Anglia- od Anglia- od absolutyzmu do absolutyzmu do

monarchii monarchii parlamentarnejparlamentarnej

Rozwój terytorialny państwaRozwój terytorialny państwa

► 1603- połączenie unią personalną ze Szkocją1603- połączenie unią personalną ze Szkocją► 1707- zjednoczenie – Zjednoczone Królestwo 1707- zjednoczenie – Zjednoczone Królestwo

Wielkiej Brytanii (lordowie i posłowie Wielkiej Brytanii (lordowie i posłowie szkoccy w Parlamencie)szkoccy w Parlamencie)

► XII- podbój Irlandii; powstania tłumione, np. XII- podbój Irlandii; powstania tłumione, np. ekspedycja Cromwella w 1649 r.); 1689- ekspedycja Cromwella w 1649 r.); 1689- totalna dewastacja.totalna dewastacja.

► 1800- formalna unia; (lordowie i posłowie 1800- formalna unia; (lordowie i posłowie irlandzcy- anglikanie); irlandzcy- anglikanie);

Uwagi wstępne do ustrojuUwagi wstępne do ustroju

► Anglia nie posiada konstytucji w sensie Anglia nie posiada konstytucji w sensie formalnym, formalnym,

► Do najważniejszych aktów prawnych Do najważniejszych aktów prawnych wyznaczających kierunek należą:wyznaczających kierunek należą:

► Wielka Karta Wolności (1215)Wielka Karta Wolności (1215)► Petycja Praw (1628)Petycja Praw (1628)► Ustawa „Habeas Corpus Act” (1679)Ustawa „Habeas Corpus Act” (1679)► Bill o Prawach (Deklaracja Praw Narodu Bill o Prawach (Deklaracja Praw Narodu

Angielskiego)-1689Angielskiego)-1689► Ustawa sukcesyjna- 1701Ustawa sukcesyjna- 1701

Cechy absolutyzmu Cechy absolutyzmu angielskiegoangielskiego

► I. Władcy dynastii I. Władcy dynastii TudorówTudorów

► Henryk VII (1485-Henryk VII (1485-1509)1509)

Henryk VIII (1509-47)Henryk VIII (1509-47)

►1534- Akt Supremacji1534- Akt Supremacji

I jego żonyI jego żony

Edward VI (1547-53), Maria Edward VI (1547-53), Maria Tudor (1553-58)Tudor (1553-58)

PORTRET RODZINNYPORTRET RODZINNY

Elżbieta I Wielka (1558-1603)Elżbieta I Wielka (1558-1603)

Karol I Stuart (1625-49)Karol I Stuart (1625-49)

Karol I Karol I

►

Karol IKarol IDaniel MytensDaniel Mytens

Lat 20 25 32

Rządy Karola IRządy Karola I► Nowa dynastia- konflikty z parlamentem; rzadkie zwoływanie –Jakub I (1603-1625)- Nowa dynastia- konflikty z parlamentem; rzadkie zwoływanie –Jakub I (1603-1625)-

4 razy zebrał się parlament4 razy zebrał się parlament► 1624- ślub z Henriettą Marią- siostra Ludwika XIII1624- ślub z Henriettą Marią- siostra Ludwika XIIIKonflikt z Parlamentem (1625-1649) Konflikt z Parlamentem (1625-1649) ► Zwoływanie Parlamentu w celu uzyskania zgody na nowe podatki (1625,1626)Zwoływanie Parlamentu w celu uzyskania zgody na nowe podatki (1625,1626)► Atak na ks. Buckingham (George Villiers); Tomasza Strafforda, arcybiskupa Atak na ks. Buckingham (George Villiers); Tomasza Strafforda, arcybiskupa

Canterbury Wiliama LaudaCanterbury Wiliama Lauda► Nieudolna polityka zagraniczna- wyprawy antyhiszpańskie, kryzys, długi dworuNieudolna polityka zagraniczna- wyprawy antyhiszpańskie, kryzys, długi dworu► 1628- parlament- Petycja o prawo –odwołująca się do postanowień Wielkiej Kart 1628- parlament- Petycja o prawo –odwołująca się do postanowień Wielkiej Kart

Swobód z 1215 r.Swobód z 1215 r.► 1629- potwierdzenie i łamanie praw, uwięzienie przywódców opozycji, okres 1629- potwierdzenie i łamanie praw, uwięzienie przywódców opozycji, okres

rządów bez parlamenturządów bez parlamentu► 1634- nowy podatek – Schip Money- podatek z miast portowych rozciągnięto na 1634- nowy podatek – Schip Money- podatek z miast portowych rozciągnięto na

cały krajcały kraj► 1640- klęska w wojnie ze Szkocją-zebranie parlamentu-Krótki i Długi Parlament 1640- klęska w wojnie ze Szkocją-zebranie parlamentu-Krótki i Długi Parlament

(1660)(1660)► Wojna domowa- 1642-49)Wojna domowa- 1642-49)► Oliver Cromwell na czele armii parlamentu- New Model Army; żelaznobocy; Oliver Cromwell na czele armii parlamentu- New Model Army; żelaznobocy;

okrągłogłowi- kawalerowieokrągłogłowi- kawalerowie

► „„Parlament kadłubowy”- -29 stycznia 1749Parlament kadłubowy”- -29 stycznia 1749

W kraju powstają dwa główne W kraju powstają dwa główne ugrupowaniaugrupowania

► ""kawalerowiekawalerowie": zwolennicy króla, najczęściej są to przedstawiciele starych ": zwolennicy króla, najczęściej są to przedstawiciele starych rodzin szlacheckich i magnackich, zwolennicy anglikanizmu w postaci rodzin szlacheckich i magnackich, zwolennicy anglikanizmu w postaci proponowanej przez Lauda. Do zwolenników króla należeli również proponowanej przez Lauda. Do zwolenników króla należeli również przedstawiciele szlachty z pólnocy kraju potajemnie wyznający katolicyzm. przedstawiciele szlachty z pólnocy kraju potajemnie wyznający katolicyzm.

► ""okrągłogłowiokrągłogłowi": zwolennicy parlamentu, najczęściej równocześnie ": zwolennicy parlamentu, najczęściej równocześnie przedstawiciele różnych sekt i ugrupowań religijnych. przedstawiciele różnych sekt i ugrupowań religijnych. prezbiterianieprezbiterianie - zwolennicy przekształceń kościoła anglikańskiego - zwolennicy przekształceń kościoła anglikańskiego

zmierzających do likwidacji hierarchii kościelnej, a zwłaszcza biskupstw. zmierzających do likwidacji hierarchii kościelnej, a zwłaszcza biskupstw. independenciindependenci - zwolennicy likwidacji hierarchii, oraz uniezależnienia - zwolennicy likwidacji hierarchii, oraz uniezależnienia

kościoła (zniesienia hierarchii w tym i podległości królowi jako głowie kościoła (zniesienia hierarchii w tym i podległości królowi jako głowie kościoła). kościoła).

- - lewellerzylewellerzy ("równacze") domagają się: zniesienia monarchii i ("równacze") domagają się: zniesienia monarchii i ustanowienia republiki rządzonej przez parlament, zniesienia Izby Lordów, ustanowienia republiki rządzonej przez parlament, zniesienia Izby Lordów, równości wszystkich wobec prawa, powszechnych praw wyborczych, równości wszystkich wobec prawa, powszechnych praw wyborczych, corocznych wyborów do parlamentu jako sposobu zapewnienia corocznych wyborów do parlamentu jako sposobu zapewnienia społeczenstwu prawa do wyrażenia swojej opinii, wyboru szeryfów i sędziów społeczenstwu prawa do wyrażenia swojej opinii, wyboru szeryfów i sędziów pokoju w wyborach lokalnych, likwidacji grodzeń, powinności, akcyzy i pokoju w wyborach lokalnych, likwidacji grodzeń, powinności, akcyzy i przywilejów przywilejów

RoundheadsRoundheads

Koktajl króla KarolaKoktajl króla Karola

Skład:Skład:► 300 ml mleka,300 ml mleka,

2 łyżki miodu,2 łyżki miodu,duża szczypta duża szczypta

► sproszkowanego kardamonu i cynamonu,sproszkowanego kardamonu i cynamonu,drobno posikany plaster korzenia imbiru drobno posikany plaster korzenia imbiru

Przygotowanie: Mleko z kardamonem, cynamonem Przygotowanie: Mleko z kardamonem, cynamonem i imbirem gotujemy na wolnym ogniu przez i imbirem gotujemy na wolnym ogniu przez godzinę, na koniec dodajemy miód. Napój godzinę, na koniec dodajemy miód. Napój podajemy schłodzony i ozdobiony płatkami róż. podajemy schłodzony i ozdobiony płatkami róż.

Cavalier King Charles Cavalier King Charles SpanielSpaniel

Dzieci Karola IDzieci Karola I

Oliver CromwellOliver Cromwell

Instrument rządzenia Instrument rządzenia Instrument of GovernmentInstrument of Government, ,

1653 (1657)1653 (1657)►Lord Protektor- dożywotnia władza, Lord Protektor- dożywotnia władza,

dyktatorska; Rada Stanudyktatorska; Rada Stanu► Jednoizbowy Parlament (cenzus Jednoizbowy Parlament (cenzus

majątkowy)majątkowy)►W 1657- Izba Lordów; W 1657- Izba Lordów;

Rządy Cromwella (1653-Rządy Cromwella (1653-1658)1658)

► Akty nawigacyjne-Akty nawigacyjne-Zezwalał on na dowóz towarów do Anglii jedynie na Zezwalał on na dowóz towarów do Anglii jedynie na

statkach pod banderą angielską lub banderą kraju, statkach pod banderą angielską lub banderą kraju, z którego pochodzi towar. Co więcej, prawo z którego pochodzi towar. Co więcej, prawo transportu towarów do Anglii z krajów transportu towarów do Anglii z krajów pozaeuropejskich udzielone zostało jedynie statkom pozaeuropejskich udzielone zostało jedynie statkom angielskim. angielskim.

Akt ten w rzeczywistości ustanowił monopol floty Akt ten w rzeczywistości ustanowił monopol floty angielskiej, co stworzyło warunki szybkiej jej angielskiej, co stworzyło warunki szybkiej jej rozbudowy, a następnie pozwoliło na zdobycie rozbudowy, a następnie pozwoliło na zdobycie przez Anglię przodującej pozycji w obsłudze handlu przez Anglię przodującej pozycji w obsłudze handlu międzynarodowego.międzynarodowego.Jednocześnie Akt Nawigacyjny z 1651 r. przyznawał Jednocześnie Akt Nawigacyjny z 1651 r. przyznawał przynależność państwową statkom, które przynależność państwową statkom, które zbudowane były w Anglii przez angielskich zbudowane były w Anglii przez angielskich budowniczych, stanowiły własność Anglików i były budowniczych, stanowiły własność Anglików i były obsadzone i dowodzone przez Anglików. obsadzone i dowodzone przez Anglików.

Karol II (1660-1685)Karol II (1660-1685)

HabeasHabeas Corpus Act- 1679 (pełny tytuł: Corpus Act- 1679 (pełny tytuł: An Act for the better An Act for the better secureing the Liberty of the Subject and for Prevention of secureing the Liberty of the Subject and for Prevention of

Imprisonments beyond the SeasImprisonments beyond the Seas ► Nikt nie mógł być więziony bez prawomocnego wyroku Nikt nie mógł być więziony bez prawomocnego wyroku

odpowiedniego sądu. Po uwięzieniu sąd powinien sprawować odpowiedniego sądu. Po uwięzieniu sąd powinien sprawować dozór nad wykonywaniem kary. Skazany więziony powinien dozór nad wykonywaniem kary. Skazany więziony powinien być w hrabstwie gdzie go osądzono. Ustawa przewidywała być w hrabstwie gdzie go osądzono. Ustawa przewidywała kary dyscyplinarne dla strażników, dozorców więźniów etc. za kary dyscyplinarne dla strażników, dozorców więźniów etc. za zaniedbania związane np z niedostarczeniem uwięzionego zaniedbania związane np z niedostarczeniem uwięzionego przed sąd. Wyznaczony był konkretny termin dostarczenia przed sąd. Wyznaczony był konkretny termin dostarczenia przed oblicze sądu. Każde pismo (przed oblicze sądu. Każde pismo (writ ofwrit of) habeas corpus ) habeas corpus opatrzone musiało być pieczęcią królewską.opatrzone musiało być pieczęcią królewską.

► Habeas corpusHabeas corpus to cytat z pisma wydawanego przez sędziego. to cytat z pisma wydawanego przez sędziego. Wbrew pozorom, nie znaczy Wbrew pozorom, nie znaczy masz ciałomasz ciało (postawić przed (postawić przed sądem), ale (nakazujemy ci) sądem), ale (nakazujemy ci) żebyś miałżebyś miał (ze sobą) (ze sobą) ciałociało. . Ustawa ta obowiązuje do dziś jako jeden ze składowych Ustawa ta obowiązuje do dziś jako jeden ze składowych elementów nieformalnej, materialnej, niepisanej konstytucji elementów nieformalnej, materialnej, niepisanej konstytucji angielskiejangielskiej

Jakub II (1685-1688)Jakub II (1685-1688)

Maria z Modeny i syn Jakuba Maria z Modeny i syn Jakuba IIII

Wilhelm III OrańskiWilhelm III Orański

Deklaracja Praw Narodu Deklaracja Praw Narodu AngielskiegoAngielskiego

► W roku 1689 został przyjęty dokument tzw. Bill o prawach ( bill of rights ) na mocy którego W roku 1689 został przyjęty dokument tzw. Bill o prawach ( bill of rights ) na mocy którego parlament przejął kontrolę nad monarchią. - w 13 pkt. zapisane zostały ograniczenia władzy parlament przejął kontrolę nad monarchią. - w 13 pkt. zapisane zostały ograniczenia władzy królewskiej:królewskiej: żaden król nie może rządzić bez parlamentużaden król nie może rządzić bez parlamentu król stał się częścią parlamentu król stał się częścią parlamentu King in ParlamentKing in Parlament zakaz wydawania suspensy i dyspensy zakaz wydawania suspensy i dyspensy zakaz wydawania i zmiany ustaw bez zgody parlamentuzakaz wydawania i zmiany ustaw bez zgody parlamentu zakaz nakładania podatkówzakaz nakładania podatków król mógł tworzyć sądy specjalne tylko za zgodą parlamentukról mógł tworzyć sądy specjalne tylko za zgodą parlamentu król nie mógł samemu „tworzyć” armii tylko za zgodą parlamentukról nie mógł samemu „tworzyć” armii tylko za zgodą parlamentu poddani mogli przedkładać królowi petycje i prośbypoddani mogli przedkładać królowi petycje i prośby protestanci mogli nosić brońprotestanci mogli nosić broń prawo sankcjonowania ustawprawo sankcjonowania ustaw zasada wolnych wyborów do parlamentuzasada wolnych wyborów do parlamentu wolność wypowiedzi posłów w parlamencie – immunitetwolność wypowiedzi posłów w parlamencie – immunitet w sądach nie powinni sędziowie nakładać zbyt wysokich kaucjiw sądach nie powinni sędziowie nakładać zbyt wysokich kaucji sądy nie mogą wymierzać kar „okrutnych”sądy nie mogą wymierzać kar „okrutnych” król musi zwoływać sejm raz w roku w celu uchwalenia budżetukról musi zwoływać sejm raz w roku w celu uchwalenia budżetu do uchwalenia ustawy potrzebna była zgoda Izby Gmin Izby Lordów oraz do uchwalenia ustawy potrzebna była zgoda Izby Gmin Izby Lordów oraz

królakróla► Jednak główne prerogatywy monarsze takie jak: decydowanie o wojnie i pokoju, Jednak główne prerogatywy monarsze takie jak: decydowanie o wojnie i pokoju,

powoływanie i rozwiązywanie parlamentu, mianowanie i dymisjowanie ministrów nie powoływanie i rozwiązywanie parlamentu, mianowanie i dymisjowanie ministrów nie zostało królowi odebrane. zostało królowi odebrane.

Układ partyjnyUkład partyjny► WigowieWigowie-reprezentowali nową finansjerę, posiadali również poparcie -reprezentowali nową finansjerę, posiadali również poparcie

w prowincjonalnych miastach. Byli lepiej zdyscyplinowani i w prowincjonalnych miastach. Byli lepiej zdyscyplinowani i zorganizowani wewnątrzpartyjnie, dyskutowali swoją politykę przed zorganizowani wewnątrzpartyjnie, dyskutowali swoją politykę przed ustosunkowaniem się do jakiegoś projektu ustawy. Popierali wolność ustosunkowaniem się do jakiegoś projektu ustawy. Popierali wolność wypowiedzi oraz utrzymanie zrównoważonego systemu politycznego. wypowiedzi oraz utrzymanie zrównoważonego systemu politycznego.

► TorysiTorysi-popierali wielcy właściciele ziemscy. Wierzyli oni w prawa -popierali wielcy właściciele ziemscy. Wierzyli oni w prawa dziedziczne, obronę prerogatyw królewskich i monopolu Kościoła dziedziczne, obronę prerogatyw królewskich i monopolu Kościoła Anglikańskiego. W wieku XVIII byli oni przeważnie w opozycji.Anglikańskiego. W wieku XVIII byli oni przeważnie w opozycji.

► Obie partie posiadały swoich liderów, posiadały swoich zwolenników Obie partie posiadały swoich liderów, posiadały swoich zwolenników zarówno w Izbie Lordów jak i przy boku króla. Niekiedy partia zarówno w Izbie Lordów jak i przy boku króla. Niekiedy partia rządząca musiała popierać stanowisko opozycji aby uchronić się od rządząca musiała popierać stanowisko opozycji aby uchronić się od wpływu partyjnych radykałów.wpływu partyjnych radykałów.

► Nie ma pewności kto był pierwszym premierem. Przyjmuje się, że był Nie ma pewności kto był pierwszym premierem. Przyjmuje się, że był nim od 1721 r. Robert Walpole, wielki człowiek, bardzo dobry mówca nim od 1721 r. Robert Walpole, wielki człowiek, bardzo dobry mówca posiadający duże doświadczenie parlamentarne. posiadający duże doświadczenie parlamentarne.

► Act of Settlement- o następstwie tronu- kolejność dziedziczenia- Act of Settlement- o następstwie tronu- kolejność dziedziczenia- dzieci Wilhelma i Marii, potem siostra Marii- Anna- jej dzieci; Zofia dzieci Wilhelma i Marii, potem siostra Marii- Anna- jej dzieci; Zofia hanowerska i jej dzeci- (1701)hanowerska i jej dzeci- (1701)

Anna Stuart (1702-1714)Anna Stuart (1702-1714)

►Ostatni raz użyła Ostatni raz użyła prawa odmowy prawa odmowy weta do ustawy weta do ustawy (sankcji)-1707(sankcji)-1707