SPIS TREŚCI

O KSIĄŻCEPrzewodnik Step by  step to  ko-lejne dzieło wydawców książek Insight Guides, ilustrowa nych przewodników obecnych na ryn-ku od  lat 70. XX w. Wysokiej jakości fotografie oraz  rzetelne rekomendacje uzupełniają opisy dzwudziestu przy gotowanych specjalnie na  potrzeby książki tras wycieczkowych, pozwalają-cych poznać największe atrakcje Barcelony.

SPACERY I WYCIECZKI

Opisane w książce spacery i wy-cieczki przygotowano w  taki sposób, aby każdy, niezależnie od możliwości finansowych, gu-stu i wytrzymałości, mógł zna-leźć coś dla siebie. Oprócz wielu atrakcji turystycznych Barcelo-ny trasy obejmują również mniej znane miejsca oraz dzielnice, któ re dopiero niedawno stały się po-pularne.

Na  trasach znajdują się roz-maite obiekty, zatem zarówno miłośnicy sztuki, jak i dociekli-wi szperacze, łakomczuchy i sma-kosze, wielbiciele zakupów lub rodzice znajdą coś dla siebie.

Przed wyruszeniem warto prze czytać cały opis wycieczki. To  pozwoli zapoznać się wcześ-

niej z trasą i zaplanować przerwy na  posiłek. Propozycje miej sc, gdzie można coś przekąsić, znaj-dują się w ramkach Jedzenie i pi-cie, dla ułatwienia oznaczonych rysunkiem noża i widelca.

WPROWADZENIE

W  rozdziale pt. „Wprowadze-nie”, który zawiera podstawowe informacje o Barcelonie, w  tym tak że na  temat jedzenia, napo-jów oraz  zakupów, czytelnicy zapoznają się z  szerszym kon-tekstem kulturowym miasta. Z kolei kalendarium umieszczo-ne na końcu tego rozdziału za-wiera najważniejsze daty w  hi-storii hiszpańskiej metropolii.

PR AKTYCZNE INFOR MACJE

Przydatnym dodatkiem do opi-su wycieczek jest rozdział „Prak-tyczne Informacje” zawierający czytelną, alfabetyczną listę najpotrzebniejszych informacji oraz  wybór hoteli i  restauracji; dodatkowo kawiarnie i  restau-racje, które można odwiedzić w  czasie wycieczki, omówione są  także w rozdziałach poświę-conych poszczególnym trasom.

Katalońska kuchnia odzwierciedla dawny, śródziemnomorski sposób przyrządzania potraw, w którym wy-korzystuje się aromatyczne górskie zioła, oliwę i soki z upraw na równi-nach, dziczyznę, drób i  mięso, mor-skie ryby oraz  skorupiaki. Określa się ją  jako Mar i  Muntanya (morze i góry), ponieważ jest szczególną mie-szanką owoców morza i mięsa.

W Barcelonie, w której z całą pew-nością nie brakuje restauracji i barów, można skosztować także potraw wie-lu innych kuchni. Eleganckie lokale w dzielnicy Eixample serwują świetne jedzenie, często jednak brakuje im at-mosfery tradycyjnych miejsc na  sta-rówce, takich jak Agut, Caracoles i Set Portes.

Większość barów (tabernas, bodegas i  cervecerias, czyli piwiarni) również oferuje jedzenie, często zadziwiająco dobrej jakości. Tam właśnie można zjeść tapas, kanapki (bocadillos po ka-stylijsku, bocats lub entrepans po kata-lońsku) i plats combinats (jednodanio-we posiłki) niemal o każdej porze dnia.

GŁÓWNE POSIŁKI

Miejscowi jedzą zazwyczaj wczesne śniadanie składające się z café con leche (kawy z mlekiem, po katalońsku cafè amb llet) oraz tostów lub herbatników.

Około 11.00 jada się bardziej pożyw-ne drugie śniadanie: kanapkę, duży kawał tortilli (omletu z ziemniakami) oraz różnego rodzaju wypieki.

Późny lunch, późna kolacja Pozostałe posiłki mieszkańcy Barce-lony, podobnie jak wszyscy Hiszpa-nie, jadają późno. Lunch jest dopiero o 14.00 lub 15.00, a kolację serwuje się między 21.00 a 23.30, z kolei w week-endy zdarza się, że  ludzie nie  siadają do stołu przed północą.

DANIA I ZESTAWY W STAŁEJ CENIE

Mieszkańcy Barcelony zarówno w po-rze lunchu, jak i kolacji jedzą posiłek złożony z  trzech dań, obejmujący także kawę i  deser. Jednak często się zdarza, że  pierwsze danie zamawiają na  spółkę albo ograniczają się do  un sólo plato, głównego dania. Wiele re-stauracji oferuje w porze lunchu menú del día lub menú de la casa, czyli zestaw dnia o  bardzo korzystnym stosunku ceny do  jakości. Za  z  góry ustaloną cenę dostaje się trzydaniowy posiłek złożony z przystawki, często zupy lub sałatki, głównego dania oraz  deseru (lodów, owoców lub bardzo popular-nego flanu, flam po katalońsku, kremu z  jaj, śmietany i  cukru), dodatkowo

także wina, piwa lub wody mineralnej w butelce oraz chleba. Wielu Hiszpa-nów zamawia menú, nie jest to żadna turystyczna specjalność.

Co zjeść? Typowa kolacja może się rozpocząć od  amanida catalana, sałatki z  wę-dliną, escalivady przyrządzanej z  ob-ranych ze  skóry, pieczonych papryk i  bakłażanów zanurzonych w  oliwie i  podawanych na  zimno, esqueixady, sałatki z  rozdrobnionym dorszem. Głównym daniem może być suquet (potrawa z duszonej ryby), estofat (po-trawa z  duszonego mięsa), botifarra amb mongetes (kiełbaska z fasolą) lub królik (conill), serwowany ze ślimaka-

mi (cargols) lub sosem czosnkowym alioli.

Najbardziej charakterystycznym de-serem jest crema catalana (krem z jaj, śmietany i cukru z warstwą karmelizo-wanego cukru na górze). Innym sma-kołykiem jest mel i mato przyrządzany z miodu i kremowego sera. Do najlep-szych słodyczy należą zazwyczaj wy-pieki sprzedawane w cukierni.

TAPAS I R ACIONS

Tapas (tapes po katalońsku), przeką-ski, z  których na  świecie słyną hisz-pańskie bary i  kawiarnie, występują w  dziesiątkach odmian, od  oliwek i  solonych migdałów po  bardziej

JEDZENIE I PICIE Mieszkańcy Barcelony bardzo poważnie traktują jedzenie. „Gdzie ja-dłeś?”, pytają z nietypowym zainteresowaniem. Od odpowiedzi zależy, czy uznają nas za osobę wyróżniającą się smakiem, czy za kogoś, kto wymaga poprowadzenia za rękę.

nawiązywali do tradycji rzemiosła ar-tystycznego, a urzeczywistniając swoje fantastyczne projekty zatrudniali przy budowie murarzy, ceramików, specja-listów od witraży, kowali i ludwisarzy.

ILLA DE LA DISCORDIA

Trasa zaczyna się przy stacji metra Passeig de Gràcia. Przed wyruszeniem można posilić się w jednym z licznych dobrych barów z tapas przy tej szero-kiej alei, zob.  i  . Przy Ram-bla de Catalunya również nie brakuje ogródków kawiarnianych i barów, ta-kich jak La Bodegueta, zob. .

Idąc po  zachodniej stronie Passe-ig de Gràcia, nie  sposób przeoczyć znajdujących się pod nr. 35–43 trzech kamienic w stylu modernista, nazywa-nych łącznie Illa de la Discordia (Wyspa Niezgody), z  których każda jest wyjątkowa.

Casa Lleó Morera Na południowym rogu tego kwartału, pod nr. 35, znajduje się prywatna Casa Lleó Morera (zamknięta dla zwiedza-jących), zaprojektowana przez archi-tekta Lluisa Domènech i  Montanera, słynnego autora Palau de la Música Catalana (zob. s. 44). Casa Amatller Autorem projektu Casa Amatller, kolejnego z  trzech budynków, znaj-dującego się trzy domy dalej pod nr. 41 i ozdobionego szczytem o falistym wykroju oraz  płytkami ceramiczny-mi, był Josep Puig i Cadafalch (1867–1957), uczeń Domènech i Montanera.

Wejście na  parterze jest  otwarte dla zwiedzających, w środku są także księ-garnia i informacja turystyczna.

Casa Batlló Po sąsiedzku, przy Passeig de Gràcia 43, znajduje się dzieło Antoniego Gau-diego, Casa Batlló (codz. 9.00–20.00; tel. 93  216 03 06; www.casabatllo.es; w kolejce stoi się ok. 20 min; lepiej za-rezerwować bilet na stronie interneto-wej; wstęp płatny) z niezwykłą fasadą ozdobioną niebiesko-zieloną cera-miką, z  oknami o  falistym kształcie oraz dachem, którego pokrycie przy-pomina łuskę morskiego potwora. Dom powstał dla magnata włókienni-czego Josepa Batlló w latach 1902–06, obecnie otwarty dla zwiedzających.

FUNDACIÓ TÀPIES

Za  Wyspą Niezgody należy skręcić w  lewo w  Carrer d’Aragó, gdzie pod nr. 255, po  północnej stronie ulicy,

Zaprojektowana w  1860  r. przez Il-defonsa Cerdà i  Sunyera dzielnica Eixample („Przedłużenie”) miała kształt szachownicy, a  każdy kwartał charakterystyczne, „podcięte” naroża, które idealnie eksponowały wystawne kamienice nowobogackiej burżuazji. W  tej części miasta jest  największe nagromadzenie domów mieszkalnych autorstwa Gaudiego i  innych przed-stawicieli architektury modernisme (zob. s. 20–21), którzy w  twórczości

EIXAMPLE Eixample, zaprojektowana na  planie szachownicy, jest  najlepszym miejscem, aby obejrzeć przykłady architektury Antoniego Gaudiego i  innych modernistas. Dzisiaj piękne fasady budynków przyciągają uwagę przechodniów witrynami butików i eleganckich restauracji.

ZNAWCOM ARCHITEKTURY

Poznaj zabytki katalońskiego gotyku, których nie brakuje wokół Pałacu Królewskiego (trasa nr 2), piękne kamienice w stylu modernisme w dzielnicy Eixample (trasa nr 10) oraz nadal nieukończoną, najsłynniejszą budowlę w Barcelonie – Sagrada Família (trasa nr 11).

WIELBICIELOM SZTUKI

Do najciekawszych atrakcji turystycznych należą Museu Picasso (trasa nr 5), a na wzgórzu Montjuïc

(trasa nr 12) Fundacio Miró oraz Palau Nacional z największą kolekcją sztuki romańskiej na świecie.

Fanów twórczości Salvadora Dalego ucieszy wycieczka do Figueras (trasa nr 19).

MIŁOŚNIKOM PRZYRODY

Świeżym powietrzem można odetchnąć w Parc de la Ciutadella (trasa nr 8), w ogrodach wzgórza Montjuïc (trasa nr 12), jednak aby znaleźć się na łonie dzikiej natury, trzeba wybrać się na wycieczkę trekkingową w okolice Montserrat (trasa nr 20).

RODZINOM Z DZIEĆMI

Barcelona ma im wiele do zaofero-wania, m.in. Muzeum Figur Wosko-wych (trasa nr 1), jezioro w Parc de la Ciutadella, gdzie można popływać łódką (trasa nr 8), plaże (trasa nr 9), słynny klub piłkarski Barça (trasa nr 13), CosmoCaixa (trasa nr 16).

SMAKOSZOM

Miłośnicy dobrej kuchni powinni udać się na świetne tapas przy Passeig de Gràcia (trasa nr 10), drinka w jednym z wielu autentycznych barów w dzielnicy Gràcia (trasa nr 15). Natomiast wycieczki poza miasto obejmują zwiedzanie regionów winiarskich (trasa nr 18).

POLECANE WYCIECZKI…

NOCNYM MARKOM

W całym mieście znaleźć można lokale otwarte do późna. Nocną eskapadę warto rozpocząć od El Born (trasa nr 5) i Rambli (trasa nr 1), tętniących życiem zarówno w dzień, jak i w nocy.

NA DESZCZOWE DNI

Brzydką pogodę można przeczekać w Museu d’Art Contemporani

de Barcelona, Centre de Cultura Contemporània de Barcelona (trasa

nr 6) albo w Museu Nacional d’Art de Catalunya, mieszczącym się w Palau Nacional (trasa nr 12). Alternatywą

mogą być zakupy w centrum handlowym Maremàgnum połączone

z wizytą w akwarium (trasa nr 7).

ZAKOCHANYM

Na Rambli można ukochanej kupić różę (trasa nr 1), a następnie zabrać ją na rejs stateczkiem Golondrina (trasa nr 7). Inną propozycją jest wspólne rozkoszowanie się wspaniale podświetloną fontanną Font Màgica de Montjuïc (trasa nr 12).

AMATOROM SPORTU

Amatorzy sportu powinni zwiedzić obiekty wybudowane na Igrzyska Olimpijskie w 1992 r. (trasa nr 12) albo stadion Barçy – Camp Nou (trasa nr 13).

MELOMANOM

Na liście miejsc, które muszą koniecznie odwiedzić amatorzy dobrej

muzyki, znajduje się opera El Liceu (trasa nr 1) i wspaniały Palau de la

Música Catalana (trasa nr 4). Godne polecenia jest również nowe Museu de la Música (trasa nr 8), na północ

od Parc de la Ciutadella.

WPROWADZENIEKrótkie wprowadzenie do topografii Barcelony, zwyczajów i kultury jej mieszkańców, a także przydatne informacje na temat jedzenia, picia, zakupów i historii.

Na  pytanie o  największe atrakcje Barcelony odpowiedź zawsze powin-na być taka sama: spacer jej  ulicami. Niewiele miast na  świecie może się równać z  katalońską stolicą pod tym względem. Przechadzkę uprzyjem-nia bogata architektoniczna spuści-zna, na  którą składają się zarówno rzymskie ruiny, pogrążone w  cieniu średniowieczne uliczki, błyskotliwa architektura Gaudiego oraz  innych modernistas, jak i  lśniące, ostre bryły wzniesionych z  niezwykłym rozma-chem XXI-wiecznych budynków są-siadujących z zabytkowymi perełkami.

ROZWÓJ MIASTA

Miasto, położone na  brzegu Morza Śródziemnego w  północno-wschod-niej części Hiszpanii, założyli Rzymia-nie. Barcelona, oddalona od  granicy

francuskiej o 260 km, jest drugą, po le-żącym w odległości 650 km Madrycie, metropolią kraju. Na terenie opasane-go murami oppidum (grodu) Barcino znajdowały się katedra i rządowe bu-dynki na Plaça de Sant Jaume. W śre-dniowieczu – Złotym Wieku Barcelo-ny – lokalni książęta przesunęli mury w  kierunku południowym za  słynną Ramblą. W  ich  obrębie znalazła się dzielnica El Raval i  obszar Starego Miasta, czyli Ciutat Vella.

Wiek XIXPod koniec tego stulecia miastu przy-była kolejna, zaprojektowana na pla-nie szachownicy, dzielnica Eixample. Na  północy, wzdłuż linii brzegowej, rozłożyły się zakłady przemysłowe. Ciutat Vella, Eixample (gdzie znajduje się katedra Sagrada Família Gaudiego) oraz  dawna dzielnica przemysłowa,

KRÓTKI WSTĘPSkarby gotyku, tradycyjne tańce, modne bary, ciekawa architektura i wyśmienita kuchnia – Barcelona ma wszystko, czego można oczeki-wać od tętniącej życiem, dynamicznie rozwijającej się i dumnej z wła-snej historii metropolii.

zamieniona w  piękne nabrzeże (Bar-celoneta i port), to trzy miejsca, które każdy turysta powinien odwiedzić w Barcelonie.

PORUSZANIE SIĘ PO MIEŚCIE

Poruszanie się po  Barcelonie, któ-rej centralnym punktem jest  Plaça de Catalunya, wyznaczająca granicę między starym a  nowym miastem, jest bardzo łatwe. Dobrym sposobem na zapoznanie się z miastem jest prze-jażdżka autobusem turystycznym kursującym obok głównych atrakcji. Z  autobusu można wysiąść i  do  nie-go wsiąść na  dowolnym przystanku. Rejs statkiem Golondrina po basenie portowym jest  równie trafnym po-mysłem. Na  turystów spragnionych pięknych widoków rozpościerających się z  okolicznych wzgórz czekają zaś kolejki linowe i linowo-szynowe. Wy-cieczka do  zamku na  szczycie góry Montjuïc pozwala spojrzeć na Barce-lonę rozciągającą się daleko na połu-dnie aż do rzeki Llobregat. Idąc plażą w  przeciwnym kierunku, można dotrzeć aż do nowego Forum i ujścia rzeki Bésos, będącej północną gra-nicą miasta. Pasmo Serra Collserola z  położonym w  Tibidabo strzelistym kościołem Sagrat Cor, uniemożliwia ekspansję Barcelony w głąb lądu.

Transport publiczny Środki komunikacji miejskiej z szybką kolejką podziemną są dobrze opisane i oznakowane. Ten sam, dość tani bi-let ważny jest  zarówno na  przejazd

metrem, autobusem, jak i  koleją. Oszczędnym rozwiązaniem jest  kup-no karnetu z 10 biletami.

BARRIOS

Mimo ogromnych rozmiarów, Bar-celona zachowała kameralny charak-ter dzięki zabytkowym dzielnicom i  osadom tworzącym miejską tkan-kę. Poszczególne barrios (dzielnice) są  bardzo charakterystyczne i  zacho-wały niepowtarzalny klimat. Mają też własne święta i rozrywki.

Życie w barrios koncentruje się za-zwyczaj wokół jednego, dwóch placów często z  kawiarnianymi ogródkami. Łagodny klimat sprzyja prowadzeniu życia towarzyskiego na  świeżym po-wietrzu. Barcelończycy lubią zatrzy-mać się, by  porozmawiać z  zaprzy-jaźnioną osobą, a każda dzielnica ma jedną ulicę bądź placyk z ulubionymi barami i kawiarniami, gdzie starzy by-walcy wpadają z rana na cortado (kawę z odrobiną mleka), a w porze lunchu na copa (aperitif). Życie w Barcelonie toczy się niespiesznie (sklepy otwie-rają się ok. 10.00), po  czym leniwie nabiera tempa w godzinach południo-

wych. Wczesnym wieczorem, gdy, jak się wydaje, wszyscy udają się na spacer, ulice wypełniają się gwarnym tłumem.

SIŁA TR ADYCJI

Podobnie jak wiele kawiarni i barów, również sklepy mają bogatą prze-szłość. Trudno znaleźć inne miasto z  tyloma specjalistycznymi sklepami: w  polleria kupić można wyłącznie kurczaki, w  cuchilleria tylko noże, a  w  colmado same suszonki. Napływ imigrantów zaowocował dodaniem kolejnych klocków do tej różnorodnej układanki. Handlową tożsamość mia-sta potwierdzają nowoczesne butiki i pojedyncze, małe sklepiki projektan-tów w El Raval czy El Born.

KREATYWNA DUSZA

Talent do diseny (wzornictwa) to naj-bardziej powszechna cecha mieszkań-ców miasta, które znane jest z niezwy-kłej kreatywności zarówno w sztukach plastycznych, jak i  teatrze, muzyce czy  tańcu. Barcelończyków charak-teryzuje mieszanka seny (mądrości) oraz  rauxa (nieokiełznanej kreatyw-ności). Fuzja głęboko zakorzenionego konserwatyzmu i  kapryśnego geniu-szu tłumaczy fakt, że skrajny i bardzo wierzący tradycjonalista stworzył dzieło tak awangardowe jak Sagrada Família. W  pewnym sensie wyjaśnia też zawiłości historii miasta, nazna-czonej serią wzlotów i upadków, okre-sów wielkiego dobrobytu i  ciężkich prób, postępowego myślenia i żarliwej pasji.

PLANOWANIE PRZESTRZENNE

W Barcelonie ambitne pomysły urba-nistów z  powodzeniem konkurują z  brawurą architektów, a  śmiałe roz-wiązania często przyjmowane są mimo protestów. Planiści nie  mają oporów przed wyburzaniem starych kamienic i wznoszeniem na  ich miejscu super-nowoczesnych budowli albo pozosta-wianiem niezabudowanej przestrzeni.

Okresy dynamicznego wzrostuMiasto rozwijało się skokowo: złote wieki XIII i XIV pozostawiły po sobie gotyckie posiadłości w  Ciutat Vella. Kolejny etap dynamicznej ekspan-sji to XIX w., gdy z  fortun wyrosłych na  rewolucji sfinansowano budowę dzielnicy Eixample w  ekstrawaganc-kim stylu modernista.

W połowie XX w., gdy do władzy do-szedł gen. Franco, rozwój Barcelony wstrzymano. Podczas gdy  w  drugiej połowie stulecia europejskie mia-sta niszczyły zabytkową zabudowę i  w  jej  miejsce wznosiły drapacze chmur, Barcelona podupadała, pozba-wiona funduszy przez strażników pań-stwowej kasy. Jednak zapał do  pracy Katalończyków i  prężnie rozwijający się przemysł przyciągał do miasta imi-grantów z  dużo biedniejszych regio-nów Hiszpanii. Turystyczny boom lat 60. sprawił, że w odpowiedzi na rosną-ce zapotrzebowanie na  katalońskim wybrzeżu, zwłaszcza na  Costa Brava położonej na  północ od  Barcelony, zaczęto szybko stawiać bloki z betonu. Miasto zdołało jednak zachować wła-sną architektoniczną tożsamość.

Renesans olimpijskiDopiero w 1986 r. wraz z pojawieniem się perspektywy organizacji igrzysk olimpijskich, nastąpiło urbanistyczne przebudzenie, a  do  Barcelony zaczęli ściągać najsłynniejsi architekci świata. Okres ten miejscy planiści zwykli nazy-wać drugim Reaixença (odrodzeniem). Owocem ich  prac była metropolia, w  której chętnie się mieszka, łatwo podróżuje, i która dostarcza mieszkań-com i przyjezdnym mnóstwo doznań.

Katalońska kuchnia odzwierciedla dawny, śródziemnomorski sposób przyrządzania potraw, w którym wy-korzystuje się aromatyczne górskie zioła, oliwę i soki z upraw na równi-nach, dziczyznę, drób i  mięso, mor-skie ryby oraz  skorupiaki. Określa się ją  jako Mar i  Muntanya (morze i góry), ponieważ jest szczególną mie-szanką owoców morza i mięsa.

W Barcelonie, w której z całą pew-nością nie brakuje restauracji i barów, można skosztować także potraw wie-lu innych kuchni. Eleganckie lokale w dzielnicy Eixample serwują świetne jedzenie, często jednak brakuje im at-mosfery tradycyjnych miejsc na  sta-rówce, takich jak Agut, Caracoles i Set Portes.

Większość barów (tabernas, bodegas i  cervecerias, czyli piwiarni) również oferuje jedzenie, często zadziwiająco dobrej jakości. Tam właśnie można zjeść tapas, kanapki (bocadillos po ka-stylijsku, bocats lub entrepans po kata-lońsku) i plats combinats (jednodanio-we posiłki) niemal o każdej porze dnia.

GŁÓWNE POSIŁKI

Miejscowi jedzą zazwyczaj wczesne śniadanie składające się z café con leche (kawy z mlekiem, po katalońsku cafè amb llet) oraz tostów lub herbatników.

Około 11.00 jada się bardziej pożyw-ne drugie śniadanie: kanapkę, duży kawał tortilli (omletu z ziemniakami) oraz różnego rodzaju wypieki.

Późny lunch, późna kolacja Pozostałe posiłki mieszkańcy Barce-lony, podobnie jak wszyscy Hiszpa-nie, jadają późno. Lunch jest dopiero o 14.00 lub 15.00, a kolację serwuje się między 21.00 a 23.30, z kolei w week-endy zdarza się, że  ludzie nie  siadają do stołu przed północą.

DANIA I ZESTAWY W STAŁEJ CENIE

Mieszkańcy Barcelony zarówno w po-rze lunchu, jak i kolacji jedzą posiłek złożony z  trzech dań, obejmujący także kawę i  deser. Jednak często się zdarza, że  pierwsze danie zamawiają na  spółkę albo ograniczają się do  un sólo plato, głównego dania. Wiele re-stauracji oferuje w porze lunchu menú del día lub menú de la casa, czyli zestaw dnia o  bardzo korzystnym stosunku ceny do  jakości. Za  z  góry ustaloną cenę dostaje się trzydaniowy posiłek złożony z przystawki, często zupy lub sałatki, głównego dania oraz  deseru (lodów, owoców lub bardzo popular-nego flanu, flam po katalońsku, kremu z  jaj, śmietany i  cukru), dodatkowo

JEDZENIE I PICIE Mieszkańcy Barcelony bardzo poważnie traktują jedzenie. „Gdzie ja-dłeś?”, pytają z nietypowym zainteresowaniem. Od odpowiedzi zależy, czy uznają nas za osobę wyróżniającą się smakiem, czy za kogoś, kto wymaga poprowadzenia za rękę.

także wina, piwa lub wody mineralnej w butelce oraz chleba. Wielu Hiszpa-nów zamawia menú, nie jest to żadna turystyczna specjalność.

Co zjeść? Typowa kolacja może się rozpocząć od  amanida catalana, sałatki z  wę-dliną, escalivady przyrządzanej z  ob-ranych ze  skóry, pieczonych papryk i  bakłażanów zanurzonych w  oliwie i  podawanych na  zimno, esqueixady, sałatki z  rozdrobnionym dorszem. Głównym daniem może być suquet (potrawa z duszonej ryby), estofat (po-trawa z  duszonego mięsa), botifarra amb mongetes (kiełbaska z fasolą) lub królik (conill), serwowany ze ślimaka-

mi (cargols) lub sosem czosnkowym alioli.

Najbardziej charakterystycznym de-serem jest crema catalana (krem z jaj, śmietany i cukru z warstwą karmelizo-wanego cukru na górze). Innym sma-kołykiem jest mel i mato przyrządzany z miodu i kremowego sera. Do najlep-szych słodyczy należą zazwyczaj wy-pieki sprzedawane w cukierni.

TAPAS I R ACIONS

Tapas (tapes po katalońsku), przeką-ski, z  których na  świecie słyną hisz-pańskie bary i  kawiarnie, występują w  dziesiątkach odmian, od  oliwek i  solonych migdałów po  bardziej

skomplikowane, takie jak sałatki wa-rzywne, smażone kalmary, krewetki z czosnkiem, pasty z homara i majone-zu, kulki mięsne, pikantne ziemniaki, kawałki omletu z ziemniakami, plastry kiełbaski i sera. Lista przekąsek bywa bardzo długa, a czasem bardzo pomy-słowa, szczególnie w  wyjątkowo po-pularnych lokalach oferujących tapas baskijskie pintxos.

Danie większe od  tapa nazywa się porcion. Z kolei duża porcja przezna-czona dla więcej niż jednej osoby to ra-cion, a jej połowa to media racion.

Przekąskami można się najeść, zwłaszcza gdy  zagryza się kawałkiem pysznego pa amb tomàquet, chleba natartego czosnkiem, oliwą i  pomi-dorami, który występuje także w wer-sji z  szynką (pernil), ostrą kiełbaską (xoriço), serem (formatge) i  anchois (anxoves).

Inne potrawy, których warto skosz-tować w czasie wizyty w barze, to tru-ites, tortilla (hiszpański omlet przyrzą-dzony z ziemniakami, cebulą, czasami również ze szpinakiem); małe smażo-ne rybki; ośmiornice, ślimaki lub pa-tatas bravas, ziemniaki w pikantnym pomidorowym sosie.

NAPOJE

Wina, cava i piwo Wino to  stały element katalońskie-go stołu. Oprócz doskonałych win z  innych części Hiszpanii, takich jak La Rioja, Navarra i Ribera del Duero, w  Barcelonie jest  również świetny wybór regionalnych win, szczególnie z Penedès, winiarskiego regionu w po-

bliżu Barcelony, gdzie powstaje mię-dzy innymi cava, słynne hiszpańskie wino musujące (zob. s.  92–93). Cava świetnie komponuje się z  owocami morza oraz większością tapas. Z czer-wonych win tego regionu warto skosz-tować marek: Torres Gran Coronas, Raimat i Jean León.

Z  kolei wspaniałe, mocne i  drogie wina z Prioratu, położonego około go-dziny jazdy na południe od Barcelony (w pobliżu Tarragony), mogą równać się z najlepszymi winami hiszpański-mi. W  upalne dni często czerwone wina (vi negre) podaje się schłodzone. W regionie produkuje się także kilka doskonałych rodzajów wytrawnych win różowych (vi rosat).

Inne napoje alkoholowe Sangria przyrządzana z wina, owoców oraz brandy jest chętniej pita przez tu-rystów niż miejscowych, którzy wolą raczyć się sherry (jerez) w wielu róż-nych odmianach. Jasne, wytrawne fino pija się jako aperitif oraz do zup i po-traw rybnych. Z kolei ciemne i mocne doloroso to idealny digestif na zakoń-czenie kolacji, podobnie jak brandy, którego smak w dużym stopniu zależy od ceny.

Gorące napoje Kawę zazwyczaj podaje się bez mle-ka (solo), z odrobiną mleka (cortado/tallat) lub w proporcji pół na pół z go-rącym mlekiem (con leche/amb llet). Innym popularnym napojem jest ser-wowana na  zimno lub ciepło orxata, przyrządzana ze  zmielonych migda-łów ziemnych i mleka.

W słynącej jako centrum mody i ele-gancji Barcelonie jest  ogromny wy-bór butików z modą, antykwariatów, sklepów z najnowszym wzornictwem oraz  galerii sztuki. Zakupy w  tym mieście to  prawdziwa przyjemność, ponieważ ulice nie są zdominowane przez wszechobecne sieci sklepowe i  nadal jest  wiele oryginalnych, ro-dzinnych sklepików. To  doskonałe miejsce, żeby kupić modną odzież, obuwie, galanterię skórzaną, anty-ki, książki i  artykuły do  dekoracji wnętrz.

DZIELNICE HANDLOWE

Na Passeig de Gràcia, Rambla de Ca-talunya oraz  na  okolicznych ulicach przeważają sklepy sieciowe z najnow-szą modą oraz  butiki. To  samo do-tyczy Barri Gótic, w  której jest  także wiele sklepików z rzemiosłem, galerii, nie  brakuje też miejsc, gdzie można kupić modne pamiątki, a im bliżej El Born, tym więcej jest  sklepów z  naj-nowszą modą.

Avinguda Diagonal to dobre miej-sce, aby poszukać modnej odzieży eks-kluzywnych marek, natomiast w przy-jemniejszej i  spokojniejszej dzielnicy Gràcia znajdują się sklepy młodych awangardowych projektantów mody i biżuterii.

DOMY TOWAROWE

Największym domem towarowym w  Barcelonie jest  El Corte Inglés, mający kilka oddziałów na  Plaça de Catalunya, inny, specjalizujący się w  rozrywce, książkach, muzyce oraz artykułach sportowych, w pobli-żu Portal de l’Angel, oraz kolejne przy Avinguda Diagonal. Wszystkie sklepy czynne są od poniedziałku do soboty w godz. 10.00–22.00.

MODA

Projektanci mody Toni Miró (niespokrewniony z  arty-stą) jest najsłynniejszym katalońskim projektantem mody damskiej i  mę-skiej. Jego ubrania charakteryzujące się prostotą kroju można kupić w skle-pach firmowych Groc przy Rambla de Catalunya 100, Carrer de Muntaner 385 i Carrer del Consell de Cent 349. Warto też zwrócić uwagę na  twór-czość innych projektantów mody, takich jak Adolfo Dominguez, David Valls i Jean Pierre Bua.

Sklepy sieciowe Przy Carrer de la Portaferrissa i Portal de l’Agel na starówce jest dużo sklepów z  modą młodzieżową. Z  kolei Carrer d’Avinyó oraz najbliższa okolica słyną

ZAKUPY Barcelona to  dobre miejsce na  zakupy, przy Diagonal i  Passeig de Gràcia są luksusowe butiki projektantów mody, w Barri Gòtic przewa-żają niezależne, tradycyjne sklepiki, a w El Born dominuje awangarda mody.

z  modnych sklepów, takich jak Loft Avignon. W El Born przeważają butiki. Szybko rośnie również popularność El Raval, gdzie przy Carrer del Carmé 5 jest  Canibal, oferujący zabawne pro-jekty, a Carrer de la Riera Baixa otacza-ją sklepy z używaną odzieżą.

Buty Buty w  Hiszpanii mają dobrą jakość i  przystępne ceny. Warto poszukać produktów takich marek jak Yanko i  Farrutx (Carrer del Roselló 218), odznaczających się wyrafinowaną ele-gancją. Z kolei buty Lotusse (dobrej ja-kości klasyczne nowoczesne modele) i Camper (modne i wygodne) można kupić w Tascón (oddziały przy Passeig de Gràcia i w El Born) oraz w sklepach firmowych w Pelai, Valencia, niedale-ko Passeig de Gràcia, i Elisabeth w El Raval. Najlepsze miejsca, aby poszu-kać dobrych butów i toreb, to Portal de l’Angel, Rambla de Catalunya, Passeig de Gràcia, Diagonal oraz centra han-dlowe.

JEDZENIE

Najlepszym miejscem, aby kupić jedzenie, są  targi i  colmados (lokal-ne sklepiki spożywcze). Produkty, za którymi warto się rozejrzeć, to aro-matyczne oliwy świeżo zaprawiane czosnkiem, wędliny (chorizo i  sobra-sada), szynka (najlepsza jest  jabugo), sery (Manchego, Mahon, Idiazabal), orzechy, owoce suszone, ręcznie ro-bione czekolady, turrón (smakołyk podobny do  nugatu, sprzedawany w wersji twardej lub miękkiej), wina, cava oraz moscatel.

Wśród zabytkowych sklepów spo-żywczych Barcelony warto wyróżnić: Casa Gispert (Carrer dels Sombrerers 23); Colmado Quilez (Rambla de Ca-talunya 63); sklepy z czekoladą Escribà (La Rambla 83); Fargas (Carrer dels Boters 2, na  rogu Pi i  Cucurulla), oraz Xocoa (Carrer de Petritxol 11).

Zabytkowy Múrria (Carrer de Roger de Llúria 85) o secesyjnym wnętrzu ofe-ruje doskonały wybór artykułów spo-żywczych, w tym własną markę cava.

Modernisme to  barceloński wkład w  światową architekturę. Elementy tego barwnego, ekstrawaganckiego stylu sztuki i  architektury pojawiły się po  raz pierwszy w  czasie Wy-stawy Światowej, która odbyła się w 1888 r. w Parc de la Ciutadella (zob. s. 58), a jego wpływy utrzymywały się aż do początku lat 30. XX w. Z Arts and Crafts łączy modernisme nawiązywa-nie do tradycyjnych stylów i rzemiosła, a  z Art Nouveau stosowanie giętkiej, płynnej linii oraz  form organicznych w  ornamentyce, a  w  architekturze sprzeciw wobec sztywnych zasad pro-jektowania oraz pozbawionych koloru płaszczyzn kamienia i tynku.

Kataloński renesans Barceloński nowy styl pełen był mo-tywów narodowych oraz ukrytych na-cjonalistycznych znaczeń i prawdopo-dobnie z tego powodu z wielką troską dbano o to, aby się zachował. Kierunek ten stanowił część szerszego zjawiska, jakim był kataloński Renaixença (rene-sans), który nawiązywał do  przeszło-ści, czerpał inspiracje z katalońskiego gotyku i tradycyjnego kowalstwa arty-stycznego oraz sięgał do ornamental-nych stylów arabskiej Hiszpanii.

Dzięki XIX-wiecznej rozbudowie miasta (Eixample) architekci mieli dużo swobody i miejsca, aby rozwinąć

własną twórczość i  to  właśnie w  tej dzielnicy znajduje się większość bu-dynków w stylu modernista.

GŁÓWNI ARTYŚCI

Największymi architektami moder-nisme byli Antoni Gaudí i  Cornet (1852–1926), Lluís Domènech i Mon-taner (1850–1923), profesor Wydziału Architektury barcelońskiego uni-wersytetu, oraz  jeden z  jego uczniów Josep Puig i  Cadafalch (1867–1957). Josep Puig z okazji Wystawy Świato-wej zaprojektował budynek (obecnie Museu de Zoologia, zob. s. 59), w któ-rym przez pewien czas działał warsztat ceramiki, kowalstwa artystycznego i szkła. Ważny element dekoracji bu-dynków modernista stanowiły meble i ozdobne detale wyposażenia wnętrz.

Bezpośrednio po okresie największe-go rozkwitu styl modernisme uchodził za  synonim złego gustu, obecnie jed-nak sytuacja się zmieniła i pochodzą-ca z tego okresu architektura stała się symbolem tętniącej życiem Barcelony.

NAJWAŻNIEJSZE ZABYTKI

Illa de la Discórdia Najlepszym sposobem, aby zapoznać się z modernisme, jest  wizyta w  tzw. kwartale niezgody, w trzech, sąsiadu-

MODERNISME Wielu turystów przyjeżdżających do Barcelony nastawia się na ogląda-nie zabytków architektury, przede wszystkim ze względu na fantastycz-ną twórczość Antoniego Gaudiego i  jemu współczesnych architektów, którzy czerpali inspiracje z innych stylów historycznych.

jących ze sobą przy Passeig de Gràcia, wspaniałych kamienicach Casa lléo Morera Domenecha, Casa Amatller Puiga oraz Casa Batlló Gaudiego (zob. s.  67), z  których każda utrzymana jest  w  innym stylu, ale  wszystkie za-liczane są  do  tego samego kierunku w architekturze.

Budynki Gaudiego Dzięki pracy pod kierownictwem Jo-sepa Fontsaré w Parc de la Ciutadella i na Plaça del Rei (zob. s. 34 i 38), Gau-di, w wieku 32 lat, otrzymał pierwsze zamówienie na  projekt Casa Vicens (zob. s.  82) w  Gràcia. W  1878 r. po-znał bogatego fabrykanta, hrabiego Eusebiego Güella, którego majątek, pasja do  awangardowej architektury oraz  łatwość ulegania fantastycznym pomysłom architekta stały się klu-czem do  przyszłego sukcesu twórcy. Ich współpraca zaowocowała powsta-niem w  latach 1886–88 Palau Güell (zob. s. 53), a później od 1900 r. parku Güell (zob. s. 71).

Do  innych znanych dzieł Gaudiego należą: kamienica La Pedrera (zob. s. 68), nad którą pracował od 1905 r., Casa Battló (zob. wyżej) oraz  monu-mentalny kościół Sagrada Família (zob. s . 70), projektowany od 1883 r.; w 1926 (zob. po lewej) ten architekt nadal pra-cował nad organiczną formą kościoła, niestety prace zostały przerwane przez śmierć Gaudiego (w wieku 74 lat).

Inne ważne dzieła Innym ważnym przykładem architek-tury modernisme jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultural-

nego UNESCO Palau de la Música Catalana (zob. s. 44). Fasada, pokryta rzeźbami i barwnymi mozaikami, do-minuje nad Carrer de Sant Francesc de Paula. Budynek można zwiedzić w czasie wycieczki z przewodnikiem, ale  lepiej jest  wybrać się na  koncert, odbywający się w sali przekrytej witra-żową kopułą.

Hospital de la Santa Creu i de Sant Pau (zob. s. 71), zaprojektowany przez Domenecha, w  momencie oddania do  użytku w  1901 r. był najnowocze-śniejszy w Europie. Składa się z kilku pawilonów połączonych podziemnymi tunelami. Jest jednym z najciekawszych zabytków stylu modernista w mieście.

Do najważniejszych dzieł Puig i Ca-dafalcha należy fabryka tkanin Casa-ramona, zbudowana u podnóża góry Montjuïc (zob. s.  73), obecnie prze-kształcona w tętniące życiem centrum kultury CaixaForum (zob. s. 75).