KLUCZOWE KONCEPCJE ARCHIMATE 2.0 - JZYKA DO TWORZENIA MODELI ARCHITEKTURY KORPORACYJNEJWARSTWA BIZNESOWA - DOSTARCZA PRODUKTY I USUGI KLIENTOM ZEWNTRZNYM, KTRE S REALIZOWANE W ORGANIZACJI PRZEZ PROCESY BIZNESOWEELEMENTY STRUKTURALNEAktor biznesowy Rola biznesowa Rola biznesowa Proces biznesowy

ROZSZERZENIA ARCHIMATE 2.0 RELACJE TOGAF 9.X Z ARCHIMATE 2.0Rozszerzenie dotyczce motywacji WST.

PRZYKADOWE MODELE ARCHITEKTONICZNEFAZA WSTPNA I WIZJA ARCHITEKTURYPrezes Dyrektor finansowyInteresariusz Czynnik sterujcy

WSKAZWKI DOTYCZCE MODELOWANIA ARCHITEKTURY KORPORACYJNEJ

ELEMENTY BEHAWIORALNEProces biznesowy Usuga biznesowa Usuga biznesowa

ELEMENTY INFORMACYJNE

ROZSZERZENIE DOTYCZCE MOTYWACJIInteresariuszOsoba, zesp lub organizacja (lub ich klasy), ktra ma interes lub trosk wzgldem okrelonego produktu architektury.

ReprezentacjaPostrzegalna forma informacji przesyanych przez obiekt biznesowy.

WartoWzgldna warto, uyteczno lub wano usugi lub produktu biznesowego.

ProblemKluczowe zainteresowanie, ktre jest niezwykle istotne dla pewnych interesariuszy w systemie, i rozwizanie ktrego okrela dopuszczalno systemu.

Aktor biznesowy

Podmiot organizacyjny, ktry ma zdolno do wykonania dziaania.

Odpowiedzialno za okrelone dziaanie, ktr mona przypisa aktorowi.

Element zachowania, ktry grupuje dziaania w okrelonym porzdku. Jego rol jest stworzenie zdefiniowanego zestawu produktw lub usug biznesowych.

Usuga, ktra zaspokaja potrzeb biznesow klienta (wewntrznego lub zewntrznego) organizacji.

Budowa wartoci dla udziaowcw

Koszty + Wprowadzenie systemu samoobsugi przez klientw + Zmniejszenie pracy rcznej

Procesu tworzenia architektury korporacyjnej nie da si zautomatyzowa. W znacznym stopniu przypomina on bowiem prace o charakterze twrczym (niektrzy wrcz mwi o sztuce tworzenia architektury korporacyjnej). Z drugiej strony podchodzc do zagadnienia od strony inynierskiej mona zebra zbir dobrych praktyk nt. modelowania architektury korporacyjnej, ktre sprawdziy si w rnych przedsiwziciach i o ktrych pisz uznane podejcia (takie jak TOGAF oraz ArchiMate). Poniej przedstawione zostay najwaniejsze z nich, podzielone na trzy grupy.

Cel

A Wsppraca biznesowa Interfejs biznesowy Funkcja biznesowa Funkcja biznesowa Zdarzenie biznesowe Zdarzenie biznesowe ZnaczenieWiedza lub ekspertyza w ramach obiektu biznesowego lub jego reprezentacja dana w konkretnym kontekcie.

Jdro ArchiMate B

Poprawa zarzdzania portfelem inwestycyjnym

ZANIM PRZYSTPISZ DO MODELOWANIA:

H

Wymaganie

!

Wsppraca biznesowa

Interfejs biznesowy

ProduktSpjna kolekcja usug wraz z kontraktem/zestawem umw, ktr oferuje si jako cao klientom (wewntrznym lub zewntrznym).

OcenaWynik pewnej analizy danego problemu.

CelCel, ktry zamierza osign dany interesariusz.

Zapewnienie dostpu on-line do portfela

Projektowane systemy powinny by atwe w uyciu

Pryncypium

Agregacja dwch lub wicej rl biznesowych, ktre wspdziaaj, aby wykona kolektywne dziaanie.

Punkt dostpu, za pomoc ktrego usuga biznesowa jest udostpniana rodowisku.

Element zachowania, ktry grupuje dziaania na bazie wybranego zestawu kryteriw (zwykle wymaganych zasobw i/lub kompetencji biznesowych).

Co, co si wydarzyo (wewntrz lub na zewntrz organizacji) i ma wpyw na dziaanie.

G

WYM.

C

!

F Obiekt biznesowyElement pasywny, ktry jest istotny z perspektywy biznesowej.

D E

PryncypiumOglna wasno, ktra wytycza kierunek projektowania i ewolucji systemw w danym kontekcie.

WymaganieNieprzypadkowo dobrana waciwo, ktra musi by realizowana przez system.

ARCHITEKTURA BIZNESOWABycie ubezpieczonym (poczucie bezpieczestwa) Klient UbezpieczonyRola biznesowa Aktor biznesowy

Lokalizacja

Konceptualne wyraenie punktu w przestrzeni.

Interakcja biznesowa

Interakcja biznesowa

Element zachowania, ktry opisuje dziaania wsppracy biznesowej.

Kontrakt

Formalna lub nieformalna specyfikacja umowy, ktra okrela prawa i obowizki zwizane z produktem.

Rozszerzenie dotyczce implementacji i migracji

Warto

WARSTWA APLIKACJI - OBSUGUJE WARSTW BIZNESOW ZA POMOC USUG APLIKACYJNYCH, KTRE S REALIZOWANE PRZEZ KOMPONENTY APLIKACYJNEELEMENTY STRUKTURALNEKomp. aplikacyjny Wsppraca aplikacyjna Interfejs aplikacyjny Usuga aplikacyjna Usuga aplikacyjna

ArchiMate w wersji 2.0 w bardzo silnym stopniu wspiera ramy architektoniczne TOGAF w wersji 9.x. Oznacza to, e w praktyce mona stworzy wszystkie rekomendowane przez TOGAF artefakty architektoniczne, ale take zamodelowa w ArchiMate zagadnienia zwizane z przejciem pomidzy stanem bazowym (as-is) a docelowym (to-be). UWAGA: ArchiMate jako notacja moe by stosowana niezalenie od ram architektonicznych TOGAF.

Usuga biznesowa

Czynnik sterujcy

Element, determinanta, okoliczno, uwarunkowanie, ktre tworzy, motywuje lub wpywa na zmian w organizacji.

Kontrakt

Polisa ubezpieczeniowa Usuga rejestracji dania wypaty odszkodowania

ELEMENTY BEHAWIORALNEFunkcja aplikacyjna

Warunki ubezpieczenia

Usuga wypaty odszkodowania

Produkt

+/Konflikt WpywZdarzenie biznesowe Obiekt biznesowy

Komponent aplikacyjny

Wsppraca aplikacyjna

Interfejs aplikacyjny

Obiekt danychElement pasywny przeznaczony do automatycznego przetwarzania.

Funkcja aplikacyjna

Interakcja aplikacyjna

Interakcja aplikacyjna

Proces obsugi roszcze ubezpieczeniowych Akceptacja i wycena

Modularna, wdraalna i wymienialna cz systemu oprogramowania, ktra enkapsuluje jego dziaania i dane oraz udostpnia je za porednictwem zestawu interfejsw.

Agregacja dwch lub wicej komponentw aplikacyjnych, ktre wspdziaaj, aby wykona kolektywne dziaanie.

Punkt dostpu, gdzie usug aplikacyjn udostpnia si uytkownikowi lub innemu komponentowi aplikacyjnemu.

Usuga, ktra wystawia zautomatyzowane dziaania.

Element behawioralny, grupujcy dziaania, ktre moe wykona dany komponent aplikacyjny.

Element behawioralny, ktry opisuje dziaania wsppracy aplikacyjnej.

ROZSZERZENIE DOTYCZCE IMPLEMENTACJI I MIGRACJI* Element bdcy niestandardowym elementem jzyka ArchiMate

Przesanie dania wypaty odszkodowaniaProces biznesowy

Rejestracja

Patno

FakturaFunkcja biznesowa

Potwierd jaki jest cel rozpoczcia prac nad architektur korporacyjn od tego zaley jakie modele utworzysz i jaki jest niezbdny poziom ich szczegowoci. Precyzyjnie zdefiniuj zakres korporacji (Enterprise), dla ktrego bdziesz tworzy modele architektoniczne. Pamitaj, e tworzenie architektury korporacyjnej jest procesem iteracyjnym, nie musisz w pierwszej iteracji obj wszystkiego. Zidentyfikuj kluczowych interesariuszy architektury korporacyjnej i na podstawie rozmw z nimi okrel ich troski/potrzeby. Bd one podstaw do okrelenia jakie punkty widzenia (viewpoint) i jakie widoki (view) s im niezbdne. Od samego pocztku edukuj przyszych odbiorcw modeli architektonicznych (zwaszcza po stronie biznesowej) - dla wielu z nich moe to by dua zmiana kulturowa. Przekonaj organizacj, e warto zrezygnowa z tworzenia modeli w przysowiowym MS Power Point, przy pomocy mocno niedookrelonych prostoktw, kwadratw i kek na rzecz spjnego, uatwiajcego komunikacj ArchiMate. Wska kluczowym interesariuszom komplementarno ArchiMate w stosunku do BPMN oraz UML. Zastanw si czy i jakie modele referencyjne (np. branowe) chcesz zastosowa podczas tworzenia modeli architektury korporacyjnej. To moe rzutowa na przyjty sposb modelowania. Sprawd, czy kto wczeniej nie prowadzi ju w danej organizacji prac zwizanych z architektur korporacyjn. By moe istniej ju modele, ktre da si wykorzysta podczas Twoich obecnych prac. Doprecyzuj zarwno dla architektury strategicznej jak i segmentw metamodel zawartoci (content metamodel) i zatwierd go z interesariuszami. Postaraj si przekona interesariuszy, e warto rozpocz od opisania architektury biznesowej, zarwno dla stanu bazowego (as-is) jak i docelowego (to-be), a dopiero potem przej do modelowania architektury IT. Podkrelaj, e tworzenie architektury korporacyjnej dla organizacji nie moe by utosamiane z (najlepszymi nawet) modelami to przede wszystkim wdroenie adu architektonicznego oraz podejmowanie kluczowych decyzji na bazie wiedzy zawartej w repozytorium architektonicznym.

Program*Kolekcja projektw, ktrymi zarzdza si razem w sposb spjny, i ktre daj wkad we wsplny efekt kocowy.

Dziaanie projektowe*Jednostka pracy, ktra tworzy cz skadow projektu.

Pakiet pracySzereg akcji zaprojektowanych do osignicia unikalnego celu w okrelonym czasie.

LukaProdukt analizy luk pomidzy dwiema stabilizacjami.

W TRAKCIE MODELOWANIA:

WARSTWA TECHNICZNA - DOSTARCZA USUGI INFRASTRUKTURALNE, KTRE S REALIZOWANE PRZEZ URZDZENIA, SIECI I OPROGRAMOWANIEELEMENTY STRUKTURALNEZasb obliczeniowy, dziki ktremu artefakty mog zosta wdroone do wykonania. Fizyczne medium komunikacyjne pomidzy dwoma lub wicej urzdzeniami.

ARCHITEKTURA DANYCH I APLIKACJIUsuga wystawienia polisy ubezpieczeniowejFunkcja aplikacyjna

ELEMENTY BEHAWIORALNEOprogram. systemowe Interfejs infrastrukturalny Usuga infrastrukt. Usuga infrastrukt. Funkcja infrastrukt.

ELEMENTY INFORMACYJNE

Interfejs webowy aplikacjiUsuga aplikacyjna Interfejs aplikacyjny

Wze

Sie

Oprogram. syst.

Interfejs Infrastrukt.

Funkcja infrastrukt.

Artefakt

Artefakt

Aktor projektowy*Podmiot organizacyjny, ktry ma zdolno wykonania dziaania w danym kontekcie projektu.

Rola projektowa*Nazwane konkretne zachowanie aktora uczestniczcego w danym kontekcie projektu.

DostawaPrecyzyjnie zdefiniowany wynik realizacji pakietu pracy.

Stabilizacja Wystawienie polisy ubezpieczeniowejRelatywnie stabilny stan architektury w ograniczonym czasie.

Urzdzenie

Fizyczny zasb obliczeniowy, dziki ktremu artefakty mog zosta wdroone do wykonania.

cieka komunikacyjna

Poczenie pomidzy wzami, przez ktre te wzy mog wymienia si danymi.

rodowisko programowe dla konkretnych typw komponentw i obiektw, ktre s w nim wdraane w formie artefaktw.

Punkt dostpu, gdzie funkcjonalno wza mona udostpni innym wzom i komponentom aplikacyjnym.

Widoczna z zewntrz jednostka funkcjonalnoci jednego lub wicej wzw, oferowana przez dobrze zdefiniowane interfejsy i o okrelonym znaczeniu dla rodowiska.

Element behawioralny, grupujcy okrelone dziaania, ktre moe wykona dany wze.

Fizyczna porcja danych, ktra jest wykorzystywana w procesie lub produkowana w wyniku procesu tworzenia oprogramowania lub wdroenia i pracy systemu.

Oszacowanie ryzyka

Obliczenie skadki

Generowanie polisy

Aplikacja zarzdzajca polisami ubezpieczeniowymi

Komponent aplikacyjny Obiekt danych

Wniosek ubezpieczeniowy

Dane polisy ubezpieczeniowej

PODSTAWOWE TYPY RELACJI DLA ARCHIMATE 2.0STRUKTURALNE DYNAMICZNE

ZALENOCI POMIDZY POSZCZEGLNYMI WARSTWAMI ARCHITEKTONICZNYMIRELACJE MIDZY WARSTW BIZNESOW A POZOSTAYMI WARSTWAMIWyzwalanieRelacja wyzwalania opisuje relacje czasowe lub skutkowoprzyczynowe pomidzy procesami, funkcjami, interakcjami i zdarzeniami. Obiekt biznesowyAgreguje Jest realizowany Realizuje Jest przypisany

RELACJE MIDZY WARSTW APLIKACJI I TECHNICZN

KompozycjaRelacja zoenia wskazuje, e obiekt skada si z pewnej liczby innych obiektw.

PrzypisanieRelacja przypisania czy jednostki behawioralne z elementami aktywnymi (np. rolami, komponentami), ktre je wykonuj, lub role z aktorami, ktrzy je wykonuj.

DostpRelacja dostpu modeluje dostp konceptw behawioralnych do obiektw biznesowych lub obiektw danych.

PrzepywRelacja przepywu opisuje wymian lub transfer (np. informacji lub wartoci pomidzy procesami, funkcjami, interakcjami i zdarzeniami).

ProduktAgreguje Jest agregowana

Obiekt danychJest realizowany

Komp. aplikacyjnyUywa Jest realizowany Uywa

Funkcja aplikacyjnaUywa Usuga infrastrukturalna

Uywa

Jest przypisany Jest przypisany

Jest przypisana

Uywa

Jest przypisana

Usuga dostpu do bazy danych

Usuga dostpu do plikuUrzdzenie

Jest uywana

Jest przypisany

Jest uywany

Realizuje

Realizuje

Jest uywany

Jest uywana

Jest uywana Oprogramowanie systemowe

Serwer System operacyjny System zarzdzania baz danych

Serwer plikw

Pliki danych

PO ZAKOCZENIU MODELOWANIA:

Obiekt danych

Usuga aplikacyjna

Komp. aplikacyjny

Jest przypisany

Interfejs aplikacyjny

Artefakt

Interfejs infrastrukt.

Usuga infrastrukt.

Artefakt

AgregacjaRelacja agregacji wskazuje, e obiekt skada si z pewnej liczby innych obiektw.

Wykorzystywana przezRelacja wykorzystywana przez modeluje uycie usug przez procesy, funkcje lub interakcje, oraz dostp do interfejsw przez role, komponenty lub wspprac.

AsocjacjaAsocjacja modeluje relacje midzy obiektami, ktrych nie obejmuj inne, bardziej konkretne relacje.

INNE

Jest agregowana

Usuga infrastrukt.

Wze

Jest przypisany

Wze

LAN

Sie

Zrb prezentacj podsumowujc dla kluczowych interesariuszy (zwaszcza tych po stronie biznesowej), na ktr przygotujesz przydatne dla nich widoki z repozytorium architektonicznego. Opublikuj stworzone modele w wewntrznej sieci organizacji wykorzystujc do tego celu np. korporacyjny intranet lub wiki. Zbierz dowiadczenia, ktre zebrae i je udokumentuj. Przydadz Ci si one w kolejnej iteracji. Sprawd zwaszcza, czy nie trzeba udoskonali metamodelu zawartoci.

Artefakt

cieka komunikacyjna

Jest przypisana

RELACJE DLA ROZSZERZENIA DOTYCZCEGO IMPLEMENTACJI I MIGRACJIZwizany z Zwizany z

ZgrupowanieRelacja zgrupowania wskazuje, e obiekty tego samego typu lub rnych typw nale do jednej grupy na bazie pewnej wsplnej cechy.

ZczenieZczenia uywa si do poczenia relacji tego samego typu. Luka

Element jdra(z wyjtkiem wartoci/znaczenia)

MOLIWOCI I ROZWIZANIA ORAZ PLANOWANIE MIGRACJILuka

Relacja realizacji czy podmiot logiczny z bardziej konkretnym podmiotem, ktry go realizuje.

RELACJE DLA ROZSZERZENIA DOTYCZCEGO MOTYWACJIElement strukturalny Aktor biznesowyWpywa (z rdzenia) Jest przypisany Jest przypisany Pod wpywem

RELACJE DLA ROZSZERZENIA DOTYCZCEGO MOTYWACJIZwizany z Pod wpywem Zwizany z Zwizany z Zwizany z Wpywa

Warto(z rdzenia)

Pod wpywem

Jest agregowany

Jest realizowany Realizuje Jest przypisany

Luka pomidzy architektur bazow a docelow

ARCHITEKTURAKORPORACYJNA.PLPolskie Forum Architektury KorporacyjnejSerwis ArchitekturaKorporacyjna.pl jest niekomercyjn inicjatyw, ktra ma na celu upowszechnianie praktycznej wiedzy nt. architektury korporacyjnej wrd polskich organizacji zarwno firm jak i instytucji sektora publicznego. Redaktorem serwisu jest prof. dr. hab. Andrzej Sobczak z Katedry Informatyki Gospodarczej SGH, kierownik Zakadu Systemw Informacyjnych. Ekspert ds. architektury korporacyjnej/TOGAF oraz strategicznego zarzdzania IT. Zapraszam do kontaktu: sobczak@architekturakorporacyjna.pl.

Realizacja

Stabilizacja Znaczenie(z rdzenia) Zwizany z Wpywa

Agreguje

DostawaJest przypisany

Pakiet pracyJest przypisany

Rola biznesowa

(z rdzenia) Jest przypisany

Nowa konfiguracja sprztu Architektura bazowa

Zintegrowane rozwizanie do obsugi back-officeDostawa

Relacja dziedziczenia czy klas ogln z jej szczeglnym rodzajem. W ArchiMate jest ona wykorzystywana do wprowadzania elementw rozszerzajcych podstawow notacj jzyka.

Specjalizacja

Relacja specjalizacji wskazuje, e obiekt jest specjalizacj innego obiektu.

InteresariuszZwizany z

Zwizany z Element dot.

LokalizacjaJest przypisany (z rdzenia) Jest przypisany

Architektura docelowa

motywacji

Element jdraZwizany z(z wyjtkiem wartoci/znaczenia)

Aktualizacja sprztuStabilizacja

Interesariusz

Element dot. motywacji

Modyfikacja oprogramowaniaPakiet pracy

Pakiet pracy dotyczcy integracji back-office w organizacji

ArchiMate jest zastrzeonym znakiem towarowym The Open Group w Stanach Zjednoczonych i innych krajach.

Biznesowy element behawioralny

ARCHITEKTURA TECHNICZNAUsuga biznesowa Rola biznesowa Lokalizacja

Podczas modelowania uwzgldniaj stworzone wczeniej pryncypia architektoniczne oraz (o ile istnieje) Wizj architektury. Nie staraj si modelowa wszystkich szczegw organizacji. Pamitaj, e modele architektury korporacyjnej nie maj zastpi projektw szczegowych baz danych czy te systemw informatycznych. Pamitaj, e tworzenie opisu stanu bazowego (as-is) nie jest tosame z inwentaryzacj organizacji. Jego zakres musi by dopasowany do planowanego stanu przyszego (to-be). Pamitaj, e tworzenie opisu stanu docelowego (to-be) powinno by przeprowadzone na takim poziomie szczegowoci, aby na tej podstawie moliwa bya do opracowania strategia przejcia (pomidzy stanem bazowym a docelowym) i planu migracji. Ustal poziom szczegowoci dla poszczeglnych architektur tak, aby moliwe byo opracowanie analizy luk (ang. gap analysis). Zwr szczegln uwag, na architektury porednie moe si okaza, e po ich utworzeniu, stan docelowy (to-be) jest zbyt ambitny i trzeba bdzie go zmieni. Prowad tzw. log architektoniczny, w ktrym bdziesz dokumentowa podjte decyzje architektoniczne. Si architektury korporacyjnej s relacje midzydomenowe (tj. pomidzy domen biznesow a aplikacji, pomidzy domen aplikacji a techniczn). Uwzgldnij to podczas modelowania pokaesz wwczas prawdziw korzy pync z wdroenia architektury korporacyjnej. ArchiMate 2.0 daje moliwo powizania komponentw architektonicznych (typu: proces, usuga, komponent aplikacyjny, obiekt danych, element infrastruktury itp.) z obiektami realizacyjnymi (typu: projekt). Wykorzystaj to przy modelowaniu. Pamitaj, e kada z domen architektonicznych (biznesowa, danych, aplikacji i techniczna) moe by zamodelowana na rnym poziomie szczegowoci wszystko zaley od potrzeb interesariuszy i celu tworzenia architektury korporacyjnej. Zacznij od architektury strategicznej, a nastpnie zejd niej na poziom segmentw (dbajc cay czas o zachowanie spjnoci z poziomem strategicznym). Zweryfikuj kompletno modeli z opracowanym przez Ciebie wczeniej metamodelem zawartoci.