BEZ

PIEC

ZNE

MIA

STO

IN

NA

DRO

GA

1

BEZ

PIEC

ZNE

NAW

IER

ZCH

NIE

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

6

Bezpiecznenawierzchnie

Realizatorzy projektuProjekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG

2

WSTĘPNIAKCzy rodzaj nawierzchni może wpływać na zachowanie się kierowców? Czy jedynym wyróżnikiem dobrej jakości nawierzchni jest to, aby była równa jak stół? Jakie są dobre praktyki w krajach, w których prowadzi się badania i wyciąga wnioski z obserwacji? W końcu - czy jedyną metodą na odśnieżanie jest sól?

NAWIERZCHNIA MA ZNACZENIETe kilka pytań w sumie określa tematykę tego numeru naszego wydawnictwa. Postaraliśmy się bowiem zamieścić tu znane z innych krajów przy-kłady na to, że rodzajem nawierzchni możemy wpływać na zachowania kierowców samochodów. Czemu to aż takie ważne? Bo innej koncentracji wymagamy w okolicach szkół czy przedszkoli, a innej na obwodnicy miasta. Ważne jest, aby nawierzchnia swoją strukturą i wyglądem jedno-cześnie podpowiadała oczekiwane zachowanie, a przy okazji zachowywała estetykę miejsca.

ROLA NAWIERZCHNIZ tego numeru wydawnictwa dowiecie się, któ-re nawierzchnie stosuje się jedynie w celach zachowania klimatu danej ulicy (na przykład zabytkowej), a jakiej używa się w miejscach, gdzie oczekujemy od kierowców zwolnienia i spokojnej jazdy. Nawierzchnia może im to “podpowiedzieć” i ułatwić. Tak, aby nikt nie czuł się zaskoczony faktem postawienia jakiegoś znaku ogranicząją-cego prędkość.

odśNIeżANIeTo, na co chcielibyśmy także zwrócić uwagę, to spo-sób dbania o nasze drogi w trakcie zimy. Przyjęło się bowiem w naszym kraju, że jedyne co można zrobić podczas opadów śniegu, to zawołać “zima zaskoczyła drogowców” i wymagać, aby wszystko posypano solą. Czy taka metoda jest przemyślana i przewidująca skutki? Patrząc po efektach (liczne dziury oraz niszczenie nawierzchni w zawrotnym tempie) trzeba sobie jasno odpowiedzieć - mu-simy się jeszcze wiele nauczyć. Od kogo? Może od tych, którzy przetestowali już wiele rozwiązań i stosują te najlepsze?

Zachęcamy do zapoznania się z treściami za-wartymi w tym numerze, brania z nich inspiracji i podjęcia próby przekonania decydentów do większego dbania o naszą wspólną przestrzeń.

Hubert Barański Fundacja Normalne Miasto-Fenomen

BEZ

PIEC

ZNE

MIA

STO

IN

NA

DRO

GA

3

NAWIERZCHNIE ULICO znaczeniu nawierzchni dla komfortu i bezpie-czeństwa użytkowników ulic najczęściej przypo-minamy sobie, gdy są one w złym stanie. Kruszący się asfalt i oblodzone jezdnie to tematy, które od lat nie schodzą z łam lokalnej i ogólnopolskiej prasy. Z popularnością medialną „dziur w dro-dze” wiąże się przekonanie, że jedyne, co moż-na zrobić z nawierzchnią ulicy, to naprawić ją lub wymienić, gdy się zniszczy. Nic bardziej mylnego!

Odpowiednio dobierając materiały i techniki wykonania nawierzchni, możemy skutecznie wpływać na zachowania kierowców, rowerzy-stów i pieszych, zarządzać hałasem komunika-cyjnym, wpływać na atrakcyjność przestrzeni miejskiej i na stan lokalnego środowiska.

RODZAJE NAWIERZCHNI Na ulicach polskich miast najczęściej stosowane są nawierzchnie bitumiczne – czyli popularny asfalt. Jest stosowany powszechnie, bo umożli-wia tworzenie relatywnie gładkich powłok o odpowiedniej przyczepności. Niekiedy, zwłasz-cza na torowiskach tramwajowych, stosowane są też nawierzchnie z betonu.

Najczęściej są to prefabrykowane płyty umoż-liwiające ułożenie w nich szyn, choć czasem stosuje się także płyty z betonu wylewanego bez-pośrednio na miejscu. Nawierzchnie takie ucho-dzą za bardzo trwałe. Podstawowym problemem przy ich eksploatacji są dylatacje, czyli szczeliny wykonane pomiędzy płytami. Przejeżdżające po nich samochody powodują hałas, a kierują-cy rowerami narażeni są na ryzyko wywrotki. Za odmianę nawierzchni betonowej można też uznać trylinkę, czyli sześciokątne kostki beto-nowe o średnicy kilkudziesięciu centymetrów, stosowane dawniej przede wszystkim na dro-gach osiedlowych.

Ulica Kopernika w Łodzi posiada nawierzchnię z płyt betonowych (patrz zdjęcie na górze strony, foto Tomasz Bużałek).

Nawierzchnie betonowe i bitumiczne mają charakter stricte techniczny. W miejscach, w któ-rych oczekujemy „czegoś więcej”, stosuje się inne materiały, przede wszystkim naturalny ka-mień. Ze względu na różne rodzaje, kolorystykę, struktury i parametry daje on niemal niezliczone możliwości aranżacji.

ROLA NAWIERZCHNI ULIC

NAWIERZCHNIA MA ZNACZENIE

AUTOR

BEZ

PIEC

ZNE

NAW

IER

ZCH

NIE

ToMASZ BUżAŁeKCzłonek-założyciel stowarzyszenia Łódzka Inicjatywa na Rzecz Przyjaznego Transportu. Geograf. Współautor pierwszego w Polsce akademickiego podręcznika zrównoważonego rozwoju w części poświęconej transportowi i w latach 2010-2011 prelegent w ramach akademii letniej Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju w Polsce. Współautor prac studialnych poświęconych Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej oraz publikacji naukowych z zakresu transportu szynowego.

4

Na współczesnych ulicach o reprezentacyjnym charakterze często spotkamy nawierzchnie z ciętych płyt kamiennych – mają wprawdzie ograniczoną nośność, ale doskonale sprawdzają się na ciągach o dużym ruchu pieszych, ponieważ tworzą równą nawierzchnię bez większych szcze-lin (w których mógłby utknąć np. obcas buta). Można też stosować ciętą lub ciosaną kostkę kamienną. Takie materiały, dobrze ułożone, stworzą nawierzchnię zdolną wytrzymać bez poważniejszych remontów kilkadziesiąt lat, a w wielu przypadkach dobrze wpasują się też w klimat historycznych ulic.

Nieco mniej trwałe, ale wciąż atrakcyjne wizual-nie mogą być nawierzchnie z cegły klinkierowej, ewentualnie kostki betonowej. W szczególnych przypadkach na ulicach historycznych stosuje się też tzw. kocie łby, czyli nawierzchnię z nieociosa-nych kamieni. Należy jednak pamiętać, że są one

bardzo niewygodne dla pieszych, jazda samo-chodem po nich powoduje duży hałas i drgania, zaś rowerem – jest bardzo trudna. Dlatego kocie łby często stosuje się naprzemiennie z pasami materiałów o bardziej gładkiej powierzchni.

Na ciągach nieobciążonych dużym ruchem sa-mochodów – na dojazdach do posesji, drogach awaryjnych, alejkach parkowych i parkingach – stosuje się niekiedy nawierzchnie bioaktyw-ne lub wodoprzepuszczalne. Może to oznaczać nawierzchnie żwirowe, a także nawierzchnie ażurowe, które umożliwiają wzrost roślinności. Ich przewagą jest przede wszystkim estetyka (naturalny wygląd) i funkcja ekologiczna (woda jest przechwytywana na miejscu zamiast spływać do kanalizacji deszczowej). Należy jednak pamię-tać, że przy zbyt dużym natężeniu ruchu takie drogi zostaną przez koła pojazdów ubite i stracą swoje właściwości.

ŁÓdŹ. Nawierzchnia ulicy Roosevelta wykonana z cegły klinkierowej. Foto Tomasz Bużałek

HeLSINKI (Finlandia). Ażurowa nawierzchnia torowiska w Helsinkach pozwala na jego zazielenienie, a jednocześnie umożliwia okazjonalny wjazd pojazdów uprzywilejowanych bądź roboczych. Foto Tomasz Bużałek

Wiedząc, jakie właściwości mają poszczególne materiały i jak zazwyczaj są stosowane, możemy wpływać na intuicyjne za- chowania użytkowników dróg, odpowiednio wykańczając nawierzchnię drogi

BEZ

PIEC

ZNE

MIA

STO

IN

NA

DRO

GA

5

BEZ

PIEC

ZNE

NAW

IER

ZCH

NIE

INForMAcjA I PorZądKoWANIe PRZESTRZENINawierzchnie z kostki postrzegane są jako mniej komfortowe. Na ich widok kierowcy odruchowo zwalniają. Z tego powodu często stosuje się je jako swoisty przerywnik w nawierzchniach asfal-towych i umieszcza się je na progach zwalnia-jących, przejściach dla pieszych, wyniesionych skrzyżowaniach. Fragmenty o nietypowej na-wierzchni umieszcza się też tam, gdzie chce się podkreślić przecinający jezdnię ciąg pieszy albo

rowerowy. Nawierzchnia na uczęszczanych przej-ściach dla pieszych może być więc taka sama jak na chodnikach, przejazdy rowerowe często zachowują jednolitą nawierzchnię z drogami rowerowymi. To jasny sygnał dla kierowcy, że ma zwolnić, bo to on jest tu gościem. W podobny sposób można różnymi nawierzchniami podkre-ślać pierwszeństwo na skrzyżowaniu, wyznaczać strefę ograniczonej prędkości, a nawet kierować w odpowiednie ulice ruch tranzytowy, pozosta-wiając na „głównej” jezdni asfalt, a wjazdy w ulice boczne wykonując z kostki.

AKWIZGrAN (Niemcy). Przejście dla pieszych przed dworcem ma taką samą nawierzchnię co chodniki. To sygnał dla kierow-ców, aby zachowali szczególną ostrożność. Foto Tomasz Bużałek

HeLSINKI (Finlandia). Nawierzchnia wyniesionego przejścia dla pieszych wykonana z kostki kamiennej dla zwrócenia szczególnej uwagi kierowców. Foto Tomasz Bużałek

BREMA (Niemcy). Wjazd w boczną ulicę „przegrodzony” wyniesionym chodnikiem podkreśla potrzebę ustąpienia pieszym i podrzędny charakter ulicy. Foto Tomasz Bużałek

HANoWer (Niemcy). Pas po którym poruszają się autobusy i tramwaje wyróżniony jest ciemniejszym kolorem. Plac dworcowy w Hanowerze. Foto Tomasz Bużałek

6

roLA KoNSTrUKcyjNAWiemy już, że kostka kamienna lub betonowa postrzegana jest jako wyraźnie obniżająca kom-fort jazdy. Dzięki temu doskonale nadaje się do budowy fragmentów dróg, po których, co do za-sady, nie powinno się jeździć. W Polsce najczęściej można to zaobserwować na rondach, zwłaszcza tych o niewielkiej średnicy. Wąski pas przeznaczo-ny do ruchu pojazdów wykonany jest z asfaltu, ale po wewnętrznej stronie poszerzony jest o wynie-sioną nawierzchnię wykonaną z kostki.

Z możliwości przejechania po takiej nawierzchni z niewielką prędkością korzystać będą większe pojazdy – samochody ciężarowe i autobusy, ale przejazd po niej jest na tyle niewygodny, że kie-rowcy samochodów osobowych będą korzystać z pasa asfaltowego. W podobny sposób można wykonać narożniki skrzyżowań. Z kostki można również budować konstrukcje, które punktowo rozdzielą pasy ruchu (np. przy przejściach dla pie-szych, aby uniemożliwić wyprzedzanie) albo inne elementy punktowo zwężające jezdnię.

WALory oZdoBNe Ze szczególnym pietyzmem przygotowuje się nawierzchnie reprezentacyjnych miejsc uczęsz-czanych przez pieszych. Nawierzchnie placów i deptaków często pokrywają skomplikowane wzory wykonane z różnych materiałów i kostek o wielorakich kształtach. Często dodatkowo uroz-maicone są małą architekturą, niekiedy „wyrasta-jącą” wprost z nawierzchni, fontannami bądź nawet strumieniami.

Dla podkreślenia „pieszego” charakteru, a jedno-cześnie urozmaicenia przestrzeni nawierzchnia może tworzyć nawet formy przestrzenne – wznie-sienia czy zagłębienia. Elementy umieszczone w nawierzchni mogą też mieć charakter informa-cyjny – począwszy od oznaczeń dla osób niewido-mych, poprzez informacje i rady dla turystów, a skończywszy na wskazywaniu lokalizacji różnych obiektów (np. lokalnego równoleżnika albo miejsca nieistniejącego już ważnego budynku).

Wszystkie te działania mają na celu podniesienie walorów przestrzeni jako miejsca spędzania wolnego czasu. Przestrzenie takie mają też „pro-wadzić” i uczyć użytkownika.

HeLSINKI (Finlandia). Obszar na rondzie zabrukowany kostką wskazuje miejsca, po których nie należy jeździć, ale na które można wjechać warunkowo, gdy wystąpi taka konieczność. Foto Tomasz Bużałek

dArMSTAdT (Niemcy). Wysepka zapobiegająca omijaniu autobusu stojącego na przystanku wykonana z kostki, uzupełniona masywnymi słupkami wykonanymi z kamienia. Foto Tomasz Bużałek

FryBUrG BryZGoWIjSKI (Niemcy). Motywy ozdobne w nawierzchni z bruku. Foto Tomasz Bużałek

FryBUrG BryZGoWIjSKI (Niemcy). Strumienie płynące ulicami to atrakcja turystyczna Fryburga Bryzgowijskiego. Foto Tomasz Bużałek

BEZ

PIEC

ZNE

MIA

STO

IN

NA

DRO

GA

7

BEZ

PIEC

ZNE

NAW

IER

ZCH

NIE

oZNAKoWANIe Nawierzchnia drogi to także miejsce umiesz-czania oznakowania poziomego. Najbardziej oczywiste jego elementy to pasy ruchu, przejścia dla pieszych, przejazdy dla rowerów. Coraz czę-ściej do ich oznaczania używa się chropowatego malowania, tzw. „grubowarstwowego”. Co praw-da jest ono około pięciokrotnie droższe, ale jed-nocześnie trwalsze i, w przeciwieństwie do trady-cyjnej farby, nie jest śliskie.

Poza pasami na ulicach maluje się też dodatkowe ostrzeżenia albo wizerunki znaków pionowych. Czasem ulica staje się także miejscem, na któ-rym powstają malowidła. W polskich warunkach prawnych umieszczanie malunków na jezdni jest trudne, ale przykłady zagraniczne obejmują zarówno obrazy, które mają urozmaicić prze-strzeń miasta (np. przejście dla pieszych w formie zebry – zwierzęcia), jak i takie, które mają skłonić do ostrożniejszej jazdy (np. wizerunek człowieka wchodzącego na jezdnię albo… dziur w nawierzch-ni). Rozwiązania takie mają jednak również swoich przeciwników, którzy zauważają, że kierowca, który kilkukrotnie zostanie zaskoczony realistycz-nym malowidłem, z czasem się do niego przyzwy-czai, co tylko uśpi jego czujność.

ZIMoWe UTrZyMANIe NAWIerZcHNI Tzw. zimowe utrzymanie ulic w Polsce oznacza próby jak najszybszego pozbycia się śniegu z dróg. W tym celu przede wszystkim posypuje się jezdnie i chodniki solą kamienną, która topi śnieg i lód. Można szacować, że w ciągu jednej zimy na polskie drogi trafia nawet milion ton soli.

Z pozoru wydaje się, że doskonale rozwiązuje ona problem śniegu, ale posypywanie nią ulic jest pod wieloma względami szkodliwe. Sól, kry-stalizując się w porach nawierzchni, dosłownie ją rozsadza.

Jeśli wiosną nasze drogi usłane są dziurami, to jest to w dużej mierze wina soli. Szkodzi ona tak-że ceglanym kanałom, którymi woda spływa z dróg, przyspiesza korozję karoserii samocho-dów i wyposażenia dróg, a także niszczy nasze buty, w które wsiąka, gdy chodzimy po posolo-nych ulicach. W końcu zaś sól rani łapy zwierząt domowych i prowadzi do ograniczenia wzrostu, a nawet zamierania przyulicznych drzew i krzewów.

Istnieją alternatywne metody radzenia sobie z zimą na ulicach. W pierwszej kolejności – należy zadbać o odpowiednie odśnieżanie mechaniczne, a więc zgarnięcie śniegu z dróg. Przysłuży się to także roślinom, bo część wody, zamiast spłynąć do kanalizacji, w postaci śniegu przeleży do roz-topów na trawnikach i później wsiąknie w glebę. Resztę śniegu, także tę, która przywarła do nawierzchni, można posypać grubym żwirem o ostrych krawędziach. Wbija się on w ubity śnieg i tworzy nawierzchnię o dużej przyczepności.

Po odejściu zimy żwir można zamieść i przecho-wać do kolejnego sezonu. Na chodnikach i dro-gach rowerowych często wystarczy nawet nie żwir, ale piasek, jeśli tylko będzie sukcesywnie uzupełniany.

Warto też dodać, że w wielu miejscach pod wpły-wem promieni słońca ciemna nawierzchnia drogi rozgrzeje się i lód, może nieco wolniej, ale stopi się sam. Dopiero w szczególnie trudnych oko-licznościach – np. po gołoledzi czy na stromych podjazdach – należy korzystać z soli. Nawet wte-dy warto jednak zastąpić sól kamienną chlorkiem wapnia, który jest mniej szkodliwy dla roślin.

7

FryBUrG BryZGoWIjSKI (Niemcy). Wykorzystanie różnokolorowego bruku do wykonania oznakowania poziomego. Foto Tomasz Bużałek

BreMA (Niemcy). Symbole wskazujące, gdzie należy się zatrzymać, aby nie narazić się na potrącenie przez tramwaj. Foto Tomasz Bużałek

Istnieją kraje, w których w ogóle nie stosuje się soli kamiennej do posypywania dróg.

Także w Polsce coraz więcej samorządów ogranicza jej używanie w drogownictwie.

8KoNSULTAcje SPoŁecZNe Z takiego założenia wyszły władze warszaw-skiego Żoliborza, które między 29 listopada a 31 grudnia 2013 r. zapytały o tę sprawę mieszkańców w ramach konsultacji społecz-nych1. Pytania z ankiety, w ramach której zbierano opinie, dotyczyły sposobu odśnie-żania ulic pozostających w zarządzie Dzielni-cy Żoliborz (lokalne, boczne) – czy mają być odśnieżane pługiem z użyciem soli, czy tylko pługiem (bez użycia soli).

Po zebraniu 766 ankiet okazało się, że:• 76% respondentów wybrała odśnieża-

nie jezdni pługiem bez użycia środków zwalczających śliskość, np. soli, w okoli-cy ich miejsca zamieszkania;

• 80% osób biorących udział w konsul-tacjach opowiedziało się za odśnieża-niem wszystkich bocznych/lokalnych ulic pługiem bez użycia środków zwal-czających śliskość, np. soli.

Ponadto mieszkańcy części Żoliborza złożyli 165 podpisów pod wspólnym wnioskiem do Zarządu Dzielnicy o nie solenie ulic na tere-nie ich osiedla, do którego to wniosku Zarząd Dzielnicy się przychylił.

Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby także w Łodzi zdecydować o tej kwestii w ramach konsultacji społecznych.

PodSTAWy PrAWNe Podstawę prawną do organizacji konsultacji społecznych stanowi art. 5a ustawy o samo-rządzie gminnym, który mówi, że w wypad-kach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzane na jej terytorium konsulta-cje z mieszkańcami gminy.

Przykładem konsultacji społecznych wyma-ganych ustawą są konsultacje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego albo konsultacje w sprawie zmiany granic miasta. W sprawie sposobu odśnieżania dróg nie ma takiego obowiązku ustawowego, jednak z pewnością można zaliczyć tę kwe-stię do „innych spraw ważnych dla gminy” (ze względu na koszty realizacji zadania czy dbanie o bezpieczeństwo mieszkańców).

Zgodnie z przytoczoną wcześniej ustawą „za-sady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy” (art. 5a ust. 2). Na podstawie tego zapisu radni Rady Miejskiej w Łodzi przyjęli

KoMPeNdIUM

Rokrocznie w okresie zimowym pojawia się dyskusja na temat zimowego utrzymania dróg (czytaj: odśnieżania). Najczęstszymi wątkami są koszty odśnieżania oraz częs-totliwość (sprawność służb drogowych). Coraz częściej pojawia się jednak wątek dotyczący sposobów radzenia sobie z zimową aurą na drogach oraz opinie mówiące o tym, że sypanie solą kamienną nie jest jedynym dostępnym rozwiązaniem

odśNIeżANIe

BEZ

PIEC

ZNE

MIA

STO

IN

NA

DRO

GA

9

BEZ

PIEC

ZNE

NAW

IER

ZCH

NIE25 kwietnia 2012 r. uchwałę w sprawie

wprowadzenia Regulaminu Konsultacji Spo-łecznych2. Uchwała ta reguluje wszystkie naj-

ważniejsze kwestie związane z ogłaszaniem oraz przeprowadzaniem konsultacji spo-łecznych w Łodzi.

9

Do zawnioskowania o przeprowadzenie konsultacji społecznych wystarczy podpis jedynie 200 mieszkańców. To niewiele więcej osób, niż jednorazowo może zabrać łódzki tramwaj

ZWoŁANIe KoNSULTAcjI SPoŁecZNycH

Konsultacje społeczne w Łodzi najczęściej zwołuje prezydent miasta z własnej inicjaty-wy. O takie konsultacje mogą jednak wnioskować także: grupa co najmniej 5 radnych Rady Miejskiej, Miejska Rada Seniorów i Młodzieżowa Rada Miejska, Rada Osiedla, przedstawiciele co najmniej 10 organizacji pozarządowych, ale również bezpośrednio sami mieszkańcy (grupa co najmniej 200 osób).

Wniosek o zwołanie konsultacji składany przez mieszkańców powinien zawierać:

• cel konsultacji – co chcemy osiągnąć, zwołując konsultacje społeczne;

• przedmiot konsultacji – co konkret-nie chcemy skonsultować (w naszym przykładzie może być to sposób zimo-wego utrzymania określonych dróg);

• zasięg konsultacji – konsultacje mogą mieć zasięg lokalny (kiedy doty-czą mieszkańców określonego obszaru w granicach miasta, np. może być to jedna ulica, obszar Rady Osiedla czy dwóch „dzielnic”; nie jest to wyraź-nie określone) lub ogólnomiejski (jeśli

dotyczą spraw istotnych dla wszystkich mieszkańców);

• propozycję terminu konsultacji – to, kiedy konsultacje mogłyby się odbyć. Przy ustalaniu tego terminu dobrze wziąć pod uwagę czas na rozpatrzenia wniosku przez prezydenta (do 30 dni od złożenia wniosku), czas na ogłosze-nie konsultacji oraz czas na przygoto-wanie i przeprowadzenie akcji infor-macyjnej dla mieszkańców (informacja o ogłoszeniu konsultacji publikowana jest na 14 lub 7 dni przed ich rozpo-częciem – w zależności od tego, czy są to konsultacje ogólnomiejskie, czy lokalne);

jyVÄSKyLÄ (Finlandia). Zimowy standard utrzymania dróg w Finlandii. Na chodniku widoczny żwir zapobiegający ślizganiu się. Foto Tomasz Bużałek

10

• propozycję form konsultacji – formy konsultacji możemy wybrać z treści §10. Regulaminu Konsultacji Społecz-nych oraz zaproponować własne, do-datkowe formy (trzeba jednak pamię-tać, że konsultacje przeprowadza się w co najmniej dwóch formach);

• uzasadnienie – należy wskazać, dla-czego ten temat jest sprawą ważną dla gminy, można krótko podsumować wcześniejsze elementy konsultacji (np. uzasadnić formy konsultacji czy propo-zycję terminu).

Ponadto mieszkańcy powinni we wniosku:• wskazać osobę (albo osoby) uprawnio-

ne do reprezentowania wnioskodaw-ców wraz z adresem do korespondencji;

• załączyć listę osób popierających wniosek, zawierającą: imię, nazwi-sko, adres zamieszkania, numer PESEL i podpis każdej z osób, a także – w na- główku każdej z ponumerowanych stron listy – określenie przedmiotu konsul- tacji (tak, aby wnioskodawcy wiedzieli, co popierają).

Zgodnie z Regulaminem Konsultacji Spo-łecznych wniosek o konsultacje społeczne rozpatruje prezydent miasta, uwzględnia-jąc wagę przedmiotu konsultacji dla miesz-kańców miasta Łodzi, koszty konsultacji oraz zasadność proponowanego sposobu konsultacji. Przed podjęciem decyzji złożo-ny wniosek trafia do miejskich urzędników, merytorycznie odpowiedzialnych za dany temat oraz za przeprowadzanie konsultacji.

Choć nie jest to zapisane wprost, w prakty-ce w razie jakichkolwiek wątpliwości co do wniosku urzędnicy kontaktują się z wniosko-dawcą (wnioskodawcami), aby je wyjaśnić. W szczególności dodatkowe pytania mogą do-tyczyć założeń, które zawarte zostały w §3. Regulaminu Konsultacji: konsultacje powinny

być organizowane w sposób umożliwiający ich uczestnikom zapoznanie się z przedsięwzięciem będącym przedmiotem konsultacji i konse-kwencjami jego realizacji oraz wzięcie udziału w procesie konsultacji.

O sposobie rozpatrzenia wniosku wraz z uzasadnieniem prezydent miasta infor-muje wnioskodawców na piśmie w terminie 30 dni od daty złożenia wniosku.

Każdorazowo po konsultacjach w ciągu 30 dni od ich zakończenia powinien zo-stać opublikowany raport, zawierający opis przebiegu oraz wyniki konsultacji. Wyniki te muszą uwzględniać analizę uzyskanych informacji, zestawienie zgłoszonych opinii i propozycji oraz stanowisko prezydenta do wszystkich kategorii propozycji zawartych w zestawieniu.

Wnioskując o przeprowadzenie konsultacji społecznych, powinniśmy pamiętać, że ich wynik (w przeciwieństwie do referendum) nie jest wiążący oraz że uznaje się je za ważne bez względu na liczbę mieszkańców, którzy wezmą w nich udział. W konsultacjach spo-łecznych mogą wziąć udział wszyscy miesz-kańcy (osoby mieszkające w Łodzi – nie jest ważne miejsce zameldowania), bez względu na wiek. Służy to realizacji celu konsultacji, czyli rozwijaniu dialogu z mieszkańcami, zapewnieniu im uczestnictwa w ważnych dla miasta sprawach oraz zbieraniu ich opinii i propozycji do wykorzystania przy podej-mowaniu decyzji.

jAroSŁAW GÓrALcZyKCzłonek Zarządu i Rady Programowej Fundacji Normalne Miasto – Fenomen. Administra-tywista. Pracował w zespołach roboczych przygotowujących łódzki regulamin konsultacji społecznych oraz wytyczne do pierwszego, łódzkiego budżetu obywatelskiego.

Interesuje się partycypacją społeczną, planowaniem przestrzeni, system transportowym miast, religioznawstwem i prawem.

AUTOR

1. Czy cały Żoliborz bez soli? – Podsumowanie wyników konsultacji społecznych. Miasto Stołeczne Warszawa. Konsultacje Społeczne, dostępne online: http://konsultacje.um.warszawa.pl/aktualnosci/czy-caly-zoliborz-bez-soli (dostęp: 9.12.2014).

2. Uchwała Rady Miejskiej w Łodzi nr XXXVIII/695/12 z dnia 25 kwietnia 2012 r.; tekst jednolity: uchwała nr LXIV/1357/13 w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Regulaminu Konsultacji Społecznych.

BEZ

PIEC

ZNE

MIA

STO

IN

NA

DRO

GA

11

BEZ

PIEC

ZNE

NAW

IER

ZCH

NIE

ProśBA o WSPArcIe Fundacja Normalne Miasto Fenomen od ponad pięciu lat działa w Łodzi, m.in. by dbać o interesy niezmotoryzowanych uczestników ruchu. W 2014 roku prowadzi-my w łódzkich szkołach 30 spotkań eduka-cyjnych nt. jazdy na rowerze. W 2013 roku wraz z mieszkańcami przygotowaliśmy projekt pierwszego łódzkiego podwórca przy ul. 6 sierpnia - przyjaznej przestrzeni, w której bezpiecznie i przyjemnie mogą po-czuć się całe rodziny.

W 2011 roku skłoniliśmy władze miasta do podpisania tzw. Karty Brukselskiej - zobowiązania na rzecz większej dbałości o jakość dróg rowerowych i działań promu-jących ten środek transportu. Doprowadzi-liśmy do regularnego odśnieżania dróg dla rowerów zimą, co jeszcze w 2011 roku nie było standardem.

Nasza działalność wymaga zaangażowania, wiedzy, czasu i niekiedy także pieniędzy. Pomysłów na przyjaźniejszą mieszkańcom Łódź i zapału do ich realizacji mamy bar-dzo dużo. Brak nam często środków, aby plany skutecznie wdrożyć w życie. Pomóż nam w kontynuacji i poszerzeniu naszej pracy przekazując darowiznę na działalność statutową Fundacji.

Fundacja posiada konto w Multibanku numer

25 1140 2017 0000 4002 1209 2997

Na to konto można wpłacać darowizny na działania statutowe Fenomenu.

W 2014 ROKU FUNDACJA FENOMEN PODEJMOWAŁA WIELE DZIAŁAŃ W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA RUCHU I PROPAGOWANIA TRANSPORTU ZRÓWNOWAŻONEGO

Wśród nich było tworzenie materiałów informacyjnych i edukacyjnych (ponad 200 tekstów), współpraca z Wojewódzkim Ośrodkiem Ruchu Drogowego w Łodzi, współpraca z 25 szkołami (w tym przeprowadzenie zajęć edukacyjnych w 8 z nich) oraz organizacja Europejskiego Tygodnia Mobilności.

Nasze działania spotykają się z aprobatą:

• Prawie 16 000 głosów zebrały 4 projekty do budżetu obywatelskiego na 2015 rok, których celem była poprawa bezpieczeństwa na łódzkich drogach (wrzesień 2014)

• Prawie 15 000 osób popiera nas w internecie (prowadzimy strony dotyczące pieszych - Piesza Łódź, rowerzystów - Rowerowa Łódź, a także upłynniania ruchu - Tempo-30 dla Łodzi, tworzenia przyjaznej pieszym przestrzeni - Podwórzec miejski - woonerf dla Łodzi oraz pokazującą jak nie należy parkować - Święte krowy łódzkie)

• 1 500 osób, które “wyjeździło” 18000 km tworząc tym samym rowerową mapę Łodzi (poprzez udział w konkursie “European Cycling Challenge” w maju 2014).

• 157 współpracujących z nami wolontariuszy.

poparcie w budżecie obywatelskim

poparcie w Internecie

European Cycling Challenge

wolontariusze

12

Stąd w kolejnym numerze - znajdą się informa-cje o oświetleniu naszego miasta. Jak oświetlenie wpływa na bezpieczeństwo, co można zmienić/ poprawić aby nocą na naszych ulicach każdy użytkownik czuł się komfortowo.

Przedstawimy konkretne rozwiązania, które można stosować na polskich drogach a także, w części obywatelskiej, pokażemy (krok po kro-ku) jak uzyskać informację publiczną - niezbędną by np. dowiedzieć się ile kosztuje oświetlenie, postawienie latarni czy wymiana lampy.

Szczegóły na www.innadroga.dlalodzi.info

WArSZTATy dLA MIeSZKAŃcÓW

Rozpoczynamy drugi zestaw działań w ramach projektu “Bezpieczne miasto inna droga”.

Będą to spotkania - konsultacje z mieszkańcami na trzech wybranych wspólnie z Urzędem Miasta Łodzi obszarach. Warsztaty mają na celu zachę-cenie mieszkańców do zaplanowania najbliższej okolicy w sposób bezpieczny i przyjazny, a tak-że zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju i projektowania uniwersalnego (niewyklucza-jącego). Podczas tych spotkań to mieszkańcy będą mieć decydujący wpływ na to, jak miałaby wyglądać dana okolica, otrzymają także wsparcie eksperckie i moderatorskie.

W NASTĘPNej cZĘścI...Styczniowa (następna) publikacja miała być poświęcona odśnieżaniu; a grudniowa (ta, któ-rą trzymasz w rękach) - oświetleniu. Chcąc jednak uprzedzić śnieg i umożliwić mieszkań-com skorzystania ze zorganizowania lokalnych konsultacji społecznych - postanowiliśmy zamienić tematy

Katarzyna MikołajczykFundacja Normalne Miasto-Fenomen

AUTorZy Tomasz Bużałek, Jarosław GóralczykredAKcjA jĘZyKoWA Magdalena KokosińskaFoToGrAFIA na okładce kattebelletje, CC BY-NC-SA SKŁAd Paulina Milewska, Mariusz Milewski

UTWÓr oPUBLIKoWANy na licencji niewyłącznej Creative Commons - Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Na tych samych warunkach 4.0

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0