Architektura i budownictwo 8_1933

40
 o O O i r z

Transcript of Architektura i budownictwo 8_1933

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 140

o

O O

i r z

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 240

Woacuteycicki

R C H I T E K T U R

I

BUDOWNICTWO

MIESIĘ CZN IK ILU STROWAN Y

Wydawnictwo

bdquoSpoacutełdzielni

Wydawnicze j Architektoacutew Po lskich w Warszawie

Zarzą d S W A P prof

Marjan Lalewicz arch Teodor Bursze arc Tadeusz Nowakowski

Zastę pcy arch Juljan Lisieeki arch Henryk Stifelman arch Romuald Miller

R a d a Nadzorcza S W AP arch F ranciszek Lilpop arch Gustaw Trzciński arch Zygmunt

Zastę pcy arch Witold Matuszewski

i prof

Czesł aw Przybylski

Redaktorzy mdasharch

Romuald

Miller i

Stanisław Woźnicki

K o m i t e t

Redakcyjny

arch arch Brukalski Stanisław

Bursze Teodor

Gutt

Romuald

Lalemicz Marian

Lisieeki Juljan Matuszewski Witold Marzy ński Stanisław Miller Romuald Niemojewski Lech

owakowski Tadeusz Przybylski Czesław Stifełman Henryk Tomaszewski Leonard Woacuteycicki

Zygmunt Zoacuterawski Juljusz

Adres Redakcji i Admini stracji Wspoacutelna

40

tel 99830855298308587 Kon to czekowe PKO

110deg(gt

W R U N K I P R E N U M E R A T Y

Prenumerata

miejscowa

N a

prowincji z (przesyłką )

k w a r t a l n i e z 17mdash K w a r t a l n i e

z l

18mdash

P oacute ł r o c z n i e 34mdash P oacute ł r o c z n i e

6 mdash

Rocznie

6 8 983085

Rorznie

Egzemplarz pojedynczy

w Warszawie zł 6mdash

N a

prowincji (z przesyłką ) 650

Zagranicą 8

mdash

P o d

na desł an )in zgoacutery adresem Admin istracja wysył a każdorazowo no wy numer pisma za zalicz pocztowem

Przed

tekstem

C a ł a

strona

z ł

400mdash

P o ł o w a strony bdquo 210mdash

Ćwiartka strony raquo 120mdash

C E N

Y O G Ł O S Z E Ń

Z a tekstem

C a ł a

strona

z ł

350mdash

3 a i 4983085 a strona okładki

C a ł a

strona z ł 450mdash

P o ł o w a strony bdquo 250

Ćwiartka strony 150

P u ł o w a

strony 983085

180mdash

Ćwiartka strony 100mdash

S t r o n a

artykuł u opisowego bdquo 500mdash

O G Ł O S Z E N I D

Adres w branży rozmiar

10x90

mm ł ą cznie z pren n a ca ły ro k zł 100mdash p ł a t n e zgoacutery przy zamoacutewieniu Za każde

nastę pne

5 mm wys

d o p ł a t a

zł 50mdashroczn ie Koszt rzeczywisty rysunkoacutew i klisz ponosi ogłaszają ca

się

firma

D z i a ł reklam przewiduje także poza ogł oszeniam i przed i

za

tekstem specjalne wkł adki art ystyczne jedn o i wielobarwne

R

O B N E

T

U

E Ś Ć

Archit ektura i Budownictwo

N r 8

G m a c h b Ministerstwa Ro983085 Str

boacutet Publicznych Aleksan983085

der KodeUki 229983085 245

Informacje o IYym Mię 983085

dzynarodowym Kongresie

Arch itekt ury Nowoczes983085

nej

Szymon

Syrkus

246

mdash

254

Kronika 255mdash257

Państwowa Szkoła Budo983085

wlana

A Jnmwr

258

Żeń ska Szkoł a Arch itek983085

tury Wl Jastrzę bski 259

Przeglą d Czasopism

260

SOMM IR

bdquoLArch itec tur e et la Construction

N r

8

Le Batiment du Ministćre

des Travaux Publics

Aleksander KodeUki

229 245

C o m p t e

Rendu duIY eCon983085

gres

Intern ational de

lAr983085

c h i t e c t u r e

Modernę mdash

z y o n S y r k u s

2 4 6 mdash 2 5 4

C h r o n i q u e 255mdash257

LEcole Nationale du Bati983085

m e n t

A i r u o i c r 2 5 8

L cole Fćmioine d Archi983085

t e c t u r e W

Jattrzę bski

259

R e v u e

d e s

R e v u e s

260

I N H L T

bdquoArch itekt ur und

Bauwesen

N r 9

Cebiiude des

eh

Ministe983085

riumderOeffentlArbeiten

Alektander KodeUki

229mdash245

Bericht uber den IV Inter983085

n a t i o n a l e n Arch itektu r983085

Kongress

Szymon

Syrkus

T

246mdash254

C h r o n i k

255983085257

Staatsschule fLr Bauwesen

A Granier

258

r c h i t e k t e n s c h u l e fiir Fra 983085

u e n W I Jaslrę bski 259

Z e i t s c h r i f t e n s c h a u

2 6 gt

I L U S T R J E

Arch

Rudolf Śmierc yński mdashGmach b Minister stwa Roboacutet Str

Publicznych w Warszawie 229mdash245

Informacje o

lVym

Mię dzynarodowym Kongresie Arch itektu ry

Nowoczesnej 246mdash254

Kronika 256

Państwowa Szkoła Budowlana 258

Żeń ska Szkoł a Arch itekt ury 259

Przeglą d Czasopism 260

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 340

Elew od ul Chałubińskiego

i Arch Rudolf świerczyński Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa JRoboacutet

Publicznych w Warszawie

GMACH B MINISTERSTWA ROBOacuteT PUB LI C ZN YC H

W roku 1927 Ministerstwo Roboacutet Publicznych

ogłosiło konkurs na projekt gmachu dla dwoacutech

instytucji Banku Gospodarstwa Krajowego

i Cent rali Ministerstwa Roboacutet Publicznych na

terenie gdzie nastę pnie pobudowany został

gmach

Banku Gospodarstwa Krajowego Jaz po

rozstrzygnię ciu konkursu Ministerstwo zrzekło

się

ł ą c zn e j

budowy z Bankiem Gospodarstwa

Krajowego a postanowiło przy pomocy finanso983085

wej tegoż Banku wybudować gmach swojej Cen983085

trali pr zy zbiegu ulic Hożej i Chał ubińskiego

Opracowanie projektu kosztorysuj rysunkoacutew

szczegoacutełowych i kierownictwo architektoniczne

zostało powierzone laureatowi pracy nagrodzo983085

nej

I nagrodą na konkursie inż arch Rudolfowi

Świerczyiiskiemu profesorowi Politechniki War983085

szawskiej obecnemu Dziekanowi Wydziału Ar983085

chitektury zaś przeprowadzenie akcji budowla983085

nej

kierownictwo budowy) inżynierowi dyplo983085

mowanemu

Witoldowi Jakimowskiemu

Obliczenia konstrukcji żelb wyk inż Ludwik

Tylbor Projekt instalacji wodoc983085kan i centr

ogrzew wykonał inż Edward Stankiewicz zaś

projekt instalacji elektrycznej mdash inż Skalmierski

Go d ł o

Państwowe nad wejściem głoacutewnem wy983085

k on a ł profesor Mieczysł aw Kotarbiński

Architektura i Budownictwo Nr 8 t itt 229

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 440

Wiilok od zbiegu ul Hożej i Chał ubińskiego

Wyprania

bdquo

T E I i R A

Z

Y T

Zak ł

Przem

bull TERllAZYT m W983085mie

Ogrzewanie centralne

wyk f ZAJĄ CZKOWSKL

SZEWCZYKOacuteWSKl i S983085 ka inź w

W 983085 wie

Robniy

z

białego metalu

i

żelaza

wyk f983085 ma

A

ŚZMALENBERG (W983085wa)

Stropy bdquoPOLON] A

1

właściciele patentu bdquoBESP

S z o o (W983085 ma)

Oprawy oświetleniowe dosf f A MARCINIAK

S A w W 983085 wie

Poręcze z

alpagi polerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEŃSCY w

W983085mie

1 Aieh Rudolf

świerezynski

(Warszawa) Gmach b Ministerstwa R oboacutet Publicznych w Warszawie

Fo t Poddę bski

Sytuacja _

Nitroźny plac przeznaczony na budowę grani983085

czy wzdł uż frontu ulicy Chał ubińskiego z nowo983085

powstałą budową Szkoł y Pielę gniarek a po H983085

nji ulicy Hożej ż posesją zabudowaną wolnosto983085

ją cym budynkiem Uniwersyteckiego

Z a k ł a d u

Fizyki

Program gmachu w pewnych granicach był

przez Ministerstwo Roboacutet Publicznych zmienia983085

ny przez czas budowy i to ta k dalece że zarzą 983085

dzono założenie fundamentoacutew W przewidywaniu

możliwości dodatkowej nadbudowy dwoacutech kon983085

dygnacyj a w trakcie wykonania postanowiono

z tych czy innych

wzglę doacutew

zredukować bu983085

dynek o dwa pię tra w stosunku do zatwierdzo983085

nego projektu o czem się ł atwo przekonać przy

poroacutewnaniu reprodukcji zatwierdzonego do bu983085

dowy projektu (rys 7) ze zdję ciem fotogra983085

1 icznem (rys 1)

W zwią 7ku ze swojem przeznaczeniem gmach za983085

sadniczo dzieli się na 2 czę ści cześć biurową ze

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 540

Wejście głoacutewne

Podcień wejścia

głoacutewnego

Fol

3mdash5 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b M inisterstwa RoLoacutet Publicznych w Warszawie

szczegoacutełowym podziałem na departamenty wy983085

dzia ły i biura ora partje mieszkalne dla mieszkań

p

ministra vice983085ministra i niższego personelu

Roboty

ziemne przy budowie rozpoczę to983085 dnia

5 lutego 1929 r w cią gu też tego roku

c a ł y

bu983085

dynek ukończono w

T

surowym stanie i przykryto

dachem

Czę ść budynku (mieszkania woźnych) oddano

do użytku dnia 6 września 1930 r mieszkanie

ministra dmia

stycznia 1931 r całkowicie

zaś gmach oddano do użytku dnia 14 września

1931 roku

W plan ie sytuacyjnym gmachu uderza

jego

za983085

łożenie

jako budowli otwartej nie posiadają cej

zamknię tych podwoacuterzy przez co budynek uzy983085

ska dużą przewiewność i najlepsze warunki

iisłonecznienia

Od strony ulicy Chałubińskiego

(przyszłej N mdashS dominuje bilok biurowy ktoacute983085

rego środek przewią zany

jest

potę żnym ryzali983085

te m prostopadł ej czę ści roacutewnoległej do ulicy Ho983085

żej i znaczinie cofnię tej od linji regulacyjnej

Wytworizmne w ten sposoacuteb otwarte podwoacuterze

mię dzy blokiem mieszkania vice983085ministca

s

a na983085

rożem

zbiegu ulic Hożej i Chał ubińskiego

wspa983085

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 640

I

H O

U L

Widok na czę ść biurowsi i mieszkalni od strony wschodniej

6 Areh Rudolf Świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

niale akcentuje zakończenie ulicy Hożej Szcze983085

goacutelnie wymowne są

sylwety

budynku w wido983085

ku wzdłuż ulicy

Hożej

w kierunku od Mar983085

szałkowskiej ibloki mieszkań minisfra i vice983085

miinistra wią żą c

się

poziomym tbalkonem

z pio983085

nem szczytowej ściany bloku biurowego oka983085

lają

z trzech stron dziedziniec i ogroacuted czę ści mie983085

szkalnej poł ą czonej przestrzennie

z

ogrodem

Uniwersytetu Ponad pię trowemi budynkami

mieszkalnemi monumentalnie zarysowuje się

blok biurowy krzyżują cy się z korpusem po983085

przecznym akcentują cym prostopadłą arierję

N mdashS W wkładzie

sylwetek

wolnostoją cego mo983085

numen tu możemy odczytać

plan

w logice per983085

spektywicznych widołkoacutew odczuwamy zwią zek

uliicami 983085 komip983085ozycja jest zroznnmiatą i

inte983085

lesują cą w rozmaitości widokoacutew

Jedno miejsce jest zdecydowanie oderwane od

całości

mdash

budynek

w

ktoacuterym

się

mieszczą

mieszkania woźnych służy on

jakby

bdquowstawką

izolacyjną mię dzy blokiem Szkoły Pielę gniarek

a korpusem głoacutewmym

Jak wynika z opisu sytuacyjnego blok biurowy

zatożony

jest w kształcie litery T i posiada

u k ł a d

dwutraktowy dają c

najwię kszą

oszczę dność

przestrzeni zabudowanej przewodoacutew instala983085

cyjnych opalu i skroacutecenie komunikacji Przy

bull poł ą czeniu Ikwytarzy oświetlonych bezpośred983085

niem światłem na każdem pię trze znajduje się

poszerzenie wę zła komunikacyjnego ktoacutere dla

braku innego określenia nazwę halFem Po jed983085

nej

stronie halhi biegną schody po drugiej

windy osobowe

Ześrodkowanie komunikacji pionowej w jednem

miejscu na przecię ciu poziomych kierunkoacutew

komunikacyjnych

wytwarza

prosty

i

jasny

sy983085

stem komunikacyjny gmachu obsługiwanego

w czę ści biurowej jedną klatką schodową Przy

skrzyźowainiu korytarzy mieszczą się toalety

damskie i mę skie oraz pomieszczenia dla przy983085

gotowania herbaty z gazowemi wrzą tnikami

Reprezentacyjne

wejście dla interesantoacutew za983085

znaczone

jest

podcieniem

od

ulicy

Ch a ł ub i ń 983085

skiego

wejście

d la urzę dnikoacutew z bramy przy

tejże ulicy prowadzi wprosi do szatni urzę dni983085

czej w przyziemiu obok klatki schodowej i wind

Dojazd i wejście do mieszkań ministra i viice983085

miniisitra znajdują się w izolowanym od czę ści

biurowej dziedzińcu przy ulicy

Hożej

obok te983085

go

wejścia

położone

jest

mieszkanie portjera

Szkieletowa konstrukcja gmachu biurowego

i bliźniaczy uk ład okien uł atwiają swobodne

kształ towanie wielkości pomieszczeń biurowych

drogą przesunię cia lekkich ścian działowych

Ewentualność

ta może być szeroko wyzyskaną

pirzy (przebuidowiiei aparatu administracyjnego

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 740

bull l l

i n r r u ri

LUTU U

I D I I D n

TLTIID

[J

Elewacja od ul Chalubińsltiego (projekt) 1 500

Hn I M bull raquo wlt raquo Jraquo w i

prf D n o rr mdasho a

Bzut wysokiego parteru 1500

mdash8 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

233

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 840

Przekroacutej poprzeczny

1500

Rzut I pię tra 1 500

9mdash10 Areh Rudolf świerezyń ski Warszawa) mach b Ministerstwa Roboacutet Publiczny cli w Warszawie

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 240

Woacuteycicki

R C H I T E K T U R

I

BUDOWNICTWO

MIESIĘ CZN IK ILU STROWAN Y

Wydawnictwo

bdquoSpoacutełdzielni

Wydawnicze j Architektoacutew Po lskich w Warszawie

Zarzą d S W A P prof

Marjan Lalewicz arch Teodor Bursze arc Tadeusz Nowakowski

Zastę pcy arch Juljan Lisieeki arch Henryk Stifelman arch Romuald Miller

R a d a Nadzorcza S W AP arch F ranciszek Lilpop arch Gustaw Trzciński arch Zygmunt

Zastę pcy arch Witold Matuszewski

i prof

Czesł aw Przybylski

Redaktorzy mdasharch

Romuald

Miller i

Stanisław Woźnicki

K o m i t e t

Redakcyjny

arch arch Brukalski Stanisław

Bursze Teodor

Gutt

Romuald

Lalemicz Marian

Lisieeki Juljan Matuszewski Witold Marzy ński Stanisław Miller Romuald Niemojewski Lech

owakowski Tadeusz Przybylski Czesław Stifełman Henryk Tomaszewski Leonard Woacuteycicki

Zygmunt Zoacuterawski Juljusz

Adres Redakcji i Admini stracji Wspoacutelna

40

tel 99830855298308587 Kon to czekowe PKO

110deg(gt

W R U N K I P R E N U M E R A T Y

Prenumerata

miejscowa

N a

prowincji z (przesyłką )

k w a r t a l n i e z 17mdash K w a r t a l n i e

z l

18mdash

P oacute ł r o c z n i e 34mdash P oacute ł r o c z n i e

6 mdash

Rocznie

6 8 983085

Rorznie

Egzemplarz pojedynczy

w Warszawie zł 6mdash

N a

prowincji (z przesyłką ) 650

Zagranicą 8

mdash

P o d

na desł an )in zgoacutery adresem Admin istracja wysył a każdorazowo no wy numer pisma za zalicz pocztowem

Przed

tekstem

C a ł a

strona

z ł

400mdash

P o ł o w a strony bdquo 210mdash

Ćwiartka strony raquo 120mdash

C E N

Y O G Ł O S Z E Ń

Z a tekstem

C a ł a

strona

z ł

350mdash

3 a i 4983085 a strona okładki

C a ł a

strona z ł 450mdash

P o ł o w a strony bdquo 250

Ćwiartka strony 150

P u ł o w a

strony 983085

180mdash

Ćwiartka strony 100mdash

S t r o n a

artykuł u opisowego bdquo 500mdash

O G Ł O S Z E N I D

Adres w branży rozmiar

10x90

mm ł ą cznie z pren n a ca ły ro k zł 100mdash p ł a t n e zgoacutery przy zamoacutewieniu Za każde

nastę pne

5 mm wys

d o p ł a t a

zł 50mdashroczn ie Koszt rzeczywisty rysunkoacutew i klisz ponosi ogłaszają ca

się

firma

D z i a ł reklam przewiduje także poza ogł oszeniam i przed i

za

tekstem specjalne wkł adki art ystyczne jedn o i wielobarwne

R

O B N E

T

U

E Ś Ć

Archit ektura i Budownictwo

N r 8

G m a c h b Ministerstwa Ro983085 Str

boacutet Publicznych Aleksan983085

der KodeUki 229983085 245

Informacje o IYym Mię 983085

dzynarodowym Kongresie

Arch itekt ury Nowoczes983085

nej

Szymon

Syrkus

246

mdash

254

Kronika 255mdash257

Państwowa Szkoła Budo983085

wlana

A Jnmwr

258

Żeń ska Szkoł a Arch itek983085

tury Wl Jastrzę bski 259

Przeglą d Czasopism

260

SOMM IR

bdquoLArch itec tur e et la Construction

N r

8

Le Batiment du Ministćre

des Travaux Publics

Aleksander KodeUki

229 245

C o m p t e

Rendu duIY eCon983085

gres

Intern ational de

lAr983085

c h i t e c t u r e

Modernę mdash

z y o n S y r k u s

2 4 6 mdash 2 5 4

C h r o n i q u e 255mdash257

LEcole Nationale du Bati983085

m e n t

A i r u o i c r 2 5 8

L cole Fćmioine d Archi983085

t e c t u r e W

Jattrzę bski

259

R e v u e

d e s

R e v u e s

260

I N H L T

bdquoArch itekt ur und

Bauwesen

N r 9

Cebiiude des

eh

Ministe983085

riumderOeffentlArbeiten

Alektander KodeUki

229mdash245

Bericht uber den IV Inter983085

n a t i o n a l e n Arch itektu r983085

Kongress

Szymon

Syrkus

T

246mdash254

C h r o n i k

255983085257

Staatsschule fLr Bauwesen

A Granier

258

r c h i t e k t e n s c h u l e fiir Fra 983085

u e n W I Jaslrę bski 259

Z e i t s c h r i f t e n s c h a u

2 6 gt

I L U S T R J E

Arch

Rudolf Śmierc yński mdashGmach b Minister stwa Roboacutet Str

Publicznych w Warszawie 229mdash245

Informacje o

lVym

Mię dzynarodowym Kongresie Arch itektu ry

Nowoczesnej 246mdash254

Kronika 256

Państwowa Szkoła Budowlana 258

Żeń ska Szkoł a Arch itekt ury 259

Przeglą d Czasopism 260

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 340

Elew od ul Chałubińskiego

i Arch Rudolf świerczyński Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa JRoboacutet

Publicznych w Warszawie

GMACH B MINISTERSTWA ROBOacuteT PUB LI C ZN YC H

W roku 1927 Ministerstwo Roboacutet Publicznych

ogłosiło konkurs na projekt gmachu dla dwoacutech

instytucji Banku Gospodarstwa Krajowego

i Cent rali Ministerstwa Roboacutet Publicznych na

terenie gdzie nastę pnie pobudowany został

gmach

Banku Gospodarstwa Krajowego Jaz po

rozstrzygnię ciu konkursu Ministerstwo zrzekło

się

ł ą c zn e j

budowy z Bankiem Gospodarstwa

Krajowego a postanowiło przy pomocy finanso983085

wej tegoż Banku wybudować gmach swojej Cen983085

trali pr zy zbiegu ulic Hożej i Chał ubińskiego

Opracowanie projektu kosztorysuj rysunkoacutew

szczegoacutełowych i kierownictwo architektoniczne

zostało powierzone laureatowi pracy nagrodzo983085

nej

I nagrodą na konkursie inż arch Rudolfowi

Świerczyiiskiemu profesorowi Politechniki War983085

szawskiej obecnemu Dziekanowi Wydziału Ar983085

chitektury zaś przeprowadzenie akcji budowla983085

nej

kierownictwo budowy) inżynierowi dyplo983085

mowanemu

Witoldowi Jakimowskiemu

Obliczenia konstrukcji żelb wyk inż Ludwik

Tylbor Projekt instalacji wodoc983085kan i centr

ogrzew wykonał inż Edward Stankiewicz zaś

projekt instalacji elektrycznej mdash inż Skalmierski

Go d ł o

Państwowe nad wejściem głoacutewnem wy983085

k on a ł profesor Mieczysł aw Kotarbiński

Architektura i Budownictwo Nr 8 t itt 229

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 440

Wiilok od zbiegu ul Hożej i Chał ubińskiego

Wyprania

bdquo

T E I i R A

Z

Y T

Zak ł

Przem

bull TERllAZYT m W983085mie

Ogrzewanie centralne

wyk f ZAJĄ CZKOWSKL

SZEWCZYKOacuteWSKl i S983085 ka inź w

W 983085 wie

Robniy

z

białego metalu

i

żelaza

wyk f983085 ma

A

ŚZMALENBERG (W983085wa)

Stropy bdquoPOLON] A

1

właściciele patentu bdquoBESP

S z o o (W983085 ma)

Oprawy oświetleniowe dosf f A MARCINIAK

S A w W 983085 wie

Poręcze z

alpagi polerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEŃSCY w

W983085mie

1 Aieh Rudolf

świerezynski

(Warszawa) Gmach b Ministerstwa R oboacutet Publicznych w Warszawie

Fo t Poddę bski

Sytuacja _

Nitroźny plac przeznaczony na budowę grani983085

czy wzdł uż frontu ulicy Chał ubińskiego z nowo983085

powstałą budową Szkoł y Pielę gniarek a po H983085

nji ulicy Hożej ż posesją zabudowaną wolnosto983085

ją cym budynkiem Uniwersyteckiego

Z a k ł a d u

Fizyki

Program gmachu w pewnych granicach był

przez Ministerstwo Roboacutet Publicznych zmienia983085

ny przez czas budowy i to ta k dalece że zarzą 983085

dzono założenie fundamentoacutew W przewidywaniu

możliwości dodatkowej nadbudowy dwoacutech kon983085

dygnacyj a w trakcie wykonania postanowiono

z tych czy innych

wzglę doacutew

zredukować bu983085

dynek o dwa pię tra w stosunku do zatwierdzo983085

nego projektu o czem się ł atwo przekonać przy

poroacutewnaniu reprodukcji zatwierdzonego do bu983085

dowy projektu (rys 7) ze zdję ciem fotogra983085

1 icznem (rys 1)

W zwią 7ku ze swojem przeznaczeniem gmach za983085

sadniczo dzieli się na 2 czę ści cześć biurową ze

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 540

Wejście głoacutewne

Podcień wejścia

głoacutewnego

Fol

3mdash5 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b M inisterstwa RoLoacutet Publicznych w Warszawie

szczegoacutełowym podziałem na departamenty wy983085

dzia ły i biura ora partje mieszkalne dla mieszkań

p

ministra vice983085ministra i niższego personelu

Roboty

ziemne przy budowie rozpoczę to983085 dnia

5 lutego 1929 r w cią gu też tego roku

c a ł y

bu983085

dynek ukończono w

T

surowym stanie i przykryto

dachem

Czę ść budynku (mieszkania woźnych) oddano

do użytku dnia 6 września 1930 r mieszkanie

ministra dmia

stycznia 1931 r całkowicie

zaś gmach oddano do użytku dnia 14 września

1931 roku

W plan ie sytuacyjnym gmachu uderza

jego

za983085

łożenie

jako budowli otwartej nie posiadają cej

zamknię tych podwoacuterzy przez co budynek uzy983085

ska dużą przewiewność i najlepsze warunki

iisłonecznienia

Od strony ulicy Chałubińskiego

(przyszłej N mdashS dominuje bilok biurowy ktoacute983085

rego środek przewią zany

jest

potę żnym ryzali983085

te m prostopadł ej czę ści roacutewnoległej do ulicy Ho983085

żej i znaczinie cofnię tej od linji regulacyjnej

Wytworizmne w ten sposoacuteb otwarte podwoacuterze

mię dzy blokiem mieszkania vice983085ministca

s

a na983085

rożem

zbiegu ulic Hożej i Chał ubińskiego

wspa983085

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 640

I

H O

U L

Widok na czę ść biurowsi i mieszkalni od strony wschodniej

6 Areh Rudolf Świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

niale akcentuje zakończenie ulicy Hożej Szcze983085

goacutelnie wymowne są

sylwety

budynku w wido983085

ku wzdłuż ulicy

Hożej

w kierunku od Mar983085

szałkowskiej ibloki mieszkań minisfra i vice983085

miinistra wią żą c

się

poziomym tbalkonem

z pio983085

nem szczytowej ściany bloku biurowego oka983085

lają

z trzech stron dziedziniec i ogroacuted czę ści mie983085

szkalnej poł ą czonej przestrzennie

z

ogrodem

Uniwersytetu Ponad pię trowemi budynkami

mieszkalnemi monumentalnie zarysowuje się

blok biurowy krzyżują cy się z korpusem po983085

przecznym akcentują cym prostopadłą arierję

N mdashS W wkładzie

sylwetek

wolnostoją cego mo983085

numen tu możemy odczytać

plan

w logice per983085

spektywicznych widołkoacutew odczuwamy zwią zek

uliicami 983085 komip983085ozycja jest zroznnmiatą i

inte983085

lesują cą w rozmaitości widokoacutew

Jedno miejsce jest zdecydowanie oderwane od

całości

mdash

budynek

w

ktoacuterym

się

mieszczą

mieszkania woźnych służy on

jakby

bdquowstawką

izolacyjną mię dzy blokiem Szkoły Pielę gniarek

a korpusem głoacutewmym

Jak wynika z opisu sytuacyjnego blok biurowy

zatożony

jest w kształcie litery T i posiada

u k ł a d

dwutraktowy dają c

najwię kszą

oszczę dność

przestrzeni zabudowanej przewodoacutew instala983085

cyjnych opalu i skroacutecenie komunikacji Przy

bull poł ą czeniu Ikwytarzy oświetlonych bezpośred983085

niem światłem na każdem pię trze znajduje się

poszerzenie wę zła komunikacyjnego ktoacutere dla

braku innego określenia nazwę halFem Po jed983085

nej

stronie halhi biegną schody po drugiej

windy osobowe

Ześrodkowanie komunikacji pionowej w jednem

miejscu na przecię ciu poziomych kierunkoacutew

komunikacyjnych

wytwarza

prosty

i

jasny

sy983085

stem komunikacyjny gmachu obsługiwanego

w czę ści biurowej jedną klatką schodową Przy

skrzyźowainiu korytarzy mieszczą się toalety

damskie i mę skie oraz pomieszczenia dla przy983085

gotowania herbaty z gazowemi wrzą tnikami

Reprezentacyjne

wejście dla interesantoacutew za983085

znaczone

jest

podcieniem

od

ulicy

Ch a ł ub i ń 983085

skiego

wejście

d la urzę dnikoacutew z bramy przy

tejże ulicy prowadzi wprosi do szatni urzę dni983085

czej w przyziemiu obok klatki schodowej i wind

Dojazd i wejście do mieszkań ministra i viice983085

miniisitra znajdują się w izolowanym od czę ści

biurowej dziedzińcu przy ulicy

Hożej

obok te983085

go

wejścia

położone

jest

mieszkanie portjera

Szkieletowa konstrukcja gmachu biurowego

i bliźniaczy uk ład okien uł atwiają swobodne

kształ towanie wielkości pomieszczeń biurowych

drogą przesunię cia lekkich ścian działowych

Ewentualność

ta może być szeroko wyzyskaną

pirzy (przebuidowiiei aparatu administracyjnego

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 740

bull l l

i n r r u ri

LUTU U

I D I I D n

TLTIID

[J

Elewacja od ul Chalubińsltiego (projekt) 1 500

Hn I M bull raquo wlt raquo Jraquo w i

prf D n o rr mdasho a

Bzut wysokiego parteru 1500

mdash8 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

233

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 840

Przekroacutej poprzeczny

1500

Rzut I pię tra 1 500

9mdash10 Areh Rudolf świerezyń ski Warszawa) mach b Ministerstwa Roboacutet Publiczny cli w Warszawie

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 340

Elew od ul Chałubińskiego

i Arch Rudolf świerczyński Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa JRoboacutet

Publicznych w Warszawie

GMACH B MINISTERSTWA ROBOacuteT PUB LI C ZN YC H

W roku 1927 Ministerstwo Roboacutet Publicznych

ogłosiło konkurs na projekt gmachu dla dwoacutech

instytucji Banku Gospodarstwa Krajowego

i Cent rali Ministerstwa Roboacutet Publicznych na

terenie gdzie nastę pnie pobudowany został

gmach

Banku Gospodarstwa Krajowego Jaz po

rozstrzygnię ciu konkursu Ministerstwo zrzekło

się

ł ą c zn e j

budowy z Bankiem Gospodarstwa

Krajowego a postanowiło przy pomocy finanso983085

wej tegoż Banku wybudować gmach swojej Cen983085

trali pr zy zbiegu ulic Hożej i Chał ubińskiego

Opracowanie projektu kosztorysuj rysunkoacutew

szczegoacutełowych i kierownictwo architektoniczne

zostało powierzone laureatowi pracy nagrodzo983085

nej

I nagrodą na konkursie inż arch Rudolfowi

Świerczyiiskiemu profesorowi Politechniki War983085

szawskiej obecnemu Dziekanowi Wydziału Ar983085

chitektury zaś przeprowadzenie akcji budowla983085

nej

kierownictwo budowy) inżynierowi dyplo983085

mowanemu

Witoldowi Jakimowskiemu

Obliczenia konstrukcji żelb wyk inż Ludwik

Tylbor Projekt instalacji wodoc983085kan i centr

ogrzew wykonał inż Edward Stankiewicz zaś

projekt instalacji elektrycznej mdash inż Skalmierski

Go d ł o

Państwowe nad wejściem głoacutewnem wy983085

k on a ł profesor Mieczysł aw Kotarbiński

Architektura i Budownictwo Nr 8 t itt 229

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 440

Wiilok od zbiegu ul Hożej i Chał ubińskiego

Wyprania

bdquo

T E I i R A

Z

Y T

Zak ł

Przem

bull TERllAZYT m W983085mie

Ogrzewanie centralne

wyk f ZAJĄ CZKOWSKL

SZEWCZYKOacuteWSKl i S983085 ka inź w

W 983085 wie

Robniy

z

białego metalu

i

żelaza

wyk f983085 ma

A

ŚZMALENBERG (W983085wa)

Stropy bdquoPOLON] A

1

właściciele patentu bdquoBESP

S z o o (W983085 ma)

Oprawy oświetleniowe dosf f A MARCINIAK

S A w W 983085 wie

Poręcze z

alpagi polerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEŃSCY w

W983085mie

1 Aieh Rudolf

świerezynski

(Warszawa) Gmach b Ministerstwa R oboacutet Publicznych w Warszawie

Fo t Poddę bski

Sytuacja _

Nitroźny plac przeznaczony na budowę grani983085

czy wzdł uż frontu ulicy Chał ubińskiego z nowo983085

powstałą budową Szkoł y Pielę gniarek a po H983085

nji ulicy Hożej ż posesją zabudowaną wolnosto983085

ją cym budynkiem Uniwersyteckiego

Z a k ł a d u

Fizyki

Program gmachu w pewnych granicach był

przez Ministerstwo Roboacutet Publicznych zmienia983085

ny przez czas budowy i to ta k dalece że zarzą 983085

dzono założenie fundamentoacutew W przewidywaniu

możliwości dodatkowej nadbudowy dwoacutech kon983085

dygnacyj a w trakcie wykonania postanowiono

z tych czy innych

wzglę doacutew

zredukować bu983085

dynek o dwa pię tra w stosunku do zatwierdzo983085

nego projektu o czem się ł atwo przekonać przy

poroacutewnaniu reprodukcji zatwierdzonego do bu983085

dowy projektu (rys 7) ze zdję ciem fotogra983085

1 icznem (rys 1)

W zwią 7ku ze swojem przeznaczeniem gmach za983085

sadniczo dzieli się na 2 czę ści cześć biurową ze

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 540

Wejście głoacutewne

Podcień wejścia

głoacutewnego

Fol

3mdash5 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b M inisterstwa RoLoacutet Publicznych w Warszawie

szczegoacutełowym podziałem na departamenty wy983085

dzia ły i biura ora partje mieszkalne dla mieszkań

p

ministra vice983085ministra i niższego personelu

Roboty

ziemne przy budowie rozpoczę to983085 dnia

5 lutego 1929 r w cią gu też tego roku

c a ł y

bu983085

dynek ukończono w

T

surowym stanie i przykryto

dachem

Czę ść budynku (mieszkania woźnych) oddano

do użytku dnia 6 września 1930 r mieszkanie

ministra dmia

stycznia 1931 r całkowicie

zaś gmach oddano do użytku dnia 14 września

1931 roku

W plan ie sytuacyjnym gmachu uderza

jego

za983085

łożenie

jako budowli otwartej nie posiadają cej

zamknię tych podwoacuterzy przez co budynek uzy983085

ska dużą przewiewność i najlepsze warunki

iisłonecznienia

Od strony ulicy Chałubińskiego

(przyszłej N mdashS dominuje bilok biurowy ktoacute983085

rego środek przewią zany

jest

potę żnym ryzali983085

te m prostopadł ej czę ści roacutewnoległej do ulicy Ho983085

żej i znaczinie cofnię tej od linji regulacyjnej

Wytworizmne w ten sposoacuteb otwarte podwoacuterze

mię dzy blokiem mieszkania vice983085ministca

s

a na983085

rożem

zbiegu ulic Hożej i Chał ubińskiego

wspa983085

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 640

I

H O

U L

Widok na czę ść biurowsi i mieszkalni od strony wschodniej

6 Areh Rudolf Świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

niale akcentuje zakończenie ulicy Hożej Szcze983085

goacutelnie wymowne są

sylwety

budynku w wido983085

ku wzdłuż ulicy

Hożej

w kierunku od Mar983085

szałkowskiej ibloki mieszkań minisfra i vice983085

miinistra wią żą c

się

poziomym tbalkonem

z pio983085

nem szczytowej ściany bloku biurowego oka983085

lają

z trzech stron dziedziniec i ogroacuted czę ści mie983085

szkalnej poł ą czonej przestrzennie

z

ogrodem

Uniwersytetu Ponad pię trowemi budynkami

mieszkalnemi monumentalnie zarysowuje się

blok biurowy krzyżują cy się z korpusem po983085

przecznym akcentują cym prostopadłą arierję

N mdashS W wkładzie

sylwetek

wolnostoją cego mo983085

numen tu możemy odczytać

plan

w logice per983085

spektywicznych widołkoacutew odczuwamy zwią zek

uliicami 983085 komip983085ozycja jest zroznnmiatą i

inte983085

lesują cą w rozmaitości widokoacutew

Jedno miejsce jest zdecydowanie oderwane od

całości

mdash

budynek

w

ktoacuterym

się

mieszczą

mieszkania woźnych służy on

jakby

bdquowstawką

izolacyjną mię dzy blokiem Szkoły Pielę gniarek

a korpusem głoacutewmym

Jak wynika z opisu sytuacyjnego blok biurowy

zatożony

jest w kształcie litery T i posiada

u k ł a d

dwutraktowy dają c

najwię kszą

oszczę dność

przestrzeni zabudowanej przewodoacutew instala983085

cyjnych opalu i skroacutecenie komunikacji Przy

bull poł ą czeniu Ikwytarzy oświetlonych bezpośred983085

niem światłem na każdem pię trze znajduje się

poszerzenie wę zła komunikacyjnego ktoacutere dla

braku innego określenia nazwę halFem Po jed983085

nej

stronie halhi biegną schody po drugiej

windy osobowe

Ześrodkowanie komunikacji pionowej w jednem

miejscu na przecię ciu poziomych kierunkoacutew

komunikacyjnych

wytwarza

prosty

i

jasny

sy983085

stem komunikacyjny gmachu obsługiwanego

w czę ści biurowej jedną klatką schodową Przy

skrzyźowainiu korytarzy mieszczą się toalety

damskie i mę skie oraz pomieszczenia dla przy983085

gotowania herbaty z gazowemi wrzą tnikami

Reprezentacyjne

wejście dla interesantoacutew za983085

znaczone

jest

podcieniem

od

ulicy

Ch a ł ub i ń 983085

skiego

wejście

d la urzę dnikoacutew z bramy przy

tejże ulicy prowadzi wprosi do szatni urzę dni983085

czej w przyziemiu obok klatki schodowej i wind

Dojazd i wejście do mieszkań ministra i viice983085

miniisitra znajdują się w izolowanym od czę ści

biurowej dziedzińcu przy ulicy

Hożej

obok te983085

go

wejścia

położone

jest

mieszkanie portjera

Szkieletowa konstrukcja gmachu biurowego

i bliźniaczy uk ład okien uł atwiają swobodne

kształ towanie wielkości pomieszczeń biurowych

drogą przesunię cia lekkich ścian działowych

Ewentualność

ta może być szeroko wyzyskaną

pirzy (przebuidowiiei aparatu administracyjnego

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 740

bull l l

i n r r u ri

LUTU U

I D I I D n

TLTIID

[J

Elewacja od ul Chalubińsltiego (projekt) 1 500

Hn I M bull raquo wlt raquo Jraquo w i

prf D n o rr mdasho a

Bzut wysokiego parteru 1500

mdash8 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

233

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 840

Przekroacutej poprzeczny

1500

Rzut I pię tra 1 500

9mdash10 Areh Rudolf świerezyń ski Warszawa) mach b Ministerstwa Roboacutet Publiczny cli w Warszawie

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 440

Wiilok od zbiegu ul Hożej i Chał ubińskiego

Wyprania

bdquo

T E I i R A

Z

Y T

Zak ł

Przem

bull TERllAZYT m W983085mie

Ogrzewanie centralne

wyk f ZAJĄ CZKOWSKL

SZEWCZYKOacuteWSKl i S983085 ka inź w

W 983085 wie

Robniy

z

białego metalu

i

żelaza

wyk f983085 ma

A

ŚZMALENBERG (W983085wa)

Stropy bdquoPOLON] A

1

właściciele patentu bdquoBESP

S z o o (W983085 ma)

Oprawy oświetleniowe dosf f A MARCINIAK

S A w W 983085 wie

Poręcze z

alpagi polerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEŃSCY w

W983085mie

1 Aieh Rudolf

świerezynski

(Warszawa) Gmach b Ministerstwa R oboacutet Publicznych w Warszawie

Fo t Poddę bski

Sytuacja _

Nitroźny plac przeznaczony na budowę grani983085

czy wzdł uż frontu ulicy Chał ubińskiego z nowo983085

powstałą budową Szkoł y Pielę gniarek a po H983085

nji ulicy Hożej ż posesją zabudowaną wolnosto983085

ją cym budynkiem Uniwersyteckiego

Z a k ł a d u

Fizyki

Program gmachu w pewnych granicach był

przez Ministerstwo Roboacutet Publicznych zmienia983085

ny przez czas budowy i to ta k dalece że zarzą 983085

dzono założenie fundamentoacutew W przewidywaniu

możliwości dodatkowej nadbudowy dwoacutech kon983085

dygnacyj a w trakcie wykonania postanowiono

z tych czy innych

wzglę doacutew

zredukować bu983085

dynek o dwa pię tra w stosunku do zatwierdzo983085

nego projektu o czem się ł atwo przekonać przy

poroacutewnaniu reprodukcji zatwierdzonego do bu983085

dowy projektu (rys 7) ze zdję ciem fotogra983085

1 icznem (rys 1)

W zwią 7ku ze swojem przeznaczeniem gmach za983085

sadniczo dzieli się na 2 czę ści cześć biurową ze

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 540

Wejście głoacutewne

Podcień wejścia

głoacutewnego

Fol

3mdash5 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b M inisterstwa RoLoacutet Publicznych w Warszawie

szczegoacutełowym podziałem na departamenty wy983085

dzia ły i biura ora partje mieszkalne dla mieszkań

p

ministra vice983085ministra i niższego personelu

Roboty

ziemne przy budowie rozpoczę to983085 dnia

5 lutego 1929 r w cią gu też tego roku

c a ł y

bu983085

dynek ukończono w

T

surowym stanie i przykryto

dachem

Czę ść budynku (mieszkania woźnych) oddano

do użytku dnia 6 września 1930 r mieszkanie

ministra dmia

stycznia 1931 r całkowicie

zaś gmach oddano do użytku dnia 14 września

1931 roku

W plan ie sytuacyjnym gmachu uderza

jego

za983085

łożenie

jako budowli otwartej nie posiadają cej

zamknię tych podwoacuterzy przez co budynek uzy983085

ska dużą przewiewność i najlepsze warunki

iisłonecznienia

Od strony ulicy Chałubińskiego

(przyszłej N mdashS dominuje bilok biurowy ktoacute983085

rego środek przewią zany

jest

potę żnym ryzali983085

te m prostopadł ej czę ści roacutewnoległej do ulicy Ho983085

żej i znaczinie cofnię tej od linji regulacyjnej

Wytworizmne w ten sposoacuteb otwarte podwoacuterze

mię dzy blokiem mieszkania vice983085ministca

s

a na983085

rożem

zbiegu ulic Hożej i Chał ubińskiego

wspa983085

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 640

I

H O

U L

Widok na czę ść biurowsi i mieszkalni od strony wschodniej

6 Areh Rudolf Świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

niale akcentuje zakończenie ulicy Hożej Szcze983085

goacutelnie wymowne są

sylwety

budynku w wido983085

ku wzdłuż ulicy

Hożej

w kierunku od Mar983085

szałkowskiej ibloki mieszkań minisfra i vice983085

miinistra wią żą c

się

poziomym tbalkonem

z pio983085

nem szczytowej ściany bloku biurowego oka983085

lają

z trzech stron dziedziniec i ogroacuted czę ści mie983085

szkalnej poł ą czonej przestrzennie

z

ogrodem

Uniwersytetu Ponad pię trowemi budynkami

mieszkalnemi monumentalnie zarysowuje się

blok biurowy krzyżują cy się z korpusem po983085

przecznym akcentują cym prostopadłą arierję

N mdashS W wkładzie

sylwetek

wolnostoją cego mo983085

numen tu możemy odczytać

plan

w logice per983085

spektywicznych widołkoacutew odczuwamy zwią zek

uliicami 983085 komip983085ozycja jest zroznnmiatą i

inte983085

lesują cą w rozmaitości widokoacutew

Jedno miejsce jest zdecydowanie oderwane od

całości

mdash

budynek

w

ktoacuterym

się

mieszczą

mieszkania woźnych służy on

jakby

bdquowstawką

izolacyjną mię dzy blokiem Szkoły Pielę gniarek

a korpusem głoacutewmym

Jak wynika z opisu sytuacyjnego blok biurowy

zatożony

jest w kształcie litery T i posiada

u k ł a d

dwutraktowy dają c

najwię kszą

oszczę dność

przestrzeni zabudowanej przewodoacutew instala983085

cyjnych opalu i skroacutecenie komunikacji Przy

bull poł ą czeniu Ikwytarzy oświetlonych bezpośred983085

niem światłem na każdem pię trze znajduje się

poszerzenie wę zła komunikacyjnego ktoacutere dla

braku innego określenia nazwę halFem Po jed983085

nej

stronie halhi biegną schody po drugiej

windy osobowe

Ześrodkowanie komunikacji pionowej w jednem

miejscu na przecię ciu poziomych kierunkoacutew

komunikacyjnych

wytwarza

prosty

i

jasny

sy983085

stem komunikacyjny gmachu obsługiwanego

w czę ści biurowej jedną klatką schodową Przy

skrzyźowainiu korytarzy mieszczą się toalety

damskie i mę skie oraz pomieszczenia dla przy983085

gotowania herbaty z gazowemi wrzą tnikami

Reprezentacyjne

wejście dla interesantoacutew za983085

znaczone

jest

podcieniem

od

ulicy

Ch a ł ub i ń 983085

skiego

wejście

d la urzę dnikoacutew z bramy przy

tejże ulicy prowadzi wprosi do szatni urzę dni983085

czej w przyziemiu obok klatki schodowej i wind

Dojazd i wejście do mieszkań ministra i viice983085

miniisitra znajdują się w izolowanym od czę ści

biurowej dziedzińcu przy ulicy

Hożej

obok te983085

go

wejścia

położone

jest

mieszkanie portjera

Szkieletowa konstrukcja gmachu biurowego

i bliźniaczy uk ład okien uł atwiają swobodne

kształ towanie wielkości pomieszczeń biurowych

drogą przesunię cia lekkich ścian działowych

Ewentualność

ta może być szeroko wyzyskaną

pirzy (przebuidowiiei aparatu administracyjnego

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 740

bull l l

i n r r u ri

LUTU U

I D I I D n

TLTIID

[J

Elewacja od ul Chalubińsltiego (projekt) 1 500

Hn I M bull raquo wlt raquo Jraquo w i

prf D n o rr mdasho a

Bzut wysokiego parteru 1500

mdash8 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

233

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 840

Przekroacutej poprzeczny

1500

Rzut I pię tra 1 500

9mdash10 Areh Rudolf świerezyń ski Warszawa) mach b Ministerstwa Roboacutet Publiczny cli w Warszawie

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 540

Wejście głoacutewne

Podcień wejścia

głoacutewnego

Fol

3mdash5 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b M inisterstwa RoLoacutet Publicznych w Warszawie

szczegoacutełowym podziałem na departamenty wy983085

dzia ły i biura ora partje mieszkalne dla mieszkań

p

ministra vice983085ministra i niższego personelu

Roboty

ziemne przy budowie rozpoczę to983085 dnia

5 lutego 1929 r w cią gu też tego roku

c a ł y

bu983085

dynek ukończono w

T

surowym stanie i przykryto

dachem

Czę ść budynku (mieszkania woźnych) oddano

do użytku dnia 6 września 1930 r mieszkanie

ministra dmia

stycznia 1931 r całkowicie

zaś gmach oddano do użytku dnia 14 września

1931 roku

W plan ie sytuacyjnym gmachu uderza

jego

za983085

łożenie

jako budowli otwartej nie posiadają cej

zamknię tych podwoacuterzy przez co budynek uzy983085

ska dużą przewiewność i najlepsze warunki

iisłonecznienia

Od strony ulicy Chałubińskiego

(przyszłej N mdashS dominuje bilok biurowy ktoacute983085

rego środek przewią zany

jest

potę żnym ryzali983085

te m prostopadł ej czę ści roacutewnoległej do ulicy Ho983085

żej i znaczinie cofnię tej od linji regulacyjnej

Wytworizmne w ten sposoacuteb otwarte podwoacuterze

mię dzy blokiem mieszkania vice983085ministca

s

a na983085

rożem

zbiegu ulic Hożej i Chał ubińskiego

wspa983085

3

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 640

I

H O

U L

Widok na czę ść biurowsi i mieszkalni od strony wschodniej

6 Areh Rudolf Świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

niale akcentuje zakończenie ulicy Hożej Szcze983085

goacutelnie wymowne są

sylwety

budynku w wido983085

ku wzdłuż ulicy

Hożej

w kierunku od Mar983085

szałkowskiej ibloki mieszkań minisfra i vice983085

miinistra wią żą c

się

poziomym tbalkonem

z pio983085

nem szczytowej ściany bloku biurowego oka983085

lają

z trzech stron dziedziniec i ogroacuted czę ści mie983085

szkalnej poł ą czonej przestrzennie

z

ogrodem

Uniwersytetu Ponad pię trowemi budynkami

mieszkalnemi monumentalnie zarysowuje się

blok biurowy krzyżują cy się z korpusem po983085

przecznym akcentują cym prostopadłą arierję

N mdashS W wkładzie

sylwetek

wolnostoją cego mo983085

numen tu możemy odczytać

plan

w logice per983085

spektywicznych widołkoacutew odczuwamy zwią zek

uliicami 983085 komip983085ozycja jest zroznnmiatą i

inte983085

lesują cą w rozmaitości widokoacutew

Jedno miejsce jest zdecydowanie oderwane od

całości

mdash

budynek

w

ktoacuterym

się

mieszczą

mieszkania woźnych służy on

jakby

bdquowstawką

izolacyjną mię dzy blokiem Szkoły Pielę gniarek

a korpusem głoacutewmym

Jak wynika z opisu sytuacyjnego blok biurowy

zatożony

jest w kształcie litery T i posiada

u k ł a d

dwutraktowy dają c

najwię kszą

oszczę dność

przestrzeni zabudowanej przewodoacutew instala983085

cyjnych opalu i skroacutecenie komunikacji Przy

bull poł ą czeniu Ikwytarzy oświetlonych bezpośred983085

niem światłem na każdem pię trze znajduje się

poszerzenie wę zła komunikacyjnego ktoacutere dla

braku innego określenia nazwę halFem Po jed983085

nej

stronie halhi biegną schody po drugiej

windy osobowe

Ześrodkowanie komunikacji pionowej w jednem

miejscu na przecię ciu poziomych kierunkoacutew

komunikacyjnych

wytwarza

prosty

i

jasny

sy983085

stem komunikacyjny gmachu obsługiwanego

w czę ści biurowej jedną klatką schodową Przy

skrzyźowainiu korytarzy mieszczą się toalety

damskie i mę skie oraz pomieszczenia dla przy983085

gotowania herbaty z gazowemi wrzą tnikami

Reprezentacyjne

wejście dla interesantoacutew za983085

znaczone

jest

podcieniem

od

ulicy

Ch a ł ub i ń 983085

skiego

wejście

d la urzę dnikoacutew z bramy przy

tejże ulicy prowadzi wprosi do szatni urzę dni983085

czej w przyziemiu obok klatki schodowej i wind

Dojazd i wejście do mieszkań ministra i viice983085

miniisitra znajdują się w izolowanym od czę ści

biurowej dziedzińcu przy ulicy

Hożej

obok te983085

go

wejścia

położone

jest

mieszkanie portjera

Szkieletowa konstrukcja gmachu biurowego

i bliźniaczy uk ład okien uł atwiają swobodne

kształ towanie wielkości pomieszczeń biurowych

drogą przesunię cia lekkich ścian działowych

Ewentualność

ta może być szeroko wyzyskaną

pirzy (przebuidowiiei aparatu administracyjnego

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 740

bull l l

i n r r u ri

LUTU U

I D I I D n

TLTIID

[J

Elewacja od ul Chalubińsltiego (projekt) 1 500

Hn I M bull raquo wlt raquo Jraquo w i

prf D n o rr mdasho a

Bzut wysokiego parteru 1500

mdash8 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

233

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 840

Przekroacutej poprzeczny

1500

Rzut I pię tra 1 500

9mdash10 Areh Rudolf świerezyń ski Warszawa) mach b Ministerstwa Roboacutet Publiczny cli w Warszawie

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 640

I

H O

U L

Widok na czę ść biurowsi i mieszkalni od strony wschodniej

6 Areh Rudolf Świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

niale akcentuje zakończenie ulicy Hożej Szcze983085

goacutelnie wymowne są

sylwety

budynku w wido983085

ku wzdłuż ulicy

Hożej

w kierunku od Mar983085

szałkowskiej ibloki mieszkań minisfra i vice983085

miinistra wią żą c

się

poziomym tbalkonem

z pio983085

nem szczytowej ściany bloku biurowego oka983085

lają

z trzech stron dziedziniec i ogroacuted czę ści mie983085

szkalnej poł ą czonej przestrzennie

z

ogrodem

Uniwersytetu Ponad pię trowemi budynkami

mieszkalnemi monumentalnie zarysowuje się

blok biurowy krzyżują cy się z korpusem po983085

przecznym akcentują cym prostopadłą arierję

N mdashS W wkładzie

sylwetek

wolnostoją cego mo983085

numen tu możemy odczytać

plan

w logice per983085

spektywicznych widołkoacutew odczuwamy zwią zek

uliicami 983085 komip983085ozycja jest zroznnmiatą i

inte983085

lesują cą w rozmaitości widokoacutew

Jedno miejsce jest zdecydowanie oderwane od

całości

mdash

budynek

w

ktoacuterym

się

mieszczą

mieszkania woźnych służy on

jakby

bdquowstawką

izolacyjną mię dzy blokiem Szkoły Pielę gniarek

a korpusem głoacutewmym

Jak wynika z opisu sytuacyjnego blok biurowy

zatożony

jest w kształcie litery T i posiada

u k ł a d

dwutraktowy dają c

najwię kszą

oszczę dność

przestrzeni zabudowanej przewodoacutew instala983085

cyjnych opalu i skroacutecenie komunikacji Przy

bull poł ą czeniu Ikwytarzy oświetlonych bezpośred983085

niem światłem na każdem pię trze znajduje się

poszerzenie wę zła komunikacyjnego ktoacutere dla

braku innego określenia nazwę halFem Po jed983085

nej

stronie halhi biegną schody po drugiej

windy osobowe

Ześrodkowanie komunikacji pionowej w jednem

miejscu na przecię ciu poziomych kierunkoacutew

komunikacyjnych

wytwarza

prosty

i

jasny

sy983085

stem komunikacyjny gmachu obsługiwanego

w czę ści biurowej jedną klatką schodową Przy

skrzyźowainiu korytarzy mieszczą się toalety

damskie i mę skie oraz pomieszczenia dla przy983085

gotowania herbaty z gazowemi wrzą tnikami

Reprezentacyjne

wejście dla interesantoacutew za983085

znaczone

jest

podcieniem

od

ulicy

Ch a ł ub i ń 983085

skiego

wejście

d la urzę dnikoacutew z bramy przy

tejże ulicy prowadzi wprosi do szatni urzę dni983085

czej w przyziemiu obok klatki schodowej i wind

Dojazd i wejście do mieszkań ministra i viice983085

miniisitra znajdują się w izolowanym od czę ści

biurowej dziedzińcu przy ulicy

Hożej

obok te983085

go

wejścia

położone

jest

mieszkanie portjera

Szkieletowa konstrukcja gmachu biurowego

i bliźniaczy uk ład okien uł atwiają swobodne

kształ towanie wielkości pomieszczeń biurowych

drogą przesunię cia lekkich ścian działowych

Ewentualność

ta może być szeroko wyzyskaną

pirzy (przebuidowiiei aparatu administracyjnego

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 740

bull l l

i n r r u ri

LUTU U

I D I I D n

TLTIID

[J

Elewacja od ul Chalubińsltiego (projekt) 1 500

Hn I M bull raquo wlt raquo Jraquo w i

prf D n o rr mdasho a

Bzut wysokiego parteru 1500

mdash8 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

233

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 840

Przekroacutej poprzeczny

1500

Rzut I pię tra 1 500

9mdash10 Areh Rudolf świerezyń ski Warszawa) mach b Ministerstwa Roboacutet Publiczny cli w Warszawie

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 740

bull l l

i n r r u ri

LUTU U

I D I I D n

TLTIID

[J

Elewacja od ul Chalubińsltiego (projekt) 1 500

Hn I M bull raquo wlt raquo Jraquo w i

prf D n o rr mdasho a

Bzut wysokiego parteru 1500

mdash8 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa) G m a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

233

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 840

Przekroacutej poprzeczny

1500

Rzut I pię tra 1 500

9mdash10 Areh Rudolf świerezyń ski Warszawa) mach b Ministerstwa Roboacutet Publiczny cli w Warszawie

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 840

Przekroacutej poprzeczny

1500

Rzut I pię tra 1 500

9mdash10 Areh Rudolf świerezyń ski Warszawa) mach b Ministerstwa Roboacutet Publiczny cli w Warszawie

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 940

o nr

ii

l

i

1 lewacja od stron y ul Hożej 1500

JLJLJLJ

i i

1 1

i

Rzut

pię tra n ormalnego czę ści biurowej 1 500

11mdash12 Arch Rudolf świerczyń ski (Warszawa)

G m a c h

b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

ISL ffl

lub przebudowie przy zmianie urzę doacutew mdash or983085

ganizm budynku bez żadnych w układzie

swego

szkieletu iprzeroacuteibtdk [przyjmie z ł atwością każcie

przegruipowainie w tej wł aściwości itDtwi wyraz

organicznej iprostoty rozwią zania podstawowa

ta ikoaicepcja szematu rozwią zaiida uwydatnił a

swoją

treiść w rytmiczno983085 sjpokojnej formie ze983085

winę itrznej

G ł oacute w n a elewacja gmachu od strony ulicy Cha983085

imbiniskiego zaakcentowana jest pośrodku na za983085

ł a m a n i u

iprzyiszlej arterji N mdashS wysokim ryzali983085

tem ktoacuterego sillnie podkreślone piony charakte983085

ryzują umieszczony w środku gmachu pion ko983085

mu nikacyjny pionowy ten akcent roacutewnoważą

w obu bocznych skrzydłach poziome kierun ki

pasoacutew okiennych poszczegoacutelnych kondygnacji

U igoacutery elewację zamyka zdecydowany poziom

żelbetowej rynny skrzynkowej w roli gzymsu

Bloki mieszkalne mają zbyt może skromny ze983085

wnę trzny wyraz

swego

przeznaczenia reprezen983085

tacyjnych mieszkań natomiast dają szczę śliwą

skalę kont rastu przy zestawieniu z czę ścią biu983085

235

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1040

Fo t Poddę bski

Fragmen t hallu

13

Arch Rudolf świcrezyński (Warszawa) Gma c h b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

rową od strony dziedzińca cią głe balkony blo983085

koacutew mieszkalnych przykryte wydł użeniem pł y983085

ty dachowej dla ochrony od deszczu wnoszą do

wnę trza podwoacuterka dużo ogrodowego uroku

Moacutewią c o elewacji należał oby zaczą ć od efektu

j j

oddziaływania fakturowego od zestawienia

llśnią cego jakby fosforyzują cego klinkieru i czar983085

nego polerowanego bazaltu

Rzeczowo jest to rodzaj najt rwalszej szaty ze983085

wnę trznej gwarantują cej najmniejsze koszta

konserwacji budynku Szkieletowa konstrukcja

została wypełniona dla izolacji od zimna ciepłą

cegłą trocinową i dla izolacji od wpływoacutew

a tmo 983085

sferycznych pokryta

jest

u d o ł u bazaltem a wy983085

żej klinkierem osadzonymi n a wystają cych

z konstrukcji wą sach żelaznych i zalanemi za983085

prawą cementową Nie

jest

to powłoka dekoru983085

ją ca elewację budynku nie imituje muru nie

ma i

u

wą tpliwości że budynek jest murowany

układem poziomego wią zania cegieł nie

jest

też

klinkier użytym bdquozdobniczo wszę dzie jest on

organicznie zwią zany z konstrukcją nie maskuje

j j a biegnie w

kierunkach

pionowych za filarami

Ściany elewacji w subtelnej plastyce ciemnego

mater ja łu

ktoacutery chłonie światło działają

impo983085

nu ją c o bazalt i klinkier uderzają kolorystycz983085

nością swych nat uraln ych waloroacutew lśnią c na

s łońcu fosforyzują c w cieniu przemawiają przy

deszczu i w dzień pochmurny wymowną gamą

subtelnych zestawień iposzezeigoacutelnych swych

elementoacutew

Budowa prowadzona była sposobem administra983085

cyjno983085 gospodarczym w celu doświadczenia rzą 983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1140

Hali

wejściowy

widok od strony

wejścia

głoacutewnego)

Fot

Poddijbski

14 Areh Rudolf Świerczyński Warszawa) Ginach b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

dowego nad wysokością kosztoacutew własnych pro983085

dukcji budowlanej

Technicznie

budowa została wyposażona we

wszystkie

nowoczesne urzą dzenia jak

dźwigi

elektryczne betoniarki kolejki woacutezki maszy983085

ny do wyrobu pustakoacutew oraz niezbę dne urzą 983085

dzenia do badania materjałoacutew i ustalen ia wł a983085

ściwego składu betonu

Wykonywanie roboacutet budowlanych powierzone

było w drodze przetargu grupom akordantoacutew

pg warunkoacutew technicznych i organizacyjnych

kierownictwa budowy z materjałoacutew nabytych

i zmagazynowanych przez biuro budowy Ro983085

boty wykończeniowe powierzane były dostaw983085

com firmom i rzemieślnikom w drodze przetar983085

gu Prowadzenie tak zorganizowanych roboacutet

wymagało od Kierownictwa Budowy dużego

wysił ku koordynacji i kontroli do czego służyły

szczegoacutełowo opracowane plany roboacutet i ha rmono983085

gramy

Kuba t u r a

gmachu stanowi 526888 m

3

Preliminowane koszta budowy kosztorys wstę p983085

ny) wynosiły

5021008

zł czyli 9530 zł za 1 m

8

Całkowi t e

koszta budowy wg sprawozdania

wykonawczego wraz z robotami pomocniczemu

urzą dzeniem

podwoacuterzy kosztami nabycia i amor983085

tyzacji inwentarza oraz urzą dzeń budowlanych

ze wszelkiemi generaliami świadczeniami kosz983085

t am i administracji i projektoacutew wynosiły

477017532 zł czyli 9053 zł za 1 m

3

budynku

w tem koszt roboacutet instalacyjnych centralnego

ogrzewania wodocią goacutew kanalizacji gazu elek983085

tryczności

dźwigoacutew

osobowych armatur świetl983085

nych

telefonoacutew elektrozegaroacutew i dzwoiikoacutew

7

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1240

Fragment Hallu

z widokiem na gloacutewnu klatki schodowu

15

Arch Rudolf

świerczyński

Warszawa)

G m a ch

b M inisterstwa

Rob oacute t

Publ icznych w

Warszawie

elek tryczn ych wyno si 80812664

z ł o t y c h

czyli

J694deg O całkowitych kosztoacutew budowy

D o

budowy użyto

1) żelaza okrą głego 681

t o n u

2) cementu 2600 t o n n

5) żwiru 4110 m

4) piasku 5000 nf

5) wapn a 391000 kg

6) cegty 1525000 szt

7) klinkieru 250000 szt

8) desek 1695 m

9) kantoacutewki 467 m

3

10) okr ą glakoacutew 437 m

3

11) gwoździ 18700 klg

Wobec niejednolitości grun tu fun dam en ty bu983085

dynku wykonano jako lawy żelbetowe w po983085

eta ci

odwroacuteconych belek cią głych stę żonych

w kilku miejscach belkami poprzeczneJiii co na983085

d a ł o c a ł e j osnowie ch ara kter rusztu Blok od

dlicy Cliatubiiiskiego przedzielony

jest

szczeliną

dylatacyjną

D o

wypeł nienia ścian szkieletu żelbetowego i na

ściany działowe użyto cegły trocinowej ze wzglę 983085

du na j j lekkość słabe przewodnic two zimna

m a ł ą

akustyczność jak też łatwość wycinania

w niej pionoacute w i broacutezd dla rur kowania Ściany

zewnę trzne budyn koacutew mieszkalnych wykonan e

są z cegły zwyczajnej i wyprawio ne cyklinowa983085

nym drobnoziarnistym terrazytem

Stropy w c a ł y m gmach u wykonan e są jako że983085

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1340

Fot

H Poddfjbski

Fragmenty

głoacutewnej

klatki schodowej

O praw y oświetleniowe

dost

f A MARCIN I AK

S A ro W983085 wic

Porę cze z alpagi

pole983085

rowanej wyk f983085nićt

bdquoBRACIA ŁOPIEN SCY

w

W983085 wie

Wyprawa bdquoTERRAZYT

Zak ł Przern bdquoTERRA983085

ZYT w

W983085 wie

Stropy bdquoPOLON JA

wlaśc

patentu bdquoBESP

1

S z o o (W983085 wa)

16mdash

17

Arch Rudolf świerczyńskj Warszawa) Gmach

1gt

Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1440

fy

E J ZE l J

hal

Rzut salt posiedzcii z rozmioszczoniem mebli

Fragment

sali

posiedzeń

Projekt s t o ł u do

sali

posiedzeń

18mdash20 Arch Rudolf świerczyński (Warszawa)

Gma c h

b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

browy masyw żelbetowy w rozmaitych tego sy983085

stemu odmianach w głoacutewnym gmachu nad

czterema kondygnacjami wykonano strop

skrzynkowy na pozostał ych kondygnacjach

wypełniono

iprzestrzeń mię dzy żefbirami pusta 983085

kami ze isziłaki fabrykowanemi na budowie

W jednym i w drugim wypadku strop był kon983085

struowany jako cią gła

p ł y t a

żebrowa wią żą ca

budynek w poprzecznym kie run ku przez oba

trakty z ikaryitarizem i oparta na podcią gach

pod łużnych

łą czą cych

filary

W pozostał ych part jach wykonano nad poszcze983085

goacutelnemi kondygnacjami stropy z pustakoacutew ce983085

ramicznych z pł ytkami gazobetonowemi skła983085

dan y strop bdquoRapid bdquoP olonja i kilka innych

badają c ich właściwości akustyczne koszta wł a983085

sne i wytrzymał ość drogą proacutebnych obcią żeń

Ogrzewanie budynku mdash wodne mdash z goacuternym roz983085

4

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1540

Arch Rudolf świerczyńsld Warszawa) Cmaeli b

Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

Oprawy oświetleniowe d)ampi f983085ma

A MARCINI AK S A (W 983085 wa)

Ogrzewanie

centralne

wykonała f983085 ma

ZA]

Ą CZKO

WSKI

S L E W

CZY983085

KOWS KI i S983085 ka inż (W983085 wa)

Wyprawa

JERRAZYT Z a k ł

Prtein

bdquoTERRAZYT (W983085 wa)

Hali J983085go pietra

Korytarz przy gabinetach ministra

i

i

RS9B

1

P

lt bull

i i 983085 r a

i

H B SB

H 1

bull

]

o t Poddfjbski

Zejście

do bibljoteki

na II piltjlrze

241

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1640

P o t

H

P o d d ę L s k i

Poręcze z

alp agi po983085

lerowanej

wyk f983085 ma

bdquoBRACIA ŁOPIEfl983085

SCY w

W983085 mip

Op

r

ćitvii oiwie tlenio983085

ne

dost

f A MAR983085

UN1AKS A (W983085 ma)

H a l i i n ię d z y p lę t r G W y

St oacute ł

przyścienny (projekt)

F o te l

projekt)

24mdash26 Arch Rudolf

świerezy iski

(Warszawa) G mach b Min isterstwa Roboacutet P ublicznych w Warszawie

d z i a ł e m o wzmożonym obiegu zapomocą prmpy

Wentyllacja wycią gowa mechaniczna przytem

k a n a ł y

wentylacyjne wykonan e zostały z pro983085

stoką tnych lutowanych rur cynkowych umie983085

szczonych przy filarach mię dzyokiennych i omu983085

rowanych wspoacutelnym futerał em o grab

1

i

cegły

w wytworzonym w ten sposoacuteb pionie instala983085

cyjnym umieszczone są pozatem pionowe rury

centralnego

ogrzewania oraz rurkowanie insta983085

lacji i sygnalizacji elektrycznej

Jako niemal pierwszy eksperymen t masowy za~

stosowano na budowie gmachu Ministerstwa

gładkie drzwi obustronnie klą jone dyktą na

ruszcie z poszczegoacutelnych szczebli Okna w czę 983085

ści biurowej jednoskrzydłowe o dużych szybach

maiksymalnej iloścu szkła i miinimalnej dilości

drze wa są w istolarszczyźnie nieco wiotkie

p o z a t e m

w ścianach korytarzowych pokojoacutew

umieszczono p o d ł u ż n e

naświetla ktoacutere bodrj że

są zbę dne

gdyż

korytarze w dostatecznej

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1740

Stolik (projekt)

Bibljoteka

otel (projekt)

Krzesło (projekt)

Krzesło (projekt)

S to l ik

projekt)

S t oacute ł M urowy

projekt)

27mdash33 Arch Rudolf swierczyn ski (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

mierze oświetlone są bezpośrednim światłem

2 okien

Wnę trze budynku cechuje oszczędność wykoń983085

czenia w przeważnej mierze mamy tu do czy983085

nienia

ze zwykłym nawet nie bdquoblichowanym

tynkiem olejno malowaną stolanszczyziną i zwy983085

kł ą posadzką (poz t m jasne ściany dużo świa^

tia i kon ieczne wyposażenie wg najnowocze983085

śniejszyoli wymagań liiigjeny i racjonalizacji

pra983085cy

Wnę trza w miejscach wzmożonego ruchu wy

posaźone są w materjaty trwalsze uch wyty na

5

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1840

Wejście od

U l Hożej

Roboty z białego

me983085

talu

i

felaza wijk

f

ASZMALENBERG

W 983085 m a

Wejście do

mieszkali repre983085

zentacyjnych

34mdash35 Areh Rudolf świerczyński (Warszawa) Gmach b Min isterstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

porę czach schodowych wykonano z rur alpako983085

wych barjery schodoacutew jak też i ściany głoacutew983085

nej

iklatki schodowej pokryto trwał ą eikompą

sztucznego kamienia dają cego się zmywać

(t zw stiiiepeint) Parapety na balustradach

schodowych jak też parapety okienne i wię k983085

szość schodoacutew wykon ane są w dobrze dobra983085

nych odcieniach szarego i czarnego bdquo lastnco

jedynie w

T

halPu wejściowym znajdujemy po983085

sad zkę marmurową i marm urowe stopnie na

schodach prowadzą cych jia 1983085sze pię tro do ga983085

binetoacutew ministra983085 rigtce~minisi(ra i sali konferen983085

cyjnej

Przez

głoacutewne wejście i wykonany w białym

metalu ta mb u r dostajemy się do obszernego

jasno oświetlonego halTu z szeregami obłożo983085

nych stiukiem filaroacutew podtrzymują cych 7 goacuter983085

nych

kondygnacyj W h aH u na prawo wejście

do

wind a nawprost wejścia z ulicy za łożono

z niebywał ym bogactwem i rozmachem formy

konstrukcyjnej otwartą wieloramienną klatkę

schodową widoczną niemal przez dwie kondy983085

gnacje i wisipaniale ł ą czą cą się z jasną przestrze983085

nią wnę trza mdash z widoczną przez schody per983085

spektywą koflumnowego ku ryt arza przy gabine983085

t a ch ministra i vice983085 ministra W korytarzu tym

lekkie ściany działowe został y cofnię te dw i sze983085

regi filaroacutew dźwigają cych ponad sobą jeszcze

pię ć wyższych kondygnacyj tworzą tu potę żny

akcent powagi w szczerym wyrazie konstrukcji

grą kierunkoacutew i płaszczyzn czysto architekto983085

nicznych form Architektoniczną (plastykę formy

wnę trza w

iej

monumentalnej wymowie dope ł 983085

n ia

rozwią zanie barwne subtelnem zestawieniem

kolorystycznem Gabinety reprezentacyjne do983085

stojnikoacutew otrzymały wię kszą wysokość i wię k983085

sze okna malowanie w poważnych czystych bar983085

wach drzwi fornierowane jesionem i marmu983085

rowe parapet y w sali konferencyjnej ściany

wykonano w dwoacutech odcieniach niebieskiego

stiuku z listwą chromoniklowaną przy posadzce

Nowością jest tu rozwią zanie oświetlenia sali

w postaci świetlnych ramownic z rur szklanych

opasują cych nieprzerwaną wstę gą ściany i sufit

sali podobnież ciekawie pomyślane

jest

oświe983085

tlenie halFu wejściowego ukryte w suficie Du983085

że okna w halFu wykonane są w biał ym metalu

Z

wnę trz szczegoacutelnie zasługuje jeszcze na uwa983085

gę rozwią zanie bibljoteki w ktoacuterej skład ksią 983085

żek umieszczono na poacuteł pię trze jednak nie przy

ścianach

a na filarach w środku sali posiada983085

ją cej duże okna w ścianach zewnę trznych

Moacutewią c o wnę trzu nie można nie wspomnieć

o meblach Tu zagadnienie mebli przyszło na

świat niestety już przy pierwszych pomrukach

likwidacji Ministerstwa Roboacutet Publicznych

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 1940

Wejście dla

urzędnikoacutew

Dziedziniec mieszkań reprezentacyjnych

36mdash39 Arch Rudolf świerezyński (Warszawa) Gm a c h b Ministerstwa Roboacutet Publicznych w Warszawie

i

przygotowane ciekawe pomysły czę ść ktoacuterych

tu reprodukujemy nie zostały dotychczas zrea983085

ilizowane Wnę trze zwłaszcza architektoniczn ie

potraktowane domaga się funkcyjnego zwią z983085

ku z meblem a najwię kszą dla niego urazą

jest

wstawienie przypadkowych rzeczy ze zbierani983085

ny skł adoacutew intendenckich

Na wstę pie wspomniałem już że w trakcie bu983085

dowy program uległ sporym zmianom a raczej

redukcjom jak w kierunku zmniejszenia ilości

poinieiszczień (zniesiono sale wystawowe) taik

i w bogactwie wyposażenia jednak najwię kszą

redukcją było obniżenie budynku o 2 kondygna983085

cje co spowodowało konieczność przeprojekto983085

wania architektury zewnę trznej Wspominam

o

tem dla

podkreślenia tych

czy

innych trud983085

ności i warunkoacutew dzię ki ktoacuterym budynek trzy983085

m ał

swoacutej

wyraz charakterystyczny w kształcie

syntetycznie zespalają cym

wszystkie

cechy

me983085

chanizacji pracy nowocześnie zracjonalizowane983085

go rzemiosła budowlanego

System kompozycyjny uję cia wszystkich i zyn983085

nikoacutew techniki budowy konstrukcji i marerja983085

f L I wreszcie programu przyszłego organizmu

gmachu i wypowiedzen ia tego w jednoiitym

rytmie kształtoacutew pe ł nych prostoty i wyrazu si983085

ł y o skupionej n iemal klasycznej podstawie za983085

wiera w sobie żywo uję tą ideję przeznaczenia

budynku jako Centrali Roboacutet Publicznych

IfoCZ

jest

to już liryzm architektury i do spra983085

wozdania o budowie gmachu nie należy

Arch Aleksander Kodelski

Architekturo i Budownictwo Nr S 1933 145

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2040

SZYMON SYRKUS

bdquoPa t r i s II

INFORMACJE O

IV YM

MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE

J

SS Patris II mdash 29 lipca mdash 13 sierpnia

9T

Nowoczesna

technika i jej konsekwencje w budownic983085

twie

standaryzacja

zngudnimmi

socjalno983085 ekonomiczne

zagadnienie budowy miast

wychowa

n ic

młodego pokolenia architektoacutew mdash

ot o pię ć zasadniczych punktoacutew dyskusji przedstawionych

jesienią 1928

v

buntowanemu przeciw rutynie gronu

pionieroacutew nowego budownictwa ktoacutere na zaproszenie p

Helenę de Mandrot zebrało się w zamku La Sarraz

Zebranie to ukonstytuowało placoacutewkę wspoacuteł pracy Mię983085

dzynarodowej bdquoLes Congres In tern atio nau x dArchi983085

tectui983085e Modernę Dla każdego kraju wyznaczono dele983085

gata C I R P A C ii mdash (Comite In tern ational pour ia

Realisation

des Problemes dArchitecture Contempo983085

raine) ktoacuteremu powierzono organizację miejscowej gru983085

py Kongresu

W lutym 1929 r zwoła ł pierwszy prezes Kongresoacutew

prof Karol Moser zebranie delegatoacutew do Bazylei w c983085

Ju

rozpoczę cia kon kret ne j prac y We wszystkich bowiem

krajach sprawy rozważane w La Sarraz były jedna983085

kowo palą ce nowoczesna archit ektu ra uznana i przy983085

ję ta przez szczupł e grono bdquo wtajemniczonych z chwilą

gdy ogarną ć chc i a ła szerokie krę gi konsumentoacutew na983085

trafiała na opoacuter nie do przezwycię żenia We wszystkich

krajach rozpoczę ta była walka o prawo do życia dla no983085

wego budownictwa

Jednak walka o funkcjonalizm planu i przekroju o pla983085

styczna organizację przestrzen i o opan owanie i stosowa983085

nie

nowych materjał oacutew nowych konstrukcyj nowej te983085

chniki

instalacyjnej tra ci sens jeżeli toczy się a la lon983085

gne jedynie w celu zaspokojenia wymagań poszczegoacutel983085

nego uprzywilejowanego finansowo klient a Brak zdro983085

wej podstawy społ ecznej bra k czynn ika masowości od983085

biera rację bytu zawodowi arch itekta I dlatego pro983085

gram działalności Kongresoacutew nie obejmuje tematoacutew in983085

dywidualnych celem jego jest dojście do syntezy poję 983085

cia MIASTO

Zdecydowano obrać drogę dedukcyjną opartą na obli983085

czeniach

i statystyce uważają c że ta tylko dro ga stano983085

wić może zdrowy podkł ad dla pracy kolektywnej

W rozumieniu roacuteżnorodności problematoacutew składają cych

się na poję cie bdquo Miasto rozłożono zadania kongresu na

szereg tematoacutew dla ktoacuterych postanowiono przedewszysl983085

kiern zebrać materjal objektywny stwierdzają cy isinie983085

jacy stan rzeczy JNa jego zasadzie miały być wypro983085

wadzono wnioski i opracowana synteza każdego zaga983085

dnienia

Mają c stale na uwadze cel ostateczny syntetyczne roz983085

wią zanie miast nowych zaczę to od elementu najmniej983085

szego mieszkania dla minimum egzystencji (die Woli983085

nung fiir das Kxistenzminiinuni) rozpatrywanego pod ką 983085

tem

widzenia potrzeb biologicznych

Air mdash snu mdash ehalour mdash him iere mdash prawa każdego

czło 983085

wieka do powietrza światła ciepła i ciszy w obrą bie

mieszkania

Opracowano kwestjonarjusze i wzory dla jednolitego

przedstawienia planoacutew bdquomieszkania najmniejszego Mia983085

sto F rankfurt nMenem podporzą dkowane talentowi or983085

ganizatorskiemu Ernsta Maya ma w dziedzinie masowe983085

go budownictwa mieszkaniowego najwię cej woacutewczas do

powiedzenia mdash tam wię c odbywa się II Kongres Zebra983085

n i

fachowcy uzgadniają wymagania stawiane m ieszkaniu

najmniejszemu Rezultaty opublikowano w wydawnic983085

twie bdquo D i e Wohmmg fiir das Existen zmin imum mdash wyd

Englert u Schlosser

Kongres frankfurcki konstatuje fakt że nie możnn rea983085

lizować dobrych tanich mieszkań bez racjonalnego roz

wią zania sposobu zabudowy dzielnic mieszkaniowych

i

postanawia rozpatrzyć na nastę pnym Kongresie

ł ic 983085

nie

komoacuterek mieszkalnych w wię ksze jednostki Zaini983085

cjowano wydawnictwo i

wystawę

p n bdquoRationelL

1

Be983085

baungsweisen mdash bdquoLotissement ration nel majacz na

celu

a) poroacutewnanie przez jednolicie zestawione tablice moż983085

liwości zabudowy w ramach istnieją cego prawodawstwa

budowlanego poszczegoacutelnych krajoacutew

b) opracowanie w jednolity sposoacuteb proacuteb poprawienia

zabudowy pod wzglę dem h igjeny i komunikacji

111 Kongres w Brukseli Wystawa bdquoLotissement ration983085

nel

Konfrontacja zdobyczy kilkunastu krajoacutew Przodu983085

ją oacutewczesne Niemcy dzię ki wybudowanym osiedlom li983085

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2140

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2240

brak Victoia Bourgeois z Brukseli brak Marcela Bren983085

eka ktoacuterego inicjatywie zawdzię czamy ten bdquopł ywają cy

kongres brak Hansa Schmidta ktoacutery był jednym z naj983085

bardziej czynnych członkoacutew grupy szwajcarskiej i m i a ł

specjalnie przyjechać z Rosji gdzie od paru lat praciije

w grupie May a

Jest natom iast G orbusier i

jego

najbliżsi wspoacutełpracow983085

nicy Pierre Jeanneret i (ha rlot te P erriand

jest

Chareau

jest

sześciu mł odych reprezentantoacutew hiszpań skiej gru983085

py bdquog a t e p a e na jsprę żystszego boda j jak się

okaza ło kolektywu z delegatem J L Sert em

jest

grupa

szwajcarska Gedion Moser Steigej

1

Hubacher Nei9830855983085

se A i E Roth i inn i są ho lend rzy Van Eesteren Yan

der

Linden Van Bodengraven są włosi Pollini Bot983085

toni Terragni

jest

nowo zorganizowana grupa angiel983085

ska z delegatem Wells983085 Coatsem

jest

paru członkoacutew

nowej grupy greckiej i delegat Stamo Pad apaki są nor983085

wegowie

lleppen i Munthe983085 Kaas

jest prof

Otto Neu983085

r a t h

z Wiednia mdash pierwszy czł onek Kongresu z poza

branży budowlanej mdash specjalista w dziedzinie grafi983085

ki statystycznej delegat

F i n ł a n d j i

Alvaar Aalto i dele983085

gaci jugosłowiańscy Weissmann i Antolić przylecieć ma

ją aeroplanem do Aten

Du ż o

nazwisk nieznanych jeszcze to młodzi członkowiemdash

wspoacutełpracownicy Kongresu mdash la flenr de 1arehitec983085

t u r e qui doit port er les fruits wg określenia C orbu983085

siera

Wśroacuted przyjacioacuteł Kongresu nazwiska malarzy Fe r983085

uancTa Lćger i M(gtlioly983085Nagyego jedzie z nami Ghristinn

Zervos redaktor Cuhiers

dAi983085 t

Badovici redaktor Ar983085

ch i t ec ture

Vivante Bardi redaktor Quadr ante P Ge983085

dionowa Brunon983085 Guardia dr Winter Morton Shand

i

inni przedstawiciele prasy

Nazajutrz o 11983085ej rano zbioacuterka na parowcu Patris II

Zgiełk tumult chaos 20 ję zykoacutew Gorqczkow

r

e przywi983085

t a n i a

Wszyscy tłoczą się po bagaże paszporty bilety

Około

13983085ej okrę t rusza żegnany hał aśliwemi okrzy983085

kami gawiedzi portowej i p e ł n ą wdzię ku piosenką ulicz983085

nej śpiewaczki na ktoacuter ej widok jak na komen dę za983085

czynają trzaskać wydobyte pospiesznie kodaki rollei983085

flexy lelki Serja zdję ć bdquokongresowych została godnie

zainaugurowana

N a pokł adzie tworzą się grupy Nawią zywanie pierw983085

szego

kontaktu Morze Śroacutedziemne jest naprawdę sza983085

firowe U p a ł Komuby tam chciał o się pracować

Gong983085

przerywa bdquona stroacute j zebran ie delegatoacutew Na po983085

k ł a d wtaczają ogromne skrzynie Z kajut wyskakują

młodz i

szwajcarzy

niemcy holend rzy zaczynają wy983085

dobywać dorobek kongresu mdash mapy urbanistyczne 51

miast

Dessau F ran kfurtu Kolon ji Beilina Oslo Stockholmu

Det r o i t Los Angeles Baltimore Madrytu Barcelony

Ziiricliu Genewy Pragi Zagrzebia Warszawy D a lat

Bandoeng Aten Brukseli Charleroi Paryża Amsterda983085

m u

Rotterdtimu Hagi Utrechtu Littorii G o m o Wero983085

uy

G e n u i

Londynu 983085 983085 rezultat rocznej przeszł o pracy

zespołoacutew

I o krajoacutew Każde miasto przedstawione jet

w postaci trzech map

mapy funkcyj w obrę bie miasta

mapy komunikacji w obrę bie miasta

mapy funkcyj i komun ikacji w obrę bie regjonu wraz

z tablicami przyrostu ludności warunkoacutew topograficz983085

nych i klimatycznych z fotograf jurni z lotu ptaka foto983085

graf

ami charakterystycznych dzielnic i t p Ta sama

skala mdash ta sama nom enklatura dla mię dzynarodowej

c

Ii

o ro b y

bdquoN 1

E (

)P

ANO983085W A N EG O U K B

AN I

Z

M U

Akcja Kongresu zostaje rozpoczę ta

Zebranie delegatoacutew mianuje komisje ktoacutere pracować

mają w czasie obrad Z grupy po lskiej Brukalski wcho983085

dzi do Komisji Organizacji Przyjacioacuteł Kongresu ktoacutera

spe łn ić

ma ważne zadania propagandy idei Kongresu

R o m a n

Piotrowski reprezen tuje grupę naszą w Komisji

Rezolucyj Do Komisji Protokuł oacutew ktoacutera ma zreferować

rezultat y obrad Sekretar jat powołuje Helenę Syrkus

ktoacutera już podczas poprzednich kongresoacutew spe łn ia ła te

funkcje Syrkus wchodzi do Komisji Prasowej G a ł a gru983085

pa polska opracowywać ma nadto wnioski i rezolucje

ktoacutere delegat przedstawia Kongresowi

O godzinie 19983085ej Prezydent Van Eesteren otwiera Kon983085

gres G eneralny Sekretarz D r S Gćdion referuje prze983085

bieg

prac przygotowawczych i program obrad

bdquo D o k o n a n o analizy trzydziestu miast Kongres ustali jej

rezultaty z ktoacuterych trzeba sobie jasno zdać sprawę aże983085

by moacutec na ich zasadzie opracować konkretne propozy983085

cje

i

Wstaje

Le Corbusier Precyzuje zadania Kongresu

bdquo N i e

po to odbywamy pielgrzymkę do Grecji ażeby

pię knem sztuki antycznej zapłodnić dyskusję Zagadnie983085

n ia tego rodzaju co architektura i polityka architektu983085

ra i estetyka nie są zagadnieniami na tur y ogoacutelnej

Kongres nasz

jest

kongresem t echnikoacutew jeżeli są po983085

mię dzy nam i poeci tem lepiej Ale to już sprawa indy983085

widualna mdash a sprawy indywidualne nie mogą być dysku983085

towane przez sto osoacuteb

8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2340

Kongres omoacutewić ma plany trzydziestu miast i sformu983085

łować rezolucje Rządy i samorzą dy ktoacutere decydują o lo983085

sie miast nie składają się z fachowcoacutew983085 technikoacutew Obo983085

wią zkiem kongresu jest przedstawić rezu ltat y ścisłe mdash

dać

im pewność ktoacuter ej potrzebę odczuwają

Ażeby przetł umaczyć idee nasze na ję zyk ogoacutelnie zro983085

zumia ły musimy oprzeć się na ludziach ktoacuterych zawoacuted

polega na jasnem sformuł owaniu myśli na prasie ktoacute983085

i ej przedstawiciele należą do grona przyjacioacuteł kongre983085

su Cenimy ich wspoacutełp racę To przecież poeci zbunto 983085

wali się przeciw obecnemu Paryżowi a nie techn icy ko983085

mun ikacji i ściekoacutew mdash to Jean Giraudoux w imię wraż983085

liwości zaprotestował przeciw potworności dzisiejszych

miast

Nazajutrz rozpoczyna się przeglą d biologji miast globu

ziemskiego I nauguruje go Le Corbusier mdash przytocz983085

znoacutew kilka charakterystycznych zdań gdyż jego po

szczegoacutelne przemoacutewienia tworzą jedną całość

Podstawą naszych rozważań jest mieszkanie mdash wszel983085

kie inne zjawiska jak komunikacja przemysł i t p

winny być oglą dane przez okno mieszkania Stąd zasa983085

dnicza

hierar chja funkcyj

1 mieszkanie

2 praca

3 odpoczynek i rozrywka

4 komunikacja

1 habiter

2 travaillcr

5 se distraire

circuler

Ażeby zapewnić mieszkańcom miast bdquoradość istotną (les

joies

essentielles)

niebo

drzewa

światło

należy uratować otaczają cą miasto przyrodę przed trą 983085

dem przedmieść

Miasto983085 ogroacuted zadawala egoizm jednostek niweczą c za983085

lety organizacji kolektywnej Miasto skoncent rowane

dzię ki nowoczesnej techn ice zapewni swobodę indywi983085

dualną w obrę bie mieszkania i zorganizuje życie kolek983085

tywne w zwią zku ze

zjawiskiem

wolnych chwil mdash (le

ljhenomeue loisirs) Stą d

czynnik indywidualny mieszkanie mdash

czynnik kolektywny wolne chwile

ktoacutere wypeł niają sporty odpoczynek nauka Dzielą się

one na codzienne i sezonowe Miasta muszą znaleźć od983085

powiednie przestrzen ie dla tych funkcyj

P rzygotujmy miasta do zjawiska ruchu szybkość zwy983085

kł a (1) u st ą p i ł a miejsca szybkości dwudziestokrotnej

20)

Auto kolej żelazna dają nową skalę wielkości mdash

skalę wymiaroacutew kolektywnych Walczy się z wielką prze983085

szkodą z własnością prywatną Zmobilizujmy grunt y

miast i

krajoacutew

dla pracy kolektywnej To nasze facho983085

we twierdzenie przekażmy władzom

wraz

z odpowied983085

n i emi wskazoacutewkami sformułowanemi w ję zyku objek983085

tywnym Jedyne na świecie udokumentowanie plany

trzydziestu miast przedstawione w jednolitej formie są

siłą naszego Kongresu

Rozpatrzmy wszystkie zagadnienia przez pryzmat ty cli

trzydziestu analitycznych planoacutew i zdecydujmy czy

miastu obecne trwać mogą nadal czy też należy je zbu983085

rzyć mdash cał kowicie lub czę ściowo

Przeglą d miast Wyrosły one przeważnie chaotycznie nie983085

opanowane przez świadomą wiedzę urbanisty Charak983085

terystyczna mapa funkcyj dzielnic wskazuje wszę dzie

niemal

jak nnprzekoacuter logice dzielnice mieszkaniowe po983085

wią zane są z dzielnicami fabrycznemi bez

wzglę du

na

kierunek wiatroacutew Dzielnice handlowe zlewają się

z dzielnicami mieszkalnemi Ulica mdash stereotypowy wą 983085

ski korytarz obliczony na komunikację pieszą lub kon983085

ną nieprzygotowany do szybkości pojazdoacutew mechanicz983085

nych zagraża życiu mieszkańcoacutew Z mapy regjonoacutew wi983085

dać jasno że prolet arjat pracownicy fizyczni i umy983085

słowi 10 mdash 15 p roc swego życia spę dzają w kolei pod983085

z iemnej

kolejce podmiejskiej autobusie czy tramwaju

Nigdzie prawie zagadnienia komunikacyjne nie są opa983085

nowane ani w obrę bie miasta ani tembardziej w obrę 983085

bie regjonu Poroacutewnanie Corbusiera że Paryż to stoacuteł

biesiadny na ktoacutery od dwoacutech

tysię cy

lat wnosi się no983085

we potrawy nie uprzą tają c resztek jest sł uszne dla

wszystkich

miast

Wśroacuted bezbrzeżnej dali morza śroacutedziemnego coraz to

i nne

miasto ukazuje standaryzowanemu znakami

swoje

niedomagania Coraz to inny delegat dzieli się z kolega983085

m i rezultatami swojej grupy przemawiają c coraz to

innym bdquofran cuskim ję zykiem Rozpoczyna van Eeste983085

i i L

IK

Bp

4

983085

if983085983085

J

gt

t

i

i gt

y i W 5

249

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2440

r e n Jest niezmordowany w pracy referuje Charleroi

Brukselę Hagę Det roi t Rot terd am Amsterdam

1 w Cha rleroi i w Amsterda mie i w Ilott erda mie spe983085

kulacja t eren owa zła sytua cja mie szkań w stosu nku do

dzielnic przemysłowych bra k terenoacutew wypoczynkowych

i nadewszystko wielkie trudności komunikacyjne (Komu983085

nikacja to głoacutewna troska van Eesterena)

Zi i r i ch

mdash Stoiger referuje to miasto mdash przyt ł ocz on e przez

goacutery i bogaczy Złe usyt uo wan ie dzielnic przem ysło983085

wych mdash gazy spalinowe i dym z fabryk docieraj ą aż do

mieszkań robotniczych położonych w dolinie Dzielnice

luksusowe p o ł o ż o n e tui stokach dwoacutech wzgoacuterz otacza983085

j ą cych Ziirich 983085są w warunka ch d obrych i mają znacz983085

n ie mniejszą gęstość zaludnien ia

Barcelona

referuje Scrt

Ogrom ny lecz bezplan owy rozwoacutej prz emysł u wokoacuteł bez983085

ł a d n i e zap roje kto wane j sieci kolejowej Miasto stare

zamieszkane przez

klasę

robotn iczą i średn ia mdash gę stość

z a l u d n i e n i a 1025 osoacuteb t h a mdash kom un ikac ja fataln a No983085

we dzielnice zaprojektowane wg m o d u ł u kwadratowego

(135 m X 135 m) mdash G ę stość z al ud n ie n ia 250ha mdash ko983085

munikacja dogodna

M a ł o

zieleńcoacutew

Kole] żelazna i przem ysł mają dost ę p do morza zamy983085

kają go jedn ak dla czł owieka To też grup a G A T E

P A C uważają c zorganizowanie plaży dla m ieszkań983085

coacutew Barcelony za jeden z na jbardz iej p al ą cych pro ble983085

matoacutew urbanistycznych swego miasta postanawia opra983085

cować ten temat i przedstawić go do dyskusji i poroacutew983085

n a n i a nast ę pnemu kongresowi

Ateny referuje Stamo Pa dap aki

700 tysi ę cy mieszkańcoacutew mdash z tego 300983085000 tysię cy emi983085

gran toacute w przybył ych w r 1922 Wszystkie wad y miasta

zwala sie wobec tego na nieoczekiwane zjawisko

n a g ł e 983085

go przypływu Gre koacutew z Turc ji Kwestja p rzem ysłu nie

wchodzi w rach ubę ponieważ Ateny są m iastem repre983085

entacyjnem admin is t racyjnem i hand lowem Gę s tość

z a l u d n i e n i a min imu m 30ha mdash ma xim um 495ha M a ł o

terenoacutew zielonych M a ł o wody Wą skie ulice Pierwszy

p l a n regulacji n owych Aten mdash szacho wnicę o ulicach

szerokości 6 mdash 10 m zap ro jekto wali arc hit ekc i ba983085

warscy

Weron a referuje Bot toni Jego kryt yka zaroacute wno w sto983085

sunku do Werony jak i do innych miast jest naogoacuteł po983085

wścią gliwa Bot toni konstatuje t rudno ści kom unikacyjne

w cent rum miasta skrę powan em sieci ą wą skich uliczek

p o c h o d z ą c y c h z czasoacutew rz ym skic h (ulice 6 mdash 8 ni w sza983085

cho wnicy o polach 70 X 70 m) Za bytki bdquowszystkie nie983085

m a l godne zach owania przecinają ulice i uniemożli 983085

wiają przedł użenie ich w linji pro stej

G r u p a

Avłoska

p r o p o n u j e zachowanie fasad lecz zburzenie oficyn co

umożliwiałoby przeprowadzenie przez oswobodzone po983085

dwoacuterza jedn ej szerokiej ulicy poprzeczn ej bez narusze983085

r d a ulic zabytkowych Na leżał oby roacutewnież stworzyć l i983085

nj ę obwodową dla ha nd lu tran zytowego (Medjolan mdash

Wenecja) ktoacutery obecnie odb

r

wa si ę przez środ ek miasta

Dessau mdash referuje m ł o d y ho lende r van D er Linden kie983085

rownik or ganizacyjny bdquogrup y prac y mdash De ssau skła983085

daj ą cej się z wychowańcoacutew Bauh uusii

G r u p a

ta po 983085

dziwu godną sumiennością opracował a oproacutecz trzech ste983085

reotypowych m ap mat erjał objaśniają cy w postaci oko983085

ł o

50 plansz zawieraj ą cych dan e

geologiczne

klimatologiczne

historyczne

t e n d e n c j e rozwoju m iasta

s t a n posiadania terenoacutew

p o d z i a ł

ludności wg dochodoacutew

stosunki mieszkaniowe

funkcje gospodarcze

z a d a n i a

kul turalne

z a o p a t r z e n i a

miasta

wady i zalety poł ożenia oraz

przeciwstawiła planom opracowanym przez urzą d m iej983085

ski w Mersebu rgu wł asne pro pozycje uzdrowieniu mia983085

s ta obejmuj ą ce

1) plan regulacyjny p rzesiedlają cy mieszkańcoacute w dziel983085

n i c robotniczych zatrutych wyziewami torfowisk i dy983085

m e m fabrycz nym do czterech miast mdash satelitoacutew z ktoacute983085

rych każde byłoby przeznaczone dla 10000 osoacuteb

2) pro jekt osiedla kolektywnego oprac owanego im za983085

sadzie bdquon owych form życia dla robotn ikoacutew zatr udn io983085

n y c h w zakł adach Jun kersa

3) pro jekt bdquomiasta dzieci mdash stanowią cego czę ść snielila

junkersowskiego

4) projekt satelitu połu dniowego opart ego roacutewnież na

f o r m a c h kolektywizacji

Pr oje kt y opr aco wan e był y w Buuliausie mdash Dessau w Se983085

m i n a r j u m prof Hilbetseimera i stanowią bardzo cenn y

m a t e r j a ł Z tego wzglę du Praesen s sprowadził fotografje

c a ł e j

do kumen tacji grupy bdquoD essau

Pa ryż mdash referuje Cor busier

Krytykuje miasto dzisiejsze bdquo h a ł a s

wyziewy

kurz spra983085

wiają

że ulica s t a ł a się narzę dziem zbrodni Jeżeli wo

gole możem y po rusza ć się w Par yżu w r 1933 to dzię 983085

ki Ludwikowi

XlV983085 mu

i Haussmannowi

O k n o na ulicę mdash

h a ł a s

mdash kurz

O k n o na podwoacuterze mdash jeszcze gorzej brak światła brak

powietrza

P r z e m y s ł pan oszy się bez planu mdash nale ży go z elekt ry983085

fikować

W Paryżu brak wolnych przestrzeni Jedyne miejsce

spotk ania mdash to kawiarnia lub knajpa Życie nowoczesne

prze jawia te nde ncję skroacutecen ia godzin pra cy mdash trzeba

zorganizować pr zestrze nie i lokale dla wolnych chwil

Dwie tezy

uciec

z miasta mdash

pozostać w mieście

Jeżeli pozostać mdash trzeba zapewnić

c i a ł u

ludzkiemu ele983085

m e n t y bdquobiologiczne

powietrze

s ł o ń c e

przestrzeń

W tym celu należy zburzyć czę ść miasta Pr zykł ad y

m a m y w liistorji

Szan ujmy sta rość mdash ale rzeczy u m a r ł e pogrzebm y na

c m e n t a r z u

250

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2540

983085

bull bull bull 983085 bull 983085 s bullbull

Mieszkami

1

mdash praca mdash wypoczynek w obrabia

Warszawy

Komunikacja w oliri983085bie Warszawy

Warszawa referuje Syrkus

Dotychczas rozwoacutej Warszawy pokrywa sio miogoacutel z roz983085

wojom większości miast europejskich Zusndniczy wpływ

im fonuy dzielnie końcu XIX w i począ tku XX ^ w983085

wnH pierścień terenoacutew fortecnych powodują c stł ocze983085

nie miasta i zuluuuowanie jego rozrostu Jednocześnie

przyszło do głosu Jiadzwyczaj silne natę żenie ruchu bu983085

dowlanego nasycanego łatwo dostę pnym kredytem dłu983085

goterminowym liczą cym sie jedynie z doraźn ie osią ga983085

nym efektem finansowym

N a

pę cznienie miasta w tych granicach specjalny wpływ

wywarł a Cytadela powstała jako strażnica lojalności

mieszkańcoacutew na gruzach jednej z dzielnic

Grupa polska wysuwa program możliwości rozwojowych

Warszawy Ponieważ warunki stworzyły organizm tuk

skostniały

że ożywienie go przekracza możliwości obec983085

nego pokolenia (konieczność burzenia cał ych dzielnic)

mdash

jedynie racjoiialnem wydaje nam su być pozostawienie

własnemu

losowi miasta XIX w i wyznaczen ie nowego

miastu wzdłuż naturalnych kierunkoacutew rozwojowych bez

kurczowego trzymaniu siej jednego sposobu zabudowy

Sfiiukejoiializowuiiie poszczegoacutelnych dzielnic w zależno983085

ści od ich przeznaczenia i sytuacji jesL tematem ktoacutery

Praesens zamierza przedstawić na V983085ym Kongresie i po

kontroli

przez wybitnych fachowcoacutew cał ego świata i po983085

roacutewnaniu z propozycjami innych miast rozwijać go na983085

dal na realnym terenie Warszawy

Fi łm blaskoacutew i nadzy życia miast przesuwa się dalej

Jeszcze Como Littoria Rzym jeszcze Oslo i Stockholm

jeszcze Madryt D etro it Kolonja jeszcze Zagrzeb gdzie

sanacja dzielnic robotniczych położonych w wilgotnej do983085

linie

uniemożliwiona jest przez to że ^v^

^

kszość tej983085e983085

noacutew miejskich należy do Kościoła Jeszcze nitipti komu983085

nikacyjna Londynu olbrzymia

p ł a ch ta

zajmują ca

ca ła

ścianę Widać z niej wyraźnie do jakiego absurdu do983085

prowadziła an glosaska tr adycja posiadania domu jedno983085

rodzinnego Każdy robotnik musi mieć swoacutej domek mdash

to też Londyn rozlał się tak szeroko że metro autobusy

koleje i t p pożerają te bdquowolne chwile o organizacjo

ktoacuterych walczy m in C f 11 P A C

Schemat obu tych funkcyj w obrę bie regj

251

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2640

Podczas obszernych debat mimo rozbieżności wa983085

runkoacutew pracy poszczegoacutelnych grup raz jeszcze skonsta983085

towaliśmy fakt zasadn iczy jedną z na jważniejszych

przyczyn dla ktoacuterych potrzeby biologiczne i kulturalne

wielkich zbiorowisk ludzkich jakiem i są miasta nie

jnogą być należycie uwzglę dnione

jest

stan posiadaniu

terenoacutew miejskich o ktoacutery rozbijały się dotychczas

wszelkie

proacuteby organizacji czy reorganizacji budowy

miast

Kongres opracuje wspoacutelny wniosek o konieczności or983085

ganizacji tereuoacutevv

r

miejskich umotywuje go zilustruje

jednolicie zestawionemi danemi eyfrowemi i graficzne983085

mu

To mię dzynarodowe

ceteruin eenaeo Carthagincm

esse

delendam

przedstawione bę dzie w każdym kraju czynnikom de983085

cydują cym o losie miast

jednocześnie zaś rozwijać się ma wł aściwa praca archi983085

tektoacutew projektowanie uderzają ce logiką i domagają ce

się realizacji

Kto wie mdash jeżeli nie do wszystkich moacutezgoacutew dot rzeć zdo983085

ł a oczywisty rezultat analizy miast konstat ują cy nie983085

możliwy do kontynuowania stan rzeczy mdash może siła

atrakc ji projektu bdquo racjonalnego osiedla ktoacutere zastą pić

ma

bdquo trę dowate przedmieścia trafi nietylko do głoacutew

ale uderzy w

wą skie

piersi masy mieszkańcoacutew miast

i zmusi ją do zdania sobie sprawy z faktu że w murach

miast istnieją cych skazana jest w czasie pokoju na gru983085

źlicę lub śmierć pod k o ł a m i samochodoacutew a w czasie

wojny mdash na zatrucie gazami

L

sierpnia przepł ywamy

K a n a ł

Koryncki i lą dujemy w

Pireusie

wspaniał e samochody przewożą nas do Hotelu

Oficjalne przywitania przez Prezesa Sekcji Architekto983085

nicznej

Greckiej Izby Technicznej p Dragoumisa ktoacutery

przybył specjalnie na statek przez Prezesa Greckiej Izby

Handlowej

Senatora

Prof

N Kitsikisa i innych

Program

1 sierpnia Przywitanie wieczorem iluminacja pomnikoacutew

Akropolu oglą dana z tara su pię knej willi p Dragoumisa

2 sierpnia Zwiedzanie Aten Konserwator p N Bala983085

nos

udziela czł onkom Kongresu wyczerpują cych infor983085

maeyj o pracach restauratorskich nad pomnikami Akro983085

polu

Przed trzydziestu laty rozpoczą ł p Balanos swą pracę

M

Akropolu od zburzenia rekonstrukcyj XIX w Dziś ośmie983085

la się zestawić ze sobą te tylko e lemen ty świą tyń grec983085

kich ktoacutere zgadzają się ze sobą co do milimetra zaś czę 983085

ści brakują ce zastę puje (jeżeli zastą pić je musi) gł adkim

BETONEM bdquoAutrement mdash ce serait la reconstruetion )

Wieczorem bankiet w ogrodach Keffisii urzą dzony sta983085

r an iem

Greckiej Izby Technicznej

5 sierpnia Zwiedzanie Aten

Otwarcie wystawy bdquoMiasto Fun kcjonalne i wystawy prac

czło nkoacutew Kongres

u

Odczyt generalnego Sekretarza D983085 ra S Gediona o pra983085

cach Kongresu

Odczyt Le Co rbusiera Air Son Ltimiere

Bankiet wydany przez Politechnikę Ateńską

4 sierpnia Zwiedzanie Aten

Odczyt Yan Eesterena bdquoMetody urbanizmu funkcjonalne983085

go w zastosowaniu do planu m Amsterdamu

Odczyt Prof Neuratha bdquoSynoptyczne obrazowanie za983085

gadnień

urban istycznych wg metody wiedeńskiej

5 mdash 9 sierpnia mdash zwiedzanie wysp greckich

9 sierpnia Odczyt

Prof

Santo983085 Riui bdquoŻelbet na usługach

arch itekt ury odczyt S Syrkusa bdquoŚciana funkcjonalna mdash

doświadczenia lat ostatnich i projekt y na rok 1935

Wieczorem bankiet pożegnalny wydany przez grecką

grupę CI RPACu

10 sierpnia Odjazd na statku Pat ris II

G recja przyję ł a nas z oszałamiają cą gościnnością Nie bę 983085

dę opisywał przyję ć mdash były aż nazbyt wspaniałe Na983085

stroacutej bardzo przychylny dla nowoczesnej architektury

N a bankiecie wydanym p rzez Izbę Techniczną Grecką

przem awiali P rezes I T K Senato r Kitsikis oraz Mini983085

ster Komun ikacji p Tsaldaris mają cy w swoim resorcie

sztukę Przemoacutewienia te były dla nas rewelacyjne ze

wzglę du na ustosunkowanie się do nowego budownictwa

Kiedy na ktoacuterem ś z przyję ć Le Corbusier

z awo ł a ł

bdquoOest

Acropole qui a fait de moi

u u

revolte dziekan wydziału

Architektury P olitechniki Ateńskiej wypił na śmierć

akademizmowi

Widzieliśmy prace młodych architektoacutew ktoacuterzy w tym

kraju pod wieloma wzglę dami zbliżonym warunkami do

Polski walczą o prawo do życia dla funkcjonalnej archi983085

tektury Może poziom ich prac

jest

niższy niż u nas ale

nie cierpią oni na bdquomaladie de dou te i nie uznają na983085

wrotoacutew z obranej drogi

Widzieliśmy w fabryce papierosoacutew s a Pa paistr ato s in983085

stalację bdquoair exact ktoacuterą propaguje C orbusier

Dz i a ł a

on a

w Atenach już kilka lat zrealizowana przez

prof

Pa983085

raskeopoulos autora wielu budynkoacutew przekonywują 983085

cych prostotą celowością i taniością (np sanatorjuni dba

dzieci dotkn ię tych gruźlicą kości)

Przestanę

na chwilę być kronikarz em Kongresu Odby983085

liśmy przecież pielgrzymkę do ant yczne j Hellady Wi983085

dzieliśmy n aza jutrz po przyjeździ e Akropol już nie w

sztu czn ej ilum inac ji a la jacopozzi ale w peł nym blasku

V

252

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2740

południowego s ł ońca ktoacutere ma tę cudowna własność że

odmaterjalizowuje rzeczy najbardziej nui ter ja lisiYCZIK

Każdy z nas stał sit bdquopoetą w chwili gdy poraź pierw983085

szy zobaczył to zewszą d widoczne wzgoacuterze mi ktoacuterein

s t łoczono rozmyślnie efekty dekoracyjne najwyższej kla983085

sy ażeby pokazać siłę i świetność chwale i samochwalę

plemieniu attyckiego

Muzyka tych kamieni mdash rytm architektury uderza w u983085

czucie mdash porywa irracjona lnie

Proporcja czy

skala

Chyba jedno i drugie

Proporcja

Par tenonu dopasowana z tukiem mistrzoacutew983085

stwem do

skali

ludzkiej sprawia że ten kto tam do983085

t a r ł czuje się popro stu tonem muzycznym zestrojo983085

nym

w czułym i ostrym akordzie z przestrzenią ogra983085

niczoną

rzeźbą kolumn i arehitrawoacutew Doskonała har983085

monja

architektury i człowieka

Refleksje Dlaczego ta architektura tak mocno na nas

dz ia ł a

Chyba dlatego że wychowaliśmy się na kult urze

greckiej Jest nam bliska

Odn ajdujemy w nie j analog e z własnemi wysił kami

E l e m e n t a r n y

przykład

forma gzymsu wynikł a z funkcjonalizmu (ochron a przed

destrukcyjnem dział aniem deszczu) z doskonałości kon983085

strukcji (operowanie właśeiwem tworzywem mdash wyzy983085

skania

jego

możliwości) z mistrzowskiego opanowania

plastyki przestrzennej (forma cienia)

Te

same zasady funkcjonalizm mdash kon strukc ja plastyk

przestrzeni stworzyły nowoczesną arch itekt urę I dlatego

pielgrzymka do G recji umocni ła nas

jeszcze

w poglą dzie

że ZASADY greckiej arch itekt ury a n ie jej FORMY ZE983085

WN Ę T RZ N E

są drogowskazem dla nowego budownic twa

Tak jak G recy antyczn i doszli w cią gu tysią clecia do

mistrzostwa w operowaniu marmu rem tak samo my dojść

musimy do doskonałości w opanowaniu nowych mate983085

rjałoacutew przemysłowych

Przeżywamy począ tki kultur y maszynowej Rezultaty

naszej pra cy są dalekie od doskonałości Ale wł aśnie w

G recji raz jeszcze uderzył o nas potę żnie tylekroć ob983085

serwowane zjawisko że wczesny prymityw mdash obraz mł o983085

dych wysiłkoacutew mdash ma wię kszą żywotność

a

niżeli rzecz

doj rza ł a

a tembardziej schyłkowa

G r u p a

Typhonu

po983085

czą tku VI w jest mocniejsza od baroko wej grupy Ltio983085

koona

Wię c może pierwocin y ścian zroacuteżnicowanych mdash np z ce983085

gł y

cienkościennej ł ą czonej z lekkim betonem mdash bę dą

m i a ł y siłę żywotną mł odych latorośli wię kszą niż owo

technika budowlana ktoacuterej wywalczą prawo do życia i

ktoacutera za lat dwadzieścia produ kować bę dzie systemom

ł a ńc u c h ow y m całkowicie zmechan izowane budynki

1 dlatego poczytuję sobie za wielki zaszczyt że na zapro983085

szenie grupy greckiej mi a łem sposobność wygłosić w Po983085

litechnice Ateńskiej odczyt o polskich doświadczeniach

n ad stosowaniem ścian warstwowych i że temat ten poru983085

szyłem wł aśnie u stoacutep Parten onu mdash najwyższego wyra983085

zu zamarł ej już dziś techn iki marmuru

D n i a 10 sierpn ia żegnaliśmy Grecję ostatnią wycieczką

na Akropol

O godz 15983085ej byliśmy już na okrę cie odprowadzeni przez

grupę grecką Zgiełk gorą cych po żegnań mdash i znoacutew miaro 983085

wy ruch turbiny okrę towej

Znoacutew bezmiar Morza śroacutedziemnego

Rozpoczyna się żmudna praca komisyjna mdash wykańczanie

pr

otok

u łoacutew opracowanie rezolucyj program nastę pnego

Kongresu Wieczorami odczyty Pierwszego wieczoru nie983085

oczekiwana at rakcja Moholy983085 Nagy niewiadomo kiedy

zdą żyć

skleić

film n akrę cany podczas obrad w Atenach

i

na wyspach greckich mdash przeżywamy raz

jeszcze

te dwu

tygodnie ktoacutere dzielą nas od

wyjazdu

z Marsylji Potem

wyświetlono rzeczowy film o realizacji nowych konstruk983085

cyj p rzy budowie Zett 983085 Haus w Ziirichu mdash ogromnego do983085

m u

biuro wo983085haiullowego mieszczą cego

salę

kinową z ru983085

chomym

dachem restaurac je ką pielisko etc Autorzy de983085

legat

szwajcarski

R Steiger i młody konstruktor Carl liu983085

baeher

Nazajutrz odczyt malarza francuskiego F en ianda Lć983085

ger bdquoL arclutecturc modernę devant la vie

bdquo Z a pa l e n i

odbiorcy nowoczesnej architektury mdash to tyl983085

ko niewielka garstka ludzi mdash wcią ż ta sama mdash ktoacutera

kupuje i popiera naprawdę nowe malarstwo

Jeżeli jedna k architekci chcą być urban istami mdash to zn

bdquodes

sociau x mdash muszą pamię tać o potrzebach estetycz983085

nych szarego t ł u m u bdquoniewtajemniczonych Ci ludzie

pierwsi zauważają że nowa arcih tektura bdquoźle się starze983085

je mdash że nie patyn uje się ale brudzi

Trzeba im dać wartości zastę pcze w zamian za ornament

do

ktoacuterego przywykli Naga ściana w pe łnem s łońcu za983085

grać musi takiemi walorami ktoacutereby

dotar ły

do świado983085

mości estetycznej masy odbiorcoacutew architektury

bdquo M a l a r z i rzeźbiarz są zawsze w pogotowiu aby dopo983085

m oacutec

a

rebitektom

Po tym odczycie wygłoszonym z ogromną brawurą i do983085

wcipem Emil Roth zainicjował dyskusję na temat barwy

w architekturze

N a ostatni wieczoacuter grupa polska zgłosiła odczyt opraco983085

wany przez Barbarę i Stanisława Brukalskich na temat

mieszkań pracownikoacutew fizycznych i umysłowych

Odczyt ten wzbudził zainteresowanie i wywołał szereg za983085

pytań To też grupa polska jako dodatkowy temat nastę p983085

nego Kon gresu zapropo nawał a bdquoMieszkania pracowni983085

koacutew

Wystawu

prac członkoacutew

1

Kongresu n asunę ł a znoacutew

reflek983085

sje że najwspanialsze projekty najwyższy poziom tech983085

niczny i produkc yjny są bezradne i zahamowane w roz983085

woju jeżeli warunki socjalne i ekonomiczne stoją w vn

dźwię ku z ich postę pem Szybkość zmian u k ł a d u sił eko983085

nomicznych dotrzymywać musi kroku rewolucji techni983085

cznej

Rezultaty pracy

1

urbanistycznej ktoacutera zazę bia się o ca983085

ł o k s z t a ł t życia narodoacutew widoczne są dopiero po szeregu

lut W urbanistyce zatem jeszcze jaskrawiej aniżeli w ar983085

chitekturze uwydatn ia się konieczność uzgodnienia dwoacutech

sprzecznych postulatoacutew Mianowicie planowa organiza983085

cja rozwoju miasta musi z goacutery na dł ugi okres przewi983085

dzieć jego ewolucję mdash jednocześnie zaś nowoczesny TK

luuiista nauczony doświadczeniem błę doacutew przekazan ych

przez przeszł e pokolen ia wie iż nie powinien obarczać

pokoleń p rzyszłych balastem swoich poję ć i wiadomości

Idzie wię c o stworzen ie elastycznego planu gospodarki

rozwojem miasta ktoacuteryby w ramach pro jektu obliczone983085

go na dalszą przyszłość pozostawiał miejsce dla zawsze

spoacutełczesnego rozwią zania poszczegoacutelnych terenoacutew doj983085

rza łych do zabudowania

Podczas

czterodniowych dyskusyj w drodze powrotnej

253

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2840

stwierdziliśmy zgodnie przesunię cie zainte resowań z II983085

nji analitycznej na linjc syntezy Poziom poszczegoacutelnych

grup Kongresu jest zbyt wysoki zbyt jasna jest ich

erjentacja w aktualnym stanie technicznym socjalnym

plastycznym ażeby synteza zanalizowanych miast nie

stała się dla nich koniecznością D latego Kongres C 1

R P A Cu o zdecydowanej i skrystalizowanej linji kie983085

runkowej moacutegł z ca ł ą sumiennością zażą dać od

swych

członkoacutew PRACY SYNTETYCZNEJ

Pomijają c już fakt że poszczegoacutelni czł onkowie jak Gro983085

pius i jego grupa w Niemczech szwajcarzy i niemcy pra983085

cują cy w Z S S R Le Corbusier na ter enie Ameryki

Południowej

i Algieru realizowali i realizują nowe idee

urbanistyczne śmiało i konsekwentn ie mdash Mię dzynarodo983085

we Kongresy Architektury N owoczesnej są właśnie z na983085

tury swojej

teren em na ktoacuterym poszczegoacutelne koncepcje

syntetyczne znajdą właściwą kontrole i oparcie Dla War983085

szawy jest

sprawą roacutewnie ważną jak dla każdej ze stolic

świata ażeby nowa koncepcja jej rozwoju opracowana

by ła przez siły

świeże

niezależne i nieskrę powane mdash i

po sprawdzeniu na teren ie mię dzynarodowym zyskała

prawo do życia

Szkic programu

Członkowie Kongresu opierają c się na tezach wysunię 983085

tych podczas obrad IV Kongresu obowią zani są przenieść

ie

tezy na grunt rzeczywistości urban istyczn ej opraco983085

wują c objektywne p rojekt y regulac ji miast w ktoacuterych

mieszkają

a

w

szczegoacutelności pr ojekty t ych dzielnic ktoacute983085

rych reorganizacja jest najbardziej palą ca lub najbliż983085

sza realizacji

Ażeby dostarczyć projekt całkowicie dokładny (dune

precision complete) obowią zani są usytuować go W LI983085

N JI

ROZWOJOWEJ CAŁOKSZTAŁTU MIASTA i umoty983085

wować propozycje analizą dokonaną dla Kongresu z r

1935 Analizę tę zresztą mogą członkowie Kongresu dowol983085

nie

u zupe ł n i ć

Prace

wykonane bę dą w formacie standaryzowanym za

pomocą

jednolitego znakowania ktoacutere ustalone bę dzie

wg propozycji Prof Ncuratha

Projekt syntetyczny może być uzupełniony dokumenta983085

cją dostarczoną przez projekty istnieją ce ktoacutere jednak

musiał yby być poddane analizie i krytyce wg zasad

przyję tych przez poprzedn ie Kongresy

Podję ta

w ten sposoacuteb praca C I R P A Cu nad nicjo983085

nalnem opanowaniem zagadnień urbanistycznych całego

świata ma ogromną wagę Praesens uważa że przyczy983085

niają c się do wytyczenia program u przyszłego Kon983085

gresu

uwzglę dniają cego postulaty o pożytku mię dzyna983085

rodowym przyczyni się do polepszenia istnieją cego sta983085

nu miast polskich

Dlatego opracowaliśmy szczegoacutełową koncepcję prac przy983085

szłego Kongresu ktoacutere dotyczyłyby organizacji życiu pra983085

cownikoacutew

nietylko w obrę bie izby

nietylko w obrę bie mieszkania

nietylko w obrę bie dzielnicy funkcjonalnej

ale w FUNKCJONALNEJ M I L Ś C IK stanowią cem ele983085

men t SEUNKCJONALNEGO R EG J ONU

Koncepcje poszczegoacutelnych grup wyrażał yby się w schc983085

rvgttch

uwydatniają cych SYNTETYCZNĄ myśl twoacuter983085

czą

Czę ść naszej propozycji weszła do programu Kongresu

ktoacutery zresztą nie jest jeszcze całkowicie opracowany

Prowizoryczny program ktoacutery przytoczyłem powyżej

jest tylko schematem mdash szczegoacutełowy bieg prac ustali spe983085

cjalna Komisja ktoacuter a w końcu r b zbierze się w Pa983085

ryżu i do ktoacuter ej należę

Kroacutetki pobyt w Paryżu Zwiedzamy Groupe Seolaire u983085

kończoną

w lipcu r b przez Andrć Lurcat Osiainio rea983085

lizacje Le Corbusier

a

Pavillon Suisse w C i te Uiii ersi983085

taire i budowa schroniska Armji Zbawienia

Nawskroś nowoczesne plany wykorzystanie do ma iinum

nowych możliwości inaterjałowych konstrukcyjnych in983085

stalacyjnych

Budynki te STOJĄ jako mdash

jeszcze

jedna REALNA po983085

zycja zdobyta w pionierskim marszu

Istnienie

ich obowią zuje nowa archit ektura może iść tyl983085

ko naprzoacuted

Ale niestety są i tacy dla ktoacuterych drogą wtyl jest zn983085

wsze otwarta

C ite de Refuge de lArmoacutee du Salut w budowie

arcli Le Corbusier

P Jeauneret

Fot

Ardiitecture (rAujurdMiui

254

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 2940

KRON K

FRANCJA

ZARYS N OWEJ ARCHITEKTURY

3 (983085 zcrncii w sali PleyeTn w Paryżu odbył a sio konferen983085

cja zorganizowana przez T983085wo Architektoacutew D P L G

1 Biuro techniczn e utylizacji stali (OTUA) na ktoacute rej

clonek Akadeinji Francuskiej p A

Bon nur

d wygłosił

odczyt na temat bdquoRozwoacutej Miast W przemoacutewieniu tem

p

Bonuard

d o tk n ą ł

najistotniejszych zadań architektury

Przechodzą c

do stwierdzeniu niemożności stworzenia sty983085

lu przez naszą epokę (co zdaniem prelegenta jest o wie983085

le mniej dziwne niżby sit zdawało) p Bonnard podnioacutesł

ie wszystkie trudności jakie stają przed architektem dą983085

żą cym do znalezienia rozwią zania zdrowego ludzkiego

naprawdę architektonicznego Ruch ktoacutery obecnie zary983085

sowuje się na horyzoncie naszej cywilizacji prelegent

określa jako bdquo rewoltę człowieka przeciw narzę dziom ktoacute983085

re sani wytworzył W tej bdquo rewolcie tkwią możliwości

dla stworzenia nowej architektu ry Ktoacuteżby jeszcze for983085

sował styl nowej arch itekt ury zwią zany z formami ar983085

ehitektonicznemi

fabryk i biur mdash miejscami naszej pra983085

cy codziennej Należy życzyć architektury spokojnej o

kształ tach mił ych i prostych umożliwiają cej nam odpo983085

czynek poza pracą Strefy naszej pracy miasta i strefy

muszego bytowania codziennego należy

ściśle

rozgrani983085

czyć Nie należy niszczyć charakteru indywidualnego

tego miejsca prywatnego lecz pielę gnować stosunek in983085

iymny mię dzy człowiekiem a przedmiotami jego oto983085

czenia mdash meblami drobnemi ntensyljanri nieustannej

potrzeby i j jedynemi przedmiotami ktoacutere dzisiaj do

niego wyłą cznie należą i ktoacuterych zadaniem jest służyć

dobremu samopoczuciu człowieka odzwierciedlać to co

jest w jego egzystencji najbardziej szlachetnego umoż983085

liwiać mu m arzenie Takie są zdaniem prelegenta prze983085

s łank i ktoacutere uwzglę dnić jest zadaniem nowej archi983085

tektury (bdquoLarchiteciure daujourdkui )

(I IA R A

KTKRYSTYCZN

A ANKIETA

Najwię ksze i najruchliwsze francuskie pismo architek983085

toniczne

Larch~itceture daujourdIuii chcą c zbadać war983085

tość bdquoopozycji ktoacuterą napotyka dzisiaj archi tektura no983085

woczesna (np co do stosowania żelazobetonu odrzuceniu

ornamentoacutew ))

ogłosiło ankietę skierowaną do arehitek983085

ioacutew i krytykoacutew artystycznych

) o pytaniu ankiety

I Czy Pan jest za czy przeciw architektu rze nowo983085

czesnej (modernę ) Jakby Pan zdofiujował architektu ro

nowoczesną

2 Dlaczego się moacutewi że obecna architektura jest bol983085

szewizu ją cą Czy jest subwencjonowana przez zagranicę

i

w jakiej formie

3

Jakie budowle z żelazobetonu uznaje Pan za warto983085

ściowe Jakie są budowle ktoacutere zdaniem Pana mogły983085

by być wykonane tylko w kamieniu

4 Czy ta rasy są właściwe tradyc ji francuskiej Czv

można

je odrzucić i dla jakich powodoacutew

5 Czy uznaje P an okna poziome i w jakim wypadku

0 Czego Pan oczekuje od orn amen tu Czy można wy983085

konać wielkie dzieło architektu ry bez zwroacutecenia się do

or n a m e n t u Czy Pan odrzuca ornament sztukatorski lub

wytwarzany seryjnie

Czy można stosować czę ści konstrukcji wykonywa983085

ne seryjnie pozostają c w ramach najlepszych tradycyj

francuskich

8 Dla jakich potrzeb nowych może być powołana archi983085

tekt u ra nowoczesna

l

) W jaki sposoacuteb architektura może osią gną ć pię kno

10 Jacy są obecnie najlepsi architekci francuscy

N a

razie nadesłali odpowiedzi jedynie p Cainille Mau983085

clair i Le Corbusier

Konkurs Mię dzynarodwy na najlepsze krzesło lub fotel

z alumin ium rozpisany przez Bureau Internat ional des

Applications de rAIuin iniuin 23983085bis Rue de Balzac Paris

Termin

1 listopada 1933 Nagrody 1983085ej sekcji 3000 i 2000

fr szwajcarskich li983085 ej sekc ji 500 i 250 fr szwajcarskich

Program

i warunki do przejrzenia w redakcji A i B

K O N K U R S NA D O M K I MIESZKALNI

W G r a n d Palais na C hamps983085 Elysćes IS lutego 1934 ma

odbyć się wystawa architektury mieszkalnej architektoacutew

francuskich Wystawa łą czy się z konkursem na domki

indywidualne z m a ł e m i ogroacutedkami dla rodzin składają 983085

cych się z rodzicoacutew i trojga dzieci Cena budynku ma

wynosić max 5000 frankoacutew (bez ziemi) Domki mają bvć

zwroacutecone wą ską stroną do ulicy zaprojektowanie rui dział983085

kach

16 X 32 m (bdquoLarchiteeture daujonrdhiii )

N I E M C Y

N a

zjeździe kierowniczym architektoacutew i inżynieroacutew w

Weimarze 25VI b r sekretarz stanu inż G Feder wy983085

głosił expose zobrazowują c naczelne zasady polityki no983085

wych Niemiec p t bdquoDie Aufgaben der Deutschcn Tech983085

nik beim Wiederafban der deutschen Wirtschaft

Zadaniem nowego rzą du ma być uję cie w zorganizowane

karby bdquon iesłychanych sił techniki i wdrożenie jej do

służenia zorganizowanemu kierownictwu gospodarczemu

Ma to być zarazem końcem liberalizmu zerwaniem

przeklę tem bdquolahsez Jiiire

laissez

aller Poza materjal983085

ną stroną techniki nowy rzą d podkreśla ważność pier983085

wiastka bdquoduchowego (twoacuterczego) Organizacja

bdquoducho983085

wych stron techniki ina być zadaniem naczelnem Wal983085

czą cego Zwią zku N iemieckich Inżynieroacutew i Architektoacutew

(specjalnie utworzonego Kanipfbundes Dcutseher Ar983085

chitekten

u Ingenieure) Należy zachować twoacuterczą dźwi983085

gnic c a ł e j gospodarki mdash osobowość (bdquopersonlichkeit )

ktoacuterą zdaniem moacutewcy niszczy każdy eksperyment so983085

cjalistyczny Osobowość ta nie ma mieć cech liberali983085

styczuych tylko rozumie się ją jako podporzą dkowaną

i uzgodnion ą z najwyższemi zagadnieniami państMowomi

w dziedzinie gospodarczej z nakazami wodza bdquoWolna

u

keja oznacza dział alność wszystkich przeciw wszystkim

t983085 znacza wprowadzenie zysku na t r o n My powiada Fe983085

der wprowadzamy na tron służbę dla powszechności

Od

sfer

politycznych i gospodarczych bę dzie się wynut983085

gać żelaznej dyscypliny i przyznania haseł wodza

W dziedzinie rozbudowy miast przestrzega kategorycz983085

nie

przed jej n admiernym rozwojem uważają c za fał983085

szywe

osiedlenie setek tysię cy ludzi w ramach miejskich

bez zagwarantowania możności udzielenia im pracy ni

miejscu (bdquoBaugikle 12 i J3)

155

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3040

i

mdash 3 Arch

prof

Troost (Monachjum)

Projekt

bdquo D o m u

Sztu983085

ki Niemieckiej w

M o n n c h j um

przezna983085

czony do realizacji

El ew ac j a j j l oacute w na W i do k od s tro ny

P r l a z r e g e a t s t r a s s a

O d l y l u mdash Of

anjńelski

bullmdashb s E

Rzut

przyziemia

W zwią zku zapewne z bdquoduchową niroitą techn iki Nr 15

bdquoBaugilde zamieszcza tegoż zjazdu bdquobardzo iuteresu983085

jćjcy

referat

prof

Seliultzc983085 Naum burga p t bdquoZeitgebun983085

dene und Blutgebundeiie Kuust

(Baugilde)

ODBUD OWA GLASPALASTU W MON ACHJUM

W zwią zku z odbudową G hispalastu w Moiiaclijinn zo983085

stał

ogłoszony konkurs ktoacutery przynioacutesł bardzo bogaty

i

ciekawy plon wyroacuteżniają c pierwszą nagrodą projekt

arch Cl Bohma i Ed ITeldpauscha (wynik konkursu

patrz bdquoDer Baum cister Nr 2 1955 r) Obecnie nowy

rzą d odrzuci prace z tego konkursu i zatwierdził do rea983085

lizacji projekt

prof

P L Troosfa (rys 1mdash5) pod IHIZWJ

D o m u Sztuki Niemieckiej Jak podaje Deutsche Bauzei983085

Sytuacja

tung

bdquoznaczenie tej budowli przez

swoje

założenie

daleko wykracza poza

wą ski

zakres monachijski Jest to

zarazem pierwszy

wyraz

kształtowania monumentalnego

Nowego Państwa (bdquoDeutsche

Bnuzeilung )

NOWE DOMKI ROBOTNICZE W

N I EM C Z E C H

bdquo D e u t s c h e

Ban eitung w art ykule o domach robotni983085

czych podaje nastę pują ce nakazy wytyczne dla porjek983085

towania tego rodzaju budowli Żadne mieszkan ia mini983085

malne mdash robotnik niemiecki musi znowu mieć mieszka983085

niu

wielkie W mieszkaniu miiiimnlnem dobrze sie czuć

może tylko in telektualista Tylko z wielkich pokoi ma

być kształt owana przestrzeń wewnę trzna domkoacutew ma983085

ł y c h

(bdquoDeutsche

Bauzeitung )

Elewacja od strony ul Elisabelh

W umm

sytuacja

5 mdash 6 Arch Cl Bohm i Ed Feld pausch

Pr ojekt konkursowy na gmach wystawo983085

wy w Mon achjum na mie jsce spalonego

Slaspolasfu Na groda I

7 mdash 8 Arch Karl Ho983085

ehecler i Karl Badberger

( M o n a c h j u m )

Projekt

konkur sowy na gmach

wystawowy w Monach983085

jum Nagroda I

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3140

PAŁAC SOWIETOacuteW W MOSKWIE

Rada

budowy

Pa łacu

Sowietoacutew przyję ł a w założeniu do

realizacji pro jekt urell B M Jofana mianują c jedno983085

cześnie Jofnim naczelnym architektem budowy Na za983085

stę pcoacutew Jofana z prawami wspoacuteł autorstwa mianowano

akademika architektury W A Szczuko i

prof I

leifreicha

Przy szczegoacutełowym opracowaniu projektu zlecono Jofti983085

nowi

wyzyskać

najlepsze czę ści projektoacutew innych archi983085

tektoacutew (z konkursoacutew poprzedn ich) Uo I stycznia 1954 r

projekt architektoniczny ma być ostatecznie opracowa983085

ny zaś rysunki robocze do I maja 1954 r Do roboacutet przy983085

stą pić się ma I stycznia lgt34 r W numerze nastę pnym

podamy reprod ukcje tego projektu najwię kszej budowli

na

świecie jak i prace z ostatniego decydują cego kon983085

kursu N arazie tylko nadm ieniamy że wys gmachu wy983085

nosi 220 ni przyczem ginach zawiera ni in kryta salę

na

20000 osoacuteb i mniejsza im

5900

osoacuteb

Nowy gmach Akademji Sztuk Pię knych w Moskwie ma

staną ć w miejscu przecię cia pa rku P iotrowskicgo szo983085

sa Leningradzką na wydzielonym ter en ie ok 8 ha we983085

d ł u g projektu akademika Szczusiewa

Ginach

ma się skła983085

dać z 3 skrzydeł połą czonych poprzecznym blokiem two983085

rzą c w rzucie dwa otwarte dziedzińce kwadratowe z zie983085

leńcami i fontannam i zwroacutecone w stron ę parku Kuba983085

t u r a

gmachu wynosi 400000 m

8

G m a c h

ma zawierać

wielką

salę

wystawową

z oświetleniem goacuternem lokale

szkolne znaczną ilość pracowni oraz muzeum malar stwa

i

architektury

(bdquoMoskormkoje Stroiciehimo 6)

Montaż

domu z wielkich elementoacutew W roku bieżą cym

ma

staną ć w Moskwie na placu Drzewnym (D rowianaja

Ploszezad) dom 4 pię trowy z 64 mieszkan iami sposobem

montażowym z czę ści gotowych ściany

z

wielkich blo983085

koacutew przekrycia mię dzypię trowe z desek p e ł n e nowej

konstrukcji schody skład ane z dwu cli czę ści mdash platfor983085

my i biegu ścianki działowe z całych płaszczyzn komi983085

ny z wielkich blokoacutew i t d

(bdquoMoskomskoje Siroicielstmo 6)

WŁOCHY

1

ittoria Osuszenie b ło t pontyjskich ktoacutere zajmowały

ok S00 km

2

należy do najwię kszych przedsię wzię ć tech983085

nicznych obecnego rzą du włoskiego Wielu rzymskich ce983085

sarzy podejmowały tę pracę Teodoryk papieże z cza983085

soacutew państwa kościelnego (ostatni mdash Pius VI) dawało to

jednak bardzo ograniczone wyniki tracone niezwłocznie

ponownie Rozsadnik malarji pozostawał

Niemieckie pisma podnoszą ogromną rolę w tem dziele

poza obecnym postę pem w inżynier ji wodnej i wiedzy

meljoracyjnej oraz techniki (traktory kopaczki mecha983085

niczne

roacutewnież ducha kooperacji

faszystowskiej

Italjj

i

zaufania w siłę i autoryte t M ussoliniego

C a ł e dzieło przeprowadzone zoistało na froncie walki

bdquoOpera Nazionale per I Ombattanti

Tempo przeprowadzenia tej niecodziennej pracy jest po983085

prostu niezwykłe

14 lutego 1951 r M ussolini omawia z p Valentino Orso983085

Hno983085 Cencelli pierwszy za rys dzieła w czerwcu wład e

polityczne przyznają piewrsze 18000 ha dla meljoracji

w grudn iu mdash prze tar g na roboty meljoracyjne w wys

18000000 lir 16 grudnia przystą piono do pracy W sty983085

czniu 1952 zał ożono pierwsze fun dam enty nowego osiedla

w kwietniu uchwalono budowę miasta Littor ia w grudn iu

oddano miastu Littoria pierwsze działki ziemi iijmiw983085

u ej

Tak wię c w ciągu jednego roku X roku Era Fascista

od jesieni 1931 r do jesieni 1952 r wykonano p race nastę 983085

pują ce

Wykarczowan o 6000 ha lasu (na

b ło t ach

uczyniono zdat983085

nemi

do uprawy 1050 ) ha terenu wzniesiono 515 domoacutew

osiedla w U roacuteżnych typach zbudowano droacuteg dla ł ą c z 983085

ności i podziału terenu II km droacuteg głoacutewnych ok (00

km pobocznych i 250 km gospodarskich przeprowadzo983085

no

400 km sieci kanał oacutew dla sprowadzenia wody (z goacuter)

i

odprowadzenia jej założono 5 wzorowych gospodarstw

doświadczalnych zbudowano miasto Littoria z budowla983085

m i przynależtiemi dla porzą dnego wyposażenia miejskie983085

go (ratusz kościoacuteł cm entarz szkoły bdquoBabilla (siedlisko

Opera Nazionah983085 Dopolavoro) koszary ogroacutedki dzie983085

cię ce kluby zwią zkoacutew hotel domy mieszkalne kina

gmachy dyrekcji wieża ciśnień plac sportowy ulice pla983085

ce

zieleńce wraz z wselkiemi instalacjami podziem983085

n e m i

Pod wzglę dem arch itekton icznym Littoria nie przedsta983085

wia się zbyt zachę cają co

Prof

Orillo Frenzotti

założył

miasto na rzucie z placem c entra lnym i rozchodzą cemi

się gwiaździsto szerokiemi ulicami przecię temi poligo983085

nicznie ulicami Trochę to przypomina idealne plany Ya983085

sarPego i ScamozzTcgo lecz przy wielkich wymiarach

ulic rozproszonych budowlach publicznych traci

swoacutej

sens architektoniczny

Jest to pierwsze miasto W jesieni obecnego roku ma po983085

wstać dalsze 981 domkoacutew osadn iczych w kwietniu 1954

r drugie m iasto 983085 983085 bdquo Sabaudja w jesieni 1955 trzecie

miasto mdash bdquoPonihiia

Całość

prac obliczona na lat 14

(bdquoBnugilde 16)

SPROSTOW NIE

Wszystkie rysunki na stron ie 221 należą do pracy dy983085

plom owej WP W a rch STANISŁAWA BODZ1ANOW983085

SK1EGO Pod pis pod rysunkiem wyobrażają cym per983085

spektywę drapacza przypisują cy tę pracę arch T Dzię 983085

gielewskiemu został omyłkowo wskutek

b ł ę d u

drukar983085

skiego

na tej stronie umieszczony

DEKL RUJCIE

POŻ YCZKĘ N RODOWĄ

KOMUNIK T DO

WSZYSTKICH STOW RZYSZEŃ

ZWIĄZKOWYCH

Kada Zwią zku Stowarzyszeń Architektoacutew Polskich (ZSAP)

wezwał a wszystkich Kolegoacutew zrzeszonych do

zapisywa983085

nia

się na Pożyczkę Narodową w stosunku 8deg

0

od do983085

chodu

wzglę dnie 5 od obrotu osią gnię tego w r 1932

Rada

z ł o ż y ł a

w dn 27933 Panu Komisarzowi General983085

nemu Pożyczki Narodowej Ministrowi St Starzyńskiemu

odpowiednie oświadczenie ktoacutere zostało w prasie podane

do wiadomości publicznej

SEKRETARZ RADY

(mdash) L N iemojewski inż arch

P R E Z E S

(mdash) C Trzcioacuteski inż arch

25

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3240

F

0 o

8 C

983085 ^

J

bull

I r

1

TrST

J

P 8 U Tadeusz Milczarek mdash Pro jekt ma

gistratu Kurs IV

P 8 H Aleksander Iwanoacutew

Kurs IV

Projalct ratuszu

P 5 U Janusz Dmowski mdash Irojckl ralusza

Kurs

IV

P ŃSTWOW

SZKOŁ BUDOWL N

Państwowa Szkota Budownictwa w Warszawie przyjmuje

kandydatoacutew z ukończoną 6 klasą gimna jalim i conaj983085

mniej 16 latami życia

W

myśl 364

artykuł u ustawy budowlanej absolwenci

szkoły

po

odbyciu 6983085 Ietniej praktyki

na

budowie

i w

biurach

architektonicznych

i po

złożeniu

w

Ministerstwie

Spraw Wewnę trznych egzaminu

z

prawa budowlanego

i

administracyjnego mają prawo kierowania wszelkieini

robotami

budowlanemi

mdash z

wyją tkiem budowli zabytko983085

wych budowli użyteczności publicznej

o

charakterze mi983085

numentalnym budowli

o

skomplikowanej kon stiukcji

że983085

laznej

i

żelazo983085 betonowej

jak

roacutewnież

(z

wyłą czeniem

11

wielkich miast) mdash prowo projektowania budynkoacutew

kt o

rychw

myśl powyższego

artykuł u mogą być kierownikami

Minister

Spraw Wewiu ti983085znych nadaje kandydatom po

złożeniu

przez nich egzaminu ty tu ł bdquobudowniczego

1

Poję cie monumentalności budynkoacutew użyteczności publi983085

cznej

ja k roacutewnież skomplikowanie konstrukcji jest

dość

rozcią głe to też uprawnienia są bardzo duc zwhi983085

szcza gdy weźmie się pod uwagę trzyletni okres n auki

szkolnej

Zasadniczym kierunkiem szkoły jest kierunek praktycz983085

ny

z

wyraziłem nastawieniem

na

zawoacuted hudowniczego

983085983085

nie

mnie j ustawa budowlana i uprawnienia zmuszają

szkołę

do przygotowania swoich wychowankoacutew do pro983085

jektowania budowli

Tematy obejmują budownictwo mieszkaniowe w mał ych

i

wię kszych osiedlach bdquobudynki handlowo983085 mieszkalne i

użyteczności publicznej

aż do

granic monumentalne

ści zastrzeżonej

dla

absolwentoacutew Politechnik

A Graviei

P S B Tadeusz Zieliński Opracowanie projektu tiomku

Iniczego bliźniaczego Kurs I

r

P S n

I an (rrayier Dom miaskalny Kurs III

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3340

Ż

S A Vuada Mujul iuak^wna Piu983085

j ek t p e n s j o n a t u R o k I I I

Ż

8

A

I r e n a F i u oacute w r i a 1 r a C i i yp Lu i n o wa mdash U a u z u l o w o

Ż S A

N i o a G o l d i a P r o j e U h o u l u I i i r o k

Ż EŃSK SZKOŁ RCHITEKTURY W

W RSZ WIE

Żeńska Szkoła Arch itektury im Stanisława Noakowskie983085

go w Warszawie przy ul Wspoacutelnej NI dawne Żeńskie

Kursy Architekton iczn e zał ożone w roku 1927 prze983085

kształcone

na Żeńską Szkołę Architektury w roku 1931

kształci w zawodzie architektoniczno983085 budowlanym Nau983085

ka trwa 3 lata rok szkolny zaś 9 miesię cy

Ponieważ wymagane jest przy wstą pieniu wykazanie się

conajmniej 6983085tą

klasą

szkoły średniej ogoacutelnokształc ą cej

Ministerstwo W R i O P określiło poziom szkoły jako

bdquotypu wyższego

PorgTam nauki obejmuje przedmioty z dziedziny kon983085

strukcji budowlanych wraz ze statyką i żel983085 betonem na983085

stę pnie kreślenie i projektowanie budynkoacutew983085 w granicach

ustawy budowlanej a rt 564 Do pro jektowania przy983085

gotowują wykłady z budownictwa form architektonicz983085

nych historji arch itektury historji sztuki ponadto z ka983085

nalizacji ogrzewnictwa i kosztorysowania Trzecim dzia983085

łom

jest nauka dekoracji wnę trza i meblarstwo mają ce

oparcie w programie nauki na rysunkach wolnorę cznych

liternictwie akwareli rzeźbie i perspektywie gcometral983085

nej

Żeńska Szkoła Arch itektur y im St Noakowskiego przy983085

gotowuje do zawodu w ten sposoacuteb by absolwentki mogły

pracować w biurach architektonicznych w charakterze

pomocniczym i inwencyjnym Roacutewnież utsawowo możli983085

we jest uzyskanie przez absolwentki Żeńskiej Szkoły Ar983085

chitektury samodzielnych uprawnień t j prawa projek983085

towania i prowadzen ia roboacutet budowlanych po odbyciu

sześcioletniej p raktyki po skończeniu szkoł y i złożeniu

egzaminu w Ministerstwie Spraw Wewnę trznych

Żeńska Szkoła Architektury przewiduje w swoim pro983085

gramie studja z dziedziny dekoracji wnę trza otwierają c

przed kobietami szerokie perspektywy

wywarcia

dużego

wpływu na stworzenie bdquown ę trza polskiego domu

Te i inne możliwości dostę pne dla kobiet po ukończeniu

eńskiej Szkoły Architektury skł aniają nas do przekona983085

nia że taka szkoła był a u nas potrzebna zaś dobrze po983085

stawiona bę dzie ważnym czynikiem zawodowym i spo983085

ł ecznym

W Żeńskiej Szkole Architektury wykładają nastę pują cy

profesorowie arch Wł Jastrzę bski arch T Bursze arcli

A Gra ier arch A Kapuśeiński p M Kociatkiewicz983085

Twarowska inż Z Bał icki inż M Popiel inż B Pawim

arch

P Pawlowska arch T Pluciński inż Z Rudolf

]gt

F Roliński p A Miszewski p M Walentyn o wicz p

M Szyman owski arch B Zinserling p Wł Rychlewicz

Żeńskie Kursy Architektoniczn e ukończyło 55 s łucha983085

czek

Żeńską Szkolę Arch itektu ry im St Noakowskiego ukoń983085

czyło

w roku 1932 jedenaście słuchaczek z tych jedna

wynikiem bardzo dobrym i z odznaczenie trzy z wyni983085

kiem bardzo dobrym trzy z wynikiem dobrym i cztery

z wynikiem dostatecznym

W roku 1933 Żeńską Szkołę Architektury ukończyło 16

s ł uchaczek

z wynikiem bardzo dobrym 5 słuchaczek

z wynikiem dobrym S słuchaczek

z wynikiem dostatecznym 5 słuchaczek

Absolwentki Szkoł y pracują w Kasie Chorych (Wydział

Budowlany) w Departamencie Budownictwa Minister983085

stwa Spraw W

r

ojskowych w Ministerstwie Poczt i Tele983085

grafoacutew w P983085wej Wytwoacuterni Uzbrojenia przy budowach

domoacutew w firmach prywatnych i t p

Wł Jastrzę bski

Ż S A B Gabra toacutewua Kompozycja (szczegoacuteł

aiczay) II rok

9

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3440

PRZEGLĄD

CZ SOPI SM

SANATORJA SZPITALE

Sanatorjum dla

gruźlikoacutew

w Paimio

(Kinladja) Arch A Anito Wiel983085

ki doskonały budynek osobno

ve~

pro dukowany w A i B z

7

bdquoArkkit ehti 6 1933

SPORTOWI983085 BUDOWLI

Bud Klubu Sportowego bdquoAni

ii

a sv

Como

(Wł)

Arch P Lingeri

bdquoLArchitech (LA 4 1953

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb ko ło

Tymczasowe trybuny kryte na 12

tys i otwarte na 28 tys osoacuteb w ko ło

boiska arch Boiuitz oraz rozszerze983085

nie placoacutew sport owych i pokazo983085

wych dla ogoacutełem 37 tys osoacuteb na po983085

pisy gimnastyczne v Śztuttgardzie

bdquo D e r

Baumeister S 1933

bdquoD BZ

32 1033

Pł ywalnie i ką pieliska otwar te w

Austrii

bdquoProfil

7 1933

Stad jon w Helsinkach Pro jekty kon983085

kursowe

bdquoArkki teh ti 6 1933

Siad jony t zw

bdquo F o r u m

Mussolini

w Rzymie Arch E del Debbio na

20 tys osoacuteb i bdquoG Berł a we Flo983085

rencji Arch L N ewi na 32 tys

osoacuteb z trybuną krytą na 5 tys zna983085

ny z poprz

zeszytoacutew

bdquoM od Bauform en 8 1933

URBANISTYKA

Zabudowanie Sztokholmu i okolicz983085

nych osiedli j Siinnnek

bdquoStavba 7 1933

Rozplanowanie Kahlenbergu p Wie983085

dniem Nagrodzone pro jekty kon983085

kursowe Basen place sportowe re983085

stauracje i t p

bdquoProfil 7 1933

Pr ojekty regulacji Pragi arch

E

IIruska V Kuba J Sokol

Rozwoacutej Beyrutu w

Syrji

studjum p

Danger

Miasto Ispahan w Persji z XVII w

studjum Kisi

bdquoLArchitec ture dA 5 1933

Budowa miast obszerny artykuł

bdquoTex n 1 ka x p oni k a

WNĘ TRZA

Domoacutew jednorodzinnych i willi w

Niemczech

bdquo D e r

Baumeister 8 1933

Japońskie mieszkalne Historyczne

i

wspoacutełczesne Obszerne studjum

ilustrowane IŁ Hen trich

bdquoBau gilde 14 1933

Willi

w

Austrji

bdquoProfil

6 1933

Sal

wystawowych

pokazowych do983085

moacutew jednorodzinnych i innvch na

wystawie Triennale w Medjolanie

Okrę toacutew włoskich bdquoYictoria bdquoOcea983085

nia i bdquoN ephinia Arch G Pulit983085

zer Finali Bogate proste i celowe

bdquoM od Bauformen 8 1933

Kuchnie roacuteżnych typoacutew Głoacutewnie w

m a ł y c h

mieszkaniach Urzą dzenie

rozplanowanie sprzę ty Wyczerpu983085

ją ce i b cenne opisy arch Chau983085

ssat

LIallet983085Stevens Ch Fr ederick

(Fr )

E Riss (Wiedeń) B Fuchs (Pra983085

go) i innych Kuchnia wagonu re983085

Aroh Giovanni Muzio Palazzo zell

ł

Arte w M

iljolnamie

Głoacutewny

portal

Modernę Banformen 8

Arch Envico ciel Debio Rym Forum Mussoli983085

uiego w Rzymie (na 2(100 osoacuteb)

Modernę Banformen 8

Arch Biancliiui Fagnoni i Ortensi Stadjon

Mtissoliniego w Turynie

bdquoMode rnę

Uanformen983085 8

Arch G Pulitzer Finali Hali 11 klasy na statku

oceanicznym bdquoYictoria Drzewo mahassarowe

stopnie pokryte gumą czerwoną Malowidło

ścienne wyk A Cernigoi

bdquoModernę

Uanformen 8

stauracyjnego F983085 my Cegielski w

Poznaniu Ok JOG 1otografij i rys

Fragmenty mieszkań na Wystawie

w Paryżu Meble lampy Arch II

Prou

M Dufet J Aduet i inni

bdquoL Arclutecture dA 4 1953

DOMY J F D N O R O D Z I N N E I OSIE983085

DLA

Osiedla domoacutew drewnianych wol983085

nostoją cych i szeregowych typo983085

wych w

Szwecji

Plany i detale

konstrukcyjne Nap j Simunek

bdquoStavba 7 1933

Domki

z konkursu B G K prawie

wszystkie

prace nagrodzone repro983085

dukowana w całości ze ścisłem wy983085

mienieniem projektoda wcoacutevv

T

Autor

artykułu

podaje jako przykład do

naśladowania nasze stosunki wyka983085

zują c konieczność wspoacutełpracy arch i983085

tektoacutew nawet przy najdrobiiiejszem

budownictwie czego w Czechosło983085

wacji

niema i

gdzie

kierują i budu983085

ją murarze bdquoCzyż u nas jest nara983085

zie inaczej

Inne domki niemieckie czeskie

i wę gierskie

bdquoSlovensky stavitel G 1932

Osiedle robotnicze w Trappes

(Fr )

Domy

pię tr jednorodzinne Arch

M i E G u t to n

Osiedla domoacutew 3 i 4 pię trowych z 3

lub 5 pokoacutej mieszkaniami p Gene 983085

wą Arch L Yiacent F Merzerini

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

Osiedle domoacutew wielopię trowych gru983085

powych pod Paryżem Arch Pacon

i

inni

bdquoUArchitect ure dA 5 1933

Osiedle domoacutew robotniczych

1983085pię 983085

trowych drewnianych Projekty

niemieckie W Kratz

bdquoDBZ

35 mdash 1933

OGRODY

Przy willach plany

bdquo D e r

Baumeister 8 1935

Przy domkach lotniskowych plany

bdquoProfil 7 1955

Japońskie historyczne i wspoacutełczesne

Obszerne studjum ilustrowane Ił

llentich

bdquoBaugilde 14 1933

PIIZEMYSŁOWF BUD MAGAZYNY

Garaż

w Paryżu av cl Wągrom

i t p

7983085pietrowy wjazd

ślimakowy

Arch

C h knight

bdquoUArchitecture

dA 4 1935

ROacuteŻNE

Wystawa

Triennale w Medjolanie

Bogato ilustrowany reportaż 11

Iioff983085

raana Ciekawa bogata i starann ie

opracowana

wielka

wystawa sztuki

i

achitektury w nowo983085wzniesionym

budynku wystawowym (arch G

Muzio)

Wnę trza sal pawilony o983085

grodowe malarstwo rzeźba sprzę 983085

ty983085

bdquoMod

Bauformen 8 1933

Ilust racje L Architect dA 4 1955

Architektura w Czechosłowacji Ze983085

szyt

zbiorowy Fragmentaryczne

zdję cia i plan y budynkoacutew trżytecz983085

ności pubL handlowych sporto983085

wych i willi Studja urbanistyczne

art ykuł y krytyczne Bogaty i dobry

wyboacuter

bdquoU Architectu re dA 5 1933

6

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3540

P R Z E M Y S Ł

BUDOWLANY I

T E C H N I C Z N Y

Architektura

Wnę trz

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY D Y983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr983085Przdm 13 (Hot Europ) Tel 44498308582 193598308583

Armatury

elektryczne

Warszawa

bdquoA983085 M A R C I N I A K SPOacuteŁKA AKCYJNA

ATQ

r

7AYX A

Zarzą d

i

Fabr Wronia 23 tel 79598308508 79298308502

WAK bZ AWA Wzorownia Złota 49 tel

Artystyczny Przemysł

Warszawa

Ł AD

URZĄ DZENIA

WNĘ TRZ MEBLE KILIMY

DY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

WarszawaKr983085Przdm 13 (H otEurop) Tel 44498308582 i 93598308583

Asfalty

Warszawa

S T N I S Ł W

COHN

Warszawa Senatorska

36

tel

64198308561 64198308562

adr

telegr bdquoStakon

Wyłą czna sprzedaż

na

Polskę

asfaltu rodzimego

TRINIDAD EPURE

Betonowe

wyroby

Warszawa

Fabryka

Wyroboacutew

Mozajkowo983085Betonowych

B K O R E W A

i S ka

Warszawa Syreny 7 (Dom własny) Tel 63198308575 (Zał 1870 r )

FABRYKA WYROBOacuteW BETONOWYCH

Inż STANISŁAW RADZIMINSKI

Warszawa ul Wilanowska 22

telef

96098308534

POSADZKI CEMENTOWE I LASTRICOWE SCHODY

EDMUND SZMIDT

WYTWOacuteRNIA

WYROBOacuteW

BETONOWYCH I KSYLOLITOWYGH

Warszawa

ul

Groacutejecka 56

Tel

92898308539

Bitumina

Warszawa

bdquo O R Ł O R O G

dawniej ORŁOWSKI ROG OWICZ

i

S983085ka Sp

z

o o

Warszawa Kroacutelewska 8 Tel 70198308528 i 74798308578

Wyłą czni wytwoacutercy Bituminy do krycia dachoacutew

i

izolacji

Biura

Architektoniczne

T a r n oacute w

Biuro Architektoniczne i Budowlane

Inż A r c h E D W A R D A O K O N I A

Tarnoacutew Przecznica Chyszowskiej

16

I

p

Telefon Nr

236

Blachy Cynkowe

Katowice

Warszawa

Blacha

żelazna cynkowana

CYNKOWNIA WARSZAWSKA

(właśc Inż

T

Rapacki i

Z

świę cicki)

Warszawa Boduena 3

Tel 65298308577 65298308507 i 44298308562

Warszawa Budowlane Materja ły

DOSTAWA

INŻYNIEROWIE

WACŁAW GAŁADYK

I

STEFAN SZUMA1ŃISKI

SPRZEDAŻ

I

DOSTAWA WSZELKICH MATERJAŁOacuteW BUDOWLA983085

NYCH WYKONANIE ROBOacuteT POSADZKARSKICH ORAZ MALARSKO983085

DEKORACYJNYCH

Warszawa Targowa 12 Telefon 109830851298308528^

Gdynia

Budowlane Przedsię biorstwa i M aterja ły

Inż

K

K RZ YŻ AN O W SK I

i

S983085ka

Przedsiębiorstwo Budowlane

Gdynia

ul

Świę tojańska

Tel 1198308525

Przedsię biorstwo Budowlane

F SK Ą P SK I

i

S983085ka Inżynierowie mdashSp Akc

Gdynia

ul

Po rtowa

Krakoacutew

D Y P L O M O W A N I A R C H I T E K C I

I n ż Stanisław Filipkiewicz i

inż

Juljusz Kolarzowski

Krakoacutew Rynek Gł

6

Tel

4698308586

Znak^ochronny

CZYST BL CH CY NK OW

najlepszy materjał

do

Krycia dachoacutew

ozdoby wnę trz liter reKlamowych i t p

POLECA

bdquoBLACHA

CYNKOWA

Sp z 0 P

Katowice HarjacKa

U

Przed się biorstwo Budowy i Roboacutet Żelbetowych

JOacute ZEF KACZMARCZYK Budowniczy

Krakoacutew Rynek Gł

34

Telefon 4298308532

Przedsię biorstwo dla Budowli Żelbetowych

E UDERSKI

i

S983085ka

Krakoacutew

Al

Słowackiego

60

tel1298308568

Lublin

Biuro Budowlane Kanalizacyjne Centr Ogrzew i Handl

bdquo A R C H I T E K T

Sp z ogr odp wLublinie Zamojska 4 tel 298308547

Lwoacutew

Inż WAWRZ YN IE C D AJCZAK

Autoryz Inż Architektury i Bud

Lwoacutew Zyblikiewicza

25

Tel

3698308510

In ż

Arch KALIKST KRZYŻANOWSKI

Lwoacutew Kochanowskiego 38 Tel

798308501

Biuro Architektury i Przedsiębiorstwo Budowy

I N Z ARCH MAREK WEITZ

Lwoacutew Stryjska

20 Te l 7598308501

Ł oacute d ź

Przedsię biorstwo Roboacutet Inżynieryjno983085Budowlanych

bdquoKONSTRUKTOR

Spoacutełka z ograniczoną odpow

Łoacutedź Al

Kościuszki Nr i Telefon 6098308528

Poznań J5j

Blachy Cynkowe

Warszawa

CZYSTA

CYNKOWA POCYNKOWANA

D

H

A

G E P N E R

Warszawa Grzybowska

27

Tel

69098308527 i 65598308525

Budowlane okucia

Warszawa

Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali

Inż K D O B R O W O L S KI

i

S983085ka Sp z o o983085

Warszawa983085Praga Krowia

68 Te l

109830850498308579

Budowlane Przedsię biorstwa i Materjały

Poznań

EDMUND RYCHLICKI

B u d o w n i c z y

u l Skryta 7 Telefon 6498308584

WŁADYSŁAW URBANIAK budown

Przedsię b Roboacutet Inżynierskich Tartak parowy F abr wyroacuteb

z

drzewa

Poznań Droga Dę bińska 10 te l 3398308554

S osnowiec

P r z e d s i ę b i o r s t w o

B u d o w l a n e

L U F T

i

S983085ka

Sosnowiec ul Jasna 8

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3640

Budowlane

przedsię biorstwa i

Materjały

warszawa

Niezbędne

dla budują cych

C E N N I K

BUDOWLANY mdashANALIZA ROBOacuteT

Inż

K Srokowskiego Żą dać wksię garniach Wyd Hoża 5 m 17

Pierwsza w Kraju Fabryka G ipsu p f

ALABASTER

Założona wroku 1S73

waściciel Inż BRONISŁAW PLEBIttSKl

Warszawa

ut Czerniakowska 156 (dom wasny) tel g 1398308540

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno983085Budowlane

Inż R B R U D N I C K I i H KATANA

Warszawa Mazowiecka u Tel 52598308511

_ _ _ _ _

TOWARZYSTWO BUD OWLANE SPOacuteŁKA AKCYJNA

Warszawa ul Krakowskie Przedmieście 9 Tel 72398308547 i 42598308518

Biuro Inż983085 Eud A CZEŻOWSKI i E STRUG Inżynierowie

Warszawa Bracka 6 m 14

Budowa miejskiej Szkoły Rę kodzielniczej roacuteg Narbuta i Kazimierzoacutew

skiej Tel 865983085 19

Przedsię biorstwo Budowlane

JAN GRAJEWSKI

Warszawa AL Szucha 4 Tel 78798308524

Przedsię biorstwo Budowlane

E G R U C A

i A K SŁAPCZYŃSKI

Warszawa Dolna 21983085a Telefon 83398308547

Towarzystwo Inż983085 Budowlane bdquoTRAWERS

H A C I E W I C Z i SERWIŃSKI mdash I n ż Sp F irm

Warszawa Pię kna 22 Tel 879983085 76 808983085 69 446983085 06

Przedsiebiorscwo Inżynieryjno983085 budowlane

N H HRYCKIEWICZ

Warszawa Kujawska 3 Tel

89830854398308500

PAWEŁ HOLC i

S983085ka

SP Z OG R ODP

Przedsiębiorstwo Roboacutet Inżynieryjno

983085

Budowlanych

Centrala

Warszawa Karolkowa

9 tel 279983085 30

Oddział Łoacutedź 6 sierpnia

88 tel 10298308536

Przedsiębiorstwo Budowlane

J A N

K R Ę Ć K I

Warszawa ul Etnilji

Plater

IQ Tel 89830858298308533

T R B Towarzystwo

Roboacutet Budowlanych

Inż BOGUSŁAW

L E N C K I

i S983085ka

Warszawa ul śniadeckich 6 Tel

99830856498308512

Towarzystwo

Akcyjne Zakładoacutew Przemysłowo983085Budowlanych

F R MARTENS i AD DAAB

Warszawa ul Wiejska N r

9

Telefon 95598308584

Biuro Budowlane

STEFAN NIEDBALSKI

Warszawa

Rakowiecka

9 tel 88598308577

P rzedsię biorstwo

Budowlane

STEFAN PAGHOWSKI

Warszawa ul Czerwonego Krzyża 21 23 Tel 205983085 74

PIEKUTOWSK] i PŁACHECKI

ZAKŁADY CERAMICZNE bdquo K O R W I N Oacute W

Spoacutełka

z

ogr odpowiedzialnością

ZARZĄ D Warszawa Grażyny 18 Tel

89830856098308555

Przedsiębiorstwo Roboacutet I nżynieryjno983085Budowlanych

H

SOSONKO i W WOJCIECH OWSKI

Inżynierowie

Warszawa Krucza 8 tel 88198308584

TOWARZYSTWO BUDOWLANE Sp Akc

I n ż K

STRONCZYNSKI R CZARNOTA983085BOJARSKI i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 17 Tel 84973 82345 i 85344

T983085 wo

Roboacutet

Kolejowych

i

Budowlanych

bdquo T O R Spoacutełka Akcyjna

Warszawa Wiejska 21 Telefon 99830850498308544 i

99830850998308562

Warszawskie Towarzystwa Techniczno983085 Budowlane

Spoacutełka

z

ograniczoną odpowiedzialnością

Warszawa Plac 3983085ch

Krzyży 9

Telefon

99830850298308556

BIURO TECHNICZ NE

Inż B R O N I S Ł A W WI E R Z Y N S K I

Rzą dowo upoważniony inżynier budowy

WARSZAWA LEKARSKA 15 TEL 89498308553

warszawa

Budowlane Przedsię biorstwa i

Materjały

Biuro Budowlane

W WOJNAROW3KI i B ŚWIECKI

Warszawa ul

Marszałkowska

79 tel 85898308501

Zawiercie

Biuro Budowlane ANTONI BLANA

Zawiercie ul Kroacutelowej Jadwigi 7

Warszawa

Budownictwo żelazne

Inż

JAN BRIGGEN

Warszawa Krakowskie

Przedmieście 5 Tel

671983085 05

Dachy i Świetliki bezkitowe bdquoETERNA Bramy Garażowe Went Rotorowe

Warszawa Castor środek przeciw wilgoci

H Y D R O F U G E bdquoKASTOR

KARSTENS

MAURYCY

Warszawa ul Koszykowa Nr 7 Tel 82798308595

W

Wilnie biuro handlowe M Jankowski

Ś983085to Jańska Nr

9

C h e ł m n o

C e gielni e

Cegielnia bdquo S AT U R N

I N Ź

A D Z I E D Z I U L i S983085KA

Che łmno

(Pomorze) telefon 53

Warszawa

Ce

ment

Towarzystwo

F abryk Portland983085 Cementu

bdquo W Y S O K A

Spoacutełka

Akcyjna

Warszawa Mazowiecka 7

zel dź

Ceramika

Marka chronnp

ZAKŁADY

CERAMICZNE

bdquoJOacuteZEFOacuteW

wCzeladzi k Sosnowca

P o l e c a m y

WYROBY CERAMICZNO 983085 SANITARNE

ORAZ FŁYTKIGLAZUROWANEJ BIAŁE

I

W ROacuteŻNYCH KOLORACH

DO WYKŁADANIA ŚCIAN

Grudzią dz

Ceramika

P O M O R S K I E ZAKŁADY C E R A M I C Z N E

w GRUDZIĄ DZU

DACHOacuteWKI

P U S T A K I

MU R O3W E

ŚCl ANKOW

t

E

S U F I T O W E

K L I N

KRY

OBLICOacuteWKI

G LAZU RY

WSZYSTKICH

K O L O R Oacute W

B I U R O

SPRZEDAŻY W WARSZAWIE

AL UJAZDOWSKIE NR 30 M 16 TELEFON 99830855898308507

Krakoacutew

Płaszowska Fabryka

Dachoacutewek

i Cegieł S A

KRAKOacuteW DUNAJEWSKIEGO 6 TELEFON 10398308564

Poleca Dachoacutewkę tłoczoną (Marsylską ) Karpioacutewkę cegłę maszynow

i

pustą

Poznań

bdquo O S T R Z E S Z Oacute W

Zakłady

Ceramiczne

i

Tartaki Sp Akc

Poznań (firma bdquoSTOPA) ul 3 Maja 3a Telefon 31983085 93

Poleca

znane ze swej wyborowej jakości D achoacutewki (karpioacutewkę

rzymską holenderską felcoacutewkę i t d) Dreny (są czki) Klinkiery

C e g ł ę Sufitoacutewkę i t d

Warszawa

bdquo D Z I E W U L S K I

i

L A N G E

Tow Akcyjne

Zakładoacutew Ceramicznych

Warszawa ysia Nr 1 Tel Nr 6184

i 61898308565

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3740

Dywany

Warszawa

T T~V URZĄ DZENIA WNĘ TRZ

MEBLE KILIMY

DY983085

XiJ

1

J WANY TKANINY

I

CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085 Przdm 13 (Hot Europ) Tel

444983085821

93598308583

Dźwigi osobowe

i

towarowe

Warszawa

Ź W I I

GOacuteRNOŚLĄ SKIE TOW PRZEMYSŁOWE

bdquo G E T E P E Sp Akc

WARSZAWA SPISKA 3 TEL 54698308571

Elektrotechniczne

Zakłady

i

instalacje

Warszawa

Warszawa mdash Katowice

Sosnowiec

Instalacyjno

983085

Techniczne Biura

Centralne Ogrzewanie i Wodociągi

I P l i n i O f f l i ) cp AITC

1

Warszawa

AL Jerozolimskie i8 tel

29898308511

ł

rMrlLK

degf ^SX^ Sosnowiec ul Maiachowskiego 26 tel 109

1

Ł Ł i m l I U I 1 1

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 telefon 3142

S T U D N I E

WIERCONE iOPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacje mdash

C entralne

ogrzewanie

Warszawa

E

K O H N iS983085ka

Biuro

Instalacyjno983085 Elektrotechniczne

Warszawa Marszałkowska 71 Tel 86798308552 i 89798308593

Fasadowa Wyprawa

Warszawa

Wyprawa

Fasadowa

bdquo LI

T O ZYT

żwirki marmurowe

Biuro Sprzedaży JAN TABEAU iSpoacutełka

Kamień

Sztuczny

J U N KE R S A Gazowe Piece Ką pielowe Automaty

na wiele

miejsc czerpanych Grzejniki umywalkowe

Aparaty zbiornikowe iinne

G eneralne Przedstawicielstwo na Polskę

ST NISŁ WCOHN

Warszawa Senatorska 36

Telefony 64198308561 i64198308562

Warszawa

Krak Przedmieście 5

Tel 67198308505

WYPRAWA TFRRA7YT KAMIEŃ

FASADOWA j

x

983085 EJ r r M ZJ I 1 SZTUCZNY

Zakłady Przemysłowe bdquoTERRAZYT w Warszawie

Warszawa Chmielna 72 Telefon 67298308514

Fund

amenty

Sosnowiec

Katowice Warszawa

I

n in iP I l

9P AKT

1

Warszawa Al Jerozolimskie 18 Tel 29898308511

LLMMI K C Sosnowec

ul Małachowskiego 26 Tel 109

bull

U U 1

I U K I

Sp Z O O Katowice ul Gliwicka Nr 6 Telefon 3142

PALE FUNDAMENTOWE

WZMACNIANIE

FUNDAMENTOacuteW

USZCZELNIENIA MUROacuteW IBETONOacuteW

OBNIŻANIA

WOacuteD

TERENOWYCH

NAraquoCZAS BUDOWY mdash

SPECJALNE

INSTALACJE

POMPOWE

WSZELKIE

ROBOTY PODZIEMNE

Warszawa

Towarzystwo Fundamentowe

bdquo R A Y M O N D Inż Edward Romański S A

Warszawagt Zgoda 9 Tel 79298308568

warszawa Gazowe urzą dzenia Lampy elektryczne

Fabryka JAN S E R KO W S K I 8 A

GAZOWE PIECE KĄ PIELOWE AT I S

GAZOWE

KUCHNIE KUCHENKI IT D

ELEKTRYCZNE LAMPY

IŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE 8

T E L 119830850698308512 119830856398308587

Biuro Techniczne Edward BOBER983085 MILEWSKI Zjedn Techn

Warszawa Nowy świat 3436 Telefon 67498308506 i26498308598

BIURO INSTALACYJNO983085TECHNICZNE

E

J A N K O W S K I

Kanalizacja Wodo cią gi Ogrzewania

centralne

mdashProjekty iKosztorysy

WARSZAWA KOSZYKOWA 65

TELEFONY

86798308584 i88898308523

Fabryka Hydrauliczna bdquoWISŁA

M STRASBURGER i K SASKI

Warszawa ul Kopernika 26 tel 60098308562 i 67098308548

ZAJĄ CZKOWSKI SZEWCZYKOWSKI

i

S983085ka

I n ż y n i e r o w i e

Warszawa ulica Śliska Nr 9 Tel 76598308512

i

68998308512

Łoacute ź

I z o l a c j e

Fabryka Wyroboacutew KorkowychmdashMaterjaloacutew izol ichem

R O S I C K I KAWECKI iS983085ka

Ł oacute d ź Orla 1719 Tel 21898308547

Warszawa

Zakład Izolacyj ciepło izimnochronnych

F R A N C I S Z E K OŻAROWSKI

Warszawa

C h ł o d n a

45 Telefon 29598308572

Instalacyjno 983085 Techniczne Biura

Centralne

Ogrzewanie

i

Wodociągi Katowice mdash1 Sosnowiec

WARSZ AWSKA FABRYKA IZO LACJ I KORKOWEJ

Władysław Wierusz983085Kowalski iS983085ka

Warszawa Dworska 1416 tel 70198308512 70198308546 i86298308551

Warszawa

Izolacje i

Asfalty

Fabryka materjałoacutew izolacyjnych gudronitu iasfaltu

bdquo G U D R O N I T WGISZEWSKI bud

Warszawa Krakowskie983085 Przedmieście 17

tel biuro 61198308545 fabryka 109830851098308545

Fabryka Izolacyj Korkowych Bituminy Aą uisolu iAsfaltoacutew

bdquo O R Ł O R O G

daw Orłowski Rogowicz i S983085ka Wwa Kroacutelewska 8 tel 70198308523 i 7479830857

8

Kamieniarskie Roboty

i

Przedsię biorstwa

arszawa

Biuro Techniczne Inż983085 WITOLD MALINO WSKI

KANALIZACJE mdash

WODOCIĄ GI mdashCENTRALNE OGRZEWANIE

Katowice ul Plebiscytowa 28 tel 398308516 Sosnowiec ul Piisudskiego 18 telio983085 is|

Krakoacutew

R Kn7IŃlt laquoICI FGn PRACOWNIA ARTYSTYCZNO983085

raquo

n ivucin9Aicuu RZEŹBIARSKO983085KAMIENIARSKA

Warszawa

Pow zkowska 26 (18

i

76) domy własne Telefon

119830859698308552

Pomniki

z

marmuru

granitu i

piaskowca

Budowa groboacutew iroboty budowlane

Warszawa

K i l i m y

I n ż M H OC H WALD

Przedsię biorstwo Budowy Wodocią goacutew

i

Ogrzewań Centralnych

Krakoacutew Starowiślna 60 Telefon 2598308586

woacutew

F R A N C I S Z E K

I R Z Y K

Zakład dla instalacji wodocią goacutew

centralnego

ogrzewania urzą dzeń

gazowych i

t d

Lwoacutew ul Kopernika 30 Te l 884

Poznań

S Z A F R A N E K

i

ROSZCZYK Inżynierowie

Poznań ul

Fredry

6 Telefon 5998308529 i5998308522

Fabryka Budowy Ogrzewań Centralnych iWentylacji

r

Ą

TVgt URZĄ DZENIA WNĘ TRZ MEBLE KILIMY DY

f

f

I WANY TKANINY I

CERAMIKA

DEKORACYJNA

Warszawa

Kr983085Przdm

13 (Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Konstrukcje Żelazne

i

Roboty Budowlane

Warszawa

Fabryka Wyroboacutew żelaznych konstrukcji iornamentacji

a ZIELEZIŃSKL wł KORNEL KUBACKI Inżynier

Warszawa ulMarszałkowska 11 13 Telefon 80598308574

Warszawa

Malarskie Zakłady

Przedsię biorstwo Roboacutet Malarskich

K ROLBROSZKIEWCZi Swe

Warszawa Lwowska 13 Tel 869983085 76

bullbull bull bullbullbull

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3840

M a r m u r

iel e

Przemysł Marmurowy i Granitowy

bdquoMARMUR W

KIELCACH

Z a r z ą d

w

Warszawie P ową zkowska

6 tel

119830856898308568

M A RM U R

mdashG R A N I T mdash BAZALT mdash PIASKOWIEC

M eble

Warszawa

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY frDY983085

WANY TKANINY I CERAMIKA DEKORACYJNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) T e l 44498308582 19359830858j

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

ZAKŁADY WYROBOacuteW METALOWYCH

KONRAD

JARNUSZKIEW1CZ

i

S983085Ka S

A

WARSZAWA UL GRZYBOWSKA N r 25

TELEFON

60598308598

FABRYKA M E B L I METALOWYCH DO UŻYTKU

DOMOWEGO NOWOCZESNYCH MEBLI STALO983085

WYCH NIKLOWANYCH

ORAZ

MEBLI SZKOLNYCH

Meble stalowe i metalowe

Warszawa

FABRYKA MEBLI ŻELAZNYCH

Warszawa983085Praga Brukowa 4 Tel 109830851498308566

Produkuje Nowoczesne meble stalowe Łoacuteżka żelazne i mosię żne

Urzą dzenia

szpitalne Materace sprę żynowe

i

zwykłe

Meble lekarskie Woacutezki dziecięce

O D L E W Y Ż E L I W N E

M e t a l e

Warszawa

Warszawa Katowice Sosnowiec

Studnie

Artezyjskie

h M P LK

Ł łllll 1UU1

S P ~KC Warszawa AL Jerozolimskie 18 tel 29898308511

o r A I M J Sosnowiec u l Mał achowskiego 26 tel 109

S p Z

O

O Katowice ul Gliwicka N r 6 telefon 3198308542

STUDNIE

WIERCONE I OPUSZCZANE

Wodocią gimdashKanalizacjemdashCentralne ogrzewanie

Inż

RYCHŁOWSKI WEHR i S983085ka

Warszawa K rucza 24 Te l 81098308524

Specjalność

Hydro techn ika mdash Hydrologja

Warszawa

S z k ł a Fabryki

SZKŁO

O K I E N N E

MASZYNOWE

SZKŁO

SZYBOWE PRASOWANE

d o s t a r c z a

Belgijska Spoacutełka Akcyjna

TOW PO ŁU DNIO WO 983085 RO SY JSKIC H H U T LUSTRZANYCH

Zar z ą d

Warszawa ul Bracka

5

m

2

tel 99830856098308564

Warszawa

S z k ł o

ZAKŁADY

SZKLARSKIE I WYTWOacuteRNI A

LUSTER

JAN SZULG

Warszawa Biu ro Nowy świat 59 Te l 76598308594 i 99830856298308532

Warszawa

Szklarskie Roboty

Przedsię biorstwo Roboacutet Szklarskich

Z R Z E S Z E N I E

SZKLARZY Sp z o o

Warszawa Nowowiejska 26 Te l 8983085 4498308544

Warszawa

Tkaniny

Dekoracyjne

U R Z Ą D Z E N IA

W N Ę T RZ

MEBLE KILIMY DYWANY

T KA NINY

I

CERAMIKA

D E KO RAC Y JNA

Warszawa Kr 983085Przdm 13 Hot Europ) Tel 44498308582 i 93598308583

Warszawa

Wentylatory

METALE POacuteŁSZLACHETNE

DH A G E P N E R

Warszawa Grzybowska 27 Tel 69098308527 i 65598308525983085

Metalowe Wyroby

Zakład Urzą dzeń

Wentylacyjnych

i Suszarnianych

Inż FR KWIATKOWSK1

Warszawa Grochoacutew I I ul Kawcza 37 Telefon 1026983085 74

Warszawa

Krakoacutew

Wi t r a ż e

Fabryka Wyroboacutew Metalowych

A

MORANTOWIGZ

Warszawa

Dł uga 46 Tel 119830850998308559

K r a k o w s k i

Z a k ł a d

W i t r a ż oacute w

S G Ż E L E Ń S K I

Krakoacutew Aleje Krasińskiego 23 Tel 106983085 16

N e o n

Warszawa

RE KL A M Y

N E O N O W E I Ż A R Oacute W K O W E POKRYWANIE BIAŁEMI

M E T A L A M I

F R O N T Oacute W

WYSTAW SKLEPOWYCH

Artystyczna Pracownia Witraży

MIECZYSŁAW

KOSIIsTSKI

Warszawa Daniłłowiczowska 4 te l 72198308569

Warszawa ul

Hoża 35

T JAROSZ

Warszawa

Wyroby Metalowe

Telefon

91698308585 99830851698308584

Piece bdquoSzrajbera

Warszawa

KAFLE

STALOWE

Karol SZRAJBER

m

Wytwoacuternia Wyroboacutew Metalowych

W PUCHALSKA i S983085ka

Warszawa Marszałkowska 65 Tel 9983085 66983085 49

Meble

stalowe urzą dzenia wnętrz

i

wystaw

specjalne okucia budowlane

Warszawa

SP

2 O O

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Telefon

99830852098308533

WARSZAWA

GROacuteJECKA

33

Posadzki

Warszawa

Kopiarnia Rysunkoacutew Skład art rysunkowych

W SKIBA i A WYPOREK

Warszawa ul Marszałkowska 71 Te l 83598308566 i 841983085 23

Warszawa

Z a k ł a d y Wyświetlania Rysunkoacutew

Bcia R U D O L F

Fabryka

P osadzek luksusowych dę bowych i fornieroacutew

Warszawa N owolipie 5254 Te l 129830851598308579

Rysunkowe Artykuły

Warszawa

Zakład wyświetlania rysunkoacutew i

Skład

przyboroacutew rysunkowych

ALBIN ZABORSKI

Warszawa Widok 22 Telefon 405983085 09

WARSZAWA

telefon

40598308509

ALBIN ZABORSKI

a ra

W I D O K 22

telefon

40598308509

Stolarskie Z akł ady

Warszawa

Warszawa

Żyrandole

Z a k ł a d y S t o l a r s k i e

M H E R O D E K

Warszawa Solec 77

Telefon 998308560983085

FABRYKA ŻYRANDOLI ELEKTRYCZNYCH

A M A R C I N I A K Sp Akc

Warszawa Zarząd i Fabryka Wronia 23 tel 79598308508i79298308502

Wzorownia

Złota

49 tel 26098308576

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 3940

BRACIA LOPIEŃSCY

F A B R Y K A W Y R O B Oacute W ZB R O N Z U I O D L E W N I A M E T A LI

F A B R Y K A W A R S Z A W A H O Ż A 5 5 T EL

9 1 7 8 9

M A G A Z Y N F A B R K R A K O W S K I E 983085 P R Z E D M I E Ś C I E 1 8

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 8 8 983085 4

T E L 6 2 1 983085 9 O

O

z

A

N

D

G

O

K U

Ź Oacute Ł

T

R M A

C

Y

T

o w o c

E

KO

M A C

D

L

I AB

D

O

W

L A

N

E

gt

H

I

B I A Ł Y C H M E T A L

URY OŚW TL NIOW

Z ESN

R A C

H OacuteWI

WY R Z

E

J

K

E

i

E

o

Ź

s

W

8

B

T V

N

c i

I I

L

Ę

o

983085 I

o

T

bullL

G

w

R

o

U

E

Z

w

R

O Z D Oacute B P O M N I K O W Y C

B I U R O

T E C H N I C Z N E

Z A J Ą C Z K O W S K I

S Z E W C Z Y K O W S K I iS983085ka

I N Ż Y N I E R O W I E

OGRZEWANIA CENTRALNE W O D O C I Ą G I I

KANALIZACJA

KUCHNIE PAROWE

S U S Z A R N I E O D K U R Z A N I A

I ) E Z Y N F E K C JE

P R A L N I

E

Ł A Ź N I E

PROJEKTY

WARSZAWA

Ś LI S KA Nr 9 TEL 39398308512 689983085 12

61598308505

K O S Z T O R Y S Y

Warsza

w a

Gazowe urzą dzenia

lampy

elehtryczne Budowlane przedsię biorstwa imaterjały

Fabryka

J N S E R K O W S K I

S A

GAZOWE

PIECE

KĄ PIELOWE

bdquoATIS

GAZOWE KUCHNIE KUCHENKI 1 T D

KUCHENKI

SPIRYTUSOWE bdquo A T I S

ELEKTRYCZNE LAMPY

ŻYRANDOLE

WARSZAWA

NOWOLIPIE

7 8

TEL 119830850698308512

119830856398308587

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

H E N R Y K A

P O D D Ę B S K I E G O

Warszawa

Zajęcza

m 10

Tel

52698308539

W i e l o k ro t n eg o I au r e a

a N a g r oacute d

K ra jo w y C li i Z a g r a n i c n y c ł i

Wykonuje

zdjęcia

z zakresu architektury

wnę trz

i krajobrazu

Na skł adzie

posiada

zbioacuter

klisz

krajoznaw983085

czych w

ilości 5000

egz

P O

d e

j

ni u

je

s i (

w y

k

o

u a u

i

a

w s z e l k i c h r o b oacute t

do

c e l oacute w n a u k o w y c h

Picrwsu wKraju Kaliryka G ipsu p

f

bdquoALABASTER

Założona wrolltu 1873

w ł a ś c i c i e l In ż BR0NI8ŁAW

P Ł E I Ń S K I

Warszawa ul Czerniakowska 1 56 ltlom w ł a sn y ) tel 9 1 3 983085 4 0

Biuro Budowlane

S T E F A N N I K D B A L S K I

Warszawa Czerwon ego Krzyża 25 Tel 29598308577

Przedsię biorstwo Budowlane

J A N

KR CK1

W a r s z a w a ul K o j ) i ń s k a 6 Te l 8 98308582 983085 S ł

Przedsię biorstwo Roboacutet Budowlanych

KAZIMIERZ

BARANOWSK1

lii

D O W N I C Z Y

W a r s z a w a W i c z B 7S mdashTe l 89830853298308566

Przedsię biorstwo

Budowlano

A

i R

RZECZKOWSCY

Biuro Zarzą du

Warszawa Zaję cza 8 Telefon i98308574983085R

l

gt

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A

8162019 Architektura i budownictwo 8_1933

httpslidepdfcomreaderfullarchitektura-i-budownictwo-81933 4040

W O D O C H R O H

M TERJ fcY

IZOL YJNE

O K O N 5 Ę RABACJI i USZ983085

C Z E L N I E N I A W S Z E L K I C H

B U D O W L I

poundgtAL T O W 983085 NAFTOWE

GALICJA iA ^

U L K O Ś C I U S Z K I O

bdquo

ELNIT

N A Ż Ą D A N I E W Y S Y Ł A S I Ł 5 Z C Z E G Oacute b PROSPEKTY

P RO J EK TY W Y K O N A N I A I Z O L A C J ) bull

Wyszły

z

druku

nowe

katalogi

żyrandole lampy

i t p

świeczniki

Katalog

Nr 28

K a t a l o g

t e c h n i c z n y

o p r a w y d0

o ś w i e t l e n i a

ul i c

fabryk

szkoacuteł s zp i t a l i t p

r 1063

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł AT N I E

F BRYK ŻYR NDOLI ELEKTRY ZNY H

A M A R C I N I A K

S

A

Warszawa

F BRYK

OŁ OacuteWKOacuteW

T f

H A R O T M U T H

L E CH I S T A N S A