SPRAWDZONA ¯YWNO�Æ - SYSTEM HACCP

TÜV RheinlandBerlin Brandenburg

TUVdotCOM-ID

Lipiec/Sierpieñ 2003

Wspó³praca z TÜV Rheinland/Berlin-Brandenburg w Polsce

TÜV Rheinland/ ZETOM Polska Sp. z o.o.

Zarz¹d:Janusz Grabka-Prezes Zarz¹du

Marek Mucha-Wiceprezes Zarz¹du

Siedziba:02-146 WARSZAWAul. 17 Stycznia 56tel. 022/ 846 79 99tel. 022/ 846 51 63fax 022/ 868 37 42

41-800 ZABRZEul. M. Sk³odowskiej-Curie 34

tel. 032/ 271 64 89tel. 032/ 271 06 23fax 032/ 271 64 88

60-003 POZNAÑul. Wo³czyñska 37

tel. 061/ 867 81 87, 864 84 37

20-079 LUBLINul. Chmielna 2

tel. 081/ 532 86 68tel. 081/ 532 86 87

tel.kom. 0 607 057 028

10-702 OLSZTYNul. Warszawska 98tel. 089/ 524 05 01tel. 089/ 524 05 03

tel. kom. 0 693 410 037

42-200 CZÊSTOCHOWA ul. Kuceliñska 22tel. 034/ 323 50 54

70-370 SZCZECINul. Bohaterów Warszawy 15/16

tel./fax. 091/ 484 49 67

77-100 BYTÓWul. Lêborska 24

tel./fax 059/822 79 53tel. kom. 0695 888 838

W zwi¹zku z mo¿liwo�ci¹ zamie-szczenia adresów internetowychPañstwa firm na naszej stronieinternetowej, gor¹co prosimy zain-teresowanych o kontakt (telefo-niczny lub mailowy) w tej sprawiez nastêpuj¹c¹ osob¹:

Marek ÆwiokTel. 032/ 271 06 23 mcwiok@pl.tuv.com

Prze�lemy Pañstwu stosowny for-mularz o�wiadczenia, w którymwyrazicie Pañstwo zgodê naumieszczenie adresu interne-towego na naszej stronie interne-towej.

SPIS TRE�CI:

1. Kilka s³ów od Redakcji2. TUVdotCOM-ID3. TÜV Consulting Polska - struktura organizacyjna 4. ISO 9001:2000 - czas na zmianê do 15 grudnia 2003 5. Sprawdzona ¿ywno�æ - System HACCP6. Wydarzenia z kraju7. Szkolenia, konferencje, seminaria8. Ró¿no�ci

Zespó³ redakcyjny:41-800 Zabrzeul. M. Sk³odowskiej-Curie 34tel. 032/ 271 06 23e-mail mcwiok@pl.tuv.com

Zespó³ redakcyjny zastrzega sobie prawo do skracania objêto�ci artyku³ów nadsy³anych przez Pañstwa.

Pi¹ty numer Biuletynu Jako�ci dotar³ ju¿ do Pañstwa. Naszepismo ulega ci¹g³ym modyfikacjom. Wydaje nam siê, i¿ stanowi onodobre �ród³o informacji dla Pañstwa, a informacje w nim zawarte s¹pomocne. Poprzez Biuletyn w³a�nie, uda³o nam siê rozpowszechniæPlatformê TUVdotCOM i pierwsi Klienci, którzy wyrazili tak¹ chêæ,otrzymali darmowe narzêdzie marketingowe � Pieczêæ TÜV Rheinland,któr¹ mog¹ umieszczaæ na swoich materia³ach reklamowych. KolejniPe³nomocnicy ds. SZJ przystêpuj¹ do Platformy Komunikacyjnej. Napodstawie tak odbieranych sygna³ów mo¿emy stwierdziæ, i¿ jest tobardzo dobra forma kontaktu z Pañstwem.

W bie¿¹cym numerze przedstawiamy Pañstwu kilka ciekawychtematów.

Przypominamy o tym, i¿ do 15 grudnia 2003 roku nale¿y dosto-sowaæ swój system do wymogów ISO 9001:2000. Ciekawy pod wzglê-dem wymogów prawnych jest artyku³ nt. Systemu HACCP. Wydarzenia,o których informujemy to projekt pod nazw¹ �Autobus Energetyczny�,który jest wspó³realizowany przez TÜV Rheinland/Berlin-Brandenburg.Informujemy równie¿, i¿ TÜV Akademia Polska rozpoczê³a wspó³pracêw dziedzinie szkoleñ z Wydawnictwem Verlag Dashöfer a TÜVRheinland/ ZETOM Polska obj¹³ patronat nad newsletterem ISO Serwis.

Zespó³ redakcyjny

Szanowni Pañstwo,

2

2345791112

BIULETYN JAKO�CI

Prezentujemy numery identyfikacyjne ID naszych Klientów, które pos³u¿¹Pañstwu do sprawdzania i uzyskania interesuj¹cych Was informacjiodno�nie produktów i samych producentów.

3

Nazwa firmy Adres Kod Miasto TUVdotCOM ID

PrzedsiêbiorstwoGórniczo-Produkcyjne"BAZALT" w Wilkowie

Skr. Poczt. 34 59-500 Z³otoryja ID: 9105013563

PPH PLASMET ul. Krzywa 8 Widzino 76-251 Kobylnica ID: 1101002155

PPUH ICE-MASTRY S.C. ul. Dworska 13 43-354 Czaniec ID: 9105017426

PPUH RADKOM Sp. z.o.o.

ul. W. Witosa 76 26-600 Radom ID: 9105013737

PrzedsiêbiorstwoPszczelarsko-

FarmaceutyczneAPIPOL-FARMA

Sp. z o.o.

ul. Cegielskiego 2 32-400 My�lenice ID: 9105017404

Przedsiêbiorstwo RobótIn¿ynieryjnych POL-

AQUA S.A.

ul. Dworska 1 05-500 Piaseczno ID: 1104000664

Przemys³ówka Skanska S.A.

Al. Ko�ciuszki 101 90-441 £ód� ID: 9105017352

RzeszowskiePrzedsiêbiorstwo Robót

In¿ynieryjnych S.A.

ul. S³owackiego 9 35-959 Rzeszów ID: 9105014291

RUREXPOLPrzedsiêbiorstwoWalcownia Rur

Sp. z o.o.

ul. Rejtana 6 42-200 Czêstochowa ID: 9105016162

STALPRODUKT S.A. ul. Wygoda 69 32-700 Bochnia ID: 0091049380

TELMONT S.A. ul. Szpacza 2 04-238 Warszawa ID: 9105018684

TRW Polska/SSP Sp. z o.o.

ul. Rolnicza 33 42-200 Czêstochowa ID: 0910186008

TRW Braking SystemsPolska Sp z o.o.

ul Leonarda da Vinci 7 44-121 Gliwice ID: 9105017125

TRW Steering SystemsPoland Sp.z o.o.

Electronics Division

ul. 3 Maja 8/B3 05-800 Pruszków ID: 9105017699

TUVdotCOM

BIULETYN JAKO�CI4

TÜV Rheinland Berlin Brandenburg

TÜV Consulting Polska Sp. z o.o.struktura organizacyjna

BIULETYN JAKO�CI

QMS

5

Zbli¿a siê 15 grudnia 2003 roku, a wiele firm nadalprowadzi prace wdro¿eniowe nad systemem zarz¹dzania,który bêdzie spe³nia³ wymagania ISO 9001:2000. Od 2 stycz-nia 2003 oko³o 60% Klientów TÜV z powodzeniem dos-tosowa³o swój system do wymagañ nowej normy. Jednak,nadal znaczna czê�æ Klientów TÜV jest w trakcie procesudostosowania SZJ do zgodno�ci z now¹ norm¹.

TÜV odkry³ wyra�ne trendy, które pokazuj¹ najczê�-ciej pope³niane przez wszystkie spó³ki b³êdy w trakcie pracnad dostosowaniem systemu i certyfikacji na normê ISO9001:2000. Najczê�ciej odnotowywane b³êdy pope³nianeprzez Klientów dotyczy³y problemów ze zrozumieniemwymagañ i okre�laniem celów.

Sekcja 4.2.2. Ksiêga Jako�ci

�Opis powi¹zañ pomiêdzy procesami Systemu Zarz¹dzaniaJako�ci¹ (SZJ)�

ISO 9001:2000 wymaga, aby Ksiêga Jako�ci zawiera³a opistego jak dzia³a SZJ. Mo¿na to przedstawiæ w sposób s³owny,graficznie lub u¿ywaj¹c obu sposobów. Jednak wiadomo, ¿eopis powinien uwzglêdniaæ wszystkie aspekty, które mog¹mieæ wp³yw na jako�æ.

Sekcja 5.4.1. Cele Jako�ci

�Najwy¿sze kierownictwo powinno zapewniæ, ¿e cele jako�ci,ujmuj¹c te niezbêdne dla zachowania jako�ci produktu, s¹ustalone w odniesieniu do odpowiednich czynno�ci ipoziomów w ramach organizacji. Cele Jako�ci powinny byæmierzalne i zgodne z polityk¹ jako�ci.�

ISO 9001:2000 wymaga, aby organizacja zdefiniowa³a cele wodniesieniu do jako�ci. Wydaje siê, ¿e wiêkszo�æ organizacjinie ma ¿adnych k³opotów z t¹ czê�ci¹ wymagañ. Jednak, tecele musz¹ równie¿ byæ mierzalne i powinny pomócwykazaæ, ¿e wynikaj¹ z polityki jako�ci.Przyk³adowe cele jako�ci powinny uwzglêdniaæ co najmniej:

· Wyniki Przegl¹du Kierownictwa· Doskonalenie Produktu· Doskonalenie Procesu· Zadowolenie Klienta· Wyniki Auditu· Potrzebne Zasoby

Sekcja 5.6.3. Dane wyj�ciowe z przegl¹du kierownictwa

�Dane wyj�ciowe z przegl¹du kierownictwa powinnyuwzglêdniaæ wszystkie decyzje i dzia³ania zwi¹zane z:

a) popraw¹ skuteczno�ci systemu zarz¹dzania jako�ci¹ i jego procesami,

b) popraw¹ produktu zgodnie z wymaganiami klienta i ,

c) potrzebnymi zasobami�

ISO 9001:2000 ja�niej definiuje wymagania i oczekiwaniaprzegl¹du kierownictwa. Przegl¹d kierownictwa ma zazadanie pokazaæ, ¿e nie jest tylko informacj¹ przedstawion¹kierownictwu i przedyskutowan¹, ale jako rezultat jestzbiorem informacji i dzia³añ wspomagaj¹cych trzy obszarywymienione powy¿ej. Nie oznacza to, ¿e decyzje i/lubdzia³ania s¹ wynikiem przegl¹du kierownictwa w trzechobszarach, jednak¿e nale¿a³oby siê spodziewaæ, ¿e niektórepodejmowane decyzje i dzia³ania wynikaj¹ w³a�nie z przeprowadzonego przegl¹du kierownictwa.

Sekcja 6.2.2. Kompetencje, �wiadomo�æ i szkolenia

�Organizacja powinna:a) oceniæ skuteczno�æ podjêtych dzia³añ�

Wiele organizacji nadal boryka siê z ocen¹ skuteczno�cidzia³añ (w³¹czaj¹c w to szkolenia) aby upewniæ siê, ¿e per-sonel jest wykwalifikowany do wykonywania swojej pracy.Wymagania w istocie stwierdzaj¹, ¿e wszystkie organizacjemusz¹ okre�liæ jakie umiejêtno�ci, wykszta³cenie i szkolenias¹ niezbêdne dla wszystkich stanowisk które maj¹ wp³yw najako�æ.Czasami robi siê jakie� szkolenie lub podejmuje dzia³anieukierunkowane na personel, aby poprawiæ jego kwalifikacjelub go przekwalifikowaæ i nastêpnie ocenia siê czy pracown-icy osi¹gnêli wymagane umiejêtno�ci.Jest kilka sposobów osi¹gniêcia tego celu

· Wykonuj¹c testy przed i po szkoleniu,· Monitorowanie szkoleñ na stanowiskach

pracy,· Przeprowadzanie rozmów z pracownikami,· Weryfikacja celów szkoleniowych.

Sekcja 8.5.1. Ci¹g³e doskonalenie

�Organizacja powinna ci¹gle poprawiaæ skuteczno�æ syste-mu zarz¹dzania jako�ci¹ poprzez politykê jako�ci, cele jako�-ci, wyniki auditów, analizê danych, dzia³ania koryguj¹ce i

Systemy Zarz¹dzania musz¹ byæ dostosowane donowej normy do 15 grudnia 2003 roku

Autor: William West, Menad¿er Dzia³u Jako�ci (USA)

CORAZ BLI¯EJ TERMINU OSTATECZNEGO DLA ISO 9001:2000

zapobiegawcze, przegl¹dy kierownictwa.�

Wszystkie organizacje powinny zapewniæ i udowodniæ, jak mo-nitoruj¹ i doskonal¹ skuteczno�æ systemu zarz¹dzania jako�ci¹.TÜV uwa¿a, ¿e zdolno�æ organizacji do dostosowania jej syste-mu jako�ci do wymagañ normy ISO 9001:2000 jest przyk³ademjej mo¿liwo�ci doskonalenia systemu jako�ci.Jednak¿e, inne obszary, w których mo¿na wykazaæ doskonale-nie to:

· Nadzór nad celami jako�ci,· Raporty rozwoju jako�ci w spó³ce,· Plan dzia³añ koryguj¹cych i ich status,· Plan dzia³añ zapobiegawczych i ich status,· Wynik benchmarkingu,· Przegl¹d kierownictwa,· Wyniki auditu.

Wa¿nym jest, aby mieæ �wiadomo�æ zbli¿ania siê terminu ostate-cznego na konieczno�æ przej�cia na wymagania nowej normyISO 9001:2000 i polityki TÜV w stosunku do ISO 9001/2:1994 po15 grudnia 2003 roku.

Po 15 grudnia 2003 roku TÜV nie bêdzie ju¿ certyfikowa³organizacji na zgodno�æ z wcze�niejszymi edycjami ni¿ ISO9001:2000.

To równie¿ obejmuje wszystkie inne normy, które s¹ zwi¹zanez ISO 9001:2000. Wszyscy Klienci posiadaj¹cy TL 9000 i ISO/TS16949 musz¹ równie¿ uaktualniæ ich system zarz¹dzania jako�ci¹przed grudniowym terminem ostatecznym. Obecnie, tylko QS-9000:1998 bêdzie kontynuowa³ rozbudowanie wymagañ do ISO9001/2: 1994 do 14 grudnia 2006 roku i wtedy ta norma przes-tanie obowi¹zywaæ.

Jakakolwiek organizacja certyfikowana przez TÜV Rheinland,która nie dostosuje systemu do wymagañ ISO 9001:2000 przedgrudniowym terminem ostatecznym, bêdzie zobligowana doprzeprowadzenia budowy systemu zarz¹dzania jako�ci¹ odpocz¹tku zanim zostanie zg³oszona do certyfikacji i zostanie topotraktowane jak nowy proces certyfikacji a nie jego kontynuac-ja.

Artyku³ udostêpniony i przet³umaczony za zgod¹ redakcji WorldNews- International Journal of Safety & Standards, Trends &Information � May/June 2003

Korekta merytoryczna:Grzegorz Grabka Z-ca Dyrektora QMSAudiotor wiod¹cy TÜV Cert

QMS

BIULETYN JAKO�CI6

Wydarzenia

WSPÓ£PRACA Z WYDAWNICTWEM VERLAG DASHÕFER

Spó³ki TÜV Rheinland rozpoczê³y wspó³pracê z Wydawnictwem VERLAG DASHÕFER. TÜV Akademia Polska podpisa³a umowê o wspó³pracy z Wydawnictwem w zakresie wspólnej orga-nizacji szkoleñ z zakresu systemów zarz¹dzania jako�ci¹. TÜV Rheinland/ZETOM Polska obj¹³ patronatem newsletterWydawnictwa pod tytu³em ISO SERWIS. Jest to miesiêcznik,który rozsy³any jest do Klientów w formie elektronicznej.Porusza on problematykê norm oraz systemów zarz¹dzaniajako�ci¹. Redaktorem merytorycznym tego newslettera zosta³Marek Mucha - Wiceprezes Zarz¹du TÜV Rheinland/ZETOMPolska, Dyrektor Dzia³u QMS.

Wiêcej informacji na stronach: www.pl.tuv.com orazwww.dashofer.pl

GRUPA TÜV RHEINLAND W S£U¯BIE ZDROWIA

I. TÜV Rheinland/ZETOM Polska Sp. o.o.przeprowadzi³ w Regionalnym Centrum Onkologii -Centrum Profilaktyczno-Diagnostyczne audit wg ISO9001:2000. Audit odby³ siê w dniach 30-31.07.2003 r. Toju¿ drugi Zak³ad RCO certyfikowany przez TÜVRheinland. RCO planuje wdro¿enie i certyfikacjê doko-nan¹ przez TÜV Rheinland systemów wg ISO 14001 iOHSAS 18001 w ca³ym szpitalu. Planowana certyfikacjatych systemów: styczeñ 2004 r.

II. W dniu 27 sierpnia 2003 roku TÜV Consulting PolskaSp. z o.o. podpisa³a umowê z SP ZOZ SzpitalSpecjalistyczny nr 8 w Zabrzu przy ul. M. Sk³odowskiej -Curie 10.Zakres umowy: kompleksowe us³ugi doradczo-szkole-niowe dotycz¹ce opracowania i wdro¿enia systemuzarz¹dzania jako�ci¹ wg wymagañ normy PN-EN ISO9001:2001.Termin realizacji prac: IX.2003 - VIII. 2004

SPROSTOWANIE !!!!!

ZMIANY W HACCP ds. 3027

Informujemy, i¿ ze wzglêdu na opó�nienia w uzyskaniu akredytacji DANAK na certyfikacjê systemówzarz¹dzania HACCP opartych o normê DS 3027 E:2002, ter-min dostosowania siê firm certyfikowanych przez nasz¹ jednostkê do wymagañ nowej normy, zostaje przesuniêty.Pragniemy zatem przeprosiæ za informacjê przekazan¹ w ostatnim biuletynie, która mówi³a o obowi¹zku dos-tosowania siê do wymagañ normy z roku 2002 od dnia 1lipca 2003. O ostatecznym terminie dostosowania siê do wymagañpoinformujemy z wyprzedzeniem na ³amach naszegoBiuletynu Jako�ci.

Wojciech JêdrusikKonsultant ds. Systemów Zarz¹dzania

QMS

BIULETYN JAKO�CI7

Ogólnie o sytuacji prawnej w Polsce w zakresie miêsa, coobowi¹zuje i z czym siê wi¹¿e? Potem o potrzebie szkoleñ iwdra¿aniu systemu.

Stowarzyszenie Polski z Uni¹ Europejsk¹ w nastêpst-wie zawartego 16 grudnia 1991 r. Uk³adu Europejskiegozapocz¹tkowa³o w sposób formalny starania o pe³noprawnecz³onkostwo Polski we Wspólnocie Europejskiej. Podjêtodzia³ania dostosowuj¹ce polskie prawodawstwo do regulacjiprawnych UE. Wynika to z postanowieñ art. 68 Uk³aduEuropejskiego, który mówi, ¿e: "Polska podejmuje najlepszestarania w celu zapewnienia zgodno�ci jej przysz³ego usta-wodawstwa z ustawodawstwem Wspólnot".

�ród³ami podstaw prawnych s¹ wymagania krajowei Unii Europejskiej. Reguluj¹ one szeroki zakres dzia³añ sek-tora rolno-spo¿ywczego w UE, od upraw rolnych i hodowlizwierz¹t, poprzez przetwórstwo, opakowania, a nawet dys-trybucjê artyku³ów rolno-spo¿ywczych.Konieczno�æ wprowadzenia systemu HACCP w przemy�lespo¿ywczym w Polsce wi¹¿e siê z dostosowaniem warunk-ów produkcji ¿ywno�ci do standardów UE.

Na obszarze Unii Europejskiej, HACCP jest syste-mem obowi¹zuj¹cym kraje cz³onkowskie od 14 grudnia 1995r. Zosta³ on wprowadzony na mocy Dyrektywy 93/43/EECRady Europy z dnia 14 czerwca 1993 r "W sprawie higieny�rodków spo¿ywczych" - okre�la ogólne zasady higieny¿ywno�ci, przez co rozumie siê "wszelkie dzia³anianiezbêdne dla zapewnienia bezpieczeñstwa i jako�cizdrowotnej ¿ywno�ci". Zapis ten oznacza konieczno�æ posi-adania przez ka¿dy zak³ad produkcyjny zak³adowego syste-mu HACCP.

System HACCP jest systemem zarz¹dzania przezjako�æ, przede wszystkim jako�æ zdrowotn¹. Ka¿de pod-noszenie jako�ci na ogó³ musi byæ zwi¹zane z pewnyminak³adami, jednak obecnie stanowi¹ niew¹tpliwie obci¹¿eniedla zak³adów.

Niska rentowno�æ przedsiêbiorstw bran¿y miêsnejstanowi powa¿n¹ barierê we wdra¿aniu systemu HACCP.Poprawa rentowno�ci zak³adów jest zadaniem przede wszys-tkim dla producentów. Jest to zadanie niew¹tpliwie trudne idlatego czê�æ zak³adów korzysta z uruchamianych z fun-duszy pomocniczych z programu PHARE.

Inn¹ przyczyn¹ opó�niaj¹c¹ powszechnewprowadzenie systemu HACCP jest brak przepisunakazuj¹cego wprowadzenie systemu HACCP we wszystkichprzedsiêbiorstwach przemys³u spo¿ywczego, a w chwiliwej�cia Polski do Unii Europejskiej, system HACCP bêdzieobejmowa³ wszystkie przedsiêbiorstwa (du¿e, �rednie ima³e). System ten jest obowi¹zkowy na terenie ca³ej Unii. Podstawowe regu³y polskiego prawa ¿ywno�ciowegozawarte s¹ w ustawie z dnia 11 maja 2001 roku (Dz.U. Nr 63,poz. 634) o "Warunkach zdrowotnych ¿ywno�ci i ¿ywienia",które zast¹pi³o ustawê o tej samej nazwie z 25 listopada 1970r. Z dniem 1 stycznia 2003 roku wesz³a w ustawa "O jako�cihandlowej artyku³ów rolno-spo¿ywczych" (Dz. U. 2001 r., Nr5, poz. 44). Ustanawia ona Inspekcjê Jako�ci Handlowej

Artyku³ów Rolno-Spo¿ywczych oraz okre�la jej zadania. Pozakontrol¹ jako�ci ¿ywno�ci na Polskim rynku ma ona zaj-mowaæ siê równie¿ ocen¹ ¿ywno�ci eksportowanej i impor-towanej, a tak¿e wydawaæ �wiadectwa dotycz¹ce jako�ciartyku³ów rolno-spo¿ywczych. Ma równie¿ kontrolowaæwarunki sk³adowania i transportowania, a ponadto gromadz-iæ i przetwarzaæ informacje o sytuacji na rynku rolnym.Inspekcja bezpo�rednio podlega ministrowi rolnictwa i roz-woju wsi, a kieruje ni¹ mianowany przez premiera g³ównyinspektor. Zainteresowanie Inspekcji JHARS dotyczy procesuprodukcji, transportu oraz obrotu handlowego a jako�ci¹¿ywno�ci w handlu detalicznym, równie¿ bezpo�rednim orazjako�ci¹ ¿ywno�ci wytwarzanej na w³asny rachunek zajmujesiê Inspekcja Handlowa.

Podstawowym dokumentem reguluj¹cym przepisyprawne dotycz¹cym miêsa i jego przetworów jest: Ustawa ozwalczaniu chorób zaka�nych zwierz¹t, badaniu zwierz¹trze�nych i miêsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej (tekst jed-nolity Dz. U. 1999 r., Nr 66, poz. 752). Na jej podstawiewydanych zosta³o wiele rozporz¹dzeñ dotycz¹cychposzczególnych zagadnieñ zwi¹zanych z produkcj¹ iprzetwórstwem miêsnym.

Do 31 grudnia 2002 roku �ród³em wymagañ doty-cz¹cych przetworów miêsnych, by³y Polskie Normy. Wykaznorm obowi¹zkowych do stosowania by³ publikowany przezw³a�ciwego ministra, na drodze rozporz¹dzenia. Z dniem 1stycznia 2003 roku wesz³a w ¿ycie ustawa o normalizacji (Dz.U. 2002 r., Nr 169, poz. 1386), która okre�la i¿ "StosowaniePolskich Norm jest dobrowolne". Producenci mog¹ jednakstosowaæ siê do ich tre�ci, a produkty, które spe³niaj¹ ichwymagania mog¹ znakowaæ znakiem zgodno�ci z Polsk¹Norm¹, pod warunkiem uzyskania certyfikatu zgodno�ci.Mo¿liwe jest równie¿ wydanie przez producenta (na w³asn¹odpowiedzialno�æ) tzw. "deklaracji zgodno�ci". Deklaracja tama zapewniæ, ¿e produkt jest zgodny z powo³anymi wdeklaracji dokumentami normatywnymi (np. Polska Normalub specyfikacja techniczna) oraz dok³adnie okre�liæ kto jestodpowiedzialny za t¹ zgodno�æ.

G³ównym aktem prawnym w kraju reguluj¹cymsprawy ¿ywno�ci i ¿ywienia jest wspomniana wy¿ej ustawaz dnia 11 maja 2001 r. Na mocy tej ustawy system HACCP jestobligatoryjny dla �rednich i du¿ych przedsiêbiorstw (w my�lrozumienia ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. "Prawo odzia³alno�ci gospodarczej") od 1 stycznia 2004 roku. Ustawata zobowi¹zuje ma³e przedsiêbiorstwa do wdro¿enia istosowania zasad GMP i GHP. �rednie przedsiêbiorstwazosta³y do³¹czone na mocy nowelizacji ustawy w dniu 24lipca 2002 "o zmianie ustawy o warunkach zdrowotnych¿ywno�ci i ¿ywienia oraz innych ustaw". W ustawie z dnia 11 maja 2001 r. zawarte s¹ m. in. Przepisyogólne, nadzór oraz przepisy karne. W �wietle tej ustawy,nadzór nad jako�ci¹ zdrowotn¹ oraz przestrzeganiemwarunków sanitarnych w produkcji i obrocie tymi artyku³amisprawuj¹ organy Inspekcji Sanitarnej podleg³e ministrowiw³a�ciwemu do spraw zdrowia (aktualnie Minister Zdrowia)

SPRAWDZONA ¯YWNO�Æ - SYSTEM HACCP

BIULETYN JAKO�CI8

oraz organy Inspekcji Weterynaryjnej nadzorowane przezministra w³a�ciwego do spraw rolnictwa (aktualnie MinisterRolnictwa i Rozwoju Wsi).

W tej sytuacji ze szczególn¹ niecierpliwo�ci¹ prze-mys³ miêsny oczekuje na rozwi¹zania ekonomiczne wpakiecie �przedsiêbiorczo�æ, praca, rozwój�, które uchwa-lone przez Parlament bêd¹ je�li nawet nie likwidowaæ, toprzynajmniej ograniczaæ istniej¹ce dzi� zagro¿eniabankructwem i upad³o�ci¹ wielu zak³adów miêsnych. Czasnagli, gdy¿ sytuacja wytwórców, a tym samym przed-siêbiorstw miêsnych podobnie jak hodowców jest trudna, a nierzadko wrêcz dramatyczna.Bie¿¹ca praktyka kreowania "w³asnego" systemu jest nieste-ty z³a. Bardzo czêsto za zgod¹ kierownictwa zak³aduprzewiduj¹cego mo¿liwo�ci ³atwiejszego zatwierdzenia systemu w przypadku urzêdowej kontroli w sk³adzak³adowego zespo³u ds. HACCP wchodzi weterynaryjnyinspektor sanitarny.

Kolejn¹ bardzo wa¿n¹ barier¹ nie pozwalaj¹c¹ naszybkie rozpowszechnienie systemu HACCP jest mentalno�æpracowników. Trudnym i d³ugotrwa³ym zadaniem jestprzemiana w sferze �wiadomo�ci pracowników - likwidacjaz³ych przyzwyczajeñ, zrozumienie znaczenia higieny i wys-têpuj¹cych zagro¿eñ. Konieczne jest zaanga¿owanie ca³ejza³ogi i prze�wiadczenie o s³uszno�ci podjêcia projektu.Chodzi tu g³ównie o nie dostateczn¹ znajomo�æ zasadhigieny, brak zaanga¿owania i niechêæ do zmian.Pracownicy przedsiêbiorstw wraz z kadr¹ kierownicz¹,przyzwyczajeni do dawnego pojmowania jako�ci jako narzu-conych urzêdowo, wymagañ, czêsto nie dostrzegaj¹powi¹zania pomiêdzy zyskami przedsiêbiorstwa, pozycj¹firmy na rynku a jako�ci¹ - zw³aszcza jako�ci¹ zdrowotn¹.

W celu zwiêkszenia tempa rozpowszechniania syste-mu HACCP w polskim przemy�le miêsnym nale¿a³obyzwiêkszyæ liczbê szkoleñ pracowników zak³adów miêsnych,zwracaj¹c wiêksz¹ uwagê na zalety systemu HACCP i k³ad¹cwiêkszy nacisk na zaanga¿owanie za³óg w kreowaniu,zak³adowego systemu. Niezbêdne jest zapewnienieodpowiednich �rodków na szkolenia, odpowiednie szkole-nia, które stanowi¹ niezbêdny element wszystkich faztworzenia i istnienia systemu bezpieczeñstwa zdrowotnego¿ywno�ci - HACCP. S¹ to kursy teoretyczne po³¹czone zæwiczeniami w ró¿nych elementach niezbêdnych do wykre-owania systemu HACCP. Kompleksowy program szkoleñsk³ada siê z nastêpuj¹cych modu³ów:1. Dobra praktyka produkcyjna GMP i dobra praktykahigieniczna GHP,2. Ekspert systemu HACCP,3. Dokumentowanie systemu HACCP,4. Auditowanie systemu HACCP,5. Zintegrowany system zarz¹dzania: EN ISO 9001 i HACCP.szczegó³y: www.akademia.tuv.pl

HACCP posiada miêdzynarodow¹ akceptacjê jakosystem zapewniaj¹cy bezpieczeñstwo zdrowotne ¿ywno�ci.Wdra¿anie HACCP - (Analiza Zagro¿eñ i Krytyczny PunktKontroli) w zak³adach przemys³u miêsnego powinno byæpoprzedzone wprowadzaniem zasad zarówno DobrejPraktyki Produkcyjnej (GMP), jak i Dobrej PraktykiHigienicznej (GHP). Pozwoli to na uporz¹dkowanie sprawzwi¹zanych z higienizacj¹ zak³adu i przestrzeganiem podsta-wowych, uznanych zasad produkcji wyrobów ¿ywno�-ciowych tj. stosowanie w³a�ciwych dla rodzaju produkcji

czynno�ci higienicznych, odpowiednich �rodków myj¹cych idezynfekuj¹cych, zgodnego z wymogami sanitarnymi sprzê-tu higienicznego do mycia i dezynfekcji.

Niestety, w praktyce czêsto zdarza siê, ¿e zak³adymiêsne s¹ zlokalizowane w starych budynkach, gdziedochodzi do krzy¿owania siê dróg surowca z gotowym pro-duktem. Poci¹ga to za sob¹ konieczno�æ przebudowyzak³adu lub wybudowania go od nowa. Inne nak³ady, którebardzo czêsto musz¹ byæ poniesione, a s¹ to du¿e koszty,dotycz¹:- Przebudowy systemu wentylacji;- W³a�ciwego wyprofilowania posadzek;- Zmiany systemu kanalizacyjnego;- Zapewnienia nale¿ytego ch³odzenia w pomieszczeniach

do tego przeznaczonych; - Wymiany przestarza³ych maszyn na typy

pozwalaj¹ce na ³atwe rozmontowanie i skuteczne mycieoraz dezynfekcje;

- Zainstalowania �luz sanitarnych;- Przebudowy i zmiany usytuowania szatni dla

pracowników.W³adze Unii Europejskiej z uwag¹ �ledz¹ nasze

dzia³ania, a w szczególnych przypadkach prosz¹ o informa-cje dotycz¹ce strategii dzia³añ.Pomy�lny przebieg tej harmonizacji warunkuje uzyskanie

przez Polskê statusu pe³noprawnego cz³onka Unii.Jako�æ tworzonego prawa w Polsce w okresie dos-

tosowawczym powinna byæ bardzo wysoka, winnatransponowaæ regulacje Unii w sposób przejrzysty, zrozu-mia³y, minimalizuj¹cy wieloznaczno�æ interpretacji przezzainteresowane strony uraz osoby wdra¿aj¹ce w praktyceprawo w ca³ym ³añcuchu ¿ywno�ciowym.Budowa zaufania do produktów spo¿ywczych drog¹gwarancji bezpieczeñstwa produktu dawanych przez produ-centa - wspierana dzia³aniem systemu urzêdowej kontroli¿ywno�ci - uzale¿nia powodzenie produktu od jako�ci, a tapodlegaæ musi nadzorowi i kontroli w ca³ym ³añcuchu¿ywno�ciowym. Koñcowy produkt jest emanacj¹ zarównodobrej praktyki rolniczej, jak i dobrych praktyk przetwórst-wa, przechowywania i dystrybucji oraz rozwoju produktóww aspekcie ich jako�ci.

Mo¿na powiedzieæ, ¿e ka¿da polska dobra firmamiêsna mo¿e konkurowaæ z zachodnioeuropejskimi produ-centami miêsa na lokalnym, regionalnym, krajowym i wspól-nym rynku, tak¿e na rynkach trzecich. Jest to realne, gdy¿:- Wszyscy producenci miêsa w UE, a wiêc tak¿e

polskie firmy, bêd¹ prowadziæ dzia³alno�æ w oparciu o podobne, choæ nie identyczne - np. z powodu ró¿nychdop³at bezpo�rednich - regu³y gry rynkowej,

- Koszty produkcji i ceny surowców rze�nych,szczególnie byd³a rze�nego, s¹ u nas wci¹¿ ni¿sze ni¿ w krajach UE,

- Jako�æ surowców rze�nych, a szczególnie g³ówna ichcecha, czyli miêsno�æ jest w prawdzie w Polsce ni¿sza ni¿w krajach UE, ale równocze�nie niski poziom intensyfikacjichowu zwierz¹t stwarza mniejsze zagro¿enia dla jako�cizdrowotnej produktów miêsnych i nadaje im cechy corazbardziej cenione przez konsumentów,

- Mar¿e w przetwórstwie miêsa (mar¿a uboju i przerobumiêsa na produkty finalne) s¹ równie¿ ni¿sze w Polsce ni¿w krajach UE; dotyczy to równie¿ bran¿ handlowych.

QMS

Zdolno�æ dostosowania poszczególnych zak³adówmiêsnych do standardów sanitarno-weterynaryjnych UEzosta³a oceniona przez kierownictwo firm i przez s³u¿byweterynaryjne. Wynikiem tych ocen jest nasze stanowiskonegocjacyjne i podzia³ zak³adów na cztery grupy. S¹ onekwalifikowane w sposób nastêpuj¹cy:

W grupie A spe³niaj¹cej wymaganie standardy UE,jest 60 zak³adów miêsnych, ch³odni przetwórniwytwarzaj¹cych wyroby z udzia³em miêsa,

W grupie B zdolnych do spe³nienia tych standardówprzed integracj¹ z UE jest ok. 1700 zak³adów przetwórstwamiêsnego, w tym ok. 1,2 tys. zak³adów o ma³ej skali pro-dukcji,W grupie B2 zdolnych do spe³nienia wymagañ w d³u¿szymokresie jest 260 zak³adów ubiegaj¹cych siê o okresy przej�-ciowe,

W grupie C zakwalifikowano ok. 1700 zak³adów,g³ównie ma³ych, które nie s¹ zdolne spe³niæ wymaganychstandardów i które musz¹ przerwaæ dzia³alno�æ w zakresieuboju i przetwórstwa miêsa do dnia integracji z UE.Taka kwalifikacja zdolno�ci dostosowania zak³adów miês-nych do standardów UE okre�la strukturê sektora po inte-gracji, zbli¿on¹ do momentu przewidywanego wbran¿owym programie modernizacji i restrukturyzacji prze-mys³u miêsnego.

W toku rozmów z UE wynegocjowano okres przej�-ciowy dla bran¿y miêsnej, obowi¹zuj¹cy do 31 grudnia 2007roku. Oznacza to i¿ prace dostosowawcze w zak³adach,które zadeklarowa³y chêæ spe³nienia wymagañ UE, musz¹byæ do tego czasu zakoñczone.

Podobne okresy wynegocjowano dla innych bran¿y,w tym:- rybna: do koñca 2006 roku,- mleczarska: do koñca 2005 roku.

Oznacza to i¿ zak³ady produkcyjne, do czasuspe³nienia wszystkich wymagañ bêd¹ mog³y produkowaæ narynek lokalny. "Jak powiedzia³a dyr. Maria Boratyn-Laudañska z departamentu produkcji zwierzêcej resortu rol-nictwa, po naszym wej�ciu do UE rynkiem lokalnym bêdzierynek ca³ego kraju." ."

Wojciech JêdrusikKonsultant ds. Systemów Zarz¹dzaniaTÜV Akademia Polska Sp. z o.o.

Litratura:

1. Skrót referatów wyg³aszanych podczas XVIII dni przemys³u miêsnego, Warszawa, listopad 2002;

2. Obiedziñski M.: Polskie prawodawstwo ¿ywno�ciowea nowe regulacje prawne w UE, "Przemys³ Spo¿ywczy", 8/2002;

3. Urban R.: Szanse polskich firm miêsnych na wspólnym rynku europejskim, "Gospodarka Miêsna",1/2003,

4. Urban R.: Implikacje dla producentów i przetwórców miêsa wynikaj¹ce z wdro¿enia standardów UE, "Gospodarka Miêsna", 2/2001,

5. Ziêba S.: Trzy uwagi o sytuacji sektora miêsnego na tle programu gospodarczego rz¹du wobec rolnictwa,"Gospodarka Miêsna", 10/2002,

6. Tyszkiewicz S.: Prawo ¿ywno�ciowe Unii Europejskiej, "Gospodarka Miêsna", 3/2002,

7. Kitzman P.: Wdra¿anie systemu HACCP w przemy�le miêsnym "Przemys³ Spo¿ywczy", 4/2001,

8. Tyszkiewicz S.: Strategia bezpieczeñstwa ¿ywno�ci w Polosce "Gospodarka Miêsna", 4/2002,

9. Ko³odziej J.: Ksiêga higieny jako element systemu HACCP w przemy�le miêsnym, "Gospodarka miêsna", 1/2003,

10. Kwiatek K.: Zakres i forma dzia³ania kontroliwewnêtrznej w zapewnienie produkcji bezpiecznej

¿ywno�ci "Gospodarka Miêsna", 10/2001,11. Wymienione ustawy i rozporz¹dzenia.

QMS

Wojciech Jêdrusik - absolwent AkademiiEkonomicznej w Krakowie - Wydzia³Towaroznawstwa. Aktualnie konsultant w zakresiezarz¹dzania jako�ci¹. Zaliczony egzamin auditorawiod¹cego w zakresie auditowania systemówzarz¹dzania jako�ci¹ wg norm ISO serii 9000:2000oraz szkolenie Pe³nomocników ds. KontroliObrotu w zakresie Wewnêtrznego SystemuKontroli. Ma na swoim koncie wdro¿enia sys-temów zarz¹dzania jako�ci¹ w 20 firmach oraz 5systemów zarz¹dzania bezpieczeñstwem ¿ywno�cioraz przeprowadzenie ok. 20 szkoleñ z zakresuHACCP i ISO 9001.

W nastêpnym numerze:

1. Platforma TUVdotCOM - ³atwiejszy dostêp2. Jako�æ w szkole

BIULETYN JAKO�CI9

BIULETYN JAKO�CI10

AUTOBUS ENERGETYCZNY to mobilne centrum eduka-cyjno-informacyjne prowadz¹ce kampaniê promuj¹ca przed-siêwziêcia i inicjatywy energo-oszczêdne oraz odnawialne�ródta energii we wszystkich regionach Polski.

Przyjazd autobusu poprzedzony zostanie informacj¹ o ter-minie, czasie i miejscu jego postoju, umieszczon¹ w najbardziej uczêszczanych punktach w danej miejscowo�-ci.

Eksperci podró¿uj¹cy autobusem demonstruj¹ dzia³anienowocze snychurz¹dzeñ i tech-nologii ener-gooszczêdnychw c h o d z ¹ c y c h w sk³ad wyposa-¿enia autobusu.Oferuj¹ nieod-p³atn¹, obiekty-wn¹ i aktualn¹wiedzê na temat

przedsiêwziêæ i inicjatyw zwi¹za-nych z efektywno�ci¹ ener-getyczn¹ i odnawialnymi �ród³ami energii realizowanychzarówno w Polsce, jak i w krajach Unii Europejskiej.

Prezentuj¹ mo¿liwo�ci finansowania tego typu przedsiê-wziêæ. Odwiedzaj¹cy autobus mog¹ do�wiadczalniesprawdziæ zasady dzia³ania wybranych urz¹dzeñ oraz otrzy-maæ od ekspertów odpowiednie materia³y.

Mieszkañcyzdobêd¹ informacje na temat, jak ka¿dy z nas mo¿e przy-czyniæ siê do oszczêdzania energii we w³asnym domu,mieszkaniu, w miejscu pracy, w czasie podró¿y, a tymsamym, jak mo¿e to pozytywnie wp³yn¹æ na stan domowegobud¿etu.

Reprezentanci samorz¹du gminnegobêd¹ mieli mo¿liwo�æ podczas rozmów z ekspertami w auto-busie oraz w trakcie organizowanych specjalnie spotkañ(seminariów), poznania dostêpnych instrumentów s³u¿¹cychbardziej wydajnej konsumpcji energii na terenie ich dzia³aniaoraz mo¿liwo�ci wykorzystania alternatywnych �róde³energii.

Przedsiêbiorcyuzyskaj¹ informacje podczas rozmów z ekspertami w auto-busie oraz w trakcie organizowanych specjalnie spotkañ(seminariów) na temat mo¿liwo�ci zastosowaniaw swoim przedsiêbiorstwie dostêpnych technologii ener-gooszczêdnych oraz sposobów ich finansowania, jak

równie¿ przygotowania i efektywnego wdra¿ania systemówzarz¹dzania energi¹ powoduj¹cych znacz¹c¹ redukcjêkosztów funkcjonowania przedsiêbiorstwa.

Kampaniarozpoczê³a siê we wrze�niu 2003 roku i trwaæ bêdzie do koñca sierpnia 2005 roku.W ramach 11 dwumiesiêcznych kampanii regionalnych autobus odwiedzi kilkaset gmin w ca³ej Polsce.

Wykonawcy projektu:

AUTOBUS ENERGETYCZNY

Jest organizacj¹ z 10-letnim do�wiadczeniem w dziedziniezarz¹dzania, realizowania i dokumentowania projektówfinansowanych przez UE i innych. www.bsu-berlin.de

Zajmuje siê dwoma dziedzinami: Ochron¹ �rodowiska iTechnologi¹ Energetyczn¹. Istnieje od 20 lat i przez tenczas zajmowa³a siê wdra¿aniem projektów z takichdziedzin jak kontrola zanieczyszczenia powietrza czyzarz¹dzanie odpadami i ich utylizacja. www.umwelt-tuv.de

Jest organizacj¹, która od 8 lat uczestniczy w realizacji izarz¹dzaniu projektami z dziedziny efektywno�ci energety-cznej, �róde³ energii alternatywnych, budownictwa ener-gooszczêdnego. www.kape.gov.pl

Jest polsko-niemieck¹ firm¹ konsultanck¹ zajmuj¹c¹ siêprzede wszystkim efektywno�ci¹ energetyczn¹.www.kesco.pl

Jest firm¹ z 8 letnim do�wiadczeniem g³ównie w zaga-dnieniach dotycz¹cych �róde³ odnawialnych.www.ecofys.nl

Szkolenia

W ka¿dym numerze prezentujemy Pañstwu szkole-nia planowane na najbli¿sze kilka miesiêcy. Kursyszkoleniowe z zakresu badañ nieniszcz¹cych odbywaj¹siê we wspó³pracy z Instytutem Spawalnictwa wGliwicach oraz SLV Halle. Szczegó³ów odno�nie programów szkoleñudzielaj¹ pracownicy:

Anna Królicka - Kierownik Dzia³u Szkoleñ

Artur Donath - Kierownik Sekcji Szkoleñ ds. BadañNieniszcz¹cych

TÜV Akademia Polska Sp. z o.o.ul. M. Sk³odowskiej - Curie 3441-800 Zabrzetel/fax.: (32) 271 64 87

Nazwa szkolenia Termin Tematyka

Auditor Wewnêtrzny SystemuZarz¹dzania Bezpieczeñstwem

Pracy wg OHSAS 18001

03-05.11.2003 1. Cele Systemów Zarz¹dzania Bezpieczeñstwem i Higien¹ Pracy2. Struktura OHSAS 18001 i rozumienie zawartych tam definicji3. Przegl¹d OHSAS 18001 z punktu widzenia auditora4. Planowanie i przygotowanie siê do auditu5. Przygotowanie listy kontrolnej6. Prowadzenie auditu7. Sprawozdania z auditu i przedstawianie niezgodno�ci8. Dzia³ania poauditowe9. Omówienie obszarów, w których auditorzy napotykaj¹ na

trudno�ci10. Æwiczenia i warsztaty11. Test egzaminacyjny

Auditor Wiod¹cy SZJ wg EN ISO 9001:2000

- 1. Struktura i wymagania systemu zarz¹dzania jako�ci¹ wg ISO 9001:2000

2. Przegl¹d ISO 9001 z punktu widzenia auditora3. Planowanie i przygotowanie auditów4. Prowadzenie auditów5. Obraz lidera grupy (konstruowanie list)6. Teoria "X-Y" i jej zastosowanie (teoria McGregora)- autoocena7. Czym jest kierowanie?8. Zadania kierownika w zespole9. Zarz¹dzanie i organizacja czasu10. Ustalanie priorytetów11. U³atwienia i przeszkody12. Asertywno�æ w kontakcie z samym sob¹ i z innymi13. Planowanie14. Narzêdzia planowania czasu15. Informacja zwrotna - do�wiadczenie osobiste16. Æwiczenia i warsztaty17. Test egzaminacyjny

Auditor Wewnêtrzny�rodowiskowegoSystemuZarz¹dzania wg ISO 14001

08-10.12.2003 1.Struktura i wymagania normy ISO 140012.Metodologia przeprowadzania auditów w �wietle wymagañ normy ISO140013.Cele auditu4.Odpowiedzialno�æ i uprawnienia osób uczestnicz¹cych w audicie5.Planowanie auditów 6.Ustalanie niezgodno�ci z wymaganiami7.Wymagania wobec auditorów8.Zapisy dotycz¹ce auditów9.Dzia³ania koryguj¹ce10.Æwiczenia i warsztaty11.Test egzaminacyjny

Pe³nomocnik SZJ w Przemy�leMotoryzacyjnym wg ISO TS

16 949

15-22.11.2003 1. Podej�cie procesowe oraz zarz¹dzanie procesem2. Wytyczne dotycz¹ce certyfikacji3. Balance Score Card i elementy controllingu4. Norma: punkt 7,85. SPC i MSA6. FMAE7. APQP i PPAP8. Egzamin

Auditor Wewnêtrzny wg ISOTS 16949

12-14.11.2003 1. Geneza i struktura normy ISO/TS 169492. Wymagania normy ISO/TS 16949 - interpretacja i porównanie z norm¹ ISO

9001 3. Podstawowe wymagania w zakresie:

- Zaawansowane planowanie jako�ci (APQP)- Zatwierdzanie wyrobów przez klienta (PPAP)- Statystyczne sterowanie procesem (SPC)- Analiza systemów pomiarowych (MSA)- Zapobieganie b³êdom (FMEA)4.Podstawy auditowania

5. Wymagania normy ISO/TS 16949 i ISO 6. Cele auditów7. Definicje stosowanych okre�leñ8. Wymagania wobec auditorów, zasady organizacji auditów9. Odpowiedzialno�æ i kompetencje pracowników uczestnicz¹cych w audicie

wewnêtrznym10. Planowanie auditów11. Wzorcowy przebieg auditu12. Techniki badania auditowego13. Ustalanie niezgodno�ci z wymaganiami14. Zapisy dotycz¹ce auditów15. Dokumentowanie auditu, mo¿liwe dzia³ania poauditowe16. Æwiczenia17. Test egzaminacyjny

Efektywna komunikacja wpraktyce

- Szkolenie obejmuje analizê sytuacji w sytuacjach zawodowych (rodzaj komu-nikacji, jako�æ, p³ynno�æ obiegu informacji, w¹skie gard³a itp.), naukê skute-cznych procedur komunikacyjnych oraz sugestie zachowañ w konkretnejstru-kturze organizacyjnej.

Negocjacje handlowe bezbarier

- Szkolenie poprzez gry negocjacyjne, symulacje i analizy zachowañ dostarczauczestnikom wiedzê i praktyczne do�wia-dczenia dotycz¹ce procesu negoc-jacji. Obejmuje zagadnienia pojêæ okre�laj¹cych sytuacjê negocjacyjn¹; jejdynamikê oraz kierowanie ni¹ poprzez specyficzne taktyki i techniki.Przejmuj¹c kontro-lê nad w³asn¹ emocjonalno�ci¹ i posiadaj¹c wiedzê o motywacji/strategii kontrahenta, uczestnicy szkolenia bêd¹ w stanie kontrolowaæ ca³y proces negocja-cji osi¹gaj¹c za³o¿one cele strate-giczne. Szkolenie obejmuje te¿ zagadnienia wspó³pracy w zespole negocja-torów.

Auditor Wewnêtrzny SZJ wgEN ISO 9001:2000

- 1. Struktura i wymagania systemu zarz¹dzania jako�ci¹ wg ISO 9001:2000

2. Przegl¹d ISO 9001 z punktu widzenia auditora3. Planowanie i przygotowanie auditów4. Prowadzenie auditów5. Æwiczenia i warsztaty6. Test egzaminacyjny

Auditor Jako�ci TÜV 05-09.01.2004 1. Zarz¹dzanie procesem2. Wymagania norm serii ISO 9000:2000 - badanie spe³nienia

wymagañ normy w organizacji3. Dokumentacja systemu zarz¹dzania jako�ci¹ - badanie doku-

mentacji w organizacji4. Auditowanie - planowanie i przeprowadzanie auditów5. Akredytacja, certyfikacja, notyfikacja6. Umiejêtno�ci interpersonalne7. Zajêcia warsztatowe8. Egzamin

Pe³nomocnik Jako�ci TÜV 08-16.03.2004 1. Zarz¹dzanie procesem2. Wymagania norm serii ISO 9000:20003. Dokumentacja systemu zarz¹dzania jako�ci¹4. Podstawy auditowania i certyfikacji, audit dostawcy5. Podstawy komunikacji6. Zajêcia warsztatowe7. Egzamin

Punkty Normy EN ISO9001:2000 - 5.3, 5.4 i 8

22-24.11.2003 1. Polityka jako�ci2. Cele organizacji dla poszczególnych funkcji i szczebli3. Dobór procesów monitorowania, pomiarów i analizy orga-

nizacji

Badanie Satysfakcji Klienta 01-03.12.2003 1. Znaczenie badania satysfakcji klienta w �wietle wymagañ normy ISO 9001:2000

2. Wymagania normy ISO 9001:2000 w aspekcie badania saty-sfakcji klienta

3. Budowanie i doskonalenie kwestionariuszy badañ4. Analiza wyników badañ5. "Klienta nasz Pan" - kontakty z klientami, prezentacja oferty

firmy, postêpowanie z trudnym klientem6. Æwiczenia i warsztaty

Nazwa szkolenia Termin Tematyka

VT (1+2) 06-10.10.2003 Badania wizualne

MT (1+2) 29.09-03.10.2003 Badania magnetyczno-proszkowe

UT 2 03-14.11.2003 Badania ultrad�wiêkowe

RT 2 FER 24-29.11.2003Badania radiograficzne - kurs uzupe³niaj¹cy do

RT2FAS

PT (1+2) 01-05.12.2003 Badania penetracyjne

EN ISO 9001:2000

Nazwa szkolenia Termin Tematyka

Dokumentacja syste-mu HACCP

21-24.10.2003 1. Ogólne pojêcie HACCP, GMP, GHP oraz metoddokumentowania. Dokumentowanie GMP i GHP

2. Dokumentowanie metod mycia, dezynfekcji, zwalczania szkodników oraz higieny pracowników

3. Dokumentowanie opisu produktu, dokumentowanieanalizy zagro¿eñ oraz CCP

4.Audit systemu, Ksiêga HACCP, Polityka i cele jako�ci

Auditor Zewnêtrznysystemu HACCP

- 1. Podstawy prawne i normatywne referencje, warunki powo³ania na auditora systemu

2. Wprowadzenie duñskiego standardu DS 3027E:1997

GMP i GHP - 1. Omówienie zasad GMP i GHP, definicje, historia2. Codex Allimentarius, wymagania prawne i doku-

mentowanie GMP i GHP

ZintegrowaneSystemy Zarz¹dzania

wg ISO 9001 i HACCP

- 1. Podstawowe pojêcia dotycz¹ce zarz¹dzania jako�ci¹ oraz zarz¹dzania bezpieczeñstwem ¿ywno�ci

2. Pojêcie systemu zarz¹dzania jako�ci¹ wg normy ISO9001:2000 oraz systemu HACCP

3. Zasady zarz¹dzania jako�ci¹ i ich omówienie4. Wymagania normy ISO 9001:2000 i ich omówienie5. Wymagania HACCP i ich omówienie6. Rodzaje auditów oraz wymagania i obowi¹zki

auditora wewnêtrznego7. Proces przygotowania auditu 8. Proces przeprowadzenia auditu 9. Proces raportowania auditu 10. Omówienie dzia³añ poauditowych11. Omówienie istoty dzia³añ koryguj¹cych12. Zintegrowane systemy zarz¹dzania13. Æwiczenia14. Test

Ekspert SystemuHACCP

24-26.09.200319-21.11.2003

1. Co to jest HACCP? - podstawowe definicje, pojêciesystemu

2. Systemy zapewnienia jako�ci w przemy�le spo¿ywczym.

3. Omówienie zasad GMP4. Omówienie zasad GHP5. Omówienie zasad GLP6. Dokumentowanie zasad GMP i GHP7. Omówienie wymagañ Codex Allimentarius i wyma-

gañ prawnych w zakresie GMP i GHP8. 7 zasad i 12 kroków HACCP9. Omówienie normy duñskiej DS 3027:200210. Egzamin

SYSTEM HACCP

Szkolenia z badañ nieniszcz¹cych

11

Klasyczna sa³atkamakaronowa

Sk³adniki na 4 porcje:

300 g makaronu - spiralek lub�widerkówsól250 g mro¿onego groszku8-10 korniszonów300 g kie³basypêczek natki pietruszki o kêdzierza-wych listkach

Dressing:150 g majonezu150 g jogurtu2-3 ³y¿ki octu i bia³ego winasól�wie¿o zmielony bia³y pieprz

Do dekoracji: pomidory i ga³¹zkizielonej pietruszki

Czas macerowania: l godzina

Makaron ugotowaæ "al dente" w du¿ejilo�ci trochê. posolonej wody, wed³ugprzepisu .na opakowaniu, odcedziæ,przelaæ zimn¹ wod¹ i zostawiæ dowystygniêcia. Groszek gotowaæ 5 minutw 200 ml lekko posolonej wody i nieodlewaj¹c wystudziæ.

Korniszony pokroiæ w ma³¹ kostkê.Kie³basê obraæ ze skóry i pokroiæ wkostkê wielko�ci l cm. Natkê pietruszkiop³ukaæ, strz¹sn¹æ. wodê i posiekaælistki.. Groszek odcedziæ, wodê wktórej siê gotowa³ - zostawiæ;.Wszystkie sk³adniki sa³atki wymieszaæw du¿ej salaterce.

Utrzeæ na g³adko majonez z jogurtem,3-4 ³y¿kami wody z gotowania groszkui z octem. Dressing przyprawiæ pikant-nie sol¹ i pieprzem i dodaæ do sa³atki.

Sa³atkê makaronow¹ zostawiæ na lgodzinê pod przykryciem dozmacerowania. Potem doprawiæ sol¹,pieprzem i octem, a je�li sa³atka bêdziezbyt sucha, domieszaæ do niej jeszczetrochê wody z gotowania groszku.Podawaæ udekorowan¹ pomidorami iga³¹zkami zielonej pietruszki.

RADA

Do sa³atki makaronowej najlepiej u¿yæ�wie¿e warzywa, takie jak pomidory,ogórki sa³atkowe i str¹ki papryki.Wyj¹tkowo smaczna jest sa³atka zmakaronem z pe³nego ziarna orkiszu,który jest o wiele zdrowszy odmakaronu z bia³ej m¹ki.

Do sa³atki pasuje orze�wiaj¹cy napój zwinem lub sokiem jab³kowym.

Zamek w Ogrodzieñcu zosta³ wznie-siony przez Kazimierza Wielkiego w po³owie XIV w. W okresie 1370-96by³ w³asno�ci¹ W³adys³awa Jagie³³y.Stopniowo przekszta³cano go w wielkizespó³ dzie³ obronnych, na którysk³ada³y siê trzy zasadnicze elementy:zamek górny (na skalistym wzgórzu, z cylindryczn¹ wie¿¹ obronn¹), �rednioraz dolny. Na pocz. XV w. zamekdzier¿awi³ Jan Odrow¹¿ ze Szczekocin.W latach 1540-51 starosta PiotrOpaliñski przebudowa³ zamek górny.W 1587 r. zamek zosta³ znacznie zniszczony przez wojska arcyksiêciaMaksymiliana - pretendenta do tronupolskiego, a w 1655 r. - przez najazdszwedzki. Od tego czasu ulega³ stopniowej ruinie. Zamek sk³ada³ siê z piêciu czê�ci. Najstarsz¹ by³ zamekgórny o kszta³cie czworoboku (pow.ok. 500 m2). W czê�ci pd.-wsch. znajdo-wa³a siê cylindryczna wie¿a o wys. ok.20 m. Niewielki dziedziniec zamyka³dom mieszkalny. Na prze³omie XVI i XVII w. w pn.-wsch. czê�ci wzniesionodwie wie¿e. Zamek dolny, o pow.ponad 2.000 m2, by³ otoczony murem.W XV i XVI w. postawiono dwapodzamcza od strony pd.-zach.

Podczêstochowski Olsztyn - wi¹¿e siê z jednym z prawdziwie "rzymskich" epizodów naszych dziejów. W 1587podczas walk z armi¹ próbuj¹cegozaw³adn¹æ polskim tronemMaksymiliana Habsburga zamkiemdowodzi³ Kasper Karliñski. Podczasszturmu oddzia³y landsknechtów u¿y³yjako tarczy 6-letniego syna burgrabiego.Kiedy ¿o³nierze zbli¿yli siê do bramy,Karliñski chwyci³ zapa³ armatni i zawo³awszy: "Wpierw by³em Polakiemni¿ ojcem", odpali³ dzia³o. Maksymilianzwin¹³ oblê¿enie. Determinacja Karliñ-skiego to potwierdzenie znaczenia,jakie zamek olsztyñski mia³ dlaRzeczypospolitej. Zbudowano go naP³askowy¿u Czêstochowskim, gdziew�ród licznych ostañców wyró¿nia siêgrzbiet skalny zwany Gór¹ Zamkow¹.

M¹¿ niespodziewanie wraca dodomu. ¯ona otwiera okno i mówi dokochanka:- Skacz!- Co� ty, przecie¿ to trzynaste piêtro!- Skacz, nie czas na przes¹dy...

Co powiedzia³a �winka, staj¹cnaprzeciw gniazdka elektrycznego?- I co, bidulko, zamurowali?

Mistrz w pchniêciu kul¹ do trenera: - Dzi� muszê pokazaæ klasê... na

trybunie siedzi moja te�ciowa.- Eee! Nie dorzucisz...

Idzie Czerwony Kapturek przez las,idzie, idzie... a wilka nigdzie nie ma.Szuka, wo³a - wilka ni widu, nis³ychu.W koñcu Czerwony Kapturek dotar³do babci, ale u niej te¿ go nie ma. Babcia zdenerwowana, bo wilkdawno powinien tu byæ i j¹ zje�æ. Obie radz¹, co robiæ: - wilka nie ma,bajka nie mo¿e siê skoñczyæ. Szukaj¹ go wiêc w lesie. Chodz¹,wo³aj¹. Wreszcie patrz¹.. na polance le¿ywilk. Podbiegaj¹ do niego:- Hej, wilk! Kapturka w lesie

przegapi³e�, babci nie zjad³e�, co siê sta³o?

Wilk na to:- Dajcie mi wszyscy spokój. Jestem

kompletnie wykoñczony. Ca³¹ noc tañczy³em z Costnerem.