ANDRZEJ WRBLEWSKISCENARIUSZ 1: ROZSTRZELANIA

SOWO WSTPNEOddajemy w Pastwa rce trzy scenariusze zaj wiedzy o kulturze oparte na twrczoci obrazach i tekstach Andrzeja Wrblewskiego: 1. mier ma kolor niebieski. Rozstrzelania Andrzeja Wrblewskiego2. Wszystkie dworce s takie same. Dowiadczenie przesiedle w powojennej Polsce3. Sztuka spoeczna wedug Andrzeja WrblewskiegoWykorzystanie kadego z nich mona poczy z lektur materiaw dotyczcych ycia i charakteru Wrblewskiego (Andrzej Wrblewski: biogram i sylwetka z cytatw).

Bezporedni inspiracj dla powstania scenariuszy bya wystawa Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce (23.09.2011-09.01.2012, Martin-Gropius-Bau, Berlin, kuratorka: Anda Rottenberg) oraz towarzyszcy jej film edukacyjny pt. Noc w galerii, zrealizowany przez Fundacj Wsppracy Polsko-Niemieckiej. Film i sze scenariuszy lekcji historii przeznaczonych dla klas gimnazjalnych spotkao si z bardzo dobrym przyjciem ze strony nauczycieli. Dlatego postanowilimy zaproponowa kolejne scenariusze, tym razem skierowane do nauczycieli Wiedzy o kulturze. Materiay do obu przedmiotw s dostpne na stronie internetowej projektu www.fwpn.org.pl .

Zgodnie z rekomendacjami podstawy programowej Wiedzy o kulturze, przygotowujc drug parti scenariuszy, pooylimy nacisk na dziea i problemy dwudziestowieczne. Twrczo Wrblewskiego jest doskonaym punktem wyjcia do rozmowy m.in. o przepracowywaniu przez artys- tw traumy wojennej, prbie opisu dowiadczenia ycia tu po wojnie, przesiedleniach na Ziemie Odzyskane czy z zupenie innej perspektywy o spoecznej misji sztuki. Tworzc kolejne scenariusze, trzymalimy si zasady czenia prac Wrblewskiego z aktualnymi tekstami kultury. Za kadym razem istotne byo dla nas zestawianie prac wywodzcych z rnych rejestrw kultury sztuki wysokiej i kultury masowej. Antropo-logiczne podejcie, ktre opiera si na takich zestawieniach, pozwala take zbliy omawiane tematy do codziennych dowiadcze uczniw i sprawi, e temat bdzie dla nich bardziej przystpny.

Interpretowanie sztuki i kultury wizualnej to prba udzielenia wasnych odpowiedzi na pytania stawiane nam przez artyst, jego prac lub inny przedmiot kultury. W przypadku sztuki i kultury XX wieku czsto zdarza si jednak tak, e nie wiemy, jakie pytanie naleaoby zada. Dlatego proponowane scenariusze skadaj si wanie z takich pyta, nad ktrymi warto si zastanowi, ogldajc obrazy Wrblewskiego, miejskie murale, fotografie z konkursu Word Press Photo itd. Do pyta nie dodajemy adnego klucza, zakadajc, e nie istniej jednoznaczne i wyczerpujce odpowiedzi w kwestii interpretacji kultury i sztuki. Zamiast tego zawarlimy w materiaach teksty i cytaty, ktre mog pomc znale satysfakcjonujc interpretacj i nada obrazom odpowiedni kontekst. S to fragmenty ksiki Filipa Springera pt. Miedzianka. Historia znikania, tekst piosenki Jacka Kaczmarskiego, wycinki prasowe, wypowiedzi artystw zafascynowanych twrczoci Wrblewskiego lub po prostu jego przyjaci i rwienikw. Zakadamy, e analiza tak rnorodnych tekstw kultury bdzie wzbogaca jzyk opisu uczniw, pogbi ich umiejtno uwanej obserwacji i wysnuwania wnioskw popartych argumentami.

Projekt jest realizowany przez Fundacj Wsppracy Polsko-Niemieckiej i ma na celu pogbienie refleksji nad powojennymi dowiadczeniami Polakw i Niemcw, a take wykorzystania dziedzictwa kulturowego powstaego w wyniku traumy powojennej do pracy z modym pokoleniem tak, aby modzie moga lepiej zrozumie zoono procesw historycznych i ich oddziaywanie na kultur.

2S OWO W S T P N E

ANDRZEJ WRBLEWSKI SYLWETKA Z CYTATW

Andrzej Wrblewski (1927, Wilno 1957, Tatry) malarz, publicysta, krytyk sztuki, najbardziej legendarna posta polskiej sztuki XX wieku. Urodzi si w Wilnie, swoje pierwsze artystyczne prby wykonywa pod okiem matki, Krystyny Wrblewskiej. II wojna wiatowa, w ktrej jako may chopiec nie bra czynnego udziau, ale by ju na tyle dojrzay, aby j wiadomie obserwowa i zapamita, odcisna na nim i jego twrczoci szczeglne pitno. W roku 1941 by wiadkiem mierci ojca, ktry zmar wskutek ataku serca podczas rewizji przeprowadzonej przez wojska sowieckie w rodzinnymi mieszkaniu. Po zakoczeniu wojny, w 1945 roku, Krystyna Wrblewska razem z synami: Andrzejem i Jerzym, doczyli do grupy repatriantw i przenieli si z Wilna do Krakowa.

W Krakowie Wrblewski zdaje matur i zapisuje si na studia z zakresu historii sztuki na Uniwersytecie Jagielloskim oraz malarstwa i rzeby na krakowskiej Akademii Sztuk Piknych. Jest zdolnym i nagradzanym studentem. Jego kadra profesorska skada si z malarzy z krgu kapistw, ktrzy ceni formalne waciwoci sztuki, umiejtno budowania przestrzeni za pomoc koloru i faktury. S to m.in. Eugeniusz Eibisch i Hanna Rudzka-Cybis.

Malarstwo zbudowane na takich zaoeniach nie wystarcza modemu Wrblewskiemu, ktry, jak pisze w swoich programowych tekstach, od sztuki oczekuje spoecznego zaangaowania, bliskoci z odbiorc oraz przedstawiania wyranych, czytelnych historii. Spr midzy nim a profesorami zaostrza si. Wrblewski pociga za sob innych studentw. W 1949 roku zakadaj razem Grup Samoksztaceniow studenck, dobrowoln inicjatyw, ktrej celem jest samodzielna edukacja. Wrblewski twierdzi, e skoro profesorowie nie ucz ich potrzebnych umiejtnoci, musz je wypracowa sami. Do grupy nale: Przemysaw Brykalski, Ala Bunsch, Witold Damasiewicz, Barbara Gsiorowska, Konrad Nacki, Andrzej Strumio, Andrzej Wajda i Andrzej Wrblewski, ktry przyjmuje rol nieformalnego ideologa grupy. Pewno wasnych obserwacji czerpie midzy innymi z dowiadczenia procznego stypendium w Holandii, ktre odby rok wczeniej.

W 1949 roku Wrblewski bierze udzia w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej manifecie powojennych artystw, odcinajcych si od trady-cji malarstwa kapistowskiego. W tym roku Wrblewski maluje take cykl omiu obrazw pt. Rozstrzelenia. Planuje antywojenn wystaw zoon z prac studentw dzkiej, krakowskiej i poznaskiej Akademii. Radykalnie formuuje wymagania wobec twrcw. Obrazy musz mie te same wymiary i przedstawia czowieka w zaproponowanej przez niego skali. Bierze te udzia w Festiwalu Szk Artystycznych w Poznaniu wydarzeniu propagujcym socrealizm w szkolnictwie artystycznym.

Przed ukoczeniem studiw w 1951 roku aplikuje dwukrotnie o stypendium do ZSRR, ale jego podania zostaj odrzucone. Po dugim namyle decyduje si wstpi do PZPR. W socrealizmie widzi szans na stworzenie sztuki powszechnej, dostpnej i zrozumiaej dla wszystkich. Raz opowiedziawszy si za doktryn, konsekwentnie si jej trzyma. Mimo tego jest stopniowo wykluczany z oficjalnego ycia artystycznego. Maluje coraz mniej. W 1953 roku bierze lub z Teres Reutt. Rok pniej w jego obrazach zaczynaj si pojawia tematy

A N D R Z E J W R B L E W S K I S Y LW E T K A Z C Y TATW 3

Autoportret z on III, maj 1954Dziki uprzejmoci Fundacji Andrzeja Wrblewskiego

Autoportret z odbiciem w szybie, ok. 1950Dziki uprzejmoci Fundacji Andrzeja Wrblewskiego

domowe portrety kobiet i sceny rodzajowe. Wany cykl obrazw Kolejka trwa, Ukrzesowienie I powstaje w 1956 roku i jest pokazy-wany na wystawie w warszawskim salonie redakcji czasopisma Po prostu.

Wrblewski umiera w 1957 roku, podczas samotnej wycieczki po Tatrach, prawdopodobnie na atak serca. Okolicznoci jego mierci pozostaj owiane tajemnic, a doniesienia prasowe z tego czasu podaj rne wersje wydarze. Wrblewski dla wielu wspczesnych malarzy pozostaje postaci inspirujc. Jego radykalne mylenie, modzieczy upr w realizacji wasnych celw, a potem rozczarowanie swoimi czasami i odrzucenie przez rwienikw, tworz sylwetk tragiczn. Niejeden historyk sztuki czy artysta chciaby wiedzie, jaka byaby sztuka Wrblewskiego, gdyby mg doczeka do lepszych dla siebie czasw.

Poniej zaprezentowane zostay teksty Wrblewskiego o wasnych obrazach i nastrojach oraz fragmenty wspomnie Janusza Boguckiego i Witolda Damasiewicza.

Tekst 1:Jego obrazy s ordynarne, widoczne z daleka, ra z bliska swoj wyrazistoci, kada kula czy ryba jest bardziej konkretna ni naturalny przed-miot, np. gowa ogldajcego. Wszystko w obrazach jest na wierzchu i woa najprostszymi sowami o radoci i sile

Z przewodnika dla robotnikw z wystawy Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948r.,

Andrzej Wrblewski nieznany, red. J. Michalski, Krakw 1993, s. 270-271,

tekst cytowany dziki uprzejmoci Fundacji Andrzeja Wrblewskiego

Tekst 2: Moje zadania jako malarza pojmuj w sposb nastpujcy:1. Staram si, eby obraz dziaa jak najsilniej, to znaczy, eby przyciga wzrok i zmusza patrzcego do okrelonych przey.2. Chciabym, eby obraz dziaa jednoznacznie, to znaczy, eby sama tre przeycia u widza bya taka, o jak mi chodzio eby bya u rnych widzw jednakowa.3. Stwarzam w sobie samym takie warunki psychiczne, aby wykonany obraz dziaa optymistycznie. ()4. Poniewa, organizujc prac, mog dysponowa zakres materiau obserwacyjnego staram si czerpa z najpospolitszego ycia, wsplnego jak najwikszej liczbie ludzi. Pracuj wic nad najcodzienniejszymi zjawiskami (niebo, domy, ryby), najpopularniejszymi barwami, nad nastro-jami najpotrzebniejszymi (poczucie siy, wesooci), wreszcie nad najbardziej podstawowymi formami.

1948/1949

AndrzejWrblewski nieznany,red. J. Michalski, Krakw 1993,s. 95,

tekst cytowany dziki uprzejmoci Fundacji Andrzeja Wrblewskiego

Tekst 3:Janusz Bogucki: Nie by () w najmniejszym stopniu karierowiczem ani te ugodowcem ulegajcym cinieniu koniunktury. czy w sobie w sposb osobliwy arliwo wyznawcy ze skonnoci do pedanterii i uporu. Do obranego celu ideowego dy potrafi z elazn konsekwencj, zwalczajc wszelkie przeszkody, nie tylko zewntrzne, ale i te, ktre napotyka w sobie. Gdy przekonany zosta o susznoci realizmu socjalistycz-nego uczyni wszystko by przyswoi sobie t jak wwczas mawiano metod twrcz. Przeprowadza jakby na samym sobie bezwzgldn operacj ().

Andrzej Wrblewski. W 10-lecie mierci. Referaty i gosy w dyskusji

z konferencji w Rogalinie 4 maja 1967 roku, Monografie Muzeum

Narodowego w Poznaniu, t. V, red. Kazimierz Malinowski,Pozna 1971, s. 43.

Janusz Bogucki (1916-1995) historyk i krytyk sztuki, kurator wystaw.

Tekst 4:Witold Damasiewicz: Sylwetka Andrzeja Wrblewskiego jest w moich oczach postaci bardzo typow. Niewtpliwie by rwnie na zewntrz typem intelektualisty i to tego znanego nam dobrze od kilkunastu lat intelektualisty zaenowanego, troch zawstydzonego tym, e wypado mu na tej planecie para si sprawami bytowymi, ktre jako nie bardzo godzimy w sobie wzajemnie z obrazem jednostki mylcej. (Przypomn jego charakterystyczny strj. Ktry z reszt widzimy w wielu obrazach Andrzeja. Bya to marynarka z wskimi klapami, wielokrotnie malowana w Rozstrzelaniach () uszyta z materiau pciennego, std amliwego. Szkicowa j w wielu studiach. () Poza tym mona go byo widzie czsto w szaliku, ktry przypominaj niektre autoportrety i w powanym charakterystycznym kapeluszu, co w cznoci z twarz, niezwykle mod, w pierwszych latach mojej z nim znajomoci optymistyczn, pniej bardziej ju tragiczn, dawao w caoci szczup figur o bardzo rozumnym wysokim czole i bardzo jasnych oczach, o zdecydowanym zaciemnieniu w renicach. W zgodnoci ze zwyczajem inteligenta XX wieku, Andrzej czsto by spotykany w krtkich spodenkach, gdy nigdy nie zaniedbywa swoich zamiowa sportowych; lubi chodzi w gry, uywa roweru i sportw wodnych. Przy tym drobnym ukadzie ciaa charakterystyczn niespodziank bya sia fizyczna Andrzeja.

Andrzej Wrblewski. W 10-lecie mierci. Referaty i gosy w dyskusji

z konferencji w Rogalinie 4 maja 1967 roku, Monografie Muzeum

Narodowego w Poznaniu, t. V, red. Kazimierz Malinowski,Pozna 1971, s. 25.

Witold Damasiewicz (1919-1996) malarz, grafik, pedagog. Czonek Grupy Samoksztaceniowej.

A N D R Z E J W R B L E W S K I S Y LW E T K A Z C Y TATW 4

Tekst 5:Czuj si zdrw na ciele i chory na umyle (melancholia priodica). () W myl zaoe jestem obecnie wykoczony; moja trasa bya: Wisa Zwardo na nartach. ZwardoZakopane kolej, w Zakopanem czterokrotny zjazd z Kasprowego i do domu. Nie widziaem po drodze ani jednej adnej twarzy. Dobrze mi zrobio wywracanie si na nartach przy duej szybkoci. Spotkaem dwch narciarzy ktrzy jedzili gorzej ode mnie. () Samotna podr posza mi doskonale nauczyem si kl expedite o godzinami czeka na pocig z kamienn twarz.

Z niedatowanego listu do Anny Porbskiej,

Andrzej Wrblewski nieznany, red. J. Michalski, Krakw 1993, s. 280,

tekst cytowany dziki uprzejmoci Fundacji Andrzeja Wrblewskiego

A N D R Z E J W R B L E W S K I S Y LW E T K A Z C Y TATW 5

SCENARIUSZ 1: ROZSTRZELANIACzas pracy: 45-90 min + dziaanie twrcze 45 min

Materiay i rodki dydaktyczne:Karta pracy, reprodukcje obrazw Wrblewskiego, fragmenty wypowiedzi Andrzeja Wajdy, tekst piosenki Jacka Kaczmarskiego, fotografia roku 2013 z konkursu Word Press Photo.

Potrzebny sprzt:Komputer, rzutnik, cze internetowe.

Najwaniejsze zagadnienia: metaforyczne i dosowne rodki przedstawienia sytuacji bezporedniej przemocy w sztuce i fotografii; malarstwo jako przepracowanie traumy wojennej; twrczo i dowiadczenie ycia w powojennej Polsce; poszukiwania odpowiednich form wyrazu w sztuce: midzy realizmem a nowoczesnoci.

Pojcia:Surrealizm

Postaci:Andrzej Wrblewski, Jacek Kaczmarski, Andrzej Wajda, Paul Hansen.

Cele oglne: ucze zna argumenty i potrafi podj dyskusj o przedstawieniu cierpienia w sztuce i fotografii; ucze wypracowuje jzyk komentowania przedstawie przemocy potrzebny do analizy tematw silnie nacechowanych emocjonalnie; ucze zapozna si z problemem godnoci osoby fotografowanej i etyki fotografa-dokumentalisty.

Cele szczegowe: ucze potrafi zanalizowa i zinterpretowa obrazy Wrblewskiego; ucze potrafi przywoa inne teksty kultury, ktre wzbogacaj analiz obrazw; ucze potrafi nawizywa w analizie problemw kultury dwudziestowiecznej do zjawisk kultury aktualnej.

Dziaanie twrcze:Czas trwania: 45 minut

Treci ksztacenia: psychologiczne dziaanie barw; emocjonalna i symboliczna rola barwy; wiedza o formie plastycznej.

Cele: inspirowanie wasnej twrczoci poprzez ukazanie zwizkw midzy wiedz teoretyczn a wasn twrczoci; ksztatowanie umiejtnoci rozumienia ekspresji innych twrcw na podstawie obserwacji ich dzie.

S C E N A R I U S Z 1 : R OZ S T R Z E L A N I A 6

Czy mier moe mie kolor niebieski?Rozstrzelania Andrzeja Wrblewskiego

W roku 1941 jako czternastoletni chopiec Andrzej Wrblewski by wiadkiem mierci ojca, ktry zmar w wyniku ataku serca podczas rewizji wojsk sowieckich w mieszkaniu rodziny Wrblewskich w Wilnie. Osiem lat pniej, w roku 1949, Andrzej Wrblewski namalowa cykl omiu obrazw przedstawiajcych rozstrzelania i egzekucje. Na obrazach z tej serii czsto pojawia si sylwetka chopca, przypominajca o wojennej traumie malarza.

Obraz 1

Tekst 1:Przeczytajcie tekst piosenki Jacka Kaczmarskiego, zainspirowany cyklem Rozstrzela Wrblewskiego.

Jacek Kaczmarski (1957-2004) poeta, kompozytor, piosenkarz, autor tekstw. By twrc kultury opozycyjnej w czasach PRL, w wiadomoci wielu zwizanym z etosem Solidarnoci. Najwiksz popularno zyskay jego utwory, ktre w sposb metaforyczny odnosiy si do problemw spoecznych i politycznych komunistycznej Polski, takie jak Mury, Nasza klasa, Przedszkole, Obawa.

1. Liczby rozpoczynajce zwrotki odnosz si midzy innymi do numeracji kolejnych obrazw cyklu Rozstrzela (I-VIII). Do czego jeszcze mog nawizywa?2. W jaki sposb Kaczmarski opisuje ciaa i pozy przybrane przez postaci z obrazu? Ktry moment egzekucji przedstawia? Czy ofiary ju s martwe (To z ubra wytrzsanie cia) czy jeszcze czekaj na rozstrzelanie (To zapatrzenie w drog kuli)?

Rozstrzelanie (wg obrazu A. Wrblewskiego)

Raz! Dwa!To tylko rozstrzelanie cieniWbijanie w city wapnem wiatNie ma ju trawy soca kamieniTo tylko rozstrzelanie cieni

Trzy! Cztery!To z ubra wytrzsanie ciaBo traci wanie ksztat wymiernyKady kto kiedy ksztat swj miaTo z ubra wytrzsanie cia

Cztery! Raz!To zapatrzenie w drog kuliGrzzncy w gb renicy lkNie ma plutonu gmachw ulicTo zapatrzenie w drog kuli

Pi! Dwa!Nienaturalne koczyn pozyMatowy martwej skry blaskMilczenie obliczonej grozyNienaturalne koczyn pozy

Trzy! Pi!To przechodzenie wiatw bosoLot w smudze mroku w biay dzieMin bez echa krtki oskotTo przechodzenie wiatw boso

Dwa!To tylko rozstrzelanie cieniTo tylko piRazyJa

1980

Surrealizm kierunek w sztuce uksztatowany w latach 20. XX wieku, wyrastajcy z zainteresowania dziaaniem ludzkiej podwiadomoci, w szczeglnoci marzeniami sennymi, halucynacjami i zanikami pamici. Nadzwyczajne pobudzenie wyobrani inspirowao twrcw literackich skupionych w Paryu wok Andr Bretona, a w pniejszych latach take malarzy. Ich obrazy cz elementy wiata rzeczywistego z przedmiotami fikcyjnymi, czasem przedstawiaj nowe udziwnione obiekty. Malarze surrealistyczni czsto korzystali z iluzyjnych rodkw przedstawiania przestrzeni, manipulowali perspektyw, skal, wiatem, tak by stworzy wizj niezwyk, nieznan z codziennego dowiadczenia.

S C E N A R I U S Z 1 : R OZ S T R Z E L A N I A 7

Andrzej Wrblewski, Rozstrzelanie surrealistyczne (Rozstrzelanie VIII), 1949, olej na ptnie, 130 x 199 cmMuzeum Narodowe w Warszawie

1. Czy obraz opowiada histori jednego czy wielu mczyzn?2. W jakim pomieszczeniu si znajduj? Gdzie stoi ich oprawca?3. W kilku zdaniach opiszcie poz mczyzny ubranego w niebieski garnitur i mczyzny w szarym garniturze, ktry znajduje si na rodku kompozycji. Jaki ruch wykonuj, czy nale do wiata ywych czy umarych?4. Z jakiego kierunku pada wiato na obrazie? Czy wszystkie cienie odpowiadaj przedstawionym postaciom? Do kogo naley cie przy lewej krawdzi obrazu?5. Alternatywny tytu tej kompozycji to Rozstrzelanie surrea- listyczne. Jakie cechy obrazu na to wskazuj?

Obraz 2

Obraz 3

S C E N A R I U S Z 1 : R OZ S T R Z E L A N I A 8

Andrzej Wrblewski, Rozstrzelany (Rozstrzelanie z gestapowcem, Rozstrzelanie VI), 1949, olej na ptnie, 118 x 89 cm, wasno prywatna

Andrzej Wrblewski, Matka z zabitym dzieckiem, 1949, olej na ptnie, 120 x 90,5 cm,wasno prywatna

1. Czy figura gestapowca jest zwrcona do ogldajcego obraz przodem czy tyem? 2. Czemu nie wida jego twarzy?3. Gdzie rozgrywa si scena egzekucji? Czy biae to daje nam moliwo wyobraenia sobie jakiejkolwiek scenerii? Zaproponujecie potencjalne miej- sce akcji dla tego zdarzenia.4. Jaki scenariusz dwikowy mona by napisa do obrazw Wrblewskiego z tego cyklu? Czy s one ciche czy gone? Jaka byaby ostatnia rozmowa kata i jego ofiary?

Chocia obraz Matka z zabitym dzieckiem nie naley do cyklu Rozstrzela, jest czsto przywoywany w ich kontekcie. Namalowane w tym samym roku ptno opiera si na podobnej metaforze: ciaa koloru niebieskiego to ciaa osb nieyjcych. Z pozoru obraz wyglda na sielsk scen rodzajow, w ktrej kobieta w letniej sukience przytula do siebie rozebrane dziecko. Znajc znaczenie koloru niebieskiego w malarstwie Wrblewskiego, zamiast rodzinnej sytuacji moemy widzie tsknot i smutek matki, ktrej dziecko zgino podczas wojny.

1. Przedstawienia egzekucji, wojny czy przemocy w kulturze masowej za- zwyczaj budowane s na rnych odcieniach czerwieni. Dosowne nawi-zanie do krwi jest bardzo sugestywne i niemal automatycznie dziaa na emocje ogldajcego. Jaki efekt osiga Wrblewski, zastpujc kolor czer-wony niebieskim? Jakie emocje moe wzbudzi u ogldajcego?

2. Przeczytajcie fragment wspomnienia Andrzeja Wajdy, w ktrym tumaczy on uycie koloru niebieskiego przez Wrblewskiego w sposb bardziej pro-zaiczny. Pamitajcie, e ta anegdota nie uniewania Waszych wczeniejszych wnioskw.

Tekst 2[Wrblewski] by czowiekiem bardzo ironicznym. Wszystko, co stanowio prawdziw tajemnic jego postpowania, obraca w art. Bardzo niechtnie ujawnia swoje prawdziwe oblicze, nie lubi zwierze i osobistych wynurze. Kiedy spytaem go: Dlaczego wszystkie postacie za-bitych malujesz bkitem?, odpowiedzia mi: Mam du tub bkitu pruskiego, a to, jak wiesz, jest bardzo wydajna farba. Wiedziaem, e ci wszyscy zmarli przychodz do niego. Nie potrafi opdzi si od nich, gdy mier towarzyszya mu nieustannie.

Za: K. Sienkiewicz, Andrzej Wrblewski. Rozstrzelania, www.culture.pl/baza-sztuki-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/andrzej-wroblewski-rozstrzelania,

[dostp: luty 2013]

Andrzej Wajda (ur. 1926) reyser filmowy i teatralny. By czonkiem Grupy Samoksztaceniowej, utworzonej w 1949 roku przez Przemysawa Brykalskiego, Al Bunsch, Witolda Damasiewicza, Barbar Gsiorowsk, Konrada Nackiego, Andrzeja Strumio, Andrzeja Wrblewskiego wtedy studentw krakowskiej Akademii Sztuk Piknych. Oddolna inicjatywa bya sprzeciwem wobec profesorw i nauczanemu przez nich sty-lowi w malarstwie, koloryzmowi. Studenci, odrzucajc ich metod i nauczanie, uznali, e powinni ksztaci si samodzielnie. Zorganizowali okoo dziesiciu spotka dyskusyjnych, podczas ktrych spierali si o misj sztuki. Te studenckie seminaria odbyway si w domu Wrblewskiego i w akademiku ASP.

Zastanwcie si, w jaki sposb wspczenie przedstawiane s ofiary obecnych konfliktw wojennych. Przejrzyjcie doniesienia prasowe z ostat-nich miesicy. Odszukajcie na stronie midzynarodowego konkursu Word Press Photo zdjcie roku 2013 (The Photo of the Year), ktre wykona Paul Hansen. Przedstawia ono mczyzn nioscych ulicami Gazy ciaa zabitych dzieci.

1. W jaki sposb na fotografii Paula Hansena przedstawiona jest mier?2. O jakiej porze dnia odbywa si przemarsz mczyzn? W jakiej scenerii? Dokd prowadzi droga, ktr id?3. Czy okrelilibycie t fotografi jako cich czy gon? 4. Jakie widzicie rnice midzy przedstawieniem martwych cia w obrazach Wrblewskiego i na fotografii Paula Hansena? 5. Czy obraz malarski lub fotograficzny jest w stanie odda cierpienie pokazywanych osb? 6. Czy mamy prawo patrze na skrajne cierpienie osb, ktre s nam obce? 7. Czy fotografowanie osoby w momencie mierci jest odebraniem jej prywatnoci, czy udokumentowaniem ostatnich chwil jej ycia? 8. W jaki sposb media powinny relacjonowa konflikty wojenne, zachowujc godno pojedynczych bohaterw fotoreportay?

Twrcze dziaanie:

1. Przeczytajcie biogram Andrzeja Wrblewskiego i znajdcie wypowied artysty o tym, jak postrzega zadania stojce przed malarzem.2. Korzystajc z farb akrylowych tej, czerwonej, zielonej, bkitnej, brzowej, szarej i czarnej (lub w dowolnie wybranych przez Was kolorach) zamalujcie kady samodzielnie kartki papieru formatu A3. Kady z arkuszy zamalowany powinien zosta tylko jednym kolorem. Moecie rwnie stworzy prac abstrakcyjn, wykorzystujc jeden z kolorw. Zgromadcie wykonane przez grup prace.3. Przez kolejny tydzie prowadcie indywidualnie dziennik nastrojw najpotrzebniejszych, o ktrych wspomina artysta. Postarajcie si kadego dnia nazwa swj nastrj jednym lub dwoma sowami. Wykonajcie minimum jedn notatk dziennie.4. Wrcie do Waszych malarskich prac i zastanwcie si, czy ktry z zapiskw mgby sta si tytuem jednej z nich.

S C E N A R I U S Z 1 : R OZ S T R Z E L A N I A 9

w w w. f w p n . o rg . p l