Archiwa cyfrowe w

społeczeństwie informacyjnym

dr Nikodem Bończa Tomaszewskidyrektor Narodowego Archiwum Cyfrowego

Informacja cyfrowa

W połowie XX wieku rozpoczął się proces cyfryzacja informacji we wszystkich sferach życia społecznego:

Sektor wojskowy – lata 40.

Instytucje naukowo-badawcze – przełom lat 40. – 50.

Korporacyjne – lata 60.

Administracja państwowa – lata 70.

Przemysł rozrywkowy – lata 80.

Media – lata 90.

Życie codzienne – przełom XX/XXI wieku

Państwo informacyjne

Administracja państwowa ( w tym sektor militarny) wykorzystała narzędzia do cyfrowego przetwarzania informacji w celu rozwinięcia systemów kontroli i nadzoru nad społeczeństwem:

- Bazy danych: ewidencja ludność, pojazdów, usług, towarów (Pesel 2, pl.ID, CEPIK)

- Systemy monitoringu bezpieczeństwa (CCTV w miastach

- Systemy monitoringu migracji (układ z Schengen)

- Systemy regulujące ochronę zdrowia (informatyzacja NFZ)

Gospodarka informacyjna

Informacja stała się przedmiotem wymiany w obiegu gospodarczym, a dzięki cyfrowemu obrotowi informacją pojawiły się jasne i szybkie kryteria ocen jej wartości. W tej sytuacji ochrona i kontrola informacji jak dobra o mierzalnej wartości finansowej stała się priorytetem w obrocie gospodarczym .

Kierunki:

1. Ochrona informacji - patenty, zamykanie tzw. „kodów źródłowych” (np. Apple, Microsoft)

2. Rozwój systemów zarządzania informacją jak narzędzi porządkujących życie gospodarcze (CRM, ERM)

3. Rozwój systemów handlu informacją (Bloomberg Company)

Monopole informacyjne

Pierwszy etap informatyzacji, przenosił nawyki z czasów gospodarki przemysłowej i doprowadził do tworzenia monopoli informacyjnych. W praktyce oznacza to, że instytucji państwowe i gospodarcze dysponują wielkimi zasobami informacji, które pozostają zamknięte .

Społeczeństwo informacyjne

Społeczeństwo, w którym informacja zaczęła odgrywać dominującą rolę w wszystkich dziedzinach życia.

Rozwój społeczeństwa informacyjnego jak cel modernizacji stał się elementem ideologii państwowej już w latach 60 XX wieku.

Otwartość informacji

Wraz z komputeryzacją życia społecznego środowiska naukowe oraz sektor instytucji społecznych dostrzegły zagrożenia wynikające z dotychczasowego rozwoju technologii IT.

Rozwiązania:

Wolne oprogramowanie – latach 80. XX (dostęp do kodu źródłowego)

Otwarte oprogramowanie – lata 90. XX (prawo do korzystania z kodu: Netscape Navigator )

Otwarte standardy – lata 90. XX

Wolność informacji

Rozwój idei wolnego i otwartego oprogramowania wpłyną na zmianę państwowej polityki informacyjnej.

Pierwsze inicjatywy wyszły z UE oraz krajów Europy Zachodniej.

Wprowadzono regulacje dotyczące obrotu informacją (np. ochrona danych osobowych)

Technologie informacyjne mają służyć otwartemu dostępowi do informacji.

Archiwa cyfrowe

1990 – początek informatyzacji archiwistyki

Właściwy rozwój archiwistyki cyfrowej nastąpił na przełomie XX/XXI wieku.

Rozpoczęto prace nad standardami opis danych archiwalnych (EAD, MoReq)

Przedefinioniowanie roli archiwów państwowych jak centrów informacji obywatelskiej , a kontrolowanych i zarządzanych przez państwo magazynów informacji.

Archiwa cyfrowe

Archiwum cyfrowe:

a) Udostępnianie głównym celem (mniejszy nacisk na gromadzenie i przechowalnictwo)

b) Powszechność dostępu – brak barier finansowych, technicznych oraz bariery wiedzy

c) Jawność – otwarte repozytoria

Archiwa cyfrowe w Polsce

Od 2007 roku Archiwa Państwowe realizują program rozwoju archiwistyki cyfrowej.

Powstanie sieci repozytoriów cyfrowych w archiwach państwowych 2007-2008:

1. Archiwum Akt Nowych

2. Archiwum Główny Akt Dawnych

3. Archiwum Dokumentacji Osobowo Płacowej w Milanówku

4. Archiwum Państwowe w Warszawie

5. Archiwum Państwowe w Lublinie

6. Archiwum Państwowe w Poznaniu

7. Archiwum Państwowe w Krakowie

8. Archiwum Państwowe w Gdańsku

9. Archiwum Państwowe w Szczecinie

10. Archiwum Państwowe we Wrocławiu

11. Archiwum Państwowe w Rzeszowie

Archiwa cyfrowe w Polsce

Od 2007 roku Archiwa Państwowe realizują program rozwoju archiwistyki cyfrowej :

Powstają pracownie digitalizacji:

1. Narodowe Archiwum Cyfrowe

2. Archiwum Główne Akt Dawnych

3. Archiwum Państwowe w Poznaniu

4. Archiwum Państwowe m.st. Warszawy

5. Archiwum Państwowe w Lublinie

6. Archiwum Państwowe w Rzeszowie

7. Archiwum Państwowe w Wrocławiu

8. Archiwum Państwowe w Koszalinie

9. Archiwum Państwowe w Gdańsku

10. Archiwum Państwowe w Olsztynie

Archiwa cyfrowe w Polsce

Od 2007 roku Archiwa Państwowe realizują program rozwoju archiwistyki cyfrowej :

8 marca 2008 Archiwum Dokumentacji Mechanicznej zostało przekształcone w Narodowe Archiwum Cyfrowe

W związku z przekształceniem od marca do listopada 2008 r. realizowane następujące projekty:

1. Pracownia digitalizacji

2. Szerokopasmowe łącze światłowodowe (po możliwej przepustowości do 10 Gb/s)

3. Okablowanie strukturalne światłowodowe oraz sieci bezprzewodowa

4. Serwerownia

Zintegrowany system informacji archiwalnej ZoSIA – dostęp do informacji

Zintegrowane system informacji archiwalnej (ZoSIA)

1. kompleksowe rozwiązanie dla wszystkich polskich archiwów, w których zbiorach znajduje się 34 mln jednostek archiwalnych

2. Możliwości: opracowywanie informacji o zbiorach znajdujących się w archiwach na terenie całego kraju oraz udostępnianie ich w Internecie ----------ogólnodostępny system informacji o polskich zbiorach archiwalnych

Powszechny dostęp do informacji dla obywateli zagwarantowany poprzez:

1. Niezależność systemu od systemu operacyjnego, z którego korzysta użytkownik2. Intuicyjny interfejs, łatwy w obsłudze dla przeciętnego użytkownika

2. 3. Nie jest wymagana od użytkownika wiedza archiwistyczna

3. Jedynym wymaganiem jest komputer podłączony do Internetu

Zintegrowany system informacji archiwalnej ZoSIA – dostęp do informacji

Zintegrowane system informacji archiwalnej (ZoSIA)

Screen shot

System Digitalizacji Archuwalnej SeDAn – dostęp do danych

Cel: Udostępnianie skanów materiałów archiwalnych on-line

System Digitalizacji Archuwalnej SeDAn – dostęp do danych

Screen shot

Archiwum Dokumentów Elektronicznych ADE – przejrzystość informacji

Archiwizacja „dokumentu elektronicznego” – przejrzysty urząd

Archiwum Dokumentów Elektronicznych ADE – przejrzystość informacji

Screen shot

Przyszłość archiwistyki cyfrowej

• Archiwizacja życia społecznego:

• Zasoby internetu

• Web 2.0

• Cyfrowe dokumenty życia codziennego (cyfrowe fotografie, filmy i nagrania)

Dziękuję za uwagę