„SZKOLENIE SPECJALISTYCZNE DLA PRACOWNIKÓW SAL … · Wolność podejmowania i wykonywania...

Szkolenie zorganizowane w ramach projektu Szkolenia psychospołeczne i specjalistyczne dla pracowników administracji skarbowej współfinansowane przez Unię

Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Priorytet V, Działanie 5.1, Poddziałanie 5.1.4)

1

„SZKOLENIE SPECJALISTYCZNE DLA PRACOWNIKÓW SAL OBSŁUGI

PODATNIKÓW W URZĘDACH SKARBOWYCH”



2

1. Podstawy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

System źródeł prawa gospodarczego w Polsce tworzy wiele ustaw i aktów wykonawczych – trudno zatem o ich wyczerpujące wyliczenie. Bez wątpienia jednak do trzech najwaŜniejszych źródeł prawa zaliczyć naleŜy:

• ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks Cywilny (dalej: kc),

• ustawę z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych (dalej: ksh),

• ustawę z dnia 2 lipca 2004 r. - O swobodzie działalności gospodarczej (dalej: uosdg).

Kodeks cywilny jest aktem prawnym regulującym stosunki cywilnoprawne miedzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi (art.1 kc). Z punktu widzenia przedsiębiorcy szczególną rolę odgrywa tu obszerna, kompleksowa regulacja problematyki zobowiązań (umów), które stanowią przecieŜ jeden z fundamentów obrotu gospodarczego.

Kodeks spółek handlowych z kolei jest ustawą regulującą tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie i przekształcanie spółek handlowych (art.1 §1 ksh) – o istocie spółki handlowej, rodzajach spółek i róŜnicach między nimi w dalszej części opracowania.

Szczególne miejsce w systemie źródeł prawa gospodarczego zajmuje ustawa o swobodzie działalności gospodarczej – to swego rodzaju „konstytucja” wszystkich przedsiębiorców, najwaŜniejsze źródło powszechnego prawa gospodarczego regulujące zasady podejmowania, wykonywania i kończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji publicznej w tym zakresie (art. 1 uosdg). Warto zatem poznać najwaŜniejsze, wybrane regulacje zawarte w tym akcie prawnym.



3

Podstawowe definicje

Czym jest działalność gospodarcza?

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóŜ, a takŜe działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (art. 2 uosdg). Szczególnie istotne jest podkreślenie słów: „zarobkowa” a takŜe „zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły”.

Przy tym jednocześnie przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a takŜe wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaŜy posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów (art. 3 uosdg). Te rodzaje działalności znajdują uregulowania w odrębnych aktach prawnych.

Kto jest przedsiębiorcą?

Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są równieŜ wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 uosdg). Analogiczna definicja zawarta jest w Kodeksie Cywilnym - Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna (…) prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową (art. 431 k.c.).

Wolność podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.

Z punktu widzenia wolności działalności gospodarczej istotne znaczenia ma uregulowanie art. 6 ust. 1

uosdg stanowiącego, iŜ „Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla kaŜdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa”.

Wolność podejmowania i wykonywania działalności dotyczy takŜe cudzoziemców. Według art. 13 ust. 1 uosdg osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Obywatele innych państw, niŜ w/w mogą podejmować działalność gospodarczą na terytorium RP po spełnieniu warunków określonych w art. 13 ust. 2 uosdg.

Gwarantowana wolność podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej podlega jednak pewnym ograniczeniom – system tych ograniczeń tworzą: koncesje, zezwolenia oraz wpis do rejestru działalności regulowanej.



4

Koncesje

Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

• poszukiwania lub rozpoznawania złóŜ kopalin, wydobywania kopalin ze złóŜ, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,

• wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,

• wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,

• ochrony osób i mienia,

• rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych,

• przewozów lotniczych. (art. 46ust. 1 uosdg).

Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny waŜny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie moŜe być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia oraz wymaga zmiany ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw.

Koncesję moŜna uzyskać na czas określony, który wynosi od 5 do 50 lat. Zasady udzielania koncesji określone zostały w rozdziale IV ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Zezwolenia

Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach ustaw wskazanych w art. 75 uosdg. Przykładowo, zezwolenia wymagają:

• wyrób, rozlew, oczyszczanie, skaŜanie i odwadnianie spirytusu, wydzielanie spirytusu z innego wytworu, a takŜe wyrób i rozlew wódek oraz na wytwarzanie wyrobów tytoniowych,

• hurtowy obrót napojami alkoholowymi, sprzedaŜ napojów alkoholowych przeznaczonych do spoŜycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaŜy, wyrób i rozlew wyrobów winiarskich,

• prowadzenie działalności ubezpieczeniowej,

• hurtowy obrót środkami farmaceutycznymi i materiałami medycznymi, wytwarzanie tych środków i materiałów oraz prowadzenie apteki ogólnodostępnej,

• organizacja imprez turystycznych oraz pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych,

• świadczenie usług detektywistycznych,

• wytwarzanie, przetwarzanie i przerabianie środków odurzających i substancji psychotropowych, przywóz i wywóz z zagranicy tych środków oraz obrót hurtowy nimi,

• uprawa maku i konopi włóknistych,

• prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt, grzebowisk i spalarni zwłok zwierząt i ich części,

• urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.



5

Organ zezwalający wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, Ŝe spełnione zostały wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Oznacza to, iŜ jeśli przedsiębiorca spełni wszystkie warunki, musi otrzymać zezwolenie na prowadzenie działalności w danym zakresie (poza wyjątkami przedstawionymi w przepisach szczegółowych – np. gdy moŜliwe jest wydanie tylko ograniczonej ilości zezwoleń).

Regulowana działalność gospodarcza

Zgodnie z art. 64 uosdg. „JeŜeli przepis odrębnej ustawy stanowi, Ŝe dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną w rozumieniu niniejszej ustawy, przedsiębiorca moŜe wykonywać tę działalność, jeŜeli spełnia szczególne warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej.”

Jak naleŜy rozumieć ten zapis? OtóŜ jeŜeli przepisy szczególne nakładają obowiązek spełnienia określonych wymagań dla wykonywania danego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany te wymagania spełnić i potwierdzić to w pisemnym oświadczeniu załączonym do wniosku o dokonanie wpisu rejestru prowadzonego przez odpowiedni organ. Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej jest obowiązany dokonać wpisu przedsiębiorcy do tego rejestru w terminie 7 dni od dnia wpływu do tego organu wniosku o wpis wraz z oświadczeniem o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej, dla której rejestr jest prowadzony.

JeŜeli właściwy organ nie dokona wpisu w w/w terminie, a od dnia wpływu wniosku do tego organu upłynęło 14 dni, przedsiębiorca moŜe rozpocząć działalność po uprzednim zawiadomieniu o tym na piśmie organu, który nie dokonał wpisu. Nie dotyczy to przypadku, gdy organ wezwał przedsiębiorcę do uzupełnienia wniosku o wpis nie później niŜ przed upływem 7 dni od dnia jego otrzymania. W takiej sytuacji termin, o którym mowa w zdaniu pierwszym, biegnie odpowiednio od dnia wpływu uzupełnienia wniosku o wpis.

Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej, w drodze decyzji, odmawia wpisu przedsiębiorcy do rejestru w przypadku gdy:

• wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem,

• przedsiębiorcę wykreślono z rejestru tej działalności regulowanej z przyczyn, o których mowa w art. 71 ust. 1 , w okresie 3 lat poprzedzających złoŜenie wniosku. (art. 65 – 68 uosdg).

Podkreślenia wymaga fakt, iŜ rejestr określonego rodzaju działalności regulowanej jest jawny – kaŜdy ma zatem prawo dostępu do zawartych w nim danych.

Przykłady działalności regulowanej:

• ustawa z dnia 13.10.1995 prawo łowieckie przewiduje, iŜ działalnością regulowana jest świadczenie usług turystycznych obejmujących polowania wykonywane na terytorium RP przez cudzoziemców i polowania za granicą. Organem prowadzącym rejestr jest tu wojewoda.

• ustawa z dnia 05.07.1996 o zawodach pielęgniarki i połoŜnej przewiduje z kolei, iŜ działalnością regulowaną jest działalność gospodarcza w zakresie kształcenia podyplomowego, prowadzenie indywidualnej praktyki pielęgniarek i połoŜnych, prowadzenie specjalistycznej opieki oraz grupowej praktyki pielęgniarek i połoŜnych. Organem prowadzącym rejestr jest w tym przypadku okręgowa rada pielęgniarek i połoŜnych.



6

Pisemna interpretacja obowiązujących przedsiębiorcę przepisów

Obowiązująca od 20 września 2008r. nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w art. 10 i 10a na nowo uregulowała zasady występowania przez przedsiębiorcę do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej z wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Z przedmiotowej regulacji wynika w szczególności, iŜ:

• wniosek o wydanie interpretacji moŜe dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych,

• przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji jest obowiązany przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie,

• udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie,

• interpretacja zawiera wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie wraz z uzasadnieniem prawnym oraz pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarŜenia,

• wniosek o wydanie interpretacji podlega opłacie w wysokości 40 zł, którą naleŜy wpłacić w terminie 7 dni od dnia złoŜenia wniosku. W razie nieuiszczenia opłaty w terminie wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

• interpretację wydaje się bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niŜ w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku. W razie niewydania interpretacji w terminie uznaje się, Ŝe w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji,

• interpretacja nie jest wiąŜąca dla przedsiębiorcy, jednakŜe przedsiębiorca nie moŜe być obciąŜony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji,

• interpretacja jest wiąŜąca dla organów administracji publicznej lub państwowych jednostek organizacyjnych właściwych dla przedsiębiorcy i moŜe zostać zmieniona wyłącznie w drodze wznowienia postępowania. Nie zmienia się interpretacji, w wyniku której nastąpiły nieodwracalne skutki prawne.

• zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.)

Zawieszenie działalności gospodarczej

Powołana wyŜej nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w art. 14a wprowadziła równieŜ

nową moŜliwość zawieszenia działalności przez przedsiębiorcę niezatrudniającego pracowników na czas od 1-24 miesięcy. W przypadku wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników,

• w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie moŜe wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieŜących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej,

• zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie jej wykonywania następuje na wniosek przedsiębiorcy złoŜony na piśmie właściwemu organowi ewidencyjnemu a w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do KRS – właściwemu sądowi rejestrowemu,



7

• w stosunku do zobowiązań o charakterze publicznoprawnym zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywiera skutki prawne od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca złoŜył wniosek o wpis informacji o zawieszeniu działalności do ostatniego dnia miesiąca, w którym przedsiębiorca złoŜył wniosek o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności,

• wnioski o zawieszenie działalności gospodarczej jak i o jej wznowienie jest zwolniony z opłat.

Podział na mikro, małych i średnich przedsiębiorców

Zgodnie z art. 104 uosdg za mikroprzedsiębiorcę uwaŜa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym

z dwóch ostatnich lat obrotowych:

• zatrudniał średniorocznie mniej niŜ 10 pracowników oraz

• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaŜy towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Za małego przedsiębiorcę uwaŜa się z kolei przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

• zatrudniał średniorocznie mniej niŜ 50 pracowników oraz

• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaŜy towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro (art. 105 uosdg).

Wreszcie - za średniego przedsiębiorcę uwaŜa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niŜ 250 pracowników oraz

2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaŜy towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro (art. 106 uosdg).

Średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty – przy jego obliczaniu nie uwzględnia się pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych, a takŜe zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego (art. 108 uosdg).

Dla oceny, czy dane przedsiębiorstwo naleŜy do sektora MSP istotne jest takŜe określenie, czy spełnia ono kryterium niezaleŜności.

Przedsiębiorstwo jest niezaleŜne, jeśli: • jest przedsiębiorstwem w pełni samodzielnym, tj. nie posiada udziałów w innych przedsiębiorstwach, a inne

przedsiębiorstwa nie posiadają w nim udziałów; • posiada poniŜej 25% kapitału lub głosów(w zaleŜności, która z tych wielkości jest większa) w jednym lub

kilku innych przedsiębiorstwach, a/lubinne przedsiębiorstwa posiadają poniŜej 25% kapitału lub głosów (w zaleŜności, która z tych wielkości jest większa) w tym przedsiębiorstwie.



8

Podmioty podlegające wyspecjalizowanym urzędom skarbowym Stosownie do art. 5 ust. 9c. Ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (t.j. Dz.U. z

2004r, nr 121, poz. 1267 z późn. zm.) minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej określa, w drodze rozporządzenia, terytorialny zasięg działania oraz siedziby naczelników urzędów i dyrektorów izb skarbowych - terytorialny zasięg działania określonego urzędu skarbowego wyłącznie w zakresie niektórych kategorii podatników, moŜe obejmować terytorialny zasięg działania innych urzędów skarbowych. Takich urzędów skarbowych jest obecnie 20 – obsługują one tzw. duŜych podatników do których art. 5 ust. 9b ustawy zalicza w szczególności:

• podatkowe grupy kapitałowe, • banki • zakłady ubezpieczeń, • jednostki działające na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami

finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538) oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych; • jednostki działające na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych; • oddziały lub przedstawicielstwa przedsiębiorstw zagranicznych; • osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które:

a) w ostatnim roku podatkowym osiągnęły przychód netto, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ze sprzedaŜy towarów, wyrobów i usług o równowartości co najmniej 5 mln euro według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na koniec roku podatkowego albo

b) jako rezydenci w rozumieniu przepisów prawa dewizowego, biorą udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwami połoŜonymi za granicą lub w ich kontroli, albo posiadają udział w kapitale takich przedsiębiorstw albo

c) są zarządzane bezpośrednio lub pośrednio przez nierezydenta w rozumieniu przepisów prawa dewizowego lub nierezydent dysponuje co najmniej 5% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, albo

d) jako rezydenci w rozumieniu przepisów prawa dewizowego jednocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym w rozumieniu innych ustaw lub w jego kontroli albo posiadają jednocześnie udział w kapitale takich podmiotów.



9

Podstawowe definicje zawarte w Kodeksie cywilnym Zdolność prawna / zdolność do czynności prawnych • Art. 8. § 1. KaŜdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

• Art. 15. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

• Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.

• Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.

o § 2. Przez zawarcie małŜeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie uniewaŜnienia małŜeństwa.

• Art. 12. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

• Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest niewaŜna.

• Art. 33. Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

• Art. 33.1. § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.

• Art. 35. Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych, organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje takŜe jej statut.

• Art. 37. § 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba Ŝe przepisy szczególne stanowią inaczej.

• Art. 38. Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

Czynności prawne

• Art. 60. Z zastrzeŜeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej moŜe być wyraŜona przez kaŜde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym równieŜ przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).

• Art. 65. § 1. Oświadczenie woli naleŜy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złoŜone zostało, zasady współŜycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

• Art. 73. § 1. JeŜeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeŜonej formy jest niewaŜna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor niewaŜności.

• Art. 74. § 1. ZastrzeŜenie formy pisemnej bez rygoru niewaŜności ma ten skutek, Ŝe w razie niezachowania zastrzeŜonej formy, nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzeŜone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.

• Art. 74. § 2. JeŜeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest niewaŜna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeŜone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.



10

• Art. 74. § 3. Przepisów o formie pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.

• Art. 78. § 1. Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złoŜenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których kaŜdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których kaŜdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

Przedstawicielstwo

• Art. 95. § 2. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

• Art. 97. Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

• Art. 98. Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba Ŝe ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.

• Art. 99. § 1. JeŜeli do waŜności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.

• Art. 99. § 2. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem niewaŜności udzielone na piśmie.

• Art. 109.1. § 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

• Art. 109.1. § 2. Nie moŜna ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej.

• Art. 109.2. § 1. Prokura powinna być pod rygorem niewaŜności udzielona na piśmie. Przepisu art. 99 § 1 nie stosuje się.

• Art. 109.4. § 1. Prokura moŜe być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie.

• Art. 109.7. § 1. Prokura moŜe być w kaŜdym czasie odwołana.

Terminy w Kodeksie cywilnym

• Art. 111. § 1. Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia.

• Art. 111. § 2. JeŜeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.

• Art. 113. § 1. JeŜeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca.

• Art. 113. § 2. Termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom.

• Art. 115. JeŜeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.



11

Terminy w ustawie Ordynacja podatkowa

Zgodnie z art. 12. ustawy Ordynacja podatkowa:

• jeŜeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło,

• upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uwaŜa się za koniec terminu,

• terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu , który odpowiada początkowemu dniowi terminu,

• terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień,

• jeŜeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uwaŜa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy,

• termin uwaŜa się za zachowany, jeŜeli przed jego upływem pismo zostało:

a. wysłane w formie elektronicznej, za poświadczeniem przedłoŜenia, do organu podatkowego lub do jednostki informatycznej obsługi administracji podatkowej,

b. nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego albo złoŜone w polskim urzędzie konsularnym,

c. złoŜone przez Ŝołnierza lub członka załogi statku morskiego w dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku,

d. złoŜone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego,

e. złoŜone przez osobę aresztowaną w administracji aresztu śledczego.

Terminy płatności podatku

Zgodnie z art. 47 ustawy Ordynacja podatkowa:

• termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego,

• jeŜeli przepisy prawa podatkowego określają kalendarzowo terminy płatności podatku, zaliczki na podatek lub raty podatku, a decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego nie została doręczona co najmniej na 14 dni przed terminem płatności podatku, pierwszej zaliczki na podatek lub pierwszej raty podatku, obowiązuje termin określony powyŜej,

• jeŜeli podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek, za termin płatności uwaŜa się ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić,

• terminem płatności dla płatników jest ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, powinna nastąpić wpłata naleŜności z tytułu podatku,

• terminem płatności dla inkasentów jest dzień następujący po ostatnim dniu, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata podatku powinna nastąpić, chyba Ŝe organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego wyznaczył termin późniejszy.



12

Ponadto zgodnie z art. 48. § 1 ustawy organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych waŜnym interesem podatnika lub interesem publicznym moŜe odraczać terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego, z wyjątkiem terminów określonych w art. 68-71, art. 77 § 1-3, art. 79 § 2, art. 80 § 1, art. 87 § 3 i 4, art. 88 § 1 i art. 118.

Termin do wniesienia odwołania od decyzji organu podatkowego

Zgodnie z art. 220 ustawy Ordynacja podatkowa od decyzji organu podatkowego wydanej w pierwszej instancji słuŜy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ podatkowy wyŜszego stopnia. W przypadku wydania decyzji w pierwszej instancji przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, dyrektora izby skarbowej, dyrektora izby celnej lub przez samorządowe kolegium odwoławcze odwołanie od decyzji rozpatruje ten sam organ podatkowy, stosując odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał decyzję w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie.

Termin do wniesienia zaŜalenia na postanowienie organu podatkowego

Stosownie do art. 236 ustawy ordynacja podatkowa na wydane w toku postępowania postanowienie słuŜy zaŜalenie, gdy ustawa tak stanowi. ZaŜalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia stronie.

Terminy składania deklaracji podatkowych zostały wykazane w dalszej części niniejszego materiału przy okazji wskazywania obowiązków podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, od osób prawnych oraz podatku od towarów i usług.



13

2. Główne formy prowadzenia działalności gospodarczej i ich ogólna charakterystyka

Katalog form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce jest dość obszerny i obejmuje:

• indywidualną działalność gospodarczą,

• spółkę cywilną (ściślej – wspólnicy tej spółki w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej poniewaŜ zgodnie z art. 4 ust.2 uosdg za przedsiębiorców uznaje się wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej),

• spółki prawa handlowego:

o jawną, o komandytową,

o partnerską, o komandytowo – akcyjną,

o z ograniczoną odpowiedzialnością, o akcyjną,

• przedsiębiorstwo państwowe,

• spółdzielnię,

• stowarzyszenie,

• fundację.

PoniŜej dokonano krótkiej charakterystyki najwaŜniejszych form tj. indywidualnej działalności gospodarczej, spółki cywilnej oraz spółek prawa handlowego.



14

Indywidualna działalność gospodarcza

• najprostsza i najpopularniejsza forma prawna wykonywania działalności gospodarczej,

• prowadzona przez osobę fizyczna pod jej imieniem i nazwiskiem,

• osobista i nieograniczona odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.

• Podstawa prawna – ustawa o swobodzie działalności gospodarczej;

• Szczegółowe omówienie znajduje się w pozostałych częściach niniejszego opracowania

Spółka cywilna

• źródło regulacji prawnej – ustawa Kodeks cywilny,

• spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą – są nimi jej wspólnicy w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej,

• istota – jest to umowa przez którą strony zobowiązują się do współdziałania dla osiągnięcia oznaczonego celu gospodarczego w sposób określony w umowie w szczególności poprzez wniesienie wkładów,

• umowa spółki cywilnej powinna być zawarta na piśmie,

• wkład wspólnika moŜe polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług,

• kaŜdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki,

• domniemywa się, Ŝe wkłady wspólników mają jednakową wartość,

• wspólnicy ponoszą osobistą i solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Spółki prawa handlowego

• źródło regulacji prawnej – Kodeks spółek handlowych,

• istota – przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dąŜyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeśli umowa albo statut tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób (art. 3 ksh),

• wszystkie spółki prawa handlowego podlegają obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.

Kodeks spółek handlowych wprowadził rozróŜnienie dwóch typów spółek:

A/ Osobowe – charakteryzujące się tym, iŜ:

• nie posiadają osobowości prawnej chociaŜ mają zdolność prawną (tzn. mogą samodzielnie zaciągać zobowiązania i nabywać prawa, pozywać i być pozywanymi),

• spółka osobowa moŜe we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana



15

• do spółek osobowych Ksh zalicza:

a/ spółkę jawną,

b/spółkę komandytową,

c/ spółkę partnerską,

d/ spółkę komandytowo – akcyjną.

B/ Kapitałowe – charakteryzujące się tym, iŜ:

• posiadają osobowość prawną,

• stanowią przede wszystkim połączenie kapitałów a nie osób,

• do spółek kapitałowych Ksh zalicza:

a/ spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,

b/ spółkę akcyjną.

Spółki prawa handlowego - osobowe

Spółka jawna

• źródło regulacji prawnej – art. 22 i nast. Ksh,

• nie posiada osobowości prawnej ale posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych,

• zgodnie z Ksh spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą a nie jest inną spółką handlową,

• kaŜdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, wierzyciel spółki moŜe prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaŜe się bezskuteczna. WaŜne jest takŜe to, iŜ osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia („Kto zawiera umowę spółki jawnej z przedsiębiorcą jednoosobowym, który wniósł do spółki przedsiębiorstwo, odpowiada takŜe za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia spółki”),

• umowa spółki powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem niewaŜności,

• firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna”,

• spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru,

• kaŜdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę, zaś prawa reprezentowania spółki nie moŜna ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich; kaŜdy wspólnik moŜe bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nie przekraczające zakresu zwykłych czynności spółki - jeŜeli jednak przed załatwieniem sprawy, choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej przeprowadzeniu, wymagana jest uprzednia uchwała wspólników,

• ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki,

• rozwiązanie spółki powodują: przyczyny przewidziane w umowie spółki, jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, ogłoszenie upadłości spółki, śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, prawomocne orzeczenie sądu.



16

Spółka komandytowa


• w sprawach nieuregulowanych funkcjonowanie spółki komandytowej regulują przepisy dot. spółki jawnej,


• zgodnie z Ksh spółka komandytowa jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą i w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusz) jest ograniczona,

• komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej; komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki,

• umowa spółki pod rygorem niewaŜności powinna być zawarta w formie aktu notarialnego,

• firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa”,

• spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru,

• spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki,

• komandytariusz moŜe reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.

Spółka partnerska



• zgodnie z Ksh spółka partnerska jest to spółka osobowa utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu,

• partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inŜyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, połoŜnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego; w przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania wolnego zawodu, powinien on wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu,

• firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu,

• umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego,

• spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru,

• partner nie ponosi odpowiedzialności- za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak równieŜ za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę (…), które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki,

• kaŜdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba Ŝe umowa spółki stanowi inaczej; Umowa spółki partnerskiej moŜe przewidywać, Ŝe prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi.



17

Spółka komandytowo – akcyjna


• ta forma prawna wykonywania działalności gospodarczej została stworzona głównie z myślą o ochronie krajowych przedsiębiorców zamierzających poprzez emisję akcji dokapitalizować swoje przedsiębiorstwa bez naraŜenia się na niebezpieczeństwo ich wrogiego przejęcia,

• spółka ta łączy w sobie cechy właściwe dla spółek osobowych i kapitałowych,


• zgodnie z Ksh spółką komandytowo – akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem, osoby podpisujące statut są załoŜycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze,

• kapitał zakładowy tej spółki wynosi co najmniej 50 000 zł,

• za zobowiązania spółki odpowiada sama spółka solidarnie z komplementariuszem; akcjonariusze w ogóle nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki,

• statut spółki pod rygorem niewaŜności wymaga zachowania formy aktu notarialnego,

• firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna",

• spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru,

• spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki, akcjonariusz moŜe reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik,

• w spółce komandytowo-akcyjnej moŜna ustanowić radę nadzorczą. JeŜeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe.

Spółki prawa handlowego - kapitałowe

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością


• jest to spółka kapitałowa, posiada osobowość prawną,

• zgodnie z Ksh moŜe być ona utworzona w kaŜdym celu prawnie dopuszczalnym (a więc nie tylko dla prowadzenia działalności gospodarczej ale takŜe dla realizacji innych celów np. sportowych, kulturalnych),

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie moŜe być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,

• minimalna wysokość kapitału zakładowego – 50 000 zł,

• wspólnicy nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki,

• umowa spółki pod rygorem niewaŜności wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru,

• firma spółki moŜe być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,



18

• spółka podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Przedsiębiorców,

• do czasu uzyskania wpisu w KRS - z chwilą zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością -powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółka w organizacji moŜe we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane, firma spółki kapitałowej w organizacji powinna zawierać dodatkowe oznaczenie "w organizacji”, spółka w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością i uzyskuje osobowość prawną – z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji,

• spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników,

• za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu, jak równieŜ wspólnicy do wartości nie wniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów,

• spółka z o.o. jako osoba prawna działa poprzez swoje organy:

a/ zarząd,

b/ zgromadzenie wspólników,

c/ radę nadzorczą/komisję rewizyjną,

• w spółce jednoosobowej jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników

• zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę; zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków; członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba Ŝe umowa spółki stanowi inaczej,

• w spółkach, w których kapitał zakładowy przewyŜsza kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niŜ dwudziestu pięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna, rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników; rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością i nie ma prawa wydawania zarządowi wiąŜących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki

• umowa spółki moŜe rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności stanowić, Ŝe zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności, oraz przekazać radzie nadzorczej prawo zawieszania w czynnościach, z waŜnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu,

• uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników, bez odbycia zgromadzenia wspólników mogą być powzięte uchwały, jeŜeli wszyscy wspólnicy wyraŜą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być powzięte, albo na głosowanie pisemne.



19

Spółka akcyjna


• jest to spółka kapitałowa, posiada osobowość prawną,

• podobnie jak spółka z o.o. moŜe być ona utworzona w kaŜdym celu prawnie dopuszczalnym przez jedną lub kilka osób,

• minimalna wysokość kapitału zakładowego – 500 000 zł. Dzieli się on na akcje o równej wartości nominalnej,

• akcjonariusze nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki,

• statut spółki akcyjnej pod rygorem niewaŜności wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Spółka podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Przedsiębiorców,

• zawiązać spółkę akcyjną moŜe jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie moŜe być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,

• akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie,

• do czasu uzyskania wpisu w KRS - z chwilą zawarcia umowy spółki akcyjnej -powstaje spółka akcyjna w organizacji, spółka w organizacji moŜe we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane, firma spółki w organizacji powinna zawierać dodatkowe oznaczenie "w organizacji”, spółka w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną – z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji, spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnika,

• za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu,

• spółka akcyjna jako osoba prawna działa poprzez swoje organy:

a/ zarząd,

b/ walne zgromadzenie,

c/ radę nadzorczą/komisję rewizyjną,

• zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę, składa się z jednego albo większej liczby członków, jeŜeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba Ŝe statut stanowi inaczej, prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki,

• członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba Ŝe statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu moŜe być odwołany lub zawieszony w czynnościach takŜe przez walne zgromadzenie,

• walne zgromadzenie i rada nadzorcza nie mogą wydawać zarządowi wiąŜących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki,

• w spółce akcyjnej ustanawia się radę nadzorczą, która sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności, rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech, a w spółkach publicznych co najmniej z pięciu członków, powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie.



20

Łączenie /podział / przekształcenia spółek

• spółki kapitałowe mogą się łączyć między sobą oraz ze spółkami osobowymi; spółka osobowa nie moŜe jednakŜe być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną (art. 491 §1 ksh),

• spółki osobowe mogą się łączyć między sobą tylko przez zawiązanie spółki kapitałowej (art. 491 §2 ksh),

• spółkę kapitałową moŜna podzielić na dwie albo więcej spółek kapitałowych. Nie jest dopuszczalny podział spółki akcyjnej, jeŜeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości, (art. 528 §1 ksh),

• spółka osobowa nie podlega podziałowi, (art. 528 §2 ksh),

• spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna (spółka przekształcana) moŜe być przekształcona w inną spółkę handlową (spółkę przekształconą), (art. 551 §1 ksh),

• spółka cywilna moŜe być przekształcona w spółkę handlową, inną niŜ spółka jawna (art. 551 §2 ksh),

• ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej moŜe być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi; ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej moŜe być przeniesiony na inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba Ŝe umowa spółki stanowi inaczej,

• w przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.



21

3. Określanie przedmiotu działalności

Polska Klasyfikacja Działalności

Jest to hierarchicznie uporządkowany zestaw kodów i ich opisów odnoszący się do wszystkich rodzajów działalności jakie mogą być wykonywane przez podmioty gospodarki narodowej.

Klasyfikacja PKD jest opracowana przez Główny Urząd Statystyczny i opublikowana jako załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Najłatwiej zapoznać się z nią poprzez stronę internetową www.stat.gov.pl.

Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów wyjaśnia kwestię budowy klasyfikacji i wyboru działalności w następujący sposób:

„Klasyfikacja PKD-2007 podobnie, jak PKD-2004, jest klasyfikacją pięciopoziomową, ale w przeciwieństwie do tej ostatniej, nie zawiera poziomu pośredniego, tj. podsekcji

• poziom pierwszy – SEKCJA – oznaczony jest symbolem jednoliterowym, dzieli ogólną zbiorowość na 21 grupowań rodzajów działalności, na które składają się czynności związane ze sobą z punktu widzenia tradycyjnie ukształtowanego, ogólnego podziału pracy;

• poziom drugi – DZIAŁ – oznaczony jest dwucyfrowym kodem numerycznym, dzieli ogólną zbiorowość na 88 grupowań rodzajów działalności, na które składają się czynności według cech mających zasadnicze znaczenie zarówno przy określaniu stopnia podobieństwa, jak i przy rozpatrywaniu powiązań występujących w gospodarce narodowej (np. w tablicach przepływów międzygałęziowych);

• poziom trzeci – GRUPA – oznaczony jest trzycyfrowym kodem numerycznym, obejmuje 272 grupowania rodzajów działalności dające się wyodrębnić z punktu widzenia procesu produkcyjnego, przeznaczenia produkcji bądź teŜ charakteru usługi lub charakteru odbiorcy tych usług;

• poziom czwarty – KLASA – oznaczony jest czterocyfrowym kodem numerycznym, obejmuje 615 grupowań rodzajów działalności dających się wyodrębnić przede wszystkim z punktu widzenia specjalizacji procesu produkcyjnego, czy teŜ działalności usługowej;

• poziom piąty – PODKLASA - oznaczony jest pięcioznakowym kodem alfanumerycznym i obejmuje 654 grupowania. Został on wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzajów działalności charakterystycznych dla polskiej gospodarki i będących przedmiotem obserwacji statystycznej. Jeśli na poziomie krajowym nie wprowadzono dodatkowego podziału na poziomie podklasy w stosunku do poziomu międzynarodowego (klasa=podklasie), podklasę taką oznaczono literą Z”



22

Definiowanie działalności

Wg wspomnianego juŜ załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów: „działalność ma miejsce wówczas, gdy czynniki takie jak: wyposaŜenie, siła robocza, technologia produkcji, sieci informacyjne lub produkty są powiązane w celu wytworzenia określonego wyrobu lub wykonania usługi. Działalność charakteryzowana jest przez produkty wejściowe (wyroby lub usługi), proces technologiczny oraz przez produkty wyjściowe.

Działalność moŜe polegać na prostym procesie (np. tkactwo), ale moŜe równieŜ dotyczyć całego szeregu „pod-procesów”, gdzie kaŜdy z nich jest wymieniony w róŜnych podklasach, klasach, grupach, działach, a nawet sekcjach klasyfikacji (np. produkcja samochodów polega na takich działalnościach jak odlewanie, kucie, spawanie, montaŜ, malowanie itp.). JeŜeli proces produkcyjny jest zorganizowany jako zintegrowany szereg elementarnych działalności, całość jest traktowana jako jedna działalność.

W praktyce większość jednostek (podmiotów gospodarczych) prowadzi róŜne rodzaje działalności. W związku z tym, w celu zaklasyfikowania jednostki do danego poziomu (grupowania) klasyfikacji PKD, niezbędne jest określenie jej działalności przewaŜającej.”

Działalność przewarzająca, drugorzędna i pomocnicza

Cytując za załącznikiem do rozporządzenia: „przewaŜającą działalnością jednostki statystycznej jest działalność posiadająca największy udział wskaźnika (np. wartość dodana, produkcja brutto, wartość sprzedaŜy, wielkość zatrudnienia lub wynagrodzeń) charakteryzującego działalność jednostki. W badaniach statystycznych zalecanym wskaźnikiem słuŜącym do określenia przewaŜającej działalności jest wartość dodana.

Działalność drugorzędna jest kaŜdym innym rodzajem działalności jednostki, której efektem końcowym są wyroby lub usługi wykonywane dla strony trzeciej.

NaleŜy wprowadzić rozróŜnienie pomiędzy działalnością przewaŜającą i drugorzędną, z jednej strony, oraz działalnością pomocniczą, z drugiej. Działalności przewaŜająca i drugorzędne są zazwyczaj wykonywane przy wsparciu pewnej liczby działalności pomocniczych, takich jak księgowość, magazynowanie, zaopatrzenie, promocja sprzedaŜy, naprawa i konserwacja itp. Tak więc, działalności pomocnicze to te, które są wykonywane wyłącznie po to by wesprzeć działalność przewaŜającą lub drugorzędną jednostki, poprzez dostarczanie wyrobów lub usług na potrzeby wyłącznie tej jednostki.

Działalność jest działalnością pomocniczą, jeŜeli spełnia wszystkie następujące warunki:

• słuŜy wyłącznie jednostce,

• nakłady na działalność pomocniczą stanowią koszt jednostki,

• efekt końcowy (zazwyczaj usługi, rzadziej wyroby) nie stanowi części produktu finalnego jednostki i nie generuje nakładów brutto na środki trwałe.

Do działalności pomocniczej nie zalicza się np.:

• produkcji wyrobów i świadczenia usług stanowiących część nakładów, np. robót budowlanych wykonywanych na własny rachunek, które są odrębnie sklasyfikowane w budownictwie, jeŜeli takie dane są dostępne; produkcji oprogramowania,

• wytwarzania produktów, sprzedawanych na rynku, nawet jeŜeli część tej produkcji jest wykorzystywana na potrzeby przedsiębiorstwa w związku z prowadzoną przewaŜającą działalnością,

• produkcji wyrobów lub świadczenia usług, które następnie stają się integralną częścią produktu będącego efektem działalności przewaŜającej lub drugorzędnej (np. produkcja opakowań w celu pakowania wyrobów własnych wytwarzanych przez to przedsiębiorstwo),

• wytwarzania energii (przez elektrownię lub kotłownię), nawet jeŜeli efekt produkcji jest w całości zuŜywany przez jednostki macierzyste,

• zakupu wyrobów przeznaczonych do dalszej sprzedaŜy w niezmienionym stanie (bez przetworzenia).



23

Załącznik do rozporządzanie wskazuje takŜe sposób definiowania działalności w przypadku prowadzenia przez podmiot większej liczby rodzajów działalności. I tak:

„MoŜe się zdarzyć, Ŝe znaczny udział procentowy działalności jednostki będzie obejmował więcej niŜ jedną pozycję PKD. MoŜe to wynikać z pionowej integracji działalności (np. ścinanie drzew połączone z produkcją tarcicy lub wydobycie gliny połączone z produkcją cegieł) lub poziomej integracji działalności (np. produkcja wyrobów piekarskich połączona z produkcją wyrobów czekoladowych), lub z kaŜdej innej kombinacji działalności, które nie mogą być traktowane oddzielnie. Wówczas jednostka powinna być klasyfikowana zgodnie z zasadami przedstawionymi poniŜej.

JeŜeli jednostka wykonuje działalności przypisane jedynie do dwóch pozycji PKD, zawsze jedna z działalności będzie stanowiła więcej niŜ 50% wartości wskaźnika (np. wartości dodanej). Działalność stanowiąca więcej niŜ 50% wskaźnika jest przewaŜającą działalnością i określa miejsce zaklasyfikowania jednostki.

W przypadku bardziej złoŜonym, gdy jednostka wykonuje więcej niŜ dwa rodzaje działalności ujęte w więcej niŜ dwóch pozycjach PKD, gdzie Ŝadna z nich nie stanowi więcej niŜ 50% wartości wskaźnika (np. wartości dodanej), sklasyfikowanie działalności tej jednostki powinno nastąpić przy zastosowaniu metody góra-dół opisanej poniŜej.

Metoda góra – dół oparta jest na zasadzie hierarchicznej: zaklasyfikowanie jednostki na najniŜszym poziomie klasyfikacyjnym musi być zgodne z zaklasyfikowaniem jednostki na wyŜszych poziomach struktury. W związku z tym, proces klasyfikowania rozpoczyna się od zidentyfikowania odpowiedniego grupowania na najwyŜszym poziomie i następnie schodzenia w dół poprzez kolejne poziomy klasyfikacyjne w następujący sposób:

a) naleŜy zidentyfikować sekcję, która posiada najwyŜszy udział wskaźnika (np. wartości dodanej),

b) w ramach wybranej sekcji naleŜy zidentyfikować dział, który posiada najwyŜszy udział wskaźnika w ramach tej sekcji,

c) w ramach wybranego działu naleŜy zidentyfikować grupę, która posiada najwyŜszy udział wskaźnika w ramach tego działu,

d) w ramach wybranej grupy naleŜy zidentyfikować klasę, która posiada najwyŜszy udział wskaźnika w ramach tej grupy,

e) w ramach wybranej klasy naleŜy zidentyfikować podklasę, która posiada najwyŜszy udział wskaźnika w ramach tej klasy.

Integracja pionowa działalności występuje wówczas, gdy poszczególne etapy produkcji są wykonywane sukcesywnie przez tę samą jednostkę, gdy wynik jednego procesu produkcji jest początkiem kolejnego. Przykładami integracji pionowej mogą być: ścinanie drzew połączone z produkcją tarcicy, wydobycie gliny połączone z cegielnią lub produkcja włókien syntetycznych z produkcją tkanin.

Stosując PKD 2007, integracja pionowa powinna być traktowana jak kaŜda inna forma wielorakiej działalności, tj. jednostka z pionowo zintegrowanym łańcuchem działalności powinna być klasyfikowana w pozycji odpowiadającej przewaŜającej działalności w ramach tego łańcucha, to jest działalności posiadającej największy udział wskaźnika, określonej metodą góra-dół. Podejście to jest odmienne niŜ przyjęte w poprzedniej wersji klasyfikacji PKD 2004 (efekt końcowy).

Działalności poziomo zintegrowane występują wtedy, gdy działalności wykonywane są równolegle przy uŜyciu tych samych środków produkcji. W tych przypadkach naleŜy równieŜ stosować metodę góra-dół.”



24

Przy wybieraniu odpowiedniego opisu mogą się zdarzyć dwie sytuacje: opis działalności moŜe być zbyt

ogólny względem tego, który przedsiębiorca zamierza prowadzić, bądź teŜ moŜe być zbyt szczegółowy. W pierwszym przypadku naleŜy sprawdzić, czy prawidłowo określony został przez kod – informacje o tym, jakie rodzaje działalności objęte są wybranym kodem, a jakie są spod niego wyłączone znajdują się w wyjaśnieniach. W drugim wypadku moŜna posłuŜyć się kolejnym opisem odpowiadający planowanej działalności wraz z przypisanym mu kodem rodzaju działalności.

PoniŜej fragment aktualnej PKD wraz z odpowiadającymi jej wyjaśnieniami:

DZIAŁ GRUPA KLASA PODKLASA NAZWA GRUPOWANIA

SEKCJA L DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z OBSŁUGĄ RYNKU NIERUCHOMOŚCI

68

DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z OBSŁUGĄ RYNKU NIERUCHOMOŚCI

68.1 68.10 68.10.Z Kupno i sprzedaŜ nieruchomości na własny rachunek

68.2 68.20 68.20.Z Wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub

dzierŜawionymi

68.3 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości

wykonywana na zlecenie

68.31 68.31.Z Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami

68.32 68.32.Z Zarządzanie nieruchomościami wykonywane na zlecenie

SEKCJA L DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z OBSŁUGĄ RYNKU NIERUCHOMOŚCI

Sekcja ta obejmuje:

� działalność wynajmujących, agentów i/lub maklerów w zakresie: kupna lub sprzedaŜy nieruchomości, wynajmowania nieruchomości oraz pozostała działalność usługowa związana z nieruchomościami, taka jak: wycena nieruchomości; działalność ta moŜe być prowadzona na własnej lub dzierŜawionej nieruchomości lub na zlecenie,

� budowę obiektów, na uŜytek własny lub na wynajem,

� zarządzanie nieruchomościami.

68.10.Z Kupno i sprzedaŜ nieruchomości na własny rachunek

Podklasa ta obejmuje:

� kupno i sprzedaŜ nieruchomości własnych lub dzierŜawionych, takich jak:

budynki mieszkalne i mieszkania,

budynki niemieszkalne, włączając obiekty wystawowe, magazyny, centra handlowe,

grunty;

podział nieruchomości na parcele, bez rekultywacji gruntów.

Podklasa ta nie obejmuje:

� realizacji projektów budowlanych do sprzedaŜy, sklasyfikowanej w 41.10.Z,

� podziału ziemi w celu jej ulepszenia, sklasyfikowanego w 42.99.Z,



25

68.20.Z Wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierŜawionymi

Podklasa ta obejmuje:

� wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierŜawionymi, takimi jak:

budynki mieszkalne i mieszkania,

budynki niemieszkalne, włączając obiekty wystawowe, magazyny, włącznie z przeznaczonymi na uŜytek handlu hurtowego artykułami rolno-spoŜywczymi umoŜliwianego przez rolno-spoŜywcze rynki hurtowe,

grunty,

� wynajem domów, mieszkań i apartamentów, włączając umeblowane, na dłuŜszy okres uŜytkowania, tzn. w cyklu miesięcznym lub rocznym,

� wynajem miejsc pod przewoźne domy mieszkalne,

� wynajem miejsca w schroniskach dla zwierząt gospodarskich.


� działalności hoteli, letnich domów, wynajmu pokoi gościnnych, pól namiotowych, kempingów i pozostałych obiektów i miejsc zakwaterowania na krótkie pobyty, sklasyfikowanej w odpowiednich podklasach działu 55,

68.31.Z Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami

Podklasa ta obejmuje działalność agencji obrotu nieruchomościami w zakresie:

� pośrednictwa w kupnie, sprzedaŜy i dzierŜawie nieruchomości,

� doradztwa i szacowania wartości nieruchomości związanych z jej kupnem, sprzedaŜą lub dzierŜawą.


� działalności prawniczej, sklasyfikowanej w 69.10.Z.



26

4. Zagadnienia związane z rejestracją działalności gospodarczej

Ewidencja działalności gospodarczej / Krajowy Rejestr Sądowy

Zgodnie z art. 14. ust 1 uosdg przedsiębiorca moŜe podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do

rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej.

Warto podkreślić, iŜ zgodnie z art. 44 uosdg przedsiębiorca podejmujący działalność wraz z wnioskiem o wpis do rejestru przedsiębiorców albo do ewidencji moŜe złoŜyć wniosek zawierający Ŝądanie:

• wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),

• zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników,

• zgłoszenia płatnika składek lub zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych lub ich zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ewidencja działalności gospodarczej:

• organ ewidencyjny: wójt/burmistrz/prezydent miasta właściwy według miejsca zamieszkania przedsiębiorcy,

• forma prawna podlegająca zgłoszeniu: indywidualna działalność gospodarcza,

• ewidencja jest jawna.

Przepisy art. 23 i nast. uosdg określające procedurę dokonywania zgłoszenia działalności gospodarczej zaczną obowiązywać z dniem 31 marca 2009 r. – jest to związane z faktem, iŜ zgodnie z art. 23 ust. 4 ustawy ewidencja działalności gospodarczej ma być prowadzona w systemie informatycznym, który nie jest jeszcze gotowy. Do tego czasu tj. do dnia 30 marca 2009 r. procedurę dokonywania zgłoszenia działalności gospodarczej regulują zachowane w mocy art. 7 – 7i ustawy z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej (podstawa prawna - ustawa z dnia 2 lipca 2004r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej).

Krajowy Rejestr Sądowy

• podstawa prawna– ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, Kodeks spółek handlowych i inne,

• organ rejestrowy: sąd,

• formy prawne podlegające zgłoszeniu: m.in. spółki prawa handlowego, stowarzyszenia, fundacje,

• tryb zgłoszenia: na urzędowych formularzach,

• koszt dokonania zgłoszenia: 750 zł (spółki osobowe), 1000 zł (spółki kapitałowe) + opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym 500 zł.



27

REGON

Podmiotom wpisanym do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej

(prowadzonego przez Prezesa GUS w systemie informatycznym o nazwie REGON) nadawany jest niepowtarzalny numer identyfikacyjny REGON, składający się z dziewięciu cyfr (osiem pierwszych cyfr stanowi liczbę porządkową, zaś dziewiąta jest liczbą kontrolną – nie mają więc one na celu wskazanie jakichkolwiek cech podmiotu). Numer ten jest niepowtarzalny w tym sensie, iŜ jest on wykorzystywany tylko i wyłącznie do identyfikacji jednego podmiotu, w przypadku skreślenia z rejestru jest przechowywany w zbiorze historycznym, nie przechodzi na następcę prawnego, jak równieŜ nie ulega zmianie w przypadku zmiany cech objętych wpisem, bądź w przypadku ponownego podjęcia działalności przez podmiot.

Rejestr prowadzony jest na podstawie § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania słuŜb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej. Rejestr ten prowadzony jest przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i obejmuje następujące jednostki: osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej (np. spółki cywilne), osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Dokonanie wpisu do rejestru moŜliwe jest jedynie poprzez złoŜenie „Wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej lub o zmianę cech objętych wpisem”, czyli w praktyce - poprzez wypełnienie formularza RG-1 (dostępne w urzędach statystycznych i ich oddziałach, na stronie www.stat.gov.pl). We wniosku (w polu „Rodzaje działalności”) naleŜy wpisać tekst opisu działalności z Polskiej Klasyfikacji Działalności – PKD. W formularzu RG-1 znajduje się miejsce jedynie na wpisanie tylko trzech rodzajów działalności. NaleŜy w nim wskazać tylko te rodzaje działalności, w odniesieniu do których przedsiębiorca jest pewien, iŜ je podejmie z datą wskazaną jako data rozpoczęcia działalności. JeŜeli jednak z dniem podanym jako data rozpoczęcia działalności, przedsiębiorca zaczyna wykonywać więcej niŜ trzy rodzaje działalności, wówczas powinien wypełnić załącznik RG-RD.

Przedmiotowy wniosek naleŜy złoŜyć w ciągu 14 dni od uzyskania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub KRS do właściwego miejscowo urzędu statystycznego. W wyniku wpisu do rejestru podmiot otrzymuje zaświadczenie o nadanym numerze identyfikacyjnym REGON. Wpis do rejestru REGON i otrzymanie zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacyjnego REGON jak równieŜ złoŜenie zmian we wpisach lub skreślenie z rejestru REGON jest bezpłatne.

Rachunek bankowy

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wprawdzie nie nakłada na wszystkich przedsiębiorców

obowiązku posiadania rachunku bankowego, jednakŜe funkcjonowanie bez niego moŜe być w praktyce bardzo utrudnione lub wręcz niemoŜliwe co wynika m.in. z faktu, iŜ zgodnie z art. 22 uosdg dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w kaŜdym przypadku, gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.



28

ZałoŜenie rachunku bankowego wiąŜe się z obowiązkiem zawiadomienia Urzędu Skarbowego, o posiadaniu rachunku bankowego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą, a w razie posiadania więcej niŜ jednego rachunku - do wskazania jednego z nich jako rachunku podstawowego (w terminie 14 dni).

Zgłoszenie identyfikacyjne

JeŜeli dany podmiot nie posiada jeszcze numeru NIP – powinien dokonać do Urzędu Skarbowego zgłoszenia identyfikacyjnego celem nadania numeru NIP, jeŜeli przedsiębiorca posiada juŜ numer NIP (np. przy rejestracji indywidualnej działalności gospodarczej, w przypadku której NIP właściciela firmy będzie takŜe odnosił się do prowadzonej przez niego działalności gospodarczej)- powinien w związku z faktem rozpoczęcia działalności gospodarczej złoŜyć w Urzędzie Skarbowym zgłoszenie aktualizacyjne. SłuŜy do tego specjalny druk NIP-1 wraz z załącznikami (NIP-1A, NIP-B, NIP-C).

Jeśli przedsiębiorca zamierza prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w spółce (np. cywilnej) to nie składa NIP-1. Właściwym drukiem zgłoszenia identyfikacyjnego i aktualizacyjnego jest w tym wypadku NIP-3.

Odrębny od wspólników NIP musi być nadany kaŜdej spółce (cywilnej, jawnej, komandytowej, partnerskiej, komandytowo-akcyjnej, z o.o. i akcyjnej). Dlatego wspólnicy powinni złoŜyć zgłoszenie identyfikacyjne (druk NIP-2 z załącznikami NIP-2/A, NIP-B, NIP-C, NIP-D) i uzyskać NIP dla spółki, mimo Ŝe posiadają własne NIP-y. Urząd skarbowy nadaje NIP wydając decyzję w tej sprawie. Za nadanie tego numeru nie pobiera się opłaty.

Przedsiębiorcy mają obowiązek dołączyć do zgłoszenia identyfikacyjnego lub aktualizacyjnego uwierzytelnione lub urzędowo poświadczone kopie dokumentów potwierdzających informacje objęte zgłoszeniem, m.in.: odpis z Krajowego Rejestru Sądowego, umowę spółki, dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości, w których znajduje się siedziba (np. umowa najmu, akt własności), zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON (chyba, Ŝe zgłoszenie jest składane za pośrednictwem gminy - wówczas moŜna podać REGON dopiero w zgłoszeniu aktualizacyjnym). Urzędowego poświadczenia kopii jako zgodnej z oryginałem, dokonuje urząd skarbowy, w którym składane jest zgłoszenie (nie trzeba w związku z tym wnosić Ŝadnych dodatkowych opłat). Wystarczy więc wraz ze zgłoszeniem przynieść kopie wymaganych dokumentów oraz ich oryginały i wszystko zostanie załatwione na miejscu w urzędzie.

NaleŜy podkreślić, iŜ przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer NIP oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym

Wybór formy opodatkowania

Przedsiębiorca przed rozpoczęciem swej działalności musi teŜ wybrać formę opodatkowania podatkiem dochodowym i odpowiednią ewidencję księgową. I tak:

• zaprowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów przedsiębiorca musi poinformować w ciągu 20 dni od dnia zaprowadzenia księgi (czyli od dnia rozpoczęcia działalności),

• wniosek o opodatkowanie w formie karty podatkowej (PIT-16A) przedsiębiorca musi złoŜyć przed dniem rozpoczęcia działalności,

• oświadczenie o wyborze ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przedsiębiorca musi złoŜyć do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności.

Omówienie poszczególnych form opodatkowania i zasad dotyczących ich wyboru zostało zamieszczone poniŜej.



29

Zgłoszenie rejestracyjne VAT

Podatnik będący płatnikiem VAT składa zgłoszenie rejestracyjne VAT najpóźniej w dniu poprzedzającym

dzień rozpoczęcia sprzedaŜy towarów lub świadczenia usług, w urzędzie skarbowym właściwym w sprawach VAT. SłuŜy do tego druk VAT-R. By móc się zarejestrować, prócz złoŜenia prawidłowo wypełnionego druku trzeba uiścić opłatę skarbową.

JeŜeli podatnik dokonywać będzie transakcji wewnątrzwspólnotowych - powinien wypełnić dodatkowy druk (VAT-R/UE). Zgłoszenie to jest bezpłatne, urząd potwierdza rejestrację na druku VAT-5 UE.

Rejestracja dla celów akcyzy

Jeśli przedsiębiorca ma zamiar rozpocząć działalność opodatkowaną akcyzą (jako producent, importer lub sprzedawca wyrobów akcyzowych np. napojów alkoholowych, paliw, samochodów osobowych) musi takŜe udać się do urzędu celnego, aby zarejestrować się dla potrzeb tego podatku. Organem podatkowym właściwym w sprawie rozliczenia akcyzy nie jest urząd skarbowy, a naczelnik urzędu celnego właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgłoszenie to składa się na specjalnym druku AKC-R przed wykonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą. Równocześnie trzeba wnieść opłatę skarbową.

Obowiązki wobec ZUS

Ubezpieczenia społeczne

Stosownie do przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmują:

• ubezpieczenie emerytalne,

• ubezpieczenia rentowe,

• ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa (chorobowe),

• ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (wypadkowe).

Przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu, natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Analogicznym obowiązkom podlegają osoby współpracujące z przedsiębiorcą.

Według ustawy osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą jest kaŜdy przedsiębiorca prowadzący taką działalność na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub na podstawie przepisów szczególnych, jak równieŜ twórcy i artyści oraz osoby wykonujące wolny zawód. Za osobę współpracującą uwaŜa się z kolei małŜonka, dzieci (własne, przysposobione i dzieci małŜonka), rodziców, ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające, jeŜeli pozostają one z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności gospodarczej – takŜe jeśli są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę.

Ustawa przewiduje jednocześnie szczególne uregulowania w odniesieniu do osób:



30

• prowadzących kilka rodzajów działalności gospodarczej – obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentownego obejmuje tylko jeden, wybrany przez nią rodzaj działalności,

• pozostających jednocześnie w stosunku pracy – obowiązek ubezpieczeniowy wynika wówczas tylko z tego stosunku, pod jednym wszakŜe warunkiem – podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w skali miesiąca nie moŜe być niŜsza od najniŜszego wynagrodzenia,

• osoba mająca ustalone prawo do renty lub emerytury podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.

Warto w tym miejscu wspomnieć, iŜ dobrowolne ubezpieczenie chorobowe występuje wyłącznie obok obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Gdy są one dobrowolne – wówczas przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu.

Obowiązek ubezpieczeniowy przedsiębiorcy oraz osób z nim współpracujących powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej i trwa do dnia jej zakończenia. Natomiast objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem (ale nie wcześniej niŜ od dnia zgłoszenia wniosku).

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niŜsza niŜ 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Jest to tak zwana podstawa wymiaru składki. Składka w nowym wymiarze obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału. Ponadto dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niŜsza jednak niŜ 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Ta zasada ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie ma jednak zastosowania do osób, które:

• w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,

• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieŜącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarcze.

Od tak określonej podstawy oblicza się składki:

• ubezpieczenie emerytalne – 19,52 %,

• ubezpieczenie rentowe – 6 %,

• ubezpieczenie wypadkowe – 0,67 - 3,60% (podlega róŜnicowaniu),

• ubezpieczenie chorobowe – 2,45%.



31

Ubezpieczenie zdrowotne

Ubezpieczenie w Narodowym Funduszu Zdrowia obejmuje osoby posiadające obywatelstwo polskie i zamieszkujące na terytorium Polski oraz cudzoziemców przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy uprawniającej do podjęcia pracy, zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, jeŜeli podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego lub ubezpieczają się dobrowolnie. Ubezpieczonymi w Funduszu są równieŜ cudzoziemcy - studenci i uczestnicy studiów doktoranckich, którzy studiują w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz absolwenci, którzy odbywają w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowy staŜ jeŜeli ubezpieczają się dobrowolnie. Za ubezpieczonych uznaje się takŜe zamieszkujących na terytorium Polski członków rodzin osób, o których mowa powyŜej jeŜeli nie są osobami podlegającymi obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 2003 roku o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, podlegają osoby wskazane w art. 9 ustawy, a więc uogólniając - osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniem, które są m.in. osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki, którą stanowi zadeklarowana kwota, nie niŜsza jednak niŜ 75% przeciętnego wynagrodzenia. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału. Składka jest miesięczna i niepodzielna. Pomimo, iŜ składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru, to podatnik moŜe odliczyć od swego podatku dochodowego jedynie równowartość 7,75% podstawy wymiaru składki. Oznacza to w praktyce, iŜ wpłacone 1,25% nie moŜna odliczyć.

Inaczej niŜ w przypadku ubezpieczeń społecznych, jeśli istnieją podstawy do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym z więcej niŜ jednego tytułu – naleŜy opłacać składki z kaŜdego z nich. RównieŜ jeŜeli ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niŜ jednego źródła przychodów w ramach tego samego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (np. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej), składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od kaŜdego ze źródeł przychodów (art. 24).

Wyjątek od reguły obowiązkowego opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne od dodatkowych przychodów z działalności pozarolniczej przewidziany jest w stosunku do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz w stosunku do osób z ustalonym prawem do emerytury. Osoby te nie muszą uiszczać składki od dodatkowych przychodów z działalności gospodarczej, jeśli ich przychody nie przekraczają miesięcznie 50% najniŜszej emerytury, bądź opłacają one podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Fundusz pracy

Obok ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego przedsiębiorca jest zobligowany do uiszczania składki na Fundusz Pracy przy czym składkę opłaca się tu jedynie przez okres trwania obowiązku uiszczania składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Oznacza to, iŜ w sytuacji. gdy przedsiębiorca podlega jedynie dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu (np. gdy pozostaje w stosunku pracy) – składki na Fundusz Pracy się nie opłaca. Stopa procentowa składki na Fundusz Pracy wynosi 2,45% podstawy wymiaru.

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Dodatkowo, jeśli przedsiębiorca zamierza zatrudniać pracowników, będzie musiał takŜe odprowadzać składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Stopa procentowa składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wynosi aktualnie 0,10%.



32

Zgłoszenia do ubezpieczeń

JeŜeli wiemy, jakim ubezpieczeniom przedsiębiorca będzie podlegać – naleŜy dokonać stosownego zgłoszenia - w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia działalności. Zgłaszając się do ubezpieczeń społecznych przedsiębiorca moŜe zetknąć się z następującymi drukami:

• ZUS ZFA – „Zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek - osoby fizycznej”,

• ZUS ZUA – „Zgłoszenie do ubezpieczeń/zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej”,

• ZUS ZBA – „Informacja o numerach rachunków bankowych płatnika składek”,

• ZUS ZAA – „Adresy prowadzenia działalności gospodarczej przez płatnika składek” (jeŜeli adres prowadzenia działalności gospodarczej jest inny niŜ siedziba firmy).

JeŜeli natomiast z jakichkolwiek względów przedsiębiorca nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu – wówczas wypełnia jedynie formularz ZUS ZZA („Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego”).

Obowiązki wobec innych organów administracyjnych

• Państwowa Inspekcja Pracy – jeŜeli firma zatrudnia pracowników,

• Inspekcja Sanitarna – jeŜeli firma prowadzi działalność wymagającą nadzoru sanitarnego, higienicznego i epidemiologicznego np. produkcja i obrót środkami Ŝywnościowymi, magazyny i sklepy spoŜywcze, ciastkarnia, piekarnia itp.,

• Inspekcja Handlowa – jeŜeli firma prowadzi działalność w zakresie handlu lub gastronomii,

• Komenda StraŜy PoŜarnej – jeŜeli firma posiada lub buduje obiekty wymagające nadzoru i kontroli stanu ochrony przeciwpoŜarowej,

• inne urzędy, instytucje, inspektoraty – stosownie do potrzeb wynikających z prowadzonej działalności.



33

5. Formy opodatkowania i zasady dotyczące ich wyboru

Przedsiębiorca rozpoczynający lub prowadzący działalność gospodarczą moŜe opłacać podatek dochodowy w formie:

• karty podatkowej,

• ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

• na zasadach ogólnych (księga przychodów i rozchodów) rozliczany według skali tabeli podatkowej lub liniowo.

Obok tych trzech form opodatkowania istnieje jeszcze tzw. pełna księgowość, prowadzona w formie ksiąg handlowych – w tej formie księgowość prowadzą osoby prawne oraz osoby fizyczne i spółki osób fizycznych, których przychód z działalności przekroczył 1,2 miliona euro.

Zastosowanie dwóch pierwszych form uzaleŜnione są od wypełnienia przez podatnika określonych warunków, a zatem aby się nimi posługiwać, naleŜy zgłosić urzędowi skarbowemu ten fakt wraz ze wskazaniem, iŜ owe warunki dany podmiot spełnia. Jeśli podatnik nie podejmie w tym zakresie Ŝadnego działania lub gdy nie spełnia owych szczegółowych warunków – wówczas przyjmuje formę opodatkowania na ogólnych zasadach.

Karta podatkowa

Podstawą prawną dla tej formy opodatkowania jest ustawa z dnia 20 listopada 1998 roku o

zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych dochodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz.930 z późn.zm.).

Podatnik moŜe skorzystać z tej formy opodatkowania wówczas, gdy spełnia następujące kryteria:

• jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą lub wspólnikiem spółek cywilnych osób fizycznych,

• prowadzi jedynie taki rodzaj działalności, który został wymieniony w art. 23 ustawy (znajdują się tam m.in. usługi rozrywkowe, transportowe, gastronomiczne, handel detaliczny Ŝywnością, jak równieŜ sprzedaŜ posiłków domowych, detaliczny handel spoŜywczy – o ile sprzedaje alkohol o zawartości poniŜej 1,5 proc., detaliczny handel rolno-ogrodniczy oraz obnośny lub obwoźny handel artykułami przemysłowymi, opieka nad dziećmi i osobami chorymi),

• złoŜy druk PIT-16 wskazując m.in. rodzaj działalności zgodny z załącznikiem do ustawy; podatnik moŜe złoŜyć wniosek do dnia 20 stycznia roku podatkowego, od którego ma być zastosowana ta forma opodatkowania, zaś w przypadku rozpoczęcia działalności podlegającej tej formie opodatkowania w trakcie trwania roku podatkowego – przed rozpoczęciem tej działalności. JeŜeli do 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania uwaŜa się, iŜ nadal prowadzi działalność opodatkowaną w tej formie.

• przy prowadzeniu działalności nie moŜe korzystać z usług innych przedsiębiorców, poza usługami specjalistycznymi. Usługami specjalistycznymi są wszystkie te, które wchodzą w inny niŜ w zgłoszony zakres działalności, a które są niezbędne do wykonania wyrobu lub do świadczenia usługi.

• zatrudnia pracowników wyłącznie na umowę o pracę i tylko do określonego limitu, które są uzaleŜnione od formy prowadzenia działalności oraz od regionu kraju,



34

• małŜonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie,

• nie wytwarza wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.

Urząd Skarbowy uznając zasadność wniosku wydaje decyzję, w której ustala wysokość podatku dochodowego odrębnie na kaŜdy rok podatkowy. Tak obliczony podatek, pomniejszony o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, podatnik uiszcza do dnia siódmego kaŜdego miesiąca za miesiąc ubiegły (zaś w grudniu do dnia 28 grudnia) w postaci stałej kwoty. Po upływie roku podatkowego w terminie do dnia 31 stycznia, podatnik ma obowiązek złoŜyć w urzędzie skarbowym roczną deklarację PIT – 16A o wysokości składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Podobnie, jak w przypadku karty podatkowej, tak i opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlega przepisom ustawy z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych dochodów osiąganych przez osoby fizyczne. (Dz.U. nr 144, poz.930 z późn.zm). Podatnik nie ustala kosztów uzyskania przychodu a jedynie płaci podatek od przychodu według zryczałtowanej stawki.

Podatnik moŜe skorzystać z tej formy opodatkowania wówczas, gdy spełnia następujące kryteria:

• jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą lub wspólnikiem spółek cywilnych osób fizycznych,

• osiąga przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej określone w art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub wskazane w art. 6 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (m.in. niektóre przychody rolników prowadzących gospodarstwo rolne; wynajem pokoi gościnnych; wytwórczość ludowa i artystyczna),

• nie osiąga przychodów z tytułu: prowadzenia aptek lub lombardów, działalności w zakresie kupna i sprzedaŜy wartości dewizowych, wytwarzania wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii,

• nie osiąga przychodów z tytułu świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy gdzie wymienionych jest 29 rodzajów usług głównie o charakterze niematerialnym, których wykonywanie pozbawia podatnika prawa do ryczałtu,

• w roku poprzedzającym rok podatkowy podatnik (lub jeden z jego wspólników) nie wykonywał w ramach stosunku pracy czynności wchodzących w zakres działalności, którą zamierza wykonywać chyba, Ŝe podatnicy ci nie zamierzają wykonywać tej działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców,

• nie korzysta z opodatkowania w formie karty podatkowej,

• zawiadomi o zaprowadzeniu ewidencji urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia działalności (gdy moment rozpoczęcia następuje w ciągu roku podatkowego) lub do dnia 20 stycznia roku podatkowego, w którym zamierza opłacać zryczałtowany podatek (w przypadku kontynuacji działalności gospodarczej).

Stawki ryczałtu:

• 20% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, a takŜe przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierŜawy, poddzierŜawy lub innych umów o podobnym charakterze od nadwyŜki ponad kwotę stanowiącą równowartość 4.000 euro (15.072 zł w 2008 r.)

• 17% przychodów ze świadczenia niektórych usług np. reprodukcji komputerowych nośników informacji, pośrednictwa w sprzedaŜy pojazdów mechanicznych,



35

• 8,5% przychodów z działalności usługowej np. z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaŜy napojów o zawartości alkoholu powyŜej 1,5%, (pełna lista w art.12 ust.1 pkt 3 ustawy),

• 5,5% przychodów m.in. z działalności wytwórczej, robót budowlanych,

• 3,0 % przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu, gastronomicznej (pełna lista w art.12 ust.1 pkt 5 ustawy).

Jeśli podatnik prowadzi działalność z której przychody naleŜy opodatkować róŜnymi stawkami podatku, to wysokość podatku określa się następująco:

• jeśli ewidencja przychodów pozwala na określenie dokładnego przychodu z kaŜdego rodzaju działalności – wówczas stosuje się stawki właściwe dla poszczególnych rodzajów działalności,

• jeśli ewidencja przychodów nie pozwala na ustalenie przychodu według rodzajów działalności – wówczas przyjmuje się 8,5 % stawkę.

W razie niezaprowadzenia lub wadliwego prowadzenia ewidencji, określenie wysokości niezaewidencjonowanego przychodu określi organ podatkowy (takŜe korzystając z moŜliwości jego przybliŜonego oszacowania) i od tej kwoty wyznaczy ryczałt w wysokości 20 %.

Księga przychodów i rozchodów

JeŜeli osoba prowadząca działalność gospodarczą nie dokonała wyboru opodatkowania w formach

zryczałtowanych i jednocześnie nie prowadzi ze względu na rozmiar działalności księgowości pełnej, oznacza to, iŜ będzie stosować opodatkowanie na zasadach ogólnych, poprzez prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Szczegółowe warunki, jakim powinna odpowiadać księga, jak równieŜ sposób jej prowadzenia określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 roku w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn.zm.).

O zaprowadzeniu księgi podatnik zobowiązany jest zawiadomić Urząd Skarbowy właściwy ze względu na miejsce swego zamieszkania w terminie:

• siedmiu dni od dnia załoŜenia księgi, jeśli obowiązek jej zaprowadzenia powstał w ciągu roku podatkowego,

• do dnia 20 stycznia roku podatkowego, w którym będzie opłacał podatek w tej formie.

Jednocześnie niezłoŜenie zawiadomienia nie zwalnia z obowiązku załoŜenia księgi na dzień rozpoczęcia działalności lub na dzień 1 stycznia roku podatkowego.

Podatek według skali lub podatek liniowy

Przedsiębiorca prowadzący księgowość na zasadach ogólnych ma moŜliwość wyboru sposobu rozliczania się z fiskusem: moŜe to czynić według obowiązującej, progresywnej skali podatkowej lub teŜ liniowo – płacąc podatek w stałej wysokości 19%.

Wybór tego sposobu rozliczania się z podatku przedsiębiorca powinien zawsze poprzedzić dokładną analizą pozwalającą ocenić, czy w danym przypadku wybór tej drogi będzie korzystny. Często takiej korzyści nie będzie co wynika m. in. z następujących okoliczności:

• brak moŜliwości skorzystania z ulg oraz kwoty wolnej od podatku,

• brak moŜliwości rozliczenia podatku wspólnie z małŜonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko,



36

• zgodnie z art. 27 ust.1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych od 1 stycznia 2009r. zacznie obowiązywać nowa, dwustopniowa skala podatkowa obejmująca stawki:18% (do wysokości 85 528 zł) oraz 32% (powyŜej 85 528 zł) podczas gdy stawka podatku liniowego pozostaje nadal na niezmienionym, 19% - owym poziomie. Z kalkulacji wynika, iŜ począwszy od 1 stycznia 2009r. przedsiębiorcy uzyskujący z działalności gospodarczej mniej, niŜ 78 100 zł. czystego rocznego dochodu zapłacą wyŜszy podatek dochodowy od osób, które przy analogicznym dochodzie płacić będą podatek według skali podatkowej. A zatem dopiero po przekroczeniu granicy 78 100 zł czystego rocznego dochodu pojawi się korzyść z podatku liniowego w stosunku do liczonego według skali.

JeŜeli podatnik chce zostać objęty podatkiem liniowym, jest zobowiązany do złoŜenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego – do dnia 20 stycznia roku podatkowego – pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania. Wybór ten dotyczyć będzie równieŜ lat następnych chyba, Ŝe podatnik w terminie do 20 stycznia roku podatkowego zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania.

JeŜeli podatnik prowadzący działalność gospodarczą nie zdecydował się na wybór podatku liniowego - będzie go płacił według obowiązującej, progresywnej skali podatkowej Od 1 stycznia 2009r.obejmującej dwie stawki: 18% (do wysokości 85 528 zł) oraz 32% (powyŜej 85 528 zł). Podatnik ma przy tym moŜliwości skorzystania z ulg oraz kwoty wolnej od podatku a takŜe rozliczenia podatku wspólnie z małŜonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Zaliczki i rozliczenie roczne

W przypadku wybrania tej formy opodatkowania podstawą obliczenia wysokości podatku (oraz naleŜnej zaliczki) jest dochód osiągnięty z prowadzonej działalności, stanowiący róŜnicę pomiędzy wynikającym z księgi przychodem a kosztami jego uzyskania.

Zaliczkę na podatek dochodowy przekazuje się do dnia 20 miesiąca za miesiąc poprzedni. Natomiast zaliczkę za miesiąc grudzień, w wysokości zaliczki listopadowej, uiszcza się do dnia 20 grudnia (innymi słowy – w grudniu uiszczana jest zaliczka za listopad w podwójnej wysokości). Od 1 stycznia 2007r. nie ma obowiązku składania deklaracji miesięcznych (PIT - 5 czy PIT – 5L).

Obowiązek uiszczania zaliczki powstaje z początkiem miesiąca, w którym dochody podatnika przekroczyły kwotę skutkującą obowiązkiem zapłacenia podatku dochodowego (a więc przekroczenia tzw. kwoty wolnej od podatku). W roku 2008 jest to kwota 2790 zł.

W miesiącu, w którym powstał obowiązek uiszczenia podatku, zaliczkę oblicza się według zasad wskazanych w art. 26, 27 i 27b ustawy, natomiast w kolejnych miesiącach zaliczkę ustala się obliczając róŜnicę pomiędzy naleŜnym podatkiem od dochodu osiągniętego od początku roku, a sumą zaliczek uiszczonych w poprzednich miesiącach.

Zaliczki uproszczone – podatnicy mogą bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych, wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 kwoty obliczonej przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym od dochodu osiągniętego z działalności gospodarczej wykazanym w zeznaniu za poprzedni rok podatkowy. Podatnicy, którzy wybrali taka formę wpłacania zaliczek są obowiązani:

• do dnia 20 lutego roku podatkowego zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tej formy. Przedmiotowe zawiadomienie dotyczy równieŜ lat następnych chyba, Ŝe podatnik w terminie do dnia 20 lutego roku podatkowego zawiadomi na piśmie naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z uproszczonej formy wpłacania zaliczek,

• stosować uproszczoną formę przez cały rok podatkowy,



37

• wpłacać zaliczki w przewidzianych prawem terminach,

• dokonać rocznego rozliczenia podatku.

Podkreślić naleŜy, iŜ z tych uproszczonych zasad nie mogą skorzystać podatnicy, którzy po raz pierwszy podjęli działalność w roku podatkowym albo w roku poprzedzającym rok podatkowy.

Zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w danym roku podatkowym podatnik składa w terminie do dnia 30 kwietnia następnego roku podatkowego (PIT – 36 lub PIT – 36L dla podatku liniowego). W tym teŜ terminie musi on wpłacić róŜnicę pomiędzy naleŜnym podatkiem, a sumą uiszczonych zaliczek (względnie – otrzyma zwrot podatku).

Księgi rachunkowe

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002r nr 76, poz. 694 z

późn. zm.) ustawa określa zasady rachunkowości oraz tryb badania sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów.

Obowiązek załoŜenia i prowadzenia ksiąg rachunkowych ustawa nakłada na:

• osoby prawne,

• spółki osobowe prawa handlowego, spółki cywilne osób fizycznych a takŜe osoby fizyczne których przychody netto ze sprzedaŜy towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość 1,2 miliona euro.

Istnieje równieŜ moŜliwość załoŜenia ksiąg rachunkowych przez podatników, którzy nie spełniają w/w warunków ale uwaŜają, iŜ np. załoŜenie ksiąg pozwoli im na sprawniejsze kierowanie firmą. W takiej sytuacji podatnik przed rozpoczęciem roku obrotowego jest zobowiązany do zawiadomienia o tym fakcie urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.

Ustawa o rachunkowości formułuje w swej treści kilka podstawowych zasad prowadzenia rachunkowości – naleŜy do nich zaliczyć:

• zasadę memoriałową - zgodnie z tą zasadą uwaŜa się przychody i koszty za osiągnięte lub poniesione w momencie ich wystąpienia a nie w momencie wpływu lub wydatku pienięŜnego,

• zasadę kontynuacji działania - inaczej ciągłości działania - wprowadza załoŜenie, Ŝe jednostka gospodarcza będzie kontynuować swoją działalność w przyszłym okresie,

• zasadę wiernego obrazu rzeczywistości - wprowadza obowiązek do wykazania przez jednostki realnej sytuacji majątkowej finansowej z uwzględnieniem róŜnorodnych warunków zewnętrznych,

• zasadę ostroŜności zwanej zasadą ostroŜnej wyceny lub ostroŜności kupieckiej - zobowiązuje jednostki do takiej wyceny majątku i kapitałów jednostki aby nią spowodowało to zniekształcenia uzyskanego przez nią wyniku finansowego,

• zasadę periodyzacji, która oznacza ujmowanie działalności jednostek w wyznaczonych okresach czasu np. rok obrotowy to czas między 1. stycznia a 31 grudnia, okres sprawozdawczy to miesiąc,

• zasadę podmiotowości oznaczającą, Ŝe rachunkowość jest prowadzona w jednostkach gospodarczych czyli w podmiotach wyodrębnionych pod względem majątkowym, organizacyjnym i prawnym.



38

Stosownie do art. 13 ustawy księgi rachunkowe obejmują zbiory zapisów księgowych, obrotów (sum zapisów) i sald, które tworzą:

• księgę główną,

• księgi pomocnicze,

• zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych i wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz).

Przed załoŜeniem ksiąg rachunkowych przedsiębiorca musi pamiętać o sporządzeniu odpowiedniej dokumentacji księgowej. NaleŜy w szczególności opracować odpowiednią politykę rachunkowości za którą odpowiedzialność ponosi kierownik danej jednostki. Polityka rachunkowości obejmuje przede wszystkim:

• określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,

• spis wszystkich metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego.

Przedmiotowa dokumentacja powinna takŜe opisywać sposoby prowadzenia ksiąg rachunkowych w tym m.in. przedstawiać wykaz kont księgi głównej, przyjętych zasad klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej. Istotna jest równieŜ konstrukcja zakładowego planu kont, która powinna uwzględniać specyfikę danej firmy oraz rodzaj prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.

Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości:

• księgi rachunkowe powinny być prowadzone w języku polskim i walucie polskiej,

• powinny być one prowadzone w siedzibie jednostki – jeŜeli za prowadzenie ksiąg odpowiedzialne będzie biuro rachunkowe i w związku z tym w jego siedzibie będzie się znajdować cała dokumentacja księgowa to kierownik danej jednostki musi powiadomić właściwy urząd skarbowy o miejscu prowadzenia ksiąg w terminie 15 dni od dnia ich wydania,

• podstawą ujęcia wszelkich operacji w księgach rachunkowych są dowody księgowe, które mogą mieć charakter zewnętrzny (dzielą się one na obce t.j. takie, które zostały otrzymane od kontrahentów firmy oraz własne t.j. takie, które są przekazywane przez podmiot w oryginale kontrahentom np. faktura VAT) lub wewnętrzny (dokumentujące operacje przeprowadzone wewnątrz danego podmiotu np. dokument OT przyjęcia środka trwałego do uŜywania),

• na ostatni dzień kaŜdego roku obrotowego jednostka prowadząca księgi rachunkowe winna przeprowadzić inwentaryzację będącą etapem przygotowania sprawozdania tworzonego na koniec roku.

Stosownie do art. 23 ustawy sprawozdanie finansowe jednostki prowadzącej księgi rachunkowe składa się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego, oraz dodatkowych informacji i objaśnień.



39

6. Podstawy prawa podatkowego

Do głównych źródeł prawa podatkowego w Polsce zaliczyć naleŜy w szczególności następujące akty prawne:

1/ ustawa z dnia 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. Z 2005r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.),

2/ ustawa z dnia 26.07.1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.),

3/ ustawa z dnia 15.02.1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000r., nr 54, poz. 654 z późn. zm.),

4/ ustawa z dnia 11.03.2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn.zm.),

5/ ustawa z dnia 20.11.1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn.zm.).

W Polsce generalnie funkcjonują dwa systemy opodatkowania dochodów:

• osoby prawne objęte są podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT)

• osoby fizyczne objęte są podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT)

Zasadnicza róŜnica pomiędzy tymi dwoma sposobami opodatkowania polega na tym, iŜ osoby prawne objęte są podatkiem od dochodu w stałej wysokości (obecnie w stawce 19%) a więc niezaleŜnie od wielkości dochodów podczas gdy osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogą:

• korzystać z takiego podatku w stałej wysokości 19% albo

ustalać podatek w oparciu o skalę podatkową obejmująca trzy progi (w 2008r - 19%, 30% lub 40%) a od roku 2009 – dwa progi (18% i 32 %). W tej sytuacji musza jednak wcześniej doliczyć do dochodu z działalności gospodarczej ewentualne inne dochody uzyskane w trakcie roku podatkowego (np. z umów cywilnoprawnych, emerytury.



40

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Głównym źródłem regulacji prawnej dla podatku dochodowego od osób fizycznych jest ustawa z dnia 26

lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. dz.U. z 2000r. nr 14 poz. 176 z późn. zm.). Jest to podatek bezpośredni, zwyczajny o charakterze dochodowym i osobistym. Zaliczany jest do podatków państwowych ale w pewnej części zasila takŜe budŜety jednostek samorządu terytorialnego. W sprawach przedmiotowego podatku właściwy miejscowo jest naczelnik Urzędu Skarbowego, w którego obszarze działania podatnik ma miejsce zamieszkania.

Podatnikami tego podatku są osoby fizyczne uzyskujące dochody z róŜnych źródeł przychodów. Przepisów ustawy nie stosuje się tylko do czterech grup osób fizycznych, które uzyskują dochody z:

• działalności rolniczej i leśnej – z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej,

• tytułu nabycia spadku lub darowizny,

• tytułu majątku wspólnego małŜonków,

• źródeł, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy np. hazard, paserstwo.

Zgodnie z ustawą podatnicy mogą być objęci:

• nieograniczonym obowiązkiem podatkowym – podlegają mu te osoby fizyczne, które stale mieszkają w Polsce. Płacą podatek zarówno od dochodów uzyskanych w Polsce jak i poza jej granicami,

• ograniczonym obowiązkiem podatkowym – podlegają mu te osoby fizyczne, które nie mają w Polsce stałego miejsca zamieszkania. Płacą podatek tylko od dochodów uzyskanych na terenie Polski.

Osobisty charakter podatku przesądza o tym, iŜ jego podatnikami są poszczególne osoby fizyczne uzyskujące dochody a nie podmioty zbiorowe (grupy osób fizycznych) np. małŜeństwo. Ze względów społecznych ustawa dopuszcza jednak – w dwóch przypadkach – moŜliwość wspólnego rozliczenia się z podatku dochodowego:

• przez małŜonków pozostających we wspólności majątkowej małŜeńskiej,

• przez osoby samotnie wychowujące dzieci,

Przedmiotem opodatkowania są róŜne rodzaje dochodów podatnika z wyjątkiem tych, które są zwolnione z tego podatku (są one taksatywnie wymienione w ustawie). Źródła przychodów moŜna najogólniej podzielić na 4 grupy:

• przychody z własnej pracy podatnika np. ze stosunku pracy, umowy zlecenia, o dzieło, wolnych zawodów, działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej,

• przychody o charakterze subwencyjnym np. renty, emerytury,

• przychody z kapitałów i praw majątkowych np. z akcji, obligacji, odsetek od oszczędności,

• z innych źródeł.

Na zakres przedmiotowy podatku istotny wpływ mają takŜe zwolnienia przedmiotowe, których katalog zawarty jest w art. 21 ustawy. Jest on dość rozbudowany – tu ograniczymy się tylko do podziału tych zwolnień na trzy kategorie:

• zwolnienia wynikające z faktu, iŜ otrzymane przychody nie wiąŜą się z uzyskaniem dochodu np. róŜnego rodzaju odszkodowania,

• zwolnienia o charakterze społecznym np. pomoc uzyskiwana przez osoby dotknięte zdarzeniami losowymi,



41

• zwolnienia o charakterze stymulacyjnym, mającym pobudzić podatników do określonych działań np. zwolnienie z podatku dochodów z tytułu prowadzenia szkoły w takiej części, w jakiej zostały one wydatkowane na cele szkoły.

Podstawę opodatkowania stanowi łączna kwota dochodów uzyskanych przez podatnika w ciągu roku podatkowego po uwzględnieniu przysługujących podatnikowi ulg opisanych w ustawie.

Skala podatkowa ma tu charakter progresji szczeblowanej, zaś stawki – charakter procentowy, w roku 2008 stawki wynoszą 19 %,30% i 40 % a w roku 2009 zostaną obniŜone do 18% i 32 %.

Podatek ten jest oparty na zasadzie samoobliczenia. MoŜe być pobierany za pośrednictwem płatnika lub teŜ wpłacany bezpośrednio przez podatnika. Podatnicy uzyskujący dochody z samodzielnie wykonywanej działalności są zobowiązani do wpłacania comiesięcznych zaliczek na podatek (do 20 dnia następnego miesiąca) i do rozliczenia podatku za cały rok podatkowy czyli rok kalendarzowy. Za podatników uzyskujących dochody za pośrednictwem płatnika np. z tytułu umów o pracę, zlecenia zaliczki na podatek dochodowy pobiera i wpłaca płatnik.

Podatek dochodowy od osób prawnych

Głównym źródłem regulacji prawnej dla podatku dochodowego od osób prawnych jest ustawa z dnia 15

lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000r. nr 54 poz. 654 z późn. zm.). Jest to podatek bezpośredni, zwyczajny o charakterze dochodowym i rzeczowym – nie uwzględnia się tu sytuacji osobistej podatnika. Zaliczany jest do podatków państwowych ale w pewnej części zasila takŜe budŜety jednostek samorządu terytorialnego.

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (z wyjątkiem spółek osobowych) a takŜe podatkowe grupy kapitałowe (czyli grupy co najmniej dwóch spółek prawa handlowego, które dla celów podatkowych mogą występować jako jeden podmiot). W sprawach przedmiotowego podatku właściwy miejscowo jest naczelnik Urzędu Skarbowego, w którego obszarze działania podatnik ma siedzibę.

Zgodnie z ustawą podatnicy mogą być objęci:

• nieograniczonym obowiązkiem podatkowym – podlegają mu te podmioty, które mają siedzibę lub zarząd na terytorium RP. Płacą podatek zarówno od dochodów uzyskanych w Polsce jak i poza jej granicami,

• ograniczonym obowiązkiem podatkowym – podlegają mu te podmioty, które mają siedzibę lub zarząd poza terytorium RP. Płacą podatek tylko od dochodów uzyskanych na terenie Polski.

Zakres podmiotowy podatku zawęŜają zwolnienia podmiotowe opisane w art. 6 ustawy. Obejmują one m.in. Skarb Państwa, NBP, jednostki budŜetowe, fundusze celowe, fundusze emerytalne, ZUS.

Przedmiotem opodatkowania jest dochód bez względu na rodzaj przychodów, z jakich został osiągnięty. Dochód to nadwyŜka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania. JeŜeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów – róŜnica jest stratą. O wysokość tej straty podatnik moŜe obniŜyć dochód w najbliŜszych, kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych przy czym wysokość tego obniŜenia w którymkolwiek z tych lat nie moŜe przekroczyć 50% kwoty straty.

Zastosowana tu została skala proporcjonalna a stawka procentowa - od 2002 roku jest ona systematycznie obniŜana z 28 % do obecnych 19%.



42

Rozliczenie tego podatku jest zasadniczo oparte na metodzie samoobliczenia. Podatnicy i płatnicy nie składają w trakcie roku podatkowego deklaracji podatkowych – są natomiast zobowiązani do:

• płacenia miesięcznych zaliczek na poczet podatku (do 20 dnia następnego miesiąca),

• złoŜenia zeznania o wysokości dochodu (straty) osiągniętego w roku podatkowym – do końca trzeciego miesiąca roku następnego i w tym terminie wpłacić naleŜny podatek.

Podatek od towarów i usług – zagadnienia podstawowe

Głównym źródłem regulacji prawnej dla podatku od towarów i usług (VAT) jest ustawa z dnia 11.03.2004r.

o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 z późn.zm.). Jest to podatek państwowy, który w całości stanowi dochód budŜetu państwa, powszechny, rzeczowy i obligatoryjny o charakterze pośrednim (cięŜar zapłaty podatku jest przenoszony z podatnika formalnego na konsumenta). Podatek VAT jest podatkiem od sprzedaŜy (obrotu) rozumianej jako odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawa towarów.

Urzędem właściwym w sprawach podatku VAT jest urząd właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności, a jeŜeli czynności te wykonuje się na terenie dwóch lub więcej urzędów – w przypadku osób fizycznych – w urzędzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Podatnicy wykonujący czynności podlegające ustawie o VAT mają obowiązek przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu złoŜyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne (formularz VAT – R).

Podkreślenia wymaga fakt, iŜ na gruncie przepisów ustawy o VAT funkcjonuje pojęcie „małego podatnika” tj. takiego, u którego wartość sprzedaŜy nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyraŜonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 Euro (w roku 2008 jest to kwota 3 014 000 zł). Mały podatnik ma moŜliwość kwartalnego rozliczania się z fiskusem z podatku VAT – jeŜeli chce z tego uprawnienia skorzystać musi na piśmie zawiadomić o tym zamiarze naczelnika Urzędu Skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował przedmiotowa metodę (zwana równieŜ „metodą kasową”). Mały podatnik, który zaczął korzystać z tej metody nie moŜe z niej samodzielnie zrezygnować wcześniej, niŜ po upływie 12 miesięcy w trakcie których rozliczał się tą metodą. O rezygnacji z metody kasowej równieŜ powinien zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego (do końca kwartału, w którym stosował te metodę).

Przedmiotem podatku od towarów i usług są enumeratywnie wyliczone w ustawie czynności profesjonalnego obrotu gospodarczego o charakterze odpłatnym a w szczególności odpłatna dostawa towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie lub dostawa towarów.

Podstawą opodatkowania w podatku od towarów i usług jest obrót czyli kwota naleŜna z tytułu sprzedaŜy pomniejszona o kwotę naleŜnego podatku. Kwota naleŜna obejmuje całość świadczenia naleŜnego od nabywcy.

W podatku od towarów i usług obowiązuje skala proporcjonalna charakteryzująca się niezmiennością stawki podatkowej. W skali tej funkcjonują wyłącznie stawki procentowe obejmujące:

• stawkę podstawową – 22% - jest ona stosowana wobec wszystkich towarów i usług, które nie są objęte innymi stawkami,

• stawkę zredukowaną – 7% - stosowaną do opodatkowania ściśle wymienionych w załączniku do ustawy towarów i usług,

• stawkę zerową – która w odróŜnieniu od zwolnienia podatkowego uprawnia podatnika formalnego do otrzymania zwrotu całego podatku, jaki był pobrany przez organ podatkowy. Jest ona stosowana przy opodatkowaniu eksportu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów a takŜe w innych szczególnych przypadkach.



43

Ewidencjonowanie sprzedaŜy za pomocą kas fiskalnych

Stosownie do art.111 ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy dokonujący sprzedaŜy na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku naleŜnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

• podatnicy naruszający obowiązek określony powyŜej do czasu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku naleŜnego przy zastosowaniu kas rejestrujących tracą prawo do obniŜenia kwoty podatku naleŜnego o kwotę stanowiącą równowartość 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.

• podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku naleŜnego w obowiązujących terminach, mogą odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup kaŜdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania w wysokości 50% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niŜ 2 500 zł.

• w przypadku gdy podatnik rozpoczął ewidencjonowanie obrotu w obowiązujących terminach i wykonuje wyłącznie czynności zwolnione od podatku lub jest podatnikiem zwolnionym od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9, urząd skarbowy dokonuje zwrotu kwoty określonej w ust. 4 na rachunek bankowy podatnika w terminie do 25 dnia od daty złoŜenia wniosku przez podatnika.

• podatnicy są obowiązani do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, w przypadku gdy w okresie 3 lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania zaprzestaną ich uŜywania lub nie dokonują w obowiązującym terminie zgłoszenia kasy do obowiązkowego przeglądu technicznego przez właściwy serwis, a takŜe w przypadkach naruszenia warunków związanych z odliczeniem tych kwot.

Szczegółowe zasady ewidencjonowania sprzedaŜy za pomocą kas fiskalnych reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 czerwca 2008 r. w sprawie kas rejestrujących określające zwolnienia na czas określony niektórych grup podatników oraz niektórych czynności z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku naleŜnego przy zastosowaniu kas rejestrujących oraz sposób, warunki i tryb odliczania od podatku naleŜnego (zwrotu) kwoty, o której mowa w art. 111 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej.

Rozporządzenie zwalnia z obowiązku ewidencjonowania:

1) do dnia 31 grudnia 2008 r. - sprzedaŜ w zakresie czynności wymienionych w załączniku do rozporządzenia,

2) do dnia 31 października 2008 r.- czynności objęte do dnia 30 czerwca 2008 r. zwolnieniem z obowiązku ewidencjonowania wymienione w załączniku do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. Nr 245, poz. 1807), których nie dotyczą poz. 5, 9, 15, 16, 18-20, 23 załącznika do rozporządzenia.

Zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania do dnia 31 grudnia 2008 r. równieŜ:

1. podatników dokonujących sprzedaŜy towarów i usług wymienionych w poz. 1-33 załącznika do rozporządzenia, o którym mowa w § 2 pkt 2, jeŜeli w pierwszym półroczu 2008 r. udział obrotów z tytułu tej sprzedaŜy w obrotach ogółem podatnika z działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy był wyŜszy niŜ 70 %,

2. podatników opłacających zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej w zakresie działalności wymienionej,



44

a. w części I w lp. 1, 10, 12, 26, 31-34, 40-45, 47-50, 54, 58, 65, 74, 77, 78, 84, 92-95, w części V w lp. 3, 4 - usługi w zakresie transportu osób na rzece Dunajec przez flisaków pienińskich, w części VII w lp. 1 i 2, w części X i XI załącznika nr 3 do ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930, z późn. zm.3)), wykonywanej bez zatrudniania pracowników, z wyjątkiem małŜonka,

b. w części I w lp. 2, 7, 28, 35-39, 60-64, 79 i w części VIII załącznika nr 3 do ustawy, o której mowa w lit. A

c. - jeŜeli wcześniej nie powstał wobec nich obowiązek ewidencjonowania,

3. podatników, u których kwota obrotu z działalności, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy, nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 40.000 zł i jeŜeli wcześniej nie powstał wobec nich obowiązek ewidencjonowania, z zastrzeŜeniem ust. 4,

4. podatników rozpoczynających po dniu 30 czerwca 2008 r. sprzedaŜ, której dotyczy poz. 1-33 załącznika do rozporządzenia, w przypadkach gdy przewidywany przez podatnika udział obrotów z tytułu tej sprzedaŜy w obrotach ogółem podatnika z działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy planowanych do zrealizowania do końca 2008 r. - będzie wyŜszy niŜ 70 %.

Zwolnień z obowiązku ewidencjonowania nie stosuje się bez względu na wysokość osiąganych obrotów:

1. do podatników prowadzących działalność w zakresie sprzedaŜy gazu płynnego;

2. przy świadczeniu usług przewozów regularnych i nieregularnych pasaŜerskich w samochodowej komunikacji, z wyjątkiem przewozów, o których mowa w poz. 6 i 7 załącznika do rozporządzenia;

3. przy świadczeniu usług przewozu osób i ładunków taksówkami;

4. przy dostawie: silników spalinowych tłokowych, wewnętrznego spalania, typu stosowanego w pojazdach mechanicznych (PKWiU 34.10.1), nadwozi do pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep (PKWiU 34.2), części i akcesoriów do pojazdów mechanicznych i ich silników (PKWiU 34.3);

5. przy dostawie:

a) sprzętu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego, z wyłączeniem lamp elektronowych i innych elementów elektronicznych oraz części do aparatów i urządzeń do operowania dźwiękiem i obrazem, anten, (ex PKWiU 32),

b) sprzętu fotograficznego, z wyłączeniem części i akcesoriów do sprzętu i wyposaŜenia fotograficznego, (ex PKWiU 33.40.3);

6. przy dostawie wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, których sprzedaŜ nie moŜe korzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy;

7. przy dostawie nagranych, z zapisanymi danymi lub zapisanymi pakietami oprogramowania

8. komputerowego (w tym równieŜ sprzedawanymi łącznie z licencją na uŜytkowanie): płyt CD, DVD, kaset magnetofonowych, taśm magnetycznych (w tym kaset wideo), dyskietek, kart pamięci, kartridŜy;

9. przy dostawie wyrobów przeznaczonych do uŜycia, oferowanych na sprzedaŜ lub uŜywanych jako paliwa silnikowe albo jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych, bez względu na symbol PKWiU;

10. przy dostawie wyrobów tytoniowych (PKWiU 16.00), napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyŜej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, bez względu na symbol PKWiU, z wyjątkiem dostaw towarów, o których mowa w poz. 43 załącznika do rozporządzenia.



45

Dokonanie odliczenia zakupionej kasy fiskalnej następuje pod warunkiem złoŜenia przez podatnika do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, przed terminem rozpoczęcia ewidencjonowania, pisemnego zgłoszenia o liczbie kas rejestrujących i miejscu (adresie) ich uŜywania, które podatnik zamierza stosować do ewidencjonowania. Odliczenia mogą dokonać podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie nie później niŜ w obowiązujących ich terminach, przy uŜyciu kas rejestrujących spełniających wymagania określone w przepisach dotyczących kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników.

Prawo celne – zagadnienia podstawowe

Prawo celne - to zespół norm prawnych regulujących międzynarodowy obrót towarami, pobieranie z tego tytułu ceł i innych naleŜności publicznoprawnych jak równieŜ prawa i obowiązki podmiotów dokonujących takiego obrotu oraz organów celnych.

Funkcje prawa celnego:

• fiskalna – cła zasilają budŜet państwa,

• regulatora polityki handlowej – mogą ograniczać lub stymulować działalność gospodarczą poprzez róŜnego rodzaju zakazy, nadmierne wymagania lub teŜ ulgi czy szczególne uprawnienia,

• społeczna (ochronna) – regulacje celne wpływają na ochronę środowiska, porządku i bezpieczeństwa publicznego, zdrowia itp.

• porządkowa – przepisy te dyscyplinują obrót towarowy z zagranicą, są ukierunkowane na zwalczanie zjawisk kryminogennych jak równieŜ zapobieganie im.

Źródła prawa celnego

Od dnia 1 maja 2004r. polskie prawo celne stało się częścią prawa celnego Unii Europejskiej którego podstawową, fundamentalną zasadą jest unia celna. Jej istota polega na zniesieniu przez państwa członkowskie ceł i innych podobnych ograniczeń w obrocie wewnętrznym jak równieŜ wprowadzenie wobec krajów trzecich wspólnej taryfy zewnętrznej. W związku z powyŜszym obecna regulacja prawa celnego w Polsce ma charakter dwuszczeblowy:

• wspólnotowe prawo celne na które składa się m.in. Kodeks celny UE wraz z przepisami wykonawczymi, Wspólnotowa Taryfa Celna, umowy handlowe UE i inne.

• krajowe prawo celne na które składa się m.in. ustawa z dnia 19.03.2004r. Prawo celne, ustawa o SłuŜbie Celnej, ustawa Ordynacja podatkowa, Kodeks karny skarbowy i inne.



46

Ogólne zasady stosowania prawa celnego

� zgodnie z zasadą nadrzędności prawa wspólnotowego nad prawem krajowym naleŜy bezpośrednio stosować przepisy prawa wspólnotowego,

� w razie sprzeczności przepisów prawa wspólnotowego z przepisami krajowymi pierwszeństwo maja przepisy wspólnotowe,

� przepisy krajowe mają charakter uzupełniający w stosunku do norm wspólnotowych – nie są stosowane zamiast tych norm lecz mają za zadanie doprecyzować wspólnotowy system prawny.

Cło – istota i rodzaje

Pojęcie, charakter i istota cła nie jest zdefiniowana zarówno w przepisach prawa wspólnotowego jak i polskiego. Najogólniej moŜna powiedzieć, Ŝe cło jest specyficznym rodzajem podatku tj. świadczeniem pienięŜnym, przymusowym i bezzwrotnym, które musi być uiszczone aby towar mógł być wwieziony do danego kraju lub z niego wywieziony.

Definicje:

• podmiot czynny (uprawniony) – państwo lub organizacja międzynarodowa (np. UE),

• podmiot bierny (zobowiązany) – kaŜdy podmiot dokonujący obrotu towarowego z zagranicą,

• przedmiot cła – wywóz towaru za granicę (eksport), przywóz towaru z zagranicy do kraju (import) a takŜe przewóz towaru przez wspólnotowy obszar celny (tranzyt),

• podstawa poboru cła – co do zasady jest nią transakcyjna wartość celna towaru. Zasady jej obliczania szczegółowo regulują przepisy celne.

• skala i stawki celne – wyraŜone kwotowo, procentowo lub w systemie mieszanym (kwotowo-procentowym).

Główne rodzaje ceł:

• ze względu na cel pobierania – cła fiskalne (wprowadzane na ogół przez państwa o niskim poziomie rozwoju gospodarczego) oraz cła ochronne (ich celem jest ochrona rynku wewnętrznego i produkcji krajowej),

• ze względu na kierunek ruchu towarów – cła przywozowe (importowe), wywozowe (eksportowe) oraz tranzytowe (przewozowe),

• ze względu na rodzaj taryfy celnej – cła maksymalne (stosowane wobec krajów, którym nie przyznano tzw. klauzuli najwyŜszego uprzywilejowania) oraz cła minimalne (stosowane wobec krajów, którym przyznano taką klauzulę).



47

Organy celne i ich kompetencje

W Polsce system organów celnych tworzą:

1/ naczelnicy urzędów celnych – jako organy I instancji, do których kompetencji naleŜy m.in.:

• nadawanie towarom przeznaczenia celnego,

• dokonywanie wymiaru i poboru naleŜności celnych,

• sprawowanie dozoru celnego i kontroli celnej,

• zwalczanie i ściganie przestępstw i wykroczeń skarbowych.

2/ dyrektorzy izb celnych – do ich kompetencji naleŜy m.in.:

• pełnienie funkcji organu odwoławczego od decyzji wydanych przez naczelników urzędów celnych,

• pełnienie funkcji organu I instancji w ściśle określonych sprawach,

• sprawowanie nadzoru nad naczelnikami urzędów celnych.

3/ Minister ds. Finansów Publicznych – do którego kompetencji naleŜy m.in.:

• tworzenie i znoszenie urzędów i izb celnych,

• prowadzenie postępowań w wybranych rodzajach spraw celnych,

• sprawowanie nadzoru w sprawach, w których właściwe są organy celne,

• współdziałanie w kształtowaniu polityki celnej państwa,

• współpracowanie z organami celnymi innych państw.

„SZKOLENIE SPECJALISTYCZNE DLA PRACOWNIKÓW SAL … · Wolność podejmowania i wykonywania...

Documents

Transcript of „SZKOLENIE SPECJALISTYCZNE DLA PRACOWNIKÓW SAL … · Wolność podejmowania i wykonywania...