�

�

�

Zamieszkanie w innym kraju wymaga odwagi. Stwarza jednak również niezwykłe możliwości oraz stanowi początek czegoś zupełnie nowego. Daj sobie trochę czasu aby dowiedzieć się czego możesz oczekiwać – i czego będą oczekiwać od ciebie inni – a łatwiej ci będzie wykorzystać większość nowych możliwości. Ten folder pomoże ci przezwyciężyć rozmaite trudności stojące przed osobą rozpoczyna-jącą życie w nowym kraju. Znajdziesz tu odpowiedzi na pytania zadawane najczęściej przez wszystkich, którzy przyjeżdżają do Islandii. Są tu informacje do-tyczące zatrudnienia i pracy, podstawowe fakty oraz praktyczne źródła przydatnych informacji.

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4Praca w Islandii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Podatki i prawa pracowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . .�4Zamieszkanie i koszty utrzymania . . . . . . . . . . . . . .�9Rejestracja w charakterze legalnego rezydenta w Islandii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .��Zasiłek dla bezrobotnych i ubezpieczenie spo-łeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �6Edukacja w Islandii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .�0Islandzki dla obcokrajowców . . . . . . . . . . . . . . . . . . ��Ważne informacje kontaktowe …………… �5

4

Geografia Islandia, położona na północnym Atlantyku, ze swoją powierzchnią 103,000 km kw., jest drugą największą wyspą Europy. Około 75% powierzchni kraju leży na wysokości ponad 200 m nad poziomem morza; większość z tego stanowią wyniosłe płaskowyże i góry. Lo-dowce pokrywają 11,200 km kw., podczas gdy obszary rolnicze to tylko 1,400 km kw. Zamieszkane są wyłącznie wybrzeża; wyżynny i górski środek wyspy jest niezamieszkany.

KlimatWbrew panującemu przekonaniu, Islandia charakteryzuje się raczej łagodnym klimatem typowym dla obszaru nadbrzeżnego. Średnia letnia temperatura w stolicy kraju Rejkiawiku to 10.6°C (w lipcu) Naj-wyższa zanotowana temperatura w stolicy to 24.7°C. Średnie tempe-ratury w zimie w Rejkiawiku wynoszą około 0°C w styczniu. Odnoga Prądu Zatokowego przepływa wzdłuż zachodniego wybrzeża, co ogromnie wpływa na klimat. Prąd ten przynosi łagodne powietrze znad Atlantyku, które w zetknięciu z zimnym arktycznym powie-trzem powoduje częste zmiany pogody i silny wiatr. Ponadto, opady występują znacznie częściej w południowej i zachodniej części, niż na północy wyspy.W lecie noce są jaśniejsze na całej Islandii, zaś w czerwcu słońce nigdy nie zachodzi do końca.

HistoriaWedług starożytnych źródeł pisanych, w 874 r. pierwszym stałym

osadnikiem na Islandii stał się norweski przywódca Ingólfur Arnar-son. Przez następne stulecia osiedlała się na wyspie ludność pocho-dzenia nordyckiego i galijskiego. W 1926 r., Islandia znalazła się pod panowaniem norweskim, a następnie duńskim. 17 czerwca 1944 r. Islandia stała się niepodległą republiką z własna konstytucją i parla-mentarnym systemem rządowym. Islandczycy obchodzą dzień 17 czerwca jako Dzień Niepodległości. Przez całe wieki Islandia należała do najbiedniejszych krajów Euro-py, zaś populacja nigdy nie przekraczała 70.000 mieszkańców. W dwudziestym wieku miała tu miejsce rewolucja przemysłowa po-stępująca wraz z industrializacją floty rybackiej. W ciągu niecałych 100 lat społeczność Islandii przeszła radykalną transformację, stając się jednym z najbogatszych narodów na świecie, zaś obecna liczba mieszkańców wynosi około 300.000.Obecnie Islandia jest wysoko rozwiniętym krajem, piątym na świecie pod względem produktu krajowego brutto na jednego mieszkań-ca oraz drugim pod względem rozwoju społecznego. Islandia jest członkiem ONZ, NATO, EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu), EEA (Europejski Obszar Gospodarczy), oraz OECD (Organi-zacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju).

Rząd Zgodnie z islandzką konstytucją, organy władzy dzielą się na: usta-wodawcze, sądownicze i wykonawcze. Althingi (parlament), stanowi władzę ustawodawczą. Składa się z 63 członków pochodzących z 6 okręgów, wybieranych w trybie powszechnego głosowania na okres

5

6

4 lat. Każdy, kto ma prawo głosu może kandydować do parlamentu. Większość władzy wykonawczej leży w rękach Rządu. Ministerstwa, dyrektoriaty oraz pozostałe rządowe agencje tworzą i wprowadzają w życie przepisy prawne. Rząd sprawuje władzę do czasu kolejnych wyborów lub sformowania nowego rządu. Obecnie jest jedenastu ministrów oraz premier. Ministrowie zwykle obradują w Althingi. .Władza sądownicza znajduje się w rękach Sądu Najwyższego i są-dów okręgowych. Prezydent wybierany jest w głosowaniu bezpo-średnim na okres 4 lat, bez limitu czasu sprawowania urzędu. Rola prezydenta sprowadza się głównie do funkcji reprezentacyjnych. Islandia posiada powszechne prawo wyborcze, co oznacza, że każ-dy obywatel Islandii może głosować w wyborach parlamentarnych. Obcokrajowcy, którzy od 5 lat posiadają status legalnego rezydenta, mogą wziąć udział w wyborach samorządowych. Obywatele duńscy, fińscy, norwescy, i szwedzcy mogą głosować po upływie 3 lat od mo-mentu uzyskania statusu legalnego rezydenta. W ogólnokrajowych wyborach narodowych prawo głosu mają tylko Islandczycy.

JęzykIslandzki jest jednym z języków nordyckich, przypomina norweski, którym posługiwano się w dawnych czasach. Islandzki, będąc języ-kiem urzędowym, jest w zasadzie jedynym językiem używanym we wszystkich obszarach życia codziennego na Islandii. Zdecydowana większość Islandczyków mówi również po angielsku, a także po duń-sku i w innych skandynawskich językach. Zwykle dostateczna zna-jomość tych języków jest warunkiem wstępnym do uzyskania wielu niewykwalifikowanych i technicznych prac w Islandzki. Znajomość języka islandzkiego nie jest wymagana, daje jednak wielką przewa-gę i potęguje szanse na znalezienie ciekawszej i lepiej płatnej pracy.Informacje dotyczące nauki islandzkiego podane są w dalszej części folderu.

ReligiaWolność wyznania jest gwarantowana w Islandii na mocy Konstytu-cji. 85% społeczności kraju należy do Kościoła Ewangelicko Luterań-skiego.Aktywność kościelna jest jednakowoż niezbyt silna i udział ludności w życiu kościoła jest raczej niewielki. Mimo to, kościół odgrywa istot-ną rolę w wielu głównych wydarzeniach w życiu Islandczyków.

Jazda samochodem w IslandiiObywatele z państw EEA, którzy posiadają ważne zestandaryzowane europejskie prawo jazdy, nie muszą wymieniać tego dokumentu. Eu-ropejczycy nieposiadający tego typu dokumentu, muszą wymienić swoje prawa jazdy na islandzkie. W Islandii jest obowiązek używania świateł mijania przez cały rok, o każdej porze dnia i nocy. Pasażero-wie podróżujący na przednich oraz tylnych siedzeniach muszą uży-wać pasów bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że warunki drogowe poza strefą miejską mogą być trudne. Duże odcinki dróg nie posia-dają nawierzchni asfaltowej; zamiast tego należy liczyć się z luźną nawierzchnią szutrową.Więcej informacji dotyczącej jazdy samochodem na Islandii można uzyskać poprzez centrum informacji turystycznej lub odwiedzając stronę internetową www.us.is/page/english, na której znajdują się informacje o warunkach jazdy podane w kilku językach.

Waluta i bankiJednostką płatnicza w Islandii jest Krona, w skrócie ISK. W momencie tworzenia tego folderu (18 lipiec, 2007) 1Euro = 82,47 ISK. Aktualny kurs można sprawdzić na stronie www.sedlabanki.is. Wszystkie banki wymieniają większość powszechnie używanych walut; zaleca się wy-mienić pieniądze, jako że bardzo niewielka liczba sklepów na Islandii przyjmuje obcą walutę. Jeśli dany bank nie jest w stanie wymienić naszych pieniędzy, wtedy najprawdopodobniej zrobi to Forex. Znaj-duje się on w centrum informacji turystycznej na Bankastræti 2 w Rej-

�

kiawiku. Jednakże, przelicznik wymiany nie jest wtedy tak korzystny, jak w przypadku pozostałych banków. Większość sklepów i punktów usługowych przyjmuje wszystkie bardziej znane karty płatnicze. Kart płatniczych i kredytowych używa się nawet w taksówkach. Karty są powszechnie stosowane w Islandii nawet w przypadku bardzo małych transakcji. W momencie znalezienia pracy, konieczne stanie się założenie konta, jako że większość pracodawców przelewa pie-niądze na konto. Większość banków jest otwarta w dni powszednie w godzinach 09:00-16:00, a niektóre banki posiadają oddziały, które pracują dłużej. W znalezieniu najbliższego oddziału powinny pomóc strony internetowe www.spar.is, www.glitnir.is, www.landsbanki.is lub www.kaupthing.is

CzasCzas lokalny na Islandii to Greenwich Mean Time – Czas Uniwersalny (GMT) funkcjonujący przez cały rok. Przesunięcie czasowe wynosi zatem jedną godzinę później niż Czas Środkowoeuropejski w zimie i dwie godziny później w czasie letnim.

Kontakt z domem rodzinnymDzwoniąc z Islandii należy wybrać 00 (lub znak “+” w telefonie ko-mórkowym) dla połączeń międzynarodowych, następnie numer kierunkowy dla danego państwa, następnie numer kierunkowy dla miasta i ostatecznie numer telefonu naszego rozmówcy.Czasem najtańszym sposobem na zagraniczną rozmowę jest skorzy-stanie z międzynarodowej karty telefonicznej. Dzwoniąc do Islandii wybieramy kierunkowy 354. Numer kierunko-wy miasta nie jest potrzebny, jako że wszystkie połączenia na Islandii są lokalne.

Więcej informacji uzyskać można na stronach internetowych www.mfa.is, www.island.is i www.iceland.is

8

Gospodarka islandzka jest relatywnie niewielka, lecz jej wzrost i rozwój są na tyle wystarczające, aby zapewnić Islandczykom jeden z najwyższych na świe-cie standardów życia. W 2005 r. wzrost gospodarczy w Islandii wynosił 7.5%, zaś w roku 2006 – 2.6%. Wykorzystanie naturalnych zasobów odnawialnych, takich jak bogate zaplecze rybołówcze oraz możliwości płynących z hydro-elektrycznych i geotermalnych zasobów mocy, stanowią główne źródła przy-chodu pochodzącego z eksportu. Narastające zróżnicowanie widoczne jest w postaci szybko rozwijających się nowych branż takich jak przemysł kompute-rowy i biotechnologiczny, sektor finansowy, turystyka, a także export wiedzy i znajomości tematyki związanej z przemysłem rybnym. Przy udziale względ-nie młodej i dobrze wykształconej kadry pracowniczej, Islandia ustawicznie uzupełnia swe zasoby naturalne nowymi gałęziami przemysłu, zyskując na zasobach ludzkich i technologii.Rynek pracy w Islandii przez cale dekady wykazywał zapotrzebowanie na siłę roboczą. W ostatnich latach, z powodu boomu gospodarczego, zapotrzebowa-nie to było szczególnie wysokie i zaspokajane głównie przez pracowników z innych państw EEA.Pomimo prognozowanych redukcji w zapotrzebowaniu rynkowym, w związ-ku z dostosowaniem się rynku po gwałtownym wzroście po okresie zastoju oczekuje się stałego zapotrzebowania na obywateli z państw EEA do pracy w poszczególnych sektorach. Pracowników potrzebują przede wszystkim: usta-wicznie rozwijający się sektor turystyki, służba zdrowia, rolnictwo, przemysł rybny, sezonowe prace w przemyśle mięsnym i sektor usług. Potrzebni są także różnego rodzaju wysoko wykwalifikowani specjaliści. W związku z faktem, że wielkie projekty energetyczne i budowlane we wschodniej Islandii dobiegają końca, zapotrzebowanie na pracowników budowlanych nie będzie prawdopo-dobnie już tak duże, jednakże dużo będzie zależało od przyszłych planowanych budów elektrowni wodnych oraz innych projektów związanych z infrastruktu-

Wzrost gospodarczy �,6%

Stopa zatrudnienia 8�%

Stopa bezrobocia �,�%.

Większość imigrantów przybyła do Islan-dii po �995 r.

Obcokrajowcy mieszkający na Islandii stanowili 6% całości populacji oraz około �0% siły roboczej.

Największe grupy imigrantów pochodzą z Polski, Danii i Filipin.

Minimalne wynagrodzenie dla pracow-ników niewykwalifikowanych to około ��0.000 ISK (�.�9�Euro); średnia płaca to około ��6.000 ISK (�.�65Euro). Obowiązu-je średnio 4�.� godzinny tydzień pracy

Główne źródła dochodów to produkty morskie (�6%), transport (�5%), turystyka (��%) i aluminium (��%).

•••••

••

•

9

rą. W każdej chwili można sprawdzić jakie są aktualnie dostępne oferty pracy na stronach internetowych EURES: http://europa.eu.int/eures/ i www.eures.is. Jeśli szukasz ściśle określonej pracy, możesz również skontaktować się z biurem EURES, a nasi doradcy pomogą ci skontaktować się z odpowiednimi firmami.Lista najbardziej poszukiwanych zawodów na islandzkim rynku pracy jest re-gularnie aktualizowana na stronie internetowej www.eures.is

Znaleźć pracę w Islandii Istniej wiele sposobów szukania pracy, lecz jednym z lepszych pomysłów jest rozpoczęcie poszukiwań jeszcze przed wyjazdem do Islandii. Pierwszym do-brym krokiem będzie z pewnością odwiedzenie strony internetowej EURES Job Mobility Portal www.eures.europa.eu > search for a job. Portal ten oferuje dużą różnorodność ofert i możliwości pracy. Na stronach tych znajdziemy także informacje ogólne związane z życiem i pracą na Islandii, jak również obecną sytuacją na islandzkim rynku pracy. Dokładne i bardziej szczegółowe infor-macje znajdziemy na islandzkiej stronie EURES www.eures.is. Aby uzyskać dostęp do wszystkich aktualnych ofert pracy EURES w Islandii, należy wypeł-nić formularz zamieszczony na stronie internetowej www.vinnumalastofnun.is/eures. Postaraj się wypełnić formularz tak dokładnie jak to tylko możliwe, aby móc uzyskać jak najlepszy opis ciebie i twoich możliwości. Ważne jest, aby wymienić wszystkie dotychczasowe doświadczenia z pracy, a także wykształ-cenie, zdobyte zarówno w kraju rodzinnym jak i zagranicą. Zamieszczenie właściwych informacji kontaktowych, aktualnego numeru telefonu i adresu e-mail, jest rzeczą najważniejszą. W przypadku, gdy masz już gotowe curri-culum vitae, można je dołączyć do formularza. Wszystkie pola formularza po-winny być wypełnione, tak aby ułatwić EURES odnalezienie twojej aplikacji, w momencie, gdy znaleziona zostanie odpowiednia dla ciebie praca. Formularz należy wypełnić w języku angielskim. Prosimy nie korzystać z tradycyjnej poczty, jako że jest ona po prostu zbyt wolna. Gdy formularz został już wypełniony i wysłany, możesz skontaktować się z doradcą islandzkiego EURES poprzez e-mail eures@svm.is w celu omówienia

twoich możliwości pracy. Twój lokalny doradca EURES może ci także pomóc. Aby znaleźć najbliższe biuro EURES, odwiedź stronę internetową http://euro-pa.eu.int/eures > EURES advisers.

Tutaj dowiesz się jakie są inne sposoby szukania pracy w Islandii. Dla uzyskania najlepszego efektu możesz skorzystać ze wszystkich wymienionych poniżej metod.

Agencje pracy [ráðningarþjónustur]: Często oferują wolne miejsca pracy dla specjalistów. Tutaj możesz, bez dodatkowych opłat, zarejestrować się w jednej lub więcej prywatnych agencji pracy. Poinformują cię tam, jakie informacje na swój temat powinieneś przygotować. Na przykład, curriculum vitae, certyfika-ty, dyplomy i referencje.Lista agencji pracy jest podana w dalszej części folderu.Czytaj ogłoszenia o pracę w lokalnych gazetach: Trzy największe gazety w Islandii to Morgunblaðið (www.mbl.is), Fréttablaðið (www.visir.is) i Blaðið (www.vbl.is). Dodatek „praca” (Atvinna) wychodzi w niedzielę (Morgunblaðið i Fréttablaðið), ale są tam też często ogłoszenia codzienne. Czasami opłaca się umieścić własne ogłoszenie. Należy przy tym pamiętać, że prawie wszystkie ogłoszenia o pracę są w języku islandzkim.Próba bezpośredniego dotarcia do pracodawcy: Jeśli wiesz, jaka kon-kretna praca cię interesuje, możesz wysłać swoje podanie bezpośrednio do określonego pracodawcy, odwiedzić go osobiście i zapytać, czy nie ma akurat wolnych miejsc na dane stanowisko, lub odwiedzić strony internetowe poten-cjalnych pracodawców i poszukać ofert pracy. Również EURES może ci pomóc w znalezieniu odpowiedniej firmy.Skontaktuj się z lokalnym oddziałem związków zawodowych (sté-ttarfélag):Posiadają one informacje odnośnie aktualnych możliwości zatrudnienia w twoim zawodzie i mogą doradzić, gdzie rozpocząć poszukiwanie pracy.Kontakty: Poinformuj wszystkich, których znasz w Islandii, że szukasz pra-cy. Informacja ustna przekazywana przez rodzinę i znajomych również potrafi przynieść dobre rezultaty.

�0

��

Czy twoje dyplomy są ważne w Islandii?Zanim rozpoczniesz podróż do Islandii warto jest dowiedzieć się, które oferty pracy są otwarte dla kogoś z twoimi kwalifikacjami. Możesz także porównać swój dyplom z odpowiednimi dyplomami tego typu w Islandii. Podstawową zasadą jest to, że kwalifikacje ważne i aktualne do wykonywania konkretnej pracy w twojej ojczyźnie są również ważne w innych krajach Unii Europejskiej oraz pozostałych państwach EEA. Wyższe wykształcenie, 3 lata studiów akademickich (licencjat) oraz wykształcenie zawodowe i średnie, po-winny być uznawane na terenie całej Unii Europejskiej i państw EEA.W Islandii, za koordynację procedur związanych z uznawaniem dyplomów i certyfikatów odpowiada Ministerstwo Edukacji, Nauki i Kultury. Jednakże Mi-nisterstwo nie przetwarza wszystkich wniosków o uznanie dyplomu – zajmują się tym poszczególne ministerstwa we właściwych sobie dziedzinach. I tak na przykład Ministerstwo Zdrowia jest odpowiedzialne za rozpoznanie i uznanie zawodów medycznych oraz związanych ze służbą zdrowia. Najlepszym miej-scem do pozyskania informacji jest strona internetowa www.menntagatt.is, która służy jako narodowe źródło informacji do oceniania i uznawania poszcze-gólnych kwalifikacji.Ocena porównawcza twojego dyplomu ułatwi islandzkiemu pracodawcy osza-cowanie poziomu twojej wiedzy i umiejętności. Może ci to również pomóc w dostaniu lepszej pracy z wyższym wynagrodzeniem. Jednakże z drugiej strony, brak znajomości języka islandzkiego może również zmniejszyć twoje szanse.

EuropassEuropass to folder, który w prosty i jasny sposób pozwala ludziom w całej Eu-ropie zrozumienie i ocenę twoich umiejętności i kwalifikacji.Europass składa się z pięciu dokumentów: dwa dokumenty (Europass curri-culum vitae (CV) i Europass Paszport Językowy – Language Passport) można wypełnić samemu; trzy pozostałe dokumenty (Europass Certificate Supple-ment, Europass Diploma Supplement and Europass Mobility) są wypełniane przez kompetentne organizacje. Europass jest wspierany przez sieć National Europass Centres (Narodowe Centra Europass). Więcej informacji dotyczących Europass można uzyskać w lokalnych centrach na stronie internetowej http://

europass.cedefop.europa.eu/ oraz na stronie islandzkiej www.europass.is

Curriculum VitaePrzyjętą w Islandii praktyką jest załączanie curriculum vitae do podania o pra-cę. CV powinno zmieścić się na jednej stronie. Większość ludzi załącza również swoje zdjęcie. Jako, że niektóre elementy podawane w CV mogą się różnić, zamieszczamy poniżej listę wymaganych informacji. Powinna ona być ułożona w odwrotnym porządku chronologicznym (ostatnie aktualne dane podajemy w pierwszej kolejności)Dane osobowe - imię, nazwisko, adres, numer telefonu, adres e-mail, data urodzenia i stan cywilny.Wykształcenie – ta część powinna zawierać informacje na temat twoich kwali-fikacji, ukończonych uczelni, nazwy szkół, tytuły naukowe i obszar aktywności zawodowej.Doświadczenie – jest to bardzo ważna cześć twojego CV. Powinien się tu zna-leźć krótki opis każdej z wykonywanych przez ciebie prac / funkcji, nazwa fir-my, oraz okres zatrudnieniaInne umiejętności – informacje na temat twojej znajomości języka(ów): w mowie i piśmie. Ponadto można opisać umiejętności obsługi komputera, pra-wa jazdy oraz pozostałych umiejętności i kwalifikacji.Stanowiska powierzane ludziom zaufanym / zainteresowania osobiste – opisz w kilku akapitach swoje pozazawodowe zainteresowania i i sposoby spędzania wolnego czasu. Jeśli mieszkałeś kiedykolwiek zagranicą, również o tym wspo-mnij.Referencje – ważne jest, aby wymienić przynajmniej dwie osoby, które mogą dać ci dobre referencje. Podaj ich imiona i nazwiska, zajmowaną pozycję, fir-mę, numery telefonów i adresy e-mail. Skontaktuj się z nimi i upewnij, że masz ich zgodę na zamieszczenie powyższych informacji. Przykładowe islandzkie CV znajdziesz na stronie internetowej www.eures.is.

List motywacyjny Składając podanie o pracę lub CV, powinno się również dołączyć list motywa-cyjny. List nie powinien być dłuższy niż 1 strona. Twój list jest ważnym na-

��

rzędziem marketingowym, dzięki któremu podkreślisz i uwidocznisz swoje najbardziej atrakcyjne kwalifikacje i umiejętności jako potencjalny pracownik. O ile można składać to samo CV do różnych potencjalnych pracodawców, o tyle powinno się pisać odrębny list motywacyjny dla każdej szukanej pracy / funk-cji. Pisząc list uwzględnij poniższe kwestie:

Jeśli odpowiadasz na ogłoszenie o pracę, upewnij się, że przeczytałeś je dokładnie i zgłaszasz się po właściwą pracę.Wyjaśnij, dlaczego starasz się o konkretną pracę / funkcję.Postaraj się uzmysłowić odbiorcy, że znane ci są poszczególne zagadnie-nia związane z przyszłą firmą, wymaganymi kwalifikacjami oraz to, w jaki sposób jesteś w stanie spełnić wszelkie wymagania.

Rozmowa kwalifikacyjnaWiększość islandzkich pracodawców wykorzystujących EURES podejmuje de-cyzje o zatrudnieniu po kilku rozmowach telefonicznych i korespondencji e-mail z przyszłym pracownikiem. Dla tych, którzy są już w Islandii i tam szukają pracy, normą jest odbywanie rozmowy kwalifikacyjnej. Niezależnie od tego, czy rozmawiamy osobiście, telefonicznie lub poprzez e-mail, rozmowa taka stanowi doskonałą możliwość do zadawania pytań odnośnie poszczególnych kwestii związanych z przyszłą pracą. Dobrze jest dowiedzieć się wcześniej czegoś więcej o firmie i jej praktykach, żeby być lepiej przygotowanym do rozmowy .

Podanie o pracęDla większości prac niewykwalifikowanych i fizycznych, islandzcy pracodawcy stosują standardowe formularze. Są one dostępne wyłącznie w języku islandz-kim, poza aplikacją EURES, na stronie internetowej www.vinnumalastofnun.is/eures. Pracodawcy wykorzystują te aplikacje aby określić kogo poproszą o przyjście na rozmowę kwalifikacyjną, więc postaraj się wypełnić je poprawnie i dokładnie.

•

••

��

Agencje pracyVinnumálastofnun /Publiczne Urzędy Pracy:

Rejkiawik:http://www.vinnumalastofnun.is/svmhb/

Zachodnia Islandia (Akranes):http://www.vinnumalastofnun.is/svmvl/

Westfjords (Ísafjörður):http://www.vinnumalastofnun.is/svmvf/

Północno Zachodnia Islandia (Blönduós):http://www.vinnumalastofnun.is/svmve/

Północno Wschodnia Islandia (Akureyri):http://www.vinnumalastofnun.is/svmne/

Wschodnia Islandia (Egilsstaðir):http://www.vinnumalastofnun.is/svmal/

Południowa Islandia (Selfoss):http://www.vinnumalastofnun.is/svmsl/

Południowo Zachodnia Islandia (Keflavík):http://www.vinnumalastofnun.is/svmsn/

EURES EuropeanEmployment ServicesEngjateigi ��Tel.: 554 �600Doradcy EURES: DröfnHaraldsdóttir, ValdimarÓlafsson & ÞóraÁgústsdóttirwww.eures.is eures@svm.is

Ráðningarþjónustan ehf.Krókhálsi 5aTel.: 588 ��00Fax: 588 8�00www.radning.is radning@radning.is

Vinna.isBorgartúni ��Tel.: 5�� ��44www.vinna.is radningar@vinna.is

MannvalTel: 564 4�64Fax: 564 4�6�www.mannval.is mannval@mannval.is

Strá MRISuðurlandsbraut 6, 4thfloorTel: 588 �0��Fax: 588 �044www.stra.is stra@stra.is

HagvangurSkógarhlíð ��Tel.: 5�0 4�00www.hagvangur.is radningar@hagvangur.is

Job.isTel: 55� ���5www.job.is nettengsl@job.is

CapacentBorgartúni ��Tel.: 540 �000Fax: 540 �099www.capacent.is capacent@capacent.is

Ábendi ehf.Bankastræti 5Tel.: 5�� 5050www.abendi.is abendi@abendi.is

HH RáðgjöfFiskislóð 8�Sími: 56� 5900Fax: 56� 5909hhr@hhr.is www.hhr.is

* Większość informacji zamieszczonana powyższych stronachpodana jest w języku islandzkim.

�4

Podatki i prawa pracowników

Każda osoba pracująca w Islandii musi płacić podatki. System po-datkowy Islandii to PAYE system (Pay-As-You-Earn). Pracodawcy muszą obliczyć i określić podatki z wszystkich wynagrodzeń pła-conych swoim pracownikom. Istnieje jeden główny poziom po-datku dochodowego, który w roku �00� wynosi �5.��%. Wszyscy posiadający kartę podatkową (tax card) są uprawnieni do wspar-cia finansowego w wysokości ��.�50 ISK miesięcznie. Oznacza to, że średnio około ��% twojego miesięcznego wynagrodzenia od-prowadzane jest jako podatek po obliczeniu zniżki osobistej. Do-chód poniżej kwoty 90.006 ISK miesięcznie jest wolny od podatku dochodowego. Aby otrzymać kartę podatkową, udaj się do swo-jego lokalnego biura podatkowego. Adresy biur można znaleźć na stronie internetowej www.rsk.is > International > Addresses. Aplikanci muszą posiadać numer identyfikacyjny (kennitala) oraz dokument tożsamości ze zdjęciem. Aby uzyskać odpowiednią kwotę, musisz dać swojemu pracodawcy twoją kartę podatkową.

Przykładowe obliczenie podatku dochodowego

Miesięczne wynagrodzenie _______________________ �50.000Potrącenie 4% od dodatku emerytalnego _____________ 6.000Przychód podlegający opodatkowaniu ______________ �44.000Stopa podatkowa �5,��% x �44.000 _________________ 5�.4��Osobiste wsparcie finansowe _______________________ ��.�50Potrącony podatek _______________________________ �9.�8�Wynagrodzenie płatne po odliczeniu podatków ______ ��4.���

Jeśli pracujesz na farmie, pokój i wyżywienie stanowią zwykle część twojego wynagrodzenia i również podlegają opodatkowa-niu. Inne potrącenia z twojej pensji to: należności związkowe - �% oraz składki emerytalne - 4% (pracodawca płaci dodatkowe 8%

na twój fundusz emerytalny). Dla każdego przepracowanego roku w Islandii musisz wypełnić i wysłać raport zwiany z dochodem. Składa się je zwykle w marcu każdego roku. Wyjeżdżając z Islandii również musisz wysłać urzę-dowi podatkowemu stosowny raport dochodowy, tydzień przed datą wyjazdu. Dzieje się tak, ponieważ twój ostateczny podatek musi zostać dokładnie obliczony; w niektórych przypadkach, istnieje możliwość częściowego zwrotu. Końcowe obliczenie do-konuje się, na podstawie raportu, pod koniec lipca następnego roku. Jeśli potrącony podatek był wyższy niż twoje obliczenie, dostaniesz zwrot, natomiast w przypadku niedopłaty podatku, będziesz zmuszony ją uregulować. Jeśli masz swojego agenta w Islandii, który może starać się w twoim imieniu o zwrot, musi mieć twoją pisemna zgodę na odbiór pieniędzy. Jeśli nie nadeślesz ra-portu, urząd podatkowy obliczy twój dochód za ciebie i odpo-wiednio go opodatkuje. Obliczenie to jest zwykle dość wysokie i może kosztować cię sporo pieniędzy. Aby uniknąć rachunku z

Urząd Podatkowy(Ríkisskattstjóri)Laugavegur �66

�05 ReykjavíkTel. 56� ��00www.rsk.is

�5

islandzkiego urzędu podatkowego, w momencie, gdy powrócisz już do kraju, upewnij się, że twój zwrot jest właściwy.Obecnie większość ludzi oblicza i nadsyła swój raport za pośred-nictwem Internetu (on-line), co jest znacznie prostsze. Instrukcje dostępne w wielu językach można znaleźć na stronie interneto-wej islandzkiego urzędu podatkowego www.rsk.is > Internatio-nal. Wszyscy, którzy potrzebują pomocy w wypełnianiu raportu, mogą skontaktować się z ze swoim związkiem zawodowym. Moż-na również skonsultować się z lokalnym urzędem podatkowym lub bezpośrednio z głównym urzędem podatkowym (Laugavegur �66, Rejkiawik). Możesz także skorzystać z pomocy licencjonowa-nych doradców (wielu Islandczyków korzysta z ich pomocy), pa-miętaj jednak, że za konsultacje trzeba będzie zapłacić.

Prawa pracowników i prawo pracyW Islandii, porozumienia zawarte pomiędzy związkami zawodo-wymi i pracodawcami uważa się za ogólnie wiążące, co oznacza, że odnoszą się one również do pracowników pozostających poza związkiem zawodowym. Tego typu porozumienia odnoszą się do 90% rynku pracy. Wynagrodzenia i inne kwestie zatrudnienia zawarte w obustronnych porozumieniach są terminami prawny-mi. Pensje niższe niż określono w porozumieniu, są niezgodne z prawem. Minimalna pensja uzależniona jest od wykształcenia i doświadczenia zawodowego, np. minimalna płaca dla wykwali-fikowanego i doświadczonego stolarza jest znacznie większa od pensji pracownika niewykwalifikowanego. Upewnij się zatem, że posiadasz ze sobą wszystkie dokumenty potwierdzające wy-kształcenie i doświadczenie zawodowe oraz że otrzymujesz właś-ciwą pensję. Więcej informacji, w tym kontakt z twoim lokalnym związkiem zawodowym, można uzyskać na stronie internetowej www.asi.is. Powszechnie przyjętą praktyką jest indywidualne negocjowanie wysokości wynagrodzenia oraz pozostałych warunków zatrud-nienia z przyszłym pracodawcą. Wynagrodzenie takie nazywa się wynagrodzeniem rynkowym, jako że jego wysokość zdetermi-nowana jest podażą i popytem na rynku pracy. Większość ludzi pracujących w sektorze prywatnym zarabia w przybliżeniu tyle ile

wynoszą wynagrodzenia rynkowe. Zgodnie ze stopami związko-wymi, minimalne wynagrodzenie dla pracownika niewykwalifiko-wanego to ��5.000 ISK miesięcznie za pracę w pełnym wymiarze godzin (�.5�5 Euro, dane z lipca �00�). Jak wynika z tabeli, różnica pomiędzy stawkami związkowymi a wynagrodzeniami rynkowy-mi może być dość znaczna. Nauka języka islandzkiego znacząco zwiększa szanse na lepszą pracę i zarobki.

Poniżej zamieszczamy w zarysie kilka podstawowych praw pra-cowników:

Umowa o pracę – pracownicy mają prawo do uzyskania pi-semnej umowy o pracę / kontraktu, nie później niż w okre-sie dwóch miesięcy od pierwszego dnia pracy. Umowa ust-na obowiązuje prawnie przez pierwsze � miesiące. Umowa powinna zawierać opis typu i miejsca pracy, godziny pracy, krótki opis pełnionej funkcji, wynagrodzenie, płatne urlopy, dni wypłat oraz stosunek i proporcje pracy. Praca bez waż-nej umowy jest nielegalna. Wzory umów w języku angiel-skim można znaleźć na stronie internetowej www.eures.is.

•

Stawki związkowe i wynagrodzenia rynkowe (mie-sięcznie)– kilka przykładów Stawki związkowe Wynagrodzenia rynkoweRobotnicy �.5�5 Euro �.08� EuroHandlowcy �.�6� Euro �.6�� EuroPielęgniarki �.546 Euro 4.�4� Euro*Inżynierowie �.4�5 Euro 5.�69 Euro**

�Euro = 8�,4� ISK – dane z �8 lipca �00�

* Wynagrodzenia zawierają nadgodziny i płace za system zmianowy.** Inżynierowie z dyplomem magistra i minimum 5-letnim doświadczeniem zawodowym.

�6

Odcinki wypłaty – Porozumienia obustronne wymagają, aby wypłata wynagrodzenia była poświadczona pisemnymi odcinkami wypłaty. Poniżej zamieszczamy wzór, jak powi-nien wyglądać taki odcinek:

Nadgodziny – Praca w pełnym wymiarze godzinowym to

•

•

���,� godz. miesięcznie lub około 40 godzin tygodniowo. Jeśli pracujesz więcej niż podany przedział godzin pracy, przysługuje ci prawo do wynagrodzenia za nadgodziny. Ja każdą nadgodzinę powinieneś otrzymać dodatkowo 80% płatności normalnej godziny pracy. Na przykład, jeśli otrzy-mujesz �000 ISK za godzinę, powinieneś otrzymać �800 ISK za każdą przepracowaną nadgodzinę.

Okresy odpoczynku – Pracownicy uprawnieni są do mini-mum ��-godzinnego okresu odpoczynku w trakcie każdej doby oraz do minimum jednego dnia odpoczynku na ty-dzień, następującego bezpośrednio po minimalnym dzien-nym okresie odpoczynku.

•

Urlopy (orlofslaun) - Ge-neralną zasadą jest, że masz prawo do dwóch dni urlo-pu na każdy przepracowa-ny miesiąc. We wszystkich umowach znajduje się para-graf mówiący o dodatkach urlopowych. Dodatek ten powinien być obliczony w czasie wypłaty, i stanowić minimum �0,��% całości wynagrodzenia. Biorąc ur-lop nadal otrzymujesz re-

•

gularną pensję. W przypadku pracy okresowej, dodatek ten wypłacany jest często razem z pensja.

Fundusze emerytalne – W Islandii istnieje obowiązek płacenia składki na fundusz emerytalny. Pracownik odpro-wadza 4% pensji, zaś wkład pracodawcy to 8%. Fundusze emerytalne są wymienne we wszystkich krajach EEA i będą realizowane w kraju zamieszkania w momencie przejścia na emeryturę. Więcej informacji na stronie internetowej www.ll.is.

Odszkodowania za wypadki przy pracy – Osoby pracu-jące w Islandii objęte są ubezpieczeniem od wypadków w czasie pracy. Ubezpieczenie obejmuje wypadki, które miały miejsce w trakcie pracy i jest wypłacane przez pracodawcę. Dodatkowe informacje na ten temat zamieszczone są na stronie internetowej www.tr.is/media/erlend-mal/English.pdf.

•

•

Jeśli masz wątpliwości czy twój pracodawca traktuje cię uczciwie, powinieneś zgłosić się do swojego związ-ku, biura EURES lub Intercultural Centre (Centrum Międzykul-turowe)

��

Nieobecność w pracy z powodu choroby – Pracownik, który jest niezdolny do podjęcia pracy z powodu choroby lub wypadku, ma prawo do wynagrodzenia wypłacanego przez określony okres czasu. Przez pierwszy rok twojej pra-cy w Islandii są to dwa płatne dni w miesiącu, lecz im dłużej pracujesz, tym więcej otrzymujesz płatnych dni chorobo-wych. Zasada ta nie dotyczy jednak pierwszego miesiąca zatrudnienia.

Instrukcje dotyczące przepisów BHP w Islandii – są zamieszczone w wielu językach na stronie internetowej: http://www.vinnueftirlit.is/is/utgafa/fraeslu-_og_leidbei-ningarrit/.

Wypowiedzenie umowy o pracę – Islandzki rynek pracy jest dość elastyczny, zarówno jeśli chodzi o rekrutację, jak i wygaśnięcie / wypowiedzenie umowy o prace. Zarówno pracodawca jak i pracownik są przedmiotem okresu wypo-wiedzenia. Jest on różny, w zależności od danego związku zawodowego oraz czasu zatrudnienia. Zwykle przyjmuje się, że jeśli masz przepracowane mniej niż � miesiące – okres wypowiedzenia trwa � tydzień, � miesiąc, jeśli pracowałeś �-6 miesięcy i � miesiące, jeśli okres twojego zatrudnienia przekroczył 6 miesięcy. Wypowiedzeniu zawsze powinien towarzyszyć dokument na piśmie. Więcej informacji na ten temat udzieli ci twój lokalny związek zawodowy; ich adresy można znaleźć na stronie internetowej www.asi.is/desktop-default.aspx/tabid-�/�4_read-�0.

Dni wolne od pracy / święta – W Islandii jest �5 ustawo-wych dni wolnych od pracy (świąt), zwanych „czerwone dni”, jako że w islandzkich kalendarzach są zaznaczone na czer-wono.

Więcej informacji na temat praw pracowniczych można uzyskać na stronach internetowych Islandzkiej Konfederacji Pracy www.asi.is. Konfederacja publikuje broszury dotyczące praw pracowni-

•

•

•

•

ków w 9 różnych językach. Broszury te, podobnie jak przewodniki po islandzkim prawie pracy, można znaleźć na stronie interneto-wej www.eures.is

Pamiętaj:Zachowaj wszystkie swoje odcinki wypłaty i zrób odbitki kart czasu pracy.

Twój kontrakt związkowy zapewnia ci wyłącznie minimalne prawa.

Poproś o potwierdzenie na piśmie swego członkostwa w związku. To, że płacisz składki, nie znaczy, że jesteś zapisa-ny.

Twoje członkostwo w związku uprawnia cię do wszelkiego typu pomocy ze strony związku, np. wsparcie prawne, za-pewnienie mieszkania na okres urlopowy, zwrot kosztów za kurs językowy, szkolenia zawodowe oraz zniżki w klubach sportowych.

Dokładnie sprawdzaj swoje odcinki wypłat i w razie jakich-kolwiek wątpliwości – pytaj kolegów. Możesz również od-wiedzić biuro jeśli potrzebujesz dalszych informacji.

Nie wahaj się zadawać pytań odnośnie swoich praw. Jeśli py-tałeś już w pracy i w związku i nadal masz wątpliwości, skon-taktuj się z Islandzką Konfederacja Pracy (Alþýðusambandið) tel. 5�5 5600, biuro EURES – tel. 554 �600, The Multicultural and Information Centre (Fjölmenningarsetur) tel. 450 �000 lub The Intercultural Center (Alþjóðahús) tel. 5�0 9�00.

�8

�9

Zamieszkanie i koszty utrzymania

Zwykle najlepiej jest zapewnić sobie zakwaterowanie przed przyjazdem do Islandii, chociaż czasem nie jest to możliwe. Jeśli potrzebujesz tylko czasowego zakwate-rowania podczas pierwszych dni pobytu w Islandii, pen-sjonat lub schronisko młodzieżowe może być najlepszym krótkoterminowym rozwiązaniem na czas szukania stałe-go miejsca pobytu. Najtańsze noclegi oferują: Youth Hostel (Farfuglaheimilið), Sundlaugavegur �4, �05 Reykjavik, tel. (�54) 55� 8��0 i Salvation’s Army Guesthouse, Kirkjustræti �, �0� Reykjavík, tel. (�54) 55� ��06. Minimalna cena za jedną noc to około �� Euro (dane z lipca �00�). Spis hoteli i pensjonatów w Islandii znajdziesz na stronie internetowej www.gisting.is.

Wynajem domu i mieszkaniaIslandzki rynek prywatnych domów i mieszkań jest cał-kiem duży i stanowi około �5-85% całości rynku. Wynaję-cie mieszkania w Rejkiawiku i okolicach jest zwykle droż-sze niż w innych regionach. W znalezieniu zakwaterowania może ci pomóc kilka poniższych rad:

Zamieść ogłoszenia – możesz zamieścić ogłoszenie na tablicach ogłoszeń na uniwersytetach, w super-marketach, lokalnych kioskach, centrach miejskich, klinikach i innych publicznych tablicach ogłoszeń. Czytaj również ogłoszenia i sprawdzaj dostępne miej-sca zakwaterowania. Informacja ustna – powiedz wszystkim, których

•

•

znasz, współpracownikom, etc., że szukasz miesz-kania. Mieszkania są często wynajmowane zaraz po obejrzeniu przez klienta, bez zamieszczania ogłosze-nia w prasie.Internet – poniższe strony, połączone z lokalnymi gazetami, zawierają codziennie aktualizowane ogło-szenia. Ogłoszenia są w języku islandzkim. Szukaj “Húsnæði í boði” na stronach: www.visir.is, www.mbl.is, i www.vbl.is. Internetowe agencje wynajmu – www.leiga.is, www.rentus.is i www.leiguskra.is. Strony w języku islandz-kim.Ogłoszenia w gazetach – za małą opłatą można za-mieścić ogłoszenie w gazecie.Agencja wynajmu Leigulistinn – za miesięczną opła-tę w wysokości �.850 ISK agencja dostarcza swoim klientom aktualną listę mieszkań do wynajmu. Więcej informacji: Leigulistinn, Skipholt 50b, �05 Rejkiawik, tel. (�54) 5�� �600, www.leigulistinn.is.

Wynajmując dom lub mieszkanie, przyjętym zwyczajem jest dokonać opłaty z góry na okres � miesiąca. Ponadto, powinno się otrzymać pisemne potwierdzenie wynaj-mu. Więcej informacji w języku angielskim, polskim lub islandzkim na stronie http://eng.felagsmalaraduneyti.is/forms/.

•

•

•

•

�0

Dotacje na wynajem (Húsaleigubætur)Wszyscy, którzy wynajmują mieszkania i mają podpisane umowy na minimum 6 miesięcy i ukończyli �8 lat, mogą składać wnioski o rekom-pensaty finansowe. Stosowne formularze są do-stępne w lokalnych biurach Służby Publicznej / Social Services (þjónustumiðstöð). Każdy formu-larz jest ważny przez okres jednego roku, przez co muszą być corocznie odnawiane. Biura w/w służb socjalnych znajdują się we wszystkich regionach Islandii, w tym kilka w stolicy kraju Rejkiawiku. Więcej informacji pod numerem 4�� �600.

Pamiętaj: Jeśli wynajmujesz mieszkanie, które nie jest prawnie uznane jako obszar zamieszkania, NIE otrzymasz dotacji na wynajem.

Kupowanie mieszkaniaWszyscy, którzy mają pozwolenie na pobyt stały, mogą kupić mieszkanie w Islandii. Więcej infor-macji udziela bank lub State Housing Finance Fund (Íbúðalánasjóður). Informacja na stronie in-ternetowej w jęz. angielskim, polskim, serbskim, chorwackim i duńskim.

Nigdy niepodpisuj żadnego dokumentu,którego treścinie rozumiesz,chyba, że jesteś całkowiciepewien, co podpi-sujesz

��

ÍbúðalánasjóðurBorgatúni 21105 ReykjavíkTel (354) 569 6900www.ils.is

Koszty utrzymaniaŚredni szacowany koszty miesięcznego utrzymania w Islandii (dane z paź-dziernika 2006) to około 96.000 ISK (dane z lipca 2007 to 1164 Euro). Koszt miesięcznego wynajmu jednego pokoju z kuchnią i łazienką to wydatek rzę-du 40.000 ISK . Za mały apartament zapłacimy przynajmniej 70.000-80.000 ISK za każdy miesiąc. Średnie ceny za 1 metr kwadratowy to około 1.200-1.500 ISK na przedmieściach i nieco drożej w centrum miasta.

Supermarkety “Bónus” i “Krónan” oferują zwykle najniższe ceny jedzenia. Po-niżej przedstawiamy skróconą listę przykładowych cen w stolicy kraju.

Pamiętaj: Ceny pochodzą z lipca �00�, przy prze-liczniku � Euro=8�,4� ISK. Dochody, koszty utrzy-mania i stopa Euro mogą okresowo ulegać zmia-nom. Informacje te są aktualizowane na bieżąco na stronie internetowej www.eures.is.

Chleb (� kg) ................................................................... �,5� EuroMleko (� l.) ..................................................................... 0,8� EuroKawa (550gr.) ................................................................ �,60 EuroŻółty ser (� kg) ............................................................... �0,88 EuroKurczak (� kg) ............................................................... 4,8� EuroJabłka (� kg) .................................................................. �,�0 EuroCebula (� kg) .................................................................. 0,8� EuroPiwo (� duże piwo w pubie) ..................................... �,�0 EuroBig Mac (z napojem i frytkami) .............................. 9,69 EuroHot dog .......................................................................... �,55 Euro

Bilet autobusowy ........................................................ �,40 EuroAutobusowa karta miejska w Rejkiawiku:� miesiące: ..................................................................... �54,00 Euro� miesiąc: ........................................................................ 6�,90 EuroBenzyna (� l. 95 okt.) ...................................................... �,48 EuroWynajem mieszkania (miesięcznie za � m�) .......... ��,�� Euro

��

Rejestracja w charakterze lokalnego rezydenta w Islandii

Obywatel państwa EEA/EU (z wyjątkiem Rumunii i Bułgarii) może pozostawać i pracować w Islandii przez okres do 3 miesięcy, od momentu wjazdu, lub pozostawać na okres do 6 miesięcy, w mo-mencie gdy szuka pracy. Obywatele Szwajcarii mogą pracować w Islandii bez pozwolenia o pracę.Jeśli zamierzasz zostać dłużej niż 3 miesiące, musisz złożyć wnio-sek o pozwolenie na pobyt. Zalecane jest wystąpienie z takim wnioskiem zaraz po przybyciu do Islandii lub bezpośrednio po znalezieniu pracy. Warunkiem otrzymania pozwolenia na pobyt, dla obywatela kraju EEA, jest poświadczenie, że jest się w stanie

30 Krajów EEA(Europejskiego Obszaru Gospodarczego)AustriaBelgiaCyprCzechyDaniaEstoniaFinlandia

FrancjaGrecjaHiszpaniaHolandiaIrlandiaIslandiaLiechtenstein

LitwaLuksemburgŁotwa MaltaNiemcyNorwegiaPolska

PortugaliaSłowacjaSłoweniaSzwecjaWęgryWielka BrytaniaWłochy

* Rząd islandzki postanowił wprowadzić czasowe restrykcje względem obywateli Bułgarii i Rumunii. Restrykcje te będą utrzymane w mocy przynajmniej do � stycznia �009 r. Oznacza to, że obywatele Bułgarii i Rumunii muszą mieć pozwolenie na podjęcie pracy.

samodzielnie utrzymać.Składając wniosek o pozwolenie należy udać się do Wydziału Imigracyjnego (Útlendingastofnun) znajdującego się w Rejkia-wiku przy ulicy Skógarhlíð 6. Można także wydrukować formu-larz wniosku oraz znaleźć dalsze informacje na stronie interne-towej www.utl.is Każdy obywatel krajów EEA/EU może założyć swój własny inte-res w Islandii.Składając wniosek o pozwolenie na pobyt, konieczne będzie do-starczenie następujących dokumentów:

(Bułgaria i Rumunia)*

��

Wypełniony i podpisany formularzWażny paszport; ważność paszportu musi przekraczać mi-nimum 3 miesiące ponad szacowany czas pobytu w Islan-dii1 zdjęcie (wymiary jak do paszportu)Islandzki Osobisty Numer Identyfikacyjny – kennitalaPotwierdzenie zatrudnienia – kopię podpisanego kontraktu o zatrudnienie. Powinna się tu znaleźć informacja o czasie trwania kontraktu oraz informacja o tym, czy jest to praca w

••

•••

pełnym, czy też niepełnym (pół etatu) wymiarzeWymagane będzie okazanie potwierdzenia ubezpieczenia zdrowotnego. Można tego dokonać poprzez certyfikat E-104 wydawany w ojczystym kraju. Jeśli nie spełniasz wy-magań do uzyskania tego ubezpieczenia, możesz wykupić pakiet ubezpieczenia zdrowotnego na okres 6 miesięcy w większości prywatnych firm ubezpieczeniowych w Islandii.Potwierdzenie przyjęcia do szkoły / uczelni, w momencie, gdy powodem złożenia wniosku o pozwolenie na pobyt jest podjęcie naukiCertyfikat poświadczający prawną opiekę nad dzieckiem, które nie ukończyło 18 roku życia.

Po przyjęciu i rozpatrzeniu wniosku, osoba składająca wniosek zostanie pisemnie poinformowana o dalszych krokach. Średni czas oczekiwania to około 60 dni. Opłata za pierwsze pozwole-nie dla osoby powyżej 18 roku życia to 4000 ISK oraz 2000 ISK w przypadku osób poniżej 18 lat. Bez wymaganej opłaty, wniosek

•

•

•

nie zostanie rozpatrzony.Pierwsze pozwolenie na pobyt dla obywateli EEA/EU jest zwykle wydawane na okres 5 lat. Jednakże, jeśli umowa o pracę opie-wa na okres dłuższy niż 3 miesiące, ale krótszy niż 1 rok, wtedy pozwolenie wydane zostaje na ten właśnie okres. Pierwsze po-zwolenie dla zależnego finansowo członka rodziny obywatela EEA/EU zostanie wydane na ten sam okres czasu, który posiada osoba utrzymująca rodzinę.Obywatele EEA nie potrzebują pozwolenia na pracę. Obywatele spoza obszaru EEA żonaci / zamężni z obywatelami EEA mogą przyjeżdżać do Islandii, ale muszą mieć pozwolenie na pracę w momencie podjęcia zatrudnienia.

Pozwolenie na pobyt dla dzieci poniżej 18 roku życiaO pozwolenie dla dzieci poniżej 18 roku życia mogą ubiegać się wyłącznie ich rodzice lub prawni opiekunowie. W momencie ubiegania się o pozwolenie, rodzice lub opiekunowie muszą okazać zaświadczenie o zakwaterowaniu, które spełnia wymogi dotyczące liczby osób w danym miejscu. Rodzic musi również wykazać odpowiedni dochód, wystarczający na życie i utrzy-manie dla siebie i dziecka. W tym przypadku, jeden rodzic sta-rający się o pozwolenie pobytu dla dziecka powinien zarabiać minimum 82.015 ISK miesięcznie. Dwójka rodziców powinna zarabiać miesięcznie 150.152 ISK.

Dzieci urodzone w IslandiiDzieci obcokrajowców urodzone w Islandii nie otrzymują au-tomatycznie pozwolenia na pobyt; wniosek ten powinien być natomiast zgłoszony zaraz po narodzinach dziecka. Jest rzeczą niezmiernie ważną, aby o tym pamiętać, szczególnie w przypad-ku, gdy dziecko ma być zabrane poza Islandię, np. na wakacje do ojczyzny rodzica(ów). Dzieci, które nie otrzymały obywatelstwa, muszą posiadać pozwolenie na pobyt, aby mogły ponownie wjechać do kraju z obszaru Schengen.

Wydział ImigracyjnyÚtlendingastofnun

Skógarhlíð 6�05 ReykjavikTel.: 5�0 5400

www.utl.is

�4

1. Odwiedzić biuro EURES: www.eures.is uzyskasz tam pomoc i poradę jak szukać pracy i mieszkania, w jaki sposób ubiegać się o osobisty numer identyfikacyjny (kennitala) oraz jak poradzić sobie z pozostałymi formalnościami

2. Kiedy już masz pracę:Podpisz umowę o pracę / kontrakt (formularze na stronie www.eures.is).Po uzyskaniu numeru Kennitala możesz otworzyć konto w bankuZłóż wniosek o kartę podatkową.Złóż wniosek o pozwolenie pobytu.Upewnij się, że znasz swoje prawa. Np., czy otrzymujesz odpowiednie wynagrodze-nie?

3. Kiedy znajdziesz mieszkanie, pamiętaj aby zmienić dane adresowe w Ewidencji Krajo-wej: www.thjodskra.is

Jeśli w jakimkolwiek momencie potrzebujesz pomocy lub informacji, skontaktuj się z biu-rem EURES (www.eures.is) lub z Centrum Międzykulturowym /Alþjóðahús (www.ahus.is)

•

•••••

Co należy zrobić zaraz po przybyciu do Islandii

�5

Co należy zabrać?Paszport, ważny minimum � miesiące dłużej niż planowany okres pobytu w Islandii.Dokumenty poświadczające twoje ubezpieczenie socjalne i zdrowotne. Certyfikat E-�04 zaświadczający ubezpieczenie zdrowotne i chorobowe, jeśli jesteś w Islandii w charakterze pracownika, lub karta Europejskiego Ubezpieczenia Zdro-wotnego (European Health Insurance), jeśli przyjeżdżasz jako turysta na krótki okres czasu. W przypadku braku powyższych dokumentów, nie masz prawa do ubezpieczenia przez pierw-szych 6 miesięcy twojego pobytu, co oznacza, ze musisz pokryć w całości ewentualne koszty opieki medycznej oraz lekarstw.Dyplomy i certyfikaty, poświadczające twoje wykształcenie i/lub szkolenia zawodowe. Dobrym pomysłem jest przetłuma-czenie tych dokumentów na język angielski i/lub islandzki, za-nim przyjedziesz do Islandii.Zabierz ze sobą pisemne referencje o byłych pracodawców lub

•

•

•

•

znajomych; pamiętaj, aby przetłumaczyć je na język angielski i/lub islandzki.Skontaktuj się ze swoim lokalnym przedstawicielem ubezpie-czeń społecznych i urzędem podatkowym, aby dowiedzieć się, jak praca w Islandii wpłynie na twoje sprawy podatkowe i socjalne oraz pamiętaj o stosownych formularzach i zaświad-czeniach.Należy mieć ze sobą wystarczającą sumę pieniędzy, która po-zwoli ci na utrzymanie, dopóki nie otrzymasz pierwszego wy-nagrodzenia w Islandii. Chodzi głównie o pieniądze na zakwa-terowanie, jedzenie, opłaty urzędowe, etc. (pamiętaj, że dzień wypłaty to zwykle pierwszy dzień miesiąca).Pieniądze na bilet powrotny, w wypadku, gdy zmienisz zdanie odnośnie pobytu w Islandii, lub jeśli nie znajdziesz odpowied-niej pracy.Formularz E-�0� w wypadku, gdy nagle staniesz się bezro-botny po przepracowaniu pewnego okresu w Islandii.

•

•

•

•

�5

PAMIĘTAJ ABY ODNOWIĆ TWOJE POZWOLENIE NA POBYT ZANIM SKOŃCZY SIĘ JEGO OKRES WAŻNOŚCI

Osobisty Numer Identyfikacyjny (kennitala)Wszyscy ludzie urodzeni oraz legalnie mieszkający w Is-landii otrzymują islandzki osobisty numer identyfikacyjny. Numer ten, kennitala, jest wydawany przez Ewidencję Kra-jową (Þjóðskrá). Numer ten składa się z �0 cyfr. Kennitala jest bardzo ważnym numerem w Islandii i jest powszechnie używany w celu identyfikacji osób, np. w wypadku proble-mów zdrowotnych, kwestii bankowych, zapisu do szkół lub nawet wypożyczania filmów. Kennitala jest twoim nume-rem identyfikacyjnym. Zawiera w sobie wszystkie informa-cje osobiste, takie jak imię, nazwisko, adres, wiek oraz status społeczny. O twój numer kennitala może ubiegać się wyłącznie insty-

tucja, przedsiębiorstwo, w której pracujesz lub twój bezpo-średni pracodawca. Zwykle pracodawcy składają wniosek o kennitala w imieniu swoich pracowników. Jeśli jeszcze nie masz pracy, możesz zgłosić się do biura EURES, które pomoże ci ubiegać się o ten numer. Trwa to zwykle około tygodnia. Za każdym razem, gdy wracasz do kraju lub zmie-niasz adres, musisz poinformować o tym Ewidencję Krajo-wą i wypełnić stosowne formularze. Wszystkie informacje osobiste związane z kennitala są objęte ścisła ochroną, za która odpowiedzialny jest Urząd Ochrony Danych Osobo-wych w Islandii.

Ewidencja Krajowa (The National Registry/Þjóðskrá)Borgartún �4Tel. (�54) 569 �900www.thjodskra.is

�6

Zasiłek dla bezrobotnychi ubezpieczenie społeczne

Bycie bezrobotnymOsoby w wieku �6-�0 lat są uprawnione do otrzymywanie zasiłku dla bezrobotnych, jeśli legalnie przepracowały w Is-landii przynajmniej � miesiące. Składkę do Funduszu Ubez-pieczeniowego dla Bezrobotnych płaci twój pracodawca. (Wkład pracodawcy, Tryggingagjald). Przysługują ci zasiłki dla bezrobotnych, jeśli:

jesteś bezrobotnymieszkasz w Islandii (masz pozwolenie pobytu lub je-steś obywatelem jednego z krajów skandynawskich)pracowałeś legalnie przez � miesiące w trakcie ostat-nich �� miesięcyaktywnie szukasz pracyjesteś w stanie pracować i chcesz podjąć większość od-powiednich ofert pracy

Jeśli pracowałeś w Islandii w ostatnich � miesiącach przy-najmniej w wymiarze ¼ etatu, masz prawo do uzyskania ¼ pełnej raty zasiłku. Dzięki formularzowi E-�0�, który po-świadcza twoje poprzednie okresy zatrudnienia w Polsce lub innym kraju EEA, możesz przenieść swoje prawa do za-siłku i w ten sposób stać się uprawnionym, pod warunkiem, że masz łącznie przepracowane �� miesięcy w pełnym wy-miarze pracy. Warto zatem zabrać ze sobą formularz E-�0�, w momencie, gdy przyjeżdżasz do pracy w Islandii. Od �

••

•

••

stycznia �00� r. podstawowa stawka zasiłku dla bezrobot-nych to ��4.�44 ISK miesięcznie (�.�85 Euro, dane z lipca �00�). Przez pierwsze trzy miesiące możesz otrzymać za-siłek w wysokości �0% twojej średniej pensji z ostatnich 6 miesięcy, ale nie więcej niż �85.400 ISK miesięcznie.Jeśli jesteś bezrobotny i otrzymujesz zasiłek w Polsce, mo-żesz przyjechać do Islandii i szukać pracy, utrzymując się z polskiego zasiłku przez okres � miesięcy. Aby móc przenieść prawa do zasiłku, musisz uzyskać formularz E-�0� od swo-jej odpowiedniej lokalnej instytucji. Na tej samej zasadzie, osoby, które otrzymują zasiłek w Islandii mogą ubiegać się o formularz E-�0� aby móc szukać pracy w innych krajach EEA.Więcej informacji na stronach internetowych: www.vinnu-malastofnun.is, www.eures.is.

Ubezpieczenie socjalne Przed przyjazdem do Islandii należy skontaktować się ze swoją lokalną agencją ubezpieczeń społecznych lub zdro-wotnych, gdzie jesteś ubezpieczony, aby otrzymać for-mularz E-�04. Dokument ten zapewni ci pokrycie całości ubezpieczenia zdrowotnego w Islandii zaraz po przyjeź-dzie. Jeśli zamierzasz zostać w Islandii dłużej niż � miesiące, musisz złożyć wniosek o pozwolenie pobytu i dostarczyć certyfikat E-�04 do Państwowego Instytutu Ubezpieczeń Społecznych (SSSI - State Social Security Institute, Tryggin-

��

gastofnun) tak szybko jak to tylko możliwe. SSSI wystawia następnie certyfikat ubezpieczenia zdrowotnego. Obywa-tele państw EEA, którzy nie posiadają pozwolenia pobytu, przez co nie są zarejestrowani jako legalni rezydenci, nie mogą liczyć na pokrycie kosztów ubezpieczenia zdrowot-nego. Żeby zapewnić sobie ubezpieczenie zdrowotne już w momencie rozpoczęcia pracy, należy rozpocząć starania o pozwolenie na pobyt jeszcze przed przyjazdem, do Islandii. (Dalsze informacje na ten temat można uzyskać na stronie internetowej www.utl.is). Prywatne firmy ubezpieczeniowe nie mogą wystawiać cer-tyfikatów typu E. Jeśli nie zamierzasz zostać dłużej niż �

miesiące, należy zabrać ze sobą Europejską Kartę Ubezpie-czenie Zdrowotnego. Zapewni ci to pokrycie kosztów opie-ki medycznej podczas pobytu trwającego do � miesięcy.Wszystkie osoby, które są objęte ubezpieczeniem społecz-nym w Islandii mają prawo do opieki szpitalnej, ogólnej opieki medycznej, domowej opieki pielęgniarskiej, prze-świetleń rentgenowskich, świadczeń chorobowych, fizjo-terapii, lekarstw, leczenie stomatologicznego dla dzieci, ubezpieczenia od wypadków przy pracy, rent inwalidzkich, emerytur, wypłat w przypadku śmierci oraz świadczeń dla dzieci.Pracownicy, którzy są czasowo zatrudnieni w Islandii, rów-nież mogą korzystać z ubezpieczenia zapewnianego im przez system opieki zdrowotnej ich własnego kraju i podle-gać określonym warunkom z uwzględnieniem odpowied-nich praw i zobowiązań. Pracownicy ci mogą ubiegać się o certyfikat E-�0� od odpowiedniej instytucji we własnym kraju, wraz z Europejską karta ubezpieczenia zdrowotnego E-�06/. Sytuacja ta dotyczy również osób pracujących na własny rachunek.Certyfikaty należy przedstawić SSSI do zarejestrowania. Je-śli nie jesteś w stanie uzyskać wymaganych dokumentów we własnym kraju (E-�04/�0�), możesz wykupić prywatną polisę zdrowotną na okres 6 miesięcy, do momentu uzyska-nia ubezpieczenia państwowego. Dla przykładu, możesz odwiedź stronę internetową www.tryggingamidstodin.is. Ponadto, więcej informacji można znaleźć na stronie inter-netowej SSSI www.tr.is.

Instytut Ubezpieczeń Społecznych(Tryggingastofnun ríkisins)Laugavegur ��4-��6Tel.:800-6044www.tr.is

Fundusz UrlopuMacierzyńskiegoSpołecznych(Fæðingarorlofssjóður)Engjateigur ��Tel.:5�5-4850www.faedingarorlof.is

�8

Urlop macierzyńskiRodzice, którzy pracowali w Islandii przez min. 6 miesięcy, z uwagi na urodzenie dziecka maja pra-wo do zasiłków z Funduszu Urlopu Macierzyńskie-go przez okres do 9 miesięcy. Zarówno ojciec jak i matka dziecka mają do własnej dyspozycji okres � miesięcy, zaś pozostałe � miesiące rodzice mogą rozłożyć pomiędzy siebie według własnego uzna-nia.Zasiłki z Funduszu Urlopu Macierzyńskiego są zależne od twoich średnich zarobków z okresu � ostatnich lat. Zasiłki wypłacane podczas urlopu macierzyńskiego wynoszą 80% twoich poprzed-nich pensji, jednakże nigdy nie są poniżej �00.604 ISK* miesięcznie, pod warunkiem, że pracowałeś minimum w wymiarze 50 % czasu pracy (pół eta-tu) lub więcej. Zasiłki nigdy nie przekraczają kwoty 5�8.600 ISK za każdy miesiąc. Rodzice, którzy za-mieszkują w Islandii od �� miesięcy, ale znajdowali się poza rynkiem pracy lub studiowali, również są uprawnieni do otrzymania minimalnych zasiłków. Studenci, uczący się w pełnym wymiarze akademi-ckim są uprawnieni do zasiłku w wysokości 98.�09 ISK miesięcznie, zaś osoby niepracujące lub pracu-jące w wymiarze poniżej ¼ etatu są uprawnione do otrzymania zasiłku w wysokości 4�.899 ISK. Wypłatami z Funduszu Urlopu Macierzyńskiego zarządza Wydział Pracy. (*dane z �00� r.).

Ubezpieczenie od wypadków przy pracy Jeśli ulegniesz wypadkowi w pracy, wypadek ten standardowo jest objęty ubezpieczeniem. Kwoty

�9

odszkodowania, takie same dla wszystkich osób, ustala sąd. Renty inwalidzkie i wypłaty w przypadku śmierci na skutek wypadków, wypłacane są jako renty dla dzieci. Ponadto, koszty opieki medycznej i zakupionych lekarstw mogą zo-stać zwrócone. Osoby, które uwzględniły to w swoich zwro-tach podatkowych, są również ubezpieczone od wypadków odniesionych podczas prac domowych. Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej www.tr.is/media/er-lend-mal/English.pdf.

Opieka zdrowotnaIslandia podzielona jest na regiony opieki zdrowotnej; każ-dy region ma swoje własne główne centra opieki medycz-nej, niektóre z nich współistnieją razem z lokalnymi szpitala-mi. Główne centra medyczne są odpowiedzialne za ogólną opiekę zdrowotną, badania, opiekę pielęgniarską w domu, a także za kwestie związane z planowaniem rodziny, opie-ką nad matką i dzieckiem oraz opieką nad dziećmi w wieku szkolnym. Centra te otwarte są od poniedziałku do piątku w godzinach 8-�6 i przyjmują wszystkich, którzy uprzednio zgłosili się do rejestracji. Lekarze udzielają konsultacji w godzinach �6-�8 bez uprzedniej rejestracji, należy jednak być przygotowanym na wyższe opłaty. Służba zdrowia jest otwarta dla wszystkich, niezależnie od ubezpieczenia. Oso-by, które nie są w stanie okazać dokument potwierdzający aktualne ubezpieczenie, będą musiały uiścić wyższe opłaty. Aby znaleźć najbliższe centrum medyczne, poszukaj hasła “Heilsugæslustöð” w książce telefonicznej. Będą w stolicy, możesz również znaleźć informacje na stronie internetowej www.heilsugaeslan.is/?PageID=14.

W przypadku wystąpienia problemów zdrowotnych poza godzinami pracy centrów medycznych, możesz skorzystać

ze służby medycznej zwanej “Læknavakt”, znajdującej się na Smáratorgi �, Kópavogur, tel. ���0 lub zadzwonić 848�600 jeśli znajdujesz się blisko Akureyri. Læknavakt dział w go-dzinach ��:00-��:�0 w dni powszednie i 09:00-��:�0 w weekendy i święta. Służba ta pobiera nieco wyższe opłaty niż centra medyczne.

Linie telefoniczne udzielają porad w godzinach ��:00-08:00 w dni powszednie i �4 godziny na dobę w czasie weeken-dów i dni świątecznych. Telefoniczne wezwania domowe dostępne są w tych samych godzinach.

Zgodnie z najnowszym prawem dotyczącym praw pacjentów, osoby które objęte są ubezpieczeniem z narodowych fundu-szy zdrowia, i nie porozumiewają się w języku islandzkim, jako swoim pierwszym języku, mają prawo do tłumacza, bez do-datkowych opłat. Należy pamiętać, że zwykle tego typu obsłu-gę, trzeba zamawiać z wyprzedzeniem.

Pogotowie ratunkowePogotowie i służby ratunkowe (Slysa- og bráðamóttaka) mają swoją siedzibę w Narodowym Szpitalu Uniwersyte-ckim / National University Hospital (Landspítali-háskóla-sjúkrahús) w Fossvogur, Bústaðarvegur �08 Reykjavík.Jeśli nie jesteś pewnie, czy twój przypadek kwalifikuje się jako sytuacja zagrażająca zdrowiu i życiu, możesz zadzwo-nić na numer 54� �000 i poprosić o poradę. Jeśli potrzebu-jesz natychmiastowej pomocy lub karetki, dzwoń na numer ���. Bądź przygotowany, aby podąć swoje imię, nazwisko, opisać sytuacje oraz podać położenie.

Numer alarmowyPolicja, Pogotowie Ratunkowe, Straż Pożarna:

���

�0

Edukacja w Islandii

Podstawową zasadą islandzkiego systemu edukacji jest za-pewnienie każdemu równych możliwości w zdobyciu wy-kształcenia, niezależnie od płci, uwarunkowań finansowych, miejsca zamieszkania, wyznania, ewentualnych ułomności, oraz pochodzenia kulturowego, społecznego i etnicznego.

System edukacji składa się z czterech poziomów:Przedszkole (leikskóli) – dla dzieci w wieku �-6 lat.Szkoła podstawowa (grunnskóli) – dla dzieci w wieku 6-�6 lat.Liceum / szkoła średnia (framhaldsskóli) – Dla osób w wieku �6-�0 lub wszystkich, którzy posiadają powszechne obowiązkowe wykształcenie lub mają powyżej �0 roku ży-cia.Szkoły wyższe / uniwersytety (háskóli) – Dla osób, któ-re ukończyły poziom liceum i posiadają zdany egzamin wstępny lub jego ekwiwalent.

PrzedszkoleMożesz ubiegać się o przyjęcie dziecka do przedszkola, w momencie, gdy ukończyło ono 6 miesięcy. Wnioski o przy-jęcie można znaleźć w przedszkolach i głównym biurze, Tryggvagata �� lub na stronie internetowej http://rafraen.reykjavik.is/pages/umsoknumleikskola/. Rodzice wnoszą miesięczna opłatę za pobyt dziecka w przedszkolu. Przed-szkola przeznaczone są dla dzieci, które nie osiągnęły wieku szkolnego. Bardzo niewielka liczba przedszkoli przyjmuje

dzieci, które nie ukończyły � roku życia; najmłodsze dzie-ci mają zwykle około � lat, aczkolwiek zdarzają się wyjątki. W ośrodkach miejskich, w których są problemy z wolnym miejscem, dzieci samotnych rodziców i studentów często traktowane są priorytetowo. Do czasu umieszczeni dziecka w przedszkolu, możesz poszukać opiekunki (dagmamma). Opiekunki zajmują się dziećmi w obszarze własnych miast i są nadzorowane przez odpowiednie instytucje społeczne lub lokalne władze samorządowe.Więcej informacji związanych z przedszkolami otrzymasz w jednym z głównych urzędów w twojej miejscowości. Infor-macja o przedszkolach dla rodziców pochodzących spoza Islandii na stronie internetowej www.reykjavik.is/desktop-default.aspx/tabid-�49�

RejkjawikMenntasvið og leikskólasvið ReykjavíkurborgarFríkirkjuvegi �4�� �000www.leikskolar.ismenntasvid@reykajvik.is

HafnarfjörðurÞjónustuver bæjarinsStrandgata 6www.hafnarfjordur.is

��

KópavogurFannborg �, �nd Floor5�0 �600helgam@kopavogur.is

Szkoła podstawowa Szkoła podstawowa jest obowiązkowa i bezpłatna. Zgodnie z islandzkim prawem, wszyscy uczniowie, których językiem ojczystym nie jest islandzki, mają prawo do dwóch godzin tygodniowo nauki tego języka. W niektórych regionach Is-landii istnieją specjalne szkoły (móttökudeild) dla osób w wieku 9 – �5 lat, które nie opanowały na tyle języka islandz-kiego aby móc uczęszczać do zwykłych szkół. Po odbyciu tego typu edukacji, uczniowie mogą rozpocząć naukę w swoich lokalnych szkołach, gdzie w razie konieczności mogą liczyć na dodatkową pomoc. Więcej informacji na te-mat tych szkół można uzyskać kontaktując się z sekretaria-tem swojej lokalnej szkoły lub najbliższym urzędem służby publicznej. Broszury informacyjne na temat szkół podstawowych dla rodziców pochodzących spoza Islandii są dostępne w wielu językach na stronie internetowej: www.reykjavik.is/desk-topdefault.aspx/tabid-�49�

Szkoły średnieNauka na poziomie szkół średnich jest również bezpłatna, chociaż musisz liczyć się z opłatą wpisową oraz koszta-mi zakupu podręczników. Uczniowie szkół zawodowych również zobowiązani są do wniesienia opłaty, związanej z nabyciem materiałów szkolnych. Nauka w szkole średniej nie jest obowiązkowa; około 90% uczniów po skończeniu szkoły średniej kontynuuje dalej naukę. Po zdaniu egzami-

nu wstępnego (studentsprof ), uczniowie mają możliwość rozpocząć studia na uniwersytecie. W Islandii jest około 40 szkół wyższych. Nie funkcjonują tu pożyczki studenckie. Istnieje jednak ulga podatkowa dla rodziców uczących się studentów. Ulga ta nie jest jednak przyznawana automa-tycznie, jak w przypadku narodzin dziecka. Rodzice muszą wypełnić odpowiednie rubryki w formularzach podatko-wych. Wysokość ulgi zależna jest od przychodu. Więcej informacji można uzyskać dzwoniąc do urzędu podatko-wego (Ríkisskattstjóri, Laugavegi �66) na numer 56� ��00 lub odwiedzając stronę internetową www.rsk.is. Rodzice są prawnie zobligowani do finansowania nauki dzieci, do momentu ukończenia osiemnastego rok życia. Studenci w wieku �8-�0 lat, którzy studiują lub uczą się zawodu, mogą złożyć wniosek o dodatkowe wsparcie finansowe. Wnioski składane są w SSSI.

Szkoły wyższeUniwersytet Islandzki posiada Biuro Edukacji Międzynaro-dowej, które jest instytucją koordynującą wszystkie wyższe uczelnie w Islandii. Dodatkowe informacje można uzyskać na stronie internetowej www.ask.hi.is, lub wysyłając e-mail na adres ask@hi.is. Możesz również udać się osobiście do Biura, otwartego w godzinach �0.00 – ��.00 i ��:�0 -�6:00 (tel.: +�54 5�5 4���).

��

��

Islandzki dla obcokrajowców

Szkoły prowadzące kursy językaislandzkiego dla obcokrajowców

Mímir-símenntun ehf.Grensásvegur �6a, Skeifan 8, Öldugata ��, Þönglabakki 4 [Mjódd]. ( 580 �800, www.mimir.is, mimir@mimir.is Zajęcia dzienne i popołudniowe. Lekcje prywatne i spe-cjalne dla osób mówiących w języku polskim, rosyjskim, skandynawskim, tajskim, wietnamskim, a także w innych językach wschodnioeuropejskich. Oferują również branżo-wy język islandzki, powiązany z wykonywaną pracą.

Námsflokkar Hafnarfjarðar –Miðstöð símenntunar í Hafnarfirði(Center for Continuing Education in Hafnarfjörður)Skólabraut �( 585 5860,www.namsflokkar.hafnarfjordur.is Nauka dla początkujących i zaawansowanych. Zajęcia odbywają się w Námsflokkar oraz w miejscu pracy.

Endurmenntun Háskóla Íslands(Continuing Education - University of Iceland)Dunhagi �, �0� Reykjavík ( 5�5 4444,www.endurmenntun.is, endurmenntun@hi.is. Kursy po-dzielone są na zajęcia z gramatyki, języka mówionego i pisanego.

Landnemaskólinn (The Settlers School)Kursy organizowane przez związek zawodowy Efling.( 5�0 �500, efling@efling.is, lub Ingibjörg Stefánsdóttir, Mímir-símenntun, ( 588 ����, www.mimir.is

Kvöldskóli Kópavogs (The Kópavogur Evening School)Located in Snælandsskóli, Furugrund, �00 Kópavogur( 564 �50�, 564 �5��, www.kvoldskoli.kopavogur.is, kvoldskoli@kopavogur.is.

Alþjóðahús (The Intercultural Centre)Hverfisgata �8 ( 5�0 9�00, www.ahus.is, info@ahus.is. Lekcje islandzkiego z naciskiem na język potoczny, mowę i komunikację. Oferują również język branżowy, powiązany z naszym miejscem pracy, islandzki dla rodziców, kursy pisania i czytania, jak również naukę dla określonych grup językowych i specjalnie przygotowane kursy do nauki w miejscu pracy. Zajęcia dzienne i wieczorowe.

Betri árangur (Better Results)Suðurlandsbraut 6 ( 89� �995 ik@mk.isKursy języka islandzkiego ze szczególnym naciskiem na indywidualne nastawienie i indywidualne potrzeby uczą-cych się. Kurs dla dzieci i rodziców. Małe grupy.

�4

Símennt Háskólans í Reykjavík (The Department ofContinuing Education at the Reykjavik University)Ofanleiti � ( 599 6�5�, www.ru.is, thorunns@ru.is Język islandzki dla początkujących, z naciskiem na grama-tykę i język stosowany w życiu codziennym.

Kursy internetowe

Námsflokkar Reykjavíkur. www.vefskoli.is ( 55� �99�, gigja@inwind.it

Icelandic Online www.icelandic.hi.is. Darmowe lekcje ję-zyka islandzkiego, prowadzone przez Hugvísindadeild, Wy-dział Humanistyczny Uniwersytetu Islandzkiego.

Nauka poza Rejkiawikiem

Alþjóðastofan (Akureyri Intercultural Centre)Rósenborg, Skólastígur �, 600 Akureyri. ( 460-���4, asto-fan@akureyri.is, www.menntasmidjan.is. Pięć poziomów nauki języka islandzkiego dla obcokrajowców. Specjalizacja – nauka dla kobiet.

Fjölbrautarskóli Norðurlands Vestra(Upper-Secondary School Northwest Iceland)Skagfirðingabraut ��, 550 Sauðárkrókur ( 455 8000,www.fnv.is, fnv@fnv.is

Þekkingarsetur Þingeyinga (Húsavík Academic Centre)Garðarsbraut �9, 640 Húsavík ( 464 0444, www.hac.is, hac@hac.is

Fræðslunet Austurlands(Centre for Adult Education Eastern Iceland)Tjarnarbraut �9e, �00 Egilsstaðir( 4�� �8�8, 89� �8�8,www.fna.ism, fna@fna.is

Fræðslunet Suðurlands(Centre for Adult Education Southern Iceland)Tryggvagata �5, 800 Selfoss, ( 480 8�55.www.sudurland.is/fs/, fraedslunet@sudurland.is

Miðstöð símenntunar á Suðurnesjum(Centre for Adult Education in the Keflavik andReykjanes area)Skólavegur �, ��0 Keflavík ( 4�� �500, www.mss.is,mss@mss.is

Símenntunarmiðstöðin á Vesturlandi(Centre for Adult Education Western Iceland)Bjarnarbraut 8, ��0 Borgarnes ( 4�� ��90,www.simenntun.is

Fræðslumiðstöð Vestfjarða(Centre for Adult Education, Westfjords)Suðurgata ��, 400 Ísafjörður ( 456 50�5, www.frmst.is, frmst@frmst.is

Viska: fræðslu og símenntunarmiðstöð Vestmannaeyja(The Educational Centre at the Westman Islands)Strandvegur 50, 900 Vestmannaeyjar ( 48� �950,www.viska.eyjar.is

�5

Ważne informacje kontaktowe

EURES EURopean Employment Services (Europejskie Służby Zatrudnienia)(EES-vinnumiðlun)Engjateigi ��, �05 ReykjavíkTel.: 554 �600EURES Advisers: Dröfn Haraldsdóttir, Valdimar Ólafsson & Þóra Ágústsdóttirwww.eures.is, eures@svm.is

The Intercultural Centre (Centrum Międzykulturowe) (Alþjóðahús)Hverfisgata �8�0� ReykjavíkTel.: 5�0 9�00 fax: 5�0 9�0�www.ahus.is, info@ahus.is

Multicultural and Information Centre (Centrum Multi-kulturowe i Informacyjne) (Fjölmenningarsetur)Árnagata �-4400 ÍsafjörðurTel.: 450 �090 fax: 450 �005www.fjolmenningarsetur.is, info@mcc.is

Office of International Education (Centrum Edukacji Międzynarodowej)(Alþjóðaskrifstofa Háskóla Íslands)Neshagi �6

�0� ReykjavíkTel.: 5�5 4���www.ask.hi.is ask@hi.is

The Educational Gateway.National reference point for asssessment andrecognition for vocational qualification. (Ogólnopań-stwowa strona internetowa określająca twoje kwalifi-kacje zawodowe) (Menntagátt)http://menntagatt.is, menntagatt@menntagatt.is

Agencje rządowe i samorządowe

Wydział Pracy(Vinnumálastofnun)Hafnarhúsinu v/Tryggvagötu�50 ReykjavíkTel: 5�5 4800 fax: 5�� �5�0www.vinnumalastofnun.is

Wydział Imigracyjny(Útlendingastofnun)Skógarhlíð 6�05 ReykjavíkTel.: 5�0 5400 fax: 5�0 5405www.utl.is

�6

Statistics Iceland (Urząd Statystyczny)(Hagstofa Íslands)Borgartún ��a, �50 ReykjavíkTel.: 5�8 �000 fax: 5�8 �099www.hagstofa.is

National Registry (Rejestr Narodowy)(Þjóðskrá)Borgartún �4, �50 ReykjavikTel.: 569 �900 fax: 569 �949www.thjodskra.is

Occupational, Health and Safety Authority (Organiza-cja zajmująca się kwestiami BHP) (Vinnueftirlitið)Bíldshöfði �6��0 ReykjavíkTel.: 550 4600 fax 550 46�0www.vinnueftirlit.iswww.vinnueftirlit.is/is/utgafa/fraedslu- og leidbeiningar-rit/

Leiðbeiningar um vinnuverndThe State Social Security Institute (Państwowy Instytut Ubezpieczeń Społecznych) (Tryggingastofnun Ríkisins)Laugavegur ��4�05 ReykjavíkTel.: 560 4400 fax: 56� 45�5www.tr.is

The Ministry of Social Affairs (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych)(Félagsmálaráðuneytið)Hafnarhús v/Tryggvagata�50 ReykjavikPhone: 545 8�00 fax: 55� 4804http://government.is/

The Ministry of Health and Social Security (Minister-stwo Zdrowia)(Heilbrigðis og tryggingamálaráðuneyti)Laugavegur ��6�50 ReykjavikTel.: 545 8�00 fax: 55� 9�65http://government.is/

The Ministry of Education, Science and Culture (Mini-sterstwo Edukacji, Nauki i Kultury) (Menntamálaráðuneytið)Sölvhólsgata 4�0� ReykjavíkTel.: 545 9500 fax: 56� �068http://government.is/

Directorate of Customs (Wydział Celny) (Ríkistollstjóraembættið)Tryggvagata �9�50 ReykjavíkTel.: 560 0�00 fax: 56� 58�6www.tollur.is

��

Directorate of Internal Revenue (Urząd Podatkowy) (Ríkisskattstjóri)Laugavegur �66�50 ReykjavíkTel.: 56� ��00 fax: 56� 4440www.rsk.is

Reykjavik Social Services(Velferðasvið Reykjavíkur)Main officeTryggvagötu ��,�0� ReykjavikTel.: 4�� ����www.velferdarsvid.isvelferd@reykjavik.is

Ambasady i konsulaty w Islandiiwww.mfa.is/diplomatic-missions/foreign-missions/nr/�808

Związki i stowarzyszenia

The Icelandic Confederation of Labour (Islandzka Kon-federacja Pracy) (Alþýðusamband Íslands)Sætúni ��08 ReykjavikTel.: 5�5 5600 fax: 5�5 560�www.asi.is

Federation of Skilled Construction andIndustrial Workers (Federacja Wykwalifikowanych Pracowników Budowlanych i Przemysłowych) (Samiðn)Borgartún �0,�05 ReykjavikTel.: 5�5 6000www.samidn.ispostur@samidn.is

Efling Union (Związek Efling)(Efling stéttarfélag)Sætún ��05 ReykjavikTel.: 5�0 �500 fax: 5�0 �50�www.efling.is efling@efling.is

The Commercial Workers’ Union (Związek Pracowników Branży Handlowej)(VR, Virðing – réttlæti)Kringlunni ��0� ReykjavíkTel.: 5�0��00www.vr.is vr@vr.is

Association of Academics (Stowarzyszenie Akademickie) (Bandalag háskólamanna)Lágmúla ��08 ReykjavikTel.: 58� �090 fax: 588 9��9www.bhm.is

�8

Organizacje pozarządowe

Icelandic counselling and information centre forsurvivors of sexual violence (Islandzkie centrum konsulta-cyjne i informacyjne dla ofiar przemocy seksualnej)(Stígamót)Hverfisgötu ��5,�05 ReykjavikTel.: 56�-6868 / 800-6868www.stigamot.is

Women’s Shelter (Organizacja ds. Praw Kobiet) (Kvennaathvarfið)PO Box �486,Box ���Tel.: 56� ��05, 800 6�05www.kvennaathvarf.is kvennaathvarf@kvennaathvarf.is

The Icelandic Red Cross (Islandzki Czerwony Krzyż)(Rauði Kross Íslands)Efstaleiti 9,�0� ReykjavikTel.: 5�0 4000 Fax: 5�0 40�0central@redcross.is www.redcross.is

Alcoholics Anonymous (Anonimowi Alkoholicy)(AA Samtökin á Íslandi)Tjarnagata �0,�0� ReykjavikTel.. 55� �0�0.www.aa.is

Foreningen Norden i Island(Norræna félagið)Óðinsgata �,�0� ReykjavíkTel.: 55� 0�65www.norden.is

Home and school (Dom i Szkoła) (Heimili og skóli)Suðurlandsbraut �4,�08 ReykjavíkTel.: 56� �4�5www.heimiliogskoli.is heimiliogskoli@heimiliogskoli.is

The Consmers’ Association of Iceland(Neytendasamtökin)Síðumúli ��,�08 ReykjavíkTel.: 545 ��00www.ns.is ns@ns.is

Save the children Iceland (Instytucja zajmująca się kwestiami dzieci) (Barnaheill)Suðurlandsbraut �4,�08 ReykjavíkTel.: 545 0545www.abotinn.is/barnaheill/index�.htm barnaheill@barnaheill.is

�9

EURES – EURopean Employment Services (Europejskie Służby Zatrudnienia) – ich rolą jest ułatwianie i promocja wolnego prze-pływu pracowników w obrębie krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA). Wszystkie �0 państw z tego obszaru + Szwajcaria, poprzez swoje instytucje pracy, biorą udział w programie EURES. EURES posiada ponad �00 doradców w całej Euro-pie. Współpraca kontrolowana jest przez komisję Europejską. EURES rozpoczął działania w Islandii w �995 r., w ramach struktur Wydziału Pracy. Obecnie w Islandii pracuje dwóch doradców oraz jeden menedżer EURES.

Podziękowania: Pragniemy podziękować Centrum Międzykulturowemu (Intercultural Centre [Alþjóðahús]) za ich wkład w stworzenie tego folderu.

Dröfn Haraldsdóttir, Þóra Ágústsdóttir and Valdimar Ólafsson, Islandzki Zespół EURES.Rejkiawik, lipiec �00�