1

Ćwiczenia z analizy finansowejćwiczenia 2-14 (od 21.02.2011)

dr Katarzyna Kreczmańska-GigolKatedra Finansów SGH w Warszawie

2

Warunek w łaściwego wykorzystania sprawozdań finansowych

¡ Znajomość zawartości i mechanizmów tworzenia sprawozdańfinansowych

¡ Umiejętność analizy tych sprawozdań

3

Ocena wiarygodności i wypłacalności przedsiębiorstwa

¡ Analiza dokumentów¡ Analiza informacji uzyskanych z innych

źródeł (np. z raportów wywiadowni, od kontrahentów, z prasy itd.)

¡ Analiza sprawozdań finansowych

4

Podstawowe sprawozdania finansowe

¡ Bilans¡ Rachunek wyników¡ Rachunek przepływów pieniężnych

5

Cechy charakterystyczne sprawozdańfinansowych

¡ Bilans pokazuje stan aktywów i źródła jego finansowania. Dotyczy teraźniejszości. Jest to „zdjęcie” na dany moment.

¡ Rachunek zysków i strat pokazuje efekty prowadzonej działalności w danym okresie. Dotyczy przeszłości.

¡ Rachunek przepływów pieniężnych może pokazywać przepływy z przeszłości, ale może również dotyczyćprzyszłości, czyli planów przedsiębiorstwa.

6

Analiza finansowa

¡ Analiza wstępna (pierwotna)l Analiza bilansul Analiza rachunku wyników

¡ Analiza pogłębiona (wtórna)l Wskaźnikowa

Etap pierwszy analizy finansowej to:- Skompletowanie materiałów źródłowych- Ocena materiałów źródłowych pod kątem formalnym

(czy zostały sporządzone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, czy nie ma w nich błędów rachunkowych, czy są właściwie podpisane, czy jest opinia biegłego rewidenta badającego bilans firmy)

7

Analiza bilansu

8

Analiza wstępna¡ Polega na wstępnej ocenie bilansu i

rachunku wyników przedsiębiorstwa.¡ Jej celem jest ustalenie obszarów

dalszej pogłębionej analizy przedsiębiorstwa.

¡ Polega na:l odnalezieniu powiązań między różnymi

pozycjami sprawozdań finansowych,l ustaleniu znaczenia poszczególnych

pozycji,l dokonaniu oceny wzrostów lub spadków

wielkości liczbowych w sprawozdaniach.

9

Analiza pozioma bilansu

¡ Analiza dynamiki zmian sumy bilansowej oraz dynamiki zmian poszczególnych pozycji bilansu jest to analiza pozioma, czyli analiza porównawcza.

¡ Pozwala określić:l czy w danym okresie firma rozwijała swoją

działalność, czy też zmniejszała,l które ze sfer działalności firmy w danym okresie

zyskiwały na znaczeniu, a których znaczenie malało,l na jakim segmencie rynku firma była bardziej

aktywna, a na jakim ograniczała swoją działalność.

10

Tempo i dynamika zmian

¡ Tempo zmian - stosunek różnicy między wartością analizowanej wielkości w danym okresie a jej wartością w okresie bazowym do wartości w okresie bazowym. l Pokazuje ile razy przyrost absolutny badanego

zjawiska jest wyższy lub niższy od poziomu tego zjawiska w okresie podstawowym

l Najczęściej wyrażane jest w procentach

¡ Dynamika jest relacją między wartościąokreślonej pozycji w okresie bieżącym a wartością tej pozycji w okresie bazowym.

11

Zadanie 1. Analiza pozioma bilansu (aktywów i pasywów)

12

Analiza pionowa bilansu (procentowa, strukturalna)

¡ Analiza struktury bilansu, czyli analiza pionowa bilansu.

¡ Analiza pionowa bilansu polega na badaniu udziału poszczególnych pozycji bilansu w sumie bilansowej oraz wzajemnego stosunku poszczególnych pozycji bilansu.

¡ Pozwala określić, które sfery działalności firmy mają największe znaczenie.

13

Zadanie 2. Analiza pionowa bilansu (aktywów i pasywów)

14

Struktura pasywów

¡ Po stronie pasywów: źródła finansowania dzielą się na kapitały własne i zobowiązania. Skala zadłużenia nie powinna przekraczać łącznej wartości aktywów.

¡ Sytuacja bezpieczna jest wtedy, gdy pasywa bieżące stanowią najwyżej połowę bieżących (płynnych) aktywów.

¡ Przewaga bieżących zobowiązań nad bieżącymi aktywami może powodować kłopoty z utrzymaniem płynności finansowej.

¡ Kapitały własne powinny finansować co najmniej majątek trwały. Część majątku trwałego może byćfinansowana zobowiązaniami długoterminowymi, ale zadłużenie to nie powinno przekraczać środków własnych więcej niż dwukrotnie.

¡ Za minimalne bezpieczne warunki uważa się stan, gdy aktywa bieżące są finansowane przez pasywa bieżące, a środki trwałe i pozostałe aktywa są finansowane w 1/3 przez kapitały własne, a w 2/3 przez zadłużenie.

15

Kapitał obrotowy netto – podejście bilansowe

¡ Wartościowo - kapitał obrotowy netto jest częścią aktywów bieżących finansowaną kapitałami stałymi

Kapitał obrotowy netto = aktywa bieżące – pasywa bieżące¡ Aktywa bieżące to aktywa o okresie istnienia krótszym niż

rok – zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe (wraz z środkami pieniężnymi) i krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Jest to majątek obrotowy powiększony o krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czynne, a jednocześnie równe są one aktywom obrotowym pomniejszonym o należności od odbiorców odzyskiwane w okresie powyżej 12 miesięcy.

¡ Aktywa bieżące = zapasy + należności krótkoterminowe + inwestycje krótkoterminowe + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe – należności krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług powyżej 12 m-cy

¡ Pasywa bieżące = Zobowiązania krótkoterminowe + rezerwy na zobowiązania krótkoterminowe + rozliczenia międzyokresowe – zobowiązania wobec dostawców powyżej 12 m-cy

16

KON ujęcie kapita łoweKapitał obrotowy netto = pasywa stałe

– aktywa stałe¡ Pasywa stałe = kapitały własne +

rezerwy długoterminowe + zobowiązania długoterminowe + zobowiązania wobec dostawców powyżej 12 m-cy + rozliczenia międzyokresowe długoterminowe

¡ Aktywa stałe = Aktywa trwałe + należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 m-cy

17

Struktura kapitałowo-majątkowa

¡ Kapitał własny / aktywa stałe x 100%

¡ Kapitał stały / aktywa stałe x 100%¡ Zobowiązania

krótkoterminowe/aktywa obrotowe x 100%

¡ KON/Aktywa ogółem x 100%¡ KON/Aktywa bieżące x 100%¡ KON/(Zapasy + należności

krótkoterminowe) x 100%

18

Zadanie 3. Struktura kapi tałowo-majątkowa

19

Wskaźniki KON

¡ Kapitał obrotowy netto : ogółem roczne obroty = KON : SR

¡ Kapitał obrotowy netto: przeciętne miesięczne obroty = KON : PMO

¡ Kapitał obrotowy netto : (zapasy + należności) = KON : (Z + N)

¡ Kapitał obrotowy netto : aktywa ogółem = KON : A¡ Kapitał obrotowy netto : aktywa obrotowe = KON :

AO¡ (Gotówka + krótkoterminowe papiery wartościowe) :

kapitał obrotowy netto = ŚP : KON

¡ Przyrost kapitału obrotowego netto : zysk netto = delta KON : ZN

¡ Przyrost kapitału obrotowego netto : zobowiązania ogółem = delta KON : Z

20

Zadanie 4. Wskaźniki KON

21

Kapitał obrotowy netto : (zapasy + należności) = KON : (Z + N)

¡ Wartość tego wskaźnika powinna dla przedsiębiorstw przemysłowych wynosić co najmniej 0,5.

¡ Oznacza to, że przedsiębiorstwo powinno finansować kapitałem obrotowym netto co najmniej połowę zapasów i należności.

22

Kapitał obrotowy netto : aktywa ogółem = KON : A

¡ Wskaźnik ten pokazuje, w jakim stopniu kapitał obrotowy netto finansuje majątek przedsiębiorstwa.

¡ Kapitał obrotowy netto powinien stanowić minimum 5-10% aktywów ogółem.

23

Kapitał obrotowy netto : aktywa obrotowe = KON : AO¡ Wskaźnik ten pokazuje, w jakim stopniu kapitał obrotowy

netto finansuje majątek obrotowy przedsiębiorstwa.¡ Jeśli wartość tego wskaźnika wzrasta, to oznacza to

szybszy wzrost kapitału obrotowego netto niż wzrost aktywów bieżących. Przedsiębiorstwo może w mniejszym stopniu finansować się kredytem kupieckim.

¡ Spadek wskaźnika, może oznaczać, że przedsiębiorstwo nie reguluje terminowo swoich zobowiązań, ale może teżoznaczać, że jego pozycja na rynku umocniła się na tyle, że jego dostawcy oferują mu dłuższy kredyt kupiecki.

¡ W związku z tym sam spadek lub wzrost wskaźnika może być symptomem zarówno dobrych zmian w przedsiębiorstwie, jak i pogorszenia się jego sytuacji.

24

(Gotówka + krótkoterminowe papiery wartościowe) : kapitał obrotowy

netto = ŚP : KON¡ Wskaźnik ten pokazuje, jaka jest płynność

finansowa przedsiębiorstwa.¡ Jeśli wartość wskaźnika maleje, to jest to

zjawisko niekorzystne z punktu widzenia wierzycieli przedsiębiorstwa. Zmniejsza się bowiem wtedy prawdopodobieństwo zaspokojenia ich roszczeń w stosunku do przedsiębiorstwa w szybkim czasie.

25

Analiza rachunku zysków i strat

26

Analiza pozioma wyniku finansowego¡ Analiza pozioma rachunku wyników - to ocena dynamiki lub

tempa zmian poszczególnych wielkości.¡ Pozwala określić, jakie było tempo zmian (wzrostu lub spadku)

poszczególnych elementów rachunku wyników, przychodów lub kosztów. Przy tego rodzaju analizie muszą być brane pod uwagęanalogiczne okresy. Jeśli porównujemy wielkości w różnych okresach, to możemy jedynie określić jakie było tempo wzrostu lub spadku w badanym okresie - jaki procent.

¡ Analiza pozioma może być dokonywana w ujęciu nominalnym lub realnym. W ujęciu realnym uwzględnia się wpływ inflacji.Dynamika w ujęciu nominalnym = (wartość pozycji w okresie

badanym) : (wartość pozycji w okresie bazowym)Dynamika w ujęciu realnym = (dynamika w ujęciu nominalnym w %)

: (100 + stopa inflacji w %)¡ Wnioski z analizy poziomej pomagają ocenić, czy firma rozwijała

się, czy poprawiała swoją kondycję. Porównując do sytuacji innych firm w danej branży można porównać, czy rozwijała sięwolniej czy szybciej niż większość firm z tej samej branży, oraz czy poprawiała swoją kondycję bardziej lub słabiej niż inne firmy.

27

Zadanie 5. Analiza pozioma rachunku wyników

28

Analiza pionowa rachunku wyników

¡ Analiza pionowa rachunku wyników pozwala określić:l które pozycje w rachunku wyników

mają największy wpływ na jego kształt,l udział których kosztów i przychodów

był najwyższy w przychodach i kosztach ogółem.

Udział wybranej pozycji = (wartość wybranej pozycji) :

wartość odniesienia (np. przychody ogółem)

29

Wskaźniki struktury rachunku wyników

¡ Relacja zysku z działalności operacyjnej do zysku ze sprzedaży = zysk z działalności operacyjnej /zysk ze sprzedaży x 100%

¡ Relacja zysku brutto do zysku z działalności operacyjnej = zysk brutto/ zysk z działalności operacyjnej x 100%

¡ Relacja zysku brutto do zysku ze sprzedaży= zysk brutto/zysk ze sprzedaży x 100%

¡ Relacja zysku netto do zysku ze sprzedaży= zysk netto/ zysk ze sprzedaży x 100%

¡ Efektywna stopa opodatkowania = podatek dochodowy/ zysk brutto x 100%

30

Zadanie 6. Analiza pionowa rachunku wyników

31

Analiza przyczynowa rachunku wyników

¡ Szuka odpowiedzi na pytanie:l jakie były przyczyny tego, że wynik

finansowy przedsiębiorstwa ukształtował się na danym poziomie?

32

Zadanie 7. Analiza przyczynowa rachunku wyników

33

Analiza wskaźnikowa

34

Wskaźniki służące do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

¡ Wskaźniki płynności¡ Wskaźniki sprawności działania¡ Wskaźniki stopnia zadłużenia –

wspomagania finansowego¡ Wskaźniki zyskowności

35

Wskaźniki płynności

36

Pojęcie płynności finansowej

¡ Płynność finansowa, w znaczeniu krótkookresowym, jest to zdolność do dokonywania zakup ów, wtedy gdy sąpotrzebne i regul owania zobowiązańpieniężnych w terminie.

¡ Płynność finansowa w d ługim okresie jest to sytuacja, gdy przychody pieni ężne przewyższają łączne wymagania pieniężne. Jest to stan równowagi dochodowej.

37

Uwarunkowania płynności finansowej

Płynność finansowa przedsiębiorstwa uzależniona jest przede wszystkim od: - zdolności do generowania sprzeda ży,- skuteczności egzekwowania nal eżności, - dostępności źródeł finansowania.

38Ocena płynności

¡ wskaźnik płynności bieżącej = aktywa bieżące/pasywa bieżące

(gotówka + krótkoterminowe należności + zapasy + inne aktywa bieżące) :

(krótkoterminowe zobowiązania – zobowiązania z tyt. dostaw i usług pow. 12 mies. + rezerwy krótkoterminowe + rozlicz. międz.

Krótkoterm.)¡ wskaźnik szybki (płynności przyspieszonej) =

(aktywa bieżące – zapasy – rozliczenia międzyokresowe czynne) : bieżące pasywa

¡ Wskaźnik środków pieniężnych = inwestycje krótkoterminowe : zobowiązania bieżące

¡ Wskaźnik natychmiastowej płynności = (środki pieniężne i inne aktywa pieniężne ) : zobowiązania bieżące o okresie zapadalności do 3 miesięcy

¡Wskaźnik płynności bieżącej mówi o tym, ile razy bieżące aktywa pokrywająbieżące zobowiązania (min. 1,2), optymalna wielkość 1,2-2,0 (wg. niektórych 1,5-2,0).

¡ Wskaźnik szybki pokazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności (min. 1,0).

¡ Wskaźnik środków pieniężnych określa, jaka część zobowiązań może byćregulowana w oparciu o aktywa, które nie są związane w procesie operacyjnym, a mają postać gotówki lub jej substytutów

¡ Nie ma standardów określających wysokość wskaźnika natychmiastowej płynności. Należy porównywać go w czasie

39

Zadanie 8. Wyliczanie i interpretacja wskaźników płynności finansowej

40

Czynniki kształtujące płynnośćfinansową

¡ Ab/Zb = Ab/Ao x Ao/Zo x Zo/ZbAb./Zb. – wskaźnik bieżącej płynnościAb./Aog. – struktura aktywów Aog./Zog. – struktura źródeł

finansowania , mnożnik zadłużeniowy

Zog./Zb. – struktura zadłużenia

41

Zadanie 9. Sprawdzani e, jakie czynniki miały wpływ na p łynność

42

Wskaźniki sprawności działania

43

Wskaźniki sprawności działania

¡ wskaźnik obrotu zapasami w dniach (cykl zapasów w dniach)

1. (przeciętny stan zapasów : sprzedaż) x liczba dni w okresie

2. Cykl zapasów w dniach = średni stan zapasów / sprzedaż dzienna

3. Cykl zapasów w dniach= (średni stan zapasów/ koszty wytworzenia wyrobów gotowych) x liczba dni w badanym okresie

4. Cykl zapasów w dniach = średni stan zapasów / dzienne koszty wytworzenia

Dzienne koszty wytworzenia = koszty wytworzenia wyrobów gotowych/ liczba dni w badanym okresie

¡ Cykl zapasów wyrażony w dniach obrotu pokazuje , co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Jeśli cykl wynosi np. 50 dni, to odpowiada 50 dniom sprzedaży

44

Rotacja należności

¡ wskaźnik rotacji należności w dniach

(przeciętny stan należności : sprzedaż) x liczba dni w badanym okresie

Cykl należności w dniach = średni stan należności / sprzedaż dzienna

Wskaźnik ten określa liczbę dni sprzedaży za która nie uzyskano jeszcze zapłaty.Wielkość zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Należy porównywać go do przedsiębiorstw w tej samej klasie.

45

Cykl zobowiązań

¡ Cykl zobowiązań bieżących = (średni stan zobowiązań bieżących/ przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów) x liczba dni

¡ Cykl zobowiązań krótkoterminowych= średni stan zobowiązańkrótkoterminowych (bez kredytów, pożyczek i emisji papierów krótkoterminowych) / sprzedaż dziennaCykl zobowiązań krótkoterminowychwskazuje, jaki jest średni czas odraczania płatności zobowiązań. Im dłuższy czas tym mniejsze zapotrzebowanie na kapitałobrotowy netto

46

Cykl konwersji gotówki w przedsiębiorstwie

Cykl konwersji zapasów

Okres odroczenia płatności (cykl obrotu zobowiązań)

Cykl konwersji gotówki

Okres spływu należności

Cykl operacyjny

47

Cykl konwersji gotówki

¡ Jest to cykl kasowy netto.¡ Jest on różnicą między cyklem

obrotowym, czyli cyklem operacyjnym a cyklem obrotu zobowiązań, czyli odroczeniem spłaty zobowiązań wobec dostawców.

48

Cykl konwersji gotówki a zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto

¡ Cykl konwersji gotówki w dniach pokazuje jakie jest zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto liczone w dniach

49

Cykl kapitału obrotowego netto

¡ Cykl kapitału obrotowego netto = (średni poziom kapitału obrotowego netto / przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów) x liczba dni w badanym okresie

¡ Cykl ten informuje na ile dni obrotu wystarcza kapitał obrotowy netto

50

Cykl konwersji gotówki a cykl kapitału obrotowego nett o

¡ Jeśli zapotrzebowanie na kapitałobrotowy netto w dniach, czyli cykl konwersji gotówki w dniach jest dłuższy niż cykl kapitału obrotowego w dniach, to znaczy że w przedsiębiorstwie jest niedobór kapitału obrotowego netto (luka finansowa)

¡ Jeśli cykl konwersji gotówki jest krótszy niż cykl kapitału obrotowego netto, to znaczy że w przedsiębiorstwie jest nadmiar kapitału obrotowego netto (nie ma niedoboru – nadwyżka finansowa)

51Pokazuje czas, jaki firma potrzebuje na regulowanie zobowiązań

(Zobowiązania wobec dostawców/zakupy)* 360

Okres płacenia zobowiązań

11

Ile razy w ciągu roku firma spłaci zobowiązania

Zakupy/ zobowiązania wobec dostawców

Obrót zobowiązańhandlowych

10

Mierzy czas, w którym przeciętnie materiały pozostają w firmie

(Materiały/sprzedaż)*360Szybkość obrotu materiałów

9

Ile razy w ciągu roku firma obróciła wyrobami gotowymi

(Wyroby gotowe/sprzedaż)* 360

Szybkość obrotu wyrobów gotowych

8

Mierzy czas, w którym przeciętna pozycja pozostaje na stanie zapasów

(Zapasy/koszty sprzedaży)*360

Obrót zapasami w dniach

7

Pokazuje ile razy w ciągu roku firma obróciła zapasami

Koszt sprzedaży/zapasyObrót zapasami6

Obrazuje cykl ściągania należności w dniach

(Należności/sprzedaż)*360Cykl należności w dniach

5

Pokazuje ile razy w ciągu roku firma obróciła należnościami

Sprzedaż na kredyt/należności

Obrót należności4

Pokazuje stopień pokrycia gotówkązobowiązań wobec dostawców

Środki pieniężne/zobowiązania wobec dostawców

Wskaźnik gotówki3

Jest miarą płynności znacznie węższąniż wskaźnik bieżący

Aktywa łatwe do upłynnienia/ bieżące zobowiązania

Wskaźnik płynności szybki

2

Mierzy zdolność firmy do zdobycia gotówki w celu wywiązania się ze zobowiązań

Bieżące aktywa/bieżące zobowiązania

Wskaźnik płynności bieżący

1

Treść wskaźnikaMetoda kalkulacjiNazwa wskaźnikaLp.

52

Wskaźniki zadłużenia (wspomagania finansowego)

53

Ocena wypłacalności - Wskaźniki poziomu zad łużenia

¡ Wskaźnik ogólnego zadłużenia =(zobowiązania + rezerwy na zobowiązania) : aktywa ogółem

¡ Wskaźnik ten obrazuje własnościową strukturę finansowania aktywów.

¡ Określa w jakim stopniu majątek przedsiębiorstwa jest finansowany kapitałami obcymi.

¡ Zbyt wysoki wskaźnik świadczy o dużym ryzyku finansowym i informuje, że przedsiębiorstwo może stać się niewypłacalne, czyli utraci zdolność do zwrotu długów.

¡ Zgodnie ze złotą regułą finansowania wskaźnik ten powinien kształtować się na poziomie maksymalnie 0,5.

¡ Według standardów zachodnich w przedsiębiorstwie, w którym została zachowana równowaga pomiędzy kapitałem obcym i kapitałem własnym, wskaźnik ten powinien oscylowaćw przedziale 0,57-0,67.

¡ Wielkość tego wskaźnika zależy również od wielkości przedsiębiorstwa. W przypadku dużych przedsiębiorstw zadłużenie może być wyższe niż w przypadku małych przedsiębiorstw.

54

Wskaźniki wypłacalności -Wskaźniki poziomu zad łużenia

¡ Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego =(Zobowiązania + rezerwy na zobowiązania) : kapitał własny

¡ Wskaźnik ten określa stopień zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitału własnego, czyli możliwość pokrycia zobowiązań kapitałami własnymi.

¡ Jeśli przedsiębiorstwa przekraczają racjonalny poziom tego wskaźnika, to mają problemy z uzyskiwaniem finansowania w instytucjach finansowych.

¡ Dla małych przedsiębiorstw w USA przyjmuje się proporcję3:1, czyli struktura kapitałów to – 25% kapitały własne i 75% zadłużenie. Akceptowanie tak wysokiego poziomu zadłużenia wynika z istnienia rządowych funduszy gwarancyjnych dla małych i średnich przedsiębiorstw.

¡ Dla dużych i średnich firm relacja ta jest mniej korzystna. Kredytobiorcy rzadko akceptują sytuację, gdy zadłużenie przekracza kapitały własne.

55

Wskaźniki wypłacalności -Wskaźniki poziomu zad łużenia

¡ Wskaźnik udziału zobowiązańpowyżej 1 roku w zobowiązaniach ogółem =Zobowiązania powyżej 1 roku : zobowiązania

ogółem¡ Do zobowiązań powyżej roku zalicza się:

rezerwy długoterminowe, zobowiązania długoterminowe, zobowiązania z tytułu dostaw i usług powyżej 12 m-cy oraz rozliczenia międzyokresowe długoterminowe. Im wyższy ten wskaźnik, tym bezpieczeństwo przedsiębiorstwa większe.

56

Wskaźniki wypłacalności -Wskaźniki poziomu zad łużenia

¡ Wskaźnik zadłużenia długoterminowego, czyli wskaźnik długu = Zobowiązania długoterminowe : kapitał własny

¡ Zobowiązania długoterminowe to kredyty i pożyczki długoterminowe, wyemitowane obligacje i inne długi, których czas zwrotu jest dłuższy niżrok bilansowy.

¡ Wskaźnik ten pokazuje strukturę kapitałów stałych.¡ Zadowalający jego poziom to wynik struktury 33:67, czyli wynosi 0,5.¡ Wskaźnik wyższy od 1,0 świadczy o tym, że zobowiązania

długoterminowe są wyższe od kapitałów własnych.¡ Racjonalny wskaźnik długu powinien mieścić się w przedziale 0,5-1,0.

Firmy z wyższym wskaźnikiem są uważane za nadmiernie zadłużone.¡ Do określenia wskaźnika długu używa się terminu dźwignia lub lewar.

Racjonalne proporcje zadłużenia i kapitału własnego podnoszą zyski przedsiębiorstwa, a co się z tym wiąże stopę zwrotu z kapitału stałego.

¡ Efekt dźwigni finansowej działa dopóki wskaźnik rentowności kapitału stałego jest wyższy niż stopa procentowa od zaciąganych kredytów.

57

Wskaźniki wypłacalności -Wskaźniki poziomu zad łużenia

¡ Wskaźnik poziomu zadłużenia rzeczowych aktywów trwałych =Rzeczowe aktywa trwałe : zobowiązania długoterminowe

¡ Wskaźnik ten informuje o stopniu zabezpieczenia zobowiązań długoterminowych przez rzeczowe aktywa trwałe.

¡ Aktywa te wykorzystywane są jako główne zabezpieczenia rzeczowe zaciąganych kredytów i pożyczek. Mają znacznie wyższą wartość wtedy, gdy przedsiębiorstwo działa niżwówczas, gdy przestaje działać. Roszczenia kredytodawcy mogą pochłaniać znaczna część zlikwidowanego majątku przedsiębiorstwa.

¡ Wartość zastawcza rzeczowych aktywów trwałych może wynosić od 1,5 do 6- krotnej wartości zaciąganych kredytów.

¡ Im wyższe ryzyko tym lepiej musi być zabezpieczony kredyt.

58

Ocena wypłacalności – wskaźniki stopnia pokrycia

Wskaźniki pokrycia długu:¡ wskaźnik kapitałowy = (kapitał własny : aktywa ogółem) x 100¡ wskaźnik wiarygodności kredytowej (wskaźnik pokrycia obsługi długu I) =

(zysk brutto + odsetki) : (rata spłaty kredytu + odsetki)¡ W liczniku pokazany jest zysk, jaki generuje przedsiębiorstwo, ale część tego

zysku oddaje dawcom kapitału w postaci odsetek. Są one kosztem pomniejszającym dochód do opodatkowania. W mianowniku znajduje się kwota obsługi długu, czyli raty kapitałowe plus odsetki.

¡ Określa on stopień zabezpieczenia obsługi tych zobowiązań.¡ Wysokość wskaźnika zależy od kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Powinna

być większa od 1.¡ Bank Światowy za minimum przyjmuje poziom 1,3. Poziom optymalny jest

według niego – 2,5. Oznacza to, że nawet jeśli zysk spadnie o 50%, to i tak przedsiębiorstwo będzie zdolne do spłaty kredytu.

¡ W krajach wysoko rozwiniętych w liczniku wskaźnika pokrycia długu wykorzystuje się EBIT, czyli zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem, lub EBITDA, czyli zysk przed spłata odsetek i opodatkowaniem powiększony o amortyzację.

59

Ocena wypłacalności – wskaźniki stopnia pokrycia

¡ Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych = (zysk brutto + odsetki) : odsetki

¡ LubWskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych =

EBIT:odsetki

¡ Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych pokazuje jaka jest zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania odsetek.

¡ Jeśli wielkość tego wskaźnika wynosi 1, to oznacza, że sfinansowane z kredytu przedsiębiorstwo przynosi zysk pokrywający tylko koszty obsługi kredytu.

¡ Średnia norma tego wskaźnika wynosi 4-5. W praktyce racjonalne granice tego wskaźnika wyznaczają: poziom zadłużenia przedsiębiorstwa, stopy kredytowe oraz poziom generowanego zysku.

60

Ocena wypłacalności – wskaźniki stopnia pokrycia

¡ Wskaźnik pokrycia obsługi długu z nadwyżki finansowej =

(zysk netto + amortyzacja) : (raty kapitałowe +odsetki)¡ Najbardziej praktyczny i ważny wskaźnik wiarygodności

kredytowej.¡ Wartość normatywna tego wskaźnika wynosi 1,5.

Oznacza to, że suma zysku netto i amortyzacji powinna być co najmniej o 50% wyższa niż roczna rata kredytu wraz z odsetkami.

¡ Przy niższym wskaźniku uznaje się, że jeśli inwestycja będzie finansowana kredytem, to jest to przedsięwzięcie o podwyższonym ryzykiem. Konieczne będzie przedstawienie dodatkowych zabezpieczeń.

61

Ocena wypłacalności – wskaźniki stopnia pokrycia

¡ Wskaźnik wiarygodności kredytowej = (zysk brutto + odsetki + amortyzacja) : (raty

kapitałowe + odsetki)¡ Tak obliczony wskaźnik może być

porównywany w układzie międzynarodowym, ponieważ pomija zróżnicowanie rozwiązańpodatkowych w różnych krajach.

62

Wskaźniki obrazujące dobór i zarządzanie funduszami

Pokazuje cenę odtworzenia majątku firmy

(Rynkowa wartość długu + kapitał własny)/ koszty wymiany majątku

Wskaźnik Tobin’s q7

j.w.Zysk netto/ (raty kapitałowe i odsetki)

II- wskaźnik pokrycia obsługi długu

6

Pokazuje w jaki sposób dochód z działalności pokrywa obsługę długu wraz z odsetkami

Zysk operacyjny/(raty kapitałowe + odsetki)

I -wskaźnik pokrycia obsługi długu

5

% pokrycia zobowiązańodsetkowych wygenerowanym strumieniem gotówki

(Gotówka z działalności + odsetki)/odsetki

Pokrycie zobowiązańodsetkowych gotówką z działalności

4

% pokrycia zobowiązańodsetkowych zyskiem operacyjnym

(Zysk operacyjny + odsetki)/odsetki

Pokrycie zobowiązańodsetkowych

3

Stosunek zadłużenia firmy do kapitałów

Zobowiązania/Kapitał własnyWskaźnik dług/kapitałwłasny

2

Jak część aktywów firmy jest finansowana długiem

Zobowiązania /aktywaWskaźnik długu1

Treść wskaźnikaMetoda kalkulacjiNazwa wskaźnikaLp.

63

Wskaźniki rentowności (zyskowności)

64

Do obliczenia rentowności mogą byćwykorzystywane różne kategorie zysku

¡ Zysk z działalności operacyjnej¡ Zysk z działalności operacyjnej + amortyzacja¡ Zysk brutto¡ Zysk netto¡ Zysk netto + amortyzacja¡ Zysk brutto + odsetki, czyli zysk przed spłatą

odsetek i opodatkowaniem (EBIT)¡ Zysk brutto + odsetki + amortyzacja (EBITDA)¡ Zysk brutto + odsetki +amortyzacja + opłaty

leasingowe (EBITDAR)¡ Zysk brutto + odsetki +opłata związana z

wyczerpywalnością zasobów naturalnych + amortyzacja (EBIT(D)DAR

65

Prezentuje rentowność widzianąprzez właściciela, bo uwzględnia rentowność przed podziałem zysku

Zysk netto/sprzedażStopa zysku netto3

Pokazuje zysk ekonomiczny firmy w stosunku do lokaty w aktywa

Zysk operacyjny/ aktywaSiła zarobkowa4

Pokazuje zysk netto firmy w stosunku do lokaty w aktywa

Zysk netto/aktywaZyskownośćaktywów

5

Pokazuje korzyści właścicieli z poniesionych na firmę nakładów

Zysk netto/Kapitały własneZyskownośćkapitału własnego

6

Obrazuje zysk firmy pochodzący z dostarczania jej produktów i usług dla klientów

Zysk operacyjny/sprzedażStopa zysku operacyjnego

2

Ocenia politykę cenową firmy w odniesieniu do jej kosztów produkcji. Mierzy zysk firmy po spłaceniu jej wierzycieli, ale przed opłaceniem podatków

Zysk brutto/sprzedażStopa zysku brutto1

Treść wskaźnikaMetoda kalkulacjiNazwa wskaźnikaLp.

66

Rentowność sprzedaży¡ Stopa marży brutto = zysk brutto ze sprzedaży : przychody ze sprzedaży produktów, towarów i

materiałów¡ Lub strata brutto ze sprzedaży : przychody netto ze sprzedaży produktów,

towarów i materiałów(deficytowość sprzedaży)¡ Stopa marży brutto informuje, ile zysku brutto ze sprzedaży (marży)

odniesionego do obrotu pozostaje po pokryciu kosztów wytworzenia produktów.

¡ Część marży przeznaczona jest na pokrycie kosztów ogólnego zarządu i kosztów sprzedaży. Pozostałą część stanowi zysk (stratę) ze sprzedaży.

¡ Rentowność sprzedaży = zysk ze sprzedaży : przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

¡ Rentowności sprzedaży pokazuje, jak przedsiębiorstwo radzi sobie na rynku produktów, które oferuje klientom.

¡ Jest wyrazem: ilości sprzedanych produktów, struktury asortymentu, polityki cen oraz poziomu jednostkowych kosztów własnych.

¡ Poziom wskaźnika rentowności sprzedaży jest uzależniony od rodzaju prowadzonej działalności i specyfiki branży. Znajduje w nim odzwierciedlenie pozycja firmy na rynku produktów, wyrobów, usług realizowanych w ramach działalności podstawowej.

67

Rentowność operacyjna sprzedaży

¡ Rentowność operacyjna sprzedaży = zysk z działalności operacyjnej : (przychody netto

ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + pozostałe przychody operacyjne)

¡ Jest zdeterminowana rentownością sprzedaży produktów i wynikiem pozostałej działalności operacyjnej.

¡ Może on znacznie zmniejszać lub zwiększać zysk ze sprzedaży poprzez wynik operacji sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, ujęcie rezerw ograniczających ryzyko funkcjonowania firmy oraz kosztów amortyzacji ponadnormatywnej i rezerw osłaniających zysk przed podziałem. Okresowo może występować sytuacja odwrotna, gdy przedsiębiorstwo sprzeda z zyskiem majątek rzeczowy, rozwiąże niewykorzystane rezerwy , otrzyma dotacje lub wniesie aportem majątek do spółek zależnych.

68

Rentowność sprzedaży brutto

¡ Rentowność sprzedaży brutto =Zysk brutto : (przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + pozostałe przychody operacyjne + przychody finansowe

+ zyski nadzwyczajne)¡ Rentowność sprzedaży brutto w pojedynczych

firmach jest zazwyczaj niższa od rentowności operacyjnej. Ponieważ koszty finansowe odzwierciedlające politykę doboru źródełfinansowania przewyższają przychody finansowe.

¡ Natomiast holdingi, które uzyskują przychody finansowe z dywidend i udziałów w zyskach spółek zależnych , odsetek od pożyczek oraz dyskonta od papierów dłużnych tych spółek, mają rentowności sprzedaży brutto wyższą od rentowności operacyjnej sprzedaży.

69

Rentowność sprzedaży netto¡ Rentowność sprzedaży inaczej zwrot ze sprzedaży = zysk netto : (przychody netto ze sprzedaży produktów,

towarów i materiałów + pozostałe przychody operacyjne + przychody finansowe + zyski

nadzwyczajne)¡ Informuje o udziale zysku netto w wartości sprzedaży. ¡ Im niższy wskaźnik rentowności, tym większa wartość

sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku.

¡ Wyższa wartość wskaźnika oznacza korzystniejsząsytuacje dla firmy.

¡ Zwykle gałęzie wysoko kapitałochłonne, o długim cyklu produkcyjnym, angażujące wysoki kapitał obrotowy, cechują się niższą rentownością niż gałęzie o dużym zaangażowaniu wysoko wykwalifikowanej kadry i krótkim cyklu operacyjnym.

¡ Różnica między rentownością sprzedaży brutto i netto jest wyrazem polityki fiskalnej państwa i może wynikać z bardzo wysokiej stopy podatkowej lub z poziomu kosztów, które prawo nie uznaje jako koszty uzyskania przychodów.

70

Rentowność sprzedaży przy wykorzystaniu EBIT

¡ Rentowność brutto = zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem : (przychody netto ze sprzedaży + pozostałe przychody operacyjne + przychody finansowe + zyski nadzwyczajne)

¡ W liczniku znajduje się pełny zysk wygenerowany przez przedsiębiorstwo.

¡ Część tego zysku jest transferowana do dawcy kapitałów w postaci odsetek lub dyskonta od papierów dłużnych.

¡ Koszty korzystania z tego kapitału pomniejszająpodstawę opodatkowania, co oznacza, że w części ciężar korzystania z kapitałów obcych bierze na siebie Skarb Państwa. Na tym polega efekt tarczy podatkowej.

71

Wskaźnik rentowności operacyjnej ustalony przy uwzględnieniu

amortyzacji

¡ Rentowność operacyjna = (zysk z działalności operacyjnej + amortyzacja) : (przychody netto ze sprzedaży + pozostałe przychody

operacyjne)¡ W liczniku ujęty jest łączny zysk –

bieżący i cząstka zysków wygenerowanych w poprzednich okresach, wydanych na zakup aktywów trwałych, która zwraca się poprzez ich amortyzowanie.

72

Czynniki mające wpływ na rentownośćsprzedaży

¡ Koszty jednostkowe wytwarzania poszczególnych produktów

¡ Liczba sprzedanych produktów, która wiąże się z efektem skali i relatywnej obniżce kosztów stałych

¡ Rodzaj działalności i związana z nim jednostkowa rentowność produktów

¡ Struktura asortymentowa sprzedaży¡ Polityka cenowa przedsiębiorstwa¡ Polityka marketingowa¡ Koniunktura gospodarcza¡ Struktura tworzenia rachunku wyników¡ Poziom obciążeń zysku brutto na rzecz budżetu¡ Wielkość przedsiębiorstwa i skala transferów pomiędzy

nim a jednostkami zależnymi¡ Polityka doboru źródeł finansowania¡ Polityka podatkowa przedsiębiorstwa

73

Dynamiczne ujęcie rentowności sprzedaży

¡ Wskaźnik pieniężnej wydajności sprzedaży

¡ Gotówkowa rentowność sprzedaży = dodatnie przepływy pieniężne netto z działalności

operacyjnej : przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

¡ Wskaźnik ten informuje, ile gotówki wygenerowano z każdej złotówki przychodów ze sprzedaży.

¡ Gotówkowa deficytowość sprzedaży =ujemne przepływy pieniężne netto z działalności

operacyjnej : przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

¡ Wskaźnik ten pokazuje, jaki jest poziom niedoboru gotówki w relacji do obrotu ujętego memoriałowo.

¡ W długim okresie generowane nadwyżki pieniężne powinny wykazywać tendencję zbieżną z kształtowaniem się zysku.

74

Rentowność aktywów

¡ wskaźnik rentowności aktywów ROA = (wynik finansowy : aktywa) x 100%¡ ROA netto = (zysk netto : średni stan

aktywów) x 100%¡ Wskaźnik ten nazywany jest stopą zwrotu

z aktywów.¡ Pokazuje, jaka jest zdolność aktywów

przedsiębiorstwa do generowania zysku, czyli jak efektywnie firma zarządza aktywami.

¡ Im wyższa wartość wskaźnika, tym korzystniejsza sytuacja firmy.

75

Rentowność aktywów przy wykorzystaniu zysku operacyjnego

¡ Oblicza się ten wskaźnik przede wszystkim wówczas, gdy przedsiębiorstwo przynosi straty.

ROAo = (zysk z działalności operacyjnej : średni stan

aktywów ogółem) x 100%¡ Przy tym wskaźniku eliminuje się

skutki polityki doboru źródełfinansowania lub braku płynności.

76

Inne ujęcia wskaźnika ROA

¡ Zamiast zysku netto uwzględnia się tzw. zdolność do finansowania przedsiębiorstwa, czyli zysk netto + amortyzacja.

ROA = [(zysk netto +amortyzacja) :średni stan aktywów ogółem] x 100%

¡ Zamiast zysku netto uwzględnia się EBITROA = (EBIT: średni stan aktywów

ogółem) x 100%

77

Stopień efektywności poszczególnych aktywów

¡ Rentowność aktywów trwałych = (zysk netto: średni stan aktywów trwałych) x 100%

¡ Rentowność aktywów obrotowych = (zysk netto: średni stan aktywów obrotowych) x 100%

¡ Wskaźniki te określają zdolnośćaktywów trwałych i obrotowych do generowania zysku netto. Wykorzystywane są do oceny zdolności firmy do zwrotu długów

78

Statyczne stopy zwrotu z aktywów

¡ Pieniężna stopa zwrotu z aktywów = przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej : średni stan aktywów ogółem

¡ Pieniężna stopa zwrotu z aktywów trwałych = przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej: średni stan aktywów trwałych

¡ Pieniężna stopa zwrotu z aktywów obrotowych= przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej : średni stan aktywów obrotowych

¡ Pieniężne stopy zwrotu z aktywów pokazują, jaka jest zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania dodatnich przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej.

¡ Informują, ile gotówki operacyjnej przypada na 1 złśrodków zaangażowanych w określone aktywa przedsiębiorstwa.

79

Rentowność kapitału własnego, inaczej rentowność finansowa

¡ wskaźnik rentowności kapitałów ROE = (wynik finansowy : kapitał

własny) x 100%¡ Rentowność kapitału własnego ROE

= (zysk netto : średni stan kapitału własnego) x 100%

¡ Im wartość wskaźnika wyższa, tym sytuacja finansowa przedsiębiorstwa

i jego właścicieli lepsza

80

¡ Stopę zwrotu z kapitałów własnych można przedstawić jako iloczyn rentowności aktywów i struktury źródełich finansowania

Zysk netto/ średni stan kapitału własnego = (zysk netto/średni stan aktywów ogółem) x (średni stan aktywów ogółem/średni stan kapitału własnego)

81

Wskaźniki efektywności zatrudnienia:¡ wskaźnik 1= aktywa : liczba etatów¡ wskaźnik 2= wynik finansowy : liczba etatów¡ Wskaźniki efektywności, wskaźniki zyskowności określają na ile

efektywna , zyskowna jest działalność firmy.¡ Bazą odniesienia dla wskaźników efektywności jest czas, plan

lub normatyw. Sprawdza się, czy na przestrzeni badanego czasu wskaźniki uległy polepszeniu lub pogorszeniu, czy są zgodne z zaplanowanymi lub z wartością uznawaną za normę.