KUFEREK PEŁEN EMOCJINarzędzia Teorii Ograniczeń jako wsparcie

rozwoju społeczno-emocjonalnego dzieci

dr Hewilia Hetmańczyk-Bajer

DZISIEJSZY ŚWIAT

Wyniki badań skuteczności TOC

dr Hewilia Hetmańczyk-Bajer

Autorski program zajęć został opracowany dla

uczniów klas trzecich szkoły podstawowej.

Zajęcia odbywały się raz w tygodniu po 60 –

90 minut (około 2 godziny lekcyjne) przez

okres jednego semestru.

Badaną populacją była grupa 36 uczniów klasy trzeciej, wśród

których znalazło się 19 chłopców (53%)

i 17 dziewcząt (47%), wybranych do badań

w sposób celowy.

W jakim stopniu praktyczne wykorzystanie Teorii Ograniczeń

w edukacji może wpłynąć na podniesienie poziomu

kompetencji społecznych uczniów klas trzecich

szkoły podstawowej?

GŁÓWNY PROBLEM BADAWCZY

METODY, TECHNIKI ORAZ NARZĘDZIA BADAWCZE

Główną metodą, która umożliwiła odpowiedź na pytania badawcze był

naturalny eksperyment pedagogiczny

(plan jednogrupowy z pretestem i posttestem) uzupełniony o metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem ankiety, obserwacji

(systematyczna obserwacja bezpośrednia), analizy dokumentów oraz metodę szacowania (skale ocen) i techniki socjometryczne.

Analiza wyników wykazała różnicę pomiędzy

postępowaniem uczniów przed i po zakończeniu

cyklu zajęć z wykorzystaniem TOC.

Oczywiście zmiany jakie zaszły w badanej grupie

trzecioklasistów nie pojawiły się natychmiast

i wymagały wiele wysiłku i stałej współpracy pomiędzy

wychowawczynią a osobą prowadzącą zajęcia, ale

ostateczne ograniczenie niepożądanych zachowań na

korzyść wzrostu poziomu kompetencji społecznych

można uznać za wielki sukces.

Zmiany, jakie zaszły w zachowaniu dzieci szczególnie były widoczne, jeżeli chodzi o wykształcenie

umiejętności współżycia i współdziałania z rówieśnikami,

budowanie empatii, kształtowanie zachowania tolerancji,

dostrzeganie różnic i podobieństw między ludźmi,

Dzięki zastosowaniu trzech

logicznych narzędzi udało się także

doprowadzić do wzmocnienia

poczucie wartości i

dostrzegania swoich mocnych

stron, głównie w przypadku

uczniów o zaburzonym zachowaniu.

Okazało się również, iż

zdecydowanie zmalała liczba osób

reagujących w sposób agresywny bądź

bierny i wycofujący się na napotykane

trudności, takie jak konflikty czy też

prezentacja na forum klasy.

Wzrósł poziomu umiejętności radzenia

sobie w sytuacjach trudnych

RADZENIE SOBIE W TRUDNYCH SYTUACJACH

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 200

5

10

15

20

25

30

Współdziałanie

aktywni uczestnicy bierninarzucający innym swoje zdanie przeszkadzający

liczba obserwowanych zajęć

liczb

a ob

serw

owan

ych

uczn

iów

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 200

5

10

15

20

25

Empatia

uczniowie współodczuwający, wrażliwi, tolerancyjniokazujący zainteresowanie tylko wybranym osobomegoistyczni, obojętni, wykazujący brak zaangażowania

liczba obserwowanych zajęć

liczb

a ob

serw

owan

ych

uczn

iów

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 200

5

10

15

20

25

30

35

Nawiązywanie kontaktów - komunikacja z rówieśnikami

bardzo dobra tylko w potrzebnych sytuacjach trudny kontaktbrak kontaktu

liczba obserwowanych zajęć

liczb

a ob

serw

owan

ych

uczn

iów

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 200

5

10

15

20

25

30

35

Stosowanie reguł moralnych

uczniowie przestrzegający zasadczęściowo przestrzegający zasadniestosujący się do obowiązujących zasad

liczba obserwowanych zajęć

liczb

a ob

serw

owan

ych

uczn

iów

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 200

5

10

15

20

25

30

Koncentracja uwagi na wykonywanym zadaniu

poziom wysoki poziom przeciętnypoziom niski całkowite rozproszenie uwagi

liczba obserwowanych zajęć

liczb

a ob

serw

owan

ych

uczn

iów

WNIOSKI

Podejmowanie działań edukacyjnych oraz korekcyjnych

już w odniesieniu do uczniów w młodszym wieku szkolnym

w obszarze rozwoju społeczno-emocjonalnego

powinno stać się pilnym zadaniem pedagogów i nauczycieli.

Wychowawca powinien posiadać wiedzę na temat różnych zaburzeń

społeczno-emocjonalnych oraz deficytów

w zakresie przejawianych kompetencji społecznych, umiejętności

rozpoznawania ich i odpowiedniego postępowania z takimi dziećmi.

• Dobór odpowiednich metod i technik pracy w dużej mierze zdecyduje

o przyszłej karierze dzieci w szkole, a w niektórych przypadkach nawet

w późniejszym życiu.

• Istnieje potrzeba uwzględnienia tego typu zajęć w planach rocznych

pracy z uczniami w młodszym wieku szkolnym.

• Narzędzia Teorii Ograniczeń mogą stanowić uzupełnienie oraz

wzbogacenie realizowanych treści, natomiast nie wymagają

odrębnych godzin lekcyjnych.

Przeprowadzone badania, a szczególnie praca

z dziećmi, obserwacja ich zainteresowania

i zaangażowania w zajęcia z wykorzystaniem logicznych

narzędzi TOC, stały się inspiracją

do stworzenia bogatszej oferty, składającej się

z 30 scenariuszy oraz materiałów przeznaczonych dla

dzieci i nauczyciela.

Dzięki temu powstał pakiet edukacyjny

KUFEREK PEŁEN EMOCJI.

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ

dr Hewilia Hetmańczyk-Bajer

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Wydział Pedagogiki i Psychologii

Instytut Pedagogiki

e-mail: hewilia@interia.pl

www.toc.edu.pl