Inspiracje biblijne w sztuce i muzyce

Paweł Korniak

kl. II a

Hiob

• Hiob został przedstawiony jako człowiek bogobojny, sprawiedliwy i wierny członek rodziny. Aby sprawdzić jego wiarę, Bóg poddaje go próbie - umierają dzieci Hioba, traci majątek, choruje na trąd, ale mimo to pozostaje wierny swemu Bogu. Przeżywa osobisty dramat i musi walczyć o swoją godność - przyjaciele mówią mu, by przyjął cierpienie jako karę za grzechy. Hiob okazuje się pokorny - dzięki temu Bóg wynagrodził go, i zwrócił straty z nawiązką. Najważniejszą cechą Hioba okazała się wytrwałość w wierze i ufność Bogu.

Hiob w sztuce

Albrecht Dürer - Hiob z żoną

- XVII tren Jana Kochanowskiego zawiera alegorię historii o Hiobie.

- Bogdan Ostromęcki - wiersz "Hiob”

- Carl Gustav Jung - "Odpowiedź Hiobowi”

- Leszek Kołakowski - "Job - czyli antymonie cnoty"

Abraham

• Abraham również został wypróbowany przez Boga. Rozkazał On, by Abraham złożył w ofierze swojego jedynego syna - Izaaka. Narąbał drzewa do spalenia ofiary i wyruszył w drogę. Związał syna i sięgnął po nóż, a gdy już miał zadać synowi śmierć, Anioł Pański do niego przemówił: „Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna.” Abraham był rozdarty - ale wykazał się przeogromną, niezłomną wiarą i wielkim samozaparciem, by stać się gotowym na poświęcenie własnego syna.

Abraham w sztuce

Ofiara Abrahama

Andrea del Sarto

Abraham w drodze do Kanaan

Pieter Lastman

Literatura1550 - Abraham sacrifiant - Theodore de Beza1843 - Bojażń i drżenie - Soren Aabye Kierkegaard1952 - Przymierze - Zofia Kossak-Szczucka2002 - Abraham : A Journey to the Heart of Three Faiths - Bruce Feiler2003 - Abraham - ojciec rodu - Theodore Hudler2005 - S.O.S. - Jerzy Surdykowski

Film1994 - Abraham w reż. Josepha Sargenta2005 - Abraham: A Journey to the Heart of Three Faiths w reż. Davida Wallace'a

Syn Marnotrawny

• Człowiek, który zawiódł swoich najbliższych - roztrwonił swoją część majątku, oddanego mu przez ojca. Zrozumiał swój grzech, wrócił do rodziny prosząc o przebaczenie. Przypowieść biblijna "O synu marnotrawnym" ukazuje, iż Bóg cieszy się z każdego nawróconego wiernego, choćby zgrzeszył on wcześniej i odszedł od wiary, lecz powrócił.

• Utracił on wcześniej swą łaskę i godność, złamał przymierze miłości. Mimo wszystko uznał swoją grzeszność, i dostąpił ojcowskiego aktu miłosierdzia.

Syn Marnotrawny w sztuce

Powrót syna marnotrawnego Rembrandt, ok. 1662

Powrót syna marnotrawnego, Guercino

Miłosierny Samarytanin

• Pewien człowiek został napadnięty i ograbiony. Przechodzący ludzie byli nieczuli na jego nieszczęście i w żaden sposób nie próbowali mu pomóc. Pomógł mu Samarytanin, dzieląc się z nim majątkiem i pielęgnując go. Po przybyciu do gospody zapłacił gospodarzowi za to, by się rannym człowiekiem opiekował - a gdyby wydał więcej, to miłosierny Samarytanin odda mu pieniądze w drodze powrotnej.

• Samarytanin jest wcieleniem bezinteresownej dobroci i miłości do drugiego człowieka.

Miłosierny Samarytanin w sztuce

"Miłosierny samarytanin" Federico Benkovich

„Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem”

Rembrandt

Salomon

• Salomon jest według Biblii synem Dawida. To bardzo często przytaczana postać dobrego i sprawiedliwego władcy. Jego najbardziej znanym czynem jest rozwiązanie sporu dwóch kobiet o to, do której należy dziecko. Mądry Salomon rzekł, by przeciąć dziecko na pół - wtedy jedna z kobiet powiedziała by tego nie robić - czym udowodniła to, że dziecko należy do niej.

• Król Salomon stanowi archetyp człowieka niebywale rozsądnego i sprawiedliwego.

Salomon w sztuce

Salomon i królowa Saby

Batisterio san Giovanni

Salomon i królowa Saby

Piero della Francesca

Utwory literackie z Salomonem w roli głównej:Starotestamentowe apokryfy: Testament Salomona, Psalmy Salomona, Ody Salomona;Dialogues of Salomon and Saturn (X wiek) – staroangielskie podanie; partnerem Salomona w dyspucie jest chaldejski książę Saturn;Lob Salomons (poemat religijny powstały między 1100 a 1110 rokiem);Dialogus Salomonis et Marcolfi (ok. 1200 r.) – łaciński dialog prozą;Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem grubym a sprośnym autorstwa Jana z Koszyczek (1521)Dramat S. Bricka Sapientia Salomonis z 1547 roku.

Utwory muzyczne z Salomonem:Oratorium G. Carissimiego Judicium Salomonis (XVII wiek)

Melodramat J. Elsnera Sąd Salomona wystawiony w Warszawie w 1806 roku

"Bóg dał Salomonowi mądrość i rozsądek nadzwyczajny oraz rozum nieogarniony, jak piasek na brzegi morza. Toteż mądrość Salomona przewyższała wszystkich ludzi Wschodu i Egipcjan. (...) Wypowiedział bowiem trzy tysiące przysłów, a pieśni jego było tysiąc pięć"

(1 Ks. Król., 5, 9-12).