4 | 201740

ŚCIEŻKA OPTYMALIZACJI KOSZTÓWAUDYT ENERGETYCZNY WALK-TROUGH

Potrzeba napisania tego artykułu wyniknęła z praktycznych doświadczeń firmy EIDOS jako organizatora obo-wiązkowych audytów energetycznych dużych przedsiębiorstw. Aktualnie obowiązująca ustawa z 20 maja 2016 roku o efektywności energetycznej nałożyła bowiem obowiązek wykonywania okresowego audytu energe-tycznego we wszystkich dużych przedsiębiorstwach działających na terenie Polski.

Audyt taki musi zawierać szczegółowy przegląd zużycia energii w budynkach lub zespołach bu-dynków, w instalacjach przemysłowych oraz w transporcie, odpowiadających łącznie za co najmniej 90% całkowitego zużycia energii przez przedsiębiorstwo.

Właśnie praktyka przeprowadzania tego typu audytów uświadomiła mi potrzebę oraz wyraźny ekonomiczny sens przeprowadzania tzw. audy-tów uproszczonych, czasami nazywanych audy-tami typu walk-through, robionych w „biegu”, tzn. w około 2 dni robocze. Szczególnie zamierzam skupić się tutaj na tzw. audycie papierowym, czyli audycie faktur za zakup i dystrybucję paliwa gazo-wego oraz energii elektrycznej. Zacznę jednak od początku, czyli od pytania, czym jest audyt ener-getyczny jako taki?

AUDYT ENERGETYCZNY

Audyt energetyczny jest to „systematyczna kon-trola i analiza wykorzystania i zużycia energii przez obiekt, budynek, system lub organizację, mająca na celu identyfikację przepływów ener-

gii i potencjał odnośnie do poprawy efektywno-ści energetycznej, a także ich raportowanie” wg EN 16247:1:2012. Należy go „przeprowadzać na podstawie aktualnych, reprezentatywnych, mie-rzonych i możliwych do zidentyfikowania danych dotyczących zużycia energii oraz, w przypadku energii elektrycznej, zapotrzebowania na moc” (Definicja wg art. 37 Ustawy o efektywności ener-getycznej z 20 maja 2016 r.).

Audyt energetyczny w założeniu prowadzić ma do optymalizacji:• Optymalizacja to „metoda wyznaczania naj-

lepszego (optymalnego) rozwiązania (poszu-kiwanie ekstremum funkcji) z punktu widzenia określonego kryterium (wskaźnika) jakości, np. kosztu, wydajności”.

• Optymalizacja wielokryterialna: występuje w wielu różnych dziedzinach: w projektowaniu produktu, finansach, tam, gdzie optymalne decyzje muszą być podjęte w obliczu kom-promisów pomiędzy sprzecznymi celami, np. maksymalizacja wydajności przy ograniczeniu zużycia energii (źródło: Wikipedia).

4 | 2017 41

Przywoływane ustawy i normy opisują audyt kompleksowy, tzw. audyt energetyczny przedsię-biorstwa. Audyt uproszczony, w przeciwieństwie do audytu w myśl normy EN 16247-1, nie odbywa się poprzez fazy: wizyty wstępnej, spotkań roz-poczynających, zbierania danych i raportowania. Jest on prostszy i polega na odwiedzeniu danego audytowanego podmiotu przez osobę, która ma za zadanie zebrać dane dotyczące zużycia ener-gii z ostatniego miesiąca (z faktur), oraz osobę, która podczas krótkiej wizji lokalnej określi stan techniczny audytowanego obiektu. W przypadku podmiotu wielooddziałowego koncentrujemy się wyłącznie na audycie faktur.

Od dłuższego czasu wykonywaliśmy tego typu audyty faktur, jednak dopiero wraz z falą audytów obowiązkowych przedsiębiorstw zdaliśmy sobie sprawę z wagi tego typu przeglądu, szczególnie w kontekście podmiotów posiadających wiele punktów poboru energii (PPE), czyli tzw. multisi-te’ów. Zanim jednak dokładnie omówię, czym jest audyt uproszczony, krótko naszkicuję rolę audy-tów energetycznych w szerszym kontekście syste-mów zarządzania energią.

AUDYT ENERGETYCZNY JAKO ELEMENT CIĄGŁEGO SAMODOSKONALENIA

Moim zadaniem, jako doradcy energetycznego, jest praca nad ciągłym poszerzaniem świadomo-ści odbiorców energii. Dysponując arsenałem pol-skich standardów efektywności energetycznej, tj. normą EN 16247 oraz ISO 50001, można wyzna-czyć horyzont, do którego muszą dążyć polskie firmy chcące świadomie kształtować swoją gospo-darkę energią elektryczną.

Firma najbardziej świadoma energetycznie, to firma, która wdraża model ciągłego samodoskona-lenia. Poniżej diagram modelu systemu zarządza-nia energią, proponowany w normie ISO 50001.

Firma, która stosuje model ciągłego doskona-lenia w swojej praktyce gospodarki energią, czyli posiada pewnego rodzaju system zarządzania energią, powinna odpowiedzieć pozytywnie na wszystkie poniższe pytania:• Czy zidentyfikowano aktualne oraz

przewidywane zużycie energii?• Czy wprowadzono politykę energetyczną?• Czy określono obszary znaczącego zużycia

energii i plany redukcji jej zużycia?• Czy wprowadzono system cyklicznego

monitorowania i mierzenia zużycia energii?• Czy przeprowadza się ewaluację postępów

wdrażania efektywnych rozwiązań energetycznych?

• Czy istnieje ciągły postęp we wdrażanych praktykach i systemie zarządzania energią?

Audyt, o którym wspominałem na początku, au-dyt typu uproszczonego, adresowany jest do przedsiębiorstw i podmiotów, które dopiero two-rzą swoją politykę energetyczną, a mówiąc sze-rzej, system zarządzania energią.

Identyfikuje on najbardziej palące proble-my, punkty zapalne czy oczywiste i bezkosztowe optymalizacje, które powinien przeprowadzić au-dytowany podmiot.

W przypadku wizji lokalnej obiektów, są to ob-serwacje dotyczące zasadniczych kierunków dalszej optymalizacji, np. w stronę termomodernizacji bądź odnawialnych źródeł energii. Często bowiem spoty-kam się z przypadkami firm, chcących inwestować np. w fotowoltaikę, podczas gdy znacznie korzyst-niej w sensie okresu zwrotu inwestycji wypada u nich modernizacja oświetlenia czy termomodernizacja.

W przypadku audytu faktur, są to kwestie zwią-zane z grupami taryfowymi, mocami zamówiony-mi oraz energią bierną.

OPTYMALIZACJA W RAMACH AUDYTU TYPU WALK THROUGH

Zasadniczo audyt uproszczony, w sensie w jakim używam tu tego pojęcia, składa się z analizy:• rachunków za energię (przekroczenie mocy,

energia bierna),• taryfowej (strefy doby),• źródeł zakupu (zakupy grupowe, transzowe,

inne).

Audyt taki przeprowadza się w oparciu o analizę taryf spółek dystrybucyjnych, ew. czynniki, któ-re mogą zmienić cenę i sposób poboru energii w przyszłości, w oparciu o wiedzę na temat aktual-nych trendów rynkowych czy prowadzonych prac legislacyjnych (tak jak obecnie w przypadku prac legislacyjnych nad tzw. rynkiem mocy).

Ku mojemu zaskoczeniu bardzo dużo audy-towanych dużych pomiotów wynosi wymierne korzyści finansowe już z omawianego tu uprosz-czonego audytu faktur. Szczególnie dotyczy to podmiotów zarządzających dużą ilością punk-tów poboru energii. Okazuje się, że postulowany w prezentowanym tu modelu ciągłego doskona-lenia cykliczny system monitorowania zużycia ma ogromne znaczenie i szerokie zastosowanie.

W tabeli na kolejnej stronie przedstawiam przykładowy raport dotyczący możliwych do uzy-skania oszczędności na najprostszych optymaliza-cjach grup taryfowych, mocy oraz energii biernej, wykonanych dla kilkudziesięciu audytowanych obiektów należących do jednego przedsiębior-stwa. Jak widać na zamieszczonym raporcie, moż-liwości oszczędzania są znaczne.

Jakie są najczęstsze spotykane problemy, któ-re ujawniają się przy audycie uproszczonym? • Brak jakiejkolwiek archiwizacji faktur za ener-

gię elektryczną oraz faktur dystrybucyjnych. Jest to szczególnie palący problem, na jaki napotykają się audytorzy. Faktury często prze-chowywane są „u księgowej”, nie są skanowane albo skanowana jest strona faktury niezawiera-jąca szczegółowych zestawień kosztów stałych i zmiennych. Ważną sprawą jest przechowywa-nie faktur z okresu letniego i zimowego, kiedy pracują instalacje chłodnicze i grzewcze.

4 | 201742

• Brak powiązania faktur z ważnymi czynnikami, np. pogodowymi, zmianami w produkcji, inny-mi istotnymi ze względu na pobór energii.

• Brak systemu reagowania na występujące pro-blemy, np. w przypadku przekroczeń mocy, awarii kondensatorów energii biernej, zmian w taryfie dystrybucyjnej.

• Niska kompetencja osób odpowiedzialnych za zarządzaniem energią lub brak czasu bądź za-dań przewidzianych w etacie na realizowanie i wdrażanie zaleceń audytowych (warto zadać sobie pytanie o możliwość outsourcowania pewnych procesów).

ZAKOŃCZENIE

Podsumowując, ważna wiadomość dla każdej osoby zarządzającej punktami poboru energii jest taka, że duże pieniądze często leżą w najprost-szych optymalizacjach, pod warunkiem, że przed-

siębiorstwo cyklicznie audytuje swoje faktury oraz wdraża wynikające z tych audytów rekomendacje.

Zła wiadomość jest taka, że często wdrożenie optymalizacji mocy i taryf łączy się ze żmudną pra-cą wysyłania wniosków, aneksów i załączników do operatora systemu dystrybucyjnego, którego na koniec trzeba przypilnować, by wdrożył wniosko-wane zmiany. Na rynku istnieją też firmy mogące wykonać taką usługę na zasadzie success fee i cza-sem warto rozważyć taką formę wdrożenia zmian, szczególnie przy brakach kadrowych.

Adres PPE PODJĘTE DZIAŁANIA MC [zł] ROK [zł]

Kraków Zmiana taryfy bd 0 0

Kraków Zmiana mocy umownej 01.06 258,9 183,7404

Kraków Zmiana taryfy 22.05 67,82 813,84

Zmiana mocy umownej bd 396,98 4763,76

Kraków Zmiana taryfy 19.05 12,402 148,824

Zmiana mocy umownej bd 172,6 2071,2

Kraków Zmiana taryfy 19.05 76,768 921,216

Zmiana mocy umownej bd 431,5 5178

Kraków brak 0

Kraków Po uzgodnieniu – zrezygnowano 129 1548

Kraków brak 0

Kraków Po uzgodnieniu – zrezygnowano 75 900

Słomniki Zmiana mocy umownej 01.06 431 5172

Kraków Zmiana taryfy 09.06 30,3913 364,6956

Remont kondensatorów – montaż pomiary na 3 fazach 31.05 121 1452

Kraków Zmiana taryfy 09.06 49,9438 599,3256

Wymiana stycznika w kondensatorach 31.05 2029 24348

Kraków Zmiana taryfy bd 132,83 1593,96

Kraków brak 0

Kraków brak 0

Kraków Zmiana taryfy 19.05 124,043 1488,516

Zmiana mocy umownej 19.05 431 5172

Kraków Zmiana taryfy 23.05 86,74 1040,88

Kraków Zmiana taryfy 01.06 6,71 80,52

Zmiana mocy umownej 01.06 345 4140

Kraków Zmiana taryfy 19.05 161,64 1939,68

Kraków Zmiana taryfy bd 0,0711 0,8532

PODSUMOWANIE PROCENT KWOTA MC [zł] KWOTA ROK [zł]

OSZCZĘDNOŚCI W SUMIE (wszystkie wprowadzone przez EIDOS): 5585,65 63921,01

OSZCZĘDNOŚCI ZAKŁADANE (zgodnie z umową o współpracy) 100% 4813,58 57763

Dr Marek PrzychodzeńEIDOS