SCHORZENIA KRĘGOSŁUPA

30-35 st (10-50)

50-60 st (35-80)

Elementy anatomii kręgosłupa

Elementy anatomii kręgosłupa

Elementy fizjologii kręgosłupa

Kręgosłup - biomechanika

Krążek międzykręgowy - biomechanika

Krążek międzykręgowy - biomechanika

Ogólny podział schorzeń kręgosłupa

Urazowe Etiologia nieurazowa

Schorzenia kręgosłupa

Ogólny podział urazów kręgosłupa

złamania – stabilne

– niestabilne

zwichnięcia

skręcenia

Zabezpieczenie pacjenta w miejscu wypadku

•Ustalenie mechanizmu urazu

•Unieruchomienie kręgosłupa

szyjnego - zabezpieczenie

kołnierzem ortopedycznym

• zakładanie kołnierza przy

ustabilizowanym kręgosłupie

•lekki wyciąg - zabezpieczenie

zarówno przed ruchami

bocznymi jak i w płaszczyźnie strzałkowej

•Nie podkładać nic pod głowę

mechanizm zgięciowy urazu -

wtórne uszkodzenia rdzenia

Złamania kręgosłupa szyjnego

Złamanie C1 (Jeffersona) mechanizm uszkodzenia

kompresja osiowa (złamanie wybuchowe) – rozerwanie pierścienia – oryginalnie na 4 fragmenty

Uwagi anatomiczne

– z lub bez uszkodzenia więzadła poprzecznego zęba obrotnika

– ryzyko uszkodzenia ośrodków rdzeniowych krążeniowych i oddechowych – stan zagrożenia życia (przednie przemieszczenie atlasu powyżej 1 cm)

Złamanie C1 (Jeffersona) - leczenie

unieruchomienie w szyjno-piersiowej ortezie lub kamizelce halo przez okres 2 – 3 miesięcy

gips Minerwa – 6 tyg.

złamania niestabilne – wyciąg

halo przez 3 tyg.

nieprzemieszczone lub minimalnie przemieszczone – kołnierz ortopedyczny

Złamanie zęba obrotnika

Wywiad – silny ból za uszami

– sztywność karku następująca po uszkodzeniu z mechanizmu zgięciowego lub wyprostnego

– pacjent ma uczucie niestabilności głowy (obejmuje dłońmi głowę)

Badanie – tkliwość w okolicy podpotylicznej

– rzadko osłabienie lub drętwienie kończyn

Złamanie zęba obrotnika Typ I ( < 5% ) - skośne złamanie przez górną część zęba obrotnika. Zazwyczaj stabilne. Niestabilność może wynikać z jednoczesnego uszkodzenia więzadeł skrzydłowych i/lub szczytowego. Typ II ( > 60% ) - złamanie podstawy zęba przy trzonie C2 Typ III ( 30% ) - linia złamania przechodzi także przez trzon obrotnika. Złamanie może przechodzić bocznie na powierzchnię stawową C1 i C2

Wg Andersona-D`Alonzo

Złamanie zęba obrotnika - leczenie

Typ I

– orteza szyjna

– niski odsetek braków zrostu; bez niestabilności

Typ II

– repozycja za pomocą wyciągu czaszkowego w ułożeniu w wyproście (poduszka pod barki)

– kamizelka halo, orteza przez 3 – 4 m-ce, kołnierz

– 15 – 85% braku zrostu

Typ III

– lekki wyciąg przez 2 – 3 dni, kamizelka halo przez 12 – 14 tyg.

Leczenie operacyjne

przemieszczone, typ II

– stabilizacja przednia za pomocą śruby

– tylne usztywnienie szczytowo-obrotowe (pętla druciana)

Podwichnięcie C1 C2 uszkodzenie więzadła poprzecznego

zęba obrotnika

Złamanie zęba obrotnika

Złamanie C2 typu kata (hangman`s fracture)

Mechanizm urazu

– dystrakcja i wyprost

– wypadki samochodowe (zderzenie czołowe – pacjent ma wrażenie jakby zawiesił się brodą na kierownicy)

– klasyczne uszkodzenie – obustronne złamanie na poziomie tylnych części mas bocznych lub części międzywyrostkowej (przerwanie łuku)

Złamania i zwichnięcia dolnego kręgosłupa szyjnego

Mechanizm urazu

– Kompresja osiowa (C5 – najczęstsze)

– Uszkodzenie wyprostne

rozerwanie ALL, złamanie nasad lub stawów, podwichnięcie

zazwyczaj na skutek wypadku samochodowego z uderzeniem w tył pojazdu

– Uszkodzenia zgięciowe

jednostronne zwichnięcia, złamania ze zwichnięciem (C5 – C7)

obustronne zwichnięcia, złamania ze zwichnięciem (tylne przemieszczenie górnego segmentu w stosunku do dolnego)

Złamania i zwichnięcia dolnego kręgosłupa szyjnego

Złamania i zwichnięcia dolnego kręgosłupa szyjnego

Badanie radiologiczne

a. nieprawidłowe ustawienie (przemieszczenie kręgów, ześlizg)

b. uskok w lini stawów międzykręgowych

c. przestrzeń zagardłowa

d. linie złamań

e. odstęp pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi

f. przemieszczenie wyrostka kolczystego (AP).

Stabilność kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego

Urazy kręgosłupa

złamania – stabilne

– niestabilne

zwichnięcia

skręcenia

Złamania i zwichnięcia kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego

Złamanie kompresyjne ze sklinowaceniem

– zagięcie kyfotyczne < 10 º

– utrata wysokości przedniej kolumny < 40%

– względnie stabilne

Stabilne złamanie wybuchowe

– bez uszkodzeń neurologicznych

Niestabilne złamanie wybuchowe

– uszkodzenie neurologiczne zależy bardziej od poziomu niż od stopnia wgłobienia odłamów do kanału

Uszkodzenie zgięciowo-dystrakcyjne

– uraz od pasów bezpieczeństwa

– uszkodzenie neurologiczne zmienne

Złamanie t. Chance

– uraz od pasów bezpieczeństwa

– uraz pasażerów z tylnego siedzenia

– 65% - uszkodzenia jelit

– leczenie operacyjne

Uszkodzenia rotacyjne

– siły ścinające

– większość – paraplegia

– stabilizacja chirurgiczna

Leczenie

zachowawcze:

– leżenie w łóżku – po 5 – 7 dniach gorset Jevetta przez 4 – 6 m-cy

– repozycja sp. Watson-Jones – ryzykowne !, gorset gipsowy przez 3 m-ce

operacyjne

– złamania niestabilne

– uszkodzenia rdzenia kręgowego

– przewlekły ból

– kifotyzacja

Leczenie operacyjne

Złamanie stabilne, z dużą przednią kompresją i wyraźną kyfozą

Niestabilne złamania pierwotnie bez uszkodzeń neurologicznych, jeśli zaczynają pojawiać się deficyty neurologiczne i nasilają się

Niestabilne złamania z postępującym uszkodzeniem neurologicznym

Niestabilne uszkodzenia z częściowym deficytem neurologicznym jeśli stan się pogarsza lub utrzymuje się na tym samym poziomie

Niestabilne złamania z całkowitym uszkodzeniem neurologicznym (paraplegia) – wczesna rehabilitacja

Złamanie L2 i L4

Wskazania do zabiegu w trybie nagłym

Znaczny i postępujący deficyt neurologiczny

Paraplegia w przypadku braku uszkodzeń kostnych i przy całkowitym zaciśnięciu światła kanału widocznym na MR lub mielografii

ostra przepuklina dyskowa, krwiak

Silny ból korzeniowy

Złamanie L2 stabilizacja + dekompresja

Złamanie Th12 ze zwichnięciem Th11, niedowład kk dolnych

Wertebroplastyka

Wertebroplastyka

Wertebroplastyka

Kifoplastyka

Urazy kręgosłupa

złamania – stabilne

– niestabilne

zwichnięcia

skręcenia

Urazy kręgosłupa

złamania – stabilne

– niestabilne

zwichnięcia

skręcenia

Urazy kręgosłupa

złamania – stabilne

– niestabilne

zwichnięcia

skręcenia

Hyperextension „whiplash” injury

Badanie – tkliwość na przebiegu mięśni pochyłych i czworobocznego, sztywność

Zdjęcia rtg bez cech uszkodzenia kości, spłycenie szyjnej lordozy

Leczenie

– pierwsze 14 - 21 dni: unieruchomienie w kołnierzu, leki przeciwbólowe, miorelaksanty, odpoczynek

Hyperextension „whiplash” injury

43% - objawy utrzymują się 5 lat po urazie

39% - zmiany zwyrodnieniowe

złe rokowanie – ból i drętwienie w górnych kończynach

– ostre „odwrócenie” lordozy szyjnej

– ograniczenie ruchomości jednej przestrzeni międzykręgowej (rtg czynnościowe, nie wcześniej niż 3 tyg. po urazie)

– konieczność używania kołnierza szyjnego dłużej niż 12 tyg.

– konieczność powtarzania fizykoterapii z powodu nawracających objawów

Postępowanie farmakologiczne w urazach rdzenia kręgowego

•Leczenie przeciwobrzękowe – do 6 – 8 godz. od urazu

Metyloprednizolon (Solu – Medrol)

bolus 30mg/kg m.c. przez 15 min

po 45 min wlew 5.4 mg/kg m.c./1godz. przez 23 godz. (uwaga na ryzyko krwawienia z p. pok. i infekcji)

•kontrola oddechu - przy urazach > C4 toaleta drzewa oskrzelowego

• kontrola wodno-elektrolitowa i białkowa albuminy

glukoza 5 %

Ogólny podział innych schorzeń kręgosłupa

wrodzone – wady układu kostnego – wady układu kostnego i nerwowego

nabyte – deformacje

„wady postawy” skolioza

– zmiany zwyrodnieniowe „dyskopatia” ciasnota kanału kręgowego

– zmiany zapalne choroby reumatyczne (rzs, zzsk) zapalenia nieswoiste gruźlica

Wady wrodzone

skolioza

stan dysraficzny – niespojenie łuków rozszczep kręgosłupa

myelomeningocele

Wady wrodzone

skolioza

stan dysraficzny – niespojenie łuków rozszczep kręgosłupa

myelomeningocele

Wady nabyte

skolioza

Wady nabyte

skolioza

– podziały

lokalizacja

wiek

– skrzywienie boczne i rotacja tułowia

– rola badań przesiewowych

– leczenie

nieoperacyjne

– obserwacja

– gorsety ortopedyczne

– obserwacja

operacyjne – kąt skoliozy powyżej 45 stopni

Skoliozy - klasyfikacja

STRUKTURALNE I. Idiopatyczne

A. Wczesnodziecięca (infantile) 0-3 r.ż.

B. Dziecięca (juvenile) 3-10 r.ż.

C. Młodzieńcza (adolescent) > 10 r.ż.

II. Nerwowo-mięśniowe

A. Neurogenne

1. Górny neuron ruchowy

a. Mózgowe porażenie dziecięce

b. Zwyrodnienie mózgowo-rdzeniowe (Friedrich, Charcot-Marie-Tooth, Roussy-Levy)

c. Syringomielia

d. Guzy rdzenia

e. Urazy rdzenia

Skoliozy - klasyfikacja

2. Dolny neuron ruchowy

a. Poliomyelitis

b. Inne wirusowe zapalenia rdzenia

c. Urazy

d. Rdzeniowy zanik mięsni

e. Myelomeningocoele

f. Dysautonomia (Riley-Day)

B. Miogenne

1. Artrogryopoza

2. Dystrofia mięśniowa (Duchenne)

3. Dysproporcje włokien mięśniowych

4. Wrodzona hipotonia

5. Myotonia dystrophica

Skoliozy - klasyfikacja III. Wrodzone

A. Nieprawidłowe formowanie

1. Kręgi klinowe

2. Kręgi połowicze

B. Nieprawidłowa segmentacja

1. Jednostronne (blok kręgowy)

2. Obustronne

C. Mieszane

IV. Nerwiakowłókniakowatość (Recklinghausen)

V. Choroby tkanki łącznej

A. Z. Marfana

B. Z. Ehlersa-Danlosa

C. Inne

VI. Choroby reumatyczne

Skoliozy - klasyfikacja

VII. Pourazowe

A. Złamania

B. Jatrogenne

1. Po laminektomii

2. Po torakoplastyce

3. Po napromieniowaniu

VIII. Osteochondrodystrofie

A. Karłowatość

B. Mukopolisacharydozy (Morquio)

C. Dysplazja wielonasadowa

IX. Poinfekcyjne

X. Choroby metaboliczne (krzywica, osteogenesis imperfecta, homocystynuria)

XI. Guzy kręgosłupa (osteoid osteoma, histicytoza X), guzy rdzenia

Wady nabyte

skolioza

Skolioza - definicja

Deformacja kręgosłupa, która na zdjęciu rtg w płaszczyźnie czołowej

przekracza 10o

(pomiar wg Cobba)

Skolioza - deformacja trójpłaszczyznowa

w płaszczyźnie czołowej – odchylenie od

osi anatomicznej

w płaszczyźnie strzałkowej - spłycenie lub pogłębienie fizjologicznych krzywizn

w płaszczyźnie poziomej

- rotacja kręgów (przesunięcie kręgów względem siebie)

- torsja kręgów (deformacja kręgów)

- rotacja kręgosłupa

Skolioza idiopatyczna

80% wszystkich skolioz

Skolioza idiopatyczna

– podziały

lokalizacja

wiek

– skrzywienie boczne i rotacja tułowia

– rola badań przesiewowych

– leczenie

nieoperacyjne

– obserwacja

– gorsety ortopedyczne

– obserwacja

operacyjne – kąt skoliozy powyżej 45 stopni

Wady nabyte

„dyskopatia”

Wady nabyte

ciasnota kanału kręgowego

Zespoły bólowe kręgosłupa

Zespoły bólowe kręgosłupa

bóle okolicy lędźwiowej

zespół korzeniowy

Zespoły bólowe kręgosłupa

bóle okolicy lędźwiowej

zespół korzeniowy

Zespoły bólowe kręgosłupa

bóle okolicy lędźwiowej

zespół korzeniowy

– związany z uciskiem na korzenie nerwowe

Adekwatne (skuteczne!) leczenie przeciwbólowe

niesteroidowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne

większość leków z tej grupy ma taką samą siłę działania przeciwbólowego

– a więc należy rozpoczynać leczenie od leku z najmniejszą ilością działań niepożądanych

koksiby<ibuprofen<diklofenak<naproksen< piroksykam<kw. acetylosalicylowy<indometacyna

zabiegi zmniejszające dolegliwości bólowe

– nagrzewanie (ciepło suche i wilgotne)

– schładzanie (krioterapia)

– zabiegi elektrolecznicze

prądy

pole elektromagnetyczne

– magnetron

– Terapuls

ćwiczenia czynne

szybki powrót do aktywności

rola badań dodatkowych

Discektomia endoskopowa Discektomia artroskopowa

Mikrodiscektomia wspomagana endoskopowo

Discektomia mikroendoskopowa

Protezy dysku

Przerzuty do kręgosłupa

diagnostyka konieczna

w przypadkach braku

poprawy

jedna z przyczyn

zespołów bólowych

rak prostaty, rak

sutka, rak płuc

Dziękuję za uwagę