120

5. ORZECZENIA EUROPEJSKIEGO TRUBUNA£U SPRAWIEDLIWO�CI

Sprawa 150/85 z dnia 24 czerwca 1986 r.

JACQUELINE DRAKE v. CHIEF ADJUDICATION OFFICER[ECR, 1986, 1995]

TRE�Æ: ZASI£EK NA PIELÊGNACJÊ CHOREGO (ART. 3 UST. 1 LIT. A) I ART. 4 UST. 1DYREKTYWY RADY 79/7/EWG Z 19 GRUDNIA 1978 ROKU).

1. STAN FAKTYCZNY

Pani Drake zamieszkiwa³a ze swoim mê¿em. Do po³owy roku 1984 podejmowa³a siê ró¿nych prac w pe³-nym i niepe³nym wymiarze czasowym. W czerwcu 1984 r. jej matka, osoba w znacznym stopniu niepe³nospraw-na, która otrzyma³a rentê na podstawie par. 35 ustawy o ubezpieczeniu spo³ecznym z 1975 r., zdecydowa³a siêzamieszkaæ z córk¹, w zwi¹zku z czym pani Drake musia³a zrezygnowaæ z pracy, aby zaopiekowaæ siê matk¹.

5 lutego 1985 r. pani Drake zwróci³a siê z wnioskiem o przyznanie renty na pielêgnacjê osoby niepe³no-sprawnej na podstawie par. 37 ustawy o ubezpieczeniu spo³ecznym z 1975 r. Chief Adjudication Officer (naczel-nik wydzia³u) zwróci³ uwagê na fakt, ¿e na podstawie par. 37. ust. 3 lit. a), i) zamê¿ne kobiety, które mieszkaj¹ zeswoimi mê¿ami, nie s¹ uprawnione do uzyskania takiego zasi³ku, ale w celu usprawnienia procedury przekaza³sprawê Trybuna³owi Apelacyjnemu ds. Ubezpieczeñ Spo³ecznych. 1 marca 1985 r. Trybuna³ orzek³, i¿ przywo-³any przepis stanowi dyskryminacjê ze wzglêdu na p³eæ i jest sprzeczny z dyrektyw¹ 79/7. Od tego orzeczenianaczelnik z³o¿y³ apelacjê do G³ównego Komisarza Ubezpieczeñ Spo³ecznych.

2. PYTANIA SKIEROWANE DO TRYBUNA£U

W decyzji z 15 maja 1985 r. Komisarz przedstawi³ Trybuna³owi dwa pytania z wnioskiem o wydanie wstêpnegoorzeczenia w trybie art. 177 Traktatu ustanawiaj¹cego Europejsk¹ Wspólnotê Gospodarcz¹:1. Je�li pañstwo cz³onkowskie zapewnia �wiadczenie (zak³adaj¹c, ¿e spe³nione s¹ warunki dotycz¹ce miejsca

zamieszkania i inne) p³atne osobie, która nie wykonuje pracy zarobkowej, a regularnie i faktycznie sprawujeopiekê nad osob¹, której wyp³acane jest �wiadczenie z powodu ciê¿kiej niepe³nosprawno�ci powoduj¹cejpotrzebê sta³ej opieki i nadzoru (zak³adaj¹c, ¿e spe³nione s¹ warunki dotycz¹ce miejsca zamieszkania iinne), to czy �wiadczenie wyp³acane pierwszej z tych osób jest zgodne w ca³o�ci lub w czê�ci z ustawowymsystemem ochrony niepe³nosprawnych, której dotyczy art. 3 ust. 1 lit. a) dyrektywy 79/7/ EWG?

2. Je�li odpowied� na pierwsze pytanie jest twierdz¹ca, to czy przepis, ¿e zamê¿na kobieta nie jest uprawnionado tego �wiadczenia, je�li mieszka z mê¿em, lub je�li m¹¿ ³o¿y na jej utrzymanie, stanowi dyskryminacjêsprzeczn¹ z art. 4 ust. 1 tej dyrektywy w sytuacji, gdy ¿onaty mê¿czyzna nie musi spe³niaæ takich warunków?

3. ORZECZENIE TRYBUNA£U

W odpowiedzi na pytanie pierwsze Trybuna³ wskaza³, ¿e wed³ug art. 3 ust.1 dyrektywa 79/7 mazastosowanie do ustawowych systemów obejmuj¹cych pomoc socjaln¹ i ochronê m.in. przed ryzykieminwalidztwa (lit. a) w zakresie, w jakim mia³a ona uzupe³niæ lub zast¹piæ przepisy systemu ubezpieczeniaod inwalidztwa (lit. b). Dlatego �wiadczenie wchodz¹ce w zakres tej dyrektywy musi stanowiæ ca³o�æ lubczê�æ ustawowego systemu ubezpieczeniowego, który zapewnia ochronê przed jednym z wyszczególnio-nych rodzajów ryzyka lub stanowi formê pomocy socjalnej. Trybuna³ stwierdzi³, ¿e zawarta w art. 2 defi-nicja terminu �spo³eczno�æ pracuj¹cych�, która okre�la zakres stosowania dyrektywy, wytycza szerokisposób rozumienia tego terminu. Przepis ten oparto na za³o¿eniu, i¿ osoba, której praca zosta³a przerwanaw wyniku zaistnienia jednego z rodzajów ryzyka, o których mowa w art. 3, nale¿y do spo³eczno�ci pracu-j¹cych. Trybuna³ uzna³, ¿e taki jest w³a�nie przypadek Pani Drake, która zrezygnowa³a z pracy wy³¹czniedlatego, ¿e zaistnia³a jedna z sytuacji ryzyka przewidzianego w art. 3, mianowicie inwalidztwo jej matki.Dlatego powinna ona byæ uznana za cz³onka spo³eczno�ci pracuj¹cych w rozumieniu dyrektywy.

Ponadto, poniewa¿ pañstwa cz³onkowskie mog³y zapewniæ ochronê przed konsekwencjami inwalidztwa naró¿ne sposoby, art. 3 ust. 1 powinien byæ interpretowany w sposób obejmuj¹cy wszelkie �wiadczenia, które wszerokim znaczeniu tego s³owa stanowi³y czê�æ jednego ze wspomnianych tu ustawowych systemów lub przepi-sów dotycz¹cych pomocy socjalnej, które mia³y uzupe³niæ lub zast¹piæ te systemy, gdy¿ w przeciwnym przy-

121

padku by³oby mo¿liwe usuniêcie przewidzianych w dyrektywie �wiadczeñ z jej zakresu stosowania przezdokonanie w nich zmian formalnych.

Ponadto Trybuna³ doda³, ¿e wyp³ata �wiadczenia osobie, która dostarcza opieki, zale¿y od zaistnieniainwalidztwa w tym samym stopniu, w jakim zaistnienie inwalidztwa by³o warunkiem sine qua non wyp³aty�wiadczenia. Trybuna³ podkre�li³ równie¿, ¿e istnieje prosty zwi¹zek ekonomiczny pomiêdzy �wiadcze-niem i osob¹ niepe³nosprawn¹, jako ¿e osoba ta korzysta z faktu, i¿ komu�, kto siê ni¹ opiekuje, wyp³acanyjest zasi³ek. Wynika st¹d, ¿e fakt, i¿ �wiadczenie stanowi¹ce czê�æ ustawowego systemu ubezpieczenia odinwalidztwa wyp³acane by³o osobie trzeciej, a nie bezpo�rednio osobie niepe³nosprawnej, nie powodujewy³¹czenia go z zakresu zastosowania dyrektywy.

W odpowiedzi na drugie pytanie Trybuna³ stwierdzi³, ¿e art. 4 ust.1 dyrektywy 79/7 uciele�ni³ jej cel,zawarty w art. 1, tj. wdro¿enie w dziedzinie ubezpieczenia spo³ecznego mê¿czyzn i kobiet zasady równegotraktowania - zasady, któr¹ Trybuna³ wielokrotnie uzna³ za fundamentaln¹. Z powy¿szego wynika, ¿epostanowienia prawa wewnêtrznego, takie jak te, które s¹ przedmiotem tych rozwa¿añ, s¹ sprzeczne zcelem dyrektywy, która na mocy art. 189. Traktatu jest wi¹¿¹ca dla pañstw cz³onkowskich w zakresieskutków, do których powinno prowadziæ jej stosowanie.

W ODPOWIEDZI NA SKIEROWANE DO NIEGO PYTANIA TRYBUNA£ ORZEK£,CO NASTÊPUJE:

1. �wiadczenie zapewniane przez pañstwo cz³onkowskie i wyp³acane osobie sprawuj¹cej opiekê nad osob¹niepe³nosprawn¹ stanowi czê�æ ustawowego systemu ubezpieczenia od inwalidztwa i wchodzi w zakresstosowania dyrektywy 79/7/ EWG, zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. a) tej dyrektywy.

2. Wystêpuje dyskryminacja ze wzglêdu na p³eæ, sprzeczna z art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7/ EWG, je�li ustawo-dawstwo przewiduje, ¿e �wiadczenie, stanowi¹ce czê�æ systemu ubezpieczeniowego, o którym mowa w art.3 tej dyrektywy, nie nale¿y siê kobiecie, która mieszka z mê¿em lub jest przez niego utrzymywana, ajednocze�nie nale¿y siê ¿onatemu mê¿czy�nie w analogicznych okoliczno�ciach.