andragogika - skrypt

8/19/2019 andragogika - skrypt

1/15

1

Andragogika – ćwiczenia.

1. Z problematyki rozwoju i uczenia się osób dorosłych.

Pojęcie i przedmiot rozwoju:

Możliwości rozwoju przypisywano głównie dzieciom i młodzieży, dorosłość natomiast

traktowano jako koniec fazy fizycznego rozwoju i wkroczenie w okres biologicznego regresu.

Grupa badaczy amerykańskich – Baltes, Reese, Lipsitt, stworzyli nową orientację

w psychologii, czyli psychologię rozwoju w ciągu całego życia. Helen Bee jest twórczynią

teorii dotyczącej psychologiczno-morelanego rozwoju człowieka i wyróżniła trzy rodzaje

zmian, które powinny być uwzględniane w badaniu procesu rozwoju człowiek a:

1.

ZMIANY UNIWERSALNE – występują powszechnie, odnoszą się do każdego człowieka

i powiązane są z wiekiem; są to zmiany z jednej strony uwarunkowane dojrzewaniem

organizmu, a z drugiej w pływem społecznym; bardzo ważne jest zagadnienie „zegara

biologicznego”, który wyznacza pewne granice: możliwości posiadania dziecka czy

zegara społecznego, który mówi o tym, że ludzie powinni w podobnym czasie

podejmować pewne zadania

2. ZMIANY WSPÓLNE – charakteryzują osoby należące do danej grupy, wspólnoty, co

powoduje uczestniczenie w podobnych sytuacjach i przechodzenie określonych

doświadczeń; w każdej grupie funkcjonują określone normy, które determinują

zachowanie jej członków

3.

ZMIANY INDYWIDUALNE – wynikają z indywidualnych losów i przeżyć jednostki, co

staje się przyczyną jej unikatowego bagażu doświadczeń i wpływa na jej sposób

funkcjonowania; może to być choroba bliskiego członka rodziny, która uniemożliwi

dalszą edukację w danym momencie

Co jest przedmiotem rozwoju człowieka?

Teorie psychologiczne:

1. TEORIE HOLISTYCZNE – ujmują rozwój człowieka całościowo, we wszystkich jego

wymiarach bio-psycho-społecznych i w powiązaniu z rozwijającym się otoczeniem;

do tych teorii zaliczamy:

a. kulturowo-holistyczną psychologię – L. Wygotski

b.

psychospołeczną teorię rozwoju ego – E. Erikson c. koncepcję sezonów życia – D. Levinson


2/15

2

2. TEORIE PARCJALNE – badające rozwój w jakimś wyróżnionym obszarze, takie jak:

a. teorię rozwoju inteligencji – J. Piaget

b. teorię stadiów rozumowania moralnego – L. Kohlberga

c. koncepcje psycholingwistyczne

Ku czemu zmierza rozwój człowieka?

Kryteria prawidłowego rozwoju:

1. CHARAKTER OBIEKTYWNY – formalny – rozwój prawidłowy to ten, który zmierza ku

integracji i równowadze

2. CHARATER OBIEKTYWNY – treściowy – rozwój prawidłowy zmierza ku osiągnięciu

tożsamości i dojrzałości emocjonalnej

3.

CHARAKTER SUBIEKTYWNY – badacz poszukuje wskaźników rozwoju w sferze

przeżyć i poglądów jednostki, np.: poczucie tożsamości i poczucie własnej wartości

W jaki sposób człowiek się rozwija?

Modele zmiany rozwojowej:

1. MODEL LINIOWY – ujmuje rozwój jako proces ciągły, o charakterystycznym dla

każdej jednostki tempie; rozwój w tym ujęciu definiujemy jako przyrost w jakimś

obszarze; zmiany rozwojowe pojawiające się w ciągu całego życia mają charakterciągłych zmian ilościowych, nieukierunkowanych, o charakterze zarówno

progresywnym jak i regresywnym. Do teorii, które w ten sposób ujmują rozwój należy

teoria warunkowania oraz teoria społecznego uczenia się A. Bandury

2. MODEL STADIALNY – traktuje rozwój jako proces skokowy, w przebiegu którego

można wyodrębnić określone fazy; zmiany rozwojowe mają charakter zarówno zmian

ilościowych jak i jakościowych; trudnością w tym modelu jest odróżnienie od siebie

fazy różnicowania czyli poszerzania doświadczenia od fazy porządkowania i integracjinowo nabytych informacji

3. MODEL CYKLICZNO-FAZOWY – definiuje rozwój już nie na zasadzie kumulacji, ale

transformacji doświadczenia; nowe struktury doświadczenia powstają zarówno

z elementów doświadczenia już posiadanego, jak i z doświadczeń nowo nabytych;

w procesie rozwoju można wyróżnić cykle, a w nich kolejne fazy: progresu, plateau,

regresu i kryzysu; kluczową fazą jest faza trzecia – regresu, kiedy powstaje konflikt

wewnętrzny – dekonstrukcja pomiędzy starym doświadczeniem a nowym, towarzyszy

temu chwiejność, pogorszenie samopoczucia, niespójność zachowań; w fazie czwartej


3/15

3

dochodzi do pojawienia się zachowań impulsywnych, a gdy kryzys zostaje rozwiązany

dochodzi do domknięcia cyklu i osoba przechodzi do pierwszej fazy (progresu) i cykl

rozpoczyna się na nowo. Do teorii, które w ten sposób ujmują rozwój należą teorie

psychoanalityczne Z. Freuda i E. Eriksona

Zadania rozwojowe wczesnej, średniej i późnej dorosłości .

Źródłem zadań rozwojowych jest dojrzewanie fizyczne, oczekiwania kulturowe oraz osobiste

aspiracje i wartości jednostki. Rozwój trwa przez całe życie i polega na przechodzeniu przez

kolejne stadia poprzez osiąganie zadań rozwojowych.

Koncepcja sezonów życia D. Levinsona (badanie wyłącznie na mężczyznach). Życie

podzielone na następujące okresy (ery):

dzieciństwo i dorastanie – 17 – 45 lat

średnia dorosłość – 40 – 65 lat

późna dorosłość – 60 i więcej lat

Wkraczaniu w nową erę towarzyszy „okres przejściowy” w którym zaczyna tworzyć się

typowa dla danego okresu struktura życia. W ramach każdego okresu wyodrębnione zostały

trzy podokresy:

faza nowicjatu (tworzy się struktura życia)

faza pośrednia

faza kulminacyjna (końcowe ustabilizowanie się struktury życia)

Wyzwania dorosłości (D. Levinson).

WCZESNA DOROSŁOŚĆ – (20-35) – okres największych zmian i wyzwań; w sferze

fizycznej młodego człowieka charakteryzuje najlepsza wydolność organizmu, dobra

kondycja, dużo sił witalnych i energii życiowej; jest to najkor zystniejszy, nie tylko

z biologicznego punktu widzenia, ale i psychicznej dojrzałości jednostki do wydania

na świat potomstwa; wyzwania – wybór drogi edukacyjnej i zawodowej, wybór

partnera życiowego, decyzja o posiadaniu dzieck a, opuszczenie domu rodzinnego;

mimo wielości obowiązków, można zauważyć dużą aktywność w zakresie życia

towarzyskiego; jednostka uczy się rozwiązywać problemy, radzić sobie w sytuacjach

trudnych, podejmować decyzje, stawiać czoła ich konsekwencjom; budowanie

własnego systemu wartości, religijności i moralności; bardzo ważna jest dojrzałość

intelektualna, dojrzałość emocjonalna i dojrzałość społeczna


4/15

4

ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ – (30-65) – wspólnym mianowaniem dla tak zróżnicowanych

zadań, przed którymi staje dorosły w tym okresie jest zagadnienie zbierania owoców

i ponoszenia konsekwencji wyborów we wczesnej dorosłości; jest to czas względnej

stabilizacji zarówno w życiu osobistym, rodzinnym jak i zawodowym; jest to okres

największych osiągnięć w pracy i awansu; w tym okresie życia ma miejsce uwalnianie

się od stereotypów ról męskich i kobiecych; wejście w rolę babci i dziadka

PÓŹNA DOROSŁOŚĆ – ( powyżej 65) – w dużym stopniu zależy od samej jednostki, jej

wcześniejszych inwestycji w życie rodzinne i towarzyskie, własne zainteresowania;

„kto żyje pusto, będzie miał smutną starość”.

J. Marczak wyróżnił dwa okresy przebywania na emeryturze:

okres I – wiąże się z poczuciem zadowolenia z wolności, swobody, dysponowania

własnym czasem

okres II – charakteryzuje się stabilnością, dokonywaniem podsumowań, nie ma jednak

„świeżości”

Trzy typy zachowań emerytów:

TYP PRAKTYCZNY – charakteryzuje się wielością zajęć

TYP ZEWNĘTRZNY – uczestniczy w zebraniach, chce zachować pozycję społeczną,

ma potrzebę prestiżu, uznania i władzy

TYP SAMODZIELNY, SAMOTNY – działania jednostki ukierunkowane są na

zainteresowania intelektualne, artystyczne, społeczne, spędzają czas na czytaniu

lektury itp.

W Polsce dominuje typ bujanego fotela, osoby biernej, głównie pozostającej w domu,

oglądającej telewizję.

Wczesną dorosłość możemy nazwać inicjacją (neoficjatem), średnią dorosłość stabilizacją,

a późną dorosłość dojrzałością/mądrością.

Napięcia i kryzysy wczesnej, średniej i późnej dorosłości.

1. Młody człowiek wchodzący w dorosłość musi sprostać licznym wobec niego

oczekiwaniom, podjąć liczne zobowiązania, a przede wszystkim zdecydować się na

samodzielność z jej konsekwencjami. Jednostka musi rozwiązywać konflikty typu:


5/15

5

a. małżeństwo vs praca

b. praca vs dziecko

c. rozwój osobisty vs działania na rzecz innych

d. ja vs grupa

2. Średnia dorosłość charakteryzuje się tendencją do refleksji, odpowiedzi na pytania

życiowe, a brak satysfakcjonującej odpowiedzi może prowadzić do podejmowania

radykalnych zmian (zmiana pracy, rozstanie, r ozwój) lub popadanie w choroby takie

jak apatia, depresja; kryzys ten określony jest mianem „zamkniętych drzwi”, ponieważ

jednostka wraz z upływem czasu ma nieodparte wrażenie, że coś jej ucieka, coś

bezpowrotnie minęło; dodatkowo przychodzą też zmiany fizyczne – pojawienie się

zmarszczek, mniejsza fizyczna wydolność organizmu (w tym menopauza

i andropauza) oraz „syndrom pustego gniazda”, kiedy to rodzice muszą znaleźć swoje

potrzeby, ponieważ nie opiekują się już dziećmi

3. Późna dorosłość charakteryzuje się przede wszystkim tym, że traci się bliską osobę

(współmałżonka), oswajamy się ze śmiercią bliskich nam osób, jak również z tym, że

„w niedługim czasie” nas również to czeka; dodatkowo pojawiają się różnego rodzaju

choroby fizyczne, które niekorzystnie wpływają na stan psychiczny jednostki.

Współistnienie rozwoju i regresu w życiu człowieka dorosłego .

Rozwój w dorosłości zależy od wyposażenia genetycznego jednostki, jej decyzji, kierowania

własnym rozwojem. Zależy również od sytuacji życiowych jakie napotyka w swoim życiu

dana osoba. Osiągnięcie dojrzałości obejmuje zarówno strefę fizjologiczną, intelektualną,

emocjonalną, osobowości i jak społeczną.

Zmiany fizyczne.

Pogarszają się wskaźniki fizjologiczne naszego ciała:

zmniejsza się pojemność życiowa płuc

wydłuża się czas reakcji na bodźce słuchowe i wzrokowe

maleje masa mięśni

maleje szybkość ruchów dowolnych

słabnie wzrok (ostrość widzenia, akomodacja oka), słuch i wrażliwość dotykowa

słabnie szybkość reakcji


6/15

6

Zmiany w sferze poznawczej.

Dwa rodzaje inteligencji (J. Horn & R. Cattell):

INTELIGENCJA PŁYNNA – jest to inteligencja wrodzona

INTELIGENCJA SKRYSTALIZOWANA – rozwija się w wyniku procesu uczenia się,

nabywania wprawy; jest reprezentowana przez wyćwiczone czynności umysłowe,

znajomość języka, posiadaną wiedzę; jej rozwój determinuje środowisko, w którym

się wyrasta, a także aktywność i zainteresowania jednostki

Badania wykazały, że u dorosłych obniża się z wiekiem inteligencja płynna, co wyraża się

w spadku zdolności do intensywnej koncentracji uwagi i jej podzielności pozwalającej

kontrolować kilka działań jednocześnie. Ponadto przy wykonywaniu zadań, w których

ważnym elementem jest szybkość przetwarzanych informacji człowiek dorosły potrafi

z powodzeniem kompensować spadek inteligencji płynnej przez rozwój inteligencji

skrystalizowanej, która nie polega wyłącznie na przyroście wiedzy i informacji.

Czas reakcji a wiek .

E.L. Thorndike uważał, że sprawność uczenia się osiąga swoje maksimum w 25 roku życia,

po czym powoli opada (mniej niż 1% rocznie), tak iż pomiędzy 25 a 40 rokiem życia

człowiek wykazuje większą sprawczość uczenia się, aniżeli w latach dzieciństwa.

Pamięć mechaniczna a wiek .

W większości badań przytacza się podział na pamięć sensoryczna, krótkotrwałą i długotrwałą.

Ponadto mówiąc o pamięci trzeba mieć na uwadze, że jest to określenie dla wielości

procesów: zapamiętywania, pr zechowywania, odtwarzania, przypominania, rozpoznawania

i uczenia się na nowo. W procesie uczenia się duże znaczenie mają również cechy pamięci:

trwałość – na jak długo możemy coś zapamiętać

szybkość – łatwość uczenia się

dokładność – zgodność pomiędzy tym, co zapamiętywano a odtworzeniem

gotowość do odtwarzania

pojemność, zakres – jak dużo materiału jesteśmy w stanie zapamiętać w czasie jednej

ekspozycji


7/15

7

Sugestie do nauczania i uczenia się dorosłych.

Świadomość utrudnień i problemów pojawiających się w życiu człowieka dorosłego powinna

być brana pod uwagę w organizowaniu procesu kształcenia dorosłych:

brak czasu – dorośli nie są w stanie poświęcać tyle czasu na naukę co młodzież;

muszą rezygnować z pewnych zadań lub uczyć się po nocach, co również wpływa na

jakość nauki

dłuższa przerwa w nauce – nie ułatwia nauki, szczególnie gdy dorosły powraca do

pewnych nawyków uczenia się z okresu dorastania

brak zainteresowania nauką lub określonymi tematami – kiedy jednostka uważa

treści za nieprzydane; należy podawać wiele przykładów praktycznych

złe nastawienie do uczenia się – wynik złych doświadczeń w poprzednich latach;

u starszych osób widać duży lęk do komputerów i nauki technologii informacyjnych

(głównie ze strachu i pojęcia „ja się tego nigdy nie nauczę”)

motywacja do nauki – w Polce źródłem motywacji jest chęć polepszenia swojej

sytuacji na rynku pracy

W celu podniesienia efektywności nauczania należy odwołać się do następujących

kluczowych zasad:

uczyć się można zarówno przez słuchanie wykładów, jak i wykonywanie czynności

(nikt nie nauczy się wypełniać formularza PIT jeżeli tego nie zrobi)

nauka przebiega lepiej, gdy treść nauczania ma odzwierciedlenie w rzeczywistości

otaczającej uczestnika

PQ4R – preview, question, reading, reflect, recite, review

nauczyciel powinien zdawać sobie sprawę z czynników, które warunkują

zapamiętywanie i przechowywanie

w celu poprawienia efektów uczenia się istotne jest posiadanie i wykorzystywanie

wiedzy dotyczącej meta pamięci jak i właściwości pamięci danej jednostki

wykorzystywanie mnemotechnik:

o AKRONIMY – metoda polega na wymyśleniu słowa albo wyrażenia, w którym

pierwsze litery odwołują się do zapamiętywanych informacji

o AKROSTYCHY – litery odnoszą się do listy, którą chcemy zapamiętać (np.

przypadki: Mama Dała Czesi Bułkę Nasmarowaną Masłem Wiejskim)


8/15

8

o METODA MIEJSC – dokonujemy wizualizacji przedmiotu, a następnie

umieszczamy je we własnym mieszkaniu, przyjmując określony porządek (np.

kolejno w pomieszczeniach, do których wchodzimy po przyjściu do domu)

o WYOBRAŻENIA INTERAKCYJNE – łączenie niepowiązanych elementów za

pomocą obrazów – wyobrażamy sobie pojęcia, których musimy się nauczyć

i nazywamy nimi postacie z kreskówki lub filmu

o METODA SŁÓW-WIESZAKÓW – polega na wykorzystaniu przy uczeniu się

określonego ciągu elementów znanej wyliczanki, wiersza lub innego tekstu

należy stosować techniki wzmacniające efekty nauczania

stosować trzy techniki dla:

o WZROKOWCÓW – treść w postaci wykresów, tabel, schematów

o SŁUCHOWCÓW – uczą się gdy słuchają, preferują dialog, rozmowy

o KINESTYKÓW – uczą się, kiedy mogą uczestniczyć w prawdziwych

doświadczeniach

umiejętny dobór metod nauczania:

o WYK ŁAD – powinien trwać od 15 do 20 minut; efektywny gdy pisze się pewne

hasła na tablicy, robi dygresje

o DYSKUSJA – aktywizuje uczestników, którzy poprzez wymianę zdań

korzystają ze wspólnych rozważań, doświadczeń, dociekań

o PYTANIA I ODPOWIEDZI – nauczyciel prowadzi „ panel” poprzez zadawanie

pytań

o POKAZ, DEMONSTRACJA, WIZUALIZACJA – pomoce wizualne: filmy, slajdy,

grafika komputerowa, modele, obrazy, plakaty, mapy, tablice, plansze,

schematy, ilustracje

o ZAJĘCIA TERENOWE – służą one temu, aby słuchacze mieli możliwość

skonfrontowania przyswojonej teorii z praktyką poprzez praktyczne

zastosowanie


9/15

9

2. Od andragoga – amatora do andragoga – profesjonalisty.

Ewolucja pojęcia andragog :

Na przełomie XVIII i XIX w. pojawiła się nowa kategoria nauczycieli dorosłych – działacze

społeczni, którzy nauczali z pobudek religijnych, charytatywnych, samopomocowych,

społecznych, politycznych, opiekuńczych i innych, zwykle dla tzw. „wyższych celów”

i własnej satysfakcji.

Zabory: istnieli nauczyciele w spontanicznie organizowanej oświacie dorosłych – nauczyciel

kursów dla analfabetów, prelegenci wykładów, organizatorzy imprez kulturalnych,

bibliotekarze-samoucy.

Okres międzywojenny: nastąpił dynamiczny rozwój oświaty dorosłych; byli to pracownicy

„od wszystkiego”.

Po II Wojnie Światowej: redukcja zróżnicowanej kategorii pracowników oświaty dorosłych.

Współczesne typologie pracowników edukacji dorosłych.

Najogólniejszą klasyfikację proponuje E.A. Wesołowska, która wyróżnia:

andragoga-nauczyciela

andragoga-animatora

andragoga-organizatora

M. Marczuk dzieli andragogów na dwie kategorie:

nauczycieli szkolnej edukacji dorosłych

nauczycieli pozaszkolnej edukacji dorosłych

B. Wojtasik:

nauczyciele stacjonarnych szkół (wieczorowych) – styl: ekspert – ma dużą wiedzę,

udziela instrukcji, wskazówek, ponosi odpowiedzialność za wychowanka

nauczyciele szkół zaocznych (korespondencyjnych) – styl: konsultant – udziela

wskazówek uczącym się

nauczyciele szkół eksternistycznych – styl: spolegliwy opiekun – stymuluje do

aktywności, nie narzuca zdania, udziela porady

nauczyciele form przemiennych – styl: połączenie eksperta i konsultanta)


10/15

10

L. Kopciewicz:

rozczarowany patriarcha – starszy nauczyciel – tęskni za pozycją przedwojennego

nauczyciela

niegrzeczny chłopczyk – młody nauczyciel – zgrywa rozkosznego bobasa lub

uwodziciela

matka – starsza nauczycielka – matkuje uczniom, jest na przemian surowa i łagodna,

wybaczająca i karząca

grzeczna dziewczynka – młoda nauczycielka – ideał uczennicy, wspiera uczniów,

zawłaszcza ich terytorium

Zadania i funkcje andragogów.

Zadania andragogów wynikają z ogólnych wymagań stawianych przed edukacją – Raport

Doloresa:

UCZENIE SIĘ ZDOBYWANIA WIEDZY

UCZENIE SIĘ DZIAŁANIA

UCZENIE SIĘ HARMONIJNEGO WSPÓŁDZIAŁANIA – najważniejsze działanie dla

edukacji w skali całego świata, ponieważ może zapobiec konfliktom – aby zrozumieć

innych, trzeba zrozumieć samego siebie

UCZENIE SIĘ ŻYCIA

Przed 1989 r. formułowano listy zadań i funkcji andragogów. S. Kaczor wyróżnił funkcje:

wychowawczą

dydaktyczną

działacza społecznego

badawczą

społeczno-opiekuńczą

innowacyjną

Cz. Banach dodał dwie:

środowiskową

socjalizacyjną


11/15

11

M. Malewski wyróżnił i na grunt polski przeniósł trzy główne koncepcje nauczycieli

dorosłych, w których uwydatniają się naczelne ich funkcje:

1. NAUCZYCIEL ARTYSTA – kształcenie dorosłych sztuką twórczej adaptacji

normatywnych zasad dydaktyki do wciąż zmieniających się i niepowtarzalnych

właściwości, za których na czoło wysuwają się konkretność, innowacyjność

i wrażliwość

2. NAUCZYCIEL POPULARYZATOR – za główne zadanie edukacji dorosłych uznaje

udostępnienia zasobów i źródeł uczenia się, kształtowanie umiejętności posługiwania

się nimi i pomoc w organizowaniu samokształceniowej aktywności

3. NAUCZYCIEL KRYTYCZNY ANALITYK – sceptycznie nastawiony do istniejącego ładu

społecznego, za główne swoje zadanie uznaje krytyczne analizowanie mechanizmów

życia społecznego

Koncepcja funkcji andragoga M.S. Knowles:

DIAGNOSTYCZNA

PLANISTYCZNA

METODYCZNA

UDPOSĘPNIANIA

EWALUATYWNA

Działalność mikrodydaktyczna – pozaszkolna edukacja dorosłych, nauczanie.

Zadania makrodydaktyczne – pertraktowanie ze sponsorami, decydentami, prezentowanie

koncepcji zajęć dydaktycznych, odpowiedzialność za budżet przedsięwzięcia oświatowego.

Dopiero suma zadań mikro i makrodydaktycznych stanowi całość działalności andragogów.

W propozycji P. Faulistich i Ch. Zeuner zadania personelu to cykl obejmujący:

identyfikowanie potrzeb edukacyjnych

doradztwo

planowanie

przeprowadzenie zajęć

transfer

ewaluację


12/15

12

Omijam „Kompetencje andragogów” ze strony 61, ponieważ to

banalnie łatwe i nie chce mi się tego notować.

Profesjonalny rozwój andragogów.

M. Taraszkiewicz porównała zawodowy rozwój nauczyciela z etapami uczenia się:

nieświadoma niekompetencja – „nie wiesz, że nie wiesz”

świadoma niekompetencja – „wiesz, że wielu rzeczy nie potrafisz”

świadoma kompetencja – „wiesz, że coś potrafisz, ale nie wykonujesz tego

automatycznie”

nieświadoma kompetencja – „sam już nie wiesz, skąd wszystko wiesz i umiesz”

R. Harre wyróżnił cztery etapy rozwoju profesjonalnego nauczyciela

1. KONWENCJONALIZACJA – nauczanie traktowane jest jako zawód

2. PRZYSWAJANIE – nauczanie jest umiejętnością

3. TRANSFORMACJA – nauczanie określa się jako profesjonalizm

4. UZEWNĘTRZNIANIE – nauczanie staje się sztuką

Tożsamość obywatelska andragogów.

Trzy typy orientacji obywatelskiej i towarzyszące im ideologiczne identyfikacje:

Bycie obok rzeczywistości społecznej – publiczny charakter szkoły = realizacja

zadań dydaktycznych; orientacja ta jest ideologicznie zakotwiczona w pozornym

komunitaryzmie

Bycie w rzeczywistości społecznej – publiczny charakter szkoły = instytucja

dostrzegająca realia wolnego rynku; orientacja ta jest ideologicznie zakotwiczona

w ekonomicznych liberalizmie

Bycie pomimo rzeczywistości społecznej – publiczny charakter szkoły = miejsce

kształcenia/wychowania; orientacja ta jest ideologicznie zakotwiczona w liberalnym

komunitaryzmie


13/15

13

3. Kultury edukacji dorosłych.

Kultura jako materialne, niematerialne i symboliczne elementy życia (wartości, filozofia,

ideologia). Komponent niematerialny i symbolizm uzewnętrzniają się na poziomie:

werbalnym : cele ogólne, język, bohaterowie, metafory

wizualnym : warunki materialne, szkolne pamiątki, motta, mundurki

behawioralnym : ceremonie, nagrody i sankcje, pomoc psychologiczna

Nie opracowuje „Quasi – nowa kultura edukacji dorosłych” bo

mój mózg nie przyswaja statystyk i tego rodzaju procentów (str.

78).

Nowoczesna kultura edukacji dorosłych.

Wszystkie kraje Unii Europejskiej mają do czynienia z podobnymi wyzwaniami otoczenia,

ale różnie na nie reagują. W odniesieniu do Polski generalnie można sprawdzić, że oświata

nie jest przygotowana na współczesne przemiany cywilizacyjne, zbyt powoli na nie reaguje i

koncentruje się nadal na zaspokajaniu tradycyjnych potrzeb. Postulat B. Przyborowskiej:

Nowi uczniowie potrzebują kształcenia przez nowych nauczycieli w nowych ośrodkach

socjalizacji.

NOWI UCZNIOWIE – to grupa heterogeniczna, która charakteryzuje się

różnicowanymi, zmiennymi i co raz bardziej złożonymi potrzebami edukacyjnymi

NOWI NAUCZYCIELE – mają pełnić w nowoczesnej edukacji dorosłych funkcję

doradcy i animatora samodzielnego procesu uczenia się swoich podopiecznych

NOWE OŚRODKI SOCJALIZACJI – to organizacje o wysokim potencjale

innowacyjnym, które odznaczają się następującymi parametrami:

o powiązania ze środowiskiem – granice między organizacją i otoczeniem są otwarte

o warunki wejściowe – organizacja ma umiejętność pozyskiwania i gospodarowania

wszystkimi zasobami

o procesy trasformacyjne – organizacja ma jasne, sprecyzowane cele, postrzega nowe

potrzeby społeczne

o warunki wyjściowe – oferuje nowe produkty, orientacja na wysoką jakość

o środowisko pracy – odpowiada potrzebom członków organizacji


14/15

14

4. Modele pracy edukacyjnej z dorosłymi

Modele pracy edukacyjnej z ludźmi dorosłymi – podstawowe różnice. M. Malewski.

KRYTERIA

RÓŻNICUJĄCE

MODEL

TECHOLOGICZNY

MODEL

HUMANISTYCZNY

MODEL

KRYTYCZNY

Najważniejszy problem

społeczny R ozwój społeczny

Indywidualna

świadomość Opresyjne warunki życia

Ontologia człowieka Istota poznająca Istota działająca Istota wolna

Kluczowa wartość Demokracja, dobrobyt Samorealizacja Wolność

Kontekst edukacji Struktura społeczna Indywidualna osobowość „Ja” w społeczeństwie

Ideał edukacji Zaangażowanie

społeczne Zintegrowana osobowość

Orientacja

emancypacyjna

Rola nauczyciela PrzewodzeniePodtrzymywanie uczenia

się Budzenie świadomości

Zadanie nauczyciela Transmisja wiedzyKonstruowanie

kompetencji

Kwestionowanie

tożsamości słuchaczy

Charakter edukacji Nauczanie Uczenie się Krytyczna refleksja

Metody nauczania Podające Uprzystępniające Sokratejskie (dialogowe)

Rola doświadczenia Bezwartościowe Potencjalna – źródło

uczenia się

Podstawowe – źródło

samowiedzy

Pozycja nauczyciela Dominacja Partnerstwo Służba

Odpowiedzialność Nauczyciel Nauczyciel i słuchacze Uczący się

Kryteria efektywności

edukacjiReprodukcja wiedzy

Umiejętność

rozwiązywania

problemów

Zdolność do zmiany

życia - emancypacja

7. Samokształcenie jako podstawowa strategia edukacji całożyciowej.

Oświata w duchu założeń edukacji ustawicznej powinna przygotowywać do samokształcenia.

P. Carre wyodrębnił pięć modeli samokształcenia:

1. MODEL INTEGRALNY – pogłębianie wiedzy, wspierany przez książki, pomoce

naukowe, wideo, media

2. MODEL EDZYSTENCJALNY – odnosi się do doświadczeń, dokonuje się przez

autorefleksję, narrację

3. MODEL EDUKACYJNY – ułatwianie uczenia się; dba o indywidualizowanie systemu

nauczania


15/15

15

4. MODEL SPOŁECZNY – rozszerzanie wiedzy o zjawiskach społecznych, politycznych,

kulturowych, przez kontakty, przyjaźnie, realizację zadań

5. MODEL POZNAWCZY – wzbogacenie wiedzy

Z. Matulka – nadrzędnym pojęciem wobec samokształcenia jest samo edukacja. W jego

zakres wchodzą dwa procesy

samowychowanie : ma doprowadzić do przyswojenia sobie hierarchii wartości,

wypracowania poglądów, postaw i przekonań

samokształcenie : poznanie rzeczywistości, wiedzy, umiejętności

B. Suchodolski wymienia cztery grupy potrzeb kierujących dążeniami samokształceniowymi:

1. potrzeba poznania świata

2. potrzeba sprawnego działania

3.

potrzebna poznania siebie

4. potrzeba własnego rozwoju

Trzy rodzaje samokształcenia:

1. wspomagane bądź kierowane

2. kierowane pośrednio

3. samoistne / właściwie

andragogika - skrypt

Documents

Transcript of andragogika - skrypt