1

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA

im. Witelona w Legnicy

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I INFORMATYKI

STUDIA PODYPLOMOWE

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

Jakub Jagiełło

ANALIZA I OCENA ZAGROŻEŃ WYSTĘPUJĄCYCH NA

STANOWISKU ZAWODOWEGO PIŁKARZA

WRAZ Z ZALECENIAMI PROFILAKTYCZNYMI

Praca dyplomowa

Praca pisana pod kierunkiem

dr inż. Wiesław Ładoński

Legnica 2012

2

Spis treści

Wstęp ………………………………………………………………………………….…….. 3

1 Charakterystyka stanowiska pracy piłkarza

1.1 Zatrudnianie piłkarzy…………………………………………………………….. 5

1.2 Obowiązku klubu piłkarskiego wobec zawodnika………………………………. 6

1.3 Obowiązki piłkarza wobec klubu……………………………………………..…. 7

1.4 Opis stanowisk pracy piłkarza………………………………………………….... 8

1.5 Środki ochrony indywidualnej, szkolenia bhp i badania lekarskie…………….... 10

2 Analiza i ocena zagrożeń występujących na stanowisku piłkarza

2.1 Lista kontrolna - rodzaje zagrożeń występujących na stanowisku piłkarza.......... 12

2.2 Oszacowanie ryzyka zawodowego na podstawie karty oceny ryzyka................... 16

3 Środków profilaktyczne zmniejszające ryzyko zawodowe na stanowisku piłkarza

3.1 Sposoby minimalizacji ryzyka pod względem technicznym i organizacyjnym…. 21

3.2 Informowanie pracowników o ryzyku zawodowym…………………………….. 25

Zakończenie............................................................................................................................. 26

Literatura.................................................................................................................................. 27

3

WSTĘP

Piłka nożna jest jedną z najpopularniejszych dyscyplin sportowych na świecie.

Prawie w każdym państwie prowadzone są profesjonalne rozgrywki piłkarskie. Występujące

w tych rozgrywkach kluby rywalizują z sobą o mistrzostwo, pieniądze i sławę. Obecnie piłka

nożna nie jest tylko widowiskiem sportowym, który gromadzi liczna grupę kibiców. Oprócz

osiągnięcia celu sportowego liczy się w szczególności chęć zysku poprzez np. sprzedaż

biletów, miejsc reklamowych na stadionach, praw do transmisji meczów, gadżetów dla

kibiców czy sprzedaży najlepszych piłkarzy. Kluby pozyskują piłkarzy na rynku

transferowym lub trenują ich w akademiach piłkarskich. Do głównych zadań piłkarza należy

ćwiczenie w klubie w celu podniesienia swoich sportowych umiejętności

i zaprezentowanie ich w rywalizacji podczas meczu piłkarskiego. Oglądając mecz warto

zwrócić uwagę na następującą kwestię, że piłkarze występują w roli pracownika klubu.

Oznacza to, że kluby, na czele z prezesem zarządu, są pracodawcami, którzy zobowiązani są,

wedle przepisów, prawa do zapewnienia piłkarzom bezpiecznych i higienicznych warunków

pracy. Klub musi więc zobowiązany przepisami kodeksu pracy m.in. do opracowania ryzyka

zawodowego dla danego stanowiska pracy, czyli dla piłkarzy także1.

Z uwagi na zainteresowanie piłką nożna, jak i przepisami bhp postanowiłem napisać

niniejszą pracę o ryzyku zawodowym na stanowisku piłkarza. Przeprowadziłem analizę

potencjalnych zagrożeń występujących na stanowisku zawodowego piłkarza. Następnie na

podstawie normy PN-N-18002:2000 (w skali trzystopniowej) dokonałem oceny ryzyka

zawodowego oraz zaprezentowałem przykładowe środki profilaktyczne minimalizujące

ryzyko wystąpienia negatywnych zdarzeń podczas wykonywania pracy przez piłkarzy.

Podczas pisania pracy korzystałem z literatury fachowej związanej z bezpieczeństwem

i higieną pracy, przepisów obowiązującego prawa w dziedzinie bhp, w szczególności ustawy

kodeks pracy, kodeks cywilny, rozporządzeń, informacji znajdujących się na stronach

internetowych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy oraz Państwowej Inspekcji Pracy.

W rozdziale I przedstawiłem stosunek pracy zawodowego piłkarza oraz dokonałem

opisu stanowiska jego pracy. Profesjonalny piłkarz jest związany z klubem kontraktem,

mającego cechy umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, zwanych inaczej kontraktem

o profesjonalnym uprawianiu piłki nożnej. Za świadczenie swojej pracy piłkarz otrzymuje

wynagrodzenie oraz inne świadczenia ustalone w kontrakcie, jakie został wynegocjowany

1 Zgodnie z art. 226 ust. 1 Kodeksu Pracy „pracodawca ocenia, dokumentuje ryzyko zawodowe związane

z wykonywana pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko”.

4

podczas rozmów pomiędzy klubem a piłkarzem lub reprezentowanym przez piłkarza -

menadżerem. Kontrakt zobowiązuje piłkarza do profesjonalnego wykonywania swoich usług,

udziału w treningach oraz gry w meczach. Miejscem pracy piłkarza jest głównie boisko

sportowe. Ze względu jednak na specyfikę pracy, piłkarze trenują również na siłowni oraz

w okresach zimowych na halach sportowych. Do najważniejszych zadań piłkarza jest udział

w treningach, których celem jest podnoszenie swoich umiejętności sportowych oraz gra

w meczach ligowych, towarzyskich i sparingowych, podczas którym musi wykonywać

polecenia swoich bezpośrednich przełożonych, czyli trenerów. Głównym narzędziem pracy

piłkarza jest oczywiście piłka do gry w piłę nożną. Podczas treningów piłkarze korzystają

także z innych profesjonalnych narzędzi do zwiększania efektywności treningów, czyli

tzw. trenażerów. Najważniejszym środkiem ochrony indywidualnej każdego piłkarza są

ochraniacze na golenie, które chronią przed urazami i stłuczeniami. Piłkarze jako pracownicy

powinni posiadać wiedzę o zasadach bhp poprzez uczestniczenie w szkoleniach wstępnych

i okresowych organizowanych przez kluby oraz powinni być świadomi ryzyka jakie wiąże się

z uprawianiem piłki nożnej.

W rozdziale II wymieniłem i opisałem listę zagrożeń, które występują na stanowisku

zawodowego piłkarza. Dokonałem również analizy środowiska pracy piłkarza. W zawód ten

wpisane są kontuzje, ponieważ piłka nożna jest sportem kontaktowym. Istnieje więc duże

prawdopodobieństwo wystąpienia wśród piłkarzy różnego rodzaju urazów podczas meczu lub

treningu np.: złamania, stłuczenia, naciągnięcia mięśni. Kontuzje piłkarskie są niczym innym

jak wypadkami przy pracy świadczonej przez piłkarza na rzecz klubu w którym występuje.

Oprócz wysiłku fizycznego i możliwości odniesienia kontuzji piłkarze narażeni są również na

duży stres. Jego źródłem jest niewątpliwie presja wywołana przez otoczenie, czyli rodzinę,

kibiców, trenerów, sponsorów, władze klubu czy media.

W rozdziale III zaprezentowałem przykładowe zalecenia i środki profilaktyczne,

których wdrożenie może wyeliminować lub zmniejszyć zagrożenie wystąpienia kontuzji

u piłkarza. Kluby piłkarskie powinny przeznaczyć większe środki na ochronę swoich piłkarzy

przed negatywnymi zdarzeniami. Zwiększenie przez klub zasad bezpieczeństwa nie tylko

podniesie profesjonalizm jego funkcjonowania ale też wpłynie pozytywnie na warunki pracy

piłkarzy oraz uchroni klub przed koniecznością wydawania środków na ich leczenie.

5

ROZDZIAŁ 1

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA PRACY PIŁKARZA

1.1 Zatrudnianie piłkarzy.

Kluby piłkarskie2 mogą zatrudniać piłkarzy na podstawie kontraktu o profesjonalnym

uprawianiu piłki nożnej, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy

cywilnoprawnej3. Z treści umowy powinno wynikać, czy jest ona umową o pracę czy też

innym rodzajem kontraktu. W umowie pomiędzy piłkarzem a pracodawcą zawarte są

wzajemne zobowiązania stron.

Piłkarze częściej są zatrudniani w klubach piłkarskich na podstawie umowy

cywilnoprawnej niż na umowę o pracę. Jednak zgodnie z art. 304 § 1 Kodeksu Pracy, kluby

są zobowiązane zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa

w art. 207 § 2, wszystkim osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż

stosunek pracy lub w miejscu wyznaczonym przez klub. Zapewnienie bezpiecznych

i higienicznych warunków pracy będzie więc oznaczać konieczność zapoznania piłkarza m.in.

z oceną ryzyka zawodowego związanego na stanowisku jego pracy.

Przepisy Kodeksu Pracy dają pracownikowi więcej uprawnień i dodatkową ochronę

np. w zakresie otrzymywanych świadczeń, czasu pracy, urlopów, ochrony przez

zwolnieniem4. Poza zapisami zupełnie podstawowymi tj. wysokość wynagrodzenia, okres

obowiązywania umowa może zawierać zapisy mniej typowe, np. tzw. odstępne, czyli kwotę,

2 Kluby piłkarskie w Polsce mogą prowadzić działalność sportową jako stowarzyszenia (kultury fizycznej)

lub spółki akcyjne. 3 Klub może oczekiwać nawet od zawodnika założenia działalności gospodarczej i wystawiania faktur VAT co niesie

dla zawodnika określone skutki prawne i podatkowe. 4 Wiele podobnych rozwiązań przewidują też zapisy uchwały PZPN - zasady regulujące stosunki pomiędzy klubem

sportowym a zawodnikiem profesjonalnym, przy czym rozwiązania te stosuje się niezależnie od typu zastosowanej

w danym przypadku umowy.

6

w razie zapłaty której przez klub pozyskujący, klub aktualny zobowiązany jest zwolnić

zawodnika. Klub może również zawrzeć z zawodnikiem dodatkową umowę, dotyczącą

wykorzystania wizerunku zawodnika5.

1.2 Obowiązku klubu piłkarskiego wobec zawodnika.

Obowiązki klubu piłkarskiego względem zawodnika określa § 20 Uchwały Zarządu

PZPN z dnia 29.06.1992 r. w sprawie statusu zawodników występujących w polskich klubach

piłkarskich i zasad zmian przynależności klubowej. W myśl tego przepisu, klub jest

zobowiązany do zapewnienia zawodnikowi:

1) wykwalifikowanego personelu,

2) obiektów,

3) programu szkoleniowego,

4) opieki medycznej,

5) sprzętu i ubioru,

6) możliwości kontynuowania nauki (dla zawodników poniżej 21 roku życia),

7) wypłaty należnego wynagrodzenia.

W odniesieniu do zawodników profesjonalnych, art. 21 uchwały Zarządu PZPN

nr II/12 z dnia 19.05.2002 r. „Zasady regulujące stosunki między klubem sportowym

a zawodnikiem profesjonalnym” przewiduje jeszcze obowiązek zwalniania na mecze kadry,

a także obowiązek stworzenia zawodnikowi warunków do podnoszenia kwalifikacji

sportowych. Artykuł 30 wspomnianej uchwały nakłada ponadto na kluby obowiązek

ubezpieczenia zawodników od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW), przy czym

ubezpieczenie to powinno obejmować również mecze kadry6.

Za naruszenie obowiązków klubów należy uznać przypadki zabraniania zawodnikowi

treningów z drużyną, zmuszania do prowadzenia treningów indywidualnych

5 Wiele klubów stosuje takie rozwiązanie co wymaga zawarcia z zawodnikiem dwóch umów.

6 M. Gniatkowski, wywiad dla portalu www.pilkacv.pl , w dniu 28.02.2012

7

czy też wysyłanie piłkarza do tzw. klubu Kokosa7. Takie przypadki, zazwyczaj będące formą

wywierania presji na zawodników, aby odeszli z klubu czy zrzekli się zaległych należności

pozostają w sprzeczności z w/w przepisami. Przypadki łamania praw piłkarzy opisane są

w publikacji pt. ”Czarna Księga dla Europy Wschodniej” wydanej przez FIFPro,

czyli Międzynarodową Federację Związków Zawodowych Piłkarzy8.

1.3 Obowiązki piłkarza wobec klubu.

Do zadań piłkarza należy głownie udział w treningach podnoszących jego

umiejętności sportowe oraz udział w meczach piłkarskich9. Piłkarz gra w meczach podczas

których wykorzystuje swoje predyspozycje i współpracuje z innymi piłkarzami z zespołu

w celu pokonania drużyny przeciwnej. Czas pracy piłkarza jest zwykle nienormowany

i wymusza grę często w dni wolne a nawet w święta10

. Piłkarze po zakończonych

rozgrywkach rundy jesiennej (grudzień) i wiosennej (czerwiec) mają zwykle urlopy.

Jednak nawet w czasie urlopów piłkarze otrzymują od swych trenerów indywidualne

harmonogramy ćwiczeń i zalecenia dotyczące diety, których realizacja ma pomóc im

utrzymać odpowiednią kondycję i wagę. Start rozgrywek piłkarskich poprzedzają obozy

treningowe i mecze sparingowe, których celem jest poprawa elementów gry piłkarzy i zgranie

zespołu. Każdy piłkarz jest również podporządkowany trenerowi i zobligowany do

wykonywania jego poleceń.

Do obowiązku profesjonalnego piłkarza należy m.in.:

reprezentowanie barw klubowych,

systematyczne, zdyscyplinowane i aktywne uczestnictwo w procesie szkolenia,

bezwzględna obecności na zajęciach praktycznych i teoretycznych, udziału w zawodach

i imprezach sportowych organizowanych przez klub,

prowadzenie sportowego i higienicznego trybu życia,

poddawanie się obowiązkowym badaniom lekarskim,

7 Klub Kokosa powstał w wyniku precedensowej sytuacji piłkarza klubu Polonii Warszawa - Daniela

Kokosińskiego, którego wiąże aktualny kontrakt z klubem, jednak władze klubu zabroniły mu trenować

z zespołem i grać w meczach. Zawodnik, ze względu na wysokość kontaktu, nie zgdził się na rozwiązanie

kontraktu i musiał trenować indywidualnie. 8 Opracowanie tego dokumentu to odpowiedź na negatywne sytuacje występujące wśród klubów tej części

Europy, które wywieraja presje poprzez utrudnianie wykonywania zawodu piłkarza, czyli treningi indywidualne

i wyłączenie ze składu pierwszego zespołu. 9 Na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społeczej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie

klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania zawód piłkarza został

sklasyfikowany pod numerem – 342102, czyli zawodnik dyscypliny sportu. 10

Czas pracy zwykle ustala trener.

8

stosowanie wyłącznie środków farmakologicznych przepisanych przez lekarza

klubowego,

troska o powierzone mu mienie, w szczególności o sprzęt sportowy, za który ponosi pełną

odpowiedzialność materialną,

nie podejmowania działań mogących narazić dobre imię klubu, jego właścicieli,

sponsorów oraz osób z nim bezpośrednio związanych,

czynienie starań odnośnie do skutecznej gry i pozostania w kadrze pierwszego zespołu

seniorów,

przestrzegania obowiązujących przepisów PZPN, regulaminów i uchwał zarządu klubu11

.

Kariera piłkarza trwa od najmłodszych lat, czyli poczynając od treningów

w akademiach piłkarskich, poprzez grę w drużynach juniorskich a następnie występach

w zespołach seniorskich. Piłkarze kończą zwykle przygodę z piłką nożną w wieku 35-40 lat,

ponieważ z upływem czasu organizm piłkarza nie jest w stanie wytrzymać obciążeń

treningowych12

.

1.4 Opis stanowisk pracy piłkarza.

W zawodzie piłkarza możemy wyróżnić kilka stanowisk pracy. Głównym

stanowiskiem pracy jest boisko piłkarskie na którym piłkarz trenuje i rozgrywa mecze.

Do pozostałych stanowisk pracy możemy zaliczyć halę sportową oraz siłownię. Każde z tych

stanowisk charakteryzuje się odmiennymi warunkami środowiska pracy.

Piłkarze trenują i grają zarówno na głównym, wymiarowym boisku stadionu jak

również na mniejszych boiskach treningowych. Mecze piłkarskie rozgrywane są na boisku

w postaci prostokąta o szerokości od 45 m do 90 m i długości od 90 m do 120 m13

.

Dwie krótsze linie nazywają się liniami bramkowymi, natomiast dwie dłuższe – liniami

bocznymi. Po przeciwległych stronach pola gry, na środku linii bramkowych, ustawione są

bramki o szerokości między wewnętrznymi krawędziami słupków 7,32 m i wysokości dolnej

krawędzi poprzeczki od podłoża 2,44 m.

11

Opracowano na podstawie art. 22 uchwały nr II/12 z dnia 19 maja 2002 roku Zarządu Polskiego Związku

Piłki Nożnej 12

Niektórzy piłkarze po zakończeniu kariery czynnego sportowca zostają trenerami, w ten sposób kontynuując

swoją sportową karierę. 13

Dla meczów międzynarodowych od marca 2008 roku FIFA ustanowiła wymiary boisk 105x68.

9

Głównym narzędziem pracy piłkarza jest piłka do gry w piłkę nożną zrobionej ze

sztucznej skóry o owalnym kształcie. Piłka powinna mieć obwód nie mniejszy niż 68 cm i nie

większy niż 70 cm, a jej waga powinna wynosić od 410 do 450 gramów. Ciśnienie powietrza

we wnętrzu piłki powinno wynosić od 0,6 do 1,1 atmosfery. Innymi narzędziami pracy

piłkarzy jest profesjonalny sprzęt treningowy, którego celem jest szybsze podnoszenie

umiejętności tj. „sanki”, „jimmy ball” i inne. Każde z tych narzędzi powinno posiadać

odpowiedni certyfikat bezpiecznego użytkowania.

Rysunek 1 Boisko piłkarskie – stanowisko pracy piłkarza.

Źródło: Wikipedia: http://pl.wikipedia.org/wiki/Piłka_nożna

Bramki piłkarskie wykonane są z metalowych rur. Murawa piłkarska zrobiona jest

z naturalnej trawy lub sztucznej, którą pielęgnują tzw. greenkeeperzy. Ze względu na

specyfikę stanowiska pracy piłkarze muszą posiadać odpowiednie obuwie sportowe

tzw. korki, których wielkość wkrętów dostosowują do warunków murawy aby uniknąć

niepotrzebnego ślizgania i związanych z tym potencjalnych urazów. Na rogach boiska

ustawione są chorągiewki wykonane z plastikowych rurek. Wokół boiska ustawione są bandy

reklamowe, ławki rezerwowych, wyznaczone miejsca dla kamer telewizyjnych

10

i fotoreporterów. Stadiony nie są zwykle zadaszone choć są stadiony, które posiadają

rozkładany dach chroniący uczestników przed deszczem. Oświetlenie na stadionach

zapewniają ustawione lampy o bardzo dużym natężeniu światła14

. Trybuny stadionów mogą

pomieścić od tysiąca do kilkunastu tysięcy kibiców. Piłkarze mogą rozgrywać mecze przy

wysokich temperaturach (sięgających powyżej 25 stopni Celsjusza) jak i niskich (poniżej

10 stopni Celsjusza).

Piłkarze w okresie zimowym ćwiczą zwykle na hali sportowej i siłowni15

. Na hali

piłkarze mogą trenować lub rozgrywać mecze futsalu. Parkiet do gry w hali może być

wykonany z drewnianych paneli lub wykładziny pcv. Piłkarze grają na hali w obuwiu

sportowym o miękkiej podeszwie. Hale posiadają wentylacje i światło o zdecydowanie

mniejszym natężeniu niż na boisku piłkarskim. Bramki są znacznie mniejsze o rozmiarach

3 m x 2m. Na siłowni piłkarze ćwiczą wytrzymałość i kondycję. Wykonują ćwiczenia, pod

okiem instruktorów, na różnych urządzeniach tj. hantle, ciężarki, piłki lekarskie. Zwykle

najbogatsze kluby piłkarskie stać na utrzymywanie na terenie klubu własnej siłowni.

Większość klubów korzysta jednak z wynajmu siłowni od prywatnych firm. Mimo to,

piłkarze jako pracownicy klubu trenując na siłowni powinni być odpowiednio przeszkoleni

z zakresu obsługi poszczególnych maszyn i narzędzi oraz wykonywać polecenia zgodnie

z zaleceniami odpowiednio wykwalifikowanych instruktorów. Szatnie, w których przebierają

się piłkarze powinny posiadać wentylację grawitacyjną lub mechaniczną oraz posiadać

higieniczne pomieszczenia sanitarne z prysznicami.

1.5 Środki ochrony indywidualnej, szkolenia bhp i badania lekarskie.

Piłkarze, poza bramkarzem, noszą w trakcie zawodów jednolity ubiór, którego

kolorystyka nawiązuje do barw klubu który reprezentują. Obowiązkowy ubiór zawodnika

składa się z koszulki, spodenek, getrów piłkarskich oraz butów16

. Każdy zawodnik podczas

treningu i gry powinien zostać wyposażony przez klub w ochraniacze goleni17

przykryte

getrami. Koszulka piłkarska powinna posiadać rękawy, na plecach numer w kolorze

14

Zwykle o natężeniu od 1000 do 2000 luxów. 15

Piłkarze występujący w bogatszych klubach podczas zimowej przerwy w rozgrywkach mają możliwość wyjazdu na

zagraniczne obozy piłkarskie do ciepłych krajów. 16

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy do środków ochrony indywidualnej nie zalicza się wyposażenia

sportowego. 17

W piłce nożnej ochraniacze goleni zostały zakwalifikowane do pierwszej kategorii ryzyka, czyli wyroby o prostej

konstrukcji, chroniące przed minimalnymi zagrożeniami, których skutki są stopniowo narastające, mogą być łatwo

i we właściwym czasie zidentyfikowane przez użytkownika danego środka.

11

kontrastującym z kolorem koszulki, natomiast inne elementy tj emblematy, loga klubów

i sponsorów, nazwiska piłkarzy są regulowane odrębnymi zapisami w regulaminach danych

rozgrywek18

.

Ze względu na specyfikę pracy piłkarza wskazane jest, aby do wykonywania tego

zawodu były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne posiadające odpowiedni stan zdrowia.

Nawet jeżeli piłkarz został zatrudniony na umowę cywilnoprawną to warto przeszkolić go

w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Na podstawie art. 211 Kodeksu Pracy, piłkarze

wykonujący pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w klubie piłkarskim lub w miejscu

wyznaczonym przez klub mają obowiązek przestrzegania przepisów i zasad bhp na równi

z piłkarzami zatrudnionymi na umowę o pracę, w zakresie ustalonym przez klub piłkarski.

Jeśli bowiem obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie

będzie zrealizowany właściwie, to podmiotem odpowiedzialnym będzie pracodawca.

W przypadku piłkarza zatrudnionego na umowę o pracę, zgodnie z zapisami kodeksu

pracy, jest on zobowiązany do udziału w szkoleniach wstępnych i okresowych. Głównym

celem tych szkoleń jest zapoznanie piłkarza z infrastrukturą stadionu, pomieszczeniami klubu,

boiskiem, instrukcjami bhp oraz zagrożeniami jakie mogą występować podczas pracy.

Ze względu na specyfikę pracy piłkarz musi posiadać dobry stan zdrowia i wysokie

kwalifikacje do wykonywania swojej pracy. Kluby piłkarskie wnikliwie analizują stan

zdrowia piłkarza przed podpisaniem kontraktu19

. Ocena stanu zdrowia ma często decydujący

wpływ na zatrudnienie przez klub danego piłkarza. Szczegółowe badania lekarskie mają

uchronić klub przed pozyskaniem piłkarza, który może być podatny na kontuzje. Jest to

szczególnie ważne w sytuacji gdy klub najlepszym piłkarzom wypłaca bardzo wysokie pensje

i zależy im aby dany piłkarz częściej grał niż chorował.

18

Koszulki piłkarskie powinny zostać wykonane z materiału, które dobrze przepuszcza powietrze. 19

Do dopuszczenia do pracy przeprowadza się zwykłe badania u lekarza medycyny pracy; czasami lekarz może

skierować piłkarza na badania wysiłkowe aby stwierdzić czy nie ma on problemów ze stawami lub z krążeniem.

12

ROZDZIAŁ 2

ANALIZA I OCENA ZAGROŻEŃ WYSTĘPUJĄCYCH NA

STANOWISKU PIŁKARZA

2.1 Lista kontrolna - rodzaje zagrożeń występujących na stanowisku piłkarza.

Celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie piłkarzom skutecznej ochrony

przed zagrożeniami występującymi na stanowisku pracy. Ryzyko zawodowe na stanowisku

profesjonalnego piłkarza wiąże się niewątpliwie z prawdopodobieństwem wystąpienia

różnych negatywnych zdarzeń podczas pracy. Praca piłkarza posiada zarówno charakter pracy

fizycznej (treningi, mecze, sparingi, ćwiczenia na siłowni) oraz psychicznej (stres, presja,

ciągła koncentracja, umiejętności komunikacyjne, współpraca z zespołem)20

. Wypadki przy

pracy mogą być natychmiastowe (kontuzja) natomiast choroby zawodowe mogą ujawnić się

dopiero w przyszłości (depresje, problemy zdrowotne)21

.

Przy pomocy narzędzia pomocniczego - listy kontrolnej, która będzie stanowiła

podstawę do zidentyfikowania i oszacowania zagrożeń i ich skutków dokonam analizy

zagrożeń na stanowisku piłkarza. Odpowiedni zestaw pytań umożliwi sprawdzenie stanu

bezpieczeństwa oraz procesów pracy. Odpowiedzi udzielane na pytania muszą być

jednoznaczne „TAK” lub „NIE”. Dopiero po ustosunkowaniu się do wszystkich pytań

dokonam szczegółowego przeglądu wyników. Przedstawiona lista kontrolna nie obejmuje

wszystkich możliwych sytuacji, ale pozwala zidentyfikować podstawowe zagrożenia mogące

wystąpić na stanowisku pracy piłkarza.

20

Nawet najlepsze przygotowanie fizyczne piłkarza może okazać się niewystarczające jeżeli piłkarz ulegnie

presji podczas meczu. 21

Zgodnie z przepisami prawa kluby piłkarskie są zobowiązane do powołania komisji, która na podstawie

wywiadu z poszkodowanym, świadkami, karty medycznej i innych dokumentów sporządza protokół

powypadkowy.

13

Tabela 1 Lista kontrolna

Lp. Czy pracownik na stanowisku pracy może: TAK NIE PRZYKŁADY:

1. Potknąć się, poślizgnąć, upaść na płaszczyźnie? X W szczególności

podczas gry na mokrej

murawie; podczas

chodzenia w „korkach”

piłkarskich.

2. Upaść z wysokości? X W sytuacji gdy jeden

piłkarz założy

drugiemu tzw.

„krzesełko”;

w przypadku skocznych

piłkarzy.

3. Zostać uderzony, przygnieciony? X W sytuacji gdy piłkarz

kopnie innego piłkarza.

4. Złamać nogę? X W wyniku brutalnego

faulu przeciwnika.

5. Uderzyć się o nieruchome przedmioty?

X Piłkarz wpadnie

w bandy reklamowe,

słupek bramki.

6. Wejść w kontakt z przedmiotami ostrymi? X W przypadku

otrzymania „nakładki

ostrymi korkami” lub

kopnięcia przez

piłkarza.

7. Doznać urazu podczas pożaru lub wybuchu? X Podczas wybuchu racy,

petardy na meczu

w bliskiej odległości.

8. Doznać urazu podczas pęknięcia części maszyn

lub urządzeń oraz narzędzi?

X Podczas używania

niesprawnego sprzętu

treningowego lub

sprzętu do ćwiczeń na

siłowni.

9. Być porażony prądem elektrycznym?

X Podczas opadów

deszczów w wyniku

kontaktu z

uszkodzonymi kablami

zasilającymi np.

kamery telewizyjne

14

10. Być porażony piorunem? X Podczas gry przy burzy

na stadionie

11. Być narażony na hałas? X Podczas dużej liczby

kibiców i głośnego

dopingu

12. Być narażony na oddziaływanie substancji

chemicznych?

X Niewłaściwe

zastosowanie środków

do pielęgnacji trawy

lub do czyszczenia

powierzchni sal

gimnastycznych

13. Wykonywać pracę w zmiennych warunkach

atmosferycznych?

X Upał, mróz, deszcz,

śnieć, grad.

14. Być narażony na czynniki biologiczne? X Grzyby, roztocza

w szatniach,

pomieszczaniach

sanitarnych.

15. Zarazić się AIDS lub innymi chorobami poprzez kontakt

z krwią?

X Badania profilaktyczne

16. Być obciążony dużym wysiłkiem fizycznym?

X Podczas ciężkich

treningów, stosowania

taktyki pressingu

17. Być poddany dużemu obciążaniu psychicznemu? X Presja ze strony

kibiców, trenerów,

mediów, ranga meczu

18. Dostać ataku serca? X U piłkarzy

z nadciśnieniem

tętniczym

19. Być narażony na wypadek drogowy? X Podczas podróży

autokarem wynajętym

przez klub; dojazdów

prywatnym samochodem

na mecze lub treningi.

Źródło: opracowanie własne

15

2.2 Oszacowanie ryzyka zawodowego na podstawie karty oceny ryzyka.

Karta oceny ryzyka prezentuje wykaz potencjalnych zagrożeń mogących wystąpić

podczas wykonywania pracy przez piłkarza wraz z podaniem źródła tych zagrożeń oraz

możliwych skutków dla życia i zdrowia piłkarza. W celu oszacowania ryzyka zawodowego

przyporządkowano miary poszczególnym elementom ryzyka, czyli ciężkość

i prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia. Na podstawie Polskiej Normy

PN-N-18002:2000 oszacowałem ryzyko dla poszczególnego zagrożenia.

Prawdopodobieństwo Ciężkość następstw

Mała Średnia Duża

Mało prawdopodobne Małe Małe Średnie

Prawdopodobne Małe Średnie Duże

Wysoce prawdopodobne Średnie Duże Duże

Po oszacowaniu ryzyka dokonałem jego oceny stwierdzając czy dane ryzyko jest

dopuszczalne czy niedopuszczalne. Gdy określone w obowiązujących przepisach wymagania

nie będą spełnione, to wówczas ryzyka nie można zaakceptować. Wtedy ryzyko zawodowe

należy obniżyć do najniższego poziomu, który uzasadniony jest rachunkiem ekonomicznym.

Oszacowanie ryzyka

Dopuszczalność ryzyka Niezbędne działania

Duże Niedopuszczalne Jeżeli ryzyko zawodowe związane jest z pracą już

wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia

trzeba podjąć natychmiast. Najszybciej można

to osiągnąć stosując środki ochrony indywidualnej.

Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu

zmniejszenia ryzyka do poziomu dopuszczalnego.

Średnie

Dopuszczalne

Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których

celem jest zmniejszenie ryzyka.

Małe Konieczne są działania zapewniające, że ryzyko

zawodowe pozostaje co najwyżej na tym samym

poziomie.

W wyniku analizy zagrożeń wykonałem następującą kartę ryzyka zawodowego:

Tabela 2 Karta oceny ryzyka na stanowisku pracy – piłkarz zawodowy

16

Klub piłkarski KARTA OCENY RYZYKA NA

STANOWISKU PRACY

Data Nr karty

Stanowisko pracy: piłkarz zawodowy Imię i nazwisko pracownika

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożenia Możliwe skutki

zagrożeń Ciężkość

Prawdopodo-

bieństwo

Oszacowanie

ryzyka Działania profilaktyczne

1. Upadek,

poślizgnięcie

Śliska, mokra

nawierzchnia,

dojścia na murawę

i do szatni

Stłuczenia,

skręcenia, urazy

głowy, złamania

kończyn,

naciągnięcie

mięśni.

Mała Prawdopodobne Małe ryzyko

(dopuszczalne)

dopasowanie butów sportowych do

stanu murawy22

,

brak przeszkód na drogach

komunikacyjnych,

zastosowanie poręczy przy schodach,

zastosowanie wykładzin

antypoślizgowych,

2. Upadek

z wysokości

Założenie tzn.

krzesełka

Złamania,

stłuczenia

kończyn,

wstrząs mózgu,

urazy głowy.

Duża Mało

prawdopodobne

Średnie ryzyko

(dopuszczalne)

ćwiczenia gimnastyczne

zakaz faulowania poprzez zakładanie

piłkarzom tzw. „krzesełka”23

3. Uderzenie,

przygniecenie24

Gra kontaktowa Złamania

kończyn, Średnia Prawdopodobne

Średnie ryzyko

(dopuszczalne)

unikanie ostrej gry,

zwiększona koncentracja,

22

Czasami oglądając mecz piłkarski rozgrywany w deszczowych warunkach możemy zauważyć jak piłkarze ślizgają się po murawie. Jest to efekt złego dopasowania wielkości

wkrętów do butów piłkarskich. Ślizganie się po murawie może, oprócz negatywnego wpłynięcia na jakość gry piłkarza, spowodować również naciągnięcie prze piłkarza mięśni

kończyn dolnych. 23

Obecnie profesjonalni piłkarze są bardzo skoczni faulowanie przeciwnika w ten sposób może mieć jednak bardzo poważne konsekwencje w postaci złamań i stłuczeń

lub urazów głowy. 24

Piłkarze grajac w piłkę czasami faulują piłkarza drużyny przeciwej aby powstrzymać atak na własną bramkę. Czasami jednak zdarzają się bardzo brutalne faule tj. wślizg od

tyłu na nogi, kostki, uderzenia łokciem w głowę, łuk brwiowy, klatkę piersiową, tzn. „nakładki”. Te nieczystke zagrania są bardzo niebezpieczne i mogą doprowadzic do wielu

kontuzji: złamania nogi, żeber, nosa, silnych stłuczeń, urazów głowy, rozcięcia łuku brwiowego, skręcenia kostki.

17

stluczenia

i złamania żeber,

stłuczenia

kończyn, urazy

głowy

(np. rozcięcie

łuku brwiowego,

złamanie nosa,

wybicie zębów).

stosowanie ochraniaczy na golenie,

zabranianie przez sędziów agresywnej

gry,

zakazanie gry łokciami,

stosowanie masek ochronnych na nos,

oczy

używanie specjalnego „kasku” na

głowę,

4. Uderzenie

o nieruchome

przedmioty

Bramki na

stadionie, bandy

reklamowe,25

Złamania,

stłuczenia, urazy

głowy, rany

cięte. Mała

Mało

prawdopodobne

Małe ryzyko

(dopuszczalne)

ustawianie band reklamowych

w bezpiecznej odległości od linii

bocznych boiska,

używanie band z miękkiego i giętkiego

materiału w celu amortyzacji

wpadnięcia na bandę,

5. Rany cięte Buty sportowe,

agresywni kibice

Rozcięcie skóry.

Średnia Prawdopodobne Średnie

(dopuszczalne)

sprawdzanie długości wkrętów do

butów używanych przez piłkarzy,

kontrola kibiców przed wnoszeniem

ostrych narzędzi26

.

6. Odnowienie

kontuzji

Nieprawidłowe

leczenie, zbyt

szybki powrót do

gry

Ponowny uraz,

konieczność

zakończenia

kariery sportowej

Średnia Prawdopodobne Średnie

(dopuszczalne)

wykonywanie badań usg urazu,

prawidłowe leczenie,

prawidłowa rehabilitacja,

25

W ferworze sportowej rywalizacji ambitni piłkarze walczą o piłkę na całym boisku do tego stopnia, że czasami wpadają na bandy reklamowe ustawione wokół bocznych linii.

W przypadku gdy banda rekamowa wykonana jest z twardego materiału piłkarz może doznać niepotrzebnego urazu wpadając na nią. 26

Np. uderzenie nożem włoskiego piłkarza Dino Baggio.

18

7. Zmienne warunki

atmosferyczne

i siły przyrody

Upały, opady

deszczu (lato),

mrozy, opady

śniegu (zima),

burze, wiatr,zmrok

Przegrzanie lub

wychłodzenie

organizmu,

przeziębienia,

grypa, zapalenia

płuc, oskrzeli,

poparzenia

słoneczne.

Średnia Prawdopodobne Średnie

(dopuszczalne)

stosowanie przerw w grze w celu

uzupełnienia płynów poprzez picie

wody lub napojów izotonicznych,

używanie koszulek wykonanych z

materiału przepuszczającego powietrze

(pora letnia) lub zachowujących

ciepło:koszulka z długim rękawem;

czapka, rękawiczki (w porze zimowej).

8. Uderzenie racą

świetlną

Agresywni kibice Poparzenie

ciała. Mała

Mało

prawdopodobne

Małe

(dopuszczalne)

kontrolowanie kibiców przed

wnoszeniem rac świetlnych na mecze

9. Porażenie

piorunem27

Burza Śmierć,

omdlenie. Duża

Mało

prawdopodobne

Średnie

(dopuszczalne)

przerywanie meczu w czasie

gwałtownej burzy,

zainstalowanie w pobliżu stadionu

piorunochronu.

10. Hałas Głośny doping

wielu tysięcy

kibiców

Niedosłuch

Średnia Prawdopodobne Średnie

(dopuszczalne)

zakaz używania przez kibiców trąbek,

wuwuzeli28

, bębnów.

11. Alergie Trawa, kurz, Wysypka, katar,

łzawienie oczu. Mała Prawdopodobne

Małe

(dopuszczalne)

stosowanie przez piłkarzy-alergików

leków na pylenie trawy i kurz,

12. Astma Wysiłek fizyczny Atak

astmatyczny Mała Prawdopodobne Małe

(dopuszczalne)

stosowanie przez piłkarzy-astmatyków

leków i inhalatorów na astmę.

27

Zdarzało się podczas rozgrwania meczy podczas burzy, że piłkarze zostali porażeni piorunem. Były sytuacje, że piłkarze po uderzeniu mdleli na boisku. Niestety zdarzały się

i takie smutne wydarzenia, że piłkarze gineli od uderzenia pioruna. 28

Badania pokazały, że hałas powodowany przez trąby na wypełnionym przez 30 tys. kibiców stadionie sięgał prawie 140 decybeli, co jest niebezpieczne dla zdrowia człowieka.

19

13. Stosowanie

niewłaściwych

środków

chemicznych do

pielęgnacji trawy

i parkietu sal

gimnastycznych

Środki do

pielęgnacji trawy,

środki czystości.

Bóle głowy,

mdłości,

Mała Mało

prawdopodobne

Małe

(dopuszczalne)

stosowanie odpowiednich środków

chemicznych do pielęgnacji trawy

i czyszczenia parkietu oraz podług

w pomieszczeniach higieniczno-

sanitarnych.

14. Roztocza,

bakterie, grzyby

Brud, brak

wentylacji

w szatniach,

pomieszczeniach

sanitarnych.

Bóle głowy,

grzybica,

mdłości Mała Prawdopodobne Małe

(dopuszczalne)

zachowanie czystości w szatniach

i pomieszczeniach sanitarnych,

odpowiednia wentylacja pomieszczeń.

15. Wysiłek fizyczny Nadmierny wysyłek

fizyczny,

przeciążenie

organizmu.

Bóle mięśni,

stawów, barków

Średnie Prawdopodobne Średnie

(dopuszczalne)

odpowiednia rozgrzewka

i rozciągnięcie mięśni,

uzupełnianie płynów podczas ćwiczeń

i gry w celu uniknięcia odwodnienia

i przegrzania organizmu,

dostosowywanie reżimu treningowego

do indywidualnych cech fizycznych

danego zawodnika oraz terminarza

spotkań,

16. Stres Presja ze strony

kibiców, trenerów,

mediów, piłkarzy

drużyny przeciwnej,

porażki, błędy.

Depresje,

osamotnienie,

autoagresja,

myśli

samobójcze.

Średnie Prawdopodobne Średnie

(dopuszczalne)

uczestniczenie piłkarzy w spotkaniach

z psychologiem sportowym,

nauka przegrywania,

ustalenie zasad współpracy z mediami,

odpoczynek od gry.

20

17. Atak serca29

Nadciśnienie

tętnicze, choroby

serca, układu

krążenia

Śmierć,

konieczność

zakończenia

kariery

sportowej

Duża Mało

prawdopodobne

Średnie

(dopuszczalne)

podjęcie leczenia,

zgłaszanie pracodawcy problemów

zdrowotnych,

zaniechanie gry, treningu w przypadku

odczuwania bólu w klatce piersiowej,

duszności, zawrotów głowy,

18. Wypadek drogowy Inne pojazdy

i przedmioty

znajdujące się na

drodze lub obok

drogi

Śmierć,

stłuczenia,

złamania,

zmiażdżenia

Duża Mało

prawdopodobne

Średnie

(dopuszczalne)

poruszanie się podczas podróży na mecze

i treningi sprawnym pojazdem,

przestrzeganie znaków drogowych,

dostosowywanie prędkości do warunków

panujących na drodze.

Źródło: opracowanie własne

29

Kubiak B., Śmierć wpisana jest w zawód piłkarza, artykuł z dnia 02.11.2012:

http://www.futbolnews.pl/informacje/aktualnosci-pilkarskie/art,4019,smierc-wpisana-jest-w-zawod-pilkarza.html

21

ROZDZIAŁ 3

ŚRODKI PROFILAKTYCZNE ZMNIEJSZAJĄCE RYZYKO

ZAWODOWE NA STANOWISKU PIŁKARZA

3.1 Sposoby minimalizacji ryzyka pod względem technicznym

i organizacyjnym.

Kluby piłkarskie powinny dokonywać oceny ryzyka, informować o nim swoich

piłkarzy oraz zapewnić im takie środki ochrony, które zminimalizują ryzyko wystąpienia

negatywnych zdarzeń. Wystąpienie urazu u jednego lub kilku piłkarzy zwykle utrudnia

osiąganie celów sportowych i finansowych. Ryzyko urazu u zawodników profesjonalnie

uprawiających piłkę nożną wynosi 6-9 urazów /1000 godzin aktywności - treningi

i mecze. W każdym zespole liczącym 25 zawodników można spodziewać się więc 45 urazów

na sezon. Połowa z nich stanowi kontuzje lekkie, powodujące przerwę w treningach krótszą

niż tydzień, jednak ok. 6-9 z nich to kontuzje poważne, wyłączające zawodnika na dłużej niż

miesiąc. Przeliczając na jednego zawodnika oznaczałoby to, że zawodnik może się

spodziewać średnio 1-2 drobnych urazów w każdym sezonie i jednej poważnej kontuzji raz

na trzy sezony. Jeśli chodzi o lokalizację to ponad połowa urazów w piłce nożnej to urazy

w obrębie kończyny dolnej. Zwykle są to urazy w obrębie uda, potem kolana i stawu

skokowego. Większość z nich to „naciągnięcia” i urazy przeciążeniowe30

.

Po wystąpieniu urazu piłkarz powinien mieć zapewnioną pełną diagnostykę, czyli

zapewnione zdjęcia rtg i rezonans magnetyczny. Ważne, aby w przypadku kontuzjowanych

zawodników cały czas wykonywać ćwiczenia pozostałych części ciała i dbać o kondycję

ogólną. Dzięki temu, w momencie gdy uraz wygoi się zawodnik będzie gotowy do gry.

U zawodników po kontuzji, przez powrotem do pełnej gry warto wykonać komplet badań

30

U. Zdanowicz, Jak radzić sobie z kontuzjami?, wywiad dla portalu www.pilkacv.pl, w dniu 18.02.2011 r.

22

biomechanicznych, które pozwalają na obiektywną ocenę gotowości zawodnika do pełnej

gry31

.

W tabeli poniżej wyróżniłem jeszcze dodatkowe środki jakie jeszcze można

zastosować w celu poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy piłkarzy.

Tabela 3 Środki ograniczające ryzyko zawodowe

TECHNICZNE:

zapewnienie właściwego odprowadzania cieczy z powierzchni podłóg i dróg komunikacyjnych,

stosowanie na podłogi i drogi komunikacyjne materiałów zapobiegających poślizgnięciu oraz łatwych do

czyszczenia,

usuwanie dziur, pęknięć, zużytych dywaników, wycieraczek,

zapewnienie specjalistycznych trenażerów,

użytkowanie sprzętu mającego oznakowanie EC,

zapewnienie odpowiedniego sprzętu przeciwpożarowego oraz jego systematyczne sprawdzanie

i konserwowanie,

właściwe oznakowanie dróg ewakuacji,

zainstalowanie systemów wentylacji ogólnej i miejscowej,

regularne kontrolowanie i czyszczenie systemu wentylacji wyciągowej w celu utrzymania jego

maksymalnej skuteczności,

zapewnienie odpowiedniej jakości strojów sportowych niezbędnych do ochrony piłkarza przed zimnem

i wilgocią,

zapewnienie wyposażenia stanowiska pracy w odpowiedni sprzęt treningowy,

zagwarantowanie projektu architektonicznego stadionu zapewniającego bezpieczeństwo.

ORGANIZACYJNE:

trenowanie zgodnie z instrukcjami trenerów,

zapewnienie odpowiedniej opieki medycznej: lekarzy i fizjoterapeutów,

przestrzeganie przez piłkarzy zaleceń dotyczących diety,

zapewnienie odpowiedniej ilości wody i napojów izotonicznych piłkarzom podczas treningów i meczy,

przekazywanie piłkarzom do informacji regulamin klubu, w szczególności z zakresie premiowania i karania,

ubezpieczanie piłkarzy od następstw nieszczęśliwych wypadków, w szczególności podczas udziału piłkarza

podczas testów w innym klubie,

dbanie o zachowanie przez pracowników klubu tajemnicy lekarskiej,

wdrażanie prewencyjnych programów treningowych mających na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia

kontuzji (proponowanego przez Komisję Medyczną FIFA zestawu ćwiczeń FIFA 11 +),

stosowanie metod i środków mających na celu zmniejszenie zakwaszenia mięśni,

czuwanie nad prawidłowym leczeniem kontuzji i rehabilitacją,

systematyczne szkolenie piłkarzy w zakresie ryzyka zawodowego,

31

U. Zdanowicz, Jak radzić sobie z kontuzjami?, wywiad dla portalu www.pilkacv.pl, w dniu 18.02.2011 r.

23

odpowiednie szkolenie piłkarzy,

stosowanie się piłkarzy i trenerów do instrukcji obsługi narzędzi i sprzętu treningowego,

przeprowadzanie regularnych badań lekarskich,

okresowe przeprowadzanie ankiet lub wywiadów z piłkarzami na temat bhp,

monitorowanie obciążenia pracą i systematyczne sprawdzanie, jak radzą sobie piłkarze, zarówno fizycznie

jak i psychicznie, w okresach bardzo dużego obciążenia treningami i grą,

ograniczanie godzin nadliczbowych do minimum i uzgadnianie form rekompensaty po okresach bardzo

dużego obciążenia meczami,

upewnienie się, że piłkarze mają wystarczające umiejętności do wykonywania swojej pracy,

upewnienie się, że istnieje równowaga między możliwościami piłkarza a wymaganiami związanymi z pracą

oraz że nie mają oni ani za dużo, ani za mało pracy,

zapewnianie piłkarzom systematycznych szkoleń i wsparcia, tak by radzili sobie ze swoimi zadaniami,

zapewnianie identyfikacji zagrożeń w miejscu pracy i zapobiegania im,

określanie w sposób jasny i wyraźny ról, funkcji i obowiązków piłkarzy,

zasięganie opinii piłkarzy i ich przedstawicieli o klubie, zakresie i ilości pracy,

przekazywanie odpowiedzialności i rozwiązywanie problemów piłkarzy,

zaufanie w umiejętności i kompetencje piłkarzy,

monitorowanie poziomu zadowolenia z pracy,

wcześniejsze planowanie i informowanie piłkarzy o grafiku treningów i meczy,

konsultowanie z piłkarzami grafiku treningów i meczy, a jeśli to możliwe, dopasowywanie czasu pracy do

potrzeb piłkarzy,

wprowadzanie elastycznego czasu pracy i środków prorodzinnych,

promowanie kultury szacunku,

zapewnianie ochrony piłkarzom szczególnie podatnym na stres (jak młodzi piłkarze), np. poprzez mentoring

lub wsparcie ze strony trenera,

opracowywanie i wdrażanie polityki anty-mobbingowej,

szkolenie trenerów w zakresie dawania konstruktywnych informacji zwrotnych, udzielania pochwał

i wspierania piłkarzy,

wdrożenie specjalnego szkolenia dla nowych piłkarzy; wykorzystanie doświadczonego personelu trenerów

do nauczania, nadzorowania i mentoringu nowych piłkarzy,

zapewnianie zwalnianym piłkarzom specjalnych szkoleń i doradztwa zawodowego w zakresie ich

przyszłych karier,

przeprowadzanie regularnej oceny ryzyka,

pomiar i monitorowanie parametrów środowiska pracy,

zapewnianie piłkarzom dostępu do odpowiednich instrukcji BHP,

stała ocena skuteczności środków zapobiegawczych,

kontrolowanie wpływu czasu i rozkładu godzin pracy na stan zdrowia piłkarzy,

upewnienie się, że wszyscy piłkarze, również obcokrajowcy nieznający języka urzędowego,

są poinformowani o potencjalnym ryzyku na stanowisku pracy oraz że zostały wprowadzone właściwe

24

środki ochronne zapewniające bezpieczeństwo o ochronę zdrowia,

wyznaczanie w klubie koordynatora ds. zdrowia i bezpieczeństwa, przeszkolonego w zakresie bhp,

respektowanie wszystkich obowiązujących norm higieniczno-sanitarnych,

regularne szkolenie piłkarzy w zakresie ryzyka na stanowisku pracy i zasad zdrowego stylu życia,

regularne badanie pracowników pod kątem zagrożeń dla zdrowia na ich stanowiskach pracy,

zapewnienie bezpiecznych przerw w pracy i ustalenie ich harmonogramu,

informowanie, instruowanie i szkolenie młodych piłkarzy oraz nadzorowanie ich treningu,

regularne czyszczenie podłóg w pomieszczeniach klubu, szczególnie wtedy, gdy może być mokra wskutek

procesów pracy; utrzymywanie powierzchni w stanie suchym,

zapewnienie regularnego sprawdzania stanu podłogi i dróg komunikacyjnych, ich właściwego oznakowania

i równomiernego oświetlenia,

zapewnienie piłkarzom odpowiedniego obuwia sportowego,

rozmieszczenie wyposażenia elektrycznego w taki sposób, aby kable elektryczne nie przeszkadzały

w przemieszczaniu się i nie leżały na drogach dla pieszych,

zapewnienie obsługi narzędzi i maszyn przez wyszkolonych trenerów i instruktorów,

przeprowadzenie, przed rozpoczęciem treningu, wzrokowej kontroli pod kątem występowania zagrożeń,

zapewnienie regularnego przeglądu sprzętu elektrycznego przez osoby z odpowiednimi uprawnieniami,

prowadzenie ćwiczeń sprawdzających gotowość piłkarzy w stanie zagrożenia,

zapewnienie prawidłowego oznakowania i magazynowania substancji i preparatów chemicznych,

szkolenie piłkarzy w zakresie obsługi urządzeń treningowych,

ograniczanie czasu przebywania piłkarzy w hałaśliwych obszarach,

właściwa organizacja działań w celu uniknięcia, na ile to możliwe, nadmiernego obciążenia treningiem,

zachęcanie piłkarzy do nieustannego rozwoju własnych umiejętności,

poszerzanie zakresu zadań w celu zwiększenia różnorodności treningu,

umożliwianie piłkarzom społecznej interakcji w klubie i poza nim, np. udostępniając pomieszczeń do

nieformalnych spotkań,

zwiększanie poczucia piłkarzy, że są współautorami końcowego sukcesu klubu np. podkreślając „szerszą

perspektywę” ich pracy, lepiej uwidaczniając ich wpływ i wkład w końcowy sukces,

opracowywanie i wdrażanie metod rozwiązywania konfliktów w grupie,

organizowanie spotkań i omawianie z piłkarzami istniejących problemów,

zapewnianie właściwego składu zespołu,

zapewnianie szkoleń w zakresie radzenia sobie z konfliktami interpersonalnymi,

upewnianie się, że trenerzy mają odpowiednie wykształcenie i kompetencje do kierowania piłkarzami,

wyraźna i otwarta komunikacja z trenerami, władzami klubu na temat wszelkich planowanych zmian

(w tym zwolnień) – przed, w trakcie i po sezonie,

umożliwianie piłkarzom dyskusji i wpływania na zmiany w klubie,

przechowywanie w wyznaczonym miejscu apteczek do udzielania pierwszej pomocy,

utrzymywanie miejsca treningu w należytym porządku,

zaniechanie treningu podczas niesprzyjającej pogody.

Źródło: opracowanie własne

25

3.2 Informowanie pracowników o ryzyku zawodowym.

Zgodnie z art. 226 ust. 2 Kodeksu Pracy pracodawca zobowiązany jest do

informowania pracownika o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz

o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Kluby piłkarskie muszą więc informować swoich

piłkarzy o zagrożeniach występujących na stanowisku ich pracy oraz o proponowanych

środkach profilaktycznych organizując szkolenia wstępne i okresowe. Podczas tych szkoleń

piłkarze poznają:

czynniki środowiska pracy mogące powodować zagrożenia dla ich bezpieczeństwa

i zdrowia,

odpowiednie środki i działania zapobiegające zagrożeniom,

przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

prawa i obowiązki w dziedzinie bhp,

umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych,

zasady postępowania w sytuacjach zagrożenia,

zasady udzielania pierwszej pomocy32

.

W celu skutecznego zaznajomienia piłkarzy z zasadami bhp należy stosować

różnorodne metody nauczania tj. wykłady, opowiadania, opisy, wyjaśnienia, pokazy,

instruktaże, dyskusja, pogadanka. Podczas szkoleń i wykładów duży nacisk należy postawić

na informacje o kontuzjach, które uniemożliwiają dalszą grę i dyskwalifikują zawodnika na

jakiś czas oraz o konieczności używania ochraniaczy i unikania agresywnej gry.

32

Opracowani na postawie § 3Rozporządzenia Ministra Gospodarski i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie

szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

26

ZAKOŃCZENIE

Sport ma swoje blaski i cienie. Wykonywanie zawodu piłkarza wiąże się z radością

z realizacji swojej pasji, zwycięstwami, sławą i pieniądzami. Niestety zdarza się podczas

sportowej kariery, że nie każdy będzie w stanie odnieść sukces w piłce nożnej. Doznanie

ciężkiej kontuzji, nadmierny stres, brak perspektyw zawodowych po zakończeniu kariery

sportowej to tylko nieliczne problemy z jakimi muszą poradzić sobie piłkarze w razie

nieszczęścia. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku piłkarza wykazała, że ryzyko

wypadku w pracy, czyli odniesienia kontuzji jest średnie. Piłkarze powinni być świadomi

ryzyka z jakim wiąże zawodowe uprawianie piłki nożnej. Przed podpisaniem kontraktu

z klubem piłkarze powinni skonsultować treść kontraktu z radcą prawnym, sprawdzić

czy klub posiada odpowiednią bazę treningową, wykwalifikowanych trenerów oraz sztab

medyczny.

Kluby piłkarskie powinny podnosić standardy bezpieczeństwa i higieny pracy.

W mediach wiele uwagi poświęca się na temat bezpieczeństwa na stadionach w związku

z negatywnym zachowaniem chuliganów. Mniej natomiast mówi się o zapewnianiu

piłkarzom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w klubach. Zawodnicy, którzy nie

otrzymują swoich wynagrodzeń są bardziej podatni na udział w ustawianie wyników meczów.

Im dłużej występują zaległości, tym większe ryzyko, że piłkarz zgodzi się

na propozycję uczestniczenia w manipulacji wynikami spotkań. Kluby ze względu na

oszczędności rezygnują zwykle z posiadania sztabu medycznego oraz ze stałej współpracy

z psychologami sportowymi. Niestety te działania mogą negatywnie wpłynąć

na piłkarzy, ponieważ mogą wydłużyć czas powrotu do zdrowia lub oznaczać przedwcześnie

zakończenie sportowej kariery.

Każdy odpowiedzialny za swoich piłkarzy klub powinien opracować analizę, ocenę

ryzyka zawodowego i zastosować takie środki profilaktyczne w celu zapewniania swoim

piłkarzom ochronę przed negatywnymi zdarzeniami, których prawdopodobieństwo

wystąpienia jest duże. Większość klubów, w szczególności tych z niższych lig, powinna

postępować w myśl zasady „Jesteśmy zbyt biedni aby chorować”.

27

LITERATURA

Wydawnictwa zwarte

1. Koradecka D., Bezpieczeństwo i higiena pracy, Centralny Instytut Ochrony Pracy,

Warszawa 2008.

2. Łobożewicz T., Bezpieczeństwo, higiena i ochrona zdrowia w sporcie, wychowaniu

fizycznym i turystyce, Wydawnictwo "Sport i Turystyka", Warszawa 1978.

3. Rączkowski B., BHP w praktyce, Wydawnictwo: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia

Kadr, Gdańsk 2009.

4. BHP 2011: podręczny zbiór przepisów, red. Michała Abramowskiego, stan prawny:

styczeń 2011 r., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011,

Czasopisma

1. Aktualności BHP: aktualności, przykłady, pytania i odpowiedzi, listy kontrolne, wzory,

dokumenty, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka, Warszawa 2010.

2. Specjalista ds. BHP: aktualności, przykłady, pytania i odpowiedzi, listy kontrolne, wzory,

dokumenty, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka", Warszawa 2007

Akty prawne i normy

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy, Dz. U. 1998 nr 21 poz. 94, stan prawny

na dzień 1 stycznia 2012 r.,

2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93,

stan prawny 01.01.2012,

3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie

klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz jej stosowania,

Dz.U. 2010 nr 82 poz. 537.

4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650.

5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 w sprawie

przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki

zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów

przewidzianych w Kodeksie pracy, Dz. U. 1996 nr 69 poz. 332.

6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia

w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, Dz. U. 2004 nr 180 poz. 1860.

28

Publikacje internetowe

1. http://www.ciop.pl/468.html

2. http://www.ciop.pl/22081.html

3. http://www.ciop.pl/26239

4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Piłka_nożna

5. http://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_Związek_Piłki_Nożnej

6. http://pl.wikipedia.org/wiki/Ryzyko_zawodowe

7. http://pl.wikipedia.org/wiki/Metody_analizy_ryzyka_zawodowego

8. http://www.pzp.info.pl/dzial/8/dzial_prawny_pzp/

9. http://www.futbolnews.pl/informacje/aktualnosci-pilkarskie/art,4019,smierc-wpisana-jest-

w-zawod-pilkarza.html

10. http://blogfcb.com/zawod-pilkarz-blaski-i-cienie/

11. http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,90440,5317359,Zawod__pilkarz__czyli_praca_na_boisku.html

12. http://www.pip.gov.pl/html/pl/prewencja/ocena_ryzyka_zawodowego/91000000.php

13. http://www.pip.gov.pl/html/pl/porady/07661005.htm

14. http://www3.pzpn.pl/index.php/Federacja/Dokumenty/Bezpieczenstwo-na-obiektach-

pilkarskich

15. http://www.portalbhp.pl/porady-bhp/ocena-ryzyka-zawodowego

16. http://www.poznan.oip.pl/cutenews/data/doc/ocena_ryzyka.pdf

17. http://osha.europa.eu/pl/topics/riskassessment/index_html

Wywiady

1. Jak sobie radzić z kontuzjami?, Dr U. Zdanowicz, 18.02.2011

http://www.pilkacv.pl/?sec=aktualnosci&act=pokaz&id=191

2. Wywiad z Michałem Gniatkowskim

cz. 1, 07-02-2012, http://www.pilkacv.pl/?sec=aktualnosci&act=pokaz&id=267

cz. 2, 28-02-2012, http://www.pilkacv.pl/?sec=aktualnosci&act=pokaz&id=270

cz. 3, 19-03-2012, http://www.pilkacv.pl/?sec=aktualnosci&act=pokaz&id=275

Rysunki:

1. Boisko piłkarskie – stanowisko pracy piłkarza.

Tabele:

1. Lista kontrolna.

2. Karta oceny ryzyka na stanowisku pracy – piłkarz zawodowy.

3. Środki ograniczające ryzyko zawodowe.