Arkusz SMOŁDZINO (10) - bazadata.pgi.gov.plbazadata.pgi.gov.pl/data/mgsp/txt/mgsp0010.pdf · ją...

P A Ń S T W O W Y I N S T Y T U T G E O L O G I C Z N Y P AŃS T W O W Y I N S T Y T U T B A D A W C Z Y

O P R A C O W A N I E Z A M Ó W I O N E P R Z E Z M I N I S T R A ŚR O D O W I S K A

OBJAŚNIENIA

DO MAPY GEOŚRODOWISKOWEJ POLSKI

1:50 000

Arkusz SMOŁDZINO (10)

Warszawa 2009

Autorzy: ALICJA POBRATYN *, ALEKSANDER CWINAROWICZ**,JERZY KRÓL **, IZABELA BOJAKOWSKA***, PAWEŁ KWECKO***,

ANNA PASIECZNA ***, HANNA TOMASSI-MORAWIEC***

Główny koordynator MGśP: MAŁGORZATA SIKORSKA-MAYKOWSKA***

Redaktor regionalny planszy A: ALBIN ZDANOWSKI***

Redaktor regionalny planszy B: OLIMPIA KOZŁOWSKA***

Redaktor tekstu: PRZEMYSŁAW KARCZ***

* – Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o., ul. Hauke Bosaka 3A, 25-214 Kielce

**- Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu Proxima SA, ul Wierzbowa 15, 50-056 Wrocław

*** – Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

ISBN ……………….

Copyright by PIG and MŚ, Warszawa 2009

Spis treści

I. Wstęp – A. Pobratyn......................................................................................................... 3

II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza – A. Pobratyn............................................. 3

III. Budowa geologiczna – A. Pobratyn.................................................................................. 5

IV. ZłoŜa kopalin – A. Pobratyn............................................................................................. 8

1. Piaski ...................................................................................................................... 10

2. Surowce ilaste ceramiki budowlanej...................................................................... 11

V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin – A. Pobratyn........................................................... 11

VI. Perspektywy i prognozy występowania kopalin – A. Pobratyn...................................... 12

VII. Warunki wodne – A. Pobratyn........................................................................................ 15

1. Wody powierzchniowe........................................................................................... 15

2. Wody podziemne.................................................................................................... 16

VIII. Strefa wybrzeŜa morskiego – A. Pobratyn...................................................................... 19

IX. Geochemia środowiska ................................................................................................... 20

1. Gleby – A. Pasieczna, P. Kwecko.......................................................................... 20

2. Osady– I. Bojakowska............................................................................................ 22

3. Pierwiastki promieniotwórcze – H Tomassi – Morawiec...................................... 25

X. Składowanie odpadów – J. Król, A. Cwinarowicz.......................................................... 27

XI. Warunki podłoŜa budowlanego – A. Pobratyn............................................................... 34

XII. Ochrona przyrody i krajobrazu – A. Pobratyn................................................................ 35

XIII. Zabytki kultury – A. Pobratyn......................................................................................... 41

XIV. Podsumowanie – A. Pobratyn......................................................................................... 43

XV. Literatura ......................................................................................................................... 45

3

I. Wstęp

Arkusz Smołdzino (10) Mapy geośrodowiskowej Polski w skali 1 : 50 000 wykonany

został w Przedsiębiorstwie Geologicznym sp. z o.o. w Kielcach, zgodnie z obowiązującą in-

strukcją (Instrukcja..., 2005) oraz z wytycznymi zmian (poszerzenia) pozyskiwanych danych

dotyczących opracowania warstwy normatywnej „złoŜa kopalin” w ramach V etapu realizacji

Mapy geośrodowiskowej Polski.

Przy opracowaniu arkusza mapy wykorzystano materiały archiwalne zamieszczone na

arkuszu Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1: 50 000 wykonanej w 2003 roku

w Oddziale Geologii Morza Państwowego Instytutu Geologicznego w Gdańsku (Karger,

2003).

Mapa geośrodowiskowa zawiera dane zgrupowane w warstwach informacyjnych: kopa-

liny, górnictwo i przetwórstwo kopalin, wody powierzchniowe i podziemne, geochemia śro-

dowiska, składowanie odpadów, warunki podłoŜa budowlanego, ochrona przyrody i krajobra-

zu oraz zabytków kultury.

Mapa przeznaczona jest do praktycznego wspomagania regionalnych i lokalnych dzia-

łań gospodarczych, w tym planowania przestrzennego, zwłaszcza w zakresie wykorzystania

i ochrony zasobów złóŜ oraz środowiska przyrodniczego.

Materiały do mapy zebrano w Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku i Delegaturze Urzę-

du w Słupsku, w Starostwie Powiatowym w Słupsku oraz w Urzędach Gminnych w: Ustce,

Smołdzinie, Słupsku, Główczycach i Damnicy, w Centralnym Archiwum Geologicznym

w Warszawie oraz u uŜytkowników złóŜ.

Dane dotyczące złóŜ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych, opraco-

wanych dla komputerowej bazy danych o złoŜach i wystąpieniach kopalin.

Zebrane informacje sprawdzono i uzupełniono podczas przeprowadzonego w sierpniu

2008 roku zwiadu terenowego.

II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza

Obszar arkusza Smołdzino ograniczają współrzędne geograficzne: 17°00′–17°15′ dłu-

gości geograficznej wschodniej i 54°30′–54°40′ szerokości geograficznej północnej. Admini-

stracyjnie omawiany teren połoŜony jest w północno-zachodniej części województwa pomor-

skiego, na terenie powiatu słupskiego i obejmuje fragmenty gmin: Ustka, Smołdzino, Słupsk,

Główczyce i Damnica. Opisany arkusz posiada całkowitą powierzchnię około 300 km2

4

(w tym większą część stanowi ląd, 20 km2 zajmuje powierzchnia Jeziora Gardno, 5 km2 sta-

nowi część morska).

Zgodnie z fizycznogeograficznym podziałem Polski (Kondracki, 2002), przewaŜająca

część omawianego arkusza znajduje się na Wysoczyźnie Damnickiej, część północna naleŜy

do WybrzeŜa Słowińskiego, a tylko niewielki fragment na zachód od Słupi zalicza się do

Równiny Słupskiej (fig. 1).

J.Gardno

J. Łebsko

Słupia

Łupawa

Słupia

Morze Bałtyc

kie

Izbica

Wrześnica Łupawa

SmołdzinoPoddąbie

USTKA

SŁUPSK

Rowy

Główczyce

313. 43

313. 41

313. 44

314. 46

314. 51

1 - Granica podprowincji, 2 - Granica makroregionu, 3 - Granica mezoregionu

Fig. 1. PołoŜenie arkusza Smołdzino na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002)

0 5 10 15 20 25 km

1 2 3

Podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie (314)Makroregion: Pojezierze Zachodniopomorskie (314.4)Mezoregion: Wysoczyzna Polanowska (314.46), Makroregion: Pojezierze Wschodniopomorskie (314.5)Mezoregion: Pojezierze Kaszubskie (314.51)

Podprowincja: PobrzeŜa Południowobałtyckie (313)Makroregion: PobrzeŜe Koszalińskie (313.4)Mezoregiony: WybrzeŜe Słowińskie (313.41), Równina Słupska (313.43)Wysoczyzna Damnicka (313.44)

Prowincja: NiŜ Środkowoeuropejski (31)

Fig. 1. PołoŜenie arkusza Smołdzino na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002)

1 – granica podprowincji, – granica makroregionu, 2 – granica mezoregionu

5

Pod względem klimatycznym teren arkusza Smołdzino naleŜy do regionu nadmorskie-

go. Panują tu łagodne warunki klimatyczne, zdeterminowane bliskim sąsiedztwem Bałtyku.

Temperatury zimą wahają się od -1,0°C do -1,5°C, a latem od 13,0°C do 13,5°C, średnia tem-

peratura roczna wynosi tylko 7,5°C. Opady są tu niewielkie, średnie sumy roczne wynoszą od

600 do 650 mm. Pokrywa śnieŜna zalega 60–70 dni, a okres wegetacyjny trwa 200 dni (Sta-

chy, 1987). W skali całego roku dominują wiatry z kierunku zachodniego i północno-

zachodniego.

Kompleksy leśne zajmują około 30% powierzchni arkusza, są to głównie siedliska lasu

mieszanego. Niewielką część powierzchni arkusza Smołdzino zajmują grunty orne wyŜszych

klas (I–IVa). Największe skupienie gruntów rolnych, podlegających ochronie, znajduje się w

południowo wschodniej części omawianego obszaru.

Sieć komunikacyjna jest dobrze rozwinięta. Z południa na północny wschód przebiega

droga krajowa nr 213 Słupsk – Łeba. Przez południowy skraj arkusza przebiega jedyna czyn-

na linia kolejowa, łącząca Słupsk z Lęborkiem.

Plany strategii rozwoju regionu przewidują, Ŝe w przyszłości podstawą gospodarki na

tym terenie będą usługi, turystyka i agroturystyka oraz drobny i średni przemysł.

III. Budowa geologiczna

Budowa geologiczna arkusza Smołdzino przedstawiona została na podstawie Szczegó-

łowej mapy geologicznej Polski 1:50 000 i objaśnień tekstowych (Petelski, 2006a, b).

Obszar objęty arkuszem Smołdzino leŜy na Wyniesieniu Łeby na obszarze wschodnio-

europejskiej platformy prekambryjskiej. PodłoŜe krystaliczne w postaci wylewnych skał pro-

terozoiku, występuje na głębokości 3422 m (otwór Smołdzino IG-1). W otworze tym osią-

gnięto strop osadów paleogenu i neogenu na głębokości 111 m; kredy 135 m; jury 189 m;

triasu 281 m; permu 556 m; syluru 638 m; ordowiku 2745 m; kambru 2792 m i proterozoiku -

3422.

Na całym obszarze arkusza utwory kredy leŜą poziomo na głębokości około

135,0 m p.p.m. Są to utwory kredy górnej – mastrychtu, wykształcone w postaci margli sza-

rych piaszczystych z glaukonitem, czertami i bułami krzemiennymi.

Głębokość zalegania stropu osadów paleogenu i neogenu na obszarze arkusza jest bar-

dzo zróŜnicowana. Przez obszar całego arkusza z południowego zachodu na północny wschód

przebiega głęboka dolina Gardna. Dno jej znajduje się poniŜej 120 m p.p.m. Na południe od

doliny Gardna strop utworów paleogenu i neogenu wznosi się do +20 m n.p.m., a na północ

6

od niej przekracza wysokość 20 m p.p.m. Osady paleogenu i neogenu stwierdzono jedynie

w profilach otworów wiertniczych. MiąŜszość serii osadów paleogenu i neogenu wynosi

maksymalnie 70 m.

Osadami paleogenu są piaski, mułki i iły z glaukonitem, zielonoszare i szare. MiąŜszość

ich wynosi około 20 m, a strop płoŜony jest na wysokości około 104 m n.p.m.

Osady neogenu wykształcone są w postaci piasków z miką miejscami z węglem brunat-

nym. MiąŜszość tych osadów wynosi około 50 m.

Utwory czwartorzędowe na terenie arkusza Smołdzino osiągają miąŜszość ponad

127 m. Wydzielone poziomy glin zwałowych reprezentujących zlodowacenia najstarsze (zlo-

dowacenie Narwi), południowopolskie (Nidy, Sanu 1 i Sanu 2), środkowopolskie (Odry

i Warty) i północnopolskie (zlodowacenie Wisły).

Najstarsze osady plejstoceńskie to osady zlodowacenia Narwi, które nawiercono w do-

linie Gardna. Są to piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe z kawałkami węgla brunatnego o miąŜ-

szości ponad 4,5 m. Ich strop znajduje się na wysokości 123 m p.p.m. WyŜej w profilu na-

wiercono poziom szarych glin zwałowych, są to gliny silnie zapiaszczone, o niewielkiej za-

wartości Ŝwirów.

Lądolód zlodowaceń południowopolskich pozostawił trzy poziomy glin zwałowych, re-

prezentujących zlodowacenie Nidy, Sanu 1 oraz Sanu 2. Sedymentacja glin zwałowych zlo-

dowacenia Nidy poprzedzona była akumulacją piasków róŜnoziarnistych i Ŝwirów wodnolo-

dowcowych z głazikami. Poziom szarych glin zwałowych wykazuje silne deformacje glaci-

tektoniczne, są to gliny charakteryzujące się znaczną przewagą wapieni paleozoicznych nad

skałami krystalicznymi. Zlodowacenie Sanu 1 reprezentuje seria piasków i Ŝwirów wodnolo-

dowcowych. Osady te były akumulowane na przedpolu transgredującego lądolodu. Poziom

szarych glin zwałowych występuje jedynie w najgłębszej części doliny Gardna. Gliny te cha-

rakteryzują się przewagą skał krystalicznych nad wapieniami paleozoicznymi. Zlodowacenie

Sanu 2 reprezentuje poziom glin zwałowych szarych, miejscami brunatnych. Gliny te charak-

teryzują się niezbyt wysoką przewagą skał krystalicznych nad wapieniami paleozoicznymi.

Poziom tych glin stwierdzono jedynie w dolinie Gardna.

Zlodowacenia środkowopolskie reprezentowane są przez gliny zwałowe, piaski i Ŝwiry

oraz mułki zastoiskowe zlodowacenia Odry oraz piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe i gliny zwa-

łowe zlodowacenia Warty.

Piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe zlodowacenia Odry akumulowane były na przedpolu

transgredującego lądolodu. Występują w centralnej części arkusza wzdłuŜ południowej części

krawędzi doliny Gardna. Mułki zastoiskowe – są to osady frakcji grubopyłowej z domieszką

7

piasków drobnoziarnistych, osady te są słabo wapniste. Szare gliny zwałowe tego zlodowace-

nia charakteryzują się wysoką, wyrównaną w profilu przewagą wapieni paleozoicznych nad

skałami krystalicznymi. Gliny te występują prawie na całym obszarze arkusza z wyjątkiem

części północno-zachodniej.

Gliny zwałowe zlodowacenia Warty występują na obszarze całego arkusza. W części

północno-zachodniej arkusza spoczywają bezpośrednio na osadach paleogenu i neogenu,

w pozostałej części podścielone są utworami wodnolodowcowymi akumulowanymi na przed-

polu transgredującego lądolodu. Gliny te o barwie szarej są silnie zapiaszczone, charakteryzu-

ją się przewagą okruchów skał osadowych nad krystalicznymi.

Na obszarze arkusza występują takŜe osady zlodowacenia północnopolskiego (zlodo-

wacenie Wisły – stadiał środkowy i górny). Reprezentują je dwa poziomy glin zwałowych

oraz towarzyszące im osady wodnolodowcowe. Piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe podścielają-

ce gliny zwałowe stadiału środkowego zlodowacenia Wisły, wykazują zmienną miąŜszością

wahającą się od 2 m do ponad 50 m. Gliny zwałowe tego stadiału o barwie szaro-brązowej

charakteryzują się wysoką koncentracją okruchów wapieni paleozoicznych, dwukrotnie prze-

wyŜszającą koncentrację fragmentów skał krystalicznych.

Gliny zwałowe stadiału górnego zlodowacenia Wisły, o barwie brązowej są silnie zwie-

trzałe. Towarzyszące glinie osady lodowcowe – piaski, Ŝwiry i głazy często podścielają gliny

lub budują moreny czołowe. Na przedpolu tych moren akumulowane były iły i mułki zasto-

iskowe.

Czwartorzęd nierozdzielony to iły, mułki i piaski pyłowate jeziorno-lodowcowe, piaski

i gliny deluwialne, piaski rzeczne i delt przymorskich, piaski morskie mierzei, piaski i namu-

ły rzeczne tarasów zalewowych rzek Słupi i Łupawy, piaski i mułki den dolinnych i zagłębień

bezodpływowych, piaski i mułki stoŜków napływowych oraz piaski eoliczne w wydmach.

Osady holoceńskie, to: iły, mułki i piaski (mady) rzeczne delt, piaski morskie litoralne

(przybrzeŜne) i jeziorne, namuły torfiaste i piaszczyste, torfy oraz piaski morskie plaŜowe.

Iły, mułki i piaski pyłowe z humusem to najmłodsze osady stoŜka deltowego Łupawy.

Piaski morskie litoralne (przybrzeŜne) wyścielające obniŜenie Niziny Gardzieńsko-Łebskiej.

Są to piaski drobno i średnioziarniste, szare i popielate o miąŜszości do 7 m.

Namuły torfiaste i piaszczyste tworzą się współcześnie na brzegu jeziora Gardno, są to

piaski drobnoziarniste pyłowe z przewarstwieniami torfów.

Torfy występują w zagłębieniach wytopiskowych, dnach dolin rzecznych tworząc rów-

ninę torfową wokół jeziora Gardno. Piaski morskie plaŜowe to piaski kwarcowe róŜnoziarni-

ste tworzące współczesną plaŜę (fig. 2).

8

J.Gardno

J. Łebs

ko

Słupia

Słupia

J. Kr zynia

Morze Bałtyckie

Izbica

0 5 10 15 20 25 km

Fig. 2. PołoŜenie arkusza Smołdzino na tle Mapy geologicznej w skali 1:500.000 wg L. Marks, i in.; (2006)

1 11

13 14 15 17 18

2 3 5 6

Czwartorzęd; holocen: 1. piaski, mułki, iły i gytie jeziorne; 2. mułki, piaski i Ŝwiry morskie3. piaski, Ŝwiry, mady rzeczne oraz torfy i namuły, plejstocen: 5. piaski eoliczne, lokalnie w wydmach6. piaski i Ŝwiry stoŜków napływowych; 11. piaski, Ŝwiry i mułki rzeczne; 13. Iły, mułki i piaski zastoiskowe;14. Piaski i Ŝwiry sandrowe; 15. Piaski i mułki kemów; 17. świry, piaski, głazy i gliny moren czołowych;18. Gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i Ŝwiry lodowcowe

Ciągi drobnych form rzeźby:

- kemy

- ozy

1

11

13

3

3 3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

32

3

3

3 3

3

2

5 5

5

5

55

5

66

1113

13

13

14

14

14

1414

14

1414

1414

14

14

14

141414

14

14 14

15

1515

17

1717

17

171717

17

17

17

17

17

17

17

17

17

17

1717

18

18

18

18

18

18

1818

181818

18

18

18

18

18

18

18

18

18 18

18

18

IV. ZłoŜa kopalin

Na obszarze, objętym arkuszem Smołdzino, udokumentowano 5 złóŜ kruszywa natural-

nego – piasków. Są to: „Objazda”, „Wiklino”, „Wiklino II”, „Siemianice II” i „Siemianice

IV”.

W granicach arkusza połoŜony jest teŜ niewielki fragment udokumentowanego złoŜa

iłów „Machowinko” – tabela 1 (Gientka i in., 2008). ZłoŜe piasków „śelkowo” zostało wy-

kreślone z bilansu.

Fig. 2. PołoŜenie arkusza Smołdzino na tle Mapy geologicznej Polski w skali 1:500 000 wg L. Marksa, A. Bera, W. Gogołka, K. Piotrowskiej, (red.), 2006.

Tabela 1

ZłoŜa kopalin i ich charakterystyka gospodarcza oraz klasyfikacja

Zasoby geologiczne –

bilansowe (tys. t tys.m3*)

Kategoria rozpoznania

Stan zago-spodarowa-nia złoŜa

Wydobycie (tys. t.)

Zastosowanie kopaliny

Klasyfikacja złoŜa Numer

złoŜa na mapie

Nazwa złoŜa Rodzaj

kopaliny

Wiek kom-pleksu litolo-

giczno-surowcowego

Wg stanu na rok 2007 Klasy 1 – 4

Klasy A – C

Przyczyny konflik-towości złoŜa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 Machowinko* i(ir) Q 21,556* C2 N - Skb 4 B Gl 3 Wiklino p Q 67 C*1 Z - Sb 4 A 4 Wiklino II p Q 509 C*1 N - Sb 4 A 5 Siemianice II p Q 1388 C*1 Z - Sb 4 A 6 Siemianice IV p Q 1620 C1 G 35 Sb, Sd 4 A 7 Objazda p Q 1 013 C1 Z - Sd 4 A śelkowo p Q - - ZWB - - - -

Objaśnienia: Rubryka 2: – * złoŜe Machowinko połoŜone jest w większej części w granicach arkusza Ustka Rubryka 3: – p – piasek, i(ir)– iły i łupki ilaste o róŜnym zastosowaniu (do produkcji kruszywa lekkiego). Rubryka 4: – Q – czwartorzęd Rubryka 6: – kategoria rozpoznania zasobów udokumentowanych: kopalin stałych C1, C2

złoŜe zarejestrowane (kategoria przypisana umownie) – C*1 Rubryka 7: – złoŜa: G – zagospodarowane, N – niezagospodarowane, Z – zaniechane, ZWB – złoŜe wykreślone z bilansu (zlokalizowane na mapie dokumentacyjnej za-

mieszczonej w materiałach archiwalnych) Rubryka 9: – Sb – dla potrzeb budownictwa, Sd – dla drogownictwa, Skb – dla kruszyw budowlanych Rubryka 10: – złoŜa: 4 – powszechne; licznie występujące, łatwo dostępne Rubryka 11: – złoŜa: A – małokonfliktowe, B – konfliktowe Rubryka 12: – Gl – ochrona gleb

9

10

1. Piaski

ZłoŜe kruszywa naturalnego (piasku) „Objazda” udokumentowane zostało w kat. C1

i zajmuje powierzchnię 6,40 ha (Pulkowski, 2002). Grubość nadkładu waha się od 0,3 m do

2,1 m i wynosi średnio 0,9 m. MiąŜszość złoŜa mieści się w przedziale 7,9 m do 9,6 m (śred-

nio 9,0 m). Średnie parametry jakościowe złoŜa przedstawiają się następująco: zawartość

frakcji poniŜej 2,0 mm – 97,04%, zawartość pyłów mineralnych – 3,92%, cięŜar nasypowy w

stanie utrzęsionym 1,76 Mg/m3. Według aktu zatwierdzenia kopalina moŜe być przydatna do

robót ziemnych (wymiana gruntów) oraz do drogownictwa. Udokumentowane zasoby wyno-

szą 1 013 tys. t.

ZłoŜe kruszywa naturalnego (piasku) „Wiklino” (Mikołajczyk, 1986) połoŜone około

1 km na północ od wsi Wiklino, ma powierzchnię 1,50ha, a jego udokumentowane zasoby

wynoszą 66,65 tys. t. MiąŜszość kopaliny wynosi średnio 5,0 m, a średnia miąŜszość nadkła-

du 0,35 m. Kruszywo złoŜa charakteryzuje się następującymi parametrami: zawartość frakcji

poniŜej 2,0 mm – 95,37%, zawartość pyłów mineralnych – 1,60%. Kopalina moŜe być przy-

datna w budownictwie.

Około 2,8 km na południe od złoŜa „Wiklino” leŜy złoŜe kruszywa naturalnego (piasku)

„Wiklino II”, o powierzchni 3,3ha, którego udokumentowane zasoby wynoszą 508,5 tys. t

(Helwak, Stepowicz, 1990). MiąŜszość kopaliny wynosi średnio 9,1 m, a średnia grubość

nadkładu – 1,7 m. Zawartość frakcji poniŜej 2,0 mm wynosi 96,00%, a zawartość pyłów wy-

nosi 1,50%. Kopalina ze złoŜa moŜe być wykorzystana w budownictwie i drogownictwie

ZłoŜe kruszywa (piasku) „Siemianice II” (Helwak,1986) połoŜone przy południowej

granicy arkusza, około 1,0 km na wschód od Siemianic, ma powierzchnię 6,51ha i zasoby

geologiczne 1388,2 tys. t. MiąŜszość kopaliny wynosi 20,5 m, a grubość nadkładu 1,5 m.

Kruszywo występujące w tym złoŜu charakteryzuje się następującymi parametrami: udział

frakcji poniŜej 2,0 mm 96,80%, zawartość pyłów mineralnych 1,10%. Surowiec moŜe być

wykorzystywany w budownictwie. ZłoŜe nie jest eksploatowane

Od wschodu ze złoŜem „Siemianice II” sąsiaduje złoŜe kruszywa naturalnego (piasku)

„Siemianice IV”, o powierzchni 5,49ha i zasobach geologicznych 1751 tys. t (Helwak, 1999).

MiąŜszość kopaliny wynosi 18,4 m, a grubość nadkładu 1,8 m. Kruszywo z tego złoŜa ma

następujące parametry: zawartość frakcji poniŜej 2,0 mm wynosi 97,30%, zawartość pyłów

mineralnych 1,20%. Surowiec moŜe być wykorzystywany w budownictwie i drogownictwie.

ZłoŜe kruszywa naturalnego (pospółki) „śelkowo” eksploatowane było od 1975 roku

do końca lat osiemdziesiątych (brak dokładnych danych zakończenia eksploatacji). Zasoby

11

złoŜa w znacznej części zostały wyeksploatowane. W wykonanym „Dodatku nr 1…” (Gurzę-

da, 2004) dokonano rozliczenia zasobów. Według stanu na 31.12.2004 roku, zasoby te wyno-

szą 0,0 Mg. Wyrobisko poeksploatacyjne nie zostało zrekultywowane, a teren częściowo po-

rośnięty jest samosiejkami sosny. ZłoŜe to zostało wykreślone z bilansu zasobów.

2. Surowce ilaste ceramiki budowlanej

Na obszarze arkusza Smołdzino leŜy niewielki fragment złoŜa iłu „Machowinko”, któ-

rego zasadnicza część znajduje się na sąsiadującym od zachodu arkuszu Ustka (Szapliński,

1977 a). ZłoŜe o powierzchni 92,10ha. Kopaliną są iły oraz inne utwory zastoiskowe (iły wy-

topieniowe, mułki i gliny), o średniej miąŜszości 22,6 m i średniej grubości nadkładu 1,4 m.

Surowiec moŜe być wykorzystywany do produkcji kruszywa ceramicznego – glinoporytu.

Parametry jakościowe kopaliny są następujące (wartości średnie) – zawartość: margla ziarni-

stego >1,0 mm – 0,24%; SiO2 – 54,9%, Al2O3 – 12,2%, Fe2 O3 – 5,3%, CaO + MgO – 9,37%;

pionowa szybkość spiekania – 13,9 mm/min; wydajność spieku – 0,73 m3/m2/godz.

Wszystkie złoŜa kruszywa naturalnego ze względu na ochronę zakwalifikowane zostały

do klasy 4 – złoŜa powszechne, licznie występujące i łatwo dostępne. ZłoŜa „Objazda”, „Sie-

mianice II”, „Siemianice IV”, „Wiklino” i „Wiklino II” zaliczono do małokonfliktowych.

Jako konfliktowe uznano złoŜe „Machowinko” ze względu na połoŜenie na gruntach rolnych

objętych ochroną. Klasyfikację złóŜ z punktu widzenia ochrony środowiska uzgodniono

z Geologiem Wojewódzkim.

V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin

Na obszarze arkusza Smołdzino eksploatowane jest tylko jedno złoŜe kruszywa natural-

nego (piasku) „Siemianice IV”. ZłoŜe eksploatowane jest od roku 2000 na podstawie koncesji

wydanej przez Wojewodę Pomorskiego, waŜnej do 31.12.2009 roku. Dla złoŜa ustanowiony

został obszar górniczy o powierzchni 6,84ha i teren górniczy o powierzchni 9,35ha. Eksplo-

atacja prowadzona jest systemem odkrywkowym. Surowiec nie podlega przeróbce i bezpo-

średnio po wydobyciu wywoŜony jest z kopalni.

Na mapie zaznaczono punkt wystąpienia kopaliny w rejonie miejscowości Zgojewo.

W rejonie tym prowadzona była eksploatacja piasku na lokalne potrzeby miejscowej ludności.

Obecnie brak jest śladów świadczących o obecnie prowadzonej eksploatacji, a wjazd na teren

wyrobiska został zagrodzony.

12

Wyrobiska piasku znajdują się na udokumentowanych złoŜach piasku „Objazda” i „Wi-

klino II”. Widoczne są tutaj ślady pozyskiwania piasku na lokalne potrzeby przez miejscową

ludność. W części wyrobiska złoŜa „Objazda” składowane są odpady komunalne.

Eksploatację na złoŜu „Wiklino” zakończono w 1995 roku. Teren objęty złoŜem został

zrekultywowany w kierunku leśnym, brak jest jednak dokumentacji rozliczającej zasoby.

VI. Perspektywy i prognozy występowania kopalin

Obszar objęty granicami arkusza Smołdzino był terenem poszukiwań kopalin róŜnego

typu, między innymi: kruszywa naturalnego, kredy jeziornej, torfu, surowców ilastych i

bursztynu. Wyniki tych poszukiwań najczęściej były negatywne.

Na podstawie informacji o dawnych kopalniach bursztynu zbadano przypowierzchnio-

we osady bursztynonośne w okolicy Smołdzina. Wykonane prace poszukiwawcze pozwoliły

na udokumentowanie w kat. D złoŜa „Smołdzino”, o średniej zasobności bursztynu 91 g/m2

(Bujakowska, Łazowski, 2004). Według przeprowadzonych badań bursztyn w postaci ziaren

o wymiarach 2-32 mm związany jest z osadami rzecznymi i rzeczno-jeziornymi. Występuje

on w piaskach drobno i średnioziarnistych tworząc róŜnej wielkości nagromadzenia. Udoku-

mentowany obszar zaznaczono jak obszar prognostyczny (I).

Poszukiwania bursztynu prowadzone były takŜe w północno-wschodniej części arkusza.

Przesłanką do poszukiwań było podobieństwo litologiczne szarych piasków drobnoziarni-

stych, zalegających poniŜej torfów pokrywających prawie cały obszar badań, do piasków

bursztynonośnych rejonu Sobieszewa i Jantaru. Wykonane w tym rejonie sondy nie dały pod-

staw do występowania bursztynu (Sylwestrzak, 1976).

Prace poszukiwawcze za złoŜami kredy jeziornej prowadzone były w latach siedem-

dziesiątych i osiemdziesiątych na terenie północno-zachodniej części powiatu słupskiego.

Poszukiwaniami objęte były między innymi okolice Smołdzina, Gardny Wielkiej, Lubucze-

wa, Objazdy i Osieka (Tchórzewska, Tylek, 1972).Wszystkie poszukiwania zakończyły się

wynikiem negatywnym.

W rejonie jeziora Gardna oraz w rejonie Smołdzina nie stwierdzono występowania

utworów kredy jeziornej. Pod warstwą gleby i torfu nawiercono piaski drobno lub średnio-

ziarniste. Jedynie w rejonie Lubczewa pod warstwą torfu stwierdzono cienką (0,3 m) warstwę

gytii. Na południe od miejscowości Objazda w dwóch otworach nawiercono gytię wapienną o

zawartości 41,10% i 21,50% CaO. Ze względu jednak na niewielką miąŜszość tych osadów

(1,8 m) obszar ten uznano za negatywny (Karger, 1989). Prace poszukiwawcze za złoŜami

kredy prowadzone były takŜe w rejonie Osieka, pracami badawczymi objęto trzy pola. W o-

13

tworach nawiercono torf, mułek wapnisty i piasek (Karger, 1989). Badania za kredą jeziorną

prowadzone w rejonie Wiklino – Bukowa wykazały, Ŝe pod warstwą torfu o miąŜszości od

0,7 m do 1,9 m w części przebadanego terenu nawiercono jeziorne osady węglanowe o zawar-

tości CaO od 30,60% do 47,20% średnio 41,60% i miąŜszości od 0,7 do 3,5 m średnio 1,6 m.

Obszar ten uznano za perspektywiczny (Karger, 1989).

W pobliŜu jeziora Gardno znajdują się rozległe torfowiska, które były rozpatrywane pod

kątem ich gospodarczego wykorzystania, jednak Ŝadne z nich nie spełnia wymaganych kryte-

riów. Tylko jedno, niewielkie wystąpienie torfu koło Kępna, spełnia wymagane kryteria bi-

lansowości (OstrzyŜek, Dembek, 1996) i na tej podstawie zostało wytypowane jako obszar

prognostyczny (II) występowania torfu przydatnego w ogrodnictwie (tabela 2).

Na wschód od udokumentowanego złoŜa „Machowinko” w rejonie miejscowości Ob-

jazda prowadzone były prace poszukiwawcze za złoŜami surowców ilastych do ceramiki bu-

dowlanej (Szapliński, 1977b). W otworach nawiercono gliny piaszczyste, piaski róŜnoziarni-

ste z domieszką drobnoziarnistych. Obszar badań uznano za negatywny.

Na obszarze objętym arkuszem prowadzone teŜ były poszukiwania złóŜ kruszywa natu-

ralnego. Pobrane z wykonanych sond badawczych próbki do badań wykazały brak osadów

piaszczysto–Ŝwirowych, które odpowiadały normom jakościowym oraz obowiązującym kry-

teriom bilansowości (pp >70%). Obszar poszukiwań obejmował okolice wsi: Jezierzyce-

Osiedle, Damnica, Włynkowo i na południe od Smołdzina (Szapliński, Nadolska, 1975; Na-

dolska, Szapliński, 1975 a, b; Jurys, 1982).

W największym obszarze poszukiwań – miedzy śelkowem i Wiklinem – stwierdzono

obecność piasków drobno- i średnioziarnistych, zarówno wyścielających dno doliny jak i wy-

stępujących w obrębie moreny czołowej (Moczulska, 1985). Wykonane badania piasku pod

kątem ich przydatności do produkcji cegły wapienno-piaskowej wykazały, Ŝe nawiercone

piaski tylko w dwóch otworach są piaskami kwarcowymi o zawartości SiO2 82,45%

i 83,67%. W pozostałych otworach piaski zawierają domieszki frakcji pylastej i gruboziarni-

stej. Często w odwierconych otworach występują przerosty gliny piaszczystej. Z tego teŜ

względu obszar występowania piasków uznano za nieperspektywiczny.

Na terenie arkusza w rejonie, gdzie prowadzono prace poszukiwawcze za złoŜami kru-

szywa naturalnego, wydzielono fragment perspektywicznego obszaru występowania piasku

(w okolicy śelkowa, przy wschodniej granicy arkusza). Warstwa piasku drobno- i średnio-

ziarnistego, miejscami z domieszką Ŝwiru, o średniej miąŜszości 10,7 m występuje tam pod

nadkładem piasku gliniastego (1,0-1,5 m) (Moczulska, Jędrzejewska, 1985). Obszar ten poło-

Ŝony jest częściowo na obszarze objętym ochroną Natura 2000 (Dolina Łupawy).

Tabela 2

Wykaz obszarów prognostycznych

Nr obszaru

na mapie

Powierzchnia

(ha) Rodzaj kopaliny

Wiek kompleksu

litologiczno-

surowcowego

Parametry jakościowe

Średnia grubość

nadkładu

(m)

Grubość kompleksu

litologiczno-

surowcowego

Zasoby w

kategorii D1

(tys.m3 , t*)

Zastosowanie

kopaliny

1 2 3 4 5 6 7 8 9

I 0,62 b Q Zasobność 91g/m2 1,7 8,7 0,6*

jubilersko –ozdobny,

chemiczny, farmaceu-

tyczny, medyczny

II 3,5 t/100/114 Q

Popielność -19%

Stopień rozkładu –

47%

- 4,1 144 ogrodnictwo

Objaśnienia: Rubryka 3: b – bursztyn, złoŜe bursztynu

t –torf, złoŜe torfu; 100 – niskie/ rodzaj złoŜa torfu; 114 –olejowe

14

15

VII. Warunki wodne

1. Wody powierzchniowe

Na obszarze objętym arkuszem przebiegają granice działu wodnego pierwszego rzędu

pomiędzy dorzeczami Słupi i Łupawy (ponad 80% powierzchni arkusza), Łupawy i Łeby,

oraz od północy biegnie granica zlewni Bałtyku (Czarnecka, 1980).

Główną rzeką w obrębie arkusza jest Łupawa z jej lewobrzeŜnym dopływem Brodnicz-

ką. Łupawa zasila jezioro Gardno, skąd w rejonie miejscowości Rowy wypływa z jeziora

i wpływa do Bałtyku (poza obszarem objętym arkuszem). W roku 2006 Wojewódzki Inspek-

torat Ochrony Środowiska skontrolował stan czystości wód w rzekach województwa pomor-

skiego. Badaniami objęto między innymi rzekę Łupawę. Monitoring reperowy (Smołdzino,

13,3 km rzeki) i regionalny wykazał, Ŝe wody Łupawy były zadowalającej jakości – III klasa.

Odznaczały się one wysokim natlenieniem oraz bardzo niskim poziomem metali, dla których

granicę przypisaną I klasie nieznacznie przekraczały tylko stęŜenia glinu i rtęci. O jakości

wód zadecydował wysoki poziom azotu ogólnego, materii organicznej oraz bakterii typu coli.

Natomiast jakości Łupawy w rejonie Rowów (sąsiedni arkusz) odpowiada V klasie czystości

(Raport, 2007). Badaniami czystości wód objęto takŜe rzekę Brodniczkę (lewobrzeŜny do-

pływ Łupawy) na 9,95 km rzeki. Według Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Słup-

skiego 2010 parametry fizyko – chemiczne i bakteriologiczne pozwoliły na zaklasyfikowane

wód tej rzeki do II klasy czystości.

W południowo-zachodniej części obszaru arkusza występuje niewielki fragment zlewni

rzeki Słupi i jej prawobrzeŜnego dopływu Gnilnej. Stan sanitarny wód Słupi na odcinku po-

wyŜej Słupska był zadowalającej jakości – III klasa. Większość parametrów świadczy o bar-

dzo dobrej lub dobrej jakości wody. Stwierdzono wysoki stopień natlenienia rzeki, niewielkie

obciąŜenie zawiesiną ogólną, metalami, substancjami biogennymi i nieorganicznymi. O jako-

ści rzeki przesądził wysoki poziom materii organicznej, azotu ogólnego, bakterii coli. Punkt

kontrolny połoŜony jest poza arkuszem, z tego teŜ względu nie zaznaczono stanu jakości na

mapie. Stan czystości rzeki Gnilnej określono jako klasa II – wody dobrej jakości.

Na obszarze arkusza połoŜone jest jezioro Gardno, którego powierzchnia wynosi

24,7 km2, a maksymalna głębokość 2,6 m. Badania pozwoliły sklasyfikować wody jeziora

Gardno w III klasie czystości (Raport…, 2007).

16

2. Wody podziemne

Na obszarze arkusza Smołdzino występują dwa uŜytkowe poziomy wodonośne –

czwartorzędowy i trzeciorzędowy (Szelewicka, 2000). Występujący na tym obszarze poziom

kredowy nie ma znaczenia poziomu uŜytkowego.

Czwartorzędowy poziom wodonośny na przewaŜającym obszarze stanowi główne źró-

dło zaopatrzenia miejscowej ludności w wodę. Związany on jest z piaskami wodnolodowco-

wymi zlodowaceń północno-, środkowo- i południowopolskich. W obrębie czwartorzędowe-

go piętra wodonośnego wydzielono dwa poziomy – górny i dolny, o nieciągłym rozprzestrze-

nieniu. Oba poziomy często wykazują łączność hydrauliczną (okna hydrauliczne, przesącza-

nie przez utwory słabo przepuszczalne) tworząc jeden system wodonośny, o charakterystycz-

nym wspólnym obszarze zasilania oraz kierunkiem przepływu i drenaŜem. Główny kierunek

spływu wód odbywa się do Morza Bałtyckiego.

Górny poziom czwartorzędowy zalega na głębokości 15-50 m. Poziom ten występuje w

utworach piaszczystych o róŜnej granulacji. W części środkowej i wschodniej arkusza, na

obszarach sandrowych i w dolinie Łupawy występuje jako poziom sandrowo-międzymore-

nowy, izolowany od powierzchni terenu nieciągłą warstwą glin zwałowych o miąŜszości po-

niŜej 15 m. W rejonie ujścia Łupawy do jeziora Gardna górny poziom czwartorzędowy zwią-

zany jest z osadami mierzejowymi pozbawionymi izolacji. Poziom ten posiada swobodne lub

lekko napięte zwierciadło wody. Natomiast w rejonie Objazdy, Machowinka i Machowina

poziom ten jako poziom międzymorenowy, o zwierciadle napiętym, izolowany jest od po-

wierzchni około 20 m warstwą glin.

Dolny poziom wodonośny występuje w głębokiej kopalnej rynnie lodowcowej, biegną-

cej południkowo przez obszar arkusza od ujęcia wody w Swochowie poprzez Karzcino, Gąbi-

no do jeziora Gardno, na głębokości 50–100 m, a lokalnie w Swochowie ponad 100 m. Do-

datkowo dolny czwartorzędowy poziom wodonośny kontaktuje się z poziomem związanym

z utworami miocenu lub oligocenu, tworząc wspólny czwartorzędowo-trzeciorzędowy po-

ziom wodonośny.

Wody obu poziomów czwartorzędowych są wodami słodkimi, średnio twardymi o od-

czynie od lekko kwaśnego do zasadowego (pH 6,8–8,7) i jakości mieszczącej się w klasie Ib

(Szelewicka, 2000). Wody średniej jakości (klasa II) występują znacznie rzadziej i związane

to jest najczęściej z obszarami, gdzie występuje podwyŜszona zawartość Ŝelaza i manganu.

Natomiast wody klasy III występują w piaszczystych osadach mierzejowych. Wody te

zawierają oprócz podwyŜszonej zawartości Ŝelaza i manganu przekroczenie normy ustalonej

17

dla barwy, co wiąŜe się występowaniem duŜej ilości substancji organicznej w osadach. Nato-

miast w południowo–wschodniej części arkusza w wodach czwartorzędowych stwierdzono

przekroczenie zawartości azotanów. W rejonie Rowów i Niewiarowa w wodach czwartorzę-

dowych występuje podwyŜszone stęŜenie jonu chlorkowego, co związane jest z przenikaniem

wód zasolonych z piętra kredowego do warstw wyŜej leŜących (zjawisko ascenzji) oraz infil-

tracji słonych wód Bałtyku.

Trzeciorzędowy poziom wodonośny rozciąga się prawie na całym obszarze arkusza i

występuje w piaskach kwarcowych średnio- i drobnoziarnistych miejscami z pyłem węglo-

wym lokalnie równieŜ ze Ŝwirem. Poziom cechuje napięte zwierciadło wody. Statyczne

zwierciadło wody stabilizuje na tej samej rzędnej co zwierciadło wody poziomu czwartorzę-

dowego, a nawet miejscami powyŜej. Wodonośne osady trzeciorzędu występują w łączności

hydraulicznej z wodonośnymi osadami czwartorzędowymi. Poziom ten wykorzystywany jest

w rejonach, gdzie poziom czwartorzędowy zawiera podwyŜszoną zawartość azotu azotano-

wego, czyli na południu arkusza w miejscowościach: Bukówka, Wrzeście, Wiklino, Bięcino,

Rogawica, jak równieŜ w rejonach, gdzie brak poziomu czwartorzędowego: rejon Dębiny

i Rowów w części północno-zachodniej obszaru arkusza, w rejonie wschodnim w miejscowo-

ści Zgojewo oraz w rejonie południowo-zachodnim w miejscowościach Siemianice i Włyn-

kowo. Ujęcia te ze względu na wydajność poniŜej 50 m3/h nie naniesiono na mapę.

Wody poziomu trzeciorzędowego pochodzące z dolnego miocenu i oligocenu uznano za

dobrej jakości i niewymagające uzdatniania, natomiast wody mioceńskie są średniej jakości,

gdyŜ występują w nich podwyŜszone zawartości Ŝelaza i manganu. Generalnie jakość wód

poziomu trzeciorzędowego uznano za dobrą, klasy Ib. Wody tego poziomu są bardziej mięk-

kie niŜ wody czwartorzędowe i charakteryzują się zbliŜonym chemizmem do wód czwarto-

rzędowych (Szelewicka, 2000).

Według Mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych wymagających

szczególnej ochrony (fig. 3) na obszarze arkusza znajduje się niewielki, o powierzchni

20 km2, zbiornik „Dolina Kopalna Machowino” (GZWP nr 106) (Kleczkowski, 1990) zali-

czony do obszaru wysokiej ochrony (OWO). Zgodnie z decyzją Ministra Środowiska

DG/kdh/ED/489-6417c/2003 z dnia 18.03.2003 roku zbiornik ten został przeklasyfikowany

na lokalny zbiornik wód podziemnych ze względu na jego niskie zasoby dyspozycyjne. Osza-

cowane zasoby dyspozycyjne zbiornika wód podziemnych „Dolina Kopalna Machowino”

wynoszą 5500 m3/24h. Zbiornik ma charakter porowy związany z czwartorzędowymi osada-

mi piaszczysto–Ŝwirowymi doliny kopalnej Machowino, a dobra jakość pozwala zaklasyfi-

kować wody tego zbiornika do klasy Ib jakości wód podziemnych (Marszałek i in., 2002).

18

...

...............................

... ...

.. ..

.... ..

.... .

......

....................

..... ...

.

...

.

.....

..

. .. . . ...

........ ..

...

.......................

J.Gardno

J. Łebsko

Słupia

Łupawa

Słupia

Morze Bałtyc

kie

Izbica

Wrześnica Łupawa

SmołdzinoPoddąbie

USTKA

SŁUPSK

Rowy

Główczyce

117

115105

106

0 5 10 15 20 25 km

Fig. 3. PołoŜenie arkusza Smołdzino na tle obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce, wymagających szczególnej ochrony, w skali 1:500 000, wg A. S. Kleczkowskiego (1990a)

Numer i nazwa GZWP, wiek utworów wodonośnych:105 - Zbiornik międzymorenowy Słupsk, czwartorzęd (Q); 106 - Dolina kopalna Machowino, czwartorzęd (Q)115 - Zbiornik międzymorenowy Łupawa, czwartorzęd (Q); 117 - Zbiornik (QDM) Bytów, czwartorzęd (Q);

. . . . . . . . . . .321

1 - Obszar wysokiej ochrony (OWO), 2 - Obszar najwyŜszej ochrony (ONO), 3 - Granica GZWP w ośrodku porowym

Na obszarze arkusza Smołdzino znajduje się 12 ujęć wody o wydajności powyŜej

50 m3/h. Są to ujęcia dla celów komunalnych i przemysłowych (rolnych i hodowlanych). Sze-

reg ujęć pomimo znacznej wydajności ma obniŜone zasoby ze względu na zasolenie wód.

Trzeciorzędowy poziom wodonośny ujmują studnie w Rowach, 2 studnie ujęcia wiej-

skiego w Dębinie, w Osiekach Słupskich i w Machowinie.

Fig. 3. PołoŜenie arkusza Smołdzino na tle obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce, wymagających szczególnej ochrony, w skali 1:500 000, wg A. S. Kleczkowskiego (1990)

19

Czwartorzędowy poziom wodonośny ujmowany jest w ujęciach wiejskich w miejsco-

wości Objazda, Machowino, Machowinko, Lubczewo, Włynkowo, Swochowo i Jezierzycach.

Na sąsiednim arkuszu Ustka (9) udokumentowane zostały zasoby wód leczniczych i tor-

fów (borowin). W roku 1994 Uzdrowisko Ustka sp. z o.o. uzyskało koncesję na eksploatację

waŜną do 2014 roku. W roku 1998 utworzono obszar i teren górniczy o pow. 275,80ha, jed-

nak do chwili obecnej nie rozpoczęto eksploatacji złoŜa wód leczniczych „Ustka” Dla uzdro-

wiska wyznaczone zostały strefy ochrony (A, B, C). Strefa ochrony C w granicach arkusza

Smołdzino objęła swym zasięgiem obszar od Machowinka przez Objazdę, Dębinę aŜ po Ro-

wy.

VIII. Strefa wybrzeŜa morskiego

Linia brzegowa arkusza Smołdzino mieści się pomiędzy 218,0 a 222,5 km wybrzeŜa wg

kilometraŜu Urzędu Morskiego. Na zachód od ujścia Łupawy występują wybrzeŜa klifowe,

tzw. klif rowski i klif dębiński. Długość klifu rowskiego wynosi 150 m (218,3–218,45 km),

a wysokość ok. 5 m. Klif zbudowany jest z glin zwałowych i przykrywających je osadów

wodnolodowcowych oraz piasków wydmowych. Klif dębiński w obrębie arkusza osiąga dłu-

gość około 1 km (221,25–222,5 km) i przechodzi na sąsiedni arkusz Ustka. Wysokość klifu

wynosi od 18 do 22 m, a zbudowany jest z dwóch poziomów glin zwałowych zlodowaceń

północnopolskich (fazy pomorskiej i gardzieńskiej), oddzielonych piaskami i iłami wodnolo-

dowcowymi, przykrytych piaskami wydmowymi (Subotowicz, 1982; Zachowicz, Dobracki,

2003b). Szerokość plaŜy przed klifami wynosi ok. 20–25 m. Pomiędzy klifami występuje

wybrzeŜe wydmowe. Odcinki brzegu morskiego w rejonie Dębina-Rowy oceniono w latach

sześćdziesiątych jako miejsca o niewielkich ubytkach lądu (-0,8m/rok), a juŜ w latach 1960–

1983 na klifie w Rowach prędkość niszczenia wzrosła do –2,7m/rok. (Zawadzka-Kahlau,

1999).

W czasie sztormów słone wody Bałtyku wdzierając się do jeziora Gardno powodują, Ŝe

zachodnie wybrzeŜa jeziora Gardno są zagroŜone powodzią morską (Cieślak, 2000).

Izobata 5 m przebiega równolegle do brzegu, w odległości ok. 350–500 m, a izobata

15 m w odległości 2 km. WzdłuŜ całego wybrzeŜa, od brzegu do głębokości 5–10 m rozciąga

się podwodny skłon brzegowy. PoniŜej skłonu podwodnego występuje obszar rzeźby polige-

netycznej, współwystępowania reliktów pagórków morenowych i pagórków akumulacji mor-

skiej (Uścinowicz, Zachowicz, 1991a, b). PlaŜa i podwodny skłon brzegowy (0–10 m) to stre-

fa redepozycji piasków głównie drobnoziarnistych. W obrębie podwodnego skłonu brzego-

20

wego osady przemieszczane są na plaŜę jak i w głębsze rejony morza, a takŜe wzdłuŜ brzegu

w kierunku wschodnim.

W okresie zimowym rozwinięta na morzu pokrywa lodowa stwarza utrudnienia w ob-

szarach osłoniętych (zatoki, zalewy), a rzadko występuje w akwenach otwartych. W Polsce

obserwacje zalegania pokrywy lodowej prowadzi Oddział Morski IMGW w Gdyni. Charakte-

rystyka sezonu lodowego na podstawie 30-lecia 1961-1990 wykazuje, Ŝe średnia liczba dni

z lodem na terenie wybrzeŜy (stacje Rozewie i Ustka) wynosi 17 i 25 dni, a maksymalna 84

i 90 dni. W okresie surowej zimy pojawia się w u wybrzeŜy luźna kra, a w okresie bardzo

surowej zimy świeŜy lód (Girjatowicz, 1985; Majewski, Lauer, 1994).

IX. Geochemia środowiska

1. Gleby

Kryteria klasyfikacji gleb

Dla oceny zanieczyszczenia gleb zastosowano wartości dopuszczalne stęŜeń metali

określone w Załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r.

w sprawie standardów gleby oraz standardów jakości ziemi (DzU nr 165 z dnia 4 październi-

ka 2002 r., poz. 1359). Dopuszczalne wartości pierwiastków dla poszczególnych grup uŜyt-

kowania, ich zakresy oraz przeciętne zawartości w glebach z terenu arkusza 10 – Smołdzino,

umieszczono w tabeli 3. W celu porównania tabelę uzupełniono danymi o zawartości prze-

ciętnych (median) pierwiastków w glebach terenów niezabudowanych Polski (najmniej zanie-

czyszczonych w kraju).

Materiały i metody badań laboratoryjnych

Dla oceny zanieczyszczenia gleb wykorzystano wyniki ze zbioru analiz chemicznych

wykonanych do „Atlasu geochemicznego Polski 1:2 500 000” (Lis, Pasieczna, 1995) − opró-

bowanie w siatce 5x5 km.

Próbki gleb pobierano za pomocą sondy ręcznej z wierzchniej warstwy (0,0–0,2 m)

w regularnej siatce 5x5 km. Pobierana gleba o masie około 1000 g była suszona w temp. po-

kojowej, kwartowana i przesiewana przez sita nylonowe.

Przedmiotem zainteresowania była grupa metali, której źródłem są zanieczyszczenia an-

tropogeniczne, a więc pierwiastki słabo związane i łatwo ługowane z gleb. Gleby mineralizo-

wano w kwasie solnym (HCl 1:4), w temp. 90oC, w ciągu 1 godziny. Oznaczenia As, Ba, Cd,

Co, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn wykonano za pomocą atomowej spektrometrii emisyjnej ze wzbudze-

21

niem plazmowym (ICP-AES Inductively Coupled Plasma Atomic Emission Spectrometry)

z zastosowaniem spektrometrów: PV 8060 firmy Philips i JY 70 Plus Geoplasma firmy Jobin-

Yvon. Analizy Hg przeprowadzono metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej techniką

zimnych par (CV-AAS Cold Vapour Atomic Absorption Spectrometry) z uŜyciem spektrome-

tru Perkin-Elmer 4100 ZL z systemem przepływowym FIAS-100. Wszystkie oznaczenia wy-

konano w laboratorium Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Kontrolę jako-

ści gwarantowały analizy wielokrotne tych samych próbek umieszczanych losowo w seriach

analitycznych oraz stosowanie materiałów referencyjnych (wzorce Montana Soil, SRM 2710,

SRM 2711, IAEA/Soil 7).

Prezentacja wyników

Zastosowana gęstość pobierania próbek (1 próbka na około 25 km2) nie jest dostateczna

do wykreślenia izoliniowej mapy zawartości pierwiastków zgodnie z zasadami przyjętymi

w kartografii (dla skali 1:50 000 konieczne jest opróbowanie w siatce 0,5x0,5 km, czyli jedna

próbka – jedna informacja na 1 cm2 mapy dla całego arkusza). Wyniki badań geochemicz-

nych zostały więc przedstawione na mapie w postaci punktów.

Lokalizację miejsc pobierania próbek (wraz z numeracją zgodną z bazą danych) przed-

stawiono na mapie w postaci kwadratów wypełnionych kolorem przyjętym dla gleb zaklasy-

fikowanych do grupy A (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września

2002 r.).

Zanieczyszczenie gleb metalami

Wyniki badań geochemicznych gleb odniesiono zarówno do wartości stęŜeń dopusz-

czalnych metali określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września

2002 r., jak i do wartości przeciętnych określonych dla gleb obszarów niezabudowanych ca-

łego kraju (tabela 3).

Przeciętne zawartości: arsenu, kobaltu, kadmu, miedzi, ołowiu w badanych glebach ar-

kusza są niŜsze lub równe w stosunku do wartości przeciętnych (median) w glebach obszarów

niezabudowanych Polski. WyŜsze wartości median wykazują: bar, chrom, cynk, nikiel i rtęć.

Pod względem zawartości metali, wszystkie spośród badanych próbek spełniają warun-

ki klasyfikacji do grupy A (standard obszaru poddanego ochronie), co pozwala na wielofunk-

cyjne uŜytkowanie gruntów.

Z uwagi na zbyt niską gęstość opróbowania dane prezentowane na mapie nie umoŜli-

wiają oceny zanieczyszczenia gleb z terenu całego arkusza. Pozwalają tylko na oszacowanie

ich stanu w miejscach pobrania i w niezbyt odległym otoczeniu.

22

Tabela 3

Zawartość metali w glebach (w mg/kg)

Wartości dopuszczalne stęŜeń w glebie lub ziemi (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r.)

Zakresy zawarto-ści w glebach na

arkuszu 10 – Smołdzino

N=6

Wartość prze-ciętnych (me-

dian) w glebach na arkuszu 10 –

Smołdzino

N=6

Wartość przecięt-nych (median)

w glebach obszarów niezabudowanych

Polski 4)

N=6522

Grupa B 2) Grupa C 3)

Frakcja ziarnowa <1 mm

Mineralizacja HCl (1:4)

Głębokość (m p.p.t.)

Metale

Grupa A 1)

0,0–0,3 0–2 Głębokość (m p.p.t.)

0,0–0,2

As Arsen 20 20 60 <5–7 <5 <5

Ba Bar 200 200 1000 14–35 28 27

Cr Chrom 50 150 500 3–10 5 4

Zn Cynk 100 300 1000 16–37 30 29

Cd Kadm 1 4 15 <0,5–<0,5 <0,5 <0,5

Co Kobalt 20 20 200 2–4 2 2

Cu Miedź 30 150 600 2–5 4 4

Ni Nikiel 35 100 300 3–8 4 3

Pb Ołów 50 100 600 7–20 12 12

Hg Rtęć 0,5 2 30 0,07–0,17 0,09 <0,05

Ilość badanych próbek gleb z arkusza 10 – Smołdzino w poszczególnych grupach uŜytkowania As Arsen 6 Ba Bar 6 Cr Chrom 6 Zn Cynk 6 Cd Kadm 6 Co Kobalt 6 Cu Miedź 6 Ni Nikiel 6 Pb Ołów 6 Hg Rtęć 6 Sumaryczna klasyfikacja badanych gleb z obszaru arkusza 10 – Smołdzino do poszczególnych grup uŜyt-kowania (ilość próbek)

6

1) grupa A a) nieruchomości gruntowe wchodzące w skład obszaru poddanego ochronie na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne, b) obszary poddane ochronie na podstawie przepisów o ochronie przyrody; jeŜeli utrzymanie aktualnego poziomu zanieczyszczenia gruntów nie stwarza zagro-Ŝenia dla zdrowia ludzi lub środowiska – dla obszarów tych stęŜenia zachowują standardy wynikające ze stanu faktycznego, 2) grupa B – grunty zaliczone do uŜytków rolnych z wyłączeniem gruntów pod stawami i gruntów pod rowami, grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, nieuŜytki, a takŜe grunty zabudowane i zurbanizowane z wyłączeniem terenów przemysłowych, uŜytków ko-palnych oraz terenów komunikacyjnych, 3) grupa C – tereny przemysłowe, uŜytki kopalne, tereny komunikacyjne, 4) Lis, Pasieczna, 1995 – Atlas geochemiczny Polski 1: 2 500 000 N – ilość próbek

2. Osady

W osadach, powstających na dnie jezior, rzek i zbiorników zaporowych, w wyniku se-

dymentacji zawiesin mineralnych i organicznych pochodzących z erozji, a takŜe składników

wytrącających się z wody oraz osadzania się materiału docierającego ze ściekami przemysło-

wymi i komunalnymi, jest zatrzymywana większość potencjalnie szkodliwych metali i związ-

23

ków organicznych trafiających do wód powierzchniowych. Zanieczyszczone osady wodne

mogą szkodliwe oddziaływać na zasoby biologiczne wód powierzchniowych i często pośred-

nio na zdrowie człowieka. Osady o wysokiej zawartości szkodliwych składników są poten-

cjalnym ogniskiem zanieczyszczenia środowiska. Część szkodliwych składników zawartych

w osadach moŜe ulegać ponownemu uruchomieniu do wody w następstwie procesów che-

micznych i biochemicznych przebiegających w osadach, jak równieŜ mechanicznego poru-

szenia wcześniej odłoŜonych zanieczyszczonych osadów na skutek naturalnych procesów

albo podczas transportu bądź bagrowania. TakŜe podczas powodzi zanieczyszczone osady

mogą być przemieszczane na gleby tarasów zalewowych albo transportowane w dół rzek.

Kryteria oceny osadów

Jakość osadów dennych, w aspekcie ich zanieczyszczenia metalami cięŜkimi oceniono

na podstawie kryteriów zawartych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia

2002 r. w sprawie rodzajów oraz stęŜeń substancji, które powodują, Ŝe urobek jest zanie-

czyszczony (DzU nr 55 poz. 498 z 14. 05.2002 r.). Dla oceny jakości osadów wodnych ze

względów ekotoksykologicznych zastosowano wartości PEL (ang. Probable Effects Levels) –

określające zawartość pierwiastka, powyŜej której prawdopodobny jest szkodliwy wpływ

zanieczyszczonych osadów na organizmy wodne. W tabeli 4 zamieszczono obowiązujące w

Polsce dopuszczalne zawartości pierwiastków w osadach wydobywanych podczas regulacji

rzek, kanałów portowych i melioracyjnych oraz wartości ich tła geochemicznego dla osadów

wodnych Polski i ich wartości PEL.

Tabela 4.

Zawartość pierwiastków i trwałych zanieczyszczeń organicznych w osadach wodnych (mg/kg)

Pierwiastek Rozporządzenie

MŚ* PEL** Tło geochemiczne

Arsen (As) 30 17 <5 Chrom (Cr) 200 90 6 Cynk (Zn) 1000 315 73 Kadm (Cd) 7,5 3,5 <0,5 Miedź (Cu) 150 197 7 Nikiel (Ni) 75 42 6 Ołów (Pb) 200 91 11 Rtęć (Hg) 1 0,49 <0,05

* – ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. we sprawie rodzajów oraz stęŜeń substancji, które

powodują, Ŝe urobek jest zanieczyszczony. Dziennik Ustaw nr 55 poz. 498 z dnia 14 maja 2002 r.

** – MACDONALD D., 1994 – Approach to the Assessment of sediment quality in Florida Coastal Waters. Vol. 1 – Devel-

opment and evaluation of sediment quality assessment guidelines.

24

Materiały i metody badań laboratoryjnych

W opracowaniu wykorzystane zostały dane z bazy GEMONOS, zawierającej wyniki

badań geochemicznych osadów wodnych Polski wykonywanych na zlecenie Głównego In-

spektora Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ).

Próbki osadów jeziornych pobrano z głęboczków jeziora. W badaniach analitycznych

wykorzystano frakcję ziarnową drobniejszą niŜ 0,2 mm. Zawartości arsenu, chromu, ołowiu,

miedzi, niklu i cynku oznaczono metodą atomowej spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem

plazmowym (ICP-OES), z roztworów uzyskanych po roztworzeniu próbek osadów wodą kró-

lewską, oznaczenia kadmu wykonano metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej w wersji

płomieniowej (FAAS) takŜe z roztworów uzyskanych po roztworzeniu próbek osadów wodą

królewską, a oznaczenia zawartości rtęci wykonano z próbki stałej metodą spektrometrii ab-

sorpcyjnej przy zastosowaniu techniki zimnych par (CV-AAS). Wszystkie oznaczenia wyko-

nano w Centralnym Laboratorium Chemicznym Państwowego Instytutu Geologicznego

w Warszawie.


Lokalizację miejsc opróbowania osadów przedstawiono na mapie w postaci trójkąta

o odmiennych kolorach dla osadów zaklasyfikowanych do zanieczyszczonych (czerwony) lub

niezanieczyszczonych (fioletowy) i o nieprzekroczonych wartościach PEL (niebieski). Przy

klasyfikacji stosowano zasadę zaliczania osadów do danej grupy, gdy zawartość, Ŝadnego

pierwiastka nie przewyŜszała górnej granicy wartości dopuszczalnej w tej grupie. W przypad-

ku zakwalifikowania osadu do zanieczyszczonego kaŜdy punkt opisano na mapie symbolami

pierwiastków decydujących o zanieczyszczeniu.

Zanieczyszczenie osadów

Spośród jezior znajdujących się na arkuszu zbadane zostały osady jeziora Gardna (tabe-

la 5). Osady tego jeziora charakteryzują się bardzo niskimi zawartościami potencjalnie szko-

dliwych pierwiastków, w porównaniu do wartości ich tła geochemicznego. Są to zawartości

niŜsze od ich dopuszczalnych stęŜeń według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia

16 kwietnia 2002 r., a takŜe niŜsze od ich wartości PEL, powyŜej której obserwuje się szko-

dliwe oddziaływanie na organizmy wodne.

Dane prezentowane na mapie umoŜliwiają jedynie ocenę zanieczyszczenia osadów

w miejscach pobrania i w niezbyt odległym otoczeniu. Powinny być jednak sygnałem dla

odpowiednich urzędów i władz wskazującym na konieczność podjęcia badań szczegółowych

25

i wskazania źródeł zanieczyszczeń, nawet w przypadku, gdy przekroczenia zawartości do-

puszczalnych zaobserwowano tylko dla jednego pierwiastka.

Tabela 5.

Zawartość pierwiastków w osadach jeziornych (mg/kg)

Pierwiastek Gardno (1993 r.)

Arsen (As) <5 Chrom (Cr) 4 Cynk (Zn) 28 Kadm (Cd) 0,5 Miedź (Cu) 2 Nikiel (Ni) 2 Ołów (Pb) 6 Rtęć (Hg) 0,02

3. Pierwiastki promieniotwórcze

Materiały i metody badań

Do określenia dawki promieniowania gamma i stęŜenia radionuklidów poczarnobyl-

skiego cezu wykorzystano wyniki badań gamma-spektrometrycznych wykonanych dla Atlasu

Radioekologicznego Polski 1:750 000 (Strzelecki i in., 1993,1994).

Pomiary gamma-spektometryczne wykonywano wzdłuŜ profili o przebiegu N-S, prze-

cinających Polskę co 15”. Na profilach pomiary wykonywano co 1 kilometr, a w przypadku

stwierdzenia stref o podwyŜszonej promieniotwórczości pomiary zagęszczano do 0,5 km.

Sonda pomiarowa była umieszczona na wysokości 1,5 metra nad powierzchnią terenu, a czas

pomiaru wynosił 2 minuty. Pomiary wykonywano spektrometrem GS-256 produkowanym

przez „Geofizykę” Brno (Czechy).


Z uwagi na to, Ŝe gęstość opróbowania nie pozwala na opracowanie map izoliniowych

w skali 1:50 000, wyniki przedstawiono w formie słupkowej (fig. 4) dla dwóch krawędzi ar-

kusza mapy (zachodniej i wschodniej). Zabieg taki jest moŜliwy, gdyŜ te dwie krawędzie są

zbieŜne z generalnym przebiegiem profili pomiarowych. Wykresy słupkowe sporządzono

jedynie dla punktów zlokalizowanych na opisywanym arkuszu, natomiast do interpretacji

wykorzystano informacje zawarte w profilach na arkuszu sąsiadującym wzdłuŜ zachodniej

lub wschodniej granicy opisywanego arkusza.

Prezentowane wyniki dawki promieniowania gamma obejmują sumę promieniowania

pochodzącego od radionuklidów naturalnych (uran, potas, tor) i sztucznych (cez).

10W PROFIL ZACHODNI 10E PROFIL WSCHODNI

Dawka promieniowania gamma

0 10 20 30 40 50

6046897

6049857

6051937

6053786

6055846

6057780

6059772

m

nGy/h

Dawka promieniowania gamma

0 10 20 30 40 50

6047848

6051644

6054554

6056817

6058581

m

nGy/h

StęŜenie radionuklidów cezu poczarnobylskiego

0 0.5 1 1.5 2 2.5

6046897

6049857

6051937

6053786

6055846

6057780

6059772

m

kBq/m2

StęŜenie radionuklidów cezu poczarnobylskiego

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4

6047848

6051644

6054554

6056817

6058581

m

kBq/m2

Fig. 4. Zanieczyszczenia gleb pierwiastkami promieniotwórczymi na obszarze arkusza Smołdzino (na osi rzędnych – opis siatki kilometrowej arkusza)

26

27

Wyniki

Wartości dawki promieniowania gamma wzdłuŜ profilu zachodniego wahają się w prze-

dziale od około 10 do około 42 nGy/h. Przeciętnie wartość ta wynosi około 25 nGy/h i jest

niŜsza do średniej dla obszaru Polski wynoszącej 34,2 nGy/h. WzdłuŜ profilu wschodniego

wartości promieniowania gamma zmieniają się od około 18 do około 41–42 nGy/h i przecięt-

nie wynoszą około 35 nGy/h.

WzdłuŜ obydwu profili najwyŜszymi dawkami promieniowania gamma (około 25–

42 nGy/h) cechują się gliny zwałowe oraz utwory zastoiskowe, a najniŜszymi piaski eoliczne

i torfy (10–20 Gy/h).

StęŜenia radionuklidów poczarnobylskiego cezu zmierzone wzdłuŜ obu profili są bar-

dzo niskie, charakterystyczne dla obszarów bardzo słabo zanieczyszczonych. WzdłuŜ profilu

zachodniego wynoszą od 0 do 2,3 kBq/m2, a wzdłuŜ profilu wschodniego wahają się od około

1,4 do 3,7 kBq/m2.

X. Składowanie odpadów

Zasady wydzielania potencjalnych obszarów lokalizacji składowisk odpadów

Przy określaniu obszarów predysponowanych do lokalizowania składowisk uwzględ-

niono zasady i wskazania zawarte w „Ustawie o odpadach” oraz w Rozporządzeniu Ministra

Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokali-

zacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy

składowisk odpadów. W nielicznych przypadkach przyjęto zmodyfikowane rozwiązania

w stosunku do wymienionych aktów prawnych, co wynika ze skali oraz charakteru opraco-

wania kartograficznego i nie stoi w sprzeczności z moŜliwością późniejszych weryfikacji

i uszczegółowień na etapie projektowania składowisk.

Na mapie, w nawiązaniu do powyŜszych kryteriów, wyznaczono:

− tereny wyłączone całkowicie z moŜliwości lokalizacji wszystkich typów składowisk ze

względu na wymagania ochrony hydrosfery, przyrody, infrastruktury oraz warunki in-

Ŝyniersko-geologiczne;

− tereny preferowane do lokalizowania w ich obrębie składowisk odpadów, ze względu na

istnienie naturalnej, gruntowej warstwy izolacyjnej, są one traktowane jako potencjalne

obszary lokalizowania składowisk (POLS);

28

− tereny nieposiadające naturalnej warstwy izolacyjnej, na których moŜliwa jest jednak

lokalizacja składowisk odpadów pod warunkiem wykonania sztucznej bariery izolacyj-

nej dla dna i skarp obiektu.

Wymagania dotyczące naturalnych cech izolacyjnych podłoŜa, a takŜe ścian bocznych

potencjalnych składowisk są uzaleŜnione od typu składowanych odpadów (tabela 6).

Tabela 6

Kryteria izolacyjnych wła ściwości gruntów

Wymagania dotyczące naturalnej bariery geologicznej Rodzaj składowanych odpadów

MiąŜszość [m]

Współczynnik filtracji k [m/s]

Rodzaj gruntów

N – odpady niebezpieczne ≥ 5 ≤ 1 x 10-9

K – odpady inne niŜ niebezpieczne i obojętne 1 – 5 ≤ 1 x 10-9 Iły, iłołupki

O – odpady obojętne ≥ 1 ≤ 1 x 10-7 Gliny

Ocena wykształcenia naturalnej bariery geologicznej pozwala na wyróŜnienie w obrębie

POLS:

− warunków izolacyjności podłoŜa zgodnych z wymaganiami przyjętymi w tabeli;

− zmiennych właściwości izolacyjnych podłoŜa (warstwa izolacyjna znajduje się pod

przykryciem osadami piaszczystymi o miąŜszości do 2,5 m; miąŜszość lub jednorod-

ność warstwy izolacyjnej jest zmienna).

Omawiane wyŜej wydzielenia przestrzenne zostały przedstawione na Planszy B Mapy

geośrodowiskowej Polski. Jednocześnie na dołączonej do materiałów archiwalnych mapie

dokumentacyjnej, wskazano lokalizację wybranych wierceń, których profile geologiczne wy-

korzystano przy wyznaczaniu obszarów POLS.

Tło dla przedstawianych na Planszy B informacji stanowi stopień zagroŜenia głównego

uŜytkowego poziomu wodonośnego, przeniesiony z arkusza Smołdzino Mapy hydrogeolo-

gicznej Polski w skali 1:50 000 (Szelewicka, 2000). Stopień zagroŜenia wód podziemnych

wyznaczono w pięciostopniowej skali (bardzo wysoki, wysoki, średni, niski, bardzo niski)

i jest on funkcją nie tylko wartości parametrów filtracyjnych warstwy izolującej (odporności

poziomu wodonośnego na zanieczyszczenia), ale takŜe czynników zewnętrznych, takich jak

istnienie na powierzchni ognisk zanieczyszczeń czy obszarów prawnie chronionych. Stopień

ten jest parametrem zmiennym i syntetyzującym róŜne naturalne i antropogeniczne uwarun-

kowania. Dlatego teŜ obszarów o róŜnym stopniu zagroŜenia nie naleŜy wprost porównywać

z wyznaczonymi na Planszy B terenami pod składowiska odpadów. Wydzielone tereny o do-

29

brej izolacyjności (POLS) mogą współwystępować z obszarami o róŜnym zagroŜeniu jakości

wód podziemnych.

Informacje zaprezentowane na tej planszy zawierają elementy wiedzy o środowisku,

niezbędne przy optymalnym typowaniu funkcji terenów w planowaniu przestrzennym. Natu-

ralne warunki izolacyjności podłoŜa są przesłanką nie tylko przy projektowaniu składowisk

odpadów, lecz takŜe powinny być uwzględniane przy lokalizowaniu innych obiektów zalicza-

nych do kategorii szczególnie uciąŜliwych dla środowiska lub mogących pogorszyć jego stan.

Na terenach nieobjętych bezwzględnym zakazem lokalizowania składowisk przeanali-

zowano takŜe występowanie wyrobisk po eksploatacji kopalin, które z racji na pozostawienie

nie zagospodarowanych nisz i zagłębień w morfologii terenu mogłyby być rozpatrywane jako

potencjalne miejsca składowania odpadów pod warunkiem wykorzystania naturalnej bądź

stworzenia sztucznej bariery izolacyjnej.

Obszary o bezwzględnym zakazie lokalizacji składowisk odpadów

Około 80% lądowej powierzchni arkusza Smołdzino obejmuje bezwzględny zakaz loka-

lizowania wszystkich typów składowisk odpadów. Wyłączenia tych obszarów, w wielu przy-

padkach nakładające się na siebie, wydzielono ze względu na:

− występowanie holoceńskich osadów rzecznych w dolinach rzek: Słupia, Łupawa, Brod-

niczka, Gnilna i innych mniejszych cieków wraz ze strefą o szerokości 250 m;

− tereny bagienne i podmokłe, w tym łąki na glebach pochodzenia organicznego wraz ze

strefą o szerokości 250 m;

− tereny połoŜone w obrębie zagłębień bezodpływowych, wypełnione w znacznym stop-

niu piaskami i mułkami;

− tereny połoŜone w obrębie wałów moren czołowych, podścielonych zaburzonymi glaci-

tektonicznie glinami zwałowymi, zlokalizowane na południe od Jeziora Gardno;

− tereny predysponowane do powstania ruchów masowych ziemi w obrębie: wzgórz mo-

ren czołowych w pasie Smołdzino-Redwanki, Gór Chocimirowskich oraz wzdłuŜ dolin

rzecznych (Łupawy, Słupi, Brodniczki) (Grabowski i inni, 2007);

− tereny występowania utworów zastoiskowych (iłów i mułków) silnie zaburzonych gla-

citektonicznie, w okolicach miejscowości Machowino i Karzcino;

− kompleksy leśne o powierzchni powyŜej 100 ha;

− Jezioro Gardno oraz inne mniejsze akweny wraz ze strefą o szerokości 250 m;

− obszar Słowińskiego Parku Narodowego wraz z otuliną;

− strefa ochrony uzdrowiskowej Ustki;

30

− tereny o nachyleniu >10° w rejonach: Smołdzina, Zgojewa i Bukówki;

− obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 („Ostoja Słowińska”, „PrzybrzeŜ-

ne Wody Bałtyku”, „Dolina Łupawy”);

− obszary zwartej i gęstej zabudowy w obrębie miejscowości gminnej Smołdzino oraz in-

nych miejscowości: Objazda, Jezierzyce-Osiedle, Włynkowo, Gardna Wielka, śoru-

chowo i Kukowo;

− ze względu na specyfikę obszarów nadmorskich bezwzględnym zakazem lokalizowania

składowisk objęto strefę wybrzeŜa w odległości 1 km od morza (północno-zachodnia

część arkusza).

Charakterystyka i ograniczenia warunkowe obszarów spełniające wymagania dla składowania

odpadów obojętnych

Rejony, w których lokalizacja składowisk jest dopuszczalna, zajmują około 20% lądo-

wej powierzchni arkusza, głównie we wschodniej i południowej części

W granicach arkusza Smołdzino wyznaczono potencjalne obszary preferowane do loka-

lizacji składowisk odpadów obojętnych. Wydzielono je w miejscach, które posiadają natural-

ną warstwę izolacyjną wykształconą w postaci pakietu gruntów spoistych, spełniających wy-

magania izolacyjności podłoŜa określone dla naturalnych barier geologicznych (zgodnie

z tabelą 6). W obrębie omawianego terenu cechy izolacyjne spełniające warunki pod składo-

wanie odpadów obojętnych wykazują gliny zwałowe zlodowaceń północnopolskich (Wisły).

Preferowane obszary do lokalizacji składowisk odpadów obojętnych wyznaczono w ob-

rębie glin zwałowych stadiału górnego zlodowacenia Wisły. Gliny te są brązowe, silnie zwie-

trzałe i słaboskonsolidowane. W południowej części arkusza leŜą one na piaskach i Ŝwirach

wodnolodowcowych stadiału górnego, natomiast w części środkowej – na glinach zwałowych

stadiału środkowego zlodowaceń północnopolskich (Wisły). Są one lepiej skonsolidowane,

szaro-brązowe. W tych miejscach gliny tworzą wspólny pakiet izolacyjny o spodziewanych

znacznie lepszych parametrach izolacyjnych dla ewentualnych lokalizacji składowisk (rejon

Gąbina). MiąŜszość glin zwałowych w obrębie wyznaczonych POLS waha się od 1 do 10 m

w rejonach miejscowości Jezierzyce-Osiedle, Bukówka i Wrzeście, aby w rejonie Gąbina

osiągnąć wartość około 25 m (Petelski, 2006a,b).

MiąŜszość glin w obrębie potencjalnych obszarów lokalizowania składowisk jest zgod-

na z wymaganiami dla utworzenia składowiska odpadów obojętnych.

31

Rejony o zmiennych właściwościach izolacyjnych wyznaczono w miejscach gdzie war-

stwa słabo przepuszczalna jest przykryta utworami piaszczystymi, o miąŜszości do 2,5 m (na

południe od Choćmirowa i na wschód od Bięcina).

W obrębie występowania utworów piaszczystych (piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe,

piaski i Ŝwiry wodnomorenowe oraz piaski i Ŝwiry, miejscami gliny zwałowe w spływach,

akumulacji szczelinowej) wyznaczono obszary pozbawione naturalnej warstwy izolacyjnej.

W rejonach tych lokalizacja ewentualnych składowisk odpadów jest moŜliwa pod warunkiem

wykonania sztucznych barier izolacyjnych dna i skarp wyrobiska.

Pod względem geomorfologicznym obszary preferowane pod składowiska odpadów

znajdują się głównie w obrębie wysoczyzny polodowcowej, zajmującej południową i połu-

dniowo-wschodnią część terenu arkusza. Ma ona charakter wysoczyzny morenowej falistej.

Jej maksymalna wysokość przekracza 85 m n.p.m. w części południowo-wschodniej i obniŜa

się w kierunku północnym do 50 m n.p.m. Są to łagodnie falujące wzniesienia i obniŜenia,

o wysokościach względnych nieprzekraczających 5 m i spadkach poniŜej 5°.

W zasięgu wyznaczonych obszarów preferowanych pod lokalizację składowisk znajdują

się dwa uŜytkowe piętra wodonośne: czwartorzędowe i trzeciorzędowe. Piętro czwartorzędo-

we budują piaski wodnolodowcowe zlodowaceń północno-, środkowo- i południowopolskich.

W jego obrębie wydzielono dwa poziomy: górny i dolny. Oba poziomy połączone są hydrau-

licznie tworząc jeden system wodonośny. Górny poziom czwartorzędowy występuje na głę-

bokości 15-50 m, w utworach piaszczystych o róŜnej granulacji. W jego zasięgu znajdują się

obszary POLS zlokalizowane we wschodniej, środkowej i zachodniej części arkusza. Obszary

POLS w rejonie Swochowa i Gąbina są w zasięgu dolnego poziomu wodonośnego związane-

go z doliną kopalną (prawdopodobnie Słupi). Występuje on na głębokości 50-100 m kontak-

tując się z trzeciorzędowym piętrem wodonośnym. Trzeciorzędowe piętro wodonośne obej-

muje swoim zasięgiem wszystkie POLS. Występuje w piaskach drobno- i średnioziarnistych,

lokalnie ze Ŝwirem.

Preferowane obszary lokalizacji składowisk wskazano na terenach o bardzo niskim i ni-

skim stopniu zagroŜenia poziomów wodonośnych zanieczyszczeniami. Wysoki stopień za-

groŜenia występuje na niewielkich fragmentach obszarów POLS w rejonach Lubuczewa i śo-

ruchowa

Przedstawione na mapie preferowane obszary wydzielono na podstawie zgeneralizowa-

nego obrazu budowy geologicznej przedstawionego na arkuszu Smołdzino Szczegółowej ma-

py geologicznej Polski w skali 1:50 000 (Petelski, 2006a,b). Zaznaczyć naleŜy, Ŝe charaktery-

styka litologiczna utworów stanowiących naturalną barierę geologiczną, przedstawiona

32

w objaśnieniach do Szczegółowej mapy geologicznej jest bardzo ogólna i nie opisuje w pełni

cech izolacyjnych warstwy. Dlatego teŜ w przypadku omawianych rejonów kaŜda lokalizacja

składowiska wymaga przeprowadzenia szczegółowych badań geologicznych (mających na

celu potwierdzenie rozprzestrzenienia poziomego i pionowego naturalnej warstwy izolacyj-

nej) oraz badań hydrogeologicznych.

W obrębie wyznaczonych POLS wydzielono rejony warunkowych ograniczeń (RWU)

lokalizowania składowisk, wynikające z istnienia obszarów podlegających ochronie ze

względu na: ochronę zasobów złóŜ kopalin (z) oraz zabudowa i strefy ochronne związane

z infrastrukturą (b).

Występowanie udokumentowanego złoŜa kruszywa naturalnego „Siemianice IV” (Hel-

wak, 1999) spowodowało wyznaczenie warunkowych ograniczeń ze względu na ochronę

złóŜ. Z uwagi na strefy ochronne związane z infrastrukturą wyznaczono rejon warunkowych

ograniczeń w odległości 8 km od punktu referencyjnego lotniska zlokalizowanego na sąsied-

nim arkuszu Słupsk.

Lokalizacja składowiska w obrębie rejonów posiadających ograniczenia warunkowe

powinna być rozpatrywana w sposób zindywidualizowany w ramach oceny jego oddziaływa-

nia na środowisko, a w dalszej procedurze w ustaleniach z jednostkami administracji lokalnej

i odpowiednimi słuŜbami: nadzoru budowlanego, gospodarki wodnej, ochrony przyrody, kon-

serwatorem zabytków oraz administracją geologiczną.

Problem lokalizacji składowisk odpadów komunalnych

Na terenie arkusza nie wyznaczono rejonów spełniających wymagania pod lokalizację

składowisk odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne (komunalne), dla których wymaga-

na jest przypowierzchniowa warstwa gruntów spoistych o współczynniku filtracji <1x10-9m/s

i miąŜszości od 1 do 5 m.

Otwory archiwalne, w których stwierdzono występowanie skał spoistych spełniających

wymagania dla lokalizacji składowisk odpadów komunalnych, znajdują się na obszarach ob-

jętych bezwzględnym zakazem lokalizacji składowisk.

Na obszarze arkusza Smołdzino znajdują się trzy składowiska odpadów komunalnych

stałych (Szelewicka, 2000). Wszystkie znajdują się w obszarze o bezwzględnym zakazie

składowania odpadów. Składowisko w pobliŜu miejscowości Objazda znajduje się w strefie

ochronnej uzdrowiska Ustka, a składowiska w Smołdzinie i Gardnie Wielkiej w otulinie Sło-

wińskiego Parku Narodowego.

33

Ocena najkorzystniejszych warunków geologicznych i hydrogeologicznych do lokalizowania

składowisk

Najlepsze warunki naturalne dla składowania odpadów obojętnych, poza obszarami, na

których obowiązuje bezwzględny zakaz składowania odpadów, występują w środkowej części

arkusza (rejon Gąbina). Analiza otworów archiwalnych oraz Szczegółowej mapy geologicz-

nej Polski wskazuje na występowanie w tym rejonie glin zwałowych stadiału górnego, zalega-

jących bezpośrednio na lepiej skonsolidowanych glinach zwałowych stadiału środkowego

zlodowaceń północnopolskich (Wisły). MiąŜszość tych utworów przekracza lokalnie 20 m.

Występujący tu czwartorzędowy dolny poziom wodonośny ma dobrą izolację, a stopień jego

zagroŜenia jest bardzo niski. Korzystne warunki do składowania odpadów obojętnych wystę-

pują równieŜ w południowo-wschodniej (rejon Grąsina–Kukowa) oraz południowo-

zachodniej (rejon Włynkowa) części arkusza. MiąŜszość występujących tam glin zwałowych

spełnia wymagania kryteriów izolacyjnych właściwości gruntów dla odpadów obojętnych,

a stopień zagroŜenia poziomu wodonośnego jest niski i bardzo niski. Jednak naleŜy zazna-

czyć, Ŝe omawiane rejony znajdują się w strefie ochronnej związanej z infrastrukturą. Mniej

korzystne warunki do składowania odpadów obojętnych występują na obszarze zlokalizowa-

nym w rejonie śoruchowa i Jezierzyc-Osiedla. Spowodowane jest to wysokim stopniem za-

groŜenia poziomu wodonośnego.

Charakterystyka wyrobisk poeksploatacyjnych

Na obszarze omawianego arkusza występuje jedno wyrobisko, które po odpowiednim

przystosowaniu moŜe stanowić nisze do składowania odpadów. Na wschód od miejscowości

Siemianice eksploatowane jest złoŜe kruszywa naturalnego „Siemianice IV” (Helwak, 1999).

Kopalina wydobywana jest w jednopoziomowym wyrobisku stokowym. Zlokalizowane jest

ono na obszarze bez warstwy izolacyjnej. Ewentualne wykorzystanie tego miejsca pod skła-

dowisko odpadów będzie się wiązało z wykonaniem sztucznych zabezpieczeń dna i skarp

wyrobiska. Wyrobisko to posiada ograniczenia wynikające z ochrony złóŜ.

Przedstawione na mapie tereny i miejsca predysponowane do składowania wyróŜnio-

nych typów odpadów naleŜy traktować jako podstawę późniejszych wariantowych propozycji

lokalizacyjnych i w nawiązaniu do nich projektował odpowiednie badania geologiczne i hy-

drogeologiczne.

Dane i oceny zaprezentowane na planszy B zawierają elementy wiedzy o środowisku

niezbędne przy optymalnym typowaniu funkcji terenów w planowaniu przestrzennym. Natu-

ralne warunki izolacyjności podłoŜa są przesłanką nie tylko dla składowania odpadów, lecz

takŜe powinny być uwzględniane przy lokalizowaniu innych obiektów zaliczanych do katego-

34

rii szczególnie uciąŜliwych dla środowiska i zdrowia ludzi lub pogorszyć stan środowiska.

Informacje dotyczące zanieczyszczenia gleb i osadów dennych wód powierzchniowych mogą

być uŜyteczne przy wskazaniu optymalnych kierunków zagospodarowania terenów zdegra-

dowanych. Plansza B prezentuje, więc zarówno wybrane aspekty odporności na środowisko

jak i zapis istotnych wskaźników zanieczyszczeń, do których dostosowane powinny być

szczegółowe rozwiązania w zakresie zarządzania przestrzenią.

XI. Warunki podło Ŝa budowlanego

Zgodnie z „Instrukcją opracowania Mapy geośrodowiskowej Polski w skali 1:50 000”

(Instrukcja..., 2005), z określania warunków podłoŜa budowlanego wyłączono: przyrodnicze

obszary ochronne obszaru Słowińskiego Parku Narodowego, tereny leśne i rolne w klasie I do

IV, łąki na glebach pochodzenia organicznego oraz obszary występowania złóŜ.

Warunki podłoŜa zaleŜą od właściwości utworów budujących warstwy przypowierzch-

niowe, a te kształtują się w zaleŜności od budowy geologicznej i sieci hydrograficznej. Oma-

wiany obszar w całości pokrywają utwory czwartorzędowe: głównie gliny zwałowe fazy po-

morskiej zlodowacenia północnopolskiego, piaski i Ŝwiry akumulacji lodowcowej oraz towa-

rzyszące im osady wodnolodowcowe. W bezodpływowych zagłębieniach terenu oraz wzdłuŜ

jezior i rzek zalegają utwory holoceńskie: piaski, namuły jeziorne i torfy oraz mady i piaski

rzeczne (fig. 2).

Pozostałe powierzchnie zostały rozpatrzone pod kątem ich przydatności dla budownic-

twa. Po przeanalizowaniu uwarunkowań terenowych, wytypowano obszary, które stwarzają

utrudnienia dla budownictwa i obszary, które są dla budownictwa korzystne.

Warunki korzystne dla budownictwa wiąŜą się generalnie z występowaniem spoistych

gruntów gliniastych: zwartych, półzwartych i twardoplastycznych, oraz gruntów piaszczysto-

gliniastych: niespoistych średnio zagęszczonych, gdzie jednocześnie wody gruntowe zalegają

niŜej niŜ 2 m p.p.t. Na terenie arkusza Smołdzino takie warunki wiąŜą się z występowaniem

obszarów wysoczyznowych, zbudowanych z glin zwałowych oraz z rejonami występowania

piasków i Ŝwirów fluwioglacjalnych. Spośród osadów lodowcowych gliny zwałowe zlodowa-

ceń północnopolskich charakteryzują się większą odkształcalnością i obniŜonymi parametra-

mi wytrzymałościowymi (osady małoskonsolidowane) (Kaczyński, Trzciński, 2000). Warun-

ki korzystne dla budownictwa moŜna wytypować w okolicach miejscowości: Gardna Wielka

i Gardna Mała, Retowo, Bałamątek, Objazda, Czysta, Choćmirowo, Wiklino, śelkowo, śoru-

chowo, Wrzeście, Włynkowo, Jezierzyce oraz na północ od Machowinka.

35

Niekorzystne warunki dla budownictwa stwarzają, na tym terenie, głównie grunty nie-

spoiste: luźne i podmokłe, jak równieŜ osady organiczne, w których zwierciadło wody grun-

towej znajduje się na głębokości mniejszej niŜ 2 m p. p .t. Takie warunki występują w rejonie

przylegającym do jeziora Gardno, dawniej zajmowanym przez to jezioro, gdzie znajdują się

liczne obszary torfowe. Torfy występują równieŜ wzdłuŜ doliny rzeki Gnilnej. Rejony zaj-

mowane przez mady i mułki w dolinach rzecznych równieŜ mają warunki niekorzystne. Ob-

szary o warunkach utrudniających budownictwo, występują w okolicach miejscowości: Ro-

wy, Dębina, Osieki, Karzcino, Machowino, Swochowo, Łękwica, Siemianice oraz na zachód

i na południe od Smołdzina, wzdłuŜ doliny Łupawy, a takŜe wzdłuŜ linii kolejowej,

w okolicach dawnego PGR Gąbino. Niektóre miejscowości, np. Machowino, Osieki lub Dę-

bina połoŜone są na terenach o niekorzystnych warunkach podłoŜa, na których jednak dzięki

przeprowadzonym niegdyś pracom melioracyjnym moŜna lokować niewielkie obiekty bu-

dowlane.

Na obszarze objętym arkuszem Smołdzino w pasie wybrzeŜa morskiego na odcinku od

Orzechowa, Podrąbie (ark. Ustka) po Dębinę zarejestrowano występowanie powierzchnio-

wych ruchów masowych – osuwisk związanych z podcięciem erozyjnym brzegu morskiego

(Grabowski, in., 2007). Powierzchnia tych zarejestrowanych osuwisk jest niewielka i nie

przekracza 1ha. Ponadto na obszarze całego arkusza występują obszary predysponowane do

powstania osuwisk. Związane są one głównie ze stokami wzniesień. Obszary te wymagają

szczególnych badań przed podjęciem ewentualnych inwestycji.

XII. Ochrona przyrody i krajobrazu

Znaczącą powierzchnię obszaru arkusza Smołdzino zajmują lasy i grunty rolne podlega-

jące ochronie. DuŜe znaczenie ekologiczne i krajobrazowe mają równieŜ łąki, zadrzewienia

przydroŜne, śródpolne oraz zieleń cmentarna i parkowa.

Zgodnie z instrukcją (2005) ochronie podlegają grunty rolne klas od I do IVa oraz łąki

na gruntach organicznych. Na przewaŜającej powierzchni omawianego obszaru, z utworów

polodowcowych (wapnistych glin zwałowych, eluwiów glin i piasków naglinowych) wytwo-

rzyły się wyługowane gleby brunatne. Na piaskach wodnolodowcowych powstały silnie za-

kwaszone gleby bielicowe, a z częściowo wyługowanych gleb brunatnych wykształciły się

pseudobielice. W obniŜeniach terenu, przy jeziorach i wzdłuŜ cieków wodnych wytworzyły

się gleby torfowe.

W zaleŜności od warunków lokalnych gleby klasyfikowane są do kompleksu pszennego

dobrego, pszenno-Ŝytniego lub pszennego wadliwego, do III i IV klasy bonitacyjnej. Część

36

gleb zalicza się do kompleksu Ŝytniego dobrego i bardzo dobrego. Na mało przepuszczalnym

podłoŜu bezodpływowych obniŜeń, gdzie okresowo stagnuje woda, występują czarne ziemie.

Ze względu na zbyt duŜe uwilgocenie zaliczane są one do kompleksu zboŜowo-pastewnego

mocnego i słabego i traktowane są jako uŜytki zielone. Na terenach okresowo zalewanych

kształtują się gleby torfowe i bagienne, w rolnictwie wykorzystywane jako uŜytki zielone.

Na obszarze arkusza znajduje się wiele drzew uznanych za pomniki przyrody, przede

wszystkim są to dęby szypułkowe oraz jeden pomnik przyrody nieoŜywionej (głaz narzuto-

wy), występują takŜe uŜytki ekologiczne (bagna) (tabela 7).

Tabela 7

Wykaz pomników przyrody

Nr obiek-tu na mapie

Forma ochro-

ny Miejscowość

Gmina powiat

Rok zatwier-dzenia

Rodzaj obiektu

1 2 3 4 5 6

1 P Smołdzino Smołdzino

Słupsk 1994 PŜ – dąb szypułkowy

2 P Dębina Ustka Słupsk

1998 PŜ – dąb szypułkowy




1998 PŜ – klon jawor



6 P Gardna Wielka

Smołdzino Słupsk

1992 Pn – G – granitognejs (?)

7 P Dominek Ustka Słupsk

1998 PŜ – buk zwyczajny

8 P śelkowo Główczyce

Słupsk 1998 PŜ – cypryśnik błotny

9 P Karzcino Słupsk Słupsk






12 P Kępno Kępica Słupsk


13 P Kepno Kępica Słupsk


14 P Kępno Kępica Słupsk

1998 PŜ – trzy dęby szypułkowe i jeden buk zwyczajny

15 P śoruchowo Główczyce







Słupsk 1998 PŜ – trzy dęby szypułkowe

37

1 2 3 4 5 6











24 P Machowino Ustka Słupsk

1998 PŜ – dąb szypułkowy i olsza czarna


1998 PŜ – klon srebrzysty i dwa dęby szypułkowe


1998 PŜ – jesion wyniosły

27 P Karzcino, park

Słupsk 1998 PŜ – daglezja zielona

28 P Karzcino, park

Słupsk 1998 PŜ – trzy buki zwyczajne odmiana purpurowa

29 P Karzcino Słupsk 1998 PŜ – dwa dęby szypułkowe

30 P Karzcino, park

Słupsk 1998 PŜ – dąb czerwony

31 P Karzcino Słupsk 1998 PŜ – dąb szypułkowy

32 P Karzcino, park


33 P Karzcino, park

Słupsk 1998 PŜ – cztery dęby szypułkowe

34 P Wrzeście Słupsk 1998 PŜ – topola – leśniczówka

35 P Wrzeście Słupsk 1998 PŜ – lipa drobnolistna, klon zwyczajny, dąb

36 P Lubuczewo Słupsk 1998 PŜ – buk pospolity, trzy dęby szypułkowe, daglezja zielona – park przy szpitalu

37 P Lubuczewo Słupsk 1998 PŜ – dąb szypułkowy

38 P Swochowo Słupsk 1998 PŜ – trzy dęby szypułkowe

39 P Swochowo Słupsk 1998 PŜ – dąb szypułkowy

40 P Swochowo Słupsk 1998 PŜ – dąb szypułkowy, buk zwyczajny odmiana purpurowa

41 U Wierzchcino Główczyce

Słupsk 1998 bagno (1,06)

42 U Wierzchcino Główczyce


43 U śoruchowo Główczyce












38

1 2 3 4 5 6

























61 U Lipno Główczyce










66 U Górzyno Główczyce


67 U Bięcino Damnica Słupsk

2001 bagno (0,26)

Rubryka 2: P – pomnik przyrody, U – uŜytek ekologiczny

Rubryka 6: Pomniki przyrody – PŜ – pomnik przyrody Ŝywej, Pn – pomnik przyrody nieoŜywionej,

Rodzaj obiektu – G głaz narzutowy

Ochrona przyrody i krajobrazu na terenie arkusza Smołdzino ma duŜe znaczenie, ze

względu na Słowiński Park Narodowy. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn.

2 marca 2004 roku zmianie uległy granice parku, którego powierzchnia wynosi 32 744,03 ha

w tym 11 171,14ha wód przybrzeŜnych. W granice parku włączone zostały między innymi

łąki nad jeziorem Gardno (dawniej objęte ochroną jako uŜytki ekologiczne) oraz obszar leśny

Rowokół – śelazo (który obejmuje zalesione wzgórze moreny czołowej Rowokół, przełomo-

wy odcinek Łupawy, łąki nadrzeczne oraz pozostałości grodzisk i miejsc kultu). Wokół parku

utworzona została otulina o powierzchni 30 220 ha.

39

W europejskim systemie ochrony środowiska ECONET Słowiński Park Narodowy

uznany jest za obszar węzłowy, o znaczeniu międzynarodowym (fig. 5). Do granicy połu-

dniowej parku przylega korytarz ekologiczny Słupi i Łupawy (Liro, 1998).

IIII

II I

I

I I

I I II

I I

I I

II

II II

II III I I II II II II II II II II II II II II II II II II II II I

I

I

I I

I

I

II

I

I

I

I

II

I

I

II

I

I

I

II I

II

I II II II I I

II II

II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II

I

I

I

I I

II

I

I

I I I I

II

J.Gardno

J. Łebsko

Słupia

Łupa

wa

Słupia J. Krzynia

Morze Bałty

ckie

Izbica

Wrześnica Łupawa

SmołdzinoPoddąbie

USTKA

SŁUPSK

Rowy

Główczyce

2M

9M

9k

8k

7k

0 5 10 15 20 25 km

II II II II II9M 1 2

1 - Granica obszaru węzłowego o znaczeniu międzynarodowym, jego numer i nazwa: - Obszar WybrzeŜa Bałtyku

Obszar Pojezierza Kaszubskiego2 -

2M9M - Korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym, jego numer i nazwa:

7k - Korytarz Wieprzy 8k - Korytarz Słupi 9k - Korytarz Łupawy

Fig. 5. PołoŜenie arkusza Smołdzino na tle systemów ECONET (Liro, 1998)

System ECONET

Prawie cały obszar znajdujący się na arkuszu Smołdzino, Słowińskiego Parku Narodo-

wego objęty został ochroną w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 Ostoja

Słowińska (tabela 8). Łącznie, w skład obszaru ostoi wchodzi główny kompleks Słowińskiego

Parku Narodowego (wraz z włączonymi do parku w 2004 roku wodami morskimi) oraz kom-

Fig. 5. PołoŜenie arkusza Smołdzino na tle systemów ECONET (Liro, 1998)

40

pleks Rowokół. Ostoja Słowińska obejmuje obszar siedlisk charakterystycznych dla terenów

nadmorskich, w tym 26 typów siedlisk znajdujących się na Załączniku I Dyrektywy Rady

92/43/EWG. Na obszarze stwierdzono wiele rzadkich i zagroŜonych gatunków, w tym 23

z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG między innymi populację lnicy wonnej i wiele

objętych ochroną prawną roślin naczyniowych. Morska część obszaru jest waŜnym siedli-

skiem dla bałtyckiej populacji morświna. Jest teŜ waŜną ostoją ptasią o randze europejskiej.

Obszar wpisany został na listę obszarów Konwencji Ramsar, znajduje się takŜe w obrębie

Słowińskiego Rezerwatu Biosfery. Na obszarze Ostoi Słowińskiej występuje co najmniej 28

gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej (błotniak łąkowy, Ŝuraw, kormoran czar-

ny, batalion) oraz 11 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK) (bielik, orzeł przedni,

rybołów, sieweczka obroźna).

W ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 ochroną objęte są takŜe Przy-

brzeŜne Wody Bałtyku. Obejmują one pas wód przybrzeŜnych o głębokości od 0 do 20 m.

Granice tego pasa rozciągają się od nasady Półwyspu Helskiego aŜ do Zatoki Pomorskiej.

Jest to ostoja ptasia o znaczeniu europejskim. Na obszarze tym zimują w znacznych ilościach

dwa gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG: nur czarnoszyi i nur rdza-

woszyi. W faunie bentosowej dominują drobne skorupiaki.

Kolejnym obszarem objętym ochroną Natura 2000 jest Dolina Łupawy (o całkowitej

powierzchni 5508,63ha). Obejmuje ona naturalne głębokie koryto rzeczne Łupawy, oraz pod-

mokłe łąki i torfowiska przejściowe i wysokie. Na obszarze tym ochroną objęte jest 14 sie-

dlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Są to waŜne siedliska fauny niezwykle tu

bogatej (zmiennowilgotne łąki trzęśliwe, torfowiska przejściowe i trzęsawiska, kwaśne bu-

czyny), oraz duŜe kompleksy łęgów o podgórskim charakterze, rzadkie i zagroŜone gatunki

roślin z Polskiej Czerwonej Księgi (baŜyna czarna). Tereny te są równieŜ cenne pod wzglę-

dem krajobrazowym. Według „Koncepcji systemów obszarów chronionych regionu Słup-

skiego (Rekowska i in., 1999) projektuje się utworzenie na tym terenie Obszaru Chronionego

Krajobrazu „Dolina Łupawy”.

W północno-zachodniej części arkusza biegnie fragment granicy Obszaru Chronionego

Krajobrazu Pas pobrzeŜa na wschód od Ustki. Ochroną objęte jest wybrzeŜe wydmowe i kli-

fowe. W klifowych odsłonięciach widoczne są gleby kopalne barwy czarnej, których wiek

datowany jest od ok. 1000 do 10 000 lat. W Dębinie wysokość klifu wynosi od 14 do 35 m.

Na terenie arkusza obszary zalesione stanowią 30% powierzchni i są dość równomiernie

rozmieszczone są to przewaŜnie lasy sosnowe, z udziałem świerków, a w zachodniej części

arkusza równieŜ buków.

41

Przez obszar arkusza poprowadzone są trzy szlaki turystyczne o znaczeniu międzynaro-

dowym, są to: Międzynarodowy Szlak Rowerowy R-10 „Nadmorski”, Europejski Długody-

stansowy Szlak Pieszy E-9 i Europejski Szlak Cystersów.

Tabela 8

Wykaz obszarów chronionych Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000 PołoŜenie centralnego

punktu obszaru

PołoŜenie administracyjne obszaru Lp.

Typ

obszaru

Kod

obszaru

Nazwa obsza-ru

i symbol oznaczenia na

mapie Dł.

geogr. Szer. geogr.

Powierzch-nia

obszaru (ha) Kod

NUTS Województwo Powiat Gmina

1 2 3 4 5 6 7 8 9 19 11

1

H

G

PLB 22003 PLH

220023

Ostoja Sło-wińska (PS)

E 17°25’21”

E 17°24’57”

N 54°41’46”

N 544422

21819,5

18618,0 Pl0B1 pomorskie Słupsk Smołdzino

2 J PLB

990002

PrzybrzeŜne Wody Bałtyku

(P)

E 16°12’27”

N 54°50ֹ20”

194626,7 Pl0BI pomorskie Słupsk -

3 E PLH 220036

Dolina Łupa-wy (S)

E 17°17’24”

N 54°29’16”

5508,62 PL0B1 pomorskie Słupsk

Smołdzi-no,

Główczy-ce

Rubryka 2: H- wydzielony OSO, całkowicie leŜący wewnątrz OSO;

G – obszar SOO, całkowicie zawierający w sobie obszar OSO

J – OSO, częściowo przecinający się z SOO

E – SOO, który graniczy z innym obszarem Natura 2000 – OSO lub SOO, ale się z nimi nie przeci-na

Rubryka 4: w nawiasie symbol obszaru na mapie

P – obszar specjalnej ochrony ptaków

S – obszar specjalnej ochrony siedlisk

PS – obszar specjalnej ochrony ptaków i specjalnej ochrony siedlisk, których granice całkowicie się

pokrywają

XIII. Zabytki kultury

Na wybrzeŜu Słowińskim, w tym na arkuszu Smołdzino, najstarsze ślady człowieka po-

chodzą ze starszej epoki kamienia (mezolitu ok. 8 tys. lat p. n. e.) i z młodszej epoki kamienia

(neolitu ok. 3–1,7 tys. lat p. n. e.). WiąŜe to się z przejściem od trybu Ŝycia koczowniczego do

osadnictwa stałego. Ślady osadnictwa neolitycznego kultury amfor kulistych stwierdzono

w okolicy wsi: Rowy, Retowo, Wysoka, Rowokół, Komnino i Siecie, a grobowiec megali-

tyczny w Zgojewie (Kozerska, 1999a;c). Począwszy juŜ od 2500 lat p.n.e. poprzez epokę brą-

zu i epokę wczesnego Ŝelaza do 125 lat p. n.e. w strefie Pomorza Środkowego ukształtowały

się kultury: łuŜycka i pomorska. Z okresu kultury łuŜyckiej pochodzą cmentarzyska kurhano-

we w miejscowościach: Dębina, Bięcino, Zgojewo, śelkowo i śoruchowo (Kozerska,

1999 b; c; Kiełb-Stańczuk, 2002) oraz osady w okolicach wsi: Objazda, Stojcino, Siecie

42

i Komnino. Stanowiska archeologiczne wielokulturowe (osady i cmentarzyska kultury łuŜyc-

kiej, pomorskiej i późniejsze) występują w rejonie miejscowości: Objazda, Retowo, Wysoka,

Witkowo, Stojcino, Siecie, Komnino, Bukowa i śelkowo. W początku II w p.n.e. na tym ob-

szarze kształtowały się kultury okresu wpływów rzymskich tzn. kultury oksywska i wielbar-

ska. Stanowiska archeologiczne z tego okresu stanowią osady w pobliŜu wsi Objazda i Wyso-

ka oraz cmentarzysko we wsi Witkowo. Na tej bazie rozszerzyło się osadnictwo wczesnośre-

dniowieczne wykazujące dalszą stabilizację osadniczą. Stanowiska tego osadnictwa występu-

ją w rejonie miejscowości: Objazda, Retowo, Wysoka, Rowokół, Witkowo, Stojcino, Siecie,

Bukowa i Bięcino.

Największą wsią na obszarze arkusza jest Smołdzino połoŜone u podnóŜa wzgórza Ro-

wokół (115 m n. p. m.) świętej góry Słowińców. Góra kiedyś spełniała rolę latarni morskiej,

a w czasach pogańskich stała na niej świątynia SwaroŜyca. Obecnie stoi tu wieŜa widokowa.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1281 r., gdy została podarowana przez księcia Mściwo-

ja zakonowi norbertanek w Białobokach. W 1291 była własnością klasztoru w Oliwie, w la-

tach 1329–1341 naleŜała do KrzyŜaków, a od 1546 do rodu Świętoszków. W roku 1622 r.

dobra smołdzińskie przypadły jako wiano księŜnie Annie de Croy. Ufundowała ona w Smoł-

dzinie kościół, w którym językiem modlitewnym był słowiński. Po wygaśnięciu rodu Gryfi-

tów Smołdzino przeszło we władanie Brandenburgii. We wsi warto zobaczyć kościół

z 1632 r., z dzwonem gdańskim z 1706 r., a wewnątrz: ołtarz, ambonę, epitafia księŜnej Anny

de Croy i jej syna, a na stropie kościoła 49 obrazów z XVII wieku. Zachował się tu równieŜ

późnoklasycystyczny dwór z XIX w. z parkiem i podworskie budynki oraz grodzisko sło-

wiańskie typu pierścieniowego z zachowanymi rowami i wałami.

Objazda to wieś wzmiankowana w XIII wieku, w której zachował się kościół z pocz.

XVII w. z wyposaŜeniem wnętrza z XVII i XVIII w., dzwonem z 1655 r. oraz park podworski

ze stawem, a takŜe ciekawe, regionalne budownictwo z przełomu XIX–XX w. i ruina wiatra-

ka holendra. Pierwsza wzmianka o wsi Machowino pochodzi z 1364 r., a obecny kościół był

wybudowany w 1880 r.; znajduje się w nim cenne wyposaŜenie renesansowe: malowidła na

szkle z 1570 r., chrzcielnica z 1613 r., dzwon z 1613 r. i płyta nagrobna z 1597 r. Oprócz ko-

ścioła zachował się dworek (1895-1897) wraz z parkiem (częściowo w stylu neorenesanso-

wym) z okazami starych lip i dębów. We wsi Machowinko połoŜony jest pałac wraz z par-

kiem i zabytki budownictwa ludowego z XVII-XIX w. We wsi Gąbino znajduje się neogo-

tycki kościół z 1914, dwór z połowy XIX, w parku ze starodrzewem oraz chaty – dwojaki

ze stodołami od strony ulicy. Osieki Słupskie wieś wzmiankowana w dokumentach z XVII

wieku, w której zachował się póŜnoklasycystyczny dwór i park ze starodrzewem, a przy dro-

43

dze do Gąbina aleja starych drzew. Gardna Wielka znana była juŜ w XII w. jako osada rybac-

ka zamieszkała przez ludność słowińską. Był to gród kasztelański z portem na jeziorze. Gard-

na była najstarszym ośrodkiem parafialnym tego rejonu, parafię załoŜył ksiąŜę Świętopełk.

Od 1288 r. była własnością biskupów gnieźnieńskich. W XVII w. otrzymała prawa miejskie,

lecz w następnym stuleciu gród upadł i utracił prawa. W 1912 roku poŜar zniszczył zabytko-

wą część wsi. Warto zobaczyć kościół z XV w. (wraz z plebanią) przebudowany w 1852,

ze średniowieczną granitową kropielnicą, a takŜe szachulcowe domy rybackie i zabudowania

gospodarcze z dachami naczółkowo-dymnikowymi z 1 połowy XIX w. We wsiach Gardna

Mała i w Sieciach występują domy mieszkalne, stodoły, szkoły i rozlewnia mleka z XIX w.

Podobnie domy i budynki inwentarskie znajdują się we wsiach Stojcino i Witkowo, a we wsi

Czysta zagroda kowala. We wsi Zgojewo zachował się stary dwór i park ze starodrzewem

z 2 połowy XIX w., a budynki gospodarcze z końca XIX w. We wsi śelkowo oprócz kościoła

z 2 połowy XIX w., murowanego z ciosów kamiennych i cegły, zachował się park dworski

w stylu krajobrazowym oraz budownictwo mieszkaniowe i gospodarcze typu szachulcowego

z 2 połowy XIX w. We wsi śoruchowo znajduje się późnoklasycystyczny dwór z 1833r.,

a przy nim park krajobrazowy z potęŜnymi wiązami, grabami i modrzewiami oraz zabudowa-

nia folwarczne. We wsi Wrzeście zachował się kościół z 2 połowy XIX w., pastorówka oraz

budownictwo szachulcowe z końca XIX w., podobnie we wsi Karzcino dwór z duŜym par-

kiem, sadzawką oraz spichlerz neogotycki XIX-wieczny i obora podobna do średniowieczne-

go zamku. We wsi Bięcino moŜna zobaczyć stare budownictwo wiejskie, a na uwagę zasługu-

je szachulcowy budynek karczmy typu Ŝuławskiego z połowy XIX w. Na obszarze arkusza

zachowała się wieś typu wielodroŜnica – Jezierzyce z pałacem i parkiem o charakterze le-

śnym oraz zabudowaniami gospodarczymi z XIX wieku. Wsią typowo chłopską, równieŜ

wielodroŜnicą jest Włynkowo wzmiankowane w XIII wieku, z zachowanym budownictwem

mieszkaniowym i inwentarskim (stodoła, stajnia, młyn).

Pozostałości cmentarzy ewangelickich z 2 połowy XIX wieku przetrwały we wsiach:

Czysta, Gardna Wielka i Mała, Stojcino, Witkowo, Wrzeście oraz śoruchowo (jak równieŜ

obelisk poświęcony pamięci ofiar I wojny światowej).

XIV. Podsumowanie

Teren arkusza Smołdzino połoŜony jest w województwie pomorskim. Na obszarze ar-

kusza brak jest duŜych zakładów przemysłowych.

Największe skupienie gruntów rolnych podlegających ochronie, znajduje się w połu-

dniowo–wschodniej części arkusza.

44

Kompleksy leśne zajmują około 30% powierzchni arkusza, są to głównie siedliska lasu

mieszanego.

Na obszarze objętym arkuszem udokumentowano pięć złóŜ kruszywa naturalnego. Eks-

ploatacja prowadzona jest tylko na złoŜu – Siemianice IV. W granicach udokumentowanych

złóŜ piasku Objazda i Wiklino widoczne są ślady prowadzenia eksploatacji o czym świadczą

istniejące wyrobiska. Na lokalne potrzeby ludności prowadzona teŜ była eksploatacja piasku

w rejonie Zgojewska.

Wytypowano po jednym obszarze prognostycznym torfu i bursztynu oraz dwa obszary

perspektywiczne: kredy i piasku. Jako prognostyczny uznano obszar o pow. 3,5 ha w rejonie

Kępna, gdzie nawiercono torfy o miąŜszości 4,1 m. Na południowy zachód od Smołdzina

wyznaczono obszar prognostyczny bursztynów, gdzie w piaskach nawiercono bursztyny w

postaci ziaren o średnicy od 2 do 32 mm.

Za obszary perspektywiczne kredy jeziornej uznano rejon Wiklino – Bukowsko, gdzie

pod warstwą torfu nawiercono gytie wapienne. Drugi obszar perspektywiczny to obszar wy-

stępowania piasków w dolinie Łupawy.

Na arkuszu Smołdzino występują dwa poziomy wodonośne o znaczeniu uŜytkowym –

czwartorzędowy i trzeciorzędowy. Studnie ujmujące te poziomy rozmieszczone są równo-

miernie wzdłuŜ zachodniej granicy arkusza. Największe ujęcia znajdują się w miejscowo-

ściach Dębina, Objazda i Swochowo.

W granicach objętych arkuszem udokumentowany został lokalny zbiornik wód pod-

ziemnych „Dolina kopalna Machowino”. Oszacowane zasoby dyspozycyjne zbiornika o po-

wierzchni 20 km2 wynoszą 5500 m3/24h. Zbiornik ma charakter porowy związany z czwarto-

rzędowymi osadami piaszczysto – Ŝwirowymi doliny kopalnej Machowino, a dobra jakość

pozwala zaklasyfikować je do klasy Ib jakości wód podziemnych.

W północnej części arkusza Smołdzino połoŜony jest Słowiński Park Narodowy, który

prawie w całości objęty został ochroną w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura

2000. Ochroną Natura 2000 objęty zostały PrzybrzeŜne Wody Bałtyku. Jest to pas wody od

głębokości 0 do 20 m ciągnący się na odcinku 200 km. W granicach arkusza znajduje się je-

dynie niewielki fragment tego obszaru. Kolejnym obszarem objętym ochroną Natura 2000

jest Dolina Łupawy.

W północno – zachodniej części arkusza zlokalizowany jest fragment Obszaru Chronio-

nego Krajobrazu Pas PobrzeŜa na wschód od Ustki, w którym ochroną objęte jest wybrzeŜe

wydmowe i klifowe. W odsłonięciach klifu widoczne są gleby kopalne.

45

W wielu miejscowościach zachowały się zabytki objęte ochroną konserwatorską, są to

głównie kościoły, dwory z parkami oraz zabudowania gospodarcze.

Istnieje teŜ wiele stanowisk archeologicznych, gdzie odkryto ślady osadnictwa pocho-

dzące ze starszej i młodszej epoki kamienia, oraz cmentarzyska kurhanowe.

Warunki korzystne dla budownictwa występują w okolicy wsi: Gardna Wielka i Mała,

Retowo, Bałamątek, Objazda, Czysta, Choćmirowo, Wiklino, śoruchowo, Wrzeście, Włyn-

kowo, Jezierzyce i na północ od Machowinka, zaś warunki niekorzystne w okolicach wsi:

Rowy, Dębina, teren na zachód i południe od Smołdzina, śelkowo, Lubuczewo, Osieki, Ma-

chowino, Swochowo, Łękwica, Karzcino i Siemianice, wzdłuŜ doliny Łupawy, a takŜe

wzdłuŜ linii kolejowej, w okolicach Gąbina.

Bogate walory przyrodnicze, brak duŜych zakładów przemysłowych, fragment wybrze-

Ŝa z pięknymi plaŜami, oraz jezioro z wydzielonym obszarem do uprawiania sportów wod-

nych predysponuje ten obszar jako rekreacyjny i turystyczny.

Na obszarze arkusza Smołdzino obszary preferowane do lokalizacji składowisk zajmują

około 20% jego powierzchni lądowej. Grupują się w południowej, wschodniej i środkowej

części arkusza. Są one predysponowane jedynie dla składowisk odpadów obojętnych, ze

względu na właściwości naturalnej warstwy izolacyjnej, którą stanowią gliny zwałowe zlo-

dowacenia wisły. Najbardziej korzystnych warunków naleŜy spodziewać się w środkowej

części obszaru arkusza, gdzie skonsolidowana warstwa izolacyjna osiąga największą miąŜ-

szość przekraczającą lokalnie 20 m. W przypadku podjęcia decyzji o umiejscowieniu składo-

wiska odpadów we wskazanych na mapie miejscach konieczne jest przeprowadzenie szczegó-

łowych badań geologiczno-inŜynierskich i hydrogeologicznych, w celu potwierdzenia izola-

cyjnego charakteru podłoŜa.

XV. Literatura

BUJAKOWSKA K, ŁAZOWSKI L 2004 – Dokumentacja geologiczna złoŜa bursztynu

„Smołdzino” w kat. D, Przedsiębiorstwo Geologiczne POLGEOL SA. Warszawa

CIEŚLAK A., 2000 – Strategia ochrony brzegów morskich. Wyd. IM nr 5721, Gdańsk.

GIENTKA M., MALON A., TYMIŃSKI M., 2008 – Bilans Zasobów Kopalin i Wód Pod-

ziemnych wg stanu na 31.12.2007r. Państw. Inst. Geol. . Warszawa.

GIRJATOWICZ J. P., 1985 – Atlas zlodzenia wód polskiego wybrzeŜa Bałtyku. Wyd. ZUP,

Szczecin.

46

GRABOWSKI D.(red), Jurys L., Neumann M., Woźniak T., 2007 – Systemy Osłony Prze-

ciwosuwiskowej Etap I: Mapa osuwisk i obszarów predysponowanych do występo-

wania i rozwoju ruchów masowych dla województwa pomorskiego Centr. Arch. Ge-

ol. Państw. Inst. Geol. . Warszawa.

GURZĘDA E., 2004 – Dodatek nr 1do karty rejestracyjnej (dokumentacji geologicznej kat.

C1) „śelkowo” rozliczający zasoby złoŜa kruszywa naturalnego. Państw. Inst. Geol.

Warszawa.

CZARNECKA H., (red.), 1980 – Podział hydrograficzny Polski 1:200 000 cz. II. IMGW.

Warszawa.

HELWAK L., STEPOWICZ W., 1990 – Karta rejestracyjna złoŜa kruszywa naturalnego Wi-

klino II. Państw. Inst. Geol. . Warszawa.

HELWAK L., 1986 – Karta rejestracyjna złoŜa kruszywa naturalnego Siemianice II. Państw.

Inst. Geol. . Warszawa

HELWAK L., 1999 – Dokumentacja geologiczna w kategorii C1 złoŜa kruszywa naturalnego

Siemianice IV. Pomorski U.W. Delegatura w Słupsku.

INSTRUKCJA opracowania Mapy geośrodowiskowej Polski 1: 50 000, 2005 – Państw. Inst.

Geol. Warszawa.

JURYS L., 1982 – Inwentaryzacja kopalin w gminie Damnica, Przed. Geol. Gdańsk.

KACZYŃSKI R., TRZCIŃSKI J., 2000 – Geologiczno-inŜynierska charakterystyka glin lo-

dowcowych fazy pomorskiej. Mat. XII Krajowej Konferencji Mech. Gruntów

i Fundamentowania. Szczecin.

KARGER M., 1989 – Sprawozdanie ze zwiadu generalnego nr 1 z poszukiwań złóŜ kredy

jeziornej w północno-zachodniej części woj. Słupskiego. Przedsiębiorstwo Geolo-

giczne w Warszawie Zakład w Gdańsku.

KARGER M, Masłowska M., Michałowska M.; 2003 – Mapa geologiczno-gospodarcza Pol-

ski w skali 1: 50 000 ark. Smołdzino z objaśnieniami. Państw. Inst. Geol. Warszawa.

KIEŁB-STAŃCZUK M., 2002 – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

gminy Ustka.

KLECZKOWSKI A. S., (red), 1990 – Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziem-

nych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1:500 000. Inst. Hydro-

geol. i Geol. InŜ. AGH, Kraków.

KONDRACKI J., 2002 – Geografia regionalna Polski. PWN. Warszawa.

47

KOZERSKA I., 1999a – Ochrona archeologiczna dziedzictwa kulturowego. W: Studium uwa-

runkowań i kierunków zagospodarowania gminy Smołdzino. Pomorski U. W. Dele-

gatura w Słupsku.

KOZERSKA I., 1999b – Ochrona archeologiczna dziedzictwa kulturowego. W: Studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Damnica. Pomorski U. W De-

legatura w Słupsku.

KOZERSKA I., 1999c – Ochrona archeologiczna dziedzictwa kulturowego. W: Studium uwa-

runkowań i kierunków zagospodarowania gminy Główczyce. Pomorski U. W. Dele-

gatura w Słupsku.

LIRO A., red. 1998 – Strategia wdraŜania krajowej sieci ekologicznej ECONET. Wyd. Fun-

dacji IUCN Poland. Warszawa.

LIS J., PASIECZNA A., 1995 – Atlas geochemiczny Polski 1:2 500 000. Państw. Inst. Geol.

Warszawa.

MACDONALD D., 1994 – Approach to the Assessment of sediment quality in Florida

Coastal Waters. Vol. 1 – Development and evaluation of sediment quality assessment

guidelines.

MAJEWSKI A., LAUER Z., red., 1994 – Atlas Morza Bałtyckiego. Inst. Meteor. i Gosp.

Wodnej. Warszawa

MARKS. L, BER A., GOGOŁEK W., PIOTROWSKA K., 2006 – Mapa geologiczna Polski

w skali 1 : 500 000. Państw. Inst. Geol. . Warszawa

MARSZAŁEK H., WĄSIK M., CHUDY K., BINIAK G., 2002 –Dokumentacja Hydrogeolo-

giczna Zbiornika „Dolina Kopalna Machowino” (dawny GZWP nr 106), Centr.

Arch. Geol. Warszawa

MIKOŁAJCZYK D., 1986 – Karta rejestracyjna złoŜa kruszywa naturalnego Wiklino. Po-

morski U. W. Delegatura w Słupsku.

MOCZULSKA G., JĘRZEJEWSKA W., 1985 – Sprawozdanie z badań geologiczno-poszu-

kiwawczych złóŜ kruszywa naturalnego w północnej części województwa słupskie-

go, Przed. Geol. Gdańsk.

MOCZULSKA G., 1985 – Sprawozdanie z prac penetracyjnych w północnej części woje-

wództwa słupskiego. Rejon śelkowa. Przed. Geol. Gdańsk.

NADOLSKA L., SZAPLIŃSKI A., 1975 a – Sprawozdanie z prac penetracyjnych i zwiadu

geologicznego za kruszywem naturalnym w północnej części województwa słup-

skiego, rejon Jezierzyce-Osiedle, Kombinat Geologiczny Zachód. Wrocław.

48

NADOLSKA L., SZAPLIŃSKI A., 1975 b – Sprawozdanie z prac penetracyjnych i zwiadu

geologicznego za kruszywem naturalnym w północnej części województwa słup-

skiego, rejon Włynkowo, Kombinat Geologiczny Zachód. Wrocław.

OSTRZYśEK S. DEMBEK W., 1996 – Zlokalizowanie i charakterystyka złóŜ torfowych w

Polsce, spełniających kryteria potencjalnej bazy zasobowej, z ustaleniem i uwzględ-

nieniem wymogów związanych z ochroną i kształtowaniem środowiska, Inst. Melior.

i Upraw Zielonych. Falenty.

PETELSKI K, 2006a – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1: 50 000, Warszawa

PETELSKI K, 2006b– Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 000,

Warszawa

PULKOWSKI W., 2002 – Dokumentacja geologiczna w kat. C1 złoŜa kruszywa naturalnego

„Objazda” w Objeździe, Pomorski U. W. Delegatura w Słupsku.

Raport, 2007 – Raport o stanie środowiska województwa Pomorskiego w 2006 roku. WIOŚ,

Gdańsk.

REKOWSKA J., SZADKOWSKA – IZYDOWREK M., WOJCIESZCZYK H., 1999 – Kon-

cepcja systemu obszarów chronionych regionu słupskiego.

ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. we sprawie rodzajów

oraz stęŜeń substancji, które powodują, Ŝe urobek jest zanieczyszczony. Dziennik

Ustaw nr 55 poz. 498 z dnia 14 maja 2002 r.

ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów

jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Dziennik Ustaw nr 165, poz. 1359, z d-

nia 4 października 2002 r.

ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegóło-

wych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim

powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów. Dziennik Ustaw

nr 61, poz. 549 z dnia 10 kwietnia 2004r.

STACHY J. (red), 1987 – Atlas hydrologiczny Polski tom I. IMGW. Wyd. Geol. Warszawa.

STRZELECKI R., WOŁKOWICZ S., SZEWCZYK J., LEWANDOWSKI P., 1993, – Mapy

radioekologiczne Polski. Część I: Mapa mocy dawki promieniowania gamma w Pol-

sce; Mapa stęŜeń cezu w Polsce. Skala 1: 750 000. Wyd. Państw. Inst. Geol. War-

szawa.

STRZELECKI R., WOŁKOWICZ S., SZEWCZYK J., LEWANDOWSKI P., 1994, – Mapy

radioekologiczne Polski. Część II: Mapa koncentracji uranu, toru i potasu w Polsce;

Wyd. Państw. Inst. Geol. Warszawa.

49

SUBOTOWICZ W., 1982 – Litodynamika brzegów klifowych wybrzeŜa Polski. GTN, Osso-

lineum, Gdańsk.

SYLWESTRZAK U., 1976 – Sprawozdanie z geologiczno-poszukiwawczych badań złóŜ

bursztynu na terenie województw: słupskiego, gdańskiego i elbląskiego. Państw.

Inst. Geol. Warszawa.

SZAPLIŃSKI A., NADOLSKA J., 1975 – Sprawozdanie z prac penetracyjnych i zwiadu geo-

logicznego za kruszywem naturalnym w północnej części województwa słupskiego,

Kombinat Geologiczny Zachód, Wrocław.

SZAPLIŃSKI A., 1977 a – Dokumentacja geologiczna w kat. C2 złoŜa Machowinko, Kombi-

nat Geologiczny Zachód, Wrocław.

SZAPLIŃSKI A., 1977 b – Sprawozdanie z prac poszukiwawczych za złoŜami surowców

ilastych w powiecie Słupsk w miejscowości Objazda, Kombinat Geol. Zachód, Wro-

cław.

SZELEWICKA A., 2000 – Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000, arkusz Smołdzino

Państw. Inst. Geol., Warszawa

TCHÓRZEWSKA D., TYLEK K., 1972 – Sprawozdanie z prac zwiadowczych przeprowa-

dzonych za złoŜami kredy jeziornej na obszarze powiatu Słupsk, rejon Lubuczewa,

rejon Gardna Wielka, rejon Smołdzina, Przed. Geol. Kraków.

UŚCINOWICZ SZ., ZACHOWICZ J., 1991a – Mapa geologiczna dna Bałtyku 1: 200 000,

arkusz Łeba i Słupsk. Państw. Inst. Geol. Warszawa.

UŚCINOWICZ SZ., ZACHOWICZ J., 1991b – Objaśnienia do Mapy geologicznej dna Bał-

tyku 1: 200 000, arkusz Łeba i Słupsk. Państw. Inst. Geol. Warszawa.

ZACHOWICZ J., DOBRACKI R., red., 2003a – Mapa geodynamiczna polskiej strefy brze-

gowej Bałtyku 1:10 000, arkusze Dębina, Rowy, Arch. Państw. Inst. Geol. . War-

szawa

ZACHOWICZ J., DOBRACKI R., red., 2003b – Objaśnienia do Mapy geodynamicznej pol-

skiej strefy brzegowej Bałtyku 1:10 000, ark. Dębina, Rowy, Państw. Inst. Geol. .

Warszawa

ZAWADZKA-KAHLAU E., 1999 – Tendencje rozwojowe polskich brzegów Bałtyku Połu-

dniowego. GTN, Gdańsk.

Arkusz SMOŁDZINO (10) - bazadata.pgi.gov.plbazadata.pgi.gov.pl/data/mgsp/txt/mgsp0010.pdf · ją...

Documents

Transcript of Arkusz SMOŁDZINO (10) - bazadata.pgi.gov.plbazadata.pgi.gov.pl/data/mgsp/txt/mgsp0010.pdf · ją...