BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie?

[Rozdziały:]

1. Dlaczego warto czytać Biblię?2. Walka Biblii o przetrwanie3. Fałszywy przyjaciel Biblii4. Jak dalece wiarygodny jest „Stary Testament”?5. „Nowy Testament” — historia czy mit?6. Czy naprawdę zdarzyły się cuda?7. Czy w Biblii są sprzeczności?8. Czy nauka dowiodła, że Biblia się myli?9. Proroctwa, które się spełniły10.Proroctwo biblijne, spełniające się na naszych oczach11.Wewnętrzna harmonia Biblii12.Źródło wyższej mądrości13.„Słowo Boże jest żywe”14.Biblia a ty

[Skróty nazw przekładów Biblii oraz innych cytowanych dzieł religijnych:]

Bg — Biblia gdańska z 1635 rokuBp — Biblia poznańska, wyd II, Księgarnia św.Wojciecha, Poznań 1987Bw — Biblia warszawska, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa 1975BT — Biblia Tysiąclecia, wydanie II, Pallottinum, Poznań-Warszawa 1971NW — New World Translation of the Holy Scriptures — With References, 1984

Jeżeli nie zaznaczono inaczej, wersety biblijne są przytoczono z New World Translation of the HolyScriptures — With References (Pismo Swięte w Przekładzie Nowego Świata — wydanie z przypisami. WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY OF PENNSYLVANIA, wydanie w języku polskim w roku 1992

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 1

Dlaczego warto czytać Biblię?

Świat, w którym żyjemy, boryka się z mnóstwem na pozór nierozwiązalnych problemów. Miliony ludzi głoduje. Stale przybywa narkomanów. Coraz więcej rodzin się rozpada. Mnożą się doniesienia o kazirodztwie i przemocy w rodzinach. Oddychamyzanieczyszczonym powietrzem i pijemy zatrutą wodę. Jednocześnie coraz więcej ludzi pada ofiarą przestępstw. Czy uda się kiedyś zaradzić temu wszystkiemu?

NA DOMIAR złego żyjemy w epoce ścierania się krańcowo różnych poglądów. Na przykład wieluzdecydowanie sprzeciwia się aborcji, nazywając ją zabijaniem nie narodzonych dzieci. Inni są głęboko przekonani, że kobiety mają prawo do rozporządzania swym ciałem i powinny same podejmować takie decyzje. Jedni uznają homoseksualizm, cudzołóstwo i stosunki przedmałżeńskie za coś rażąco niemoralnego, a drudzy — za sprawę osobistą. Kto ma rację, a kto się myli?

Biblia jest najbardziej rozpowszechnioną i najczęściej tłumaczoną książką świata

[2] Wskazówki w kwestiach moralnych oraz skuteczne rozwiązania problemów, takich jak przestępczość, głód i zanieczyszczenie środowiska, można znaleźć w Biblii. Niestety, dla sporej

części ludzi przestała ona być autorytetem. Dawniej z szacunkiem dawano jej posłuch — przynajmniej na Zachodzie. Chociaż Księgę tę spisywali ludzie, to jednak wyznawcy chrześcijaństwa na ogół uznawali ją za Słowo Boże i wierzyli, że jej treść została natchniona przez samego Boga.

[3] Tymczasem dzisiaj bardzo modny stał się sceptycyzm. Kwestionowane bywa wszystko: obyczaje, poglądy, zasady moralne, a nawet istnienie Boga. Powątpiewa się zwłaszcza o wartości Biblii. Większość uważa ją za przestarzałą i nieżyciową. Niewielu współczesnych intelektualistów widzi w niej Słowo Boże. Ludzie gotowi są raczej zgodzić się z naukowcem Jamesem Barrem, który napisał: „Przedstawiam tu powstanie przekazu biblijnego jako dzieło człowieka. To

ludzie wyłożyli w niej swe wierzenia”.*przyp.1

[4] Czy i ty tak sądzisz? Czy uważasz Biblię za słowo ludzkie, czy za Słowo Boże? Jakkolwiek odpowiesz, zastanów się: Jeżeli Biblia jest tylko dziełem człowieka, to logicznie rzecz biorąc, żadnekonkretne rozwiązanie naszych problemów nie istnieje. Ludzie muszą radzić sobie, jak potrafią, licząc na to, że uda im się uniknąć samozagłady w wyniku zatrucia środowiska lub wojny nuklearnej. Jeżeli jednak Biblia jest Słowem Bożym, to właśnie jej potrzebujemy, żeby pomyślnie przetrwać te trudne czasy.

[5] W niniejszej książce przedstawiono dowody, że Biblia naprawdę jest Słowem Bożym. Mamy nadzieję, że po ich rozpatrzeniu uświadomisz sobie, iż w Piśmie Świętym podano jedyną realną szansę wybrnięcia z kłopotów dręczących ludzkość. Ale najpierw chcielibyśmy zwrócić uwagę na pewne fakty, które same w sobie czynią Biblię godną głębszego zainteresowania.

Najpoczytniejsza książka świata[6] Przede wszystkim Biblia jest najpoczytniejszą i najbardziej rozpowszechnioną książką świata. Według Księgi rekordów Guinnessa w latach od 1815 do 1975 wydrukowano jakieś 2 500 000 000 (dwa i pół miliarda) egzemplarzy Pisma Świętego. To zawrotna liczba. Nie ma książki, która pod tym względem mogłaby choć w przybliżeniu równać się z Biblią.

[7] Ponadto żadne inne dzieło literackie nie zostało przetłumaczone na tyle języków. Obecnie Biblia lub jej fragmenty są dostępne w ponad 1900 językach. Jak podaje Amerykańskie Towarzystwo Biblijne, może ją czytać 98 procent mieszkańców naszej planety. Wyobraźmy sobie, ile wysiłku kosztowało opracowanie tylu przekładów! Której jeszcze książce poświęcono tyle uwagi?

Wywiera wpływ[8] Według The New Encyclopœdia Britannica Biblia jest „księgozbiorem, który wywarł chyba

najprzemożniejszy wpływ na dzieje człowieka”.*przyp.2 Henryk Heine, dziewiętnastowieczny poeta niemiecki, wyznał: „Swoje oświecenie zawdzięczam po prostu lekturze pewnej książki (…) [jest nią] Biblia”. Całkiem słusznie nazywa się ją Pismem Świętym; kto utracił swego

Boga, może Go na nowo odnaleźć w tej Księdze”.*przyp.3 A żyjący w tym samym stuleciu William H.Seward, rzecznik zniesienia niewolnictwa, oświadczył: „Cała nadzieja na postęp

ludzkości leży w stale rosnącym oddziaływaniu Biblii”.*przyp.4

[9] Abraham Lincoln, szesnasty prezydent USA, uznawał Biblię za „najlepszy dar, jaki Bóg dał

człowiekowi (…) Bez niej nie umielibyśmy odróżnić dobra od zła”.*przyp.5 Brytyjski prawnik sir William Blackstone tak uwypuklił wpływ Biblii: „Wszystkie prawa ludzkie opierają się na tych dwóch fundamentach: prawie natury i prawie objawienia [Biblii], a zatem żadne prawa

ludzkie nie powinny pozostawać z nimi w sprzeczności”.*przyp.6

Nienawidzona i kochana

Jak widać na tym drzeworycie z XV wieku, wielu spalono żywcem za „zbrodnię” czytania Biblii

[10] Trzeba jednak zaznaczyć, że żadna inna księga nie była nigdy tak zaciekle zwalczana, wręcz nienawidzona. Od średniowiecza po wiek XX, Biblię publicznie palono. Jeszcze stosunkowo niedawno za jej czytanie lub rozpowszechnianie karano grzywną i więzieniem. W minionych stuleciach za takie „zbrodnie” często groziły tortury i śmierć.

[11] Z drugiej strony Biblia budziła w ludziach gotowość do poświęceń. Nawet srogie prześladowania nie były w stanie odstraszyć niektórych jej czytelników. W XVI wieku należał do nich Anglik, William Tyndale, absolwent Oksfordu i szanowany wykładowca uniwersytetu w Cambridge. [zob. w uStroniu dwa artykuły o Williamie Tyndale.

[12] Tyndale umiłował Biblię. Niestety, za jego czasów władze kościelne obstawały przy wydawaniujej wyłącznie w martwym języku łacińskim. Chcąc udostępnić tę Księgę swym rodakom, Tyndale postanowił przetłumaczyć ją na angielski. A ponieważ prawo na to nie zezwalało, musiał zrezygnować z wygodnej posady akademickiej i wyjechać z Anglii. Prowadząc trudny żywot uchodźcy, zdążył przełożyć na język ojczysty całe Pisma Greckie („Nowy Testament”) oraz część Pism Hebrajskich („Stary Testament”). W końcu jednak został schwytany, oskarżony o herezję i uduszony, a jego ciało spalono.

[13] Tyndale to tylko jeden z wielu ludzi, którzy poświęcili wszystko, żeby czytać Biblię bądź udostępniać ją innym. Żadna inna książka nie pobudziła tylu prostych mężczyzn i kobiet do wzniesienia się na takie wyżyny odwagi. Pod tym względem Biblia naprawdę nie ma sobie równej.

Uważana za Słowo Boże

Pisarze toiblyni twierdzili, że są natchnieni przez Boga

[14] Biblia jest też wyjątkowa z uwagi na pewne twierdzenie, często wysuwane przez jej pisarzy. Otóż w spisywaniu poszczególnych fragmentów tej Księgi brało udział około 40 mężczyzn, wśród nich królowie, pasterze, rybacy, urzędnicy, kapłani, a także lekarz i co najmniej jeden wódz. Jednakże wielokrotnie podkreślali oni, że nie spisywali własnych przemyśleń, lecz myśli Boga.

[15] Dlatego w Biblii nieraz spotykamy wypowiedzi w rodzaju: „Mówił przeze mnie duch Jehowy,a na języku moim było Jego słowo”. Albo: „Tak mówi Pan, Jahwe Zastępów” (2 Samuela 23:2; Izajasza 22:15, BT). W liście skierowanym do swego współpracownika w głoszeniu ewangelii apostoł Paweł napisał: „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i użyteczne w nauczaniu, upominaniu, prostowaniu spraw, karceniu w sprawiedliwości, aby człowiek Boży był należycieprzysposobiony, w pełni wyposażony do wszelkiej dobrej pracy” (2 Tymoteusza 3:16-17).

[16] Pogląd, że Biblia nie jest słowem ludzkim, lecz Bożym, znajduje też uzasadnienie w tym, iż odpowiada na pytania, na które może odpowiedzieć tylko Bóg. Wyjaśnia na przykład, dlaczego rządy ludzkie nie są w stanie zaprowadzić trwałego pokoju, co przynosi najwięcej zadowolenia z życia oraz jaka przyszłość czeka ziemię i jej mieszkańców. Są to sprawy, nad którymi nierzadko się zastanawia każdy myślący człowiek. Czy nie warto więc przynajmniej rozważyć możliwości, że Biblia jest Słowem Bożym i w związku z tym jedynym miarodajnym źródłem informacji?

[17] Zachęcamy do starannego przeanalizowania dowodów przedstawionych w tej książce. W niektórych rozdziałach rozpatrzono najczęstsze zarzuty wysuwane pod adresem Biblii. Czy jest nienaukowa? Czy zawiera sprzeczności? Czy relacjonuje rzeczywiste zdarzenia, czy jest tylko zbiorem legend? Czy naprawdę miały miejsce cuda w niej opisane? Odpowiedzi na te pytania poparto logicznymi dowodami. Następnie omówiono niezbite świadectwa Boskiego natchnienia Biblii, do których trzeba zaliczyć jej proroctwa, niezrównaną mądrość oraz zdumiewający wpływ na życie ludzi. Na koniec dowiesz się, jak może ona oddziaływać na twoje życie.

[18] Najpierw jednak rozważymy, jak otrzymaliśmy Biblię. Już same koleje losu tej niezwykłej Księgi dowodzą, że nie jest ona dziełem człowieka.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 2

Walka Biblii o przetrwanieIstnieje cały szereg dowodów na to, że Biblia naprawdę jest Słowem Bożym. Każdy z nich jest przekonujący, a razem wzięte są nie do obalenia. W kolejnych dwóch rozdziałach omówimy dowody, które wiążą się z dziejami Biblii. Prawdę mówiąc, już samo przetrwanie tej zdumiewającej Księgi do naszych czasów graniczy z cudem. Zapoznajmy się zatem z faktami.

Hebrajczycy byli niewielkim narodem,któremu stale zagrażały silniejsze państwa;ta starożytna płaskorzeźba ukazujeŻydów prowadzonych do niewoli asyryjskie

BIBLIA nie jest zwykłą książką. To cała biblioteka złożona z 66 większych i mniejszych ksiąg, zawierających między innymi prawa, proroctwa, poezję, rady oraz opisy wydarzeń historycznych. Kilkaset lat przed narodzinami Chrystusa wierni Żydzi, inaczej Izraelici, zakończyli spisywanie pierwszych 39 ksiąg — głównie po hebrajsku. Ta część Biblii często bywa nazywana Starym Testamentem. Pozostałe 27 ksiąg spisali po grecku chrześcijanie; są one powszechnie znane jako Nowy Testament. Zarówno z dowodów zawartych w samej Biblii, jak i z najstarszej tradycji wynika, że owe 66 ksiąg pisano przez około 1600 lat — od czasów, gdy dominującym mocarstwem był Egipt, do okresu, w którym władzę nad światem dzierżył Rzym.

Tylko Biblia ocalała[2] Kiedy przeszło 3000 lat temu zaczęto spisywać Biblię, Izrael był niedużym narodem, jakich wiele zamieszkiwało Bliski Wschód. Oddawał cześć jedynemu Bogu Jehowie (według innej wymowy: Jahwe), natomiast otaczające go ludy wielbiły całe mnóstwo najróżniejszych bogów i bogiń. W owych czasach nie tylko Izraelici tworzyli literaturę religijną. Również inne narody miały piśmiennictwo, odzwierciedlające ich religię i tradycje. Dużą popularnością cieszyła się na przykładakadyjska legenda o Gilgameszu, pochodząca z Mezopotamii, oraz utwory epickie z Ras Szamra, spisane w języku ugaryckim (używanym na obszarze dzisiejszej północnej Syrii). Do ogromnej spuścizny literackiej owej epoki należą jeszcze inne dzieła, takie jak Przepowiednia Nefer-rohu

oraz Napomnienia Ipuwera, spisane w języku egipskim, sumeryjskie hymny do różnych bóstw, a

także akadyjskie teksty prorockie. *przyp.1

[3] Wszystkie te bliskowschodnie dzieła literackie spotkał jednak ten sam los: poszły w zapomnienie. Zanikły nawet języki, w których zostały napisane. Dopiero w ostatnich latach archeolodzy i filolodzy dowiedzieli się o istnieniu tych utworów i je odcyfrowali. Tymczasem pierwsze spisane księgi Biblii hebrajskiej zachowały się do dziś i w dalszym ciągu mają licznych czytelników. Niekiedy uczeni twierdzą, jakoby były one oparte na pewnych starożytnych pismach. Ale już sam fakt, że o tamtych dziełach zapomniano, a Biblia hebrajska przetrwała, świadczy o jej całkowitej odmienności.

Na straży Słowa

Przed wynalezieniem druku Biblię przepisywano ręcznie

[4] Postawmy sprawę jasno: Z ludzkiego punktu widzenia przetrwanie Biblii nie było z góry przesądzone. Społeczności, wśród których powstawała, przeżywały tak krytyczne chwile i bywały tak ciemiężone, że zachowanie jej do naszych czasów jest naprawdę godne uwagi. Przed narodzinami Chrystusa naród żydowski, z którego wywodzili się pisarze Pism Hebrajskich („Starego Testamentu”), był stosunkowo niewielki. Wiódł niepewną egzystencję pomiędzy potężnymi sąsiadami, rywalizującymi o hegemonię. Walczył na śmierć i życie z Filistynami, Moabitami, Ammonitami, Edomitami i innymi narodami. Przez jakiś czas Hebrajczycy byli podzieleni na dwa królestwa, po czym okrutne imperium asyryjskie zmiotło z powierzchni ziemi królestwo północne. Następnie Babilończycy zniszczyli królestwo południowe, a ludność uprowadzili do niewoli, z której po 70 latach powrócił tylko ostatek.

[5] Zachowały się nawet relacje o próbach unicestwienia Izraelitów. Jeszcze za czasów Mojżesza faraon polecił zabijać wszystkich nowo narodzonych chłopców izraelskich. Gdyby usłuchano tego rozkazu, Hebrajczycy zostaliby wymazani z istnienia (Wyjścia [2 Mojżeszowa] 1:15-22). Znacznie później, gdy znaleźli się pod panowaniem perskim, podstępni wrogowie przeforsowali prawo, któremiało doprowadzić do wytępienia Żydów (Estery 3:1-15). Na pamiątkę udaremnienia tego spisku po dziś dzień obchodzą oni święto.

[6] Jeszcze później, kiedy Izraelici podlegali Syrii, król Antioch IV usilnie starał się ich zhellenizować, zmuszając do przyjęcia greckich obyczajów i czczenia greckich bogów. Ten plan również się nie powiódł. Ościenne narody po kolei znikały z widowni świata, a tymczasem Żydzi ani nie wyginęli, ani nie ulegli asymilacji. Razem z nimi przetrwały Pisma Hebrajskie.

Za czasów Neronaprzyłączenie siędo chrześcijanbyło zbrodnią

[7] Z represjami spotykali się także chrześcijanie, którzy spisali drugą część Biblii („Nowy Testament). Ich przywódca, Jezus, został stracony jak pospolity przestępca. Wkrótce potem władze żydowskie w Palestynie usiłowały zamknąć usta jego naśladowcom. Kiedy szerzyli swą wiarę w innych krajach, Żydzi uparcie ich tropili, starając się im przeszkadzać w pracy misyjnej (Dzieje 5:27-28; 7:58-60; 11:19-21; 13:45; 14:19; 18:5-6).

[8] Za panowania Nerona uległa zmianie tolerancyjna dotychczas postawa władz rzymskich. Tacyt pochwalał „najbardziej wyszukane kaźnie”, stosowane wobec naśladowców Chrystusa przez tegowystępnego imperatora. Odtąd przyłączenie się do chrześcijan uchodziło za najcięższą

zbrodnię.*przyp.2 W roku 303 n.e. cesarz Dioklecjan wystąpił przeciw samej Biblii. Chcąc wykorzenić chrystianizm, kazał spalić wszystkie egzemplarze tej Księgi znalezione u

chrześcijan.*przyp.3

[9] Te prześladowania i akty ludobójstwa poważnie zagrażały Biblii. Gdyby Żydów spotkał ten sam los, co Filistynów i Moabitów, albo gdyby władzom żydowskim, a potem rzymskim, powiodły się próby wytępienia chrześcijan, to komu by zależało na robieniu odpisów i przechowywaniu Biblii? Na szczęście nie zdołano unicestwić tych, którzy stali na jej straży — najpierw Żydów, a następnie chrześcijan — i Biblia ocalała. Ale pojawiło się jeszcze inne wielkie niebezpieczeństwo, groźne nie tyle dla jej istnienia, ile dla wiernego przekazania jej treści.

Błędy kopistów[10] Wiele z wymienionych tu starożytnych dzieł, które z biegiem czasu poszły w zapomnienie, wyryto w kamieniu lub wytłoczono na stosunkowo trwałych tabliczkach glinianych. Z Biblią było inaczej. Spisano ją na papirusie albo na pergaminie, a te materiały dużo szybciej niszczeją, toteż oryginalne rękopisy już dawno się rozsypały. Jak wobec tego przetrwała Biblia? Dzięki pracowitemu sporządzaniu tysięcy odpisów. Przed wynalezieniem druku był to zresztą normalny sposób powielania ksiąg.

[11] W odręcznym przepisywaniu kryło się jednak pewne niebezpieczeństwo. Sir Frederic Kenyon, słynny archeolog i dyrektor Muzeum Brytyjskiego, wyjaśnia: „Mózgowi i ręce człowieka nie udało się jak dotąd stworzyć bezbłędnej kopii obszerniejszego dzieła. (…) Zawsze wkradały

się jakieś pomyłki”.*przyp.4 Kiedy w manuskrypcie pojawił się błąd, powtarzano go w późniejszychkopiach tego egzemplarza. A ponieważ odpisów z czasem przybywało, więc nic dziwnego, że

znalazły się w nich liczne pomyłki.

[12] Skoro tekst biblijny przepisywano tysiące razy, skąd można mieć pewność, iż nie został całkowicie zmieniony? Rozpatrzmy to na przykładzie Pism Hebrajskich — „Starego Testamentu”. W drugiej połowie VI wieku p.n.e., po powrocie Żydów z niewoli babilońskiej, opiekę nad hebrajskim tekstem Biblii roztoczyli tak zwani soferim, czyli „przepisywacze”. Do ich obowiązkównależało sporządzanie na użytek publiczny i prywatny kopii tych Pism, służących do oddawania czci Bogu. Byli to nadzwyczaj staranni fachowcy, kierujący się szlachetnymi pobudkami.

[13] Od VII do X stulecia naszej ery, spadkobiercami soferim stali się masoreci. Nazwa tej grupy pochodzi od hebrajskiego słowa oznaczającego „tradycję”. W gruncie rzeczy również oni byli kopistami, którym powierzono zachowanie tradycyjnego tekstu hebrajskiego. Masoreci pracowali z drobiazgową dokładnością. Na przykład, każdy z nich miał obowiązek używać wiernej kopii tekstu wyjściowego i nie wolno mu było niczego pisać z pamięci. Zanim napisał jakąś literę, musiał ją

sprawdzić.*przyp.5 Profesor Norman K.Gottwald wyjaśnia:

Po zbadaniu zwoju Izajasza, znalezionego nad Morzem Martwym, okazało się, że księga ta przez 1000 lat właściwie wcale się nie zmieniła

„Pewne pojęcie o skrupulatności, z jaką wypełniali swoje obowiązki, daje nam wymaganie rabiniczne, aby wszystkie nowe rękopisy porównać z oryginałem, a kopie zawierające błędy natychmiast zniszczyć”.*przyp.6

[14] Jak dalece dokładny jest tekst przekazany przez soferim i masoretów? Do niedawna trudno byłoodpowiedzieć na to pytanie, ponieważ najstarsze kompletne manuskrypty hebrajskie pochodziły z Xwieku n.e. Jednakże w roku 1947, w grotach niedaleko Morza Martwego znaleziono bardzo stare pisma, wśród których były fragmenty Biblii hebrajskiej [zob. artykuły: Zwoje znad Morza Martwego oraz Prawda o zwojach, a takze Tekst masorecki]. Część z nich powstała jeszcze przed Chrystusem. Uczeni zestawili je ze znanymi dotąd rękopisami hebrajskimi, żeby sprawdzić dokładność przekazywania tekstu. Jak wypadło to porównanie?

[15] Wśród najstarszych odnalezionych pism była kompletna Księga Izajasza. Jest ona zadziwiająco zgodna z dostępną dziś Biblią masorecką. Profesor Millar Burrows oświadczył: „Wiele różnic między [odkrytym wówczas] zwojem Izajasza z klasztoru św. Marka a tekstem masoreckim daje się wytłumaczyć pomyłkami kopistów. Pominąwszy je, zwój ten jest uderzająco zgodny z manuskryptami średniowiecznymi. Taka zgodność dużo starszego rękopisu stanowi dobitne

potwierdzenie ogólnej dokładności tradycyjnego tekstu”.*przyp.7 Burrows dodał: „To zdumiewające, że w ciągu całego tysiąclecia tekst uległ tak nieznacznym zmianom”.*

* [Nie wszystkie manuskrypty, znalezione nad Morzem Martwym, równie dokładnie zgadzają się z zachowanym tekstem biblijnym. Niektóre wykazują stosunkowo dużo odchyleń. Nie znaczy to jednak, jakoby wypaczony został zasadniczy sens. Patrick W.Skehan z Amerykańskiego Uniwersytetu Katolickiego jest zdania, że najczęściej chodzi o „przeróbkę [tekstu biblijnego] z uwzględnieniem jego wewnętrznej logiki, wskutek czego zostaje on co prawda rozbudowany, ale treść pozostaje ta sama (…) Podłożem takiej postawy jest niekłamany szacunek dla tekstu,uznawanego za święty — przekazywanie go zgodnie z zasadą (jak byśmy dziś powiedzieli), że

Biblię trzeba objaśniać samą Biblią”.*przyp.8

Inny komentator zaznacza: „Mimo wszelkich wątpliwości nie da się zaprzeczyć, że obecnie posiadany tekst na ogół wiernie oddaje rzeczywiste słowa autorów, z których niejeden żył prawie 3000 lat temu, a istniejące różnice nie muszą budzić większych zastrzeżeń co do istoty

orędzia przekazanego nam w Starym Testamencie”.*przyp.9]

Dobrze udokumentowany tekst Biblii

Aby sobie uzmysłowić, jak dobrze udokumentowany jest tekst Biblii, wystarczy ją porównać ze spuścizną literacką czasów starożytnych, na przykład z dziełami klasyków greckich i rzymskich. Większość tych utworów powstała już po skompletowaniu Pism Hebrajskich. Nie ma żadnych doniesień o próbach wytępienia Greków lub Rzymian, a ich piśmiennictwa nie trzeba było zabezpieczać przed prześladowaniami. Zwróćmy jednak uwagę na następującą wypowiedź profesora F.F Bruce'a:

„Jeżeli chodzi o dzieło Cezara O wojnie galijskiej (spisane miedzy 58 a 50 rokiem przed Chr.), to zachowało się sporo manuskryptów, ale zaledwie 9 czy 10 jest w dobrym stanie, a najstarszy sporządzono jakieś 900 lat po śmierci Cezara”.

„Spośród 142 ksiąg historii Rzymu pióra Liwiusza (59 przed Chr.-17 po Chr.) przetrwało zaledwie 35; znamy je dzięki niespełna dwudziestu rękopisom, mającym jakie takie znaczenie, a wśród nich tylko jeden, zawierający fragmenty ksiąg III-VI, pochodzi z IV wieku”.

„Z 14 ksiąg Dziejów Tacyta (ok. 100 po Chr.) ocalało cztery i pół księgi; z 16 ksiąg jego Roczników, 10 zachowało się w całości, a 2 częściowo. Tekst ocalałych fragmentów obu tych wielkich dzieł historycznych opiera się wyłącznie na dwóch manuskryptach: jednym z IX i jednym z XI wieku. (…)”

„Historyczne dzieło Tukidydesa (ok. 460-400 przed Chr.) znamy z 8 rękopisów, z których najstarszy pochodzi mniej więcej z roku 900 po Chr., oraz z kilku skrawków papirusu, datujących się z początków ery chrześcijańskiej”.

„To samo można powiedzieć o Dziejach Herodota (ok. 488-428 przed Chr.). Mimo to, żadnemu filologowi klasycznemu nie przyszłoby na myśl kwestionowanie autentyczności pism Herodota bądź Tukidydesa tylko dlatego, że najstarsze manuskrypty ich dzieł, mające dla nas jakąkolwiek wartość, są ponad 1300 lat młodsze od oryginałów (The Books and the Parchments, strona 180).

Porównajmy te informacje z faktem, że istnieją tysiące rękopisów różnych części Biblii, a niektóre manuskrypty Chrześcijańskich Pism Greckich dzieli od tekstów oryginalnych niecałe 100 lat.

[16] W porównaniu z soferim, którzy byli dobrze wyszkolonymi specjalistami, chrześcijanie przepisujący grecką część Biblii, czyli tak zwany Nowy Testament, przypominali raczej

utalentowanych amatorów. Pracowali pod groźbą represji ze strony władz i bardzo poważnie traktowali swoje zadanie. Możemy być pewni, że dysponujemy właściwie tym samym tekstem, który pierwotnie ułożyli jego pisarze; mamy po temu dwa powody: Po pierwsze, istnieją manuskrypty datowane znacznie bliżej okresu spisywania oryginału, niż to ma miejsce w wypadku hebrajskiej części Biblii. Na przykład pewien fragment Ewangelii według Jana pochodzi z pierwszej połowy II wieku, wobec czego tylko niespełna 50 lat dzieli go od przypuszczalnego czasunapisania tej księgi przez Jana. Po drugie, wymownym dowodem czystości tekstu jest sama liczba zachowanych rękopisów.

Cesarzowi Dioklecjanowi nie udało się zniszczyć Biblii

[17] Sir Frederic Kenyon tak się wypowiedział na ten temat: „Trzeba z całą stanowczością podkreślić, że tekst Biblii jest w zasadzie godny zaufania, zwłaszcza jeśli chodzi o Nowy Testament. Manuskryptów Nowego Testamentu, jego wczesnych tłumaczeń oraz przytoczeń wdziełach najstarszych pisarzy Kościoła jest tak dużo, że na dobrą sprawę można mieć pewność, iż poprawne brzmienie każdego wątpliwego urywka zachowało się w pismach któregoś starożytnego autorytetu. Nie da się tego powiedzieć o żadnej innej dawnej

książce”.*przyp.10

Ludy i ich języki[18] Przetrwaniu Biblii nie sprzyjały nawet języki, w których pierwotnie powstała. Pierwsze 39 ksiąg spisano głównie w języku hebrajskim, bo właśnie nim mówili Izraelici. Nigdy nie był on jednak szeroko znany. Gdyby Biblia do dziś była osiągalna tylko w tym języku, nigdy nie wywarłaby wpływu na nikogo poza Żydami i nielicznymi cudzoziemcami, którzy potrafiliby ją czytać. Tymczasem, z myślą o Hebrajczykach mieszkających w egipskiej Aleksandrii, zaczęto w IIIwieku p.n.e. tłumaczyć hebrajską część Biblii na grecki. A ponieważ był to wówczas język międzynarodowy, Biblia hebrajska stała się łatwo dostępna dla nie-Żydów.

[19] Kiedy nadeszła pora na spisanie drugiej części Biblii, w dalszym ciągu powszechnie posługiwano się greką, toteż 27 ostatnich ksiąg biblijnych zredagowano właśnie w tym języku. Nie wszyscy go jednak rozumieli. Dlatego wkrótce potem zaczęły się pojawiać tłumaczenia tak hebrajskiej, jak i greckiej części Pisma Świętego na inne używane podówczas języki — na syryjski,koptyjski, ormiański, gruziński, gocki i etiopski. W łacinie, która była językiem urzędowym cesarstwa rzymskiego, powstało tyle tłumaczeń, że zaszła potrzeba opracowania jakiegoś „przekładu autoryzowanego”. Prace nad tą wersją, znaną jako Wulgata (co znaczy „ludowa” lub „popularna”), ukończono około roku 405.

[20] W ten sposób, mimo licznych przeszkód, Biblia przetrwała do pierwszych stuleci naszej ery.

Spisywana była przez ludzi, którzy należeli do pogardzanych i prześladowanych mniejszości, wiodących trudne życie pośród wrogiego świata. W trakcie kopiowania łatwo mogła ulec daleko idącym zniekształceniom, lecz tak się nie stało. I choć groziło jej niebezpieczeństwo, że będzie dostępna tylko dla ludzi mówiących wybranymi językami, zdołała tego uniknąć.

[21] Dlaczego Biblii tak trudno było przetrwać? Ona sama odpowiada: „Cały (…) świat leży w mocy Złego” (1 Jana 5:19, BT). W tej sytuacji należało się z góry spodziewać, że świat będzie wrogo nastawiony do głoszenia prawdy, co się zresztą potwierdziło. Wobec tego, czemu Biblia ocalała, podczas gdy tyle innych utworów literackich, które nie napotykały na takie przeszkody, poszło w zapomnienie? I na to pytanie znajdziemy w niej odpowiedź, czytamy bowiem: „Słowo Pana trwa na wieki” (1 Piotra 1:25, Bw). Jeżeli rzeczywiście jest ona Słowem Bożym, to żadna ludzka siła nie potrafi jej zniszczyć. Sprawdziło się to już nieraz, również w naszych czasach.

[22] Jednakże w IV wieku n.e. wydarzyło się coś, co doprowadziło do nowych ataków na Biblię i wywarło głęboki wpływ na bieg dziejów Europy. Zaledwie 10 lat po podjęciu przez Dioklecjana próby zniszczenia wszystkich odpisów Biblii zmieniła się polityka cesarstwa, a „chrześcijaństwo” doczekało się uznania prawnego. Dwanaście lat później, w roku 325, cesarz rzymski przewodniczył„chrześcijańskiemu” soborowi w Nicei. Dlaczego taki na pozór korzystny rozwój wydarzeń miał sięokazać niebezpieczny dla Biblii? Odpowiedź znajdziemy w następnym rozdziale.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 3

Fałszywy przyjaciel BibliiW rozdziale tym omówimy główną przyczynę, dla której wielu ludzi w krajach niechrześcijańskich nie chce uznać Biblii za Słowo Boże. Jak wynika z historii, chrześcijaństwo utrzymywało, iż wierzy w Biblię i jest jej strażnikiem. Niemniej religia ta kojarzy się z największymi potwornościami — od średniowiecznych wypraw krzyżowych i pogromów aż po współczesny Holocaust. Ale czy postępowanie chrześcijaństwa jest wystarczającym powodem do odrzucenia Biblii? W rzeczywistości okazało się dla niej fałszywym przyjacielem. Kiedy w IV wieku n.e. pojawiło się na arenie dziejów, walka Biblii o przetrwanie bynajmniej się nie zakończyła.

SPISYWANIE ostatniej księgi biblijnej ukończono pod koniec pierwszego stulecia. Odtąd chrześcijanie niestrudzenie sporządzali i rozpowszechniali odpisy kompletnej już Biblii, a zarazem pracowicie tłumaczyli ją na najpopularniejsze języki potoczne. Ale gdy zbory chrześcijańskie były zajęte tym chwalebnym dziełem, zaczęło się wyłaniać coś, co miało się okazać niesłychanie groźne dla przetrwania Biblii.

Dzieje chrześcijaństwa rozpoczęły się wtedygdy Konstantyn zalegalizowałówczesny „chrystianizm”

[2] Taki rozwój wypadków przepowiedziano zresztą w Piśmie Świętym. Pewnego razu Jezus podał przypowieść o człowieku, który obsiał swe pole ziarnem dobrej pszenicy. Tymczasem „gdy ludzie posnęli”, nieprzyjaciel zasiał tam chwasty. Oba rodzaje nasion wykiełkowały, przy czym chwasty przez jakiś czas zagłuszały pszenicę. Przypowieścią tą Jezus wskazał, że chociaż plonem jego działalności będą prawdziwi chrześcijanie, to po jego śmierci przenikną do zboru chrześcijanie fałszywi. W rezultacie trudno będzie odróżnić jednych od drugich (Mateusza 13:24-30, 36-43).

[3] Apostoł Piotr otwarcie ostrzegł przed wpływem, jaki przyrównani do chwastów „chrześcijanie” mieli wywrzeć na stosunek ludzi do Biblii i chrystianizmu. Napisał: „Między wami będą [też] fałszywi nauczyciele. Oni to niepostrzeżenie wprowadzą zgubne sekty i zaprą się nawet posiadacza, który ich nabył, czym przywiodą na siebie prędką zgubę. Ponadto wielu będzie naśladowało ich wyuzdane postępki i z powodu nich będzie się mówić obelżywie o drodze prawdy” (2 Piotra 2:1-2).

[4] Powyższe zapowiedzi Jezusa i Piotra zaczęły się spełniać już w pierwszym stuleciu. Do zboru chrześcijańskiego przenikali ambitni ludzie, którzy siali w nim niezgodę (2 Tymoteusza 2:16-18; 2 Piotra 2:21-22; 3 Jana 9-10). W następnych dwóch wiekach filozofia grecka skaziła czystość prawd biblijnych i w końcu zaczęto je mylić z różnymi doktrynami pogańskimi.

[5] W IV wieku cesarz rzymski Konstantyn uczynił chrześcijaństwo religią urzędową swego imperium. Ale znany mu „chrystianizm” ogromnie się różnił od religii, którą głosił Jezus. Przepowiedziane „chwasty” zdążyły się już bujnie rozplenić. Niemniej możemy być pewni, że przez cały ten czas nie brakło jednostek, które reprezentowały prawdziwy chrystianizm i dokładały starań, aby stosować się do Biblii jako do natchnionego Słowa Bożego (Mateusza 28:19-20). [zobacz też artykuły w uStroniu: Konstantyn Wielki, Jak katolicyzm przestał byc chrześcijaństwem oraz Jak chrześcijaństwo zaczęło nalezeć do świata ]

Sprzeciw wobec tłumaczenia Biblii[6] Właśnie w czasach Konstantyna zaczęło się kształtować chrześcijaństwo, jakie znamy obecnie. Wyłoniła się wówczas zdegenerowana odmiana chrystianizmu, która przestała być organizacją wyłącznie religijną. Stała się elementem państwa, a jej przywódcy odgrywali odtąd dużą rolę w polityce. Z czasem odstępczy kościół zaczął wyzyskiwać swą władzę polityczną w sposób całkowicie sprzeczny z biblijnym chrystianizmem, ściągając na Pismo Święte kolejne groźne niebezpieczeństwo. Jakie?

Papież Grzegorz VII oraz Innocenty III wyróżnili się w walce Kościoła katolickiego z tłumaczeniem Biblii na języki prostego ludu

[7] Otóż gdy łacina wyszła z codziennego użytku, zaszła potrzeba dokonywania nowych przekładówBiblii. Ale Kościół katolicki bynajmniej nie był już tym zainteresowany. W roku 1079 Wratysław, późniejszy król czeski, zamierzał nakazać przetłumaczenie Biblii na język swych poddanych i zwrócił się o zgodę do Grzegorza VII. Odpowiedź była odmowna. Papież oświadczył: „Dla każdego, kto często się nad tym zastanawia, jest rzeczą jasną, że nie bez powodu spodobało sięBogu Wszechmogącemu, aby pewne miejsca świętych pism okryć tajemnicą. Gdyby bowiem stały się łatwo dostępne, mogłyby być mniej szanowane czy nawet stać się przedmiotem pogardy bądź też zostać źle zrozumiane przez ludzi miernie wykształconych i doprowadzić do

popadnięcia w błąd”.*przyp.1

[8] Papież zatem życzył sobie, aby Biblia zachowała się tylko w martwej już łacinie. Nie powinna być tłumaczona na języki prostego ludu, lecz miała pozostać ‘okryta tajemnicą’.* Łacińska Wulgata, którą Hieronim opracował w V wieku w celu udostępnienia Biblii szerokiemu ogółowi, posłużyła teraz do zamknięcia jej przed ludźmi.

* [Powstało wprawdzie kilka przekładów na języki potoczne, ale przeważnie były to mozolnie sporządzane, bogato zdobione rękopisy, bynajmniej nie przeznaczone do powszechnego użytku.2]

[9] Z biegiem czasu kościół średniowieczny coraz mocniej przeciwstawiał się tłumaczeniu Biblii na inne języki. W roku 1199 papież Innocenty III napisał do arcybiskupa Metzu tak ostry list, że ten

kazał spalić wszystkie znalezione Biblie niemieckojęzyczne.*przyp.3 W roku 1229 synod w Tuluzie uchwalił dekret, w myśl którego „laicy” nie mogli posiadać żadnych ksiąg biblijnych w języku

narodowym.*przyp.4 W roku 1233 synod prowincjonalny w Tarragonie nakazał zebrać i spalić

wszystkie księgi „Starego albo Nowego Testamentu”.*przyp.5 W roku 1407 synod, zwołany przez arcybiskupa Thomasa Arundela do Oksfordu, kategorycznie zabronił tłumaczenia Biblii na

angielski lub jakikolwiek inny język współczesny.*przyp.6 A w roku 1431 angielski biskup Stafford zWells zakazał nie tylko dokonywania przekładów na język angielski, lecz także ich

posiadania.*przyp.7

[10] Wprawdzie ci dygnitarze kościelni nie dążyli do unicestwienia Biblii, ale chcieli uczynić z niej zabytek literacki, utrwalony w języku, w którym tylko niewielu potrafiło czytać. Mieli nadzieję, że

w ten sposób zapobiegną temu, co nazywali herezją, a co w gruncie rzeczy sprowadzało się do zakwestionowania ich władzy. Gdyby im się powiodło, Biblia stałaby się jedynie przedmiotem zainteresowań intelektualistów, wywierając nikły wpływ na życie zwykłych ludzi lub nie wywierając go wcale.

Obrońcy Biblii[11] Na szczęście sporo szczerych osób odmówiło podporządkowania się tym edyktom. Było to jednak niebezpieczne. Niektórzy straszliwie ucierpieli za „zbrodnię” posiadania Biblii. Weźmy na przykład pod rozwagę los pewnego Hiszpana, nazwiskiem Julian Hernandez. W książce History of Christian Martyrdom (Historia męczeństwa chrześcijan) J.Foxe podaje, że ów Julian (Juliano) „podjął się przewiezienia z Niemiec do swego kraju znacznej liczby Biblii, ukrytych w beczkach po winie reńskim”. Na skutek zdrady wpadł jednak w ręce katolickiej inkwizycji. Ludzie, dla których Biblie te były przeznaczone, „zostali wszyscy bez wyjątku poddani torturom,po czym większość z nich skazano na rozmaite kary. Sam Juliano został spalony, dwudziestu upieczono na rożnie, niektórzy otrzymali wyrok dożywotniego więzienia, kilku wychłostano

publicznie, wielu zesłano na galery”.*przyp.8

[12] Cóż za przerażające nadużycie władzy! Nie ulega wątpliwości, że owi dostojnicy religijni nie mieli absolutnie nic wspólnego z biblijnym chrystianizmem! Sama Biblia wyjawia, kogo reprezentowali, mówiąc: „Dzieci Boże i dzieci Diabła ujawniają się w ten sposób: Kto nie trwa przy sprawiedliwości, nie pochodzi od Boga; tak samo ten, kto nie miłuje swego brata. Takie bowiem jest orędzie, które słyszeliście od początku: że mamy się nawzajem miłować; nie jak Kain, który pochodził od złego i zabił swego brata” (1 Jana 3:10-12).

[13] To naprawdę zdumiewające, że kobiety i mężczyźni byli gotowi narazić się na tak okropny los, byle zdobyć Biblię! A podobne przykłady można by mnożyć — także w naszych czasach. Bezgraniczne oddanie dla Boga, jakie ta Księga wszczepia ludziom, gotowość wytrwałego znoszenia cierpień i poniesienia straszliwej śmierci — bez skargi, bez odwzajemniania się dręczycielom — wszystko to stanowi dobitne świadectwo, że Biblia jest Słowem Bożym (1 Piotra 2:21).

[14] Kiedy w XVI wieku protestanci zbuntowali się przeciw władzy Kościoła katolickiego, został onw końcu zmuszony do przetłumaczenia Biblii na języki używane w ówczesnej Europie. Ale nawet wtedy kojarzono ją raczej z protestantyzmem niż z katolicyzmem. Ksiądz katolicki Edward J.Ciuba tak napisał na ten temat: „Trzeba uczciwie przyznać, że jednym z tragiczniejszych następstw reformacji był brak zainteresowania Biblią ze strony wiernych. Wprawdzie nigdy nie poszła

ona całkiem w zapomnienie, ale dla większości katolików stała się księgą zamkniętą”.*przyp.9

Krytyka wyższa[15] Jednakże kościoły protestanckie również nie są bez winy, jeśli chodzi o przeciwstawianie się Biblii. Z biegiem lat pewni uczeni protestanccy przygotowali innego rodzaju atak na tę Księgę, a mianowicie atak intelektualny. W XVIII i XIX wieku rozwinęła się metoda prowadzenia badań nad Biblią znana pod nazwą wyższej krytyki tekstu. Jej rzecznicy głosili, że na znaczną część Biblii składają się legendy i mity. Niektórzy utrzymywali nawet, jakoby Jezus nigdy nie istniał. Uczeni ci

nie tylko nie uznawali Biblii za Słowo Boże, ale wręcz twierdzili, iż jest ona dziełem ludzkim, w dodatku bardzo chaotycznym.

[16] Chociaż później odstąpiono od najbardziej skrajnych poglądów, w seminariach dalej wykłada się krytykę wyższą i nierzadko słychać, że duchowni protestanccy publicznie odrzucają spore fragmenty Biblii. Oto przykład: W Australii pewna gazeta przytoczyła opinię duchownego anglikańskiego, iż Pismo Święte często „po prostu mija się z prawdą. Niektóre opisy nie zgadzają się z historią. Różne szczegóły są w oczywisty sposób poprzekręcane. Taki tok myślenia jest produktem krytyki wyższej.

„Będzie się mówić obelżywie[17] Największą jednak przeszkodą, utrudniającą przyjmowanie Biblii za Słowo Boże stało się chyba postępowanie chrześcijaństwa. Zapewnia ono, iż kieruje się Pismem Świętym, a tymczasem jego poczynania ściągnęły ogromną hańbę zarówno na tę Księgę, jak i na samo pojęcie „chrześcijanin”. Jak przepowiedział apostoł Piotr, o drodze prawdy zaczęto „mówić obelżywie” (2 Piotra 2:2).

Odrażające postępowanie chrześcijaństwa wzbudziło u wielu wątpliwości, czy Biblia jest Słowem Bożym

[18] Na przykład w tym samym okresie, kiedy Kościół zakazywał tłumaczenia Biblii, papież firmował wysyłanie na Bliski Wschód wypraw wojennych przeciw muzułmanom. Nazwano je „świętymi” krucjatami, ale nie było w nich nic świętego. Pierwsza — do której przylgnęło miano „krucjaty ludowej” — nadała ton następnym. Jeszcze przed opuszczeniem Europy rozpasane oddziały krzyżowców, podjudzane przez kaznodziejów, zwróciły się przeciwko Żydom niemieckim,mordując ich w jednym mieście po drugim. Dlaczego? Historyk Hans Eberhard Mayer wyjaśnia: „Argument, że Żydzi jako wrogowie Chrystusa zasłużyli na karę, to jedynie żałosna próba

zatajenia rzeczywistego motywu, którym była chciwość”.*przyp.10 [zobacz też artykuły w uStroniu: Krucjaty, Żarliwa wiara, Wyprawy krzyżowe]

[19] W XVI wieku rebelia protestancka odsunęła katolicyzm od władzy w wielu krajach europejskich. Doprowadziło to między innymi do wojny trzydziestoletniej (1618-1648), którą pewien angielski podręcznik nazwał „jedną z najstraszliwszych wojen w dziejach Europy”. A co było jej główną przyczyną? „Nienawiść katolików do protestantów i protestantów do

katolików”.*przyp.11

[20] W owych czasach chrześcijaństwo zaczęło się już rozprzestrzeniać poza Europą, zanosząc kulturę „chrześcijańską” do innych części świata. Tę ekspansję, opartą na sile zbrojnej, cechowały zachłanność i okrucieństwo. Na przykład hiszpańscy konkwistadorzy błyskawicznie rozprawili się zcywilizacjami obu Ameryk. W pewnym dziele historycznym czytamy: „Namiestnicy hiszpańscy z reguły niszczyli rodzimą kulturę, nie zastępując jej europejską. Najważniejszym motywem,

który ich ściągał do Nowego Świata, była żądza złota”.*przyp.12 [zob. też artykuły w uStroniu: Holocaust Nowego Świata, Zniewalająca siła złota]

[21] Również misjonarze protestanccy wyruszali z Europy na inne kontynenty. Jednym z efektów ich działalności było ułatwienie penetracji kolonialnej. Dość powszechny jest dziś pogląd, że takie „inicjatywy misyjne wielokrotnie wyzyskiwano dla usprawiedliwienia i zamaskowania podboju ludności. Dobrze znane są wzajemne powiązania między misjami, techniką i

imperializmem”.*przyp.13

[22] Ścisłe związki religii chrześcijaństwa z państwem przetrwały do naszych czasów. Ostatnie dwiewojny światowe toczyły się głównie pomiędzy narodami „chrześcijańskimi”. Po obu stronach duchowieństwo zachęcało młodzież, aby walczyła i zabijała wrogów — którzy często należeli do tej samej religii. W książce If the Churches Want World Peace (Jeżeli kościołom zależy ną pokoju światowym) czytamy: „Z pewnością nie przynosi zaszczytu [kościołom] fakt, że dzisiejsze metody prowadzenia wojny rozwinęły się i doprowadziły do największych spustoszeń w

państwach oddanych sprawie chrystianizmu”.*przyp.14

Żołnierze rosyjscy z okresu pierwszej wojny światowej kłaniają się ikonie, zanim wyruszą zabijać drugich „chrześcijan”

Słowo Boże trwa[23] To skrótowe przypomnienie długich i ponurych dziejów chrześcijaństwa miało uwypuklić dwa fakty. Po pierwsze: Wydarzenia te stanowią spełnienie proroctwa biblijnego. Przepowiedziano w nim, iż wielu ludzi, pretendujących do miana chrześcijan, ściągnie hańbę na Biblię i na

chrystianizm. Tak się też stało, co dowodzi prawdziwości Pisma Świętego Nie wolno nam jednak zapominać, że postępowanie chrześcijaństwa nie ma nic wspólnego z biblijnym chrystianizmem.

[24] Sam Jezus wyjaśnił, w jaki sposób można rozpoznać prawdziwych chrześcijan: „Po tym wszyscy poznają, że jesteście moimi uczniami: jeśli będzie między wami miłość”(Jana 13:35). Powiedział również: „Nie należą do świata, jak i ja nie należę do świata” (Jana 17:16). Z obu tych punktów widzenia jest oczywiste, iż chrześcijaństwo rzeczywiście nie ma nic wspólnego z chrystianizmem przedstawionym w Biblii. Chociaż podaje się za jej przyjaciela, to okazało się przyjacielem fałszywym.

[25] Po drugie: Biorąc pod uwagę fakt, że chrześcijaństwo jako całość tyle razy szkodziło Biblii, jestdoprawdy rzeczą znamienną, iż przetrwała ona do dziś i w dalszym ciągu wywiera pozytywny wpływ na życie wielu osób. Przetrzymała zarówno ostry zakaz tłumaczenia, jak i zaciekłe ataki modernistycznych erudytów oraz niechrześcijańskie postępowanie zakłamanych przyjaciół. Dlaczego? Ponieważ różni się od każdej innej książki. Biblia nie może pójść w zapomnienie. Jest Słowem Bożym, a sama przecież mówi: „Trawa usycha, kwiat więdnie, ale słowo Boga naszego trwa na wieki” (Izajasza 40:8, Bw).

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 4

Jak dalece wiarogodny jest „Stary Testament”?Zarówno w tym rozdziale, jak i w kilku następnych omówimy szereg zarzutów stawianych Biblii przez współczesnych krytyków. Niektórzy twierdzą, że Księga ta sama sobie zaprzecza i że jest „nienaukowa”, lecz tym zajmiemy się później. Najpierw zastanówmy się nad często wysuwanym argumentem, jakoby Biblia była zwykłym zbiorem mitów i legend. Czy jej przeciwnicy mają uzasadnione podstawy do tak nieprzychylnego sądu? Na początek przyjrzyjmy się Pismom Hebrajskim, czyli tak zwanemu Staremu Testamentowi.

TRWA oblężenie starożytnego grodu. Napastnicy przeprawili się gromadnie przez Jordan i rozłożyli się obozem pod wysokimi murami obronnymi. Ale jakże osobliwa jest ich taktyka! Przez sześć dni codziennie okrążali miasto w zupełnym milczeniu i tylko towarzyszący im kapłani dęli w rogi. Dziś, siódmego dnia, w ciszy obchodzą je siedem razy. Wtem kapłani z całej siły dmą w rogi. Wojownicy wznoszą potężny okrzyk bojowy i wtedy ogromne mury miasta walą się w tumanach pyłu, pozbawiając oblężonych osłony! (Jozuego 6:1-21).

[2] W taki sposób Księga Jozuego, szósta z kolei w Pismach Hebrajskich, opisuje, jak około 3500 lattemu zdobyto Jerycho. Ale czy istotnie tak było? Wielu zwolenników krytyki wyższej z przekonaniem odpowiedziałoby przecząco.* Twierdzą oni, iż na wspomnianą księgę biblijną, tak jak na pięć poprzednich, składają się legendy, spisane wiele stuleci po faktach, których podobno dotyczą. Taki sam pogląd wyraziłoby sporo archeologów — ich zdaniem w okresie, gdy Izraelici

wkraczali do Kanaanu, Jerycho być może jeszcze nie istniało.

* [Mianem „krytyki wyższej” (albo „metody historyczno-krytycznej”) określa się badanie Biblii, mające na celu ustalenie takich szczegółów, jak autorstwo, materiały źródłowe oraz czas zredagowania danej księgi.]

[3] Są to poważne zarzuty. W trakcie czytania Biblii nietrudno zauważyć, że jej nauki są osadzone wrealiach historycznych. Bóg zajmował się konkretnymi mężczyznami, kobietami, rodzinami i ludami, a swoje przykazania dał rzeczywistemu narodowi. Nowożytni uczeni, podważający wartośćhistoryczną Pisma Świętego, kwestionują zarazem znaczenie i wiarogodność jego treści. Jeżeli Biblia naprawdę jest Słowem Bożym, to przedstawione w niej relacje muszą zasługiwać na zaufanie, nie mogą więc zawierać legend ani mitów. Czy krytycy mają podstawy do negowania jej rzetelności historycznej?

Czy krytyka wyższa jest wiarogodna?[4] Wyższa krytyka tekstu biblijnego rozwinęła się na dobre w XVIII i XIX wieku. W drugiej połowie XIX stulecia, Niemiec Julius Wellhausen ogłosił teorię, według której pierwsze 6 ksiąg Biblii — w tym Księga Jozuego — powstało w V wieku p.n.e., a więc około tysiąca lat po opisanych w nich wydarzeniach. Zaznaczył jednak, że są oparte na wcześniejszych

materiałach.*przyp.1 Hipotezę tę uwzględniono w 11 wydaniu Encyclopœdia Britannica z roku 1911;wyjaśniono tam: „Księga Rodzaju to dzieło zredagowane po powrocie z niewoli [babilońskiej] na podstawie źródła kapłańskiego (P), pochodzącego z tego okresu, oraz wcześniejszych źródeł niekapłanskich, które wyraźnie różnią się od P językiem, stylem i podejściem do religii”.

Milton używał wielu stylów. Czy zwolennicy krytyki wyższej sądzą, że jego utwory są dziełami kilku różnych autorów?

[5] Dla Wellhausena i jego zwolenników dzieje przedstawione w początkowej części Pism

Hebrajskich „to nie tyle historia, ile popularne, tradycyjne przekazy z przeszłości”.*przyp.2 Relacje o dawniejszych wydarzeniach uważali oni za zwykłe odzwierciedlenie późniejszych losów Izraela. Twierdzili na przykład, że nienawiść między Jakubem a Ezawem jest fikcją, symbolicznym przedstawieniem wrogości, jaka po wiekach dzieliła Izraelitów i Edomitów.

[6] Zgodnie z powyższymi założeniami, krytycy ci utrzymywali, że Mojżeszowi nigdy nie polecono zbudować arki przymierza, a Izraelici nie mieli na pustyni żadnego przybytku, stanowiącego

ośrodek kultu. Ponadto wyrażali pogląd, iż powaga kapłaństwa Aaronowego ugruntowała się dopiero na krótko przed zburzeniem Jeruzalem przez Babilończyków, co ich zdaniem nastąpiło w

początkach VI wieku p.n.e.*przyp.3

[7] Jakimi „dowodami” popierano te wymysły? Rzecznicy krytyki wyższej zapewniają, że potrafią podzielić tekst początkowych ksiąg Pisma Świętego na kilka różnych dokumentów. Ogólnie rzecz biorąc, opierają się na założeniu, iż każdy werset, w którym samodzielnie występuje hebrajski odpowiednik słowa Bóg (Elo-him), został napisany przez kogoś innego niż werset, w którym Boga

nazywa się imieniem Jehowa — tak jakby jeden pisarz nie mógł użyć obu tych określeń.*przyp.4

[8] Prócz tego, ilekroć któraś z ksiąg biblijnych częściej niż raz wspomina o tym samym wydarzeniu, uważa się to za dowód, że miała więcej niż jednego redaktora, mimo iż literatura starosemicka dostarcza przykładów podobnych powtórzeń. Zakłada się również, że za każdą zmianą stylu kryje się zmiana pisarza. A przecież nawet w czasach nowożytnych niektórzy autorzy w poszczególnych fazach swej kariery albo w dziełach o odmiennej tematyce posługują się różnym stylem.*

* [Na przykład angielski poeta John Milton napisał podniosły poemat epicki „Raj utracony” w zupełnie innym stylu niż poemat „L’Allegro”, a jeszcze innym stylem odznaczają się jego traktaty polityczne.]

[9] Czy istnieje jakiś konkretny dowód na poparcie powyższych hipotez? Bynajmniej. Pewien komentator nadmienił: „Krytyka to w najlepszym wypadku spekulacje i przypuszczenia — coś, co zawsze można zmodyfikować lub podważyć i zastąpić czymś innym. To gimnastyka intelektualna, obciążona bagażem wszelkich wątpliwości i domysłów, nierozerwalnie

związanych z tego rodzaju zabawą”.*przyp.5 W szczególności o wyższej krytyce Biblii można śmiało powiedzieć, że są to zwykłe „spekulacje i przypuszczenia”.

[10] Gleason L.Archer jun. wskazuje na jeszcze jeden słaby punkt argumentacji stosowanej w krytyce wyższej. Otóż jego zdaniem „szkoła Wellhausena opiera się na domyśle (którego niemalnie próbuje uzasadnić), iż religia Izraela została stworzona przez ludzi, podobnie jak

wszystkie inne religie, i że należy w niej widzieć zwyczajny produkt ewolucji”.*przyp.6 A zatem Wellhausen i jego zwolennicy wyszli z założenia, że Biblia jest tylko dziełem ludzkim, i na tym oparli dalsze rozumowanie.

[11] Już w roku 1909 The Jewish Encyclopedia zwróciła uwagę na kolejne dwie ułomności tej teorii:„Argumenty, którymi Wellhausen niemal całkowicie zawojował współczesnych krytyków Biblii, zasadzają się na dwóch przesłankach: po pierwsze, że w miarę rozwoju religii komplikuje się jej rytuał, i po drugie, że starsze źródła z konieczności traktują o wcześniejszych stadiach rozwojowych rytuału. Pierwsze z tych założeń pozostaje w sprzeczności ze świadectwem kultur pierwotnych, drugie zaś nie znajduje potwierdzenia w zbiorach przepisów rytualnych, na przykład indyjskich”.

[12] Czy istnieje możliwość sprawdzenia hipotez wysuwanych przez krytykę wyższą? Wspomniana encyklopedia podała dalej: „Poglądy Wellhausena są oparte prawie wyłącznie na formalnej analizie tekstu i będą wymagały uzupełnienia badaniami, uwzględniającymi punkt widzenia

instytucjonalnej archeologii”. Czy z upływem lat nauka ta dowiodła słuszności koncepcji Wellhausenowskich? Odpowiedzi udziela The New Encyclopœdia Britannica: „Krytyka archeologiczna zdaje się coraz mocniej potwierdzać wiarogodność typowo historycznych szczegółów nawet z najdawniejszych okresów [dziejów biblijnych] i podważa teorię, jakoby relacje zawarte w Pięcioksięgu [najstarszej części Pisma Świętego] stanowiły jedynie odzwierciedlenie czasów znacznie późniejszych”.

[13] Skoro krytyka wyższa ma tyle słabych punktów, więc dlaczego jest tak popularna wśród dzisiejszych intelektualistów? Ponieważ mówi im to, co chcą usłyszeć. W XIX wieku pewien uczony oświadczył: „Mnie osobiście ta książka Wellhausena spodobała się chyba bardziej niż wszystkie inne, albowiem odnoszę wrażenie, że palący problem historii Starego Testamentu nareszcie został rozwiązany w sposób zgodny z zasadami ewolucji człowieka, które jestem

zmuszony stosować również do dziejów każdej religii”.*przyp.7 Najwidoczniej krytyka wyższa odpowiadała poglądom, którym hołdował jako ewolucjonista. Obu tym teoriom przyświecał w gruncie rzeczy jeden cel: Ewolucjonizm miał wykazać, że można nie wierzyć w Stwórcę, a głoszona przez Wellhausena krytyka wyższa — że nie trzeba wierzyć w Boskie natchnienie Biblii.

[14] Założenie, iż Biblia nie jest słowem Boga, lecz człowieka, trafia do przekonania intelektualistom żyjącym w racjonalistycznym wieku XX.* Znacznie łatwiej jest im uwierzyć, że proroctwa spisano po fakcie, niż uznać ich autentyczność. Zamiast wziąć pod uwagę możliwość, że opisane w Biblii cuda istotnie się zdarzyły, wolą je przedstawiać jako mity, legendy lub podania ludowe. Jednakże rozumowanie takie wynika z uprzedzenia i nie daje solidnych podstaw do kwestionowania prawdomówności Pisma Świętego. Krytyka wyższa wykazuje poważne braki, a wszelkie napaści na Biblię, zmierzające do udowodnienia, iż nie jest ona Słowem Bożym, skończyły się całkowitym fiaskiem.

* [Obecnie większość intelektualistów skłania się ku racjonalizmowi. Według definicji słownikowej, racjonalizm to „przekonanie o sile i możliwościach poznawczych rozumu ludzkiego oraz o konieczności kierowania się nim we wszelkim działaniu”, również przy ustalaniu prawdy religijnej. Racjonaliści usiłują wyjaśnić wszystko w kategoriach czysto ludzkich, bez uwzględniania ewentualnej ingerencji Bożej.]

Czy archeologia potwierdza Biblię?

„Rapsod o Nabonidzie” informuje, że powierzył on władzę królewską swemu pierworodnemu

Wartość archeologii

„Archeologia udostępnia przykładowe egzemplarze starożytnych narzędzi i naczyń, broni i ozdób, fragmenty murów i budowli. Większość z nich można uszeregować chronologicznie oraz dość jednoznacznie utożsamić z odpowiednimi określeniami i kontekstami w Biblii. Pod tym względem jej opisy realiów kulturowych tamtych czasów są dokładne. Szczegóły doniesień biblijnych nie są wytworem bujnej fantazji autora, lecz autentycznym odbiciem świata, w którym miały miejsce relacjonowane wydarzenia — zarówno te powszednie, jak i nadprzyrodzone” (The Archaeological Encyclopedia of the Holy Land).

[15] Archeologia — jako dyscyplina badawcza — jest nauką znacznie lepiej udokumentowaną niż krytyka wyższa. Odkrywając pozostałości dawnych cywilizacji, archeolodzy pod niejednym względem przyczynili się do pogłębienia naszej wiedzy o zamierzchłych czasach. Nic więc dziwnego, że wykopaliska raz po raz okazują się zgodne z tym, o czym czytamy w Biblii. Częstokroć już pomogły oczyścić ją z zarzutów, które podnosili przeciwnicy.

[16] Na przykład z Księgi Daniela wynika, że ostatnim władcą Babilonu, przed zdobyciem miasta przez Persów, był Belszazar, nazywany też Baltazarem (Daniela 5:1-30, Bp, BT). Ponieważ wyglądało na to, iż żadne źródło, oprócz Biblii, nie wspomina o Belszazarze, zarzucono jej, że się myli, bo nikogo takiego w ogóle nie było. Jednakże w XIX wieku znaleziono, w ruinach na południu Iraku, sporo niewielkich cylindrów, zapisanych pismem klinowym. Okazało się, iż zawierają między innymi modlitwę o zdrowie najstarszego syna Nabonida, króla Babilonu. Jak miałna imię ten potomek władcy? Belszazar.

[17] A zatem Belszazar istniał naprawdę! Ale czy był królem, gdy zdobyto Babilon? Większość odnalezionych później dokumentów mówi o nim jako o synu królewskim i następcy tronu. Sporo światła na faktyczną pozycję Belszazara rzucił jednak pewien tekst klinowy, zwany „Rapsodem o Nabonidzie”, w którym napisano: „Powierzył on [Nabonid] ‘Obóz’ swemu najstarszemu (synowi), pierworodnemu; wojsko w całym kraju oddał pod jego (rozkazy). Dał (we

wszystkim) swobodę, powierzył mu królowanie”.*przyp.8 A zatem Belszazarowi przekazano władzę królewską, co znaczy, że w gruncie rzeczy był królem!* Taki układ stosunków między nim

a jego ojcem Nabonidem wyjaśnia, dlaczego Belszazar w trakcie ostatniej uczty w Babilonie obiecał uczynić Daniela trzecim w królestwie (Daniela 5:16). Skoro najwyższym władcą Babilonu był Nabonid, to sam Belszazar zajmował dopiero drugą pozycję.

* [Co ciekawe, w latach siedemdziesiątych XX wieku odkryto w północnej Syrii posąg pewnego starożytnego władcy, świadczący o tym, iż niekiedy tytułowano kogoś królem, nawet gdy ściśle rzecz biorąc, miał on niższą rangę. Na posągu tym, przedstawiającym władcę Gozanu, widnieją napisy w języku asyryjskim i aramejskim. Inskrypcja asyryjska przedstawia go jako namiestnika

Gozanu, natomiast równoległy napis aramejski określa go mianem króla.*przyp.9 Nie ma, więc, nic wyjątkowego w tym, że w urzędowych inskrypcjach babilońskich nazywa się Belszazara następcą tronu, a w aramejskim fragmencie Księgi Daniela — królem.]

Dalsze świadectwa wiarogodności

Urzędowe zapiski babilońskie potwierdzają biblijne doniesienie o upadku Jeruzalem

[18] Historyczną dokładność Biblii poświadcza jeszcze wiele innych odkryć archeologicznych. Czytamy na przykład, że gdy król Salomon objął tron po swym ojcu Dawidzie, w Izraelu nastał okres wspaniałego dobrobytu: „A Judejczyków i Izraelitów było tak wiele jak piasku nad brzegiem morza; toteż jedli, pili i weselili się” (1 Królewska 4:20, Bw). Potwierdza to następująca informacja: „Świadectwa archeologiczne wyjawiają, że w X wieku przed Chr. i nieco później w Judzie szybko wzrastała liczba ludności, a pokój i dobrobyt osiągnięty dzięki Dawidowi

umożliwił budowę wielu nowych miast”.*przyp.10

[19] Juda i Izrael stały się potem odrębnymi państwami, a Izraelici podporządkowali sobie sąsiedni Moab. Pod rządami króla imieniem Mesza, Moabici podnieśli bunt, toteż Izrael wypowiedział im wojnę, sprzymierzając się z Judą i królestwem Edomu (2 Królów 3:4-27). Rzecz ciekawa, w roku 1868 odnaleziono w Jordanii stelę (pionową płytę kamienną) z inskrypcją w języku moabickim, opisującą ten konflikt słowami samego Meszy.

[20] W roku 740 p.n.e. Bóg dopuścił, żeby Asyryjczycy spustoszyli buntownicze północne królestwoizraelskie (2 Królów 17:6-18). Omawiając biblijną relację z tego wydarzenia, archeolog Kathleen Kenyon zaznaczyła: „Można by podejrzewać, że jest w niej trochę przesady”. Ale czy takie wątpliwości byłyby uzasadnione? Pani Kenyon wyjaśniła: „Archeologiczne świadectwa upadku królestwa Izraela są chyba jeszcze wyrazistsze niż sprawozdanie biblijne. (…) Całkowite zrównanie z ziemią miast izraelskich: Samarii i Chasoru, a także zniszczenie Megiddo, stanowią konkretne dowody archeologiczne na to, że pisarz [biblijny] niczego nie

przejaskrawił”.*przyp.11

Stela moabicka zawiera relację samego Meszy o wojnie Moabu z Izraelem

[21] Pismo Święte informuje, iż jeszcze później, za panowania króla Jehojachina, Jeruzalem obiegli izdobyli Babilończycy. Wydarzenie to utrwalono na odkrytej przez archeologów tablicy kamiennej, zwanej Kroniką babilońską. Można tam przeczytać: „Król Akadu [Babilonu] (…) obiegł miasto

Judy (Jahudu) i król zdobył miasto drugiego dnia miesiąca Adar”.*przyp.12 Jehojachin został uprowadzony do Babilonu i wtrącony do więzienia. Ale jak podaje Biblia, potem go uwolniono i przyznano mu specjalną rację żywności (2 Królów 24:8-15; 25:27-30). Potwierdzają to dokumenty urzędowe znalezione w Babilonie, wyszczególniające przydziały dla „Jaukina, króla

Jahudu”.*przyp.13

[22] Omawiając związek między archeologią a doniesieniami historycznymi, zawartymi w Piśmie Świętym, profesor David Noel Freedman nadmienił: „Jednakże ogólnie rzecz biorąc, archeologiacoraz mocniej poświadcza historyczną rzetelność relacji biblijnej. Obszerny zarys chronologii,obejmujący okres od patriarchów do N[owego] T[estamentu], odpowiada danym archeologicznym. (…) Przyszłe odkrycia zapewne potwierdzą obecne umiarkowane stanowisko, że tradycja biblijna ma podłoże historyczne i została przekazana wiernie, mimo iżnie jest historią w sensie krytycznym, czyli ściśle naukowym”.

[23] Nawiązując do podważania wiarogodności Biblii przez krytykę wyższą, Freedman zaznacza: „Podejmowane przez nowożytnych uczonych próby odtworzenia dziejów biblijnych — na przykład wellhausenowski pogląd, jakoby epoka patriarchów stanowiła odzwierciedlenie okresu dwóch królestw, bądź też negowanie historyczności osoby Mojżesza i exodusu oraz opierająca się na tym założeniu przebudowa historii Izraela, dokonana przez Notha i jego zwolenników — wypadają w zestawieniu z danymi archeologicznymi dużo gorzej niż relacja

biblijna”.*przyp.14

Upadek Jerycha[24] Czy to znaczy, że archeologia w każdym wypadku jest zgodna z Biblią? Nie, gdyż mimo wszystko istnieją pewne rozbieżności. Jedna z nich dotyczy opisanego na wstępie dramatycznego zdobycia Jerycha. Według Pisma Świętego, było to pierwsze miasto zajęte przez Izraelitów, gdy

Jozue wprowadził ich do Kanaanu. Jak wynika z chronologii biblijnej, Jerycho padło w pierwszej połowie XV wieku p.n.e. Zostało wtedy całkowicie spalone, a potem przez setki lat nie było zamieszkane (Jozuego 6:1-26; 1 Królów 16:34).

[25] Przed drugą wojną światową profesor John Garstang prowadził prace wykopaliskowe w miejscu, w którym przypuszczalnie leżało niegdyś Jerycho. Odkrył tam bardzo stare miasto, wielokrotnie burzone i odbudowywane. Ustalił, że za którymś razem mury runęły jak gdyby wskutek trzęsienia ziemi, a miasto doszczętnie spłonęło. Jego zdaniem zdarzyło się to około roku 1400 p.n.e., co nie różni się zbytnio od daty zniszczenia Jerycha przez Jozuego, ustalonej na

podstawie Biblii.*przyp.15

[26] Po wojnie prace wykopaliskowe na terenie Jerycha kontynuowała archeolog Kathleen Kenyon. Doszła do wniosku, że Garstang się pomylił, bo zwalone mury odkryte przez niego są o setki lat starsze niż sądził. Oceniła, iż Jerycho zostało spustoszone w XVI wieku p.n.e., a w XV stuleciu, kiedy według Biblii podbił te ziemie Jozue, nie było tam już żadnego miasta. Doniosła też o prawdopodobnych dowodach innego zniszczenia, które mogło nastąpić w 1325 roku p.n.e., i dodała: „Jeżeli wiązać zburzenie Jerycha z najazdem pod wodzą Jozuego, to archeologia

podpowiada tę [ostatnią] datę”.*przyp.16

[27] Czyżby więc Biblia się myliła? Bynajmniej. Warto pamiętać, że choć archeologia stanowi okno w przeszłość, to nie zawsze jest ono czyste. Czasami bywa nawet mocno zabrudzone. Pewien komentator oznajmił: „Materiały wykopaliskowe są niestety fragmentaryczne i dlatego mają

ograniczoną wartość”.*przyp.17 Potwierdza się to zwłaszcza w wypadku wcześniejszych okresów historii Izraela, co do których dowody archeologiczne nie wypowiadają się jednoznacznie. A jeśli chodzi o Jerycho, to wskutek nasilonej erozji tamtejsze znaleziska są jeszcze mniej jasne.

Ograniczone możliwości archeologii[28] Nawet sami archeolodzy dostrzegają ograniczenia tej dziedziny wiedzy. Na przykład Yohanan Aharoni wyjaśnia: „Kiedy trzeba dokonać interpretacji historycznej lub historyczno-geograficznej, archeolog musi wyjść poza ramy nauk ścisłych, a zdać się na oceny oraz

hipotezy, by móc nakreślić pełny obraz dziejów”.*przyp.18 Nawiązując do wieku przypisywanego rozmaitym znaleziskom, dodaje: „Musimy więc stale pamiętać, że datowanie nie zawsze jest niepodważalne, a często bywa mniej lub bardziej wątpliwe”. Mimo to, jego zdaniem archeolodzy mogą obecnie w większym stopniu niż dawniej polegać na ustalonych przez siebie

datach.*przyp.19

[29] W książce The World of the Old Testament (Świat Starego Testamentu) postawiono pytanie: „Jak dalece obiektywne i naprawdę naukowe są metody stosowane przez archeologię?” Odpowiedź brzmi: „Archeolodzy są bardziej obiektywni przy .odkopywaniu' faktów niż przy ich interpretacji. Niemniej to, czym się pasjonują jako ludzie, odbija się również na sposobie prowadzenia wykopalisk. W miarę przekopywania się przez kolejne warstwy ziemi, nieuchronnie niszczą dowody, nie są więc w stanie sprawdzić swego ‘eksperymentu’ przez powtórzenie go. Właśnie z tego względu archeologia różni się od innych nauk, a opracowywanie sprawozdań z prac wykopaliskowych jest zadaniem nadzwyczaj

wymagającym i pełnym pułapek”.*przyp.20

[30] Archeologia może być zatem bardzo pomocna, ale — jak wszystkie ludzkie przedsięwzięcia — jest zawodna. Chociaż daje podstawy do wysuwania interesujących teorii, to nigdy nie powinniśmy ich uważać za bezsporne prawdy. Jeżeli archeolodzy interpretują swe znaleziska w sposób zaprzeczający Pismu Świętemu, nie należy automatycznie zakładać, iż to oni mają rację, a Biblia się myli. Wiadomo przecież, że ich wnioski nieraz się zmieniają.

[31] Warto nadmienić, iż w roku 1981 kwestią zburzenia Jerycha zainteresował się na nowo profesorJohn J. Bimson. Skrupulatnie przeanalizował ślady pożaru, który według Kathleen Kenyon strawił miasto w połowie XVI wieku p.n.e., i doszedł do wniosku, że nie tylko odpowiadają one biblijnemuopisowi zdobycia Jerycha przez Jozuego, ale że ogólny obraz archeologiczny Kanaanu doskonale zgadza się z tym, co o stanie tego kraju w okresie podboju przez Izraelitów mówi Pismo Święte. Toteż zdaniem Bimsona, poprzednie datowanie było błędne, a zagłada miasta w rzeczywistości

nastąpiła w połowie XV wieku p.n.e., za czasów Jozuego.*przyp.21

Biblia jest dokładna pod względem historycznym[32] Powyższy przykład ukazuje, iż wśród archeologów często występują różnice zdań. Nic więc dziwnego, że gdy jedni kwestionują wiarogodność Pisma Świętego, drudzy się z nim zgadzają. Niemniej część uczonych zaczyna szanować Biblię za jej ogólną — a nawet drobiazgową — dokładność historyczną. Taką postawę myślową reprezentuje William Foxwell Albright, który napisał: „Na nowo wzrasta powszechne uznanie dla ścisłości historii religijnej Izraela — zarówno w sprawach ogólnych, jak i w konkretnych szczegółach. (…) Powtórzmy więc, że obecnie znów można traktować Biblię — od początku do końca — jako autentyczny zapis

dziejów religii”.*przyp.22

[33] Biblia zresztą sama w sobie nosi wszelkie znamiona ścisłości historycznej. W odróżnieniu od większości dawnych mitów i legend, podaje fakty powiązane z konkretnymi okresami i datami. Wiele opisanych w niej wydarzeń znajduje potwierdzenie w inskrypcjach, pochodzących z tamtych czasów. Jeżeli pod jakimś względem różni się od pewnych dokumentów starożytnych, to rozbieżność tę często można przypisać niechęci ówczesnych władców do wspominania o swych porażkach oraz pragnieniu wyolbrzymiania własnych sukcesów.

[34] Sporo starożytnych inskrypcji to nie tyle zapis historii, ile oficjalna propaganda. Natomiast pisarzy biblijnych cechuje rzadko spotykana rzetelność. Słynnych mężów z dawnych czasów, takichjak Mojżesz bądź Aaron, przedstawiono ze wszystkimi wadami i zaletami. Uczciwie wyjawiono nawet błędy wielkiego króla Dawida. Wielokrotnie obnażono niedociągnięcia całego narodu. Otwartość taka świadczy o prawdomówności i wiarogodności Pism Hebrajskich oraz dodaje wagi wypowiedzi Jezusa, który w modlitwie do Boga oznajmił: „Słowo Twoje jest prawdą” (Jana 17:17).

[35] W.F.Albright stwierdza dalej: „Biblia w każdym wypadku przewyższa treścią wcześniejsze piśmiennictwo religijne; równie imponująco góruje nad całą późniejszą literaturą, a to dzięki bezpośredniości i prostocie swego orędzia oraz dzięki powszechności oddziaływania na ludzi

ze wszystkich krajów i epok”.*przyp.23 Jak się przekonamy z następnych rozdziałów, właśnie owo

niezrównane orędzie, o wiele dobitniej niż opinia uczonych poświadcza, iż Biblia jest Księgą natchnioną. Warto jednak już tutaj podkreślić, że współcześni racjonalistyczni myśliciele nie zdołaliwykazać, jakoby Pisma Hebrajskie nie były ścisłe pod względem historycznym, co więcej, one same dają dowody swej dokładności. Czy można to powiedzieć również o „Nowym Testamencie”, czyli Chrześcijańskich Pismach Greckich? Kwestię tę rozpatrzymy w następnym rozdziale.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 5

„Nowy Testament” — historia czy mit?„Nowy Testament można dziś uznać za najlepiej zbadaną pozycję literatury światowej” — napisał Hans Küng w książce Christ sein (Być chrześcijaninem). To prawda. W ciągu ostatnich 300 lat Chrześcijańskie Pisma Greckie zostały nie tylko zbadane, ale wręcz poddane dokładniejszej i bardziej drobiazgowej analizie niż jakiekolwiek inne dzieło literackie.

NIEKTÓRZY badacze doszli do osobliwych wniosków. W XIX wieku, Niemiec Ludwig Noack zawyrokował, że Ewangelię według Jana napisał w 60 roku n.e. umiłowany uczeń, którym jego zdaniem był Judasz! Z kolei Francuz Joseph Ernest Renan wyraził opinię, iż wskrzeszenie Łazarza to prawdopodobnie mistyfikacja, zaaranżowana przez niego samego w celu poparcia Jezusa, podającego się za cudotwórcę. A według niemieckiego teologa Gustava Volkmara, historyczny

Jezus nie mógłby wystąpić z roszczeniami mesjańskimi.*przyp.1

Współczesna krytyka nie wytrzymuje próby

Przykładem tego, jak wątpliwą wartość ma współczesna krytyka tekstu Biblii, mogą być poniższe uwagi Raymonda E. Browna, dotyczące Ewangelii według Jana: „Pod koniec ubiegłego wieku i na początku obecnego stulecia, uczeni przeżywali okres skrajnego sceptycyzmu wobec tej Ewangelii. Datowano ją na bardzo późne lata, nawet na drugą połowę II wieku. Uważana była za produkt świata hellenistycznego, całkowicie pozbawiony wartości historycznej i nie mający bliższego związku z Palestyną Jezusa z Nazaretu”

(…)

„Żaden z tych zarzutów nie ostał się wobec serii nieoczekiwanych znalezisk archeologicznych, dokumentalnych i tekstowych. Odkrycia te umożliwiły podważenie krytycznych poglądów, które u-znano już niemal za ortodoksyjne, oraz pozwoliły zrozumieć, na jak kruchych podstawach opierała się ta krańcowo sceptyczna analiza Ewangelii według Jana.”

(…)

„W ocenie wieku tej Ewangelii cofnięto się do końca I stulecia, a nawet do jeszcze wcześniejszego okresu. (…) Najdziwniejsze jest chyba to, że niektórzy uczeni ośmielają się znów sugerować, iż

Jan, syn Zebedeusza, istotnie mógł mieć coś wspólnego z tą Ewangelią”.*przyp.3

Dlaczego jednak kogoś miałby dziwić pogląd, iż Jan napisał księgę, którą tradycyjnie przypisuje sięwłaśnie jemu? Tylko dlatego, że nie odpowiada to z góry powziętym wyobrażeniom krytyków.

[2] Natomiast Bruno Bauer twierdził, jakoby Jezusa nigdy nie było! „Utrzymywał, iż faktyczną siłę sprawczą wczesnego chrystianizmu stanowił Filon, Seneka i gnostycy. Na koniec oznajmił,że Jezus jako postać historyczna w ogóle nie istniał (…), że religia chrześcijańska powstała pod koniec II wieku i wyłoniła się z judaizmu, który dostał się pod przemożny wpływ

stoików”.*przyp.2

[3] Obecnie mało kto wyznaje tak skrajne poglądy. Ale czytając prace współczesnych uczonych, beztrudu można dostrzec, że wielu z nich uważa Chrześcijańskie Pisma Greckie za zbiór legend, mitówi wyolbrzymień. Czy mają rację?

Kiedy napisane?[4] Na powstanie mitów i legend potrzeba czasu. Dlatego istotne jest pytanie: Kiedy napisano te księgi? Zdaniem historyka Michaela Granta, spisywanie części historycznej Chrześcijańskich Pism

Greckich rozpoczęto „30-40 lat po śmierci Jezusa”.*przyp.4 Znawca archeologii biblijnej William Foxwell Albright powołał się na opinię C.C.Torreya, że „wszystkie ewangelie powstały przed 70 r. po Chr. i nie zawierają nic, co by nie mogło być napisane w ciągu dwudziestu lat po Ukrzyżowaniu”. Według samego Albrighta spisano je „najpóźniej około 80 r. po Chr.” Inni występują z nieco odmienną oceną, lecz większość zgadza się co do tego, że „Nowy Testament” skompletowano przed upływem pierwszego stulecia.

[5] Co z tego wynika? Albright doszedł do następującego wniosku: „Możemy jedynie powiedzieć, że 20-50 lat to zbyt mało, by mogło dojść do poważniejszego skażenia istotnej treści, a nawet

specyficznego brzmienia wypowiedzi Jezusa”.*przyp.5 Profesor Gary Habermas dodaje: „Ewangelie powstały stosunkowo krótko po okresie, którego dotyczą, natomiast starożytne dzieła historyczne często opisują wydarzenia odległe o setki lat. Mimo to współcześni historycy potrafią z nich wyłuskać, co się naprawdę działo w tamtych odległych

czasach”.*przyp.6

[6] Innymi słowy, część historyczna Chrześcijańskich Pism Greckich zasługuje co najmniej na takie samo zaufanie, jak świeckie kroniki. Kilkadziesiąt lat, dzielących wypadki związane z powstawaniem chrystianizmu od utrwalenia ich na piśmie, to bez wątpienia za mało czasu na wytworzenie się i upowszechnienie mitów i legend.

Wypowiedzi naocznych świadków[7] Powyższe wnioski potwierdza fakt, że w wielu wypadkach chodzi o relacje naocznych świadków. Pisarz Ewangelii według Jana oznajmił: „Ten właśnie uczeń [którego miłował Jezus] daje świadectwo o tych sprawach i on je opisał” (Jana 21:24, BT). Pisarz księgi, noszącej imię

Łukasza, podaje: „Nam to przekazali naoczni od samego początku świadkowie i słudzy Słowa” (Łukasza 1:2, Bw). Apostoł Paweł, powołując się na świadków zmartwychwstania Jezusa, zaznaczył: „Większość z nich żyje dotąd, niektórzy zaś pomarli” (1 Koryntian 15:6, ST).

[8] Niezwykle trafnym spostrzeżeniem na ten temat podzielił się profesor F.F.Bruce: „W owych czasach absolutnie nie dałoby się tak łatwo, jak sobie myślą pewni autorzy, zmyślić słów i czynów Jezusa, skoro dokoła było tylu Jego uczniów, którzy pamiętali, co się zdarzyło, a co nie. (…) Uczniowie nie mogli sobie pozwalać na nieścisłości (nie mówiąc już o świadomym przekręcaniu faktów), bo natychmiast zostałoby to ujawnione przez osoby, które wprost czyhały na taką okazję. Tymczasem do mocnych stron pierwotnej działalności kaznodziejskiejapostołów należy tchnące zaufaniem odwoływanie się do wiedzy słuchaczy; mówili oni nie

tylko: ‘My jesteśmy tego świadkami’, lecz także: ‘Wy sami o tym wiecie’ (Dzieje 2:22)”.*przyp.7

Czy tekst zasługuje na zaufanie?[9] Czy nie zachodzi obawa, że relacje tych naocznych świadków zostały wiernie spisane, ale później uległy skażeniu? Inaczej mówiąc, czy po spisaniu oryginałów nie dostały się do nich mity i legendy? Jak się już dowiedzieliśmy, tekst Chrześcijańskich Pism Greckich zachował się w lepszymstanie niż jakiekolwiek dawniejsze dzieło literackie. Kurt i Barbara Aland, specjaliści w zakresie greckiego tekstu Biblii, wymieniają prawie 5000 manuskryptów, które przetrwały od starożytności do naszych czasów, przy czym część pochodzi aż z II wieku n.e.8 Cały ten ogromny materiał dowodowy przemawia za tym, że tekst grecki w zasadzie zasługuje na zaufanie. Jego dokładność potwierdzają też różne dawne przekłady, z których najstarsze pochodzą mniej więcej z roku 180

n.e.*przyp.9

[10] Wziąwszy to wszystko pod uwagę, możemy być pewni, że gdy pierwotni pisarze zakończyli swe prace, do Chrześcijańskich Pism Greckich nie przeniknęły żadne legendy ani mity. Posiadamy właściwie ten sam tekst, który spisano na początku, a jego poprawność uwierzytelnia fakt, iż uznawali go ówcześni chrześcijanie. A czy można sprawdzić historyczną dokładność Biblii przez porównanie jej z innymi relacjami z czasów starożytnych? Poniekąd tak.

O czym świadczą dokumenty[11] Trzeba przyznać, że pozabiblijne dokumenty, dotyczące wydarzeń z życia Jezusa i jego apostołów, są dość skąpe. Trudno jednak spodziewać się czegoś innego, skoro w pierwszym stuleciu chrześcijanie stanowili stosunkowo niewielką grupę, która w dodatku nie angażowała się wżycie polityczne. Niemniej świadectwa dostarczone przez historię świecką są zgodne z tym, co czytamy w Biblii.

Ten ołtarz w Pergamonie najwyraźniejbył poświęcony „nieznanym bogom”

[12] Na przykład w roku 93 n.e. historyk żydowski Józef Flawiusz tak napisał o dotkliwej porażce Heroda Antypasa: „Niektórzy Judejczycy uważali, że to Bóg wytracił wojsko Heroda, sprawiedliwie wymierzając królowi karę za zgładzenie Jana, zwanego Chrzcicielem. Ów Jan, którego kazał zabić Herod, był zacnym mężem; zachęcał Judejczyków, by kształcili w sobie cnotę i by do chrztu przystępowali, zachowując sprawiedliwość w stosunkach wzajemnych i

gorliwie czcząc Boga”.*przyp.10 Słowami tymi autor potwierdza doniesienie biblijne głoszące, że Jan Chrzciciel był człowiekiem sprawiedliwym, który nawoływał do skruchy i został stracony na rozkaz Heroda (Mateusza 3:1-12; 14:11).

[13] Józef Flawiusz czyni też wzmiankę o Jakubie, przyrodnim bracie Jezusa, który — jak mówi nam Biblia — początkowo nie towarzyszył Jezusowi, później jednak został wybitnym członkiem grona starszych w Jeruzalem (Jana 7:3-5; Galatów 1:18-19). Oto, co pisze Flawiusz o uwięzieniu Jakuba: „Ananos [Annasz], który (…) otrzymał godność arcykapłańską, (…) zwołał sanhedryn

i stawił przed sądem Jakuba, brata Jezusa zwanego Chrystusem, oraz kilku innych”.*przyp.11 Pisząc tak, Flawiusz przy okazji poświadcza, że „Jezus zwany Chrystusem” rzeczywiście był postacią historyczną.

[14] Również inni pisarze z tamtego okresu nawiązują do wydarzeń wspomnianych w Pismach Greckich. Ewangelie podają na przykład, iż działalność kaznodziejska Jezusa w Palestynie nabrała szerokiego rozgłosu. Kiedy Poncjusz Piłat skazał go na śmierć, naśladowcy Jezusa byli zdezorientowani i przygnębieni. Wkrótce potem ci sami uczniowie odważnie rozgłaszali w całym Jeruzalem wiadomość, że ich Pan został wskrzeszony. A w ciągu niewielu lat chrystianizm rozprzestrzenił się po całym cesarstwie rzymskim (Mateusza 4:25; 26:31; 27:24-26; Dzieje 2:23-24,36; 5:28; 17:6).

[15] Taki rozwój wydarzeń potwierdza rzymski historyk Tacyt, który bynajmniej nie był sympatykiem chrystianizmu. Pisząc krótko po roku 100 n.e., nadmienił o okrutnym prześladowaniu chrześcijan przez Nerona i zaznaczył: „Początek tej nazwie dał Chrystus, który za panowania Tyberiusza skazany został na śmierć przez prokuratora Poncjusza Pilatusa; a przytłumiony na razie zgubny zabobon znowu wybuchnął nie tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz

także w stolicy [Rzymie]”.*przyp.12

[16] W Dziejach Apostolskich 18:2 pisarz biblijny powołuje się na fakt, że cesarz „Klaudiusz

zarządził, aby wszyscy Żydzi opuścili Rzym” (Bw). O ich wygnaniu wspomina też Swetoniusz, kronikarz rzymski z II wieku. W swych Żywotach Cezarów pisze on o Klaudiuszu: „Żydów wypędził z Rzymu za to, że bezustannie wichrzyli, podżegani przez jakiegoś

Chrestosa”.*przyp.13 Jeżeli wymienione tu imię odnosi się do Jezusa Chrystusa, a wypadki w Rzymie rozgrywały się podobnie jak w innych miastach, to rozruchy te w rzeczywistości nie były zawinione przez Chrystusa, a w zasadzie przez jego naśladowców. Były raczej skutkiem gwałtownej reakcji Żydów na gorliwą działalność kaznodziejską chrześcijan.

[17] W połowie drugiego stulecia Justyn Męczennik pisał o śmierci Jezusa: „Że się tak działo,

możecie się o tym przekonać z akt, spisanych za Poncjusza Piłata”.*przyp.14 Co więcej, według Justyna te same „akta”, czyli urzędowe sprawozdania, wspominały o cudach Jezusa, czytamy bowiem: „Że zaś Chrystus takie działał dziwy, możecie się dowiedzieć z akt Poncjusza

Piłata”.*przyp.15 Chociaż owe „akta” nie przetrwały do naszych czasów, to w II wieku najwyraźniej były jeszcze dostępne, wobec czego Justyn mógł śmiało proponować czytelnikom zbadanie ich i ustalenie, czy mówi prawdę.

Dowody archeologiczne[18] Również odkrycia archeologiczne potwierdzają bądź ilustrują to, o czym czytamy w Pismach Greckich. Na przykład w roku 1961, na terenie Cezarei znaleziono wśród ruin teatru z czasów

rzymskich kamień z inskrypcją, zawierającą imię Poncjusza Piłata.*przyp.16 Przedtem niewiele było pozabiblijnych dowodów świadczących o istnieniu tego rzymskiego namiestnika.

[19] W Ewangelii według Łukasza czytamy, że Jan Chrzciciel rozpoczął swą działalność, gdy „Lizaniasz [był] tetrarchą Abileny” (Łukasza 3:1, BT). Niektórzy podawali to stwierdzenie w wątpliwość, ponieważ Józef Flawiusz wspomina, iż Lizaniasz, będący zarządcą tego okręgu, zmarł w 34 roku p.n.e., na długo przed narodzinami Jana. Archeolodzy znaleźli jednak w Abilenie inskrypcję nadmieniającą o innym Lizaniaszu, który był tetrarchą (zarządcą okręgu) za panowania Tyberiusza — a właśnie ten Cezar władał Rzymem, kiedy Jan rozpoczynał swą służbę

publiczną.*przyp.17 Bardzo więc możliwe, że chodzi o tego samego Lizaniasza, o którym wspomina Łukasz.

[20] Z Księgi Dziejów Apostolskich dowiadujemy się, że Paweł i Barnaba zostali wysłani jako misjonarze na Cypr i tam spotkali „prokonsula Sergiusza Pawła, człowieka rozumnego” (Dzieje 13:7, Bw). Prace wykopaliskowe prowadzone na Cyprze w połowie XIX wieku odsłoniły inskrypcję, datowaną na rok 55 n.e., która wymienia tego człowieka. Archeolog G. Ernest Wright powiedział: „Dysponujemy tylko tą jedną pozabiblijną wzmianką o tym prokonsulu, ale co

ciekawe, Łukasz poprawnie podaje nam jego imię i tytuł”.*przyp.18

[21] Podczas pobytu w Atenach apostoł Paweł wspomniał, że zauważył tam ołtarz poświęcony „Bogu Nieznanemu” (Dzieje 17:23). W różnych częściach dawnego cesarstwa rzymskiego odkrytoołtarze dedykowane anonimowym bogom, pokryte napisami łacińskimi. A w Pergamonie znaleziono nawet ołtarz z inskrypcją grecką — jaka zapewne widniała także na ołtarzu w Atenach.

[22] Przebywając później w Efezie, Paweł spotkał się z ostrym sprzeciwem złotników, którzy czerpali zyski z wyrobu świątynek i wizerunków bogini Artemidy. Owo miasto nazywano „stróżemświątyni wielkiej Artemidy” (Dzieje 19:35, Bw). Wśród pozostałości starożytnego Efezu faktycznie znaleziono sporo terakotowych i marmurowych statuetek Artemidy. W XIX stuleciu odsłonięto też ruiny jej ogromnej świątyni.

Dźwięk prawdy[23] A zatem fakty dziejowe oraz odkrycia archeologiczne wyjaśniają i w pewnym stopniu potwierdzają historyczne wątki Pism Greckich. Ale znowu się okazuje, że najbardziej przekonujące dowody prawdziwości tych Pism tkwią w nich samych. Kiedy się je czyta, nie wyglądają na mity, przeciwnie, rozbrzmiewa w nich dźwięk prawdy.

Czy Biblia donosiłaby, że o zmartwychwstaniu Jezusa dowiedziały się najpierw kobiety, gdyby tak nie było naprawdę?

[24] Przede wszystkim są uderzająco szczere. Zastanówmy się choćby nad tym, co mówią o Piotrze. Szczegółowo opisują, jak żenująco zawiódł, gdy chodził po wodzie. Później Jezus powiedział do tego powszechnie szanowanego apostoła: „Zejdź mi z oczu, Szatanie!” (Mateusza 14:28-31; 16:23). Co więcej, po stanowczym zapewnieniu, że nawet gdyby wszyscy opuścili Jezusa, on tego nigdy nie uczyni, Piotr zasnął, choć miał tej nocy czuwać, a następnie trzykrotnie wyparł się swego Pana (Mateusza 26:31-35, 37-45, 73-75).

[25] Jednakże Piotr nie jest jedynym człowiekiem, którego słabostki ujawnia ta szczera relacja. Nie tuszuje ona kłótni apostołów o to, kto z nich jest największy (Mateusza 18:1; Marka 9:34; Łukasza 22:24). Nie pomija też milczeniem faktu, że matka apostołów: Jakuba i Jana, prosiła Jezusa, aby zapewnił jej synom najzaszczytniejsze miejsca w swym Królestwie (Mateusza 20:20-23). Wiernie odnotowuje również „ostrą sprzeczkę” między Barnabą a Pawłem (Dzieje 15:36-39, Bp).

[26] Warto jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że Ewangelia według Łukasza informuje nas o „niewiastach, które przybyły z Jezusem z Galilei”, a które pierwsze dowiedziały się o wskrzeszeniu Jezusa. Jest to bardzo zaskakujący szczegół, bo przecież rzecz działa się w zdominowanym przez mężczyzn społeczeństwie pierwszego stulecia. Nic dziwnegc, że— w myśl relacji ewangelicznej — słowa tych kobiet „wydały się im [apostołom] prawie niedorzeczne” (Łukasza 23:55 do 24:11, Bp). Gdyby Pisma Greckie nie mówiły prawdy, opowieść ta musiałaby być zmyślona. Ale po co ktoś miałby snuć historie, przedstawiające poważane osoby w tak niepochlebnym świetle? Jeśli szczegóły te nie byłyby prawdziwe, z pewnością by je pominięto.

Jezus realną osobą

Biblia otwarcie odnotowuje „ostrą sprzeczkę” miedzy

Pawiem a Barnabą

[27] Wielu ludzi uważa Jezusa, opisanego w Biblii, za fikcyjny ideał. Jednakże historyk Michael Grant zaznacza: „Jeżeli wobec Nowego Testamentu zastosujemy — jak zresztą być powinno — te same kryteria oceny, co wobec pozostałych starożytnych pism, zawierających materiał historyczny, to istnienia Jezusa nie możemy negować bardziej niż istnienia mnóstwa innych osobistości pogańskich, których autentyczność jako postaci historycznych nigdy nie była

kwestionowana”.*przyp.19

[28] Ale nie tylko samo istnienie Jezusa nie może być podawane w wątpliwość. Również biblijny opis jego osobowości brzmi najzupełniej prawdziwie. Nie jest łatwo wymyślić jakąś niezwykłą postać, a potem w całej książce kreślić jej konsekwentny portret. A już prawie wykluczone, aby czterej różni pisarze stworzyli jednolity obraz kogoś, kogo w ogóle nie było. A zatem fakt, że Jezus przedstawiany w każdej z czterech Ewangelii jest najwyraźniej jedną i tą samą osobą, stanowi przekonujący dowód rzetelności tych sprawozdań.

[29] Michael Grant przytacza bardzo stosowne pytanie: „Jak to możliwe, że wszystkie bez wyjątkuprzekazy ewangeliczne ukazują nam nadzwyczaj pewnie nakreślony portret interesującego młodego mężczyzny, który swobodnie odnosi się do kobiet wszelkiego pokroju — nie wyłączając upadłych — bez śladu sentymentalizmu, nienaturalności czy pruderii, a

jednocześnie w każdej chwili odznacza się czystością i prawością?”*przyp.20 Jedyna logiczna odpowiedź brzmi, że człowiek ten rzeczywiście istniał i postępował tak, jak mówi Biblia

Dlaczego nie wierzą?

Konsekwentny portret Jezusa, nakreślony w czterech Ewangeliach, stanowi niezbity dowód ich dokładności

[30] Skoro istnieją nieodparte dowody przemawiające za tym, iż Pisma Greckie faktycznie są relacjąhistoryczną, to dlaczego niektórzy temu zaprzeczają? Dlaczego wielu wprawdzie uznaje autentyczność pewnych fragmentów Biblii, lecz zarazem odmawia uznania całości? Główny powódtkwi w tym, że mówi ona o sprawach, w które współcześni intelektualiści nie chcą uwierzyć. Podajena przykład, iż Jezus nie tylko spełniał, ale też wypowiadał proroctwa. Wspomina również, że dokonywał cudów i że po śmierci został wskrzeszony.

Po prostu kolejny atak na Biblię

Timothy P.Weber pisze: „Odkrycia krytyki wyższej sieją w wielu laikach zwątpienie, czy w ogóle potrafią coś zrozumieć [z Biblii]. (…) A.T.Pierson dał wyraz rozczarowaniu wielu

protestantów, gdy oświadczył, że — podobnie jak katolicyzm — właściwie odbiera ona [krytyka wyższa] prostemu ludowi Słowo Boże, gdyż utrzymuje, iż mogą je objaśniać tylko uczeni; o ile Rzym między człowiekiem i Słowem stawia kapłana, o tyle krytyka wstawia

między wierzącego a jego Biblię osobę wykształconego komentatora”.*przyp.23 W ten sposób współczesna krytyka wyższa okazała się po prostu kolejnym środkiem do atakowania Biblii.

[31] W sceptycznie nastawionym XX wieku, podobne doniesienia wydają się niewiarogodne. Profesor Ezra P.Gould tak pisze o cudach: „Jest jedno zastrzeżenie, które część krytyków uważa

za uzasadnione, (…) mianowicie, że cuda się nie zdarzają”.*przyp.21 Zdaniem innych, Jezus mógłdokonywać uzdrowień, lecz jedynie w wypadku chorób psychosomatycznych, w których stan zdrowia zależy od stanu umysłu. Co do relacji o innych cudach, to na ogół sądzi się, że zostały wymyślone lub że wypaczają rzeczywiste zdarzenia.

[32] Weźmy choćby pod uwagę nakarmienie przez Jezusa rzeszy, złożonej z ponad 5000 osób, i to zaledwie kilkoma chlebami i dwiema rybami (Mateusza 14:14-22). Zdaniem XIX-wiecznego uczonego, Heinricha Paulusa, wyglądało to tak: Jezus z apostołami zauważył, że towarzyszącemu im tłumowi zaczyna doskwierać głód. Niektórzy z tych ludzi byli zamożni, więc postanowił dać dobry przykład. Wziął tę odrobinę pożywienia, jaką miał dla siebie i apostołów, i podzielił się z drugimi. Po chwili inni, którzy mieli ze sobą jedzenie, poszli za jego wzorem i rozdali swoje

zapasy. W końcu cała gromada się najadła.*przyp.22

Większość nowożytnych krytyków uważa za oczywiste, że cuda się nie zdarzają

[33] Jeżeli rzeczywiście tak by się to odbyło, byłby to przecież wybitny dowód potęgi dobrego przykładu. Po cóż zatem zniekształcać tak interesujące i znamienne zdarzenie, przedstawiając je jako cud? Wszelkie próby wyjaśniania cudów i wykazania, że nie były zjawiskami nadprzyrodzonymi, raczej mnożą niż rozwiązują kłopotliwe pytania. A przy tym wszystkie opierają się na założeniu, iż cuda są niemożliwe. Ale dlaczego nie?

[34] Zgodnie z najbardziej racjonalnymi miernikami oceny, zarówno Pisma Hebrajskie, jak i Greckiesą wiarogodne z historycznego punktu widzenia, a tymczasem jedne i drugie zawierają proroctwa i doniesienia o cudach (por. 2 Królów 4:42-44). A jeśli proroctwa się sprawdziły? Jeśli cuda naprawdę miały miejsce? Oznaczałoby to, że Bóg faktycznie natchnął pisarzy Biblii i jest ona istotnie Jego Słowem, a nie dziełem człowieka. Sprawę proroctw omówimy w jednym z następnychrozdziałów, ale przedtem zajmijmy się cudami. Czy to rozsądne, by w XX wieku wierzyć, że w minionych stuleciach zdarzały się cuda?

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 6

Czy naprawdę zdarzyły się cuda?Któregoś dnia roku 31 n.e. Jezus i jego uczniowie zdążali do miasteczka Nain w północnej Palestynie. Zbliżając się do bramy miejskiej, spotkali kondukt pogrzebowy. Zmarł młody mężczyzna, jedyny syn wdowy, która teraz została zupełnie sama. Jak czytamy, Jezus „użalił się nad nią i rzekł do niej: ‘Nie płacz’. Potem przystąpił, dotknął się mar — a ci, którzy je nieśli, stanęli — i rzekł: ‘Młodzieńcze, tobie mówię, wstań’. Zmarły usiadł i zaczął mówić” (Łukasza 7:11-15, BT).

WZRUSZAJĄCA opowieść, ale czy prawdziwa? Wielu osobom trudno jest uwierzyć, że coś takiego faktycznie się zdarzało. Niemniej relacje o cudach są nieodłącznym składnikiem sprawozdania biblijnego. Wierzyć Biblii znaczy wierzyć, że miały miejsce cuda. W gruncie rzeczy wszystkie prawdy w niej przedstawione opierają się na jednym bardzo ważnym cudzie: na zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa.

Dlaczego niektórzy nie wierzą[2] Czy wierzysz w zjawiska nadnaturalne? A może uważasz, że w dzisiejszej erze nauki wiara w cuda — to znaczy w niezwykłe wydarzenia, świadczące o ingerencji sił nadludzkich — zaprzecza logice? Nie jest to bynajmniej nowy pogląd. Te same wątpliwości miał już 200 lat temu szkocki filozof David Hume. I być może w podobny sposób uzasadniasz swoją niewiarę.

[3] Zastrzeżenia Hume'a wobec cudów sprowadzają się do trzech głównych punktów.*przyp.1 Po pierwsze, jak pisał, „cud stanowi naruszenie praw natury”. Człowiek od niepamiętnych czasów polega na prawach przyrody. Wie, że przedmiot wypuszczony z rąk spada na ziemię, że słońce każdego ranka wschodzi, a wieczorem zachodzi i tak dalej. Po prostu wie, iż takie zjawiska zawsze przebiegają według znanych wzorów. Nigdy nie wydarzy się nic, co by zaprzeczało prawom natury.Hume uznał to więc za niezbity dowód, że cuda są niemożliwe.

[4] Jako drugi argument Hume przytaczał fakt, że ludzi łatwo oszukać. Niektórzy chcą wierzyć w cuda, zwłaszcza gdy mają one coś wspólnego z religią, a wiele rzekomych cudów okazało się mistyfikacją. Argument trzeci głosi, iż doniesienia o cudach na ogół pochodzą z okresu ciemnoty. Im bardziej ludzie są wykształceni, tym mniej relacji o cudach. Hume oświadczył: „W naszych czasach takie nadnaturalne zjawiska się nie zdarzają”. Na tej podstawie uważał za dowiedzione,że nie zdarzały się nigdy.

[5] Po dziś dzień większość argumentów przeciwko cudom opiera się na tych samych tezach. Rozpatrzmy zatem po kolei zastrzeżenia Hume'a.

Wbrew prawom natury?[6] Co można powiedzieć o zarzucie, że cuda się nie mogą zdarzać, bo stanowiłyby „naruszenie

praw natury”? Na pozór brzmi to logicznie, ale zastanówmy się nad tym głębiej. Ogólnie biorąc, cud można zdefiniować jako zjawisko wykraczające poza ramy praw przyrody.* Jest ono tak nieoczekiwane, że obserwatorzy są przekonani, iż stali się świadkami ponadludzkiej ingerencji. Toteż zarzut ten sprowadza się do twierdzenia, że „cuda są niemożliwe, ponieważ są cudami”. Czy przed pochopnym wysnuciem takiego wniosku nie warto przeanalizować faktów?

* [Mówimy „ogólnie biorąc”, bo niektóre cuda wspomniane w Biblii mogły się wiązać ze zjawiskami naturalnymi, takimi jak trzęsienia ziemi lub osuwiska. Mimo to uważa się je za cuda, gdyż zdarzyły się dokładnie wtedy, kiedy to było potrzebne, a więc najwyraźniej wskutek ingerencjiBoga (Jozuego 3:15-16; 6:20).]

Niewzruszoność praw natury — na przykład codzienny wschód słońca — dla wielu jest dowodem, że cuda się nie zdarzają

[7] W naszych czasach ludzie wykształceni nie są aż tak skłonni jak Hume do upierania się przy tym, iż znane nam prawa natury obowiązują zawsze i wszędzie. Uczeni snują domysły co do tego, czy prócz długości, szerokości i wysokości nie występuje we wszechświecie więcej

wymiarów.*przyp.2 Formułują teorie o istnieniu „czarnych dziur” — olbrzymich gwiazd, które kurczą się i w końcu osiągają niemal nieskończoną gęstość. Przestrzeń wokół nich jest podobno tak

zniekształcona, że czas przestaje płynąć.*przyp.3 Naukowcy spierają się nawet, czy w określonych

warunkach czas, zamiast biec naprzód, nie mógłby się cofać! *przyp.4

[8] Stephen W.Hawking, profesor matematyki na uniwersytecie w Cambridge, powiedział w swych rozważaniach o początkach wszechświata: „Według klasycznej wersji ogólnej teorii względności (…) wszechświat musiał się zacząć osobliwością o nieskończonej gęstości materii i krzywiźnie

czasoprzestrzeni. W takich warunkach załamałyby się wszystkie znane prawa fizyki”.*przyp.5 Tak więc współcześni naukowcy wcale nie twierdzą, jakoby coś sprzecznego ze zwykłymi prawamiprzyrody nigdy nie mogło nastąpić. W niezwykłych warunkach mogą się zdarzyć rzeczy niezwykłe.Jeżeli wierzymy we wszechmocnego Boga, powinniśmy też uznać, że gdy odpowiada to Jego zamierzeniu, potrafi On dokonać rzeczy niezwykłych, a więc cudów (Wyjścia 15:6-10; Izajasza 40:13, 15).

A szalbierstwa?[9] Żaden rozsądny człowiek nie zaprzeczy, że zdarzają się także zwykłe szalbierstwa. Niektórzy, naprzykład, przypisują sobie moc cudownego uzdrawiania. Lekarz William A.Nolan postanowił to dokładnie zbadać. Przyjrzał się bliżej różnym głośnym osiągnięciom amerykańskich kaznodziejów, uzdrawiających wiarą oraz tak zwanych psychochirurgów, działających w Azji. Z jakim rezultatem?

Wszędzie napotykał tylko oszukanych i rozczarowanych ludzi.*przyp.6

Stworzenie Ziemi na siedzibę dla żywych stworzeń było „nadnaturalnym zjawiskiem”, które nigdy się nie powtórzyło

[10] Czy takie szalbierstwa oznaczają, że nigdy nie było prawdziwych cudów? Niekoniecznie. Czasami słyszy się o puszczaniu w obieg podrobionych banknotów, ale to nie znaczy, iż wszystkie pieniądze są fałszywe. Chorzy nieraz darzą wielkim zaufaniem znachorów bądź zwykłych szarlatanów i płacą im wysokie honoraria, z czego jednak nie wynika, że wszyscy lekarze wyłudzają pieniądze. Pewni malarze perfekcyjnie podrabiają obrazy „starych mistrzów”, ale przecież nie wszystkie obrazy są falsyfikatami. Podobnie fakt, że niektóre rzekome cuda to oczywiste szalbierstwa, nie oznacza, jakoby nigdy nie mogły się zdarzyć prawdziwe cuda.

‘Dzisiaj cuda się nie zdarzają’[11] Trzeci zarzut streszczają słowa: „W naszych czasach takie nadnaturalne zjawiska się nie zdarzają”. Hume nie chciał wierzyć w cuda, bo nigdy ich nie widział. Jednakże takiemu rozumowaniu brak konsekwencji. Każdy myślący człowiek przyzna, że jeszcze zanim ów szkocki filozof przyszedł na świat, miały miejsce „nadnaturalne zjawiska”, które za jego życia się nie powtórzyły. Co na przykład?.

[12] Kiedyś na ziemi rozpoczęło się życie. Potem niektóre jego formy zostały obdarzone świadomością. Na koniec pojawił się człowiek, wyposażony w mądrość, wyobraźnię, zdolność okazywania miłości oraz sumienie. Żaden naukowiec nie potrafi na podstawie obowiązujących dziś praw natury wyjaśnić tych zadziwiających wydarzeń. Ale przecież są żywe dowody, że miały one miejsce.

[13] A czy po czasach Davida Hume'a nie pojawiło się nic zdumiewającego? Przypuśćmy, iż możemy cofnąć się w czasie i opowiedzieć mu o dzisiejszym świecie. Usiłujemy mu wytłumaczyć, że przedsiębiorca z Hamburga może nie podnosząc głosu porozmawiać z kimś przebywającym w odległym o tysiące kilometrów Tokio, że rozgrywany w Hiszpanii mecz piłkarski można jednocześnie oglądać na całej ziemi, że statki znacznie większe niż okręty oceaniczne z epoki Hume'a zdolne są wznieść się ponad ziemię i w ciągu zaledwie kilku godzin przewieźć w powietrzu500 osób na odległość tysięcy kilometrów. Czy wyobrażamy sobie, co by odpowiedział Hume? „To niemożliwe! W naszych czasach takie nadnaturalne zjawiska się nie zdarzają!”

[14] A jednak w naszych czasach takie „cuda” są faktem. Dlaczego? Ponieważ korzystając z odkrytych przez naukę praw, o których Hume nie miał pojęcia, ludzie nauczyli się konstruować telefony, telewizory i samoloty. Czy naprawdę trudno uwierzyć, że Bóg czasami dokonywał czegoś,co jest dla nas cudem, bo po prostu nie rozumiemy, jak to czynił?

Skąd można wiedzieć?

Jak wyjaśnić zdumiewające osiągnięcia współczesnej nauki komuś, kto żył 200 lat temu?

[15] Oczywiście z tego, że cuda mogły się zdarzać, jeszcze nie wynika, iż naprawdę się zdarzały. Jakw XX wieku można by się upewnić, czy w czasach biblijnych Bóg za pośrednictwem swych ziemskich sług rzeczywiście dokonywał cudów? Jakich należałoby oczekiwać dowodów? Wyobraźmy sobie, że członek jakiegoś dzikiego plemienia trafił z rodzinnej dżungli do wielkiego miasta. Jak opisałby potem swoim ziomkom dziwy cywilizacji? Nie umiałby wyjaśnić, jak działa samochód ani dlaczego z radia płynie muzyka. Nie potrafiłby zbudować komputera, aby dowieść, że coś takiego istnieje. Mógłby jedynie opowiedzieć, co widział.

[16] Jesteśmy w identycznej sytuacji jak współplemieńcy tego człowieka. Jeżeli Bóg istotnie sprawiał cuda, można się o tym dowiedzieć wyłącznie z relacji naocznych świadków. Nie potrafią oni wytłumaczyć cudów ani ich powtórzyć. Mogą tylko opowiedzieć, co widzieli. Rzecz jasna, nawet naoczni świadkowie mogli zostać wprowadzeni w błąd. Nie da się też wykluczyć, że przesadzali lub oszukiwali. Jeśli więc mamy im wierzyć, musimy się przekonać, czy są prawdomówni i godni zaufania i czy dowiedli szczerości swych pobudek.

Najlepiej udokumentowany cud[17] Najlepiej udokumentowanym cudem wymienionym w Biblii jest zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, potraktujmy je więc jako swoisty sprawdzian. Przede wszystkim przypomnijmy fakty: Jezusa aresztowano wieczorem 14 Nisan, czyli według dzisiejszego podziału tygodnia w nocy z czwartku na piątek.* Następnie stanął przed przywódcami żydowskimi, którzy oskarżyli go o bluźnierstwo i skazali na śmierć. Zaprowadzili go do rzymskiego namiestnika Poncjusza Piłata, który uległ ich presji i wydał Jezusa na stracenie. Zapewne w piątek rano — a był to według kalendarza żydowskiego wciąż jeszcze 14 Nisan — przybito go do pala męki, na którym po paru godzinach zmarł (Marka 14:43-65; 15:1-39).

* [Dla Żydów doba rozpoczynała się około 6. wieczór, a kończyła się następnego dnia o tej samej porze.]

[18] Żołnierz rzymski przebił włócznią bok Jezusa, aby się upewnić, czy naprawdę umarł, a potem ciało pochowano w nowym grobowcu. Nazajutrz, 15 Nisan (piątek-sobota), był sabat. Natomiast rankiem 16 Nisan — w niedzielę rano — kilku uczniów przyszło do grobu i stwierdziło, że jest pusty. Wkrótce potem zaczęły krążyć pogłoski, iż Jezusa widziano żywego. Początkowo przyjmowano je z niedowierzaniem — dokładnie tak, jak by je przyjęto dziś. Nawet apostołowie nie chcieli w nie wierzyć. Dopiero gdy sami zobaczyli żywego Jezusa, siłą rzeczy musieli uznać, że

naprawdę został wskrzeszony (Jana 19:31 do 20:29; Łukasza 24:11).

Pusty grobowiec[19] Czy Jezus rzeczywiście zmartwychwstał, czy też wszystko to zmyślono? Ludzie najpewniej pytali wówczas, czy ciało Jezusa dalej leży w grobie. Jego naśladowcy byliby w dużym kłopocie, gdyby wciąż spoczywało tam, gdzie je pochowano. Przeciwnicy mogliby bowiem to rozgłosić jako dowód, iż Jezus wcale nie został wskrzeszony. Nigdzie jednak nie czytamy, by użyli takiego argumentu. Przeciwnie, Biblia mówi, że przekupili żołnierzy wyznaczonych do pełnienia straży przy grobowcu i polecili im: „Rozpowiadajcie tak: Jego uczniowie przyszli w nocy i wykradli Go, gdyśmy spali” (Mateusza 28:11-13, BT). Takie zachowanie przywódców żydowskich znajduje też potwierdzenie w źródłach pozabiblijnych.

[20] Jakieś sto lat po śmierci Jezusa powstało dzieło zatytułowane Apologja. Dialog z Żydem Tryfonem. Jego autor, Justyn Męczennik, napisał: „Wybraliście [Żydzi], jak już powiedziałem, według uznania swego mężów i rozesłaliście ich po całym świecie, by głosili, że powstała herezja bezbożna i niegodziwa skutkiem obłędu jakiegoś Jezusa Galilejczyka. Myśmy go wprawdzie ukrzyżowali, mówili, ale uczniowie jego nocą wykradli go z grobu, gdzie go po

zdjęciu z krzyża pochowano”.*przyp.7

[21] Skoro Tryfon był Żydem, a Dialog został napisany z myślą o obronie chrystiąnizmu przed judaizmem, to Justyn Męczennik nie mógłby sobie pozwolić na bezpodstawne twierdzenie, że Żydzi oskarżyli chrześcijan o kradzież ciała Jezusa z grobu. Jeżeli nie wysuwali takich argumentów,wystawiłby się na łatwy do udowodnienia zarzut kłamstwa. Justyn mógł poruszyć tę sprawę tylko wtedy, gdy Żydzi naprawdę wyprawili owych wysłanników. A to z kolei miałoby sens jedynie pod warunkiem, że w dniu 16 Nisan 33 roku grób Jezusa rzeczywiście był pusty, wobec czego nie można było wskazać na znajdujące się tam jego ciało jako na dowód zaprzeczający zmartwychwstaniu. Jak zatem doszło do tego, że grób był pusty? Czyżby uczniowie naprawdę wykradli ciało? A może zostało ono w cudowny sposób usunięte dla potwierdzenia, iż Jezus faktycznie został wskrzeszony?

Wnioski lekarza imieniem Łukasz[22] W pierwszym stuleciu odnośne dowody dokładnie zbadało wiele ludzi wykształconych, między innymi lekarz o imieniu Łukasz (Kolosan 4:14). Napisał on dwie księgi wchodzące obecnie w składBiblii: jedną z Ewangelii, czyli opisów działalności kaznodziejskiej Jezusa, oraz Księgę Dziejów Apostolskich, w której zawarł relację z rozwoju chrystianizmu po śmierci Jezusa.

Wrogowie chrystianizmu rozgłosili, że uczniowie wykradli ciało Jezusa. Czy w takim razie chrześcijanie byliby gotowi umierać za swą wiarę, której podstawę stanowiło jego zmartwychwstanie?

[23] We wstępie do swej Ewangelii powołuje się Łukasz na liczne dostępne mu materiały, którymi dziś już nie dysponujemy. Wspomina o przeanalizowanych przez siebie dokumentach dotyczących życia Jezusa. Zaznacza również, iż rozmawiał z naocznymi świadkami działalności, śmierci i zmartwychwstania Jezusa, po czym dodaje: „Wszystko od początku przebadalem” (Łukasza 1:1-3, Bw). Najwyraźniej wykonał tę pracę nader skrupulatnie. Czy zasługuje na miano historyka?

[24] Wielu znawców uważa, że tak. Już w roku 1913 na temat wartości historycznej dzieł Łukasza wypowiedział się w pewnym odczycie sir William Ramsay. Do jakiego wniosku doszedł? „Łukasz to pierwszorzędny historyk: nie tylko przedstawia fakty w sposób budzący zaufanie ale tez

wykazuje niewątpliwy zmysł historyczny”.*przyp.8 Do analogicznego wniosku doszli późniejsi uczeni. Opracowanie zatytułowane The Living Word Commentary (Komentarz do żywego Słowa) podaje we wprowadzeniu do tomów, traktujących o dziełach Łukasza: „Był zarówno historykiem (w dodatku dokładnym), jak i teologiem”.

[25] Doktor David Gooding z Irlandii Północnej, były profesor greki starotestamentowej, nazwał Łukasza „starożytnym historykiem, wyrosłym z tradycji dziejopisarzy starotestamentowych i tradycji Tukidydesa [jednego z najwyżej cenionych kronikarzy starożytnych]. Podobnie jak tamci, zadał sobie wiele trudu, aby zbadać źródła oraz posegregować i uporządkować materiał. (…) U Tukidydesa ten sposób postępowania łączył się z zamiłowaniem do

historycznej ścisłości; nie ma powodu sądzić, że Łukasz mu w tym nie dorównywał”.*przyp.9

[26] Do jakich więc wniosków w sprawie pustego grobowca Jezusa doszedł ów znakomity fachowiec? Tak w swej Ewangelii, jak i w Księdze Dziejów Apostolskich donosi o wskrzeszeniu Jezusa jako o fakcie (Łukasza 24:1-52; Dzieje 1:3). Nie miał co do tego najmniejszych wątpliwości.Być może jego wiara w cud zmartwychwstania ugruntowała się na skutek własnych przeżyć. Choć bowiem sam chyba nie był naocznym świadkiem zmartwychwstania Jezusa, to oglądał kilka cudów dokonanych przez apostoła Pawła (Dzieje 14:8-10; 20:7-12; 28:8-9).

Widzieli zmartwychwstałego Jezusa

Dlaczego obecnie cuda już się nie zdarzają?

Czasami pada pytanie: Dlaczego dziś nie zdarzają się cuda takie jak te, o których mówi Biblia? Otóż tamte cuda posłużyły określonemu celowi, obecnie zaś Bóg oczekuje, że będziemy się kierować wiarą (Habakuka 2:2-4; Hebrajczyków 10:37-39).

Za czasów Mojżesza cuda były jego listami uwierzytelniającymi. Pokazywały, że posługuje się nim Jehowa, że przymierze Prawa rzeczywiście pochodzi od Boga i że Izraelici są odtąd wybranym ludem Bożym (Wyjścia 4:1-9, 30-31; Powtórzonego Prawa [5 Mojżeszowa] 4:33-34).

W pierwszym stuleciu cuda potwierdzały autorytet Jezusa, a potem — młodego zboru chrześcijańskiego. Ułatwiały rozpoznanie w Jezusie obiecanego Mesjasza oraz zorientowanie się, że po jego śmierci cielesny Izrael przestał być wybranym ludem Bożym, ustępując miejsca zborowichrześcijańskiemu, i że tym samym przestało obowiązywać Prawo Mojżeszowe (Dzieje 19:11-20; Hebrajczyków 2:3-4).

Wraz z czasami apostolskimi skończyły się czasy cudów. Apostoł Paweł tak to wyjaśnił: „Czy to będą dary prorokowania — zostaną uchylone; czy języki — ustaną; czy poznanie — będzie uchylone. Częściowo przecież poznajemy i prorokujemy częściowo; ale gdy nadejdzie to, co jest zupełne, wtedy częściowe zostanie uchylone” (1 Koryntian 13:8-10).

Dzisiaj posiadamy kompletną Biblię, zawierającą wszystkie objawienia i rady od Boga. Widzimy spełnianie się proroctw i sporo wiemy o Jego zamierzeniach. Toteż cuda nie są nam już potrzebne.

Niemniej ten sam duch Boży, który umożliwił dokonywanie cudów, jest w dalszym ciągu aktywny, a rezultaty jego oddziaływania stanowią równie przekonujący dowód potęgi Bożej. Będzie o tym mowa w jednym z następnych rozdziałów.

[27] Dwie Ewangelie przypisuje się ludziom, którzy znali Jezusa, byli świadkami jego śmierci i twierdzili, że widzieli go po zmartwychwstaniu. Chodzi o apostoła Mateusza, byłego poborcę podatków, oraz o Jana, umiłowanego apostoła Jezusa. Inny pisarz biblijny, apostoł Paweł, również oświadczył, że widział wskrzeszonego Chrystusa. Ponadto wymienił cały szereg osób, które po śmierci Jezusa oglądały go żywego, i wspomniał, iż przy pewnej sposobności ukazał się on „więcej niż pięciuset braciom naraz” (1 Koryntian 15:3-8, Bw).

[28] Jednym ze wspomnianych przez Pawła naocznych świadków był Jakub, przyrodni brat Jezusa, który bez wątpienia znał go od dzieciństwa. Innym był apostoł Piotr, o którym historyk Łukasz donosi, że zaledwie w kilka tygodni po śmierci Jezusa dał odważne świadectwo o jego zmartwychwstaniu (Dzieje 2:23-24). Piotra tradycyjnie uznaje się za pisarza dwóch listów, wchodzących w skład Biblii, a w pierwszym wykazuje on, że jeszcze po latach wiara w zmartwychwstanie Jezusa była dla niego potężnym źródłem siły. Napisał: „Błogosławiony niech będzie Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który według wielkiego miłosierdzia swego odrodził nas ku nadziei żywej przez zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa” (1 Piotra 1:3,Bw).

[29] Łukasz mógł zatem rozmawiać z ludźmi twierdzącymi, że widzieli Jezusa i rozmawiali z nim po jego śmierci, my natomiast możemy czytać to, co niektórzy z nich napisali. Sami możemy ocenić, czy zostali wprowadzeni w błąd, czy próbowali nas oszukać, czy też naprawdę widzieli zmartwychwstałego Jezusa. Szczerze mówiąc, trudno sobie wyobrazić, by dali się zwieść. Wielu z nich to bliscy przyjaciele Jezusa, towarzyszący mu aż do śmierci. Niektórzy byli nawet świadkami jego agonii na palu męki. Widzieli krew i wodę wypływającą z rany zadanej włócznią przez żołnierza i równie dobrze jak on zdawali sobie sprawę, iż Jezus bezsprzecznie był martwy. A później mówili, że ujrzeli go żywego i nawet z nim rozmawiali. Nie, oni nie mogli paść ofiarą oszustwa. Czyżby więc opowiadaniem o zmartwychwstaniu Jezusa chcieli oszukać innych? (Jana 19:32-35; 21:4, 15-24).

[30] Dla wyjaśnienia tej sprawy wystarczy odpowiedzieć sobie na pytanie: Czy oni sami wierzyli w to, co mówili? Niewątpliwie tak. Na zmartwychwstaniu Jezusa opierała się wiara chrześcijan — również tych, którzy podawali się za naocznych świadków tego faktu. Apostoł Paweł napisał: „JeśliChrystus nie został wskrzeszony, to nasze głoszenie jest z pewnością daremne, daremna jest też nasza wiara (…) jeśli Chrystus nie został wskrzeszony, wasza wiara jest bezużyteczna” (1 Koryntian 15:14,17). Czy tak wypowiadałby się oszust, udający tylko, jakoby widział zmartwychwstałego Jezusa?.

[31] Zastanówmy się, co w owych czasach znaczyło być chrześcijaninem. Nie przysparzało to nikomu poważania, wpływów ani bogactw. Wprost przeciwnie — wielu pierwszych chrześcijan w imię swej wiary ‘z radością przyjmowało grabież mienia’ (Hebrajczyków 10:34). Chrystianizm wymagał ofiarności oraz gotowości do znoszenia prześladowań, które niejednokrotnie prowadziły do haniebnej i bolesnej śmierci męczeńskiej.

[32] Chrześcijanie pochodzili czasem z zamożnych rodzin — na przykład ojciec apostoła Jana najwidoczniej prowadził kwitnące przedsiębiorstwo rybackie w Galilei. Wielu miało przed sobą szerokie perspektywy — wspomnijmy choćby o Pawle, który przed przyjęciem chrystianizmu był uczniem słynnego rabbiego Gamaliela i właśnie zaczynał się wyróżniać w oczach przywódców żydowskich (Dzieje 9:1-2; 22:3; Galatów 1:14). A jednak wszyscy oni odwrócili się od tego, co im oferował świat, i zajęli się rozgłaszaniem orędzia, u którego podstaw leżał fakt, że Jezus został wskrzeszony (Kolosan 1:23, 28). Czy byliby skłonni ponosić takie ofiary i cierpienia, gdyby wiedzieli, iż są orędownikami kłamstwa? W żadnym wypadku. Narażali się na cierpienia i śmierć dla sprawy, która w ich przekonaniu polegała na prawdzie.

Cuda rzeczywiście się zdarzają[33] Relacje świadków są zatem w pełni przekonujące. Dnia 16 Nisan 33 roku n.e. Jezus faktycznie został wskrzeszony. A skoro to zmartwychwstanie naprawdę nastąpiło, możliwe są też wszystkie inne cuda wymienione w Biblii, potwierdzone zresztą wiarogodnymi sprawozdaniami naocznych świadków. Ta sama potężna Istota, która wskrzesiła Jezusa, obdarzyła go mocą przywrócenia życia synowi wdowy z Nain. Prócz tego umożliwiła mu dokonywanie pomniejszych, choć równie zdumiewających cudów, na przykład uzdrowień, a także pozwoliła mu w nadprzyrodzony sposób nakarmić tłum ludzi oraz chodzić po wodzie (Łukasza 7:11-15; Mateusza 11:4-6; 14:14-21, 23-31).

[34] Tak więc okoliczność, że Pismo Święte donosi o cudach, nie daje najmniejszych podstaw do powątpiewania o jego wiarogodności. Przeciwnie: fakt, że w czasach biblijnych zdarzały się cuda, stanowi wyraźny dowód, iż Biblia naprawdę jest Słowem Bożym. Jednakże zarzuca się jej jeszcze co innego. Wielu twierdzi, że nie może być Słowem Boga, bo sama sobie przeczy. Czy to prawda?

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 7

Czy w Biblii są sprzeczności?Biblii często się zarzuca, iż sama sobie przeczy. Ludzie, którzy tak twierdzą, przeważniewcale jej nie czytali i tylko powtarzają obiegowe opinie. Niektórzy jednak są zaniepokojeni, bo natknęli sie na coś, co rzeczywiście mogłoby wyglądać na sprzeczność.

JEŻELI Biblia naprawdę jest Słowem Bożym, powinna się odznaczać wewnętrzną harmonią i nie zawierać sprzeczności. Dlaczego zatem niektóre jej fragmenty zdają się przeczyć innym? Szukając odpowiedzi, nie zapominajmy, że chociaż jest ona Słowem Boga, spisywali ją ludzie, i to przez wiele stuleci. Pisarze ci pochodzili z różnych środowisk, posługiwali się odmiennymi stylami, posiadali rozmaite uzdolnienia, a wszystkie te okoliczności znajdują odbicie w rezultatach ich pracy.

[2] Ponadto jeśli dwóch lub więcej pisarzy omawia jakieś wydarzenie, jeden może uwzględnić detale, które drugi pomija. A każdy pisarz na ogół przedstawia to samo zagadnienie w różny sposób.Jeden na przykład relacjonuje wypadki w porządku chronologicznym, podczas gdy drugi może ująćrzecz inaczej. W rozdziale tym omówimy pewne pozorne sprzeczności występujące w Biblii i zastanowimy się, jak powyższe uwagi pozwalają je pogodzić.

Niezależni świadkowie

Pozorne rozbieżności w Biblii dowodzą, że jej pisarze byli rzeczywiście niezależnymi świadkami

[3] Niektóre „sprzeczności” pojawiają się wtedy, gdy to samo zdarzenie jest opisane w dwóch lub więcej sprawozdaniach. Na przykład w Ewangelii według Mateusza 8:5 czytamy, że kiedy Jezus przybył do Kafarnaum, „przystąpił do niego setnik, prosząc go” o uzdrowienie sługi (Bw). Natomiast według Łukasza 7:3 tenże oficer „posłał do niego starszych żydowskich, prosząc go, aby przyszedł i uzdrowił jego sługę” (Bw). Czy wobec tego ów oficer rozmawiał z Jezusem osobiście, czy też posłał starszych?

[4] Odpowiedź jest prosta: człowiek ten wysłał starszych żydowskich. Dlaczego w takim razie Mateusz podaje, iż setnik sam prosił Jezusa? Ponieważ to właśnie on miał prośbę do Jezusa, tyle że przedstawił ją za pośrednictwem owych starszych, którzy wystąpili w roli jego rzeczników.

[5] Zilustrujmy to na przykładzie wersetu z Księgi 2 Kronik 3:1, gdzie napisano: „Wreszcie Salomon zaczął budować dom Jahwe w Jerozolimie” (BT). Nieco dalej wspomniano, że „Salomon ukończył świątynię Jahwe” 2 Kronik 7:11, BT). Czy Salomon osobiście wybudował tę świątynię? Na pewno nie. Prace budowlane wykonywało mnóstwo robotników i rzemieślników. AleSalomon organizował całe to przedsięwzięcie i był za nie odpowiedzialny. Dlatego Biblia mówi, że to on wzniósł tę budowlę. Tak samo ewangelista Mateusz donosi, że pewien dowódca zwrócił się z prośbą do Jezusa. A Łukasz podaje dodatkowy szczegół, mianowicie, iż uczynił to za pośrednictwem starszych żydowskich.

[6] Z podobną sytuacją mamy do czynienia w Ewangelii według Mateusza 20:20-21, gdzie czytamy:„Podeszła do Niego [do Jezusa] matka synów Zebedeusza ze swoimi synami i, oddając Mu pokłon, o coś Go prosiła” (BT). Chodziło jej o to, by Jezus znalazłszy się w swoim Królestwie przydzielił jej synom najbardziej uprzywilejowane stanowiska. W sprawozdaniu Marka czytamy o tym zdarzeniu: „Zbliżyli się do Niego synowie Zebedeusza, Jakub i Jan, i rzekli: ,Nauczycielu, chcemy, żebyś nam uczynił to, o co Cię poprosimy'” (Marka 10:35-37, BT). Kto więc przedstawiłtę prośbę Jezusowi: dwaj synowie Zebedeusza czy ich matka?

[7] Oczywiście prośbę mieli obaj synowie Zebedeusza, tak jak donosi Marek. Zgłosili ją jednak za pośrednictwem swojej matki. Po prostu mówiła za nich. Potwierdza to Mateusz, pisząc, że gdy inni apostołowie usłyszeli, co zrobiła matka synów Zebedeusza, oburzyli się — ale nie na nią, lecz „na tych dwóch braci” (Mateusza 20:24, BT).

[8] Czy słyszałeś kiedyś, jak dwie osoby opowiadały o wypadku, którego były świadkami? Jeżeli tak, to czy zauważyłeś, że każda z nich uwypukliła szczegóły, które wywarły na niej największe wrażenie? Jedna mogła pominąć rzeczy, o których wspomniała druga. Niemniej obie mówiły prawdę. Tak samo przedstawia się rzecz z czterema sprawozdaniami ewangelicznymi o służbie

kaznodziejskiej Jezusa, podobnie zresztą jak z innymi wydarzeniami, o których donosi więcej niż jeden pisarz biblijny. Każdy podał dokładne informacje, nawet jeśli któryś uwzględnił detale pominięte przez drugiego. Rozpatrując wszystkie te relacje, można lepiej pojąć, co się właściwie działo. Taka odmienność dowodzi, że doniesienia biblijne są niezależne. A ich zasadnicza zgodność stanowi potwierdzenie ich prawdziwości.

Bierz pod uwagę kontekst[9] Dla wyjaśnienia pozornych nieścisłości wystarczy nieraz uwzględnić kontekst. Rozważmy na przykład często poruszaną sprawę żony Kaina. W Księdze Rodzaju [1 Mojżeszowa] 4:1, 2 napisano: „Poczęła [Ewa] i urodziła Kaina, i rzekła: ‘Urodziłam mężczyznę z pomocą Jahwe’. A potem urodziła jeszcze Abla, jego brata” (BT). Jak wiadomo, Kain zabił Abla; dalej jednak czytamy, że miał żonę i dzieci (Rodzaju 4:17). Jeżeli Adam i Ewa mieli tylko dwóch synów, to skądsię wzięła żona Kaina?

Rozważenie kontekstu nieraz pomaga wyjaśnić rzekome sprzeczności

[10] Otóż Adam i Ewa mieli więcej niż dwójkę dzieci. Posiadali dużą rodzinę, co jasno wynika z kontekstu. W Księdze Rodzaju 5:3 czytamy, iż Adam został ojcem jeszcze jednego syna, imieniem Set, a następny werset informuje: „I miał [Adam] synów oraz córki” (Rodzaju 5:4, BT). Kain mógł się zatem ożenić z jedną ze swych sióstr bądź nawet bratanic. W tamtym wczesnym okresie dziejów ród ludzki najwidoczniej był jeszcze dostatecznie bliski doskonałości, by tego rodzaju małżeństwo nie stanowiło dla dzieci takiego ryzyka, jak dzisiaj.

[11] Uwzględnienie kontekstu pomaga również wyjaśnić rzekomą rozbieżność między słowami apostoła Pawła oraz Jakuba. W Liście do Efezjan 2:8-9 Paweł zapowiada, że chrześcijanie będą wybawieni na podstawie wiary, a nie dzięki uczynkom. Oznajmia: „Zbawieni jesteście przez wiarę, (…) nie z uczynków” (Bw). Jakub natomiast wyraźnie podkreśla rolę uczynków, oświadczając: „Jak ciało bez ducha jest martwe, tak i wiara bez uczynków jest martwa” (Jakuba 2:26, Bw). Jak pogodzić te dwie wypowiedzi?

[12] Po rozważeniu kontekstu słów Pawła dostrzeżemy, że twierdzenia te się uzupełniają. Apostoł nawiązuje do usilnych starań Żydów, aby trzymać się Prawa Mojżeszowego. Wierzyli oni, iż jeśli będą drobiazgowo przestrzegać tego Prawa, to staną się ludźmi sprawiedliwymi. Paweł wykazał, że to niemożliwe. Wrodzona niedoskonałość sprawia, że na podstawie swoich uczynków nigdy nie zdołamy osiągnąć sprawiedliwości, a więc niejako zasłużyć sobie na zbawienie. Możemy go dostąpić tylko dzięki wierze w ofiarę okupu, złożoną przez Jezusa (Rzymian 5:18).

[13] Jakub jednak uzupełnia tę myśl ważnym argumentem, że wiara sama w sobie nie ma wartości, dopóki nie jest poparta działaniem. Kto utrzymuje, iż wierzy w Jezusa, powinien to udowadniać swym postępowaniem. Wiara bez uczynków jest martwa i nie zjednuje wybawienia.

[14] Apostoł Paweł całkowicie się z tym zgadzał i często nadmieniał, jakiego typu uczynkami chrześcijanie powinni dawać wyraz swej wierze. Na przykład do Rzymian napisał: „Sercem się bowiem wierzy ku sprawiedliwości, lecz ustami składa się publiczne wyznanie ku wybawieniu”. ‘Publiczne wyznawanie’ swojej wiary, czyli dzielenie się nią z drugimi, jest istotnymwarunkiem zbawienia (Rzymian 10:10; zob. też 1 Koryntian 15:58; Efezjan 5:15, 21-33; 6:15; 1

Tymoteusza 4:16; 2 Tymoteusza 4:5; Hebrajczyków 10:23-25). Jednakże żaden chrześcijanin nie zdoła swymi uczynkami — a tym mniej usilnym przestrzeganiem Prawa Mojżeszowego — zasłużyć sobie na życie wieczne. Jest ono „darem, którego udziela Bóg” osobom przejawiającym wiarę (Rzymian 6:23; Jana 3:16).

Różne punkty widzenia

„Rozbieżności” nie muszą być sprzecznościami

Teolog Kenneth S.Kantzer spróbował kiedyś wykazać, jak dwie relacje o tym samym wydarzeniu mogą wydawać się sprzeczne, a mimo to być zgodne z prawdą. Napisał: „Jakiś czas temu zginęła matka naszego serdecznego przyjaciela. Dowiedzieliśmy się o tym najpierw od wspólnego znajomego, który nas poinformował, że matka naszego przyjaciela stała na rogu ulicy, czekając na autobus, a wtedy inny autobus potrącił ją i ciężko poranił, wskutek czego po kilkuminutach zmarła”.

Wkrótce potem autor uslyszał zupełnie inną relację: „Od wnuka zmarłej dowiedzieliśmy się, ze uczestniczyła w wypadku, podczas którego wypadła z samochodu i zginęła na miejscu. Chłopiec był tego najzupełniej pewny”.

„Po dłuższym czasie (…) spróbowaliśmy sprawę wyjaśnić. Ustaliliśmy, że babcia, czekając na autobus, została potrącona przez inny autobus i ciężko poraniona. Kierowca przejeżdżającego samochodu zabrał ją i pędem ruszył do szpitala, lecz w tym pośpiechu zderzył się z jakimś autem. Babcia wypadła i zginęła na miejscu”.

Okazuje się, że dwa doniesienia o tym samym wydarzeniu mogą być prawdziwe, choćby na pozór sobie przeczyły. Tak właśnie dzieje się czasem w Biblii. Niezależni świadkowie mogą opisywać różne szczegóły tego samego zdarzenia. Nie zaprzeczają sobie, lecz uzupełniają się wzajemnie i jeśli weźmiemy pod rozwagę wszystkie relacje, otrzymamy pełniejszy obraz tego, co się właściwie stało.

[15] Niekiedy poszczególni pisarze biblijni relacjonują to samo wydarzenie z różnych punktów widzenia bądź też odmiennie konstruują swe sprawozdania. Kiedy bierze się to pod uwagę, łatwo wyjaśnić dalsze pozorne sprzeczności. Za przykład niech posłuży Księga Liczb [4 Mojżeszowa] 35:14, gdzie Mojżesz mówi o ziemiach leżących „z tej strony Jordanu” (Bp). Jozue natomiast, wspominając o tej samej krainie na wschodnim brzegu Jordanu, zaznaczył, że znajduje się ona „po tamtej stronie” owej rzeki (Jozuego 22:4, Bp). Która informacja jest prawdziwa?

[16] Obie. Jak wynika z Księgi Liczb, Izraelici jeszcze się wówczas nie przeprawili przez Jordan w drodze do Ziemi Obiecanej, toteż wschodni brzeg rzeki był dla nich „z tej strony”. Ale Jozue już przekroczył Jordan. Znajdował się więc na jego zachodnim brzegu, w ziemi Kanaan. Dlatego obszar na wschód od Jordanu istotnie leżał dla niego „po tamtej stronie”.

[17] Do pozornych sprzeczności może również dojść wskutek samego sposobu poprowadzenia narracji. W Księdze Rodzaju 1:24-26 Biblia podaje, że zwierzęta zostały stworzone przed człowiekiem. Tymczasem z Księgi Rodzaju 2:7, 19-20 zdaje się wynikać, że człowiek był stworzony wcześniej. Skąd ta rozbieżność? Otóż te dwa doniesienia opisują stwarzanie z różnych punktów wyjściowych. Pierwsze omawia stworzenie nieba, ziemi i wszystkiego, co się w nich

znajduje (Rodzaju 1:1 do 2:4). Drugie skupia uwagę na stworzeniu ludzi oraz na tym, jak popadli wgrzech (Rodzaju 2:5 do 4:26).

[18] Pierwsza z tych relacji jest zredagowana w porządku chronologicznym i podzielona na sześć kolejnych „dni”. Druga została ułożona w kategoriach ważności poruszanych tematów. Po krótkim wstępie logicznie zmierza wprost ku stworzeniu Adama, jako że na nim i jego rodzinie koncentruje się dalszy ciąg tego sprawozdania (Rodzaju 2:7). W miarę potrzeby wprowadzane są inne wątki. Dowiadujemy się, iż Adam po stworzeniu miał mieszkać w Edenie, wspomniano więc w tym miejscu o założeniu tego ogrodu (Rodzaju 2:8-9, 15). Jehowa polecił Adamowi nazwać „wszelkie dzikie zwierzęta i wszelkie ptactwo nieba”, pora zatem zaznaczyć, że Bóg wszystkie je „utworzył(…) z ziemi”, choć przecież zaczął je stwarzać na długo przed pojawieniem się człowieka (Rodzaju2:19; 1:20, 24,26, Bp).

Uważne czytanie relacji[19] Dla wyjaśnienia pozornych sprzeczności nieraz wystarczy uważnie przeczytać dany fragment i przemyśleć zawarte w nim informacje. Sprawdza się to na przykładzie zdobycia Jeruzalem przez Izraelitów. Miasto owo wymieniono wśród dziedzicznych posiadłości potomków Beniamina, którzyjednak nie potrafili nim zawładnąć (Jozuego 18:28; Sędziów 1:21). Również o potomkach Judy czytamy, że bezustannie próbowali opanować Jeruzalem, co mogłoby nasuwać wniosek, iż należałoono do ich dziedzictwa. W końcu plemię Judy zdobyło i spaliło to miasto (Jozuego 15:63; Sędziów 1:8). Jednak setki lat później napisano, że także Dawid zdobywał Jeruzalem (2 Samuela 5:5-9).

[20] Na pierwszy rzut oka trudno się w tym rozeznać, ale w gruncie rzeczy nie ma tu żadnej sprzeczności. Granica między terytoriami Beniamina i Judy biegła wzdłuż Doliny Hinnoma, czyli akurat przez starożytne Jeruzalem. Obszar nazwany później Miastem Dawida istotnie leżał na terytorium Beniamina, jak o tym mówi Księga Jozuego 18:28. Ale jebuzyckie miasto Jeruzalem najprawdopodobniej rozciągało się poza Dolinę Hinnoma aż na tereny Judy, wobec czego również to plemię prowadziło wojnę z jego kananejskimi mieszkańcami.

[21] Beniaminici nie potrafili zdobyć Jeruzalem. Udało się to pewnego razu Judejczykom, którzy je wtedy spalili (Sędziów 1:8-9). Ale ich wojska najwyraźniej pomaszerowały dalej, a część pierwotnych mieszkańców ponownie się tam osiedliła. Później powstało tu gniazdo oporu, którego nie potrafiło zlikwidować ani plemię Judy, ani Beniamina. Dlatego Jebuzyci pozostawali w Jeruzalem dalsze kilkaset lat, dopóki nie pokonał ich Dawid.

[22] Kolejny przykład napotykamy w Ewangeliach. Jan napisał o Jezusie prowadzonym na śmierć: „Niosąc dla siebie pal męki, poszedł” (Jana 19:17). Łukasz natomiast podaje: „A gdy go wyprowadzili, zatrzymali Szymona, człowieka rodem z Cyreny, który szedł z pola, i włożyli naniego pal męki, aby go niósł za Jezusem” (Łukasza 23:26). Czy więc Jezus sam niósł narzędzie swej śmierci, czy robił to za niego Szymon?

[23] Najwidoczniej Jezus początkowo sam niósł swój pal męki, jak na to wskazuje relacja Jana. Ale później — jak poświadczają Mateusz, Marek i Łukasz — zmuszono Szymona z Cyreny, aby go dźwigał za niego przez resztę drogi do miejsca stracenia.

Dowód niezależności[24] To prawda, że w Biblii występuje trochę pozornych nieścisłości, które trudno wyjaśnić. Nie powinniśmy jednak zakładać, iż są to rzeczywiste sprzeczności. Często rzecz sprowadza się po prostu do braku pełnej informacji. Wiadomości podawane przez Biblię całkowicie wystarczają do zaspokojenia naszych potrzeb duchowych. Gdyby miała drobiazgowo opisywać szczegóły każdego wydarzenia, nie byłaby wygodną, łatwą w użyciu książką, jaką dziś dysponujemy, lecz ogromną, nieporęczną biblioteką.

[25] Nawiązując do służby kaznodziejskiej Jezusa, apostoł Jan oznajmił z dającą się usprawiedliwić przesadą: „Jest ponadto wiele innych rzeczy, których Jezus dokonał, a które, gdyby je szczegółowo opisać, to sądzę, że cały świat nie pomieściłby ksiąg, które by trzeba napisać” (Jana 21:25, BT). Tym bardziej niemożliwe byłoby zanotowanie wszystkich szczegółów długiej historii ludu Bożego — od patriarchów do zboru chrześcijańskiego z pierwszego stulecia.

[26] Biblia jest w istocie cudem zwięzłości. Zawiera wystarczająco dużo informacji, by dać nam możliwość rozpoznania, że jest czymś więcej niż dziełem ludzkim. Odmienność punktów widzenia niektórych pisarzy dowodzi, iż byli oni naprawdę niezależnymi świadkami. Z drugiej strony jej wyjątkowa harmonijność, którą dokładniej omawiamy w jednym z następnych rozdziałów, wskazuje ponad wszelką wątpliwość na jej Boskie pochodzenie. Biblia jest Słowem Boga, a nie dziełem człowieka.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 8

Czy nauka dowiodła, ze Biblia się myli?W roku 1613 włoski uczony, Galileusz, opublikował pracę o plamach słonecznych, w której przedstawił dowód na to, że Ziemia krąży wokół Słońca, a nie na odwrót. Zapoczątkował tym serie wydarzeń, które ściągnęły na niego „poważne podejrzenie o herezję” i w końcu zawiodły go przed katolicki trybunał inkwizycyjny [zob. artykuł:. Konflikt Galileusza z Kościołem]. Ostatecznie został zmuszony do odwołania swych wywodów. Dlaczego twierdzenie, że Ziemia porusza się wokół Słońca, uznano za herezję? Otóż oskarżyciele Galileusza utrzymywali, iż jest to sprzeczne z wypowiedziami Biblii.

W DOBIE dzisiejszej utrzymuje się pogląd, że Biblia jest nienaukowa, a na potwierdzenie przytaczane bywają przeżycia Galileusza. Czy słusznie? Chcąc odpowiedzieć na to pytanie, trzeba pamiętać, iż Biblia jest Księgą zawierającą proroctwa, relacje historyczne, modlitwy, prawa i pouczenia, Księgą pozwalającą poznać Boga. Nie rości sobie pretensji do miana rozprawy naukowej. Mimo to, gdy porusza kwestie naukowe, można na niej całkowicie polegać.

Nasza planeta — Ziemia[2] Weźmy na przykład pod uwagę, co Biblia mówi o naszej planecie, o Ziemi. W Księdze Hioba czytamy: „[Bóg] rozciąga północ nad miejscem pustym, ziemię zawiesza na niczym” (Hioba 26:7). A Izajasz napisał o Bogu, że „siedzi nad okręgiem ziemi” (Izajasza 40:22, Bw). Taki obraz okrągłej Ziemi ‘zawieszonej na niczym’, w „miejscu pustym”, wyraźnie przypomina wykonane przez astronautow fotografie kuli ziemskiej, unoszącej się w pustce kosmicznej.

Biblijny opis Ziemi, zawieszonej w przestrzeni, całkowicie zgadza się z tym, co na własne oczy widzieli astronauci

[3] Zastanówmy się również nad zdumiewającym obiegiem wody w przyrodzie. Compton's Encyclopedia tak opisuje ten proces: „Woda (…) parując z powierzchni oceanów dostaje się do atmosfery (…) Stałe prądy atmosferyczne przenoszą wilgotne powietrze w głąb lądu. Gdy powietrze się ochładza, zawarta w nim para kondensuje się w postaci kropelek wody, które na ogół stają się widoczne jako chmury. Często kropelki łączą się ze sobą, tworząc krople deszczualbo płatki śniegu — jeśli w atmosferze panuje wystarczająco niska temperatura. W obu wypadkach woda przeniesiona znad oceanu na odległość setek, a nawet tysięcy kilometrów, spada na ziemię. Tu łączy się w strumienie lub wsiąka w grunt i tak rozpoczyna swą powrotną

wędrówkę do morza”.*przyp.1

[4] Ten ciekawy proces, od którego właściwie zależy wszelkie życie na lądzie, został prosto i jasno opisany w Biblii już jakieś 3 tysiące lat temu: „Wszystkie rzeki płyną do morza, a morze nie wylewa; do miejsca, z którego wyszły rzeki, wracają się, aby znowu płynąć” (Eklezjastesa [Kaznodziei] 1:7, Wujek).

[5] Chyba jeszcze bardziej zadziwiające jest biblijne spojrzenie na historię gór. Oto, co na ten temat powiedziano w pewnym podręczniku geologii: „Od ery prekambryjskiej po dziś dzień trwa nieprzerwany proces tworzenia się i niszczenia gór. (…) Góry podnosiły się z dna dawnych mórz, ale często pozostawały jeszcze długo zanurzone, a dopiero potem dalej się

wypiętrzały”.*przyp.2 Zestawmy to z poetyckim opisem psalmisty: „Oceanem ją [ziemię] okryłeś jak szatą, nad górami wznosiły się wody. Podniosły się góry, opadły doliny na miejsce, któreś im wyznaczył” (Psalm 104:6, 8, Wójcik).

„Na początku”[6] Pierwszy werset Biblii brzmi: „Na początku Bóg stworzył niebiosa i ziemię” (Rodzaju 1:1). Różne obserwacje dały naukowcom podstawę do wysunięcia hipotezy, że materialny wszechświat rzeczywiście miał swój początek. Nie istniał od zawsze. Astronom Robert Jastrow, podający się za

agnostyka, napisał: „Zachodzą wprawdzie różnice w szczegółach, ale zasadnicze elementy w astronomicznej i biblijnej Księdze Rodzaju są jednakowe: łańcuch wydarzeń, prowadzących do człowieka, rozpoczął się nagle i gwałtownie w określonym momencie, w błysku światła i

energii”.*przyp.3

[7] Wielu uczonych uznających, iż wszechświat miał początek, nie zgadza się jednak z wyjaśnieniem, że to ‘Bóg go stworzył’. Niektórzy przyznają wszakże, iż trudno zignorować widoczne wokół świadectwa jakiegoś rozumu. Profesor fizyki Freeman Dyson nadmienia: „Im dłużej poznaję wszechświat i studiuję szczegóły jego struktury, tym więcej znajduję dowodów,że musiał on niejako wiedzieć, iż się pojawimy”.

[8] Dyson dodaje: „Będąc naukowcem przyzwyczajonym do myślenia i wypowiadania się raczejw kategoriach dwudziestego niż osiemnastego wieku, nie utrzymuję bynajmniej, jakoby budowa wszechświata dowodziła istnienia Boga. Twierdzę jednak, iż daje się ona pogodzić z

hipotezą, że zasadniczą rolę w funkcjonowaniu wszechświata odgrywa rozum”.*przyp.4 Komentarz ten z pewnością zdradza sceptyczną postawę znamionującą nasze czasy. Ale gdy pominiemy ów sceptycyzm, zauważymy zdumiewającą harmonię między współczesną nauką a biblijnym oświadczeniem: „Na początku Bóg stworzył niebiosa i ziemię” (Rodzaju 1:1).

Zdrowie i higiena[9] Zobaczmy teraz, co Biblia mówi na temat zdrowia i higieny. Jeżeli Izraelita miał na skórze plamy nasuwające podejrzenie o trąd, musiał być poddany kwarantannie. „Przez cały czas trwaniatej choroby będzie nieczysty. Będzie mieszkał w odosobnieniu. Jego mieszkanie będzie poza obozem” (Kapłańska [3 Mojżeszowa] 13:46, BT). Zakażona odzież była palona (Kapłańska 13:52).W owych czasach środki takie skutecznie zapobiegały rozprzestrzenianiu się zarazy.

[10] Inne ważne prawo dotyczyło usuwania odchodów ludzkich i nakazywało zakopywać je poza obozem (Powtórzonego Prawa 23:13-14, BT). Bez wątpienia chroniło to Izraelitów przed wieloma chorobami. Nawet obecnie w niektórych krajach szerzą się groźne choroby, będące skutkiem niewłaściwego obchodzenia się z ekskrementami. Gdyby mieszkańcy tych państw przestrzegali przepisów, spisanych tysiące lat temu w Biblii, byliby znacznie zdrowsi.

[11] Wysokie mierniki co do higieny, wyłuszczone w Piśmie Świętym, obejmowały również zdrowiepsychiczne. Biblijne przysłowie powiada: „Serce spokojne jest życiem ciała, próchnicą kości — zazdrość” (Przysłów [Przypowieści] 14:30, Bp). W ostatnich latach badania medyczne potwierdziły, że stan naszej psychiki rzeczywiście wpływa na zdrowie fizyczne. Na przykład dr C.B.Thomas z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa w ciągu 16 lat obserwowała przeszło tysiąc absolwentów, badając związek między ich usposobieniem a podatnością na choroby. Stwierdziła, żenajsłabszym zdrowiem odznaczały się osoby, które w sytuacjach stresowych były bardziej

niespokojne lub gniewne.*przyp.5

Co naprawdę mówi Biblia?[12] Skoro treść Biblii tak dobrze harmonizuje z różnymi dziedzinami wiedzy, to dlaczego Kościół katolicki uznał twierdzenie Galileusza, iż Ziemia porusza się wokół Słońca, za sprzeczne z Pismem

Świętym? Przyczyną była interpretacja niektórych wersetów biblijnych.*przyp.6 Czy władze kościelne miały rację? Aby się o tym przekonać, przeanalizujmy dwa urywki, na które się wtedy powoływano.

[13] Jeden z nich brzmi: „Słońce wschodzi i zachodzi, i na miejsce swoje spieszy z powrotem, i znowu tam wschodzi” (Koheleta [Kaznodziei] 1:5, BT). Według argumentacji Kościoła, słowa „słońce wschodzi i zachodzi” oznaczały, iż porusza się Słońce, a nie Ziemia. Ale nawet dzisiaj mówimy, że słońce wschodzi i zachodzi, chociaż większość z nas wie, iż to Ziemia krąży wokół Słońca. W ten sposób, po prostu, opisujemy pozorny ruch Słońca, obserwowany z Ziemi. Dokładnieto samo uczynił pisarz biblijny.

Biblia nie wypowiada się, czy Ziemia krąży wokół Słońca, czy na odwrót

[14] Drugi werset mówi: „Umocniłeś ziemię w jej podstawach, na wieki wieków się nie zachwieje” (Psalm 104:5, BT). Utrzymywano, jakoby wynikało stąd, że Ziemia od chwili stworzenia nie może się poruszyć. W rzeczywistości jednak słowa te zwracają uwagę nie na bezruch, ale na trwałość Ziemi. Nigdy „się nie zachwieje” w swym istnieniu, czyli nie ulegnie zagładzie, co zresztą potwierdzają inne wypowiedzi biblijne (Psalm 37:29; Kaznodziei 1:4). Co więcej, omawiany werset w ogóle nie zabiera głosu w sprawie wzajemnego ruchu Ziemi i Słońca. To nie Biblia, lecz Kościół ograniczał w czasach Galileusza swobodę rozważań naukowych.

Ewolucja a stwarzanie[15] Istnieje wszakże dziedzina, w której zdaniem wielu Biblia wiedzie beznadziejny spór ze współczesną nauką. Chodzi o uznawaną przez większość uczonych teorię ewolucji, głoszącą, jakoby wszystko, co żywe, rozwinęło się z pewnej prostej formy życia, która pojawiła się miliony lat temu. Natomiast Pismo Święte naucza, że każda większa grupa istot żyjących była stworzona oddzielnie i rozmnaża się „według swego rodzaju”, o człowieku zaś mówi, iż został stworzony „z prochu ziemi” (Rodzaju 1:21; 2:7). Czyżby Biblia tak rażąco rozmijała się z prawdą naukową? Zanim to rozstrzygniemy, sprawdźmy najpierw, co nauce faktycznie wiadomo, a co jest tylko hipotezą. [dokładniej tę kwestię omawia wieloczęściowa publikacja, zatytułowana Jak powstało życie? Przez ewolucję czy przez stwarzanie?]

[16] Teorię ewolucji spopularyzował w minionym stuleciu Karol Darwin. W czasie podróży po Oceanie Spokojnym dotarł on między innymi na wyspy Galapagos, gdzie mocno zaintrygowały go różnice między łuszczakami zamieszkującymi poszczególne wyspy tego archipelagu. Doszedł do wniosku, że wszystkie te ptaki muszą pochodzić od jakiegoś jednego gatunku. Opierając się międzyinnymi na tych obserwacjach, wysunął hipotezę, iż także wszystkie żywe istoty wywodzą się od

jednej prostej formy życia. Siłą napędową ewolucji, czyli powolnego rozwoju, który doprowadził do powstania stworzeń wyższego rzędu z organizmów niższych, był — według niego — dobór naturalny, to znaczy przeżywanie osobników najlepiej przystosowanych. Uważał, że — wskutek ewolucji — zwierzęta lądowe rozwinęły się z ryb, ptaki z gadów i tak dalej.

„Z prochu”

The World Book Encyclopedia podaje: „Wszystkie pierwiastki chemiczne, wchodzące w skład organizmów żywych, występują również w materii nieożywionej”. Innymi słowy, podstawowe substancje chemiczne, z których są zbudowane żywe stworzenia, z człowiekiem włącznie, znajdują się również w ziemi. Harmonizuje to z wypowiedzią biblijną: „Jehowa Bóg kształtował człowiekaz prochu ziemi” (Rodzaju 2:7).

[17] W gruncie rzeczy to, co Darwin zaobserwował na tych samotnych wyspach, nie pozostaje w sprzeczności z Biblią, która dopuszcza zróżnicowanie w obrębie głównych rodzajów żywych stworzeń. Na przykład wszystkie rasy ludzkie pochodzą od dwojga prarodziców (Rodzaju 2:7, 22-24). Toteż nie byłoby niczym dziwnym, gdyby te rozmaite łuszczaki istotnie wywodziły się od jednego gatunku. Dalej jednak pozostają one łuszczakami. Nie przeobraziły się w sokoły ani w orły.

[18] Ani różnorodność łuszczaków, ani nic innego, co widział Darwin, nie dowodzi bynajmniej, że wszelkie twory żywe — rekiny i mewy, słonie i dżdżownice — mają jakiegoś wspólnego przodka. Tymczasem wielu naukowców zapewnia, iż ewolucja nie jest już teorią, lecz faktem. Inni z kolei zdają sobie sprawę z jej słabości, ale mimo wszystko mówią, że w nią wierzą. Uznawanie jej jest poprostu dobrze widziane. Sprawdźmy jednak, czy ewolucja naprawdę została do tego stopnia udowodniona, by można było powiedzieć, że Biblia się myli.

Czy jest udowodniona?[19] Jak można sprawdzić teorię ewolucji? Najbardziej oczywistą metodą jest zbadanie kroniki skamieniałości i przekonanie się, czy rzeczywiście zachodziła stopniowa przemiana jednego rodzaju w drugi. Czy takie przeobrażenia znalazły potwierdzenie? Nie — co uczciwie przyznaje sporo uczonych. Jeden z nich, Francis Hitching, pisze: „Kto poszukuje ogniw łączących główne

grupy zwierząt, trudzi się na próżno”.*przyp.7 Brak dowodów wśród skamieniałości tak wyraźnie rzuca się w oczy, że ewolucjoniści wysunęli rozwiązania alternatywne wobec darwinowskiej teorii powolnych zmian. Nie zmienia to jednak faktu, iż nagłe pojawienie się w zapisie kopalnym poszczególnych rodzajów zwierząt dużo bardziej przemawia za stwarzaniem niż za ewolucją.

„Na obraz Boży”

Niektórzy utrzymują, jakoby fizyczne podobieństwo między człowiekiem i zwierzętami stanowiło dowód pokrewieństwa. Muszą jednak przyznać, iż pod względem umysłowym człowiek daleko przewyższa wszystkie zwierzęta. Jak się to dzieje, że umie planować oraz zmieniać otaczający go świat, potrafi kochać, odznacza się wysoką inteligencją, ma sumienie, poczucie przeszłości, teraźniejszości i przyszłości? Ewolucja nie znajduje na to odpowiedzi. Udziela jej natomiast Biblia, wyjaśniając: „Stworzył wiec Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył” (Rodzaju 1:21, BT,). Duchowe i moralne właściwości człowieka są odzwierciedleniem przymiotów jego niebiańskiego Ojca.

[20] Hitching wskazuje ponadto, że żywe stworzenia są zaprogramowane raczej na dokładną reprodukcję niż na przekształcanie się w coś innego. Wyjaśnia: „Żywe komórki rozmnażają się przez podział z niemal absolutną wiernością. Wskaźnik odchyleń jest tak nikły, jak w żadnym mechanizmie wykonanym przez człowieka. Istnieją też z góry ustalone ograniczenia. Rośliny osiągają określone rozmiary i przestają się dalej rozrastać. Muszka owocowa w nie wiadomo

jak zmienionych warunkach pozostaje muszką owocową”.*przyp.8 Naukowcy od kilkudziesięciu lat poddają tego owada sztucznym mutacjom, lecz nie zmusili go do przeobrażenia się w coś innego.

Pochodzenie życia[21] Kolejne drażliwe pytanie, na które nie potrafią odpowiedzieć ewolucjoniści, brzmi: Jak powstało życie? Skąd się wzięło pierwsze prymitywne żyjątko, od którego wszyscy się rzekomo wywodzimy? Przed kilkuset laty wyjaśnienie wydawałoby się proste. Większość ludzi uważała wtedy, iż muchy lęgną się z zepsutego mięsa, a myszy rodzą się samoistnie w stertach starych szmat. Dopiero trochę więcej jak sto lat temu francuski chemik Ludwik Pasteur wykazał ponad wszelką wątpliwość, iż życie może pochodzić jedynie z istniejącego już życia.

[22] Jak zatem ewolucjoniści wyjaśniają, skąd się wzięło życie? Najpopularniejsza teoria głosi, iż miliony lat temu powstało ono samorzutnie z przypadkowego połączenia się różnych substancji chemicznych i energii. A co z zasadą odkrytą przez Pasteura? The World Book Encyclopedia wyjaśnia: „Pasteur dowiódł, że w warunkach chemicznych i fizycznych, panujących obecnie naziemi, życie nie może się pojawić spontanicznie. Jednakże miliardy lat temu ziemskie warunki

chemiczne i fizyczne kształtowały się zupełnie inaczej”.*przyp.9

[23] Niemniej, nawet w całkowicie odmiennych warunkach, materię nieożywioną dzieli od najprostszej formy życia ogromna przepaść. W książce Evolution: A Theory in Crisis (Kryzys teorii ewolucji) Michael Denton pisze: „Między żywą komórką a najwyżej zorganizowanym układem niebiologicznym, takim jak kryształ czy płatek śniegu, rozciąga się niewiarogodnie wielka,

nieprzebyta przepaść”.*przyp.10 Powstanie życia z nieożywionej materii dzięki ślepemu przypadkowi jest tak nieprawdopodobne, że aż niemożliwe. Biblijne wyjaśnienie, iż życie pochodziz życia, bo zostało stworzone przez Boga, bez porównania lepiej zgadza się z faktami.

Druga możliwość: stwarzanie[24] Pomimo problemów, jakie nastręcza teoria ewolucji, wiarę w stwarzanie traktuje się dziś jako nienaukową, a nawet jako przejaw dziwactwa. Dlaczego? Dlaczego nawet taki autorytet jak Francis

Hitching, który uczciwie wytyka ewolucji słabe miejsca, odrzuca koncepcję stwarzania?*przyp.11 Michael Denton wyjaśnia, że ewolucja — ze wszystkimi jej wadami — będzie nadal propagowana, ponieważ teorie nawiązujące do stwarzania „otwarcie odwołują się do przyczyn

nadprzyrodzonych”.*przyp.12 Innymi słowy, stwarzanie jest nie do przyjęcia, gdyż wymaga istnienia Stworzyciela. Z równie pokrętnym rozumowaniem spotkaliśmy się już przy omawianiu kwestii cudów: Cuda są niemożliwe, ponieważ są cudami!

[25] A przecież nawet ze ściśle naukowego punktu widzenia teoria ewolucji budzi mnóstwo

wątpliwości. Michael Denton tak komentuje teorię darwinowską: „Opierając się zasadniczo na historycznej rekonstrukcji, nie daje się ona sprawdzić metodą doświadczeń lub bezpośredniej obserwacji, stosowaną zazwyczaj przez naukę. (…) Co więcej, teoria ewolucji uwzględnia szereg jednorazowych zdarzeń, jak pojawienie się życia, intelektu i tak dalej. Tego typu wydarzenia są niepowtarzalne i nie mogą być objęte żadnymi badaniami

empirycznymi”.*przyp.13 Zatem teoria ewolucji pomimo swej popularności aż roi się od luk i nie rozwiązanych zagadnień. Nie dostarcza przekonujących podstaw do odrzucenia biblijnego sprawozdania o pochodzeniu życia. Pierwszy rozdział Księgi Rodzaju podaje najzupełniej racjonalną relację o tym, jak przebiegały te „niepowtarzalne”, „jednorazowe zdarzenia” w ciągu „dni” stwarzania, trwających cale tysiąclecia.*

* [Bardziej szczegółowe omówienie tej kwestii można znaleźć w książce: Jak powstało życie? Przez ewolucję czy przez stwarzanie?]

Co z potopem?

Biblia prawidłowo opisuje obieg wody w przyrodzie

[26] Wielu wskazuje na inną rzekomą sprzeczność między Biblią a dzisiejszą nauką. Księga Rodzajudonosi, że tysiące lat temu ludzie stali się tak niegodziwi, iż Bóg postanowił ich zgładzić. Jednakże sprawiedliwemu człowiekowi imieniem Noe polecił zbudować ogromny drewniany statek — arkę. Następnie Bóg sprowadził na ludzkość potop, z którego ocalał tylko Noe z rodziną oraz przedstawiciele wszystkich rodzajów zwierząt. Potop miał tak niebywałe rozmiary, że „wody (…) zakryły wszystkie góry wysokie, które były pod niebem” (Rodzaju 7:19, BT).

[27] Skąd się wzięły te masy wody, które pokryły całą ziemię? Na pytanie to odpowiada samo PismoŚwięte. Jeszcze w początkach stwarzania, gdy zaczęła się kształtować atmosfera, pojawiły się wody„poniżej przestworza” i wody „powyżej przestworza” (Rodzaju 1:7; 2 Piotra 3:5). Kiedy nastał potop, „otworzyły sie upusty niebios” — jak podaje Biblia (Rodzaju 7:11). Najwyraźniej więc większa część wód potopu znajdowała się wcześniej „powyżej przestworza”, a potem opadła na ziemię.

[28] Współczesne podręczniki na ogół nic nie mówią o powszechnym potopie. Zachodzi więc pytanie: Czy potop to zwykły mit, czy rzeczywiste wydarzenie? Zanim odpowiemy, warto zaznaczyć, że późniejsi czciciele Jehowy nie uważali opowieści o potopie za legendę, lecz za relację historyczną; Izajasz, Jezus, Paweł, Piotr i inni powoływali się na potop jako na coś, co się faktycznie zdarzyło (Izajasza 54:9; Mateusza 24:37-39; Hebrajczyków 11:7; 1 Piotra 3:20-21; 2 Piotra 2:5; 3:5-7). Niemniej w związku z potopem nasuwają się pewne pytania, na które trzeba odpowiedzieć.

Wody potopu[29] Przede wszystkim czy nie trąci przesadą twierdzenie, że podczas potopu została zalana cała

ziemia? Bynajmniej. Przecież spore obszary kontynentów są zatopione po dziś dzień. Suchy ląd stanowi tylko 30 procent powierzchni naszej planety, podczas gdy aż 70 procent pokrywa woda. Ponadto 75 procent ziemskich zasobów wody słodkiej jest zgromadzonych w lodowcach i w lodowych czapach polarnych. Gdyby wszystkie te lody stopniały, poziom mórz tak by się podniósł, że Nowy Jork, Tokio i wiele innych miast zniknęłoby pod wodą.

Gdyby zniwelować wszystkie wzniesienia i zagłębienia, ziemia zostałaby pokryta grubą warstwą wody

[30] Co więcej, The New Encyclopœdia Britannica informuje: „Średnią głębokość wszystkich mórz ocenia się na 3790 metrów — to jest znacznie więcej niż przeciętna wysokość lądów, wynosząca 840 metrów nad poziom morza. Jeżeli tę średnią głębokość pomnożyć przez łączną powierzchnię wód, okaże się, że objętość Wszechoceanu jest prawie 11 razy większa od

objętości lądu, wznoszącego się nad poziomem morza”.*przyp.14 Gdyby zatem zniwelować góry i wypełnić baseny oceaniczne, wówczas cały glob ziemski pokryłoby morze o głębokości kilku tysięcy metrów.

[31] Jeżeli potop rzeczywiście miał miejsce, to przedpotopowe morza musiały być płytsze, a góry niższe niż obecnie. Czy to możliwe? W pewnym podręczniku czytamy: „Gdzie dziś wznoszą się naziemi niebotyczne góry, tam niegdyś — miliony lat temu — rozciągała się monotonna płaszczyzna równin i oceanów. (…) Wskutek ruchów płyt kontynentalnych ląd wypiętrzał się w góry, na których mogły przetrwać tylko najodporniejsze rośliny i zwierzęta, lub pogrążał

się i krył swój majestat w podmorskich głębinach”.*przyp.15 Skoro powierzchnia ziemi wznosi sięi opada, to najwyraźniej góry nie były kiedyś tak wysokie, a oceany tak głębokie, jak dzisiaj.

[32] A co się stało później z wodami potopu? Niewątpliwie spłynęły do basenów oceanicznych. Jak do tego doszło? Uczeni twierdzą, że kontynenty spoczywają na gigantycznych płytach, których ruchy mogą zmieniać rzeźbę skorupy ziemskiej. Na liniach styku tych płyt istnieją obecnie wielkie

rowy podwodne o głębokości przeszło 10 kilometrów.*przyp.16 Jest dość prawdopodobne, że owe płyty się poruszyły — może właśnie wskutek potopu — powodując obniżenie się dna morskiego i powstanie ogromnych otchłani, do których mogła spłynąć woda z lądów.*

* [W książce Planet Earth — Glacier (Planeta Ziemia — lodowiec) wspomniano, że woda tworząca pokrywy lodowe wywiera duży nacisk na powierzchnię ziemi. Czytamy tam między innymi: „Gdyby kiedyś stopniały lody Grenlandii, wyspa ta z czasem podniosłaby się o jakieś 600 metrów”. Wynika stąd, że nagłe zalanie wodą całej planety mogło w drastyczny sposób

zmienić ukształtowanie skorupy ziemskiej.*przyp.17]

Ślady potopu[33] Skoro wielki potop mógł się wydarzyć, to nasuwa się pytanie: Dlaczego uczeni nie natrafili na jego ślady? Być może natrafili, lecz inaczej je interpretują. Ortodoksyjna nauka głosi na przykład, że sporą część powierzchni naszego globu ukształtowały w okresie kolejnych zlodowaceń potężne

lodowce. Tymczasem to, co brano za dowód przesuwania się lodowców, może być niekiedy rezultatem działania wody. Bardzo możliwe więc, że i niektóre ślady potopu błędnie odczytano jakoskutki zlodowacenia.

Znaleziono mamuty, które po śmierci raptownie zamarzły

[34] Podobne omyłki istotnie się zdarzały. Na przykład o naukowcach tworzących teorię epok lodowcowych czytamy: „Odnajdywali zlodowacenia w każdym okresie geologicznym, bo tak nakazywała filozofia uniformitaryzmu. Jednakże po starannej weryfikacji dowodów, dokonanej w ostatnich latach, wiele epok lodowcowych skreślono; formacje identyfikowane dawniej z morenami lodowcowymi uznaje się obecnie za pokłady naniesione przez lawiny błotne, osuwiska podmorskie i prądy zawiesinowe — strugi zmąconej wody transportującej

po dnie oceanicznym muł, piasek i żwir”.*przyp.18

[35] Dalsze dowody przemawiające za potopem można by znaleźć w kronice skamieniałości. Z różnych znalezisk wynika, że po Europie grasowały niegdyś wielkie tygrysy szablozębne, Amerykę Północną przemierzały konie znacznie większe od dzisiejszych, a na Syberii pasły się mamuty. Ale później wszędzie na świecie wymarły całe gatunki ssaków. W tym samym czasie nastąpiła nagła zmiana klimatu. Na Syberii wyginęły i raptownie zamarzły dziesiątki tysięcy mamutów. [*Według innych ocen — 5 milionów.] Alfred Wallace, znany uczony współczesny Darwinowi, upatrywał przyczyny tak masowej zagłady w jakimś niecodziennym wydarzeniu o zasięgu

ogólnoziemskim.*przyp.19 Wielu jest zdania, iż chodzi tu o potop.

[36] W artykule redakcyjnym periodyku Biblical Archaeologist nadmieniono: „Trzeba pamiętać, żeopowieść o wielkim potopie należy do najbardziej rozpowszechnionych tradycji cywilizacji ludzkiej (…) W każdym razie za najstarszymi przekazami napotykanymi w źródłach bliskowschodnich może się kryć rzeczywista powódź gigantycznych rozmiarów, która

zdarzyła się w jednym z okresów pluwialnych (…) tysiące lat temu”.*przyp.20 W okresach pluwialnych, czyli deszczowych, na lądach znajdowało się dużo więcej wody niż dzisiaj, na przykład jeziora słodkowodne były wszędzie znacznie większe. Według jednej z teorii, spowodowały to ulewne deszcze, towarzyszące schyłkowi epok lodowych. Niektórzy sugerują jednak, że swego czasu doszło do niezwykle obfitego nawodnienia powierzchni ziemi w rezultacie potopu.

Ludzkość nie zapomniała

Ludwik Pasteur dowiódł, że życie może powstać tylko z już istniejącego życia

[37] Profesor geologii John McCampbell napisał kiedyś: „Zasadnicze różnice pomiędzy katastrofizmem biblijnym [potopem] a ewolucyjnym uniformitaryzraem nie tkwią w danych geologicznych, lecz w ich interpretacji. Wybór interpretacji będzie w znacznym stopniu

zależał od poglądów i przemyśleń poszczególnych badaczy”.*przyp.21

[38] O tym, że potop istotnie się zdarzył, świadczy okoliczność, iż ludzkość nigdy o nim nie zapomniała. Starodawne opowieści o potopie napotyka się na całym świecie, i to w miejscach tak od siebie odległych, jak Alaska i Oceania. Podania takie zachowały się zarówno w rodzimych, prekolumbijskich cywilizacjach Ameryki, jak i wśród tubylców australijskich. Chociaż niektóre z tych opowieści różnią się w szczegółach, to niemal wszystkie odnotowują podstawowy fakt, mianowicie, że ziemia została kiedyś zatopiona, a kataklizm ten przeżyło tylko kilka osób, w statku zbudowanym rękami ludzkimi. Powszechną zgodność owych przekazów daje się wyjaśnić jedynie tym, iż potop był wydarzeniem historycznym.

[39] Tak więc w zasadniczych kwestiach Biblia jest zgodna ze współczesną nauką. Jeśli występują jakieś rozbieżności, to w sprawach, w których argumentacja naukowców pozostawia wiele do życzenia. Tam zaś, gdzie stanowiska się pokrywają, Pismo Święte jest często tak dokładne, że zawarte w nim informacje mogą pochodzić tylko od nadludzkiego rozumu. Zgodność Biblii z autentycznymi dowodami naukowymi ponownie potwierdza, iż nie jest ona słowem człowieka, ale Boga.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 9

Proroctwa, które się spełniłyLudzie nie potrafią trafnie przepowiadać przyszłości. Już nieraz żałośnie zawiedli pod tym względem. Dlatego księga zawierająca proroctwa, które się spełniły, siłą rzeczy

zwraca na siebie uwagę. A właśnie taką Księgą jest Biblia.

LICZNE proroctwa Pisma Świętego spełniły się w tak drobnych szczegółach, że krytycy uważają, jakoby zostały spisane po fakcie. Twierdzenia takie są jednak gołosłowne. Przecież wszechmocny Bóg z pewnością jest w stanie przepowiadać przyszłość (Izajasza 41:21-26; 42:8-9; 46:8-10). Spełnianie się proroctw biblijnych nie oznacza, że zostały spisane po czasie, lecz raczej poświadczaich Boskie natchnienie. Omówimy teraz niektóre zdumiewające proroctwa, które się już sprawdziły.Stanowią one kolejny dowód, że Biblia jest Słowem Boga, a nie dziełem człowieka.

Zesłanie do Babilonu[2] Król Ezechiasz panował w Jeruzalem około 30 lat. W roku 740 p.n.e. był świadkiem podbicia przez Asyrię królestwa Izraela, sąsiadującego z nim od północy. W roku 732 p.n.e. doświadczył na sobie zbawczej mocy Bożej, gdy próba zdobycia Jeruzalem skończyła się dla Asyryjczyków wręcz katastrofalnie (Izajasza 37:33-38).

Archeolodzy stwierdzili, że Nabuchodonozor doszczętnie zburzył Jeruzalem

[3] Niedługo potem Ezechiasz gości posłów Merodacha-Baladana, króla Babilonu. Na pozór przybywają oni złożyć Ezechiaszowi gratulacje z okazji powrotu do zdrowia po ciężkiej chorobie. Ale Merodach-Baladan widzi chyba w Ezechiaszu ewentualnego sojusznika przeciwko asyryjskiej potędze światowej. Ezechiasz niczym nie rozwiewa tych nadziei, gdy pokazuje Babilończykom wszystkie bogactwa swego pałacu i państwa. Być może i on szuka sprzymierzeńców na wypadek powrotu Asyryjczyków (Izajasza 39:1-2).

[4] Nierozważny postępek Ezechiasza natychmiast dostrzegł Izajasz, wybitny prorok żyjący w tamtych czasach. Wie on, że najskuteczniejszą ochronę może zapewnić królowi Jehowa, a nie Babilończycy, toteż oświadcza, iż takie popisywanie się przed nimi bogactwem będzie mieć tragiczne następstwa. „Oto idą dni”, mówi Izajasz, „w których wszystko, co jest w twoim domu ico nagromadzili twoi ojcowie aż po dziś dzień, zostanie zabrane do Babilonii”. Jehowa zadecydował: „Nie pozostanie nic” (Izajasza 39:5-6, Bw).

[5] W tamtych czasach, w VIII wieku p.n.e., spełnienie się takiego proroctwa mogło się wydawać nieprawdopodobne. Jednakże sto lat później sytuacja się zmieniła. Babilon zepchnął Asyrię z

pozycji dominującej potęgi światowej, natomiast Juda tak podupadła pod względem religijnym, że Bóg cofnął jej swe błogosławieństwo. Natchnął innego proroka, Jeremiasza, by powtórzył Izajaszową przestrogę i obwieścił w imieniu Jehowy: „Sprowadzę ich [Babilończyków] przeciw temu krajowi, przeciw jego mieszkańcom (…) Cały ten kraj zostanie spustoszony i opuszczony, a narody będą służyć królowi babilońskiemu przez siedemdziesiąt lat” (Jeremiasza 25:9,11, BT).

[6] Mniej więcej cztery lata po wygłoszeniu przez Jeremiasza tego proroctwa Babilończycy wcielili Judę do swego imperium. Trzy lata później uprowadzili do Babilonu grupę jeńców żydowskich orazzagarnęli część skarbów świątyni jeruzalemskiej. Po dalszych 8 latach Juda się zbuntowała i zostałaznowu podbita przez króla Babilonu, Nabuchodonozora. Tym razem Jeruzalem i świątynia uległy zburzeniu. Wszelkie nagromadzone w nich bogactwa oraz sami Żydzi zostali zabrani do dalekiego Babilonu — dokładnie tak, jak to przepowiedzieli Izajasz i Jeremiasz (2 Kronik 36:6-7, 12-13, 17-21).

[7] The Archaeological Encyclopedia of the Holy Land (Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej) podaje, że po zbrojnej napaści Babilończyków „miasto [Jeruzalem] było doszczętnie

zburzone”.*przyp.1 Archeolog W.F.Albright stwierdza: „Wykopaliska i eksploracja powierzchniowa na obszarze Judy wykazały, że wskutek dwukrotnego najazdu Chaldejczyków tamtejsze miasta nie tylko zostały obrócone w perzynę, lecz nie były

zamieszkane przez całe pokolenia — niekiedy już na zawsze”.*przyp.2 A zatem archeologia potwierdza wstrząsające spełnienie się owych proroctw.

Zagląda Tyru[8] Następnym pisarzem starożytnym, który zanotował proroctwa natchnione przez Boga, był Ezechiel. Prorokował on na przełomie VII i VI wieku p.n.e., czyli w latach poprzedzających zburzenie Jeruzalem i w pierwszych dziesięcioleciach pobytu zesłańców żydowskich w Babilonie. Nawet niektórzy nowożytni krytycy nie zaprzeczają, że Księgę Ezechiela spisano mniej więcej w tym czasie.

Dzisiejszy Tyr. Dawne miasto, znane prorokom izraelskim, zniknęło niemal bez śladu

[9] Ezechiel utrwalił na piśmie doniosłe proroctwo o zagładzie północnego sąsiada Izraela, Tyru, który zerwał przyjacielskie stosunki z ludem Bożym i stal się jego wrogiem (1 Królów 5:1-9; Psalm83:3-9, Bw). Napisał: „Tak mówi Pan, Jahwe: Oto Ja jestem przeciw tobie, Tyrze. Sprowadzę na ciebie liczne ludy, podobnie jak morze spiętrza swoje fale. Zburzą mury Tyru i rozwalą

jego wieże. Wymiotę zeń jego proch i uczynię z niego nagą skałę (…) a twoje kamienie, drzewoi gruzy wrzucą do wody” (Ezechiela 26:3-4, 12, Bp).

[10] Czy rzeczywiście do tego doszło? Niewiele lat po ogłoszeniu przez Ezechiela tego proroctwa król babiloński Nabuchodonozor rozpoczął oblężenie Tyru (Ezechiela 29:17-18). Nie było to łatwe przedsięwzięcie. Na stałym lądzie leżała tylko część miasta (tak zwany Stary Tyr), reszta zaś — na wyspie odległej jakieś 800 metrów od brzegu. Nabuchodonozor oblegał tę wyspę przez 13 lat, zanim się w końcu poddała.

[11] Jednakże w roku 332 p.n.e. proroctwo Ezechiela spełniło się we wszystkich szczegółach. Azję najechał wówczas macedoński zdobywca Aleksander Wielki. Tyr stawił mu opór, czując się bezpieczny na swej wyspie. Aleksander nie chciał pozostawiać na tyłach potencjalnego wroga, ale nie miał też zamiaru iść w ślady Nabuchodonozora i oblegać miasto przez długie lata.

[12] Jaką obrał strategię? Zbudował groblę, po której jego żołnierze mogli się dostać na wyspę i zaatakować stojące na niej miasto. Zwróćmy jednak uwagę, czego użył do usypania tej grobli. The Encyclopedia Americana donosi: „Z gruzów zburzonej uprzednio lądowej części miasta zbudował w roku 332 ogromną groblę, aby połączyć wyspę z lądem stałym”. Po stosunkowo krótkim oblężeniu zrównano z ziemią również miasto na wyspie. Tym samym proroctwo Ezechiela spełniło się w całej rozciągłości. Nawet „kamienie, drzewo i gruzy” starego Tyru ‘wrzucono do wody’.

[13] Pewien XIX-wieczny podróżnik tak opisywał, co do jego czasów zachowało się z tego starożytnego miasta: „Z dawnego Tyru, jaki znał Salomon i prorocy izraelscy, nie pozostały żadne ślady poza wykutymi w skale grobowcami na górskich zboczach oraz fundamentami murów (…) Nawet na wyspie, którą Aleksander Wielki podczas oblegania miasta zamienił w półwysep, zasypując cieśninę dzielącą ją od lądu stałego, najwcześniejsze szczątki pochodzą z okresu wypraw krzyżowych. Dzisiejsze miasteczko, w całości stosunkowo młode, leży w północnej części dawnej wyspy, a prawie całą resztę jej powierzchni pokrywają bliżej

nieokreślone ruiny”.*przyp.3

Kolej na Babilon[14] Prorok Izajasz, który już w VIII wieku p.n.e. ostrzegał Żydów przed przyszłym najazdem Babilończyków, wygłosił jeszcze inną zdumiewającą przepowiednię, dotyczącą tym razem unicestwienia samego Babilonu. W obrazowych słowach przedstawił następujące informacje: „Oto ja pobudzam przeciw nim Medów (…). Wtedy Babilon, perła królestw, klejnot, duma Chaldejczyków, stanie się jak Sodoma i Gomora, gdy je Bóg wywrócił. Nie będzie nigdy więcejzamieszkany ani zaludniony z pokolenia w pokolenie” (Izajasza 13:17-20, BT).

[15] Również prorok Jeremiasz na wiele lat naprzód przepowiedział upadek Babilonu, podając przy tym interesujący szczegół: „Posucha na jego wody, aby wyschły (…) Przestali walczyć rycerze Babilonu, siedzą w warowniach, siła ich wyczerpała się” (Jeremiasza 50:38; 51:30, Bw).

[16] Panowanie Babilonu jako dominującej potęgi światowej dobiegło końca w 539 roku p.n.e., kiedy przeciwko temu miastu wyruszył mężny władca perski Cyrus, sprzymierzony z wojskami medyjskimi. Czekało go arcytrudne zadanie. Babilon miał potężne mury i uchodził za twierdzę nie

do zdobycia. Na dodatek przez miasto płynęła wielka rzeka Eufrat, stanowiąca ważny element systemu obronnego.

[17] Grecki historyk Herodot opisuje, jak Cyrus uporał się z tym problemem: „Ustawił całe swe wojsko, jednych u wpadu rzeki do miasta, innych znowu w tyle miasta, w punkcie, gdzie rzekaz miasta wypływa, i przykazał wojsku, żeby z chwilą gdy zobaczą, że łożysko rzeki da się przejść, w tym miejscu weszli do miasta (…) wprowadził rzekę kanałem do jeziora [sztucznegozbiornika założonego przez jedną z poprzednich władczyń Babilonu], które właściwie było bagnem, i sprawił przez to, że stare łożysko rzeki, której woda opadła, stało się możliwe do przejścia. Gdy to nastąpiło i rzeka na tyle opadła, że mniej więcej do połowy biodra mężczyźnie sięgała, Persowie, których w tymże celu ustawiono przy łożysku Eufratu, wdarli

się z tej strony do Babilonu”.*przyp.4

Turyści, zwiedzający ruiny starożytnego Babilonu, są świadkami spełnienia się proroctw, dotyczących tego miasta

[18] Tak oto zgodnie z przepowiedniami Izajasza i Jeremiasza zdobyto owo miasto. Zauważmy jednak, jak dokładnie spełniły się proroctwa. Rzeczywiście przyszła „posucha na jego [Babilonu] wody, aby wyschły”. Opadnięcie wód Eufratu otworzyło Cyrusowi dostęp do miasta. Czy „przestali walczyć rycerze Babilonu”, jak ostrzegał Jeremiasz? Zarówno Biblia, jak i greccy kronikarze Herodot i Ksenofont donoszą, że gdy nastąpił atak Persów, Babilończycy akurat

ucztowali.*przyp.5 Kronika Nabonida, urzędowy dokument sporządzony pismem klinowym, informuje, iż oddziały Cyrusa wkroczyły do Babilonu „bez walki”, a więc zapewne bez stoczenia

regularnej bitwy.*przyp.6 Najwyraźniej wojownicy babilońscy niewiele uczynili w obronie swej stolicy.

[19] A co z zapowiedzią, że Babilon „nie będzie nigdy więcej zamieszkany”? Sprawdziła się co do joty, choć nie nastąpiło to zaraz w roku 539 p.n.e. W późniejszych czasach Babilon wielokrotnie stawał się gniazdem buntu, aż wreszcie w 478 roku p.n.e został zburzony przez Kserksesa. Pod koniec IV wieku p.n.e. Aleksander Wielki planował podjęcie odbudowy, lecz zmarł, zanim prace posunęły się naprzód. Od tej pory miasto coraz bardziej podupadało. W pierwszym stuleciu naszej ery było jeszcze zamieszkane, ale dziś ze starożytnego Babilonu pozostało jedynie rumowisko leżące na terenie Iraku. Chociażby został częściowo odrestaurowany, będzie stanowił jedynie atrakcję turystyczną, a nie tętniącą życiem metropolię. Ruiny te stanowią wymowne świadectwo ostatecznego spełnienia się natchnionych proroctw dotyczących Babilonu.

Pochód mocarstw światowych[20] Kiedy w VI wieku p.n.e. wygnańcy żydowscy przebywali w Babilonie, jeszcze inny prorok — Daniel — opisał pod wpływem natchnienia szereg godnych uwagi wizji, przepowiadających przyszły bieg wydarzeń światowych. W jednej z nich Daniel przedstawia kilka symbolicznych zwierząt, które kolejno zajmują miejsce na arenie dziejów. Anioł wyjaśnia prorokowi, że wyobrażają one pochód potęg światowych, rozpoczynający się w jego czasach. O dwóch zwierzętach powiedział na przykład: „Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji. A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy. A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał” (Daniela 8:20-22, Bw).

Proroctwa Daniela o pochodzie potęg światowych spełniły się tak dokładnie, że zdaniem nowożytnych historyków musiłay być spisane po fakcie

[21] To prorocze spojrzenie w przyszłość dokładnie się sprawdziło. Imperium babilońskie zostało obalone przez Medo-Persję, która 200 lat później ustąpiła miejsca greckiemu mocarstwu światowemu. Na czele potęgi greckiej stał Aleksander Macedoński — „wielki róg”. Ale gdy umarł, jego wodzowie zaczęli walczyć o władzę, toteż rozległe imperium Aleksandra rozpadło się w końcuna cztery mniejsze państwa — „cztery królestwa”.

[22] W 7 rozdziale Księgi Daniela znajdujemy podobną wizję, również dotyczącą dalekiej przyszłości. Babilońską potęgę światową obrazuje w niej lew, perską — niedźwiedź, grecką zaś czterogłowy lampart z czterema skrzydłami na grzbiecie. Daniel widzi następnie inne dzikie zwierzę, „straszne i groźne, i nadzwyczaj silne; (…) a miało dziesięć rogów” (Daniela 7:2-7, Bw). Ta czwarta bestia przedstawiała potężne cesarstwo rzymskie, które zaczęło powstawać jakieś 300 lat po zanotowaniu tego proroctwa przez Daniela.

[23] Anioł tak prorokował o Rzymie: „Czwarte zwierzę oznacza czwarte królestwo na ziemi, które jest inne niż wszystkie królestwa; ono pochłonie całą ziemię, podepcze i zmiażdży ją” (Daniela 7:23, Bw). H.G.Wells w książce Historia świata powiada: „To nowe mocarstwo rzymskie, które w II i I w. przed Chr. zdobyło siły do panowania nad światem zachodnim, różniło się pod wielu względami od wszystkich dotychczasowych wielkich państw

cywilizowanego świata”.*przyp.7 Z początku było republiką, a następnie przeistoczyło się w monarchię. W odróżnieniu od poprzednich mocarstw nie powstało dzięki jednemu zdobywcy, lecz rozrastało się w ciągu kilku stuleci. Przetrwało też o wiele dłużej i opanowało daleko rozleglejsze obszary niż którekolwiek dawniejsze imperium.

[24] A co przedstawiało dziesięć rogów tej potężnej bestii? Anioł wyjaśnił: „Dziesięć rogów znaczy,że z tego królestwa powstanie dziesięciu królów, a po nich powstanie inny; ten będzie inny niż poprzedni i obali trzech królów” (Daniela 7:24, Bw). Jak się to spełniło?

[25] Kiedy w V wieku n.e. cesarstwo rzymskie zaczęło się chylić ku upadkowi, nie od razu zostało zastąpione przez inną potęgę światową. Przeciwnie, rozpadło się na szereg królestw — na „dziesięciu królów”. Z czasem imperium brytyjskie pokonało trzech rywali: Hiszpanię, Francję orazHolandię, dzięki czemu stało się największym mocarstwem. W ten sposób „róg”, który wyrósł ostatni, obalił „trzech królów”.

Czy proroctwa Daniela spisano po fakcie?[26] Z Biblii wynika, że Księgę Daniela spisano w VI wieku p.n.e. Jednakże zawarte w niej proroctwa sprawdziły się tak dokładnie, że krytycy obstają przy tym, iż musiała ona powstać około

165 roku p.n.e., gdy część tych proroctw już się spełniła.*przyp.8 W wielu podręcznikach przytacza się ową datę jako niepodważalną, chociaż jedyną istotną podstawą do takiego twierdzenia jest okoliczność, że owe proroctwa okazały się zgodne z prawdą.

[27] Powyższej hipotezie należy jednak przeciwstawić następujące fakty: Po pierwsze, na księgę tę powołują się dzieła żydowskie pochodzące z II wieku p.n.e., takie jak Księga 1 Machabejska. Po drugie, Księgę Daniela włączono do greckiego przekładu pism Hebrajskich zwanego Septuagintą,

nad którym prace rozpoczęto w III stuleciu p.n.e.*przyp.9 Po trzecie, fragmenty odpisów tej księgi należą do najliczniejszych znalezisk wśród Zwojów znad Morza Martwego, a datowane są na 100

rok p.n.e.*przyp.10 Tak więc wkrótce po domniemanym czasie spisania, dzieło Daniela było już szeroko znane i cenione, co stanowi przekonujący dowód, że powstało znacznie wcześniej niż utrzymują krytycy.

[28] Co więcej, Księga Daniela podaje szczegóły historyczne, których nie mógł znać pisarz z II wieku p.n.e. Wyraźnie wskazuje na to przykład władcy Babilonu Baltazara, zabitego przez zdobywców tego miasta w 539 roku p.n.e. Najważniejsze źródła pozabiblijne, mówiące o upadku Babilonu, to dzieła Herodota (V wiek), Ksenofonta (V/IV wiek) oraz Berossosa (III wiek p.n.e.).

Żaden z nich nic nie wiedział o Baltazarze.*przyp.11 Jest zatem zupełnie nieprawdopodobne, aby pisarz z II wieku p.n.e. dysponował jakąś informacją, niedostępną dla tych wcześniejszych kronikarzy. Wzmianka o Baltazarze w 5 rozdziale Księgi Daniela mocno przemawia za tym, że Daniel sporządził swą księgę, zanim powstały dzieła tamtych historyków.*

* [Zobacz rozdział 4: „Jak dalece wiarogodny jest Stary Testament?”, akapity 16 i 17.]

[29] Na koniec wspomnijmy, iż Księga Daniela zawiera proroctwa, które spełniły się długo po 165 roku p.n.e. Jedno z nich, omówione powyżej, odnosiło się do cesarstwa rzymskiego. Innym jest zdumiewające proroctwo o przyjściu Mesjasza, to znaczy Jezusa.

Nadejście Pomazańca[30] Proroctwo to zanotowano w 9 rozdziale Księgi Daniela, a brzmi ono tak: „Siedemdziesiąt tygodni [lat, czyli czterysta dziewięćdziesiąt lat] wyznaczono nad twoim ludem i nad twym świętym miastem”* (Daniela 9:24, The Amplified Bible). Co miało się stać w ciągu tych 490 lat?

Czytamy: „Od wydania rozkazu o przywróceniu i odbudowie Jeruzalem do [nadejścia] pomazańca, księcia, ma być siedem tygodni [lat] i sześćdziesiąt dwa tygodnie [lat]” (Daniela g-25, The Amplified Bible). Proroctwo to dotyczy zatem czasu pojawienia się „pomazańca”, czyli Mesjasza. A jak się spełniło?

*[W tym przekładzie Biblii, słowa występujące w klamrach dodał sam tłumacz, aby ułatwić zrozumienie tekstu]

Daniel ściśle przepowiedział czas pojawienia się w Izraelu Mesjasza

[31] Polecenie odbudowania Jeruzalem wydano w „dwudziestym roku panowania króla Artakserksesa”, władcy Persji, czyli w 455 roku p.n.e. (Nehemiasza 2:1-9, Bw). Po upływie 49 lat (7 tygodni lat) przywrócono miastu sporo z dawnej świetności. Natomiast okres 483 lat (7 plus 62 tygodnie lat) — licząc od 455 roku p.n.e. — dobiegł kresu w 29 roku n.e. Był to zarazem „piętnasty rok panowania cesarza Tyberiusza”, rok, w którym Jan Chrzciciel ochrzcił Jezusa (Łukasza 3:1, Bw). Jezus został wówczas publicznie przedstawiony jako Syn Boży i rozpoczął służbę kaznodziejską, polegającą na głoszeniu dobrej nowiny narodowi żydowskiemu (Mateusza 3:13-17; 4:23). Właśnie wtedy stał się „pomazańcem”, czyli Mesjaszem.

[32] Proroctwo oznajmia dalej: „A po sześćdziesięciu dwóch tygodniach [lat] pomazaniec ma byćodcięty”. Następnie dodaje: „I ma wstąpić w mocne i trwałe przymierze z wieloma na jeden tydzień [siedem lat]; a w połowie tygodnia ma sprawić, że zaniknie ofiara i dar ofiarny” (Daniela 9:26-27, The Amplified Bible). Jezus faktycznie przyszedł wyłącznie do „wielu”, to jest do cielesnych Żydów. Niekiedy głosił również Samarytanom, którzy co prawda wierzyli w część świętych Pism, lecz tworzyli sektę, trzymającą się z dala od judaizmu. „W połowie tygodnia”, czyli po trzyipółletnim okresie głoszenia, Jezus złożył swe życie w ofierze i w ten sposób został „odcięty”. Oznaczało to kres Prawa Mojżeszowego wraz z jego obrzędowymi darami i ofiarami (Galatów 3:13, 24-25). Tak więc Jezus przez swą śmierć ‘sprawił, że zaniknęła ofiara i dar ofiarny’.

[33] Niemniej nowo powstały zbór chrześcijański jeszcze przez następne trzy i pół roku dawał świadectwo tylko Żydom, a potem też Samarytanom. Ale w 36 roku n.e., po upływie 70 tygodni lat,apostoł Piotr został skierowany z dobrą nowiną do poganina Korneliusza (Dzieje 10:1-48). Odtąd „przymierze z wieloma” nie ograniczało się do Żydów. Wybawienie głoszono również nie obrzezanym poganom.

[34] Ponieważ Żydzi jako naród odrzucili Jezusa i sprzysięgli się na jego śmierć, Jehowa nie zapewnił im ochrony, gdy w roku 70 n.e. nadciągnęli Rzymianie i zburzyli Jeruzalem. Tym samym znalazły spełnienie dalsze słowa Daniela: „A lud innego księcia, który ma nadejść, zniszczy miasto i sanktuarium. Kres jego ma nadejść z powodzią i aż do końca ma być wojna” (Daniela

9:26b, The Amplified Bible). Tym drugim „księciem” był Tytus, wódz rzymski, który w 70 roku n.e.zburzył Jeruzalem.

Natchnione proroctwa

Proroctwa biblijne zawsze się spełniały w przewidzianym czasie. Wszystko rozgrywało się dokładnie tak, jak zapowiadała Biblia

[35] Okazało się zatem, że proroctwo Daniela o 70 tygodniach sprawdziło się z zadziwiającą ścisłością. W pierwszym wieku spełniło się zresztą wiele proroctw zanotowanych w Pismach Hebrajskich, a część z nich odnosiła się do Jezusa. Miejsce jego urodzenia, jego gorliwość dla domu Bożego, działalność kaznodziejska, zdradzenie go za 30 srebrników, sposób zadania mu śmierci, rzucanie losów o jeg szatę — wszystkie te szczegóły przepowiedziano w Pismach. Hebrajskich. Urzeczywistnienie owych proroctw wykazało ponad wszelką wątpliwość, że Jezus byłMesjaszem, i po raz kolejny poświadczyło ich natchniony charakter (Micheasza 5:1, Bw; Łukasza 2:l-7; Zachariasza 11:12; 12:10; Mateusza 26:15; 27:35; Psalm 22:19, Bw; 34:21, Bw; Jana 19:33-37).

[36] proroctwa biblijne zawsze spełniały się w przewidzianym czasie. Wszystko rozgrywało się dokładnie tak, jak zapowiadała Biblia. Stanowi to niezbity dowód, że jest ona Słowem Bożym. Za tymi proroczymi wypowiedziami musiała się kryć mądrość przewyższająca ludzką, w przeciwnym razie nie mogłyby one być tak trafne.

[37] Ale w Piśmie Świętym są też inne przepowiednie, które nie spełniły się w tamtych czasach. Dlaczego? Ponieważ miały się urzeczywistnić za naszych dni, a nawet w jeszcze dalszej przyszłości. Niezawodność tamtych starożytnych proroctw upewnia nas, że i pozostałe bez wątpienia się sprawdzą. Następny rozdział utwierdzi nas w tym przekonaniu.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 10

Proroctwo biblijne spełniajcie się na naszych oczachCzy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego świat jest dziś zupełnie inny niż 100 lat temu? Sporo zmieniło się na lepsze. W wielu krajach rutynowo leczy się choroby, które dawniej nieuchronnie kończyły się śmiercią, a przeciętny człowiek żyje na poziomie nieosiągalnym dla jego przodków. Z drugiej strony nasze stulecie było świadkiem najstraszliwszych wojen i najpotworniejszych okrucieństw w dziejach ludzkości. Eksplozja demograficzna, zanieczyszczenie środowiska,terroryzm oraz kolosalne arsenały broni nuklearnej, biologicznej i chemicznej, nagromadzonej na świecie, zagrażają pomyślności, a nawet dalszemu istnieniu rodzaju ludzkiego. Dlaczego wiek XX tak bardzo różni się od minionych stuleci?

ODPOWIEDŹ na powyższe pytanie wiąże się ze zdumiewającym proroctwem biblijnym, które spełnia się na naszych oczach. Wypowiedział je sam Jezus, a dowodzi ono nie tylko natchnienia Biblii, lecz także tego, że żyjemy w przededniu dramatycznych zmian na arenie światowej. Co to zaproroctwo? I skąd wiemy, iż oglądamy jego spełnienie?

Proroctwo Jezusa[2] Biblia donosi, że na krótko przed śmiercią Jezusa, jego uczniowie rozmawiali o okazałych budynkach świątyni w Jeruzalem, których ogrom i pozorna trwałość robiły na nich duże wrażenie. Jezus powiedział jednak: „Czyż nie przyglądacie się temu wszystkiemu? Zaprawdę powiadam wam: Żadną miarą nie pozostanie tu kamień na kamieniu, który by nie był zwalony” (Mateusza 24:1-2).

[3] Słowa te musiały zaskoczyć uczniów, więc nieco później poprosili Jezusa o dalsze informacje: „Powiedz nam, kiedy się to stanie oraz co będzie znakiem twej obecności i zakończenia systemu rzeczy” (Mateusza 24:3). Jego odpowiedź znajdujemy w następnych wersetach rozdziału 24 oraz 25 Ewangelii według Mateusza. Zanotował ją również Marek w rozdziale 13 swego sprawozdania ewangelicznego oraz Łukasz — w rozdziale 21. Było to bez wątpienia najważniejsze z proroctw wypowiedzianych przez Jezusa podczas jego pobytu na ziemi.

[4] Uczniowie dopytywali się w gruncie rzeczy o kilka spraw. Zaczęli od pytania: „Kiedy się to stanie?” — innymi słowy: Kiedy będzie zburzone Jeruzalem i świątynia? Ponadto chcieli się dowiedzieć, co za znak poświadczy, że rozpoczęła się obecność Jezusa w charakterze władcy niebiańskiego Królestwa Bożego i że zbliża się koniec dotychczasowego systemu rzeczy.

[5] Jezus w swej odpowiedzi uwzględnił obie kwestie. Spora część jego słów spełniła się jeszcze w Iwieku, w latach poprzedzających straszliwą zagładę Jeruzalem z roku 70 n.e. (Mateusza 24:4-22). Ale jego proroctwo miało nabrać jeszcze większego znaczenia później, właśnie za naszych dni. Cóżtakiego powiedział więc Jezus? Rozpoczął słowami zanotowanymi w wersetach 7 i 8: „Powstanie (…) naród przeciw narodowi i królestwo przeciw królestwu, będą też braki żywności i trzęsienia ziemi w jednym miejscu po drugim. Wszystko to dopiero początek boleści”.

[6] Jak stąd wynika, obecności Jezusa w roli niebiańskiego Króla miały towarzyszyć burzliwe wydarzeń a na ziemi. Znajduje to potwierdzenie w równoległym proroctwie z Księgi Objawienia, zwanej też Apokalipsą — w wizji czterech jeźdźców (Objawienie 6:1-8). Pierwszy z nich obrazuje samego Jezusa jako zwycięskiego Króla. Pozostali jeźdźcy oraz ich rumaki symbolizują ziemskie wypadki, które miały znamionować początek jego rządów: wojnę, głód oraz przedwczesną śmierć zróżnych przyczyn. Czy dostrzegamy dziś spełnianie się obu tych proroctw?

Wojna[7] Przypatrzmy się im nieco bliżej. Jezus oznajmił najpierw: „Powstanie (…) naród przeciw narodowi i królestwo przeciw królestwu”. Przepowiedział zatem wojnę. Wyobrażał ją również drugi z czterech jeźdźców Apokalipsy. Czytamy: „I pojawił się inny koń, maści ognistej, a siedzącemu na nim zezwolono odebrać ziemi pokój, aby jedni drugich zabijali; i dano mu wielki miecz” (Objawienie 6:4). Ale przecież ludzkość toczy wojny od tysięcy lat. Dlaczego w takim razie słowa te miałyby się w jakimś szczególnym sensie odnosić do naszych czasów?

[8] Trzeba pamiętać, że wojna sama w sobie nie jest znakiem obecności Jezusa. Na ów znak składająsię wszystkie zdarzenia przepowiedziane w jego proroctwie, zachodzące mniej więcej w tym samym czasie. Wojna jest jednak pierwszym z wymienionych szczegółów, można więc oczekiwać, że spełnianie się tej części znaku będzie wyjątkowo przykuwać uwagę. A nikt nie zaprzeczy, iż całe dotychczasowe dzieje ludzkości nie znały takich wojen, jak te, które stoczono w XX wieku.

[9] Na przykład żadna z dawniejszych wojen — a nieraz bywały one okrutne i niszczycielskie — nawet w przybliżeniu nie dorównuje pod względem spustoszeń dwom wojnom światowym, wywołanym w XX stuleciu. Już pierwsza z nich pociągnęła za sobą 14 milionów ofiar, to jest więcej niż wynosi liczba mieszkańców niejednego kraju. Istotnie „zezwolono odebrać ziemi pokój, aby jedni drugich zabijali”

[10] Proroctwo podaje, że wojowniczy drugi jeździec Apokalipsy otrzymał „wielki miecz”. Co to oznacza? Coraz bardziej śmiercionośny oręż wojenny. Czołgi, samoloty, gazy trujące, łodzie podwodne, działa rażące ogniem z odległości wielu kilometrów — cała ta broń pozwala człowiekowi coraz skuteczniej zabijać bliźnich. A od pierwszej wojny światowej „wielki miecz” stał się jeszcze bardziej niszczycielski, gdyż zaczęto stosować łączność radiową, radar, udoskonaloną broń palną, bakteriologiczną i chemiczną, miotacze ognia, napalm, nowe rodzaje bomb, międzykontynentalne rakiety balistyczne, łodzie podwodne o napędzie atomowym, nowoczesne samoloty i wielkie okręty wojenne.

„Początek boleści”

[11] Wstępne wersety proroctwa Jezusa zamyka oświadczenie: „To dopiero początek boleści”. Słowa te z pewnością można odnieść do pierwszej wojny światowej. Zakończenie jej w roku 1918 nie przyniosło trwałego pokoju. Wkrótce potem nastąpiły mniejsze, choć równie okrutne konflikty zbrojne w Etiopii, Libii, Hiszpanii, Rosji, w Indiach i innych krajach. Później wybuchła straszliwa druga wojna światowa, której ofiarą padło ponad 50 milionów żołnierzy i cywilów.

[12] Porozumienia pokojowe oraz okresowe zawieszenia broni nie zmieniają faktu, iż ludzkość w dalszym ciągu jest w stanie wojny. W roku 1987 podano, że od 1960 roku rozgorzało 81 większych wojen, w których zginęło 12 555 000 mężczyzn, kobiet i dzieci. W roku 1987 prowadzono więcej

wojen niż w jakimkolwiek innym roku w dotychczasowych dziejach.*przyp.1 Poza tym gospodarkę

świata obciążają wydatki na zbrojenia, sięgające biliona dolarów rocznie.*przyp.2 Nie ulega wątpliwości, że obecnie spełnia się proroctwo Jezusa, iż „powstanie (…) naród przeciw narodowii królestwo przeciw królestwu”. Czerwony koń wojny nie przerywa złowrogiego galopu po ziemi.A co można powiedzieć o drugim elemencie znaku?

Braki żywności[13] Jezus przepowiedział też „braki żywności (…) w jednym miejscu po drugim”. Popatrzmy, jak dalece harmonizuje to z szarżą trzeciego z czterech jeźdźców apokaliptycznych. Czytamy o nim: „Zobaczyłem: oto koń czarny, a siedzący na nim miał w ręce wagę szalkową. I usłyszałemgłos jakby spośród czworga żywych stworzeń, mówiący: «Litr pszenicy za denara i trzy litry jęczmienia za denara; a nie czyń szkody oliwie i winu»” (Objawienie 6:5-6). Jakże dotkliwy brakżywności!

[14] Czy proroctwo to może się spełnić w dobie dzisiejszej, kiedy tyle krajów osiągnęło niezwykle wysoką stopę życiową? Rzut oka na świat jako całość jednoznacznie odpowiada na to pytanie. Historia uczy, że wojny oraz katastrofy żywiołowe pociągają za sobą głód. Trudno zatem się dziwić, iż raz po raz pojawia się on w naszym stuleciu, które dużo bardziej niż minione wieki obfituje w nieszczęścia i wojny. Od roku 1914 srożył się w wielu rejonach ziemi. W pewnym doniesieniu wymieniono ponad 60 większych klęsk głodu, odnotowanych po 1914 roku w tak odległych od siebie krajach, jak: Grecja, Holandia, ZSRR, Nigeria, Czad, Chile, Peru, Bangladesz,

Bengal Zachodni, Kambodża, Etiopia i Japonia.*przyp.3 Gdzieniegdzie brakowało pożywienia przez kilka lat, co miliony ludzi przypłaciło życiem.

[15] O wielkich klęskach głodu zazwyczaj jest dość głośno, a kiedy wreszcie się kończą, ludzie nimidotknięci powoli wracają do względnie normalnego życia. Jednakże w XX wieku pojawił się jeszcze groźniejszy niedobór żywności. Jest mniej dramatyczny i dlatego często nie zwraca się na niego uwagi, tymczasem ciągnie się przez całe lata. Chodzi o dotkliwe niedożywienie, będące udziałem piątej części mieszkańców naszej planety i powodujące śmierć od 13 do 18 milionów

osób rocznie.*przyp.4

[16] Innymi słowy, co dwa dni niedostatek pożywienia pozbawia życia tyle ludzi, ile bomba atomowa zrzucona na Hirosimę. W ciągu dwóch lat umiera wskutek następstw głodu więcej osób niż zginęło żołnierzy na polach pierwszej i drugiej wojny światowej. Czy więc od roku 1914 występowały „braki żywności (…) w jednym miejscu po drugim”? Z całą pewnością!

Trzęsienia ziemi

[17] Dnia 13 stycznia 1915 roku, zaledwie kilka miesięcy po wybuchu pierwszej wojny światowej, Abruzję we Włoszech nawiedziło trzęsienie ziemi, które pochłonęło 32 610 ofiar. Katastrofa ta uprzytamnia nam, że wojnom i brakom żywności, znamionującym obecność Jezusa, miało towarzyszyć jeszcze coś innego, mianowicie „trzęsienia ziemi w jednym miejscu po drugim”. Trzęsienie ziemi w Abruzji stanowiło — podobnie jak wojna i głód — zaledwie „początek boleści”.*

* [W latach 1914-1918 zdarzyło się co najmniej 5 wstrząsów tektonicznych o sile 8 i więcej stopni w skali Richtera — znacznie silniejszych niż w Abruzji. Wystąpiły one jednak na peryferiach naszej

planety, toteż nie przyciągnęły tyle uwagi, co tamto trzęsienie ziemi we Włoszech.*przyp.5]

[18] W XX wieku wstrząsy sejsmiczne są zjawiskiem powszednim, a dzięki nowoczesnym środkom przekazu cała ludzkość jest świetnie poinformowana o zaistniałych spustoszeniach. Wymieńmy chociaż niektóre: w roku 1920 podczas trzęsienia ziemi w Chinach zginęło 200 000 osób, w 1923 wJaponii — 99 300, w 1935 na obszarze dzisiejszego Pakistanu — 25 000, a w 1939 w Turcji — 32 700 osób. Trzęsienie ziemi, jakie nawiedziło Peru w 1970 roku, pociągnęło za sobą 66 800 ofiar. W roku 1976 w chińskim mieście Tangszan poniosło śmierć 240 000 (a według niektórych źródeł aż 800 000) ludzi. Stosunkowo niedawno, bo w 1988 roku, potężny wstrząs w Armenii uśmiercił 25 000 osób.* Na świecie faktycznie występują „trzęsienia ziemi w jednym miejscu po drugim”!*przyp.6

* [Wprawdzie podaje się różne liczby ofiar niektórych trzęsień ziemi, jednak wszystkie te katastrofy były tragiczne w skutkach.]

„Plaga śmiertelna”[19] Następny element proroctwa Jezusa wiąże się z chorobami. Przepowiedział on, jak donosi ewangelista Łukasz, „w jednym miejscu po drugim zarazy” (Łukasza 21:11). Również ten szczegół harmonizuje z wizją czterech jeźdźców apokaliptycznych. Ostatni z nich ma bowiem na imię Śmierć. Obrazuje przedwczesny zgon z rozmaitych przyczyn, między innymi od „plagi śmiertelnej” i dzikich „bestii ziemi” (Objawienie 6:8).

[20] Jeszcze w latach 1918-1919 przeszło miliard osób zachorowało na grypę hiszpankę, a ponad 20

milionów zmarło. Pandemia ta pochłonęła więcej istnień ludzkich niż sama wojna.*przyp.7 A mimo wielu osiągnięć medycyny, obecne pokolenie w dalszym ciągu jest nękane przez „plagę śmiertelną”, inaczej mówiąc „zarazę”. Dlaczego? Choćby dlatego, że kraje uboższe nie zawsze są wstanie skorzystać z dorobku nauki. Ich mieszkańcy cierpią i umierają wskutek chorób, które dałyby się wyleczyć, gdyby było na to więcej pieniędzy.

[21] Na całym świecie około 150 milionów ludzi choruje na malarię. Jakieś 200 milionów jest

zarażonych bilharcjozą. Choroba Chagasa nęka w przybliżeniu 10 milionów osób. Mniej więcej 40 milionów cierpi na onchocerkozę (ślepotę rzeczną). Miliony dzieci umierają rokrocznie na ostrą

biegunkę.*przyp.8 Sporo zmartwień dalej przysparza gruźlica i trąd. ‘Zarazy w jednym miejscu po drugim’ dają się we znaki zwłaszcza ubogim tego świata.

[22] Nie lepiej wiedzie się jednak ludziom zamożnym. Na przykład grypa dosięga zarówno biednych, jak i bogatych. W roku 1957 epidemia grypy w USA uśmierciła 70 000 osób. Ocenia się,

że co szósty mieszkaniec RFN prędzej czy później zapadnie na raka.*przyp.9 Bogatych i biednych nawiedzają także choroby przenoszone drogą płciową. Najczęstszą chorobą zakaźną w USA jest

rzeżączka, a również w pewnych rejonach Afryki cierpi na nią aż 18,9 procent ludności.*przyp.10 Kiła, opryszczka narządów płciowych, zakażenia chlamydiami — to tylko kilka „zaraz” szerzących się na całym świecie przez kontakty seksualne.

[23] Ostatnimi czasy lista „zaraz” powiększyła się o jeszcze jedną „plagę śmiertelną” — o AIDS. Choroba ta sieje grozę choćby dlatego, że jak dotąd (do chwili napisania tej książki) nie ma na nią lekarstwa, a liczba ofiar stale wzrasta. Doktor Jonathan Mann, który z ramienia WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) kieruje programem zwalczania AIDS, oświadczył: „Według naszych ocen naświecie jest dziś 5 do 10 milionów osób zarażonych wirusem, powodującym zanik odporności

(HIV)”.*przyp.11 Szacuje się, że wirus AIDS co minuta atakuje nową ofiarę. Rzeczywiście jest to „plaga śmiertelna”! A co z proroctwem o groźnych dzikich bestiach?

„Bestie ziemi”[24] Jeżeli w naszych czasach prasa wspomina o dzikich zwierzętach, to zazwyczaj dlatego, że niektóre gatunki są zagrożone lub bliskie wyginięcia. To raczej człowiek jest niebezpieczny dla „bestii ziemi” niż na odwrót. Niemniej ludzie padają czasem ofiarą dzikich zwierząt, na przykład tygrysów w Indiach.

[25] Biblia jednak kieruje naszą uwagę na inne bestie, które w ostatnich latach faktycznie szerzą trwogę. Prorok Ezechiel przyrównał do dzikich zwierząt pewnych brutalnych ludzi, pisząc: „Przywódcy pośród niej są jak wilki rozdzierające zdobycz: rozlewają krew, zabijają ludzi, aby osiągnąć niesprawiedliwe zyski” (Ezechiela 22:27, BT). Kiedy Jezus wygłaszał proroctwo o „wzmagającym się bezprawiu”, mówił w gruncie rzeczy o takich „bestiach” grasujących na ziemi podczas jego obecności (Mateusza 24:12). Pisarz biblijny Paweł dodał, że „w dniach ostatecznych” ludzie będą „chciwi, (…) niepowściągliwi, okrutni, nie miłujący tego, co dobre” (2 Tymoteusza 3:1-3, Bw). Czyż nie dzieje się tak od roku 1914?

[26] Z całą pewnością. Może to potwierdzić niemal każdy człowiek, a zwłaszcza mieszkańcy dużychmiast. Gdyby ktoś miał wątpliwości, wystarczy się zapoznać z poniższymi doniesieniami. Kolumbia: „W minionym roku policja odnotowała (…) jakieś 10 000 morderstw i 25 000 napadów z bronią w ręku”. Stan Wiktoria w Australii: „Gwałtowny wzrost przestępczości”. USA: „Rekordowa liczba zabójstw w Nowym Jorku”. „W ubiegłym roku Detroit miało najwyższy w kraju wskaźnik morderstw — 58 na 100 000 mieszkańców — i tym samym prześcignęło miasto Gary w stanie Indiana”.

[27] Zimbabwe: „Dzieciobójstwo przybrało zastraszające rozmiary”. Brazylia: „Dokonuje się tu

tylu przestępstw i tyle ludzi nie rozstaje się z bronią, że wiadomości o napadach nie robią już na nikim wrażenia”. Nowa Zelandia: „Przestępstwa kryminalne i napady na tle seksualnym pozostają główną troską policji”. „Porywczość Nowozelandczyków zasługuje tylko na miano barbarzyństwa”. Hiszpania: „Kraj boryka się z problemem narastającej przestępczości”. Włochy: „Seria zabójstw sygnalizuje, że mafia sycylijska podniosła się po porażce”.

[28] To tylko niewielka próbka doniesień, jakie ukazały się w prasie na krótko przed opublikowaniem niniejszej książki. Po świecie bez wątpienia grasują istne „bestie”, przez które ludzie drżą o swe bezpieczeństwo.

Głoszenie dobrej nowiny[29] A jak w trudnych czasach obecności Jezusa miało się powodzić religii? Z jednej strony prorokował on, że nastąpi wzrost aktywności religijnej: „I powstanie wielu fałszywych proroków, i wprowadzą wielu w błąd” (Mateusza 24:11). Z drugiej strony przepowiedział zanik zainteresowania Bogiem wśród ogółu wyznawców chrześcijaństwa, oświadczył bowiem: „U większości ostygnie miłość” (Mateusza 24:12).

[30] Słowa te trafnie opisują to, co się obecnie dzieje w chrześcijaństwie. Główne kościoły wszędzietracą wiernych i podupadają. W Anglii oraz w państwach skandynawskich, stanowiących niegdyś ostoję protestantyzmu, religia jest już niemal martwa. Również Kościół katolicki narzeka na brak księży i spadek popularności. Kwitną natomiast marginalne wyznania. Rozrastają się sekty oparte na religiach Wschodu, a zachłanni kaznodzieje telewizyjni wyłudzają od ludzi miliony dolarów.

[31] A co można powiedzieć o prawdziwym chrystianizmie, religii założonej przez Jezusa i głoszonej przez jego apostołów? Miała ona istnieć podczas jego obecności, ale jak ją rozpoznać? Chrystianizm posiada wiele cech charakterystycznych, a jedną z nich wymienił Jezus w swym wielkim proroctwie: otóż prawdziwi chrześcijanie mieli się zajmować ogólnoświatową działalnością kaznodziejską. Oznajmił: „A ta dobra nowina o Królestwie będzie głoszona po całej zamieszkanej ziemi na świadectwo wszystkim narodom; i wtedy nadejdzie koniec” (Mateusza 24:14).

[32] Głoszenie to odbywa się obecnie, i to na ogromną skalę! Ugrupowanie religijne noszące nazwę Świadków Jehowy prowadzi najrozleglejszą działalność kaznodziejską w dziejach chrystianizmu (Izajasza 43:10, 12). Do tej ogólnoziemskiej kampanii głoszenia Świadkowie Jehowy przygotowywali się już w roku 1919, gdy główne religie chrześcijaństwa mieszały się do polityki, popierając skazaną na niepowodzenie Ligę Narodów.

[33] Na świecie było wówczas zaledwie 10 000 owych Świadków, wiedzieli oni jednak, jakie dzieło należy wykonać. Odważnie podjęli się głoszenia. Zdawali sobie sprawę, że podział na

duchowieństwo i laików pozostaje w sprzeczności z nakazami biblijnymi i pierwowzorem apostolskim. Toteż wszyscy co do jednego zaczęli się szkolić w rozmawianiu z bliźnimi o Królestwie Bożym. Stali się społecznością kaznodziejów.

[34] Z biegiem czasu głosiciele ci napotkali ostry sprzeciw. W Europie zwalczały ich rozmaite rządy totalitarne. W USA i w Kanadzie sięgano przeciw nim po środki prawne i podjudzano motłoch. W innych krajach stawili czoło fanatycznym uprzedzeniom religijnym oraz okrutnym prześladowaniom ze strony bezwzględnych dyktatorów. W ostatnich latach muszą się bronić przed panoszącym się wokół duchem sceptycyzmu i pogoni za przyjemnościami. Wytrwali jednak aż do dziś, a jest ich już przeszło 4 miliony w 212 krajach [stan na rok 1987- obecnie, w roku 2005 społeczność Świadków Jehowy liczy prawie 7 milionów]. Dobra nowina jeszcze nigdy nie była głoszona z takim rozmachem, co stanowi niezbity dowód spełniania się tej części znaku!

Co to wszystko oznacza?[35] Nie ulega wątpliwości, że na własne oczy oglądamy wielki znak podany przez Jezusa. Jest to kolejny fakt potwierdzający, iż Biblia rzeczywiście została natchniona przez Boga. Nikt z ludzi nie mógł na tyle lat naprzód przepowiedzieć wydarzeń rozgrywających się w XX wieku. Co więcej, spełnianie się znaku wskazuje, że żyjemy w okresie obecności Jezusa i zakończenia systemu rzeczy(Mateusza 24:3). Jakie to ma znaczenie? Co się wiąże z obecnością Jezusa? I co za system rzeczy dobiega teraz kresu? Chcąc uzyskać odpowiedź na te pytania, musimy się zapoznać z innym ważnym dowodem natchnionego charakteru Biblii — z jej zdumiewającą harmonią wewnętrzną. Zagadnienie to omówimy w następnym rozdziale, z którego dowiemy się też, jak myśl przewodnia Biblii osiągnie niebawem zadziwiający punkt kulminacyjny.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 11

Wewnętrzna harmonia BibliiWyobraź sobie księgozbiór złożony z 66 utworów, napisanych w okresie 1600 lat przez mniej więcej 40 ludzi. Żyli oni w różnych krajach i posługiwali się trzema językami. Pochodzili z różnych środowisk, mieli odmienne zdolności i usposobienie. Ale gdy na koniec ich pisma zebrano razem, okazało się, że tworzą jedną wielką Księgę, w której — od pierwszej do ostatniej strony — przewija się ten sam temat. Czy nie wydaje się to niemożliwe? A jednak takim właśnie księgozbiorem jest Biblia.

NA KAŻDYM szczerym czytelniku Biblii duże wrażenie robi fakt, że choć składa się ona z odrębnych ksiąg, to stanowi jednolitą całość. Od początku do końca popiera oddawanie czci wyłącznie jedynemu, niezmiennemu Bogu, a wszystkie jej księgi rozwijają jedną myśl przewodnią. Ta wewnętrzna harmonia niezbicie dowodzi, iż Biblia rzeczywiście jest Słowem Bożym.

[2] Główny temat Biblii pojawia się już w początkowych rozdziałach pierwszej księgi, noszącej

tytuł Księgi Rodzaju lub 1 Mojżeszowej. Czytamy tam, że nasi prarodzice, Adam i Ewa, zostali stworzeni jako ludzie doskonali i osadzeni w rajskim ogrodzie Eden. Tymczasem pewien wąż zakwestionował słuszność praw Bożych i wyrafinowanymi kłamstwami zwabił Ewę na drogę grzechu. W jej ślady poszedł Adam, który także wypowiedział posłuszeństwo Bogu. Co z tego wynikło? Oboje zostali skazani na śmierć i wypędzeni z Edenu. Skutki owego pierwszego buntu odczuwamy po dziś dzień, gdyż po naszych pierwszych rodzicach odziedziczyliśmy grzech i śmierć(Rodzaju 3:1-7, 19, 24; Rzymian 5:12).

Pierwsze proroctwo biblijne dało upadłej ludzkości podstawy do nadziei

[3] Jednakże w owej tragicznej chwili Bóg ogłosił proroctwo, które dało podstawę do nadziei. Wprawdzie skierował je do węża, ale uczynił to w obecności Adama i Ewy, którzy mogli przekazać te słowa swym dzieciom. Oznajmił: „Ustanowię też nieprzyjaźń między tobą a niewiastą i między nasieniem twoim a jej nasieniem. On rozgniecie ci głowę, a ty mu rozgnieciesz piętę” (Rodzaju 3:15; Rzymian 8:20-21).

[4] Zwróćmy uwagę, że w tym doniosłym wersecie zostały wymienione cztery postacie: wąż i jego nasienie oraz niewiasta i jej nasienie. W następnych tysiącleciach miały one odgrywać kluczowe role na arenie wydarzeń. Zapowiedziano, że pomiędzy niewiastą i jej nasieniem a wężem i jego nasieniem będzie się utrzymywać nieprzyjaźń, łącząca się z nieustannym konfliktem między wielbieniem prawdziwym a fałszywym, między prawością a niegodziwością. W pewnym momencie wąż uzyska pozorną przewagę i zmiażdży piętę nasieniu niewiasty. W końcu jednak rozgniecie ono głowę węża, dzięki czemu po pierwotnym buncie zniknie wszelki ślad, a Bóg zostanie oczyszczony z zarzutów.

[5] Kim jest niewiasta, a kim wąż? Kogo wyobraża jedno i drugie nasienie? Kiedy Ewa urodziła swego pierwszego syna, Kaina, zawołała: „Wydałam mężczyznę z pomocą Jehowy” (Rodzaju 4:1). Być może sądziła, że to ona jest niewiastą wspomnianą w proroctwie, a jej syn okaże się nasieniem. Ale Kain, podobnie jak wąż, miał niegodziwe usposobienie. Stał się mordercą, zabił bowiem swego młodszego brata Abla (Rodzaju 4:8). Najwyraźniej więc owo proroctwo miało głębsze, symboliczne znaczenie, które mógł objaśnić tylko Bóg. Tak też uczynił, choć odbywało sięto stopniowo. Wszystkie 66 ksiąg Pisma Świętego w ten czy inny sposób przyczynia się do wyjawienia sensu pierwszego proroctwa biblijnego.

Kim jest wąż?[6] Zastanówmy się najpierw, kim jest wąż wymieniony w Księdze Rodzaju 3:15. W sprawozdaniu biblijnym czytamy, że w Edenie zwrócił się do Ewy literalny wąż, ale przecież zwierzęta nie

potrafią mówić. Musiała się więc kryć za tym jakaś inna siła. Jaka? Wyraźnie zidentyfikowano ją dopiero w I wieku n.e., podczas ziemskiej służby Jezusa.

[7] Pewnego razu Jezus rozmawiał z żydowskimi przywódcami religijnymi, którzy zarozumiale chełpili się tym, że są synami Abrahama. Mimo to uparcie sprzeciwiali się prawdzie głoszonej przezJezusa. O-znajmił im więc: „Ojcem waszym jest Diabeł, a wy chcecie spełniać pragnienia waszego ojca. Ten był zabójcą, gdy rozpoczynał, i nie obstawał przy prawdzie, bo u niego prawdy nie ma. Kiedy mówi kłamstwo, mówi zgodnie z własnym usposobieniem, gdyż jest kłamcą i ojcem kłamstwa” (Jana 8:44).

[8] Dobitne słowa Jezusa trafiały w samo sedno. Nazwał Diabła „zabójcą” i „ojcem kłamstwa”. Pierwsze kłamstwa, o których donosi sprawozdanie biblijne, zostały wypowiedziane przez węża w Edenie. Ten, od kogo pochodziły, istotnie był „ojcem kłamstwa”. Ponadto doprowadziły one do śmierci Adama i Ewy, a więc ów pradawny kłamca stał się zarazem zabójcą. Z tego wynika, że siłą, posługującą się wężem w Edenie, był w rzeczywistości Szatan Diabeł i że właśnie do niego zwracałsię Jehowa w tym starodawnym proroctwie.

[9] Niektórzy pytają: Skoro Bóg jest dobry, to dlaczego stworzył kogoś takiego jak Diabeł? Równieżna to pytanie znajdujemy odpowiedź w słowach Jezusa: „Ten był zabójcą, gdy rozpoczynał”. A zatem ów zwodziciel dopiero w chwili okłamania Ewy zaczął być Szatanem, zresztą sam ten wyraz pochodzi od hebrajskiego słowa „przeciwnik”. Bóg nie stworzył Szatana. To jeden z wiernych przedtem aniołów dopuścił, by w jego sercu rozwinęło się złe pragnienie, wskutek czego stał się Szatanem (Powtórzonego Prawa 32:4; por. Hioba 1:6-12; 2:1-10; Jakuba 1:13-15).

Nasienie węża[10] A kim lub czym jest ‘nasienie węża’? Zagadkę tę także możemy rozwiązać na podstawie słów Jezusa. Oświadczył on żydowskim przywódcom religijnym: „Ojcem waszym jest Diabeł, a wy chcecie spełniać pragnienia waszego ojca”. Żydzi ci byli potomkami Abrahama, czym się zresztą pysznili. Jednakże na skutek swego niegodziwego postępowania stali się duchowymi dziećmi Szatana, inicjatora grzechu.

[11] Pod koniec I wieku n.e. apostoł Jan niedwuznacznie wyjaśnił w swoim liście, kto wchodzi w skład nasienia Węża, czyli Szatana. Napisał: „Kto trwa w grzechu, pochodzi od Diabła, gdyż Diabeł grzeszy od początku. (…) Dzieci Boże i dzieci Diabła ujawniają się w ten sposób: Kto nie trwa przy sprawiedliwości, nie pochodzi od Boga; tak samo ten, kto nie miłuje swego brata” (1 Jana 3:8, 10). Śmiało można powiedzieć, że w ciągu całych dziejów ludzkości nasienie Węża było niezwykle aktywne.

Kto jest nasieniem niewiasty?

W XX wieku p.n.e. Jehowa oznajmił Abrahamowi, że to wśród jego potomków pojawi się obiecane Nasienie

[12] Kto w takim razie jest ‘nasieniem [czyli potomstwem] niewiasty’? Chodzi tu o jedno z najistotniejszych pytań wszech czasów, bo nasienie niewiasty ma w ostatecznym rezultacie zmiażdżyć głowę Szatanowi i odwrócić zgubne skutki pierwszego buntu. Ważną wskazówkę co do tożsamości tego Nasienia objawił Bóg wiernemu Abrahamowi już w XX wieku p.n.e. Ze względu na wielką wiarę tego patriarchy, złożył szereg obietnic dotyczących jego potomstwa. Z jednej z nichwynika, że właśnie wśród potomków Abrahama miało się pojawić ‘nasienie niewiasty’, które ‘rozgniecie głowę węża’. Bóg oznajmił: „Nasienie twe posiądzie bramę swych nieprzyjaciół. A zapośrednictwem twojego nasienia na pewno zjednają sobie błogosławieństwo wszystkie narody ziemi, ponieważ usłuchałeś mego głosu” (Rodzaju 22:17-18).

[13] Po latach Jehowa powtórzył obietnicę daną Abrahamowi — najpierw wobec jego syna, Izaaka, a potem wobec wnuka, Jakuba (Rodzaju 26:3-5; 28: 10-15). Potomkowie Jakuba rozrośli się później w 12 plemion, a jedno z nich, plemię Judy, otrzymało specjalną obietnicę: „Nie przeniesie się berło od Judy ani buława spomiędzy jego stóp, aż nadejdzie Szilo; a temu należeć się będzie posłuch u ludów” (Rodzaju 49:10). Najwyraźniej więc Nasienie miało się pojawić w plemieniu Judy.

[14] Pod koniec XVI wieku p.n.e. 12 plemion Izraela zorganizowano w naród, cieszący się szczególnymi względami Boga. Zawarł On z nimi uroczyste przymierze i nadał im zbiór praw. Uczynił to przede wszystkim w celu przygotowania tego ludu na nadejście Nasienia (Wyjścia 19:5-6; Galatów 3:24). Od tej pory nienawiść Szatana do Nasienia niewiasty uwidaczniała się we wrogości, jaką inne narody darzyły wybrany lud Boży.

[15] Ostatnią wskazówkę co do tego, który ród wyda Nasienie, podano w XI wieku p.n.e. Drugi król Izraela, Dawid, otrzymał wtedy obietnicę Bożą, że będzie ono pochodzić z jego linii i że tron tego Nasienia zostanie ‘utwierdzony na wieki’ (2 Samuela 7:11-16, Bw). Odtąd słusznie można było je nazywać synem Dawida (Mateusza 22:42-45).

W XI wieku p.n.e król Dawid dowiedział się, że Nasienie będzie się wywodzić z jego królewskiego rodu

[16] W późniejszych latach Bóg powoływał proroków, którzy podawali dalsze natchnione informacje o oczekiwanym Nasieniu. Na przykład w VIII wieku p.n.e. Izajasz pisał: „Dziecię narodziło się nam, syn jest nam dany i spocznie władza na jego ramieniu, i nazwą go: Cudowny Doradca, Bóg Mocny, Ojciec Odwieczny, Książę Pokoju. Potężna będzie władza i pokój bez końca na tronie Dawida i w jego królestwie” (Izajasza 9:5-6, Bw).

[17] Prócz tego Izajasz tak prorokował o tym Nasieniu: „Według sprawiedliwości będzie sądził biednych i według słuszności rozstrzygał sprawy ubogich na ziemi. (…) I będzie wilk gościem jagnięcia, a lampart będzie leżał obok koźlęcia. Cielę i lwiątko, i tuczne bydło będą razem (…). Nie będą krzywdzić ąni szkodzić na całej mojej świętej górze, bo ziemia będzie pełna

poznania Pana [יהוה] jakby wód, które wypełniają morze” (Izajasza 11:4-9, Bw). Jakże obfite błogosławieństwa miało zjednać ludziom to Nasienie!

[18] Kolejne proroctwo o Nasieniu zanotował w VI wieku p.n.e. Daniel. Przepowiedział, że w niebiepojawi się ktoś podobny do syna człowieczego i że „dano mu władzę i chwałę, i królestwo, aby mu służyły wszystkie ludy, narody i języki” (Daniela 7:13-14, Bw). A zatem oczekiwane Nasieniemiało odziedziczyć niebiańskie królestwo, a swe panowanie rozciągnąć nad całą ziemią.

W VIII wieku p.n.e. Izajasz zapowiedział, jakie błogosławieństwa zjedna ludziom Nasienie

Zagadka rozwiązana[19] Tożsamość Nasienia została ostatecznie wyjawiona u zarania naszej ery. W 2 roku p.n.e. młodej Żydówce imieniem Maria, pochodzącej z rodu Dawida, ukazał się anioł. Powiedział jej, że urodzi niezwykłe dziecko, po czym wyjaśnił: „Ten będzie wielki i zostanie nazwany Synem Najwyższego, a Jehowa Bóg da mu tron Dawida, jego ojca; i będzie królował nad domem Jakuba na zawsze, a jego Królestwo nie będzie mieć końca” (Łukasza 1:32-33). Długie oczekiwanie na „nasienie” wreszcie dobiegało kresu.

[20] W roku 29 n.e. (na który długo wcześniej wskazał w swej księdze prorok Daniel) Jezus został ochrzczony. Zstąpił wtedy na niego duch święty, a Bóg uznał go za swego Syna (Daniela 9:24-27, BT; Mateusza 3:16-17). Potem przez trzy i pół roku Jezus dawał świadectwo Żydom, ogłaszając, że „przybliżyło się (…) Królestwo Niebios” (Mateusza 4:17). W tym okresie spełniło się na nim tyle proroctw z Pism Hebrajskich, że nie ulegało najmniejszej wątpliwości, iż to właśnie on jest obiecanym Nasieniem.

W VI wieku p.n.e. Daniel oznajmił, iż Nasienie będzie panować w niebiańskim królestwie

[21] Doskonale zdawali sobie z tego sprawę pierwsi chrześcijanie. Paweł wyjaśnił współwyznawcom w Galacji: „A obietnice były dane Abrahamowi i jego nasieniu. Nie powiada: ‘I nasionom’, jak w wypadku wielu, ale jak o jednym: ‘I nasieniu twemu’, którym jest Chrystus” (Galatów 3:16). To Jezus ma być przepowiedzianym przez Izajasza „Księciem Pokoju”. Kiedy już obejmie władzę w swym Królestwie, na całym świecie zapanuje prawo i sprawiedliwość.

Kim zatem jest niewiasta?[22] Jeżeli Jezus jest Nasieniem, to kim jest niewiasta, wspomniana jeszcze w Edenie? Skoro za wężem kryło się potężne stworzenie duchowe, nie powinno nas dziwić, że również owej niewiasty nie należy szukać wśród ludzi, lecz w dziedzinie duchowej. O pewnej „niewieście” niebiańskiej nadmienił apostoł Paweł, pisząc: „Natomiast Jeruzalem górne jest wolne i to jest naszą matką” (Galatów 4:26). Inne wersety wskazują, że owo „Jeruzalem górne” istniało już od tysięcy lat. Chodzi o niebiańską organizację Jehowy, złożoną ze stworzeń duchowych. Ona to wyłoniła Jezusa, by podjął się na ziemi roli ‘nasienia niewiasty‘. Tylko taka, a więc duchowa „niewiasta” mogła przetrwać całe tysiąclecia nieprzyjaźni „pradawnego węża” (Objawienie 12:9; Izajasza 54:1, 13; 62:2-6).

[23] Powyższy zarys stopniowego objawiania sensu starodawnego proroctwa z Księgi Rodzaju 3:15 stanowi przekonujący dowód niezrównanej harmonii Pisma Świętego. Naprawdę godny uwagi jest fakt, że proroctwo to można zrozumieć dopiero wtedy, gdy wydarzenia i wypowiedzi z XX, XI, VIII i VI wieku p.n.e. powiąże się ze zdarzeniami i słowami z I wieku n.e. Nie może tu być mowy ożadnym zbiegu okoliczności. Musiała tym kierować czyjaś ręka (Izajasza 46:9-10).

Co to oznacza dla nas[24] Jakie to wszystko ma znaczenie dla nas? Wiemy już, że głównym ‘nasieniem niewiasty’ jest Jezus. Proroctwo z Księgi Rodzaju 3:15 przepowiadało, że Wąż ‘rozgniecie’ mu piętę, co spełniło się wtedy, gdy Jezus umarł na palu męki. Ale zraniona pięta w końcu się goi. Pozorne zwycięstwo

Węża rychło obróciło się w porażkę, Jezus bowiem został wskrzeszony. (Jak się dowiedzieliśmy z rozdziału 6 tej publikacji, jest na to mnóstwo dowodów). Śmierć Jezusa położyła podwaliny pod wybawienie ludzi usposobionych sprawiedliwie. W ten sposób Nasienie zaczęło zjednywać im błogosławieństwo, zgodnie z obietnicą Bożą, daną Abrahamowi. A co można powiedzieć o proroctwach zapowiadających, że cała ziemia będzie podlegać Jezusowi, panującemu nad nią z niebiańskiego królestwa?

U progu naszej ery powiedziano Marii, że urodzi Jezusa i żebędzie on obiecanym Nasieniem

[25] W 12 rozdziale Objawienia znajdujemy proroczą wizję, która obrazowo przedstawia to Królestwo jako chłopca narodzonego w niebie. Władzę w tym Królestwie obejmuje obiecane Nasienie, któremu nadano tu tytuł Michał, co znaczy „Któż jest jak Bóg?” Udowadnia, że nikt nie ma prawa kwestionować słuszności zwierzchniej władzy Jehowy, i raz na zawsze strąca z nieba na ziemię „pradawnego węża”. Czytamy: „Zrzucony więc został wielki smok, pradawny wąż, nazywany Diabłem i Szatanem, który wprowadza w błąd całą zamieszkaną ziemię; zrzucony został na ziemię, a wraz z nim zostali zrzuceni jego aniołowie” (Objawienie 12:7-9).

[26] Wydarzenia te przynoszą ulgę niebiosom, lecz zarazem sprowadzają udrękę na ziemię. Rozlega się tryumfalny okrzyk: „Teraz nastało wybawienie i moc, i Królestwo naszego Boga oraz władzaJego Chrystusa”. A dalej napisano: „Dlatego rozweselcie się, niebiosa i wy, którzy w nich przebywacie! Biada ziemi i morzu, ponieważ Diabeł zstąpił do was w wielkim gniewie, wiedząc, że mało ma czasu!” (Objawienie 12:10, 12).

[27] Czy można ustalić, kiedy miało się spełnić to proroctwo? Właśnie tego chcieli się dowiedzieć uczniowie, gdy pytali Jezusa o ‘znak jego obecności i zakończenia systemu rzeczy’ — o czym była mowa w rozdziale 10 (Mateusza 24:3). Jak się przekonaliśmy, istnieją niezbite dowody, iż obecnośćJezusa jako władcy niebiańskiego Królestwa rozpoczęła się w roku 1914. Od tej pory faktycznie sprawdzają się słowa: „Biada ziemi”!.

[28] Zwróćmy jednak uwagę, że wzniesiony w niebiosach okrzyk zapowiada, iż Szatan „mało ma czasu”. A zatem proroctwo z Księgi Rodzaju 3:15 nieuchronnie zbliża się do punktu kulminacyjnego, Wiadomo już, kim jest wąż i jego nasienie, a kim niewiasta i jej nasienie. Temu ostatniemu ‘rozgnieciono piętę’, ale rana ta została zagojona. Już wkrótce Chrystus Jezus, jako Królpanujący z woli Boga, zada miażdżący cios Szatanowi i jego nasieniu.

[29] Spowoduje to olbrzymie zmiany na arenie światowej. Wraz z Szatanem zostaną usunięci wszyscy ci, którzy okażą się jego nasieniem. Jak prorokował psalmista: „Jeszcze trochę, a nie

będzie bezbożnego; spojrzysz na miejsce jego, a już go nie będzie” (Psalm 37:10, Bw). Cóż za radykalna zmiana! Spełnią się wtedy dalsze słowa psalmisty: „Lecz pokorni odziedziczą ziemię i rozkoszować się będą obfitym pokojem” (Psalm 37:11, Bw).

[30] W ten sposób „Książę Pokoju” w końcu zapewni ludzkości pokój, jak obiecała Biblia w Księdze Izajasza 9:5-6 (Bw). W dzisiejszym sceptycznym świecie wielu uzna to za nierealne. Ale czy ludzie mają do zaproponowania jakieś inne wyjście? Skądże! Tymczasem obietnica ta została jasno wyrażona w Biblii, która jest niezawodnym Słowem Bożym. To raczej sceptykom brak trzeźwości sądu (Izajasza 55:8, 11). Ignorują Boga, z którego natchnienia powstała Biblia i który jest kimś jak najbardziej realnym.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 12

Źródło wyższej mądrości„Jak rozliczne są Twoje dzieła, Jehowo! Wszystkie je uczyniłeś mądrze. Ziemia jestpełna Twych wytworów” (Psalm 104:24). Rzeczywiście, całe stworzenie — zarówno majestatyczny przestwór wszechświata, jak i delikatny, piękny kwiat — świadczy o niezrównanej mądrości Stwórcy. W porównaniu z Jego dziełami bledną wszelkie osiągnięcia techniki XX wieku. Jeżeli Biblia jest Słowem Bożym, należałoby się spodziewać, że i w niej znajdziemy dowody mądrości, przewyższającej mądrość człowieka. Czy faktycznie tak jest?

„BIBLIA mocno podkreśla znaczenie mądrości. Oznajmia: „Mądrość to rzecz najprzedniejsza. Nabywaj mądrości; a ze wszystkim, czego nabywasz, nabywaj zrozumienia” (Przysłów 4:7). Przyznaje również, że ludziom często brakuje tego przymiotu, toteż zachęca: „Jeżeli (…) komuś z was nie dostaje mądrości, ten niech wciąż prosi Boga, bo On udziela wszystkim szczodrze” (Jakuba 1:5).

[2] W jaki sposób Bóg ‘szczodrze udziela mądrości’ ? Między innymi przez zachęcanie nas do czytania Biblii i czerpania z niej pouczeń. W Księdze Przysłów napisano: „Synu mój, jeżeli przyjmiesz moje słowa i przechowasz w sobie moje przykazania, nastawiając ucha swego na mądrość, (…) zrozumiesz wówczas bojaźń Jahwe i dojdziesz do poznania Boga! Jahwe bowiem udziela mądrości” (Przysłów 2:1-2, 5-6, Bp). Gdy stosujemy się do rad Pisma Świętego i przekonujemy się o ich skuteczności, uświadamiamy sobie, iż naprawdę rozbrzmiewa w nich mądrość Boża.

Mądre nauki[3] Rozważmy kilka wersetów biblijnych, które pomogą nam lepiej zrozumieć tę kwestię. Weźmy na przykład pod uwagę następujące mądre słowa: „Ci, którzy chcą się wzbogacić, wpadają w sidła pokus, ulegają wielu nierozumnym i szkodliwym pożądliwościom (…). Albowiem

korzeniem wszelkiego zła jest miłość pieniądza” (1 Tymoteusza 6:9-10, Bp). Zestawmy to ze współczesną filozofią życiową — popularną zwłaszcza w krajach Zachodu — zachęcającą do stawiania na pierwszym miejscu pogoni za pieniądzem. Tymczasem wielu ludzi, po zdobyciu upragnionego bogactwa, dalej odczuwa pustkę i brak zadowolenia. Pewien specjalista w zakresie psychologii klinicznej powiedział: „Nawet jeśli ktoś dorobił się pozycji czy majątku, nie gwarantuje mu to, że będzie czuł się szczęśliwy i zadowolony, naprawdę szanowany i

kochany”.*przyp.1

Przestając z mądrymi, nabywamy mądrości, ale jesli przebywamy wśród głupców, poniesiemy szkodę

[4] Nie należy stąd wyciągać wniosku, że praktycznie myślący człowiek ma zupełnie lekceważyć pieniądze. Biblia wyraża mądry i zrównoważony pogląd na tę sprawę, wyjaśniając: „Pod osłoną mądrości jest tak, jak pod osłoną pieniędzy; lecz korzyść z wiedzy jest ta: Mądrość daje życie tym, którzy ją mają” (Kaznodziei 7:12, Bw). Pismo Święte pomaga nam zatem zrozumieć, że pieniądze są wprawdzie ważne, ale nie najważniejsze. Stanowią jedynie środek do celu, a jeśli brak nam mądrości koniecznej do robienia z nich właściwego użytku, to ich wartość jest ograniczona.

[5] Sprawdza się też następująca wypowiedź biblijna: „Kto z mądrym przestaje — nabywa mądrości, towarzysz głupców poniesie szkodę” (Przysłów 13:20, BT). Czy zauważyłeś, jak ogromny wpływ wywiera na nas towarzystwo? Pod presją rówieśników wielu młodych ludzi popada w pijaństwo, narkomanię i niemoralność. Jeżeli obracamy się wśród używających wulgarnejmowy, sami w końcu zaczniemy się nią posługiwać. Przestawanie z nieuczciwymi może nas popchnąć do nieuczciwości. Biblia słusznie ostrzega w innym miejscu: „Złe towarzystwo psuje dobre obyczaje” (1 Koryntian 15:33, Kowalski).

[6] Z kolei dobre towarzystwo może oddziaływać na nas korzystnie. Kiedy ‘przestajemy z mądrymi’, stajemy się mądrzejsi. Pożyteczne zwyczaje udzielają się bowiem równie łatwo jak złe nawyki. Zachęcając nas do starannego dobierania sobie towarzystwa, Biblia ponownie daje świadectwo swej mądrości.

[7] Pismo Święte zawiera wiele takich reguł, pomocnych w codziennym życiu. Stanowi niezrównaną skarbnicę rad, które w dodatku są zawsze użyteczne. Nigdy nie sprowadzają się do zwykłego teoretyzowania i nigdy nie przynoszą nam szkody. Mają też niesłychanie szeroki zakres. Kto się do nich stosuje, ten stwierdza, że stale wychodzą mu na dobre, i zaczyna cenić Biblię jako niedoścignione źródło mądrości.

Mądre zasady[8] Co jednak począć w sytuacji nie omówionej bezpośrednio w Piśmie Świętym? Zazwyczaj znajdziemy w nim sporo zasad, którymi możemy się pokierować. Na przykład wielu ludzi musi w jakimś momencie odpowiedzieć sobie na pytanie, czy skosztować papierosa. Biblia nic nie wspomina o tytoniu, bo w czasach Jezusa nie był on znany na Bliskim Wschodzie. Mimo to podaje stosowne zasady, które pomagają powziąć mądrą decyzję.

Palenie jest sprzeczne z zasadami biblijnymi, więc należy od niego stronić

[9] Palenie tytoniu podobno sprawia przyjemność, natomiast nie ulega wątpliwości, że wiąże się z wdychaniem dużej dawki trucizn. Palacz zanieczyszcza swój organizm, swą odzież oraz powietrze wokół siebie. Prócz tego palenie prowadzi do uzależnienia i bardzo trudno z nim zerwać. Pamiętając o tym wszystkim, spróbujmy znaleźć w Biblii wskazówki, pomocne w wyrobieniu sobierozumnego poglądu na tę sprawę.

[10] Najpierw zajmijmy się kwestią uzależnienia. Mówiąc o pokarmach, Paweł oznajmił: „Niczemu nie oddam się w niewolę” (1 Koryntian 6:12, BT). Wprawdzie wolno mu było jeść wszelkie potrawy, ale wiedział, że niektórzy jego współcześni mieli wrażliwe sumienia. Oświadczył więc, że nie jest „uzależniony” od pewnych pokarmów i w razie potrzeby może się bez nich obejść, aby nie gorszyć innych. Jeżeli ktoś nie potrafi zerwać z paleniem lub żuciem tytoniu, to najwyraźniej ‘oddał się mu w niewolę’. Wypowiedź Pawła w sprawie jedzenia stanowi zatem cenną wskazówkę co do używania tytoniu. Nie powinniśmy dać się zniewolić nałogowi.

[11] Zastanówmy się teraz nad zanieczyszczeniem. Biblia powiada: „Oczyśćmy się z wszelkich brudów ciała i ducha” (2 Koryntian 7:1, BT). Nie ulega wątpliwości, że palenie kala, brudzi organizm. Ma zgubne skutki, co wynika choćby z faktu, że według danych Światowej Organizacji Zdrowia, powoduje przedwczesną śmierć przeszło miliona ludzi rocznie. Jeżeli zgodnie z zasadą biblijną nie kalamy swego ciała, ustrzeżemy się groźnych dla zdrowia następstw szkodliwych zwyczajów, takich jak palenie oraz narkotyzowanie się.

Pożyteczne wskazówki[12] Nie powinno nas dziwić, że trzymanie się rad biblijnych przynosi namacalne korzyści. Zalecenia te pochodzą od Boga, naszego Stwórcy, który dokładnie wie, jak zostaliśmy uczynieni i czego potrzebujemy (Psalm 139:14-16). Jego rady zawsze mają na względzie naszą pomyślność — tak duchową, jak i fizyczną.

Gotowość do pomagania innym wychodzi nam na dobre

[13] Widać to na przykładzie wskazówek, odradzających posługiwanie się kłamstwem. Zostało ono wymienione wśród siedmiu rzeczy, których nienawidzi Jehowa, a Księga Objawienia podaje, że dla kłamców nie będzie miejsca w Bożym nowym świecie (Przysłów 6:19; Objawienie 21:8). Mimo to kłamstwo jest dziś na porządku dziennym. W pewnym miesięczniku ekonomicznym powiedziano: „USA przeżywają największą w swych dziejach eksplozję szalbierstw, oszustw i innych

podobnych nadużyć”.*przyp.2

[14] Choć kłamstwo już spowszedniało, nie zmienia to faktu, że ma fatalne skutki zarówno dla społeczeństwa, jak i dla jednostki. Felietonista Clifford Longley słusznie napisał: „Kłamstwo wyrządza szkody w najgłębszych pokładach jestestwa kłamcy i osoby okłamywanej, gdyż

narusza coś niezwykle ważnego, mianowicie kontakt umysłu z rzeczywistością”.*przyp.3 A w periodyku The American Journal of Psychiatry czytamy: „Kłamstwa potrafią poczynić istne spustoszenia w psychice osób, które ich wysłuchują. Niektórzy podejmują doniosłe decyzje życiowe, polegając na fałszywych informacjach. Kłamstwa mogą też ujemnie odbić się na

samych kłamcach”.*przyp.4 O ileż lepiej jest trzymać się mądrych rad Biblii i mówić prawdę!

[15] Zajmijmy się teraz bardziej pozytywnym tematem. Pismo Święte naucza, że powinniśmy troszczyć się o drugich, okazywać im miłość i przychodzić z pomocą. Dobrze znane są słowa Jezusa: „Wszystko więc, co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie” (Mateusza 7:12, ST).

[16] Ileż lepszy byłby świat, gdyby każdy postępował w myśl tej reguły! Ludzie mieliby też wtedy znacznie lepsze samopoczucie, co wynika z pewnych badań psychologicznych przeprowadzonych w USA. Każdy z 1700 respondentów twierdził, że pomaganie drugim zapewnia mu spokój wewnętrzny i uwalnia od dolegliwości wywołanych stresem, takich jak bóle głowy i utrata głosu. Wkońcowych wnioskach czytamy: „Wydaje się więc, że troska o bliźnich jest tak samo

nieodłącznym elementem natury człowieka, jak troska o siebie”.*przyp.5 Przypomina się tu biblijne przykazanie: „Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego” (Mateusza 22:39, Bw; por. Jana 13:34-35). Jest rzeczą naturalną, że kochamy samych siebie. Ale nasze zdrowie psychiczne wymaga, byśmy zgodnie ze wskazówkami Pisma Świętego równoważyli tę miłość miłością do bliźnich.

Małżeństwo i moralność[17] W radach Biblii faktycznie rozbrzmiewa głęboka mądrość, ale nie zawsze mówią one to, co ludzie chcieliby usłyszeć. Często zarzuca się im, że są staromodne. Dlaczego? Bo choć na dłuższą metę się sprawdzają, to stosowanie się do nich na ogół wymaga zdyscyplinowania i samozaparcia, acechy te są dziś raczej niepopularne.

Małżonkowie, kierujący się zasadami Biblii, mają wszelkie podstawy, by być szczęśliwi

[18] Rozważmy na przykład sprawę małżeństwa i moralności. Biblia jest pod tym względem bardzo wymagająca. Nakazuje monogamię, to znaczy związek jednego męża z jedną żoną. A chociaż w skrajnych wypadkach dopuszcza rozwód bądź separację, to wskazuje, iż na ogół małżeństwo jest związkiem dożywotnim. „Czyż nie czytaliście, że Stwórca od początku stworzył mężczyznę i kobietę? I rzekł: Dlatego opuści człowiek ojca i matkę i połączy się z żoną swoją, i będą ci dwoje jednym ciałem. A tak już nie są dwoje, ale jedno ciało. Co tedy Bóg złączył, człowiek niechaj nie rozłącza” (Mateusza 19:4-6, Bw; 1 Koryntian 7:12-15).

[19] Prócz tego Biblia zaznacza, że zbliżenia intymne są stosowne wyłącznie w obrębie małżeństwa.Zabrania wszelkich stosunków pozamałżeńskich. Czytamy: „Ani rozpustnicy, ani bałwochwalcy, ani cudzołożnicy, ani mężczyźni utrzymywani do celów przeciwnych naturze, ani kładący się zmężczyznami (…) Królestwa Bożego nie odziedziczą” (1 Koryntian 6:9-10).

[20] Normy te są dziś powszechnie lekceważone. Profesor socjologii David Mace wyjaśnił: „W obecnym stuleciu zaszły w naszej kulturze ogromne zmiany, które do podstaw wstrząsnęły

wieloma odwiecznymi zwyczajami i instytucjami. Małżeństwo nie jest tu wyjątkiem”.*przyp.6 Swoboda obyczajowa przestała kogokolwiek dziwić. Stosunki cielesne nastolatków „chodzących zesobą” często uważa się za rzecz normalną. Szeroko praktykowane jest współżycie przed ślubem — „żeby się lepiej poznać”. A nawet pary, które się pobrały, nierzadko pozwalają sobie na przygody pozamałżeńskie.

[21] Czy takie rozprzężenie moralne zapewnia szczęście? Przeciwnie, przysparza wyłącznie kłopotów — w dodatku bardzo kosztownych — a rezultatem są cierpienia i rozbite rodziny. Innym bezpośrednim następstwem zepsucia obyczajów jest istna pandemia chorób przenoszonych drogą płciową. Rzeżączka, kiła, zakażenia chlamydiami — żeby wymienić tylko niektóre— wymykają sięspod kontroli. W ostatnich latach prostytucja i praktyki homoseksualne przyśpieszyły szerzenie się AIDS. Zastraszająco rośnie liczba niezamężnych dziewcząt, które mają dzieci, choć same są jeszczeprawie dziećmi. W czasopiśmie Ladies’ Home Journal napisano: „Gloryfikowanie seksu, tak charakterystyczne dla lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, nie przyniosło ludziom

bezgranicznego szczęścia, lecz raczej sporo kłopotów”.*przyp.7

[22] Wiele osób podziela więc opinię profesora socjologii Carlfreda B.Brodericka, który powiedział:„Być może dorośliśmy już do tego, by się zastanowić, czy dla naszego wspólnego dobra nie byłoby lepiej gorąco zalecać wstrzemięźliwość przedmałżeńską, która przecież najlepiej służy potrzebom naszych obywateli i ich prawu do wolności: wolności od chorób, wolności od nie

chcianej ciąży”.*przyp.8 Jest oczywiste, że na dalszą metę najwięcej szczęścia przynosi ludziom przestrzeganie biblijnych mierników moralnych.

Naprawdę praktyczne zasady[23] Skoro małżeństwo to związek na całe życie, musimy wiedzieć, co robić, żeby było udane. [zob. publikacj, opartą na biblijnych radach, pt: Tajemnica szczęścia rodzinnego]Niektórzy uważają, że jeśli małżeństwo jest nieszczęśliwe, to lepiej je rozwiązać niż się męczyć. Ale przecież jest inne wyjście: można popracować nad przezwyciężeniem trudności będących przyczyną zgryzot. Również w tej dziedzinie pomocna okazuje się Biblia. Jak się już dowiedzieliśmy, radzi ona dochowywać wierności współmałżonkowi, a jest to pierwszy czynnik warunkujący szczęście i trwałość małżeństwa. Drugim jest uznawanie podanego w Biblii faktu, że głową tego związku możebyć tylko jeden z partnerów, mianowicie mąż. Pismo Święte radzi żonie, aby była podporą swego męża i nie kwestionowała jego pozycji. [zob. artykuł: Na czym polega podporządkowanie się żony?] Mężowi zaś zaleca, by wywiązując się ze swej roli, dbał o dobro żony i wystrzegał się samolubstwa (1 Koryntian 11:3; 1 Tymoteusza 2:11-14).

[24] Mężom Biblia nakazuje „miłować swe żony jak własne ciała. Kto miłuje żonę, miłuje samego siebie, a nikt nie ma w nienawiści własnego ciała” (Efezjan 5:28-29). Kochający mąż sprawuje zwierzchnictwo w sposób rozważny. Pamięta, że choć jest głową, powinien brać pod uwagę zdanie żony. Małżeństwo to związek partnerski, a nie dyktatura.

Stosowanie się do rad biblijnych pomaga przezwyciężać trudności, wynikające z ubóstwa

[25] Jeśli chodzi o żony, to w myśl rad biblijnych mają między innymi „okazywać mężowi głęboki respekt” (Efezjan 5:33). Żona poważa męża z uwagi na jego pozycję, a dowodzi tego okazując mu wsparcie. Mąż z kolei potwierdza swą miłość troszczeniem się o nią. Dla wielu osób, myślących nowoczesnymi kategoriami, rada taka jest nie do przyjęcia. Niemniej związki partnerskie, oparte zgodnie ze wskazówkami Biblii na miłości i szacunku, są zawsze szczęśliwe.

[26] O praktyczności rad Pisma Świętego świadczy następujące doniesienie z rejonu południowego Pacyfiku: Po 10 latach pożycia pewne małżeństwo doszło do wniosku, że ich związek jest pomyłką,i zaczęło myśleć o separacji. W tym okresie żona zetknęła się z kobietą będącą Świadkiem Jehowy iwspólnie przestudiowały z Biblii wskazówki co do małżeństwa. Mąż opowiada: „W miarę poznawania zasad biblijnych żona starała się stosować je w życiu. Po kilku tygodniach zauważyłem u niej zmiany”. Tak go to zaintrygowało, że przyłączył się do studium prowadzonegoz żoną i dowiedział się, jak Pismo Święte radzi postępować mężom. Co to dało? „Znaleźliśmy teraz podstawę, na której możemy budować naprawdę szczęśliwe życie rodzinne”.

[27] Również ubodzy przekonują się o praktycznej wartości rad Biblii. Z podanymi w niej zasadami nie da się pogodzić na przykład palenia ani pijaństwa — nawyków, przez które ludzie trwonią swe itak już skąpe zasoby (Przysłów 23:19-21). Pismo Święte zaleca też pracowitość, a kto się nią odznacza, ten o wiele prędzej znajdzie sposób na wyżywienie rodziny niż człowiek leniwy lub oddający się rozpaczy (Przysłów 6:6-11; 10:26). Prócz tego zastosowanie się do rady: „nie zazdrość tym, którzy czynią nieprawość”, chroni przed szukaniem wyjścia z nędzy drogą przestępstwa lub hazardu (Psalm 37:1, Bw). Praktyki takie na pozór pozwalają szybko rozwiązać trudności finansowe, ale w ostatecznym rozrachunku przynoszą opłakane skutki.

[28] Czy rady te rzeczywiście przydają się ludziom klepiącym biedę? Czy nie jest to tylko wyidealizowana teoria? Otóż owe wskazówki okazują się praktyczne, czego dowodzą relacje z całego świata. Rozpatrzmy chociaż jeden przykład: Pewna chrześcijanka mieszkająca w Azji owdowiała i pozostała ze swym synkiem bez środków do życia. Jak pomogła im Biblia?

[29] Zgodnie z radami Pisma Świętego, wdowa ta dała dowody pracowitości i zaczęła szyć i sprzedawać odzież. Ponieważ była uczciwa i słowna, do czego także zachęca Biblia, wkrótce miała już stałych klientów (Kolosan 3:23). Później w jednym pokoiku urządziła małą jadłodajnię i uzupełniała swój budżet sprzedawanymi tam potrawami, które przygotowywała wstając o 4 rano. „Mimo to musimy żyć skromnie” — mówi. Pamięta jednak o radzie biblijnej: „Mając utrzymanie i okrycie, zadowolimy się tym” (1 Tymoteusza 6:8).

[30] Kobieta ta wyjaśnia: „Choć żyję na krawędzi ubóstwa, nie jestem niezadowolona ani rozgoryczona. Dzięki prawdom biblijnym ufnie patrzę w przyszłość”. Prócz tego doświadczyła na sobie słuszności znamiennej obietnicy Jezusa: „Stale więc szukajcie wpierw Królestwa i sprawiedliwości Jego, a wszystkie te drugie rzeczy [środki materialne] będą wam dołożone” (Mateusza 6:33). Przekonała się, że gdy na pierwszym miejscu stawiała służbę dla Boga, to jej potrzeby materialne zawsze zostały zaspokojone — w taki czy inny sposób. Przeżycia zarówno tej osoby, jak i wielu innych ubogich chrześcijan dodatkowo poświadczają, iż stosowanie się do rad Biblii rzeczywiście wychodzi na dobre.

[31] W rozdziale tym zaledwie powierzchownie zapoznaliśmy się z niezmierzonym bogactwem rad iwskazówek zawartych w Biblii i podaliśmy tylko kilka przykładów praktyczności tych zaleceń. Podobnych przeżyć można by przytoczyć tysiące. Jeżeli ktoś kieruje się radami Pisma Świętego, zawsze na tym korzysta. Jeśli je lekceważy — źle mu się wiedzie. Nie ma drugiego zbioru rad, spisanego bądź w starożytności, bądź współcześnie, który byłby tak niezmiennie przydatny ludziom, i to bez względu na rasę. Takie mądre wskazówki nie mogą być oparte na zwykłej mądrości ludowej. Biblia stanowi przebogatą skarbnicę prawdziwej mądrości, co przekonująco dowodzi, iż jest Słowem Bożym.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 13

„Słowo Boże jest żywe”Z poprzedniego rozdziału dowiedzieliśmy się, że rady biblijne mogą nam pomóc w pokonywaniu trudności i unikaniu błędów. Ponadczasowa mądrość tych wskazówek stanowi mocny dowód natchnienia Biblii. Jak czytamy: „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i użyteczne w nauczaniu, upominaniu, prostowaniu spraw, karceniu w sprawiedliwości” (2 Tymoteusza 3:16). Ale Biblia nie poprzestaje na udzielaniu nam mądrych rad. Będąc Słowem Bożym, rzeczywiście zmienia ludzi

CZY Biblia naprawdę może zmieniać ludzi? Owszem, potrafi nawet przeobrazić ich osobowość. Weźmy pod rozwagę następującą wypowiedź: „Powinniście odłożyć starą osobowość, która odpowiada waszemu poprzedniemu sposobowi prowadzenia się i która bywa zepsuta zwodniczymi pragnieniami, (…) natomiast powinniście się odnowić w sile pobudzającej wasz umysł i przyodziać nową osobowością, stworzoną według woli Bożej w prawdziwej sprawiedliwości i lojalności” (Efezjan 4:22-24).

[2] Czy przybranie nowej osobowości istotnie jest możliwe? Z całą pewnością! Kto staje się chrześcijaninem, musi nieraz dokonać radykalnych zmian w swej osobowości (1 Koryntian 6:9-11).Na przykład pewien chłopiec z Ameryki Południowej został sierotą mając zaledwie 9 lat. Wychowując się bez rodziców, z czasem wypaczył sobie charakter. Oto jego wypowiedź: „W wieku 18 lat byłem już całkowicie uzależniony od narkotyków i miałem za sobą pobyt w więzieniu za kradzież, do której pchnął mnie nałóg”. Miał jednak ciotkę, która była Świadkiem Jehowy i z czasem zdołała mu pomóc.

[3] „Ciocia zaczęła ze mną studiować Biblię”, wyjaśnia ów młodzieniec, „i po siedmiu miesiącach udało mi się zerwać z narkotykami”. Odciął się też od dawnych kolegów i znalazł nowych przyjaciół wśród Świadków Jehowy. „Nowe otoczenie oraz regularne studium Biblii pomogło mi zrobić postępy i w końcu postanowiłem poświęcić życie służbie dla Boga” — opowiada. Tak oto były narkoman i złodziej stał się gorliwym chrześcijaninem, a tej radykalnej zmiany dokonała Biblia. Apostoł Paweł słusznie napisał: „Słowo Boże jest żywe i ma moc oddziaływania” (Hebrajczyków 4:12).

Poznanie prowadzi do zmian[4] W jaki sposób Biblia zmienia ludzi? Odpowiedzi dostarcza następujący werset: „Odsuńcie od siebie to wszystko: złość, gniew, krzywdzenie, słowa obelżywe i mowę plugawą z waszych ust. Nie okłamujcie się nawzajem. Zrzućcie starą osobowość z jej praktykami, a przywdziejcie nową osobowość, którą dzięki dokładnemu poznaniu odnawia się na obraz Tego, kto ją stworzył” (Kolosan 3:8-10).

Biblia naprawdę zmienia ludzi

[5] Zwróćmy uwagę, że istotną rolę odgrywa tu dokładne poznanie Biblii. Wyjaśnia ona, których cech osobowości należy się wyzbyć, a które pielęgnować. Już samo uzyskanie takiej wiedzy potrafi wywrzeć potężny wpływ, jak się o tym przekonał pewien młody mężczyzna z Europy Zachodniej. Był bardzo porywczy, co przysparzało mu kłopotów. Jako dorastający chłopiec ciągle wdawał sie wbójki, więc żeby się wyżyć, zaczął uprawiać boks. Dalej jednak nie umiał zapanować nad swą burzliwą naturą. Będąc w wojsku, popadł w tarapaty z powodu pobicia kolegi. Po wyjściu z wojska

ożenił się, ale wkrótce zaczął bić żonę. W trakcie kłótni rodzinnej uderzył nawet własnego ojca, powalając go na ziemię. Był naprawdę popędliwy i agresywny.

[6] W końcu jednak mężczyzna ten zaczął studiować Biblię ze Świadkami Jehowy i poznał między innymi radę: „Nikomu nie oddawajcie złem za zło. (…) W miarę możności, o ile to od was zależy, żyjcie ze wszystkimi ludźmi w pokoju. Umiłowani, nie mścijcie się sami, lecz zostawcie miejsce na srogi gniew Boży” (Rzymian 12:17-19). Dzięki tym słowom pojął, jak niechlubną słabością jest jego niepohamowane usposobienie. Zrezygnował z boksu, bo zdał sobie sprawę, że nie da się go pogodzić z pokojową osobowością chrześcijańską. Mimo to wciąż musiał walczyć ze swą impulsywną naturą.

[7] Jednakże stałe pogłębianie wiedzy biblijnej w końcu mu pomogło. Wyczulało jego sumienie, a ono z kolei łagodziło porywczość. Pewnego razu, gdy już zrobił postępy w studiowaniu Biblii, jakiśrozzłoszczony nieznajomy obrzucił go obelgami. Poczuł wtedy, że jak niegdyś zaczyna kipieć wewnętrznie. Zaraz jednak odezwało się coś innego: uczucie zawstydzenia, które powstrzymało go od wybuchnięcia gniewem. Zdołał zapanować nad sobą i ‘nie odpłacił złem za zło’. Obecnie jest zupełnie innym człowiekiem, przyodzianym nową osobowością, a zawdzięcza to dokładnej wiedzy,zaczerpniętej z Biblii.

Poznawanie Boga[8] Trzeba przyznać, że sporo ludzi wie, jak należy postępować, lecz ulega słabościom ciała. Najwyraźniej więc samo dokładne poznanie, co jest dobre, a co złe, to nie wszystko. Obu wspomnianym wyżej osobom pomogło coś jeszcze. Co? W cytowanym wcześniej wersecie napisano: „Przywdziejcie nową osobowość, którą dzięki dokładnemu poznaniu odnawia się na obraz Tego, kto ją stworzył” (Kolosan 3:10). Zauważmy, że nowa osobowość jest kształtowana według tego samego wzoru, według którego został stworzony Adam: na obraz Boży (Rodzaju 1:26). Dlatego dokładna wiedza, która pomogła tym dwom młodym ludziom, musiała obejmować poznawanie Boga. Przypominają się tu słowa Jezusa: „To znaczy życie wieczne: poznawać mają Ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz tego, któregoś posłał, Jezusa Chrystusa” (Jana 17:3).

[9] W jaki sposób poznawanie Boga pomaga nam przeobrażać osobowość? Otóż dostarcza potężnego motywu do działania. Kiedy dzięki studiowaniu Pisma Świętego nabywamy wiedzy o Bogu, poznajemy też Jego przymioty oraz miłość, jaką nam okazał, a to pobudza nas do odwzajemniania jej (1 Jana 4:19). Łatwiej nam wówczas przestrzegać przykazania, które Jezus nazwał pierwszym i największym: „Będziesz miłować Jehowę, twego Boga, całym swym sercem i całą swą duszą, i całym swoim umysłem” (Mateusza 22:37). Z miłości do Boga chcemy przyoblec nową osobowość, cieszącą się Jego uznaniem. Pragniemy się do Niego upodobnić, choćby wypadło się zdobyć na niemały wysiłek.

Głęboko zakorzenione słabości[10] Dokonanie zmian oznacza niekiedy stoczenie prawdziwej walki. Tak było w wypadku pewnej młodej kobiety z Ameryki Północnej. Wychowywała się w skłóconej rodzinie, jako dziecko była wykorzystywana na tle seksualnym, a w końcu zaczęła się narkotyzować. Ponieważ jest to drogi nałóg, sprzedawała się jako prostytutka. Prócz tego zaczepiała i okradała turystów, toteż więcej

czasu spędzała w jaskiniach gry i więzieniach niż w domu.

[11] Ze Świadkami Jehowy zetknęła się, kiedy już była matką nieślubnego dziecka (przedtem kilka razy przerywała ciążę). Spodobało jej się to, czego się dowiedziała z Biblii, i zaczęła ją studiować. Wkrótce nawiązała więź z Bogiem i zabrała się do uporządkowywania swego życia.

[12] Czekała ją jednak trudna walka, ponieważ jej stara osobowość zdążyła się głęboko zakorzenić. Pewnego razu poczuła się obrażona radą biblijną, udzieloną jej w dobrej wierze, zrezygnowała ze studium i wróciła do brudnych postępków. Mimo to nie mogła zapomnieć wszczepionych w nią prawd biblijnych. „Co rusz odzywało się we mnie poczucie winy” — przyznaje — „a w głowie rozbrzmiewały słowa z Listu 2 Piotra 2:22: ‘Pies wraca do swych wymiocin, a umyta świnia do błota’ ”.

[13] Wiedza ta pobudziła ją wreszcie do ponownego podjęcia zdecydowanych wysiłków. „Otwierałam serce przed Jehową i często błagałam Go o pomoc” — wspomina. Tym razem nowa osobowość mocniej się ugruntowała, choć nie był to koniec walki. Kiedyś w chwili słabości upiła się i dopuściła niemoralności. Niemniej jej reakcja ukazała, że naprawdę się zmienia. Poczuła wstręt do siebie. „Dużo się modliłam i studiowałam” — mówi. Z czasem pod wpływem mocy Słowa Bożego stała się aktywną chrześcijanką, prowadzącą czyste, nieposzlakowane życie. Już od kilku lat jest zupełnie inną osobą, w niczym nie przypominającą tamtej zdemoralizowanej narkomanki.

Zmienieni przez Słowo Boże[14] Biblia oddziałuje na życie pokornych ludzi z taką mocą, że nie może być zwykłym dziełem człowieka. Jako Słowo natchnione przez Boga, toruje drogę Jego duchowi. Ten sam duch, który umożliwił Jezusowi dokonywanie cudów, pomaga nam dziś przezwyciężać złe skłonności i rozwijać osobowość chrześcijańską. Toteż najważniejsze przymioty niezbędne chrześcijanom — miłość, radość, pokój, wielkoduszność, życzliwość, dobroć, wiarę, łagodność i panowanie nad sobą — nazwano w Biblii ‘owocami ducha’ (Galatów 5:22-23).

[15] W dobie obecnej duch ten oddziałuje nie tylko na kilka osób, lecz na miliony ‘wyuczonych przez Jehowę’, którym On zapewnia „pod dostatkiem pokoju” (Izajasza 54:13). Kim są ci ludzie? Jeden ze sposobów ich rozpoznania podał Jezus, mówiąc: „Po tym wszyscy poznają, że jesteście moimi uczniami, jeśli będzie między wami miłość” (Jana 13:35). Miłość chrześcijańska jest owocem ducha i podstawowym elementem nowej osobowości. Czy są gdzieś ludzie przejawiający taką miłość, o jakiej mówił Jezus?

Poznanie Boga budzi pragnienie naśladowania Go

[16] Oto fragment listu, wysłanego do redakcji północnoamerykańskiej gazety New Haven Register: „Nawet jeśli kogoś — tak jak mnie — denerwuje lub irytuje ich prozelityzm, to jednak ich poświęcenie, zdrowy rozsądek oraz wyjątkowo przykładne, prawdziwie ludzkie zachowanie i tryb życia zasługują na podziw”. Niemiecki dziennik Münchner Merkur tak się wypowiada o tym samym ugrupowaniu: „Uchodzą za najuczciwszych i najpunktualniejszych podatników w Republice Federalnej, a ich posłuszeństwo wobec przepisów widoczne jest w ruchu drogowymi w statystykach kryminalnych”.

[17] O kim mowa w obu tych gazetach? O tej samej społeczności, o której napisano w dzienniku Herald, ukazującym się w Buenos Aires. Czytamy tam: „W ciągu minionych lat Świadkowie Jehowy dowiedli, że są pracowitymi, statecznymi, gospodarnymi i bogobojnymi obywatelami, jakich najwyraźniej potrzeba temu krajowi”. Na tę samą grupę zwrócono uwagę w periodyku American Ethnologist, gdzie opublikowano wyniki badań socjologicznych w Zambii: „Jeśli chodzi o trwałość związków małżeńskich, to Świadkowie Jehowy mają na tym polu większe osiągnięcia niż członkowie innych wyznań”.

[18] Włoska gazeta La Stampa tak pisała o Świadkach Jehowy: „Są najbardziej lojalnymi obywatelami, jakich można sobie wymarzyć: Nie uchylają się od płacenia podatków ani nie usiłują dla własnej korzyści obejść niewygodnych przepisów. Ideały moralne — miłość bliźniego, wyrzeczenie się sprawowania władzy i stosowania przemocy oraz osobista uczciwość (będące dla większości chrześcijan odświętnymi regułami, o których można co najwyżej mówić z ambony) — należą do ich codziennego trybu życia”.

[19] Pewien profesor uniwersytecki z RPA, który ucierpiał wskutek dyskryminacyjnych ustaw rasowych, powiedział, że Świadkowie Jehowy jako „ludzie, szkoleni na podstawie wzniosłych mierników biblijnych, są naprawdę niewrażliwi na barwy”. Następnie wyjaśnił: „Patrzą na to, kim drudzy są wewnątrz, a nie na kolor skóry. Świadkowie Jehowy stanowią w dobie dzisiejszej jedyną autentyczną, ogólnoświatową społeczność braterską”.

[20] Te i podobne komentarze wskazują, że istnieje grupa ludzi, którzy otworzyli swe serca dla Biblii i poddają się działaniu ducha Bożego. Warto zaznaczyć, iż są to ci sami ludzie, którzy — jak się wcześniej przekonaliśmy — głoszą po całym świecie dobrą nowinę o Królestwie, zgodnie z nakazem Jezusa (Mateusza 24:14). Dlaczego Świadkowie Jehowy tak się wyróżniają w tych dziedzinach? Są ludźmi takimi jak inni. Mają te same cielesne słabości, te same kłopoty finansowe ite same podstawowe potrzeby. Ale członkowie tej społeczności miłują Boga, poważnie traktują Biblię i pozwalają, by oddziaływała na ich życie.

[21] Wielomilionowa rzesza Świadków Jehowy mieszka w ponad 200 krajach. Składa się z przedstawicieli najrozmaitszych ras, języków i warstw społecznych. Mimo to tworzą oni zjednoczone, pokojowe braterstwo o zasięgu międzynarodowym. Są dobrymi obywatelami każdegokraju, w jakim wypadło im żyć, ale przede wszystkim są poddanymi Królestwa Bożego i nader aktywnie opowiadają drugim dobrą nowinę o tym Królestwie. To doprawdy zdumiewające, iż w podzielonym i pełnym nienawiści świecie w ogóle można znaleźć kogoś takiego, jak Świadkowie Jehowy. Ich obecność stanowi przekonujący dowód, że duch Boży w dalszym ciągu wywiera wpływ na ludzi i że Słowo Boże, Biblia, naprawdę jest „żywe i ma moc oddziaływania”.

BIBLIA — słowo Boże czy ludzkie? — rozdział 14

Biblia a tyDzisiejsi krytycy twierdzą, że Biblia jest nienaukowa i zawiera sprzeczności, że jest zwykłym zbiorem mitów. Jezus natomiast powiedział: „Słowo Twoje [Boże] jest prawdą” (Jana 17:17). Materiał dowodowy potwierdza opinię Jezusa, a nie krytyków. Jak pokazują fakty, Biblia jest ścisła pod względem historycznym. Prócz tego jej zdumiewająca harmonia, niezawodne proroctwa, głęboka mądrość oraz jej dobroczynnywpływ na życie ludzi dowodzi, że jest ona spisanym Słowem Bożym. Trafnie ujął to apostoł Paweł: „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i użyteczne” (2 Tymoteusza 3:16).

Z FAKTU, iż Biblia nie jest słowem ludzkim, lecz Bożym, płyną daleko idące wnioski. Oznacza on, że Bóg rzeczywiście komunikował się z ludzkością, że odpowiedział na wiele naszych pytań i wskazał sposób rozwiązania wielu naszych problemów. Oznacza ponadto, że opisane w Piśmie Świętym perspektywy na przyszłość nie są fantazją. Królestwo Boże już naprawdę panuje i w stosownym czasie usunie z ziemi wszelkie bezprawie, ciemięstwo i cierpienie.

[2] Zachodzi jednak pytanie: Jak wykorzystasz te informacje? Uświadomienie sobie, że Biblia jest Słowem Bożym, powinno cię przynajmniej zachęcić do zaglądania do niej. Psalmista obiecał, iż zapoznający się z tą Księgą będą szczęśliwi. Napisał: „Szczęśliwy ten człowiek, który nie chodził za radą niegodziwców, (…) natomiast ma upodobanie w prawie Jehowy i z Jego prawa czyta półgłosem dniem i nocą” (Psalm 1:1-2).

Skorzystaj z pomocy[3] W trakcie czytania Biblii najprawdopodobniej natkniesz się na sprawy, które wydadzą ci się niezrozumiałe (2 Piotra 3:16). Jest to naturalne, na co wskazuje pewne wydarzenie opisane w Dziejach Apostolskich. Wkrótce po śmierci Jezusa jakiś Etiopczyk czytał proroctwa z Księgi Izajasza. Spotkał go chrześcijański ewangelizator Filip, który zapytał: „Czy rozumiesz to, co czytasz?” Etiopczyk miał z tym trudności, więc poprosił Filipa o pomoc (Dzieje 8:30-31, Bw).

[4] W podobnej sytuacji znalazła się pewna kobieta w USA. Systematycznie czytała Pismo Święte, lecz nie potrafiła samodzielnie pojąć wielu istotnych nauk. Dopiero gdy zaczęła rozmawiać ze Świadkami Jehowy, poznała różne podstawowe prawdy biblijne, między innymi jakie znaczenie maKrólestwo Boże i jakie rozliczne błogosławieństwa zapewni ono ludzkości. Jeżeli zechcesz zaprosićŚwiadków Jehowy do swego domu, z przyjemnością pomogą ci lepiej zrozumieć to, co wyczytałeś w Biblii.

Stosuj się do rad Biblii[5] Powinniśmy nie tylko czytać Biblię, ale też wprowadzać w czyn to, czego się dowiadujemy (Psalm 119:2). Prócz tego Pismo Święte zachęca: „Spróbujcie i zobaczcie, że Jehowa jest dobry; szczęśliwy ten krzepki mężczyzna, który u Niego szuka schronienia” (Psalm 34:8 [34:9, Bw]). Zaproszono nas tu do wystawienia Boga na próbę. Postaraj się dostosować życie do Jego zasad, wykazując tym ufność, że On najlepiej wie, co jest dla ciebie dobre. Tylko w ten sposób zdołasz się przekonać, iż obrałeś rzeczywiście właściwą drogę. Kto daje dowody takiego zaufania do Boga, jestnaprawdę szczęśliwy.

[6] Niektórzy twierdzą, że w tym nieuczciwym, zdemoralizowanym, brutalnym świecie nie da się żyć zgodnie z zasadami biblijnymi. A jednak wielu to potrafi. Kim są ci ludzie? Poznał ich pewien młody człowiek z Afryki, który napisał: „W ciągu kilku ostatnich lat spostrzegłem, że tutaj w Zimbabwe tylko wy, Świadkowie Jehowy, naprawdę staracie się iść za przykładem Chrystusa (…) Jesteście do tej pory jedynym ugrupowaniem, któremu udało się przekonać mnie o miłości Bożej i potędze Jego ewangelii — nie tylko tym, co mówicie i piszecie, ale także waszym życiem. Głosicie ewangelię i zgodnie z nią postępujecie, podczas gdy mnóstwo ludzi tylko ją głosi, ale według niej nie żyje”.

Uznaj jej autorytet

Powinniśmy nie tylko czytać Biblię, ale też wprowadzać w czyn to, czego się dowiadujemy

[7] Apostoł Paweł oświadczył, że Pismo Święte jest „użyteczne w nauczaniu, upominaniu, prostowaniu spraw” (2 Tymoteusza 3:16). Jednakże niektóre nauki Biblii są niepopularne. Na przykład potępia ona homoseksualizm, który jest dość powszechnie akceptowany (Rzymian 1:24-27; 1 Koryntian 6:9-11; 1 Tymoteusza 1:9-11). Biblia mówi też, że nie wolno lekceważyć ani rozmyślnie niszczyć życia nie narodzonego dziecka, tymczasem na świecie dokonuje się co roku jakieś 50 milionów aborcji (Wyjścia 21:22-23; Psalm 36:10, Bw, 139:14-16; Jeremiasza 1:5). Ale copocząć, jeśli trudno nam się pogodzić z biblijnym poglądem na te sprawy?

[8] Chrześcijanie przekonali się, że przestrzeganie wskazówek Słowa Bożego jest zawsze mądre. Dlaczego? Ponieważ na dłuższą metę każdemu wychodzi na dobre (Przysłów 2:1-11). Nie da się ukryć, że mądrość ludzka ma swoje granice. Człowiekowi rzadko udaje się przewidzieć ostateczne rezultaty swoich poczynań. Prorok Jeremiasz wyznał: „Dobrze wiem, Jehowo, że nie do ziemskiego człowieka należy jego droga. Do człowieka, który idzie, nie należy nawet pokierowanie swoim krokiem” (Jeremiasza 10:23).

[9] Wystarczy rozejrzeć się dokoła, a upewnimy się o słuszności tych słów. Większość problemów nękających świat jest bezpośrednim skutkiem odrzucania rad Słowa Bożego. Długie i burzliwe dzieje ludzkości świadczą o tym, że człowiek nie potrafi podejmować właściwych decyzji w kwestiach moralnych. Bóg jest nieskończenie mądrzejszy od nas. Dlaczego nie mielibyśmy przyjąć Jego wskazówek, zamiast polegać na własnej mądrości? (Przysłów 28:26; Jeremiasza 17:9).

Nikt nie jest doskonały

Trzymanie się rad Biblii zawsze wychodzi nam na dobre

[10] Biblia kieruje naszą uwagę na jeszcze jedną dziedzinę, w której potrzebujemy pomocy. Wszyscy posiadamy wrodzoną skłonność do grzechu. „Skłonność serca człowieczego jest zła już od młodości” (Rodzaju 8:21; Rzymian 7:21). Co gorsza, żyjemy w świecie, który nie przestrzega zasad biblijnych. Potrzebujemy więc pomocy nie tylko w zrozumieniu Pisma Świętego, ale też we wprowadzaniu w czyn poznawanych nauk. Właśnie dlatego Biblia zachęca nas do przebywania wśród ludzi, którzy pragną żyć zgodnie z normami Bożymi. Psalmista napisał: „Mam w nienawiścizgromadzenie złoczyńców, a do niegodziwców się nie przysiadam. (…) Pośród rzesz zgromadzonych będę błogosławił Jehowę”. W innym psalmie czytamy: „Jak dobrze i jak miło, gdy bracia mieszkają ze sobą w jedności!” (Psalm 26:5,12; 133:1)

[11] Wspólne spotykanie się jest dla Świadków Jehowy istotnym elementem oddawania czci Bogu. Urządzają cotygodniowe zebrania — a co jakiś czas także większe zgromadzenia — na których wspólnie studiują Biblię i rozważają, jak się stosować do jej zasad. Tworzą ogólnoświatową „społeczność braci”, której członkowie są zachęcani do trzymania się tych wzniosłych zasad i uzyskują potrzebną do tego pomoc (1 Piotra 2:17). Dlaczego nie miałbyś się wybrać na takie zebranie, aby się zorientować, czy ta społeczność nie zdoła pomóc również tobie? (Hebrajczyków 10:24-25).

Żyj zgodnie ze Słowem Bożym[12] Zdanie sobie sprawy z tego, że Biblia jest Słowem Bożym, przynosi więc błogosławieństwa, lecz także do czegoś zobowiązuje. Błogosławieństwem są wskazówki dotyczące życia codziennego,jakich daremnie by szukać gdzie indziej. Prócz tego poznajemy miłość Boga, który ofiarował własnego Syna na okup za nas, dzięki czemu możemy żywić nadzieję na życie wieczne (Jana 3:16).Pojmujemy, że Jezus jest już panującym Królem i że wkrótce przystąpi do usuwania z ziemi wszelkiej niegodziwości. Z ufnością też oczekujemy sprawiedliwych „nowych niebios i ziemi nowej”, obiecanych przez samego Boga (2 Piotra 3:13).

[13] Ale pamiętajmy również o tym, że mamy obowiązek studiować Biblię i brać sobie do serca jej nauki. Sam Bóg zachęca: „Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a przykazań moich niech twe serce przestrzega” (Przysłów 3:1). Nawet jeśli większość uważa Biblię za zwykłe słowo ludzkie, śmiało powtarzajmy: „Niech Bóg okaże się prawdziwy, choćby się każdy człowiek okazał kłamcą” (Rzymian 3:4). Pozwól, by twoim życiem kierowała mądrość Boża. „Zaufaj Jehowie całym sercem (…). Na wszystkich swoich drogach zważaj na Niego” (Przysłów 3:5-6). Takie stosowanie się do Słowa Bożego jest oznaką mądrości i będzie wywierać dobroczynny wpływ na twoje życie — zarówno teraz, jak i po wieczne czasy.