłości. Standard stanowi, że spisanie jest równoznaczne z wyksięgowaniem i może dotyczyć zarówno składnika aktywów w całości, jak i w części.

PrezentacjaChoć przychody odsetkowe należy zawsze prezentować w odrębnej pozycji, oblicza się je w różny sposób, w zależności od tego czy dla danego składnika aktywów wystąpiła utrata wartości (credit-impairment). Dzieje się tak, gdy wystąpi jedno lub kilka zdarzeń, mających znaczący wpływ na prognozowane przyszłe przepływy pieniężne generowane przez ten składnik aktywów.

W przypadku aktywów finansowych wyemitowanych bądź nabytych bez początkowej utraty wartości, które utraciły wartość w związku z pogorszeniem jakości kredytowej lub nie utraciły wartości od momentu początkowego ujęcia, przychody odsetkowe oblicza się metodą efektywnej stopy procentowej odniesioną do wartości bilansowej brutto (w niniejszej publikacji zwanej „metodą brutto”).

W przypadku aktywów finansowych wyemitowanych bądź nabytych bez początkowej utraty wartości, które następnie utraciły wartość wskutek realizacji ryzyka kredytowego, przychody odsetkowe oblicza się metodą zastosowania efektywnej stopy procentowej do salda zamortyzowanego kosztu, obliczanego jako wartość bilansowa brutto skorygowana o odpisy z tytułu strat kredytowych (w niniejszej publikacji zwanej „metodą netto”).

Jeżeli po okresie stosowania metody netto ryzyko kredytowe danego instrumentu finansowego ulegnie poprawie, tak, że instrument nie jest już aktywem, dla którego występuje utrata wartości (credit-impaired), a poprawę tę można obiektywnie powiązać ze zdarzeniem, które wystąpiło w trakcie stosowania metody netto, przy obliczaniu przychodów odsetkowych należy powrócić do metody brutto.

W przypadku aktywów finansowych wyemitowanych bądź nabytych z początkową utratą wartości, przychody odsetkowe ujmuje się przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej skorygowanej o ryzyko kredytowe odniesionej do salda zamortyzowanego kosztu. Efektywna stopa procentowa skorygowana o ryzyko kredytowe to stopa, taka, że wartość sumy zdyskontowanych przy jej użyciu przepływów pieniężnych prognozowanych w chwili początkowego ujęcia instrumentu (z bezpośrednim uwzględnieniem oczekiwanych strat kredytowych oraz warunków umownych danego instrumentu finansowego) jest równa zamortyzowanemu kosztowi tego instrumentu w chwili początkowego ujęcia.

Spostrzeżenie MSSF 9 przedstawia listę przesłanek utraty wartości składnika aktywów, które są zbieżne ze zdarzeniami implikującymi poniesioną stratę wymienionymi w MSR 39.

10

Poprawki do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych”, wynikające z wdrożenia MSSF 9 wymagają, by utrata wartości i jej odwrócenie oraz zyski z tytułu utraty wartości prezentowane były jako osobne pozycje sprawozdania zysków lub strat i innych całkowitych dochodów.

Ujawnianie informacji Nowy model utraty wartości oparty o oczekiwane straty kredytowe wiąże się z rozszerzonymi wymogami dotyczącymi ujawniana informacji wprowadzonymi do MSSF 7 „Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji”. Mają one umożliwić użytkownikom sprawozdań finansowych zrozumienie wpływu ryzyka kredytowego na kwotę, rozkład w czasie oraz niepewność przyszłych przepływów pieniężnych. W tym celu MSSF 7 wymaga ujawnienia:

(a) informacji o metodach zarządzania ryzykiem kredytowym przyjętych i stosowanych przez jednostkę oraz ich powiązaniu z ujmowaniem i wyceną oczekiwanych strat kredytowych, w tym metod, założeń i informacji wykorzystywanych do wyceny oczekiwanych strat kredytowych;

(b) danych ilościowych i jakościowych, umożliwiających użytkownikom sprawozdań finansowych ocenę kwot przedstawionych w tych sprawozdaniach, wynikających z oczekiwanych strat kredytowych, w tym zmian w wartościach tych strat oraz powodów tych zmian; oraz

(c) informacji o ekspozycji jednostki na ryzyko kredytowe (tj. o ryzyku kredytowym związanym z aktywami finansowymi jednostki i ze zobowiązaniami do udzielenia kredytu), w tym o znaczących koncentracjach ryzyka.

MSSF 7 podaje również szczegółowe wymagania w zakresie trzech rodzajów ujawnień wymienionych wyżej.

Okres przejściowyZmiany mają zastosowanie retrospektywne zgodnie z MSR 8 – z wyjątkiem następujących postanowień:

• Na dzień zastosowania po raz pierwszy, jednostka określa ryzyko kredytowe na dzień początkowego ujęcia instrumentów finansowych korzystając z rozsądnych i uzasadnionych informacji, dostępnych bez ponoszenia nadmiernych kosztów i wysiłków (w przypadku zobowiązań do udzielenia kredytu i umów gwarancji finansowych - na dzień, w którym jednostka stała się stroną nieodwołalnego zobowiązania) i porównuje jego poziom do poziomu ryzyka kredytowego na dzień zastosowania MSSF 9 po raz pierwszy.

• Jeżeli sprawdzenie, czy ryzyko kredytowe znacząco wzrosło od daty początkowego ujęcia wymaga poniesienia nadmiernych kosztów lub wysiłków, jednostka ujmuje rezerwę na stratę w kwocie równej sumie strat kredytowych oczekiwanych w całym okresie życia, na każdy dzień sprawozdawczy, do czasu wyksięgowania danego instrumentu finansowego. Jednakże, jeśli ryzyko kredytowe dla danego instrumentu finansowego jest niskie na datę sporządzania sprawozdania finansowego, można założyć, że ryzyko kredytowe nie wzrosło znacząco od daty początkowego ujęcia.

Informacje dodatkoweWywiady i podcasty poświęcone nowym wymogom są dostępne na stronie www.iasplus.com.

Dostępne są również publikacje poświęcone innym elementom MSSF 9, wydane we wcześniejszych terminach:

Biuletyn MSSF 10/2009 – Klasyfikacja i wycena aktywów finansowych str 2

Pobierz

Biuletyn MSSF 10/2010 – Klasyfikacja i wycena zobowiązań finansowych str 6

Pobierz

Biuletyn MSSF 01/2014 – Ogólne zasady rachunkowości zabezpieczeń str 5

Pobierz

Spostrzeżenie Zmiana prezentacji dochodów odsetkowych z aktywów finansowych, czyli przejście z metody brutto na metodę netto – następuje w momencie, gdy tracą one wartość wskutek pogorszenia statusu kredytu (credit-impaired). Jest to kryterium odmienne od kryteriów stosowanych przy przejściu z metody oczekiwanych strat kredytowych za okres 12 miesięcy na metodę oczekiwanych strat kredytowych za cały okres życia, które reprezentują znaczące pogorszenie poziomu ryzyka kredytowego danego składnika aktywów finansowych.

Biuletyn MSSF 11

Spostrzeżenie MSSF nie wymagają sporządzania jednostkowego sprawozdania finansowego. Jest to wymóg lokalny, stawiany przez krajowych regulatorów lub innych użytkowników sprawozdań finansowych.

Zmiany do MSR 27, które umożliwią zastosowanie metody praw własności w jednostkowych sprawozdaniach finansowych

Streszczenie

• Zmiany umożliwiają jednostce sprawozdawczej zastosowanie metody praw własności w jednostkowym sprawozdaniu finansowym do rozliczania inwestycji w podmiotach zależnych, stowarzyszonych i we wspólnych przedsięwzięciach.

• Zmiany wchodzą w życie 1 lipca 2016 roku, z możliwością wcześniejszego zastosowania. Przewiduje się, że zmiany zostaną zatwierdzone do stosowania na terenie UE w trzecim kwartale 2015 roku.

Dlaczego wprowadzono zmiany?MSR 27 „Jednostkowe sprawozdania finansowe” wymaga od jednostek rozliczania inwestycji w podmiotach zależnych, stowarzyszonych oraz we wspólnych przedsięwzięciach po koszcie lub zgodnie z MSSF 9 „Instrumenty finansowe” (lub zgodnie z MSR 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”, jeżeli nie przyjęto jeszcze MSSF 9).

W toku konsultacji planu prac na rok 2011 część użytkowników standardów wskazała, że przepisy obowiązujące w niektórych krajach wymagają od podmiotów gospodarczych stosowania metody praw własności w jednostkowych sprawozdaniach finansowych przy rozliczaniu inwestycji w jednostkach zależnych, stowarzyszonych i we wspólnych przedsięwzięciach. Ponadto zwracano uwagę, że w większości przypadków różnica między jednostkowym sprawozdaniem finansowym sporządzonym według MSSF a takim samym sprawozdaniem sporządzonym zgodnie z lokalnymi przepisami sprowadza się właśnie do wykorzystania metody praw własności.

RMSR uznała te argumenty i po wydaniu projektu ED/2013/10 (w grudniu 2013 roku) oraz analizie nadesłanych uwag wprowadziła do MSR 27 zmiany umożliwiające zastosowanie metody praw własności w jednostkowym sprawozdaniu finansowym do rozliczania inwestycji w podmiotach zależnych, stowarzyszonych i we wspólnych przedsięwzięciach.

Czego dotyczą zmiany do MSR 27?Zmieniony MSR 27 umożliwia jednostkom sprawozdawczym rozliczanie inwestycji w podmiotach zależnych, stowarzyszonych i we wspólnych przedsięwzięciach w jednostkowym sprawozdaniu finansowym metodą praw własności. Wobec tego jednostki będą mogły je rozliczać:(i) według kosztu lub(ii) zgodnie z MSSF 9 (lub MSR 39); albo(iii) metodą praw własności.

Jednostka wybiera w/w metodę rozliczania dla każdej kategorii inwestycji.

Zmiany precyzują również, że jeśli podmiot dominujący zaprzestaje być jednostką inwestycyjną, powinien rozliczać swe inwestycje w jednostkach zależnych według kosztu lub metodą praw własności lub zgodnie z MSSF 9.

Skutki takiej zmiany ujmuje się na dzień zmiany statusu jednostki, zaś wartość godziwa jednostki zależnej ustalona na ten dzień będzie odpowiadać zakładanemu wynagrodzeniu obliczonemu na potrzeby rozliczenia tej inwestycji.

Ponadto, w związku z powyższym RMSR wprowadziła zmiany do:

• MSR 28 „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach”: zmiany wprowadzono, by uniknąć potencjalnego konfliktu z MSSF 10 „Skonsolidowane sprawozdania finansowe”. Stanowią one doprecyzowanie paragrafu 25, który stanowi teraz, że jeżeli udziały podmiotu w jednostce stowarzyszonej lub wspólnym przedsięwzięciu ulegną zmniejszeniu, podmiot musi przenieść na wynik finansowy odpowiednią część zysku lub straty ujętej uprzednio w pozostałych całkowitych dochodach, związaną z tym zmniejszeniem udziałów własnościowych, zaś inwestycję nadal klasyfikuje się jako jednostkę stowarzyszoną lub wspólne przedsięwzięcie.

• MSSF 1 „Zastosowanie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej po raz pierwszy”: zmiany wymagają od jednostek stosujących standard po raz pierwszy, rozliczających w jednostkowym sprawozdaniu finansowym inwestycje w podmiotach zależnych, wspólnych przedsięwzięciach lub jednostkach stowarzyszonych metodą praw własności, zastosowania zwolnienia dotyczącego dokonanych w przeszłości połączeń jednostek gospodarczych do transakcji przejęcia tych inwestycji. Ponadto jednostka stosująca standard po raz pierwszy w jednostkowym sprawozdaniu finansowym wcześniej niż w sprawozdaniu skonsolidowanym powinna przestrzegać par. D16 MSSF 1, jeżeli stosuje zmieniony standard

12

po raz pierwszy później niż jej jednostka dominująca, lub par. D17 MSSF 1, jeżeli stosuje zmieniony standard po raz pierwszy później niż jej jednostka zależna.

Data wejścia w życiePoprawki mają zastosowanie retrospektywne i obowiązują w stosunku do rocznych okresów sprawozdawczych rozpoczynających się 1 stycznia 2016 roku lub później, z możliwością wcześniejszego zastosowania. Przewiduje się, że zmiany zostaną zatwierdzone do stosowania na terenie UE w trzecim kwartale 2015 roku.

Spostrzeżenie Zdaniem RMSR, jednostka sprawozdawcza stosująca metodę praw własności w jednostkowym sprawozdaniu finansowym nie musi przeprowadzać żadnych dodatkowych procedur, ponieważ może korzystać z informacji zamieszczonych w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym (tj. danych z konsolidacji podmiotów zależnych zgodnie z MSSF 10 oraz z zastosowania metody praw własności do podmiotów stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięć zgodnie z MSR 28). Wobec tego Rada nie zdecydowała się na wprowadzenie zwolnień w okresie przejściowym.

W „Uzasadnieniu Wniosków” Rada przyznała, że w pewnych sytuacjach zastosowanie metody praw własności do rozliczania inwestycji w podmiotach zależnych w jednostkowym sprawozdaniu finansowym dałoby inny wynik niż w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Postanowiła jednak nie zamieszczać dodatkowych wytycznych dotyczących takich potencjalnych różnic, ponieważ wymagałoby to dodatkowych badań i wyjścia poza stosunkowo wąski zakres projektu.

Biuletyn MSSF 13

Zmiany do MSSF 10 i MSR 28 (2011) dotyczące sprzedaży lub wniesienia aktywów przez inwestora do wspólnego przedsięwzięcia lub jednostki stowarzyszonej

Streszczenie

• W przypadku transakcji w której bierze udział jednostka stowarzyszona lub wspólne przedsięwzięcie, zakres ujmowania zysków lub strat zależy do tego, czy sprzedane lub wniesione aktywa stanowią przedsięwzięcie.

• W przypadku gdy jednostka: - sprzedaje lub wnosi aktywa stanowiące przedsięwzięcie do jednostki

stowarzyszonej lub wspólnego przedsięwzięcia lub - utraci kontrolę nad jednostką zależną, w skład której wchodzi przedsięwzięcie,

ale nadal będzie sprawować wspólną kontrolę lub wywierać znaczący wpływ; zyski lub straty wynikające z transakcji są ujmowane w pełnej wysokości.

• I odwrotnie, w przypadku gdy jednostka: - sprzedaje lub wnosi aktywa niestanowiące przedsięwzięcia do jednostki

stowarzyszonej lub wspólnego przedsięwzięcia lub - utraci kontrolę nad jednostką zależną, w skład której nie wchodzi

przedsięwzięcie, ale nadal będzie sprawować wspólną kontrolę lub wywierać znaczący wpływ w transakcji, w której zaangażowana jest jednostka stowarzyszona lub wspólne przedsięwzięcie; zyski lub straty wynikające z transakcji są ujmowana jedynie w zakresie odzwierciedlającym udziały niepowiązanych inwestorów w jednostce stowarzyszonej lub wspólnym przedsięwzięciu, tj. udział jednostki w zyskach i stratach podlega wyłączeniu.

• Zmiany do MSSF 10 i MSR 28 (2011) mają zastosowanie prospektywne i dotyczą okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2016 roku lub później, z możliwością wcześniejszego zastosowania. Przewiduje się, że zmiany zostaną zatwierdzone do stosowania na terenie UE w trzecim kwartale 2015 roku.

Dlaczego wydano te poprawki? Zmiany mają na celu usunięcie rozbieżności między wymogami MSR 28 (2011) a MSSF 10. Zgodnie z MSR 28 (2011) zyski lub straty wynikające ze sprzedaży lub wniesienia aktywów niepieniężnych do jednostki stowarzyszonej lub wspólnego przedsięwzięcia w zamian za udziały w kapitale własnym w danej jednostce stowarzyszonej lub wspólnym przedsięwzięciu są ujmowane jedynie w zakresie odzwierciedlającym udziały niepowiązanych inwestorów w danej jednostce stowarzyszonej lub wspólnym przedsięwzięciu. MSSF 10 wymaga natomiast ujęcia zysków i strat związanych z utratą kontroli nad podmiotem zależnym w pełnej wysokości, łącznie z transakcjami sprzedaży lub wniesienia spółki zależnej do jednostki stowarzyszonej lub wspólnego przedsięwzięcia.

RMSR wydała zmiany do MSSF 10 i MSR 28 (2011) w celu wyeliminowania powyższych rozbieżności.

Jakie zmiany spowoduje wprowadzenie poprawek? Zmiany stanowią, ze w przypadku sprzedaży lub wniesienia aktywów do jednostki stowarzyszonej lub wspólnego przedsięwzięcia lub w przypadku utraty kontroli, ale utrzymania wspólnej kontroli lub znaczącego wpływu w transakcji, w której bierze udział jednostka stowarzyszona lub wspólne przedsięwzięcie, zakres ujmowania zysków lub strat zależy do tego, czy aktywa lub jednostka zależna stanowią przedsięwzięcie, zgodnie z definicją zawartą w MSSF 3 „Połączenie przedsięwzięć”. W przypadku gdy aktywa lub jednostka zależna stanowią przedsięwzięcie, zyski lub straty ujmowane są w pełnej wysokości; w przypadku gdy aktywa lub jednostka zależna nie stanowią przedsięwzięcia, udział jednostki w zyskach i stratach podlega wyłączeniu.

Zmiany do MSSF 10 „Skonsolidowane sprawozdania finansowe” Zmiany do MSSF 10 wprowadzają wyjątek o ogólnej zasady, by ujmować zyski lub straty w pełnej wysokości z tytułu utraty kontroli nad spółką zależną.

Wyjątek dotyczy utraty kontroli nad jednostką zależną, która nie zawiera przedsięwzięcia, zgodnie z definicją zawartą w MSSF 3; jeżeli utrata kontroli wynika z transakcji, przedmiotem której jest jednostka stowarzyszona lub wspólne przedsięwzięcie, transakcja taka jest rozliczana metodą praw własności.

14

Zyski lub straty wynikające z takich transakcji są ujmowane przez wynik finansowy jednostki dominującej jedynie w zakresie odzwierciedlającym udziały niepowiązanych inwestorów w jednostce stowarzyszonej lub wspólnym przedsięwzięciu, które było stroną transakcji. Te same zasady stosują się do powiązanych kwot ujętych uprzednio w pozostałych całkowitych dochodach, które podlegałyby przeniesieniu na wynik finansowy z tytułu utraty kontroli w wyniku takich transakcji.

Dodatkowo, jeżeli jednostka dominująca utrzyma udziały w jednostce, która była jej spółką zależną, a wspomniana spółka zależna stała się jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem rozliczanym metodą praw własności, zyski lub straty wynikające z wyceny w wartości godziwej zachowanej inwestycji ujmowane są w wyniku finansowym jedynie w zakresie odzwierciedlającym udziały niepowiązanych inwestorów w jednostce stowarzyszonej lub wspólnym przedsięwzięciu.

Zasady rozliczania transakcji, w której była jednostka zależna stanowi przedsięwzięcie pozostają bez zmian, tj. ujmuje się w pełnej kwocie zysk lub stratę ze sprzedaży lub wniesienia spółki zależnej, w skład której wchodzi przedsięwzięcie.

Zmiany do MSR 28 (2011) „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach” Wskazówki dotyczące zysków lub strat z tytułu „oddolnych” i „odgórnych” transakcji i częściowej eliminacji takich zysków lub strat zostały zmienione i dotyczą jedynie transakcji obejmujących aktywa, które nie stanowią przedsięwzięcia zgodnie z definicją zawartą w MSSF 3.

W przypadku transakcji, których przedmiotem są aktywa stanowiące przedsięwzięcie, jednostka jest zobowiązana do ujęcia zysków lub strat w pełnej wysokości. Zasada ta jest zgodna z postanowieniami zmian do MSSF 10 opisanymi powyżej.

MSR 28 (2011) stanowi, iż na potrzeby określenia czy zbyte lub wniesione aktywa stanowią przedsięwzięcie, jednostka musi stwierdzić, czy sprzedaż lub wniesienie obejmuje wiele transakcji, które należy rozliczać jako pojedynczą transakcję.

Data wejścia w życie Poprawki mają zastosowanie prospektywne w stosunku do transakcji zwieranych w rocznych okresach rozliczeniowych rozpoczynających się 1 stycznia 2016 roku lub po tej dacie, z możliwością wcześniejszego zastosowania. Jeśli dana firma zdecyduje się na wcześniejsze zastosowanie, należy ten fakt ujawnić. Przewiduje się, że zmiany zostaną zatwierdzone do stosowania na terenie UE w trzecim kwartale 2015 roku.

Spostrzeżenie Wymogi dotyczące ograniczenia zysków lub strat do części odzwierciedlającej udziały niepowiązanych inwestorów nie mają zastosowania do transakcji ze stronami trzecimi, nawet jeżeli jednostka dominująca utrzyma inwestycję w spółkę, która przestała być spółkę zależną, a stała się jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem rozliczanym metodą praw własności.

Spostrzeżenie Konieczność rozróżnienia na tej podstawie transakcjami powoduje, iż definicja przedsięwzięcia nabiera większego znaczenia. W związku z tym, dla tego typu transakcji jednostki muszą starannie oceniać, czy spółka zależna zawiera w sobie przedsięwzięcie zgodnie z MSSF 3.

Spostrzeżenie Zmiany do MSR 28 (2011) mają również zastosowanie do transakcji „oddolnych”. W przypadku gdy wspólne przedsięwzięcie lub jednostka stowarzyszona sprzedaje inwestorowi aktywa, które odpowiadają definicji przedsięwzięcia zawartej w MSSF 3 (tj. inwestor przejmuje kontrolę nad przedsięwzięciem), zyski lub straty wynikające z transakcji są ujmowane w pełnej wysokości, tj. udział jednostki w zyskach i stratach nie podlega wyłączeniu. Na skutek zmian, sposób ujęcia transakcji oddolnych, których przedmiotem jest przedsięwzięcie, w sprawozdaniu finansowym inwestora jest zgodne z zasadami MSSF 3 dotyczącymi połączenia przedsięwzięć realizowanego etapami.

Biuletyn MSSF 15

Nasze rozwiązania informatyczne w zakresie MSSF

Finevare – rozwiązanie MSSF dla bankówFinevare jest rozwiązaniem obsługującym najbardziej wymagające obszary rachunkowości MSSF w bankach:

• Utrata wartości i rezerwy (MSR 39, MSR 37),

• Zamortyzowany koszt (MSR 39, MSR 18),

• Wycena do wartości godziwej (MSR 39, MSSF 9, MSSF 13).

Rozwiązanie Finevare wdrażane jest jako dodatek do istniejącej architektury systemów w banku i zostało z sukcesem wdrożone w kilkunastu bankach, głównie w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

Główne funkcjonalności Finevare:EIR – Moduł efektywnej stopy procentowejModuł dokonuje kalkulacji efektywnej stopy procentowej (ESP) oraz wartości dyskonta/premii do rozliczenia w danym okresie raportowym. Moduł jest dostosowany do uwzględniania wpływu zdarzeń na kontrakcie powodujących przeliczenie ESP lub korektę amortyzacji.

FV – Moduł wyceny do wartości godziwejModuł wspiera wycenę do wartości godziwej bazującą na podejściu DCF. Wbudowane modele do prognozowania przepływów pieniężnych mogą być oparte na schematach spłat i przedpłat, modelach szkodowości, krzywych odzysków, modelach utylizacji i amortyzacji oraz krzywych dyskontowych.

IMP – Moduł do szacowania utraty wartości (impairment)Moduł wspiera proces identyfikacji utraty wartości oraz wyceny ekspozycji indywidualnie istotnych. Funkcjonalność modułu w zakresie podejścia kolektywnego do szacowania utraty wartości oparta jest na szeregu modeli statystycznych do estymacji parametrów ryzyka (EAD, PD, LGD, CCF).

IRC – Moduł korekty przychodu odsetkowegoModuł wyznacza korektę przychodów odsetkowych rozpoznawanych przez bank w systemach transakcyjno-rozliczeniowych do wartości przychodów odsetkowych wg MSR 39.

ACC – Moduł księgowyW module utrzymywane są salda oraz generowane są polecenia księgowań (związane z modułami EIR, FV, IMP, IRC), które są następnie eksportowane w formie plików płaskich do systemu centralnego banku/księgi głównej.

Adam KołaczykPartner w Dziale Zarządzania Ryzykiem odpowiedzialny za Finevareakolaczyk@deloitteCE.com

Exante i Finevare to sprawdzone rozwiązania informatyczne Deloitte w zakresie MSSF. Zostały one zbudowane przez naszych ekspertów i są wynikiem ponad 9 lat doświadczeń we wdrażaniu zasad rachunkowości dla instrumentów finansowych zgodnie z MSSF, w szczególności: MSR 32, MSR 39, MSR 37, MSR 18, MSSF 9 oraz MSSF 13.

Exante and Finevare are solutions developed by Deloitte that support accounting in accordance with IFRS. They have been developed by our professionals and are result of over 9 year experience in implementation of financial instruments accounting principles according to IFRS, particularly IAS 32, IAS 39, IFRS 9 and IFRS 13.

Finevare – IFRS solution for banking book Finevare is a solution for the three most challenging areas of IFRS accounting for banking book:

• Impairment and provisions (IAS 39, IAS 37),

• Amortized cost (IAS 39, IAS 18),

• Fair value measurement (IAS 39, IFRS 9, IFRS 13).

Finevare is designed as an add-on to the existing banking system architecture and has been successfully implemented in several banks, mainly in the Central-Eastern Europe.

Finevare - main functionalities:EIR – Effective interest rate moduleThe module calculates effective interest rate (EIR) and discount/premium amortization for a given reporting period. The module handles specific contract events which result in an adjustment to the EIR or discount/premium amortization.

FV – Fair value moduleThe module supports fair value valuation based on a DCF approach. The embedded behavioural cash flows models may incorporate payment and prepayment patters, impairment/default patterns, recovery curves, exposure utilization and amortization models and individual discount curves.

IMP – Impairment moduleThe module supports impairment identification process and further workflow related to evaluation of individually significant exposures. The module functionality related to collective assessment of impairment is based on statistical models of risk parameters estimation (EAD, PD, LGD, CCF).

IRC – Interest income correction moduleThe module calculates interest revenue according to IAS 39 and relevant the correction of the interest revenue recognized in the banking system.

ACC – Accounting moduleThe module keeps track of accounting balances and generates journal entries (related to EIR, FV, IMP, IRC modules), which are further exported as data flat files to the core banking system/General Ledger.

Dowiedz się więcej o Finevare: www.finevare.com

Learn more about Finevare: www.finevare.com

16

ExanteExante – rozwiązanie MSSF dla przedsiębiorstwExante to system zarządzania ryzykiem finansowym wspierający następujące obszary:

• Wycena portfela instrumentów finansowych (MSR 39, MSSF 9, MSSF 13)

• Zautomatyzowane procedury związane z rachunkowością zabezpieczeń (MSR 39).

System Exante jest obecnie stosowany przez wiele polskich przedsiębiorstw.

Kluczowe funkcjonalności Exante:Rejestracja parametrów transakcji pochodnychSystem pozwala na rejestrację transakcji zawartych na rynkach: towarowym, walutowym i stopy procentowej.

Okresowe wyceny instrumentów pochodnych i ich księgowania System dokonuje automatycznych wycen na każdy dzień roboczy. Wyceny bazują na średnich cenach rynkowych pozyskiwanych z serwisu Reuters i spełniają definicję wartości godziwej określonej w MSSF.

Określanie powiązań zabezpieczającychSystem umożliwia powiązanie pojedynczej transakcji lub portfeli transakcji finansowych do pozycji zabezpieczanych. Użytkownik otrzymuje dostęp do predefiniowanych strategii zabezpieczających, które są już sparametryzowane i dostosowane do jego wymagań.

Przeprowadzanie i dokumentacja testów skutecznościSystem przeprowadza testy skuteczności metodą „dollar offset” lub metodą regresji liniowej. Wyniki testów są zapisywane w bazie danych, a użytkownik może śledzić te wyniki oraz ma zapewnioną pełną i poprawną dokumentację zgodną z MSR 39.

Generowanie poleceń księgowaniaW przypadku rachunkowości zabezpieczeń konieczna jest ocena i pomiar skuteczności poszczególnych powiązań zabezpieczających. Exante automatycznie wylicza wartość skuteczną i nieskuteczną wszystkich powiązań zabezpieczających oraz przygotowuje odpowiednie polecenia księgowania, które mogą trafiać do systemu księgowego.

Szymon UrbanowiczDyrektor w Dziale Zarządzania Ryzykiem odpowiedzialny za Exantesurbanowicz@deloitteCE.com

Exante – Risk Solution for corporate entities supporting financial instruments accounting under IFRSExante is a financial risk management system supporting companies on following:

• Valuation of financial instruments portfolio (in accordance with IAS 39, IFRS 9, IFRS 13)

• Automated procedures supporting application of hedge accounting (IAS 39).

Exante is currently used by companies across many industries (i.e. energy, manufacturing, resources, mining, leasing).

Main Exante functionalities:Registering derivatives parametersThe System captures derivatives in commodities, FX and interest rates markets.

Periodic valuation of derivatives and accounting of fair valueThe System automatically calculates fair value at each market day. Valuations are based on average market prices derived from Reuters and comply with fair value definition from IFRS.

Defining hedging relationshipsThe System links transaction or transactions portfolios to hedged items. The User gets access to predefined (parameterized and customized) hedging strategies.

Testing effectiveness of hedge relationshipsThe System conducts effectiveness tests using dollar offset method or regression. Tests results are saved in database and the User can track them. Full documentation is prepared by the System in accordance with IAS 39.

Generation of postings to G/L At the end of each accounting period Exante automatically prepares journal entries for accounting system. In case of hedge accounting it calculates effective and ineffective part of all hedging relationships and prepares appropriate postings.

Dowiedz się więcej o Exante: www.exante-online.com

Learn more about Exante: www.exante-online.com

Biuletyn MSSF 17

Nasze publikacje i przydatne linkiPublikacje MSSF i przydatne linki

Tytuł Opis

BiuletynMSSF Cykliczna publikacja poruszających tematy związane z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej.

Praktyczny przewodnik poMSSF / MSR 2012

Przewodnik zawiera streszczenia zapisów wszystkich MSSF z uwzględnieniem zmian w MSSF wydanych do końca października 2011 r. oraz porównanie z Ustawą o rachunkowości (PSR).

WzorcoweSkonsolidowaneSprawozdanieFinansowe2011 według MSSF

Wzór skonsolidowanego sprawozdania finansowego opracowany w celu zilustrowania ujawnień wymaganych przez Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) w kształcie zatwierdzonym przez Unię Europejską, dla sprawozdań finansowych sporządzanych za okresy rozpoczynające się w dniu 1 stycznia 2011 roku i później.

Listakontrolnaujawnieńwymaganychw sprawozdaniachfinansowychwgMSSFsporządzonychwedługstanuna31grudnia2010roku

Lista kontrolna stanowiąca podsumowanie wymogów Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) dotyczących ujawnień i prezentacji. Lista kontrolna jest narzędziem pomagającym użytkownikom w stwierdzeniu, czy zostały spełnione wymogi MSSF dotyczące prezentacji i ujawniania. Nie obejmuje natomiast wymogów MSSF dotyczących ujęcia i wyceny.

PrzewodnikpoznowelizowanychstandardachMSSF3iMSR27

Niniejszy przewodnik poświęcony jest przede wszystkim sposobom rozliczania połączeń jednostek gospodarczych zgodnie z MSSF 3(2008). W odpowiednich miejscach zawiera on odniesienia do MSR 27(2008) – w szczególności w odniesieniu do definicji kontroli, rozliczania udziałów niesprawujących kontroli oraz zmian struktury własnościowej.

PrzewodnikpoMSSF8SegmentyOperacyjne

Publikacja przedstawia najważniejsze zasady związane z implementacją i zastosowaniem MSSF 8, wykorzystując liczne przykłady zastosowania poszczególnych rozwiązań zawartych w standardzie, jak również przykładowe formy prezentacji danych o segmentach operacyjnych.

Wszystkie powyższe publikacje można pobrać bezpłatnie na stronie Deloitte: www.deloitte.com/pl/mssf

26

Praktyczny przewodnik po MSSF / MSR 2014

Przewodnik zawiera streszczenia zapisów wszystkich MSSF z uwzględnieniem zmian w MSSF wydanych do końca października 2013 r. oraz porównanie z Ustawą o rachunkowości (PSR).

Publikacje MSSF i przydatne linki

Tytuł Opis

BiuletynMSSF Cykliczna publikacja poruszających tematy związane z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej.

Praktyczny przewodnik poMSSF / MSR 2012

Przewodnik zawiera streszczenia zapisów wszystkich MSSF z uwzględnieniem zmian w MSSF wydanych do końca października 2011 r. oraz porównanie z Ustawą o rachunkowości (PSR).

WzorcoweSkonsolidowaneSprawozdanieFinansowe2011 według MSSF

Wzór skonsolidowanego sprawozdania finansowego opracowany w celu zilustrowania ujawnień wymaganych przez Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) w kształcie zatwierdzonym przez Unię Europejską, dla sprawozdań finansowych sporządzanych za okresy rozpoczynające się w dniu 1 stycznia 2011 roku i później.

Listakontrolnaujawnieńwymaganychw sprawozdaniachfinansowychwgMSSFsporządzonychwedługstanuna31grudnia2010roku

Lista kontrolna stanowiąca podsumowanie wymogów Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) dotyczących ujawnień i prezentacji. Lista kontrolna jest narzędziem pomagającym użytkownikom w stwierdzeniu, czy zostały spełnione wymogi MSSF dotyczące prezentacji i ujawniania. Nie obejmuje natomiast wymogów MSSF dotyczących ujęcia i wyceny.

PrzewodnikpoznowelizowanychstandardachMSSF3iMSR27

Niniejszy przewodnik poświęcony jest przede wszystkim sposobom rozliczania połączeń jednostek gospodarczych zgodnie z MSSF 3(2008). W odpowiednich miejscach zawiera on odniesienia do MSR 27(2008) – w szczególności w odniesieniu do definicji kontroli, rozliczania udziałów niesprawujących kontroli oraz zmian struktury własnościowej.

PrzewodnikpoMSSF8SegmentyOperacyjne

Publikacja przedstawia najważniejsze zasady związane z implementacją i zastosowaniem MSSF 8, wykorzystując liczne przykłady zastosowania poszczególnych rozwiązań zawartych w standardzie, jak również przykładowe formy prezentacji danych o segmentach operacyjnych.

Wszystkie powyższe publikacje można pobrać bezpłatnie na stronie Deloitte: www.deloitte.com/pl/mssf

26

Wzorcowe Skonsolidowane Sprawozdanie Finansowe2013 według MSSF

Wzór skonsolidowanego sprawozdania finansowegoopracowany w celu zilustrowania ujawnień wymaganychprzez Międzynarodowe Standardy SprawozdawczościFinansowej (MSSF) w kształcie zatwierdzonym przez UnięEuropejską, dla sprawozdań finansowych sporządzanychza okresy rozpoczynające się w dniu 1 stycznia 2013 rokui później.

Wszystkie powyższe publikacje można pobrać bezpłatnie na stronie Deloitte: www.deloitte.com/pl/mssf

18

Przydatne linki

MSSF www.deloitte.com/pl/MSSFPublikacje i aktualne informacje dotyczące MSSF

www.iasplus.comNa tej stronie można znaleźć aktualne informacje dotyczące zmian w MSSF i KIMSF oraz praktyczne materiały źródłowe.

www.ifrs.orgFundacja MSSF i Rada Międzynarodowych StandardówRachunkowości (RMSR)

www.ifac.orgMiędzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC)

US GAAPwww.fasb.orgAmerykańska Rada ds. Standardów SprawozdawczościFinansowej (FASB)

www.sec.govAmerykańska Komisja ds. Papierów Wartościowych i Giełd (SEC)

Polskie Standardy Rachunkowościwww.mf.gov.plMinisterstwo Finansów (MF)

www.knf.gov.plKomisja Nadzoru Finansowego (KNF)

www.kibr.org.plKrajowa Izba Biegłych Rewidentów (KIBR)

www.skwp.org.plStowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP)

Unia Europejska www.europa.euUnia Europejska (strona główna)

www.efrag.orgEuropejska Grupa Doradcza ds. SprawozdawczościFinansowej

www.fee.beEuropejska Federacja Księgowych

www.esma.europa.euEuropejski Urząd Nadzoru Giełd i PapierówWartościowych

Deloittewww.deloitte.com/pl/audyt

Dodatkowe informacje dotyczące usług, programów, szkoleń i publikacjiwww.deloitte.com/plDeloitte Polska

www.deloitte.comDeloitte Global

Biuletyn MSSF 19

Kontakt

Członkowie Zespołu Technicznego Deloitte Audyt:

Piotr SokołowskiPartnerE-mail: psokolowski@deloitteCE.com

Marcin SamolikStarszy MenedżerE-mail: msamolik@deloitteCE.com

Przemysław ZawadzkiStarszy MenedżerE-mail: pzawadzki@deloitteCE.com

Krzysztof SuperaMenedżerE-mail: ksupera@deloittece.com

www.deloitte.com/pl

Paweł TenderaMenedżerE-mail: ptendera@deloitteCE.com

20

Członkowie Zespołu Technicznego Deloitte Audyt:

Deloitte świadczy usługi audytorskie, konsultingowe, doradztwa podatkowego i finansowego klientom z sektora publicznego oraz prywatnego, działającym w różnych branżach. Dzięki globalnej sieci firm członkowskich obejmującej 150 krajów oferujemy najwyższej klasy umiejętności, doświadczenie i wiedzę w połączeniu ze znajomością lokalnego rynku. Pomagamy klientom odnieść sukces niezależnie od miejsca i branży, w jakiej działają. 200 000 pracowników Deloitte na świecie realizuje misję firmy: stanowić standard najwyższej jakości.

Specjalistów Deloitte łączy kultura współpracy oparta na zawodowej rzetelności i uczciwości, maksymalnej wartości dla klientów, lojalnym współdziałaniu i sile, którą czerpią z różnorodności. Deloitte to środowisko sprzyjające ciągłemu pogłębianiu wiedzy, zdobywaniu nowych doświadczeń oraz rozwojowi zawodowemu. Eksperci Deloitte z zaangażowaniem współtworzą społeczną odpowiedzialność biznesu, podejmując inicjatywy na rzecz budowania zaufania publicznego i wspierania lokalnych społeczności.

Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas

© 2014 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited