Azbest

Azbest

sympatyczny minera czy cichy zabjca

Azbestjako minera posiada nie powtarzalne waciwoci fizyczne i chemiczne; do najwaniejszych jakie zadecydoway o jego powszechnym stosowaniu w XX w. naley zaliczy: odporno na bardzo wysokie temperatury, dziaanie kwasw zasad i wody morskiej. Zachowuje przy tym du sprysto i wytrzymao mechaniczn. Rys historyczny

Nazwa niegasncy lub amiantus czyli nieplamisty przyjy si i s stosowane w wielu jzykach, w czasach staroytnych postrzegany by jako jedwab tajemniczego wiata mineraw. Wspomniana nazwa amiantus wzia si std, e azbest wrzucony do ogniska nie ulega spaleniu, nie traci na wadze i staje si jakby czystszy std w czasach staroytnych uywany by do wyrobu chusteczek do nosa i obrusw na stoy. W staroytnym Rzymie uywano azbestu do wyrobu ptna linum vivum tzw. yjcego ptna, w ktre owijano zwoki wadcw po to aby po kremacji zachowa ich prochy. Wiek XIX z rewolucj techniczn powoduje stosowanie azbestu na skal przemysow stajc si prawdziwym przebojem lub wrcz nie zastpiony z rozwojem silnikw parowych i pniej spalinowych. Znalaz zastosowanie w ponad 3 000 tysicach technologii klocki hamulcowe, papy i pokrycia

c.d.dachowe,uszczelniacze i szczeliwa. Obecnie pozostaje nadal nie zastpiony w programie wahadowcw kosmicznych i przemyle okrtowym.Jego historia zatoczya swoisty krg poczynajc od swoistego zachwytu i zauroczenia jego niezwyka przydatnoci i zastosowaniem na skal przemysow do cakowitego zakazu stosowania w latach 90-tych ubiegego wieku. Przeomowym byo wykorzystanie azbestu do wyrobu niepalne papy, a nastpnie pokry dachowych powstajcych z mieszaniny azbestu i cementu pod powszechn nazw eternitu, ktrego pyty do dzisiaj zalegaj na naszych dachach lub w postaci okadzin ciennych np. w postaci wytaczanych paneli do dekoracji cian i sufitw.

c.d.Dane szacunkowe wskazuj, e na terenie kraju pod rnymi postaciami i w rnych produktach znajduje si okoo 15,5 mln. Ton wyrobw zawierajcych azbest, ktry ze wzgldu na powikszajce si zagroenie musi by usunity do 31. 12. 2032r z naszego ycia. Odpowiedzmy sobie zatem na postawione podstawowe pytania nurtujce powane osoby odpowiedzialne nie tylko za stan rodowiska ale czujce ciar odpowiedzialnoci spoecznej:

Wkna pyu azbestowego wdychamy z powietrzem do puc, niewidoczne goym okiem wkna wnikaj do naczy wosowatych i pcherzykw oskrzelowych, skd niezwykle trudne jest ich usunicie lub wrcz nie moliwe prowadzc do chorb ukadu oddechowego jak;- agodne zmiany opucnych, - pylica azbestowa azbestoza,- midzyboniak opucnej i otrzewnej ( nowotwory o duej zoliwoci ),- rak puc najpowszechniejszy nowotwr zoliwy powodowany przez azbest

Dlaczego jest niebezpieczny ?

pyty eternitowe Typowy materia pokrywczy na dachach

Kto jest zagroony ?

Zachorowa mog nie tylko osoby majce bezporedni kontakt z azbestem podczas wykonywanej pracy, lecz i te ktre s naraone na dugotrwae wdychanie wkien azbestu nawet w bardzo maych steniach. Oznacza to tylko jedno dugotrwae wdychanie wkien azbestu z uszkodzonych lub wypracowanych dachw zwiksza ryzyko zachorowania. Dzisiejsza nauka nie potrafi jeszcze okreli minimalnej iloci pyu powodujcej zmiany chorobowe w organizmie, wiadome jest jedno, e im duszy czas wdychania wkien tym ryzyko zachorowania ulega zwikszeniu.Co zrobi aby zmniejszy ryzyko chorb powodowanych azbestem ?

Niezniszczalny w normalnych warunkach azbest jest grony dla organizmw ywych wtedy gdy jego wkna znajduj si we wdychanym powietrzu, jak temu zapobiega, przez:Ograniczenie emisji azbestu.Wyeliminowanie wyrobw zawierajcych azbest ze rodowiska.

Ograniczenia emisji azbestu moemy dokona stosujc si do przytoczonych rad:Przeprowadzenie rozeznania czy w otoczeniu znajduj si wyroby zawierajce azbest z okreleniem ich powierzchni i zabezpieczeniem ich materiaami trwaymi np. dojazdy i podjazdy utwardzone materiaami z zawartoci azbestu naley pokry wylewkami betonowymi lub asfaltowymi.Jeeli zabezpieczenie we wasnym zakresie jest nie moliwe naley podj dziaania powodujce usunicie problemu, dbajc w tym czasie o maksymalne zmniejszenie pylenia.Materiaw zawierajcych azbest samowolnie nie wywozi i porzuca w miejscach przypadkowych, lecz skadowa w miejscach wskazanych przez Gmin.Podj dziaania majce na celu uzyskanie informacji o dalszym postpowaniu oraz spowodowaniu podjcia dziaa zabezpieczajcych zgodnie z obowizujcymi przepisami.

Wyeliminowanie wyrobw zawierajcych azbest ze rodowiska

Przyjty program rzdowy likwidacji wyrobw zawierajcych azbest okrela procedury postpowania i obowizki poszczeglnych organw. Podstawowym rozwizanie problemu azbestowego byo wyznaczenie na terenie kraju 84 skadowisk zawierajcych azbest i jego produkty. Innym mao popularnym sposobem bya utylizacji w oparciu o procesy chemiczne z udziaem kwasu fluorowodorowego i wodorotlenku wapnia. Proces ten by i jest mao wydajny i wprawdzie azbest wyeliminujemy ze rodowiska lecz pozostaj odpady, ktre musz trafi na skadowisko, ponadto proces ten wie si ze znacznymi kosztami ksztatujcymi si w granicach 750 $/ton.

c.d.Zaangaowanie nauki i techniki zawsze przynosio czowiekowi korzyci tak si stao i tym razem po upywie okoo 3 lat Polska dysponuje technologi opierajc si o najnowsze zdobycze nauki. Wykorzystujc technik termiczno mikrofalow skonstruowano reaktor prowadzcy proces utylizacji azbestu w sposb automatyczny i powodujcy, e powstajcy w wyniku tego procesu odpad jest wykorzystywany w peni w innej gazi produkcji. Naukowcy i technicy stanli na wysokoci zadania powodujc nie tylko zniszczenie cakowite azbestu lecz i powstay odpad staje si pproduktem w peni wartociowym a zatem nie zalega na skadowisku i nie powiksza zanieczyszczenia. Ponadto koszt procesu utylizacji i recyklingu przy zastosowaniu tej technologii wynosi okoo 300 $/ton.

Likwidacja produktw zawierajcych azbest w wietle przepisw prawaObserwujc poczynania rzdw i samorzdw pastw europejskich mona zauway, e w krajach Unii Europejskiej podjto zdecydowan walk eliminujc azbest z otoczenia ludzi. W kraju problem usuwania azbestu i stosowania bezpiecznych technologii jest na pocztku drogi. Za podstawowy dokument przy opracowaniu postpowania z azbestem naley uzna postanowienia Konwencji nr. 162 przyjtej w dniu 04.06. 1986 r. na Konferencji Oglnej Midzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie. Podczas konferencji wypracowano zasady oraz rodki zapobiegawcze jakie powinny by stosowane w postpowaniu obejmujcym ochron przed szkodliwymi skutkami azbestu. W postanowieniach Konwencji znalazy si wytyczne dotyczce prowadzenia prac rozbirkowych oraz sposobw usuwania azbestu z budynkw lub budowli. Okrelono obowizki pracodawcw, wadz dotyczce informacji opinii publicznej, prowadzenia szkole w zakresie ochrony zdrowia przed azbestem.Pierwszym aktem prawnym wprowadzonym do prawodawstwa polskiego zwizanym ze szkodliwoci azbestu jest art.30 Ustawy Prawo Budowlane ( Dz. U. 89 poz 414 z dn. 07.07.1994 r. z pn. zm.)[12].c.d.W roku 1997 wprowadzono ustaw zakazujca stosowania na terytorium Polski wyrobw zawierajcych azbest (Dz. U. 101,poz. 628 z dn.19.06.1997 z pn. zm.) , zaprzestano produkcji i przetwarzania wyrobw zawierajcych azbest z wyjtkiem produktw dopuszczonych ze specjalnej listy w rozporzdzeniach stosownych ministerstw [12].W roku 2002 Minister Gospodarki zleci opracowanie programu pt. Program usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski - program przyjty przez Rad Ministrw w dniu 14.05.2002 r.. Stajc si dokumentem okrelajcym kierunki dziaania w okresie 30-u lat potrzebnych do wyeliminowania azbestu z naszego ycia. Naley podkreli wielk wag tego dokumentu okrelajcego nie tylko warunki i sposoby usuwania z naszego otoczenia wyrobw zawierajcych azbest. Jest to dotychczas jedyny dokument wskazujcy sposoby i rda finansowania zadania oraz okrelajcy podzia kompetencji i obowizkw wszystkich struktur rzdowych i samorzdowych [12].Ustawa Prawo Ochrony rodowiska z 27 kwietnia 2001 ( Dz. U. 62, poz. 627, z pn. zm.), okrela zasady ochrony rodowiska, warunki korzystania z jego zasobw uwzgldniajc zasady zrwnowaonego rozwoju. Szczeglny nacisk kadc na zasady zapobiegania powstawaniu odpadw i ich skutkw na rodowisko, w wyniku tego aktu prawnego powsta szereg aktw prawnych precyzujcych kompleksow gospodark odpadami. W sprawie azbestu na stronach www.Europa.eu.int/eur-lex/pl/dd/ ind/pl_analitykal_index_15.html mona tumaczenia na jzyk polski dokumentw, pierwszym zapisem prawnym z 1975r jest akt prawny zatytuowany Council Directive 75/442/EEC of 15 July 1974 on waste.

c.d.Tworzc prawo powinnimy stara si tworzy prawo dobre, zgodnie z rzymsk zasad Dura lex, sed lex ktre bdzie nie tylko twarde ale i egzekwowane. Obowizujce przepisy prawne przewiduj skadowanie na wyznaczonych skadowiskach. Pomimo protestw i monitw ze strony nauki i techniki aparat rzdowy nie dostrzega zagroenia kumulowania na stosunkowo nie wielkim obszarze potnego adunku substancji szkodliwej, ktra w sposb nie kontrolowany moe dostawa si do rodowiska. Zapis deponowania bez wprowadzania technologii zgodnych z BAT do procesw unieszkodliwiania metodami technicznymi jest nie zgodny z ze stosowaniem technologii nowych i innowacyjnych oraz Dyrektywami U.E.. W roku 2006 Najwysza Inspekcja Kontroli opublikowaa raport z prac zwizanych z usuwaniem azbestu, zaawansowanie prac nie przekroczyo 5% zadania. Program rzdowy jedyny dotychczas wydany dokument wskazujcy sposoby usuwania zagroenia jak i rda finansowania praktycznie nie jest realizowany. Jak wynika z moich dotychczasowych ustale gwnym powodem jest nie znajomo jego postanowie i treci oraz brak kompetentnej kadry w administracji samorzdowej, ktra podjaby ten problem.

Technologia MTT Microwave Thermal Treatment

Jest rozwizaniem innowacyjnym w zakresie budowy sprawnych energetycznie reaktorw w ktrych rdem energii jest energia zawarta w mikrofalach unieszkodliwiajcych szerok gam niebezpiecznych odpadw. Praca urzdze i instalacji wymaga znacznie mniejszych nakadw inwestycyjnych i eksploatacyjnych od wszystkich innych znanych i stosowanych technologii. MTT spenia rygorystyczne wymogi unieszkodliwiania dajc produkt wyjciowy do recyklingu odpadw niebezpiecznych.

c.d. Zakres zastosowa technologii mona podzieli na grupy: - niebezpieczne odpady szpitalne (krew, rodki opatrunkowe, odpady medyczne, strzykawki ) - odpady z laboratoriw (prbki krwi, odpady z gabinetw stomatologicznych, odpady z laboratoriw naukowych), odpady z zakadw weterynaryjnych, - przeterminowane lekarstwa, - odpady zawierajce azbest, - odpady przemysowe zawierajce skadniki odzyskiwane (np. odpady zawierajce cynk lub wodorotlenek cynku), - wszelkie inne odpady, ktre mona unieszkodliwia poprzez obrbk termiczn w temperaturach do 1300C.

c.d.Technologia MTT moe znale zastosowanie do prowadzenia procesw mineralizacji i karbonizacji odpadw staych i po procesowych z oczyszczalni ciekw, neutralizacji bakterii w ciekach oczyszczonych przed zrzutem z oczyszczalni do ciekw wodnych lub zbiornikw powierzchniowych. Potencjalnym zastosowaniem technologii MTT moe by kapsukowanie odpadw promieniotwrczych, w szkle. Przeprowadzone eksperymenty wskazay na moliwo mieszania w reaktorze MTT bardzo niebezpiecznychodpadw nie poddajcych si znanym technologiom unieszkodliwiania ze szkem w stanie ciekym z jednoczesnym mieszaniem pynnej masy szklanej. Szko otacza rozdrobnione odpady i po ostudzeniu tworzy warstw ochronn izolujc szkodliwe substancje od otoczenia. Tak przygotowany i zabezpieczony odpad moe by na przykad wprowadzany do nie eksploatowanych wyrobisk kopalnianych.

Zalety technologii MTT nie do uzyskania w innych technologiach to:

- Bezporednie efektywne nagrzewanie odpadw w caej objtoci. - Automatyczna regulacja temperatury w zakresie od 400C do 2000C niezalenie od skadu odpadw. - Krtki czas uruchomienia i uzyskania wymaganych parametrw technologicznych. - Moliwo prowadzenia procesu kontrolowanego spalania lub pirolizy. - Poziom emisji znacznie poniej norm substancji szkodliwych do rodowiska. MTT jest zatem technologi efektywna i nieszkodliw dla rodowiska naturalnego podczas prowadzenia procesw unieszkodliwiania odpadw niebezpiecznych.

c.d.Istota termicznej destrukcji niebezpiecznych wkien azbestowych polega ich nagrzewaniu energi mikrofalow, eternit i odpady zawierajce azbest, po skruszeniu w kruszarce o hermetyzowanej konstrukcji zostaj zmieszane s z niewielkimi ilociami substancji wspomagajcej procesy zachodzce w komorze reaktora mikrofalowego. W wyniku nagrzewania tej mieszaniny do wysokiej temperatury, okoo 900 - 1100C, struktura krystaliczna wkien azbestowych ulega przemianie w form bezpostaciow. Schemat instalacji termicznej utylizacji odpadw zawierajcych azbest

c..d.Cech metody jest bezkontaktowe nagrzewanie odpadw skoncentrowan wizk energii mikrofalowej do wymaganych temperatur i optymalnej dla procesu, atmosferze gazowej, moliwoci takich nie stwarzaj metody konwencjonalne.Wane jest, e dziki zastosowaniu substancji wspomagajcych proces absorpcji mikrofal skruszone odpady niezalenie od ich skadu podlegaj cakowitej destrukcji w obnionej temperaturze. Zjawisko takie ma znaczenie dla uzyskania skutecznoci przemiany wkien azbestowych w materia bezpieczny oraz uzyskania poprawy efektywnoci energetycznej procesu.Opisywan procedur ilustruje schemat konstrukcji reaktora.Schemat konstrukcji reaktora ATON 200 do unieszkodliwiania azbestu

c.d.Rozdrobnione i nasczone odpady wprowadzane s za pomoc transportera limakowego do komory reaktora mikrofalowego. W grnej czci komory wprowadzane odpady wstpnie nagrzewane s przez gazy odlotowe, co pozwala midzy odparowa cz wody zawartej w odpadach. Najwaniejszym elementem instalacji procesu MTT jest komora reaktora. Energia mikrofalowa wprowadzana do wntrza reaktora za porednictwem promiennikw mikrofalowych poczonych generatorami mikrofal. Zamontowanie zestawu promiennikw emitujcych mikrofale bezporednio na obrabiane termicznie odpady umieszczone wewntrz rury ceramicznej pozwala uzyska bardzo du koncentracj energii mikrofalowej. W przyjtym rozwizaniu energia mikrofalowa absorbowana jest tylko w obrabianych termicznie odpadach, nie s nagrzewane cianki reaktora i dlatego te mona uzyska bardzo du sprawno energetyczn procesu. Po obrbce termicznej spopielone odpady wprowadzane s do komory schadzania. W wyniku obrbki termicznej objto spopielonych materiaw jest od kilku do kilkunastokrotnie razy mniejsza od objtoci odpadw przed obrbk. c.d.Zalenie od rodzaju obrabianych odpadw, wychodzone i spopielone produkty obrbki termicznej stanowi wypenienie dla mas betonowych i asfaltowych. Opracowana technologia moe by zatem realizowana zarwno w duych stacjonarnych instalacjach przemysowych o pracy cigej, jak rwnie z wykorzystaniem maych przenonych reaktorw. Przedstawiajc zaoenia technologii termiczno mikrofalowej obrbki materiaw nie mona nie zaprezentowa efektw technologicznych procesu przy pomocy zdj dokumentujcych istniejce struktury przed poddaniem procesowi termiczno mikrofalowej obrbki.

Zdjcie mikroskopowe materiau zawierajcego azbest struktura rakotwrczych wkien

Rakotwrcza struktura wkien azbestowych zdjcie z mikroskopu skaningowego

Rozgrzany Eternit w komorze reaktora laboratoryjnego ATON 20

c.d.Istota termicznej destrukcji niebezpiecznych wkien azbestowych polega ich nagrzewaniu energi mikrofalow, eternit i odpady zawierajce azbest, po skruszeniu w kruszarce o hermetyzowanej konstrukcji zostaj zmieszane s z niewielkimi ilociami substancji wspomagajcej procesy zachodzce w komorze reaktora mikrofalowego.

W wyniku nagrzewania tej mieszaniny do wysokiej temperatury, okoo 900 - 1100C, struktura krystaliczna wkien azbestowych ulega przemianie w form bezpostaciow. Przemiany struktury fizycznej azbestu w wyniku procesu obrbki termicznej wspomaganej mikrofalami (metoda MTT) pokazano na zdjciach poniej. Przemiany struktury fizycznej azbestu w wyniku procesu obrbki termicznej wspomaganej mikrofalami (metoda MTT) pokazano na zdjciach poniej.

Produkt unieszkodliwiony w technologii MTT po wyjciu z komory reaktora ATON 20

c.d.Umieszczone na cianach reaktora promienniki mikrofalowe poczono z generatorami mikrofal i emitujcymi skoncentrowane wizki mikrofal do materiau przemieszczanego wewntrz reaktora. Proces nagrzewania kontrolowany jest przez czujniki temperatury pirometryczne i termopary. Umieszczona u dou reaktora kruszarka stokowa o zmiennej prdkoci obrotw pozwala regulowa szybko przemieszczania materiau wewntrz reaktora. Proces jest sterowany automatycznie przez zaprogramowany sterownik. Powstaje materia o strukturze pumeksu, porowaty o duej powierzchni czstek i atwy do kruszenia. Materia ma nadan nazw handlowa ATONIT, nie toksyczny, bez zawartoci wkien azbestu, moe by dodatkiem do betonw, produkcji kostek betonowych, budowy drg itp. ATONIT jest dopuszczony do obrotu handlowego, posiada atesty Instytutu Techniki Budowlanej, Instytutu Higieny Pracy, Pastwowego Zakadu Higieny. W trakcie termicznej obrbki pyt eternitowych, odpadw zawierajcych azbest uwalniana jest para wodna i niewielkie iloci substancji lotnych z zanieczyszcze znajdujcych si na pytach eternitowych, jak pokrycia farbami, oleje, zanieczyszczenia organiczne (mchy, porosty). Mimo ladowych emisji substancji niebezpiecznych reaktor wyposaono w system dopalania zanieczyszcze wylotowych MOS opracowany w firmie ATON-HT SA.

Atonitprodukt otrzymywany w wyniku termiczno mikrofalowej obrbki

c.d. Zbudowane urzdzenie pozwala unieszkodliwi i przetworzy 200 250kg eternitu w cigu godziny. Do zasilania niezbdna jest energia elektryczna, zapotrzebowanie dla reaktora i linii technologicznej ATON 200 wynosi 100kW. Pomiarw i zdj prbek azbestu jak i produktu po destrukcji o handlowej nazwie atonit dokonano na skaningowym mikroskopie elektronowym produkcji LEO Electron Microscopy, model 1430VP. Zakres bada polega na obrazowaniu powierzchni prbek w prni (cinienie 10-3 Pa) z wykorzystaniem detektora elektronw elastycznie odbitych BSE (ang. Backscattered Electrons) i detektora elektronw wtrnych SE (ang. Secondary Electrons), Procesy wykorzystania energii mikrofalowej w instalacjach technologicznych, pokazuj moliwoci drzemice w innowacyjnych technologiach. Wykorzystanie i zastosowanie termiki mikrofalowej w innowacyjnych procesach technologicznych jest wykorzystaniem tzw. czystej energii. Przedstawione schematy procesw technologicznych dowodz, e bezporednie sprzenie nauki i techniki jest dwigni postpu i technicznego oraz gwarantujc wzrost i rozwj gospodarczy. Zakres bada laboratoryjnych wykonano w Pracowni Analiz Instrumentalnych Uniwersytetu Mikoaja Kopernika

Dzikuj za uwag