AKTYWNIE SZUKAM PRACY - niepelnosprawni.pl · II Opracowanie planu dzia∏ania – jak szukaç...

AKTYWNIESZUKAMPRACY

Stan prawny na dzieƒ 1 grudnia 2003 r.

SPIS TREÂCI:

I Rynek pracy 4

II Opracowanie planu dzia∏ania – jak szukaç pracy? 7

III Bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron 13

IV Dokumenty aplikacyjne (CV i list motywacyjny) 15

V Poszukiwanie pracy przez telefon 24

VI Czy Internet mo˝e zwi´kszyç szans´ na znalezienie pracy? 27

VII W czym mo˝e pomóc urzàd pracy? 33

VIII Osobiste spotkanie z pracodawcà, czyli rozmowa

kwalifikacyjna (autoprezentacja) 36

IX Wolontariat szansà rozwoju osobistego i zawodowego 44

X Pomoc dla absolwentów i ich pracodawców 49

XI W∏asna dzia∏alnoÊç gospodarcza 52

XII KorzyÊci dla pracodawców zatrudniajàcych osoby

niepe∏nosprawne 54

XIII Podstawowe zagadnienia prawne 56

Aneks 64

Niniejszy poradnik jest adresowany przede wszystkim dom∏odych niepe∏nosprawnych osób, które chcà znaleêç prac´,a tym samym usamodzielniç si´. Nie oznacza to, ˝e inniszukajàcy zatrudnienia nie znajdà tu wielu po˝ytecznychwskazówek. Poradnik zawiera informacje o przepisachprawnych (w tym o szczególnych uwarunkowaniach praw-nych dotyczàcych osób niepe∏nosprawnych), a tak˝e ró˝nychformach zatrudnienia i aktywnoÊci zawodowej np.: telepra-cy, wolontariacie, dzia∏alnoÊci gospodarczej.

W cz´Êci rozdzia∏ów w sposób teoretyczny omawiane sà zagadnienia zwiàzane z rynkiem pracy, w pozosta∏ych poka-zano, jak w praktyce nale˝y poszukiwaç pracy. StaraliÊmy si´,aby oprócz porad znalaz∏y si´ tu informacje, które b´dziemo˝na wykorzystaç w praktyce – stàd du˝a iloÊç danych te-leadresowych.

Na pewno w zdobycie pracy trzeba b´dzie w∏o˝yç du˝o wy-si∏ku i czasu, trzeba b´dzie te˝ pogodziç si´ z myÊlà, ˝epierwsze próby mogà nie przynieÊç oczekiwanych rezulta-tów. Jednak wiele rozwiàzaƒ jest na wyciàgni´cie r´ki.

Dzia∏aj, szukaj, próbuj – nie obawiaj si´ te˝ pytaç i prosiç o pomoc.

Centrum Informacyjne dla Osób Niepe∏nosprawnych s∏u˝yCi radà i informacjà!

Podjćie pracy zawodowej zale˝y od wieluczynników m.in. od: mo˝liwoÊci wykony-wania ró˝nych czynnoÊci, stopnia spraw-noÊci, specjalnych umiej´tnoÊci i zdolno-Êci, a tak˝e cech osobowoÊci. Szukajàcpracy, warto zastanowiç si´ i ustaliç, jakàprac´ mog´ wykonywaç, ale te˝, jaka for-ma zatrudnienia jest dla mnie obecniemo˝liwa i jakie warunki trzeba mi stwo-rzyç, abym móg∏ t´ prac´ przyjàç.

Podjćie decyzji o rozpoczćiu poszukiwa-nia pracy jest równoznaczne z wejÊciemna rynek pracy, to znaczy zaprezentowa-niem siebie, swoich kwalifikacji i umiej´t-noÊci – jako pewnego rodzaju produktu.Chocia˝ ci´˝ar promocji w∏asnej osoby i znalezienia sposobu dotarcia do praco-dawcy spoczywa na Tobie – podpowiemyCi, jak tego dokonaç i jak znaleêç swojemiejsce na rynku zatrudnienia.

Otwarty rynek pracy Zatrudnienie osób niepe∏nosprawnych naotwartym rynku pracy mo˝e mieç dwieformy.Po pierwsze, osoby niepe∏nosprawne ubie-gajà si´ o prac´ na takich samych wa-runkach jak kandydaci pe∏nosprawni, a pracodawca, wybierajàc pracownika,bierze pod uwag´ doÊwiadczenie zawodo-we i kwalifikacje. Zatrudnienie nast´pujena takich samych zasadach jak zatrudnie-nie pracownika pe∏nosprawnego. W gr´mogà wchodziç jedynie pewne przywilejewynikajàce z ogólnych przepisów dotyczà-cych osób niepe∏nosprawnych (wyd∏u˝ony

urlop, skrócony czas pracy itp.). Pracownikniepe∏nosprawny ma w pracy takie samezadania i obowiàzki jak pracownik pe∏no-sprawny.

Drugà formà jest zatrudnienie na specjal-nie przystosowanych i dobranych stanowi-skach pracy. W tym przypadku brana jestpod uwag´ osoba niepe∏nosprawna, dlaktórej szuka si´ odpowiedniego stanowi-ska w zwyk∏ych zak∏adach pracy. Przysto-sowanie stanowiska pracy musi mieç charakter bardzo indywidualny, uwzgl´d-niajàcy potrzeby niepe∏nosprawnego pracownika np.: zniesienie barier architek-tonicznych dla zapewnienia swobodnejpracy i bezpiecznego poruszania si´. Cza-sami zdarza si´, ˝e pracodawca szuka nie-pe∏nosprawnego pracownika pod kàtemstanowiska, które ju˝ wczeÊniej zosta∏outworzone i przystosowane.

Pami´taj!Otwartym rynkiem pracy kieruje zasadakonkurencyjnoÊci i zasada wydajnoÊci pra-cy. Ka˝da firma chce mieç jak najlepszewyniki, jak najwy˝sze dochody, a mo˝e toosiàgnàç, majàc dobrych pracowników.

Rozmawiajàc z pracodawcà, podziel si´swojà wiedzà na temat mo˝liwoÊci zatrud-niania osób niepe∏nosprawnych (patrzRozdzia∏ XII), sposobów organizowaniastanowiska pracy i mo˝liwoÊci refundowa-nia dodatkowych nak∏adów finansowych,jeÊli takie b´dzie musia∏ ponieÊç.

4 AKTYWNIE SZUKAM PRACY

I Rynek pracy

Chroniony rynek pracy – zatrudnieniew zak∏adach pracy chronionejZak∏ady pracy chronionej (zpch) stwarzajàwarunki do zatrudniania osób niepe∏no-sprawnych, zw∏aszcza o znacznie ograni-czonej zdolnoÊci do pracy. Ich celem jeststworzenie osobom niepe∏nosprawnymwarunków do pracy zarobkowej, niektórete˝ stawiajà sobie za cel przygotowaniepracowników do pracy na otwartym ryn-ku i ich przejÊcie do zwyk∏ych zak∏adówpracy. Wi´kszoÊç pracowników zak∏adówpracy chronionej zatrudnionych jest napodstawie umowy o prac´. Majà oni tesame prawa, obowiàzki i przywileje, copracownicy pe∏nosprawni w zwyk∏ych za-k∏adach pracy. Specyfika tych zak∏adówpolega na:• zapewnieniu odpowiedniej opieki me-

dycznej, rehabilitacyjnej i socjalnej,• przystosowaniu stanowisk i miejsc

pracy do potrzeb zatrudnionych w nich osób niepe∏nosprawnych,

• odpowiednio dobranym profilu i tech-nologii produkcji lub us∏ug.

Informacje o zpch mo˝esz uzyskaç:• w urz´dach pracy,• w oddzia∏ach Paƒstwowego Funduszu

Rehabilitacji Osób Niepe∏nosprawnych (www.pfron.org.pl),

• na stronie www.zpchr.pl

Zak∏ady aktywnoÊci zawodowejZak∏ady aktywnoÊci zawodowej tworzy si´w celu zatrudnienia osób niepe∏nospraw-nych majàcych znaczny stopieƒ niepe∏no-sprawnoÊci. Osoby te majà mo˝liwoÊçpodjćia zatrudnienia dostosowanego doich rzeczywistych potrzeb. Placówki przygotowujà osoby niepe∏no-sprawne, poprzez rehabilitacj´ zawodowà i spo∏ecznà, do samodzielnego i aktywne-go ˝ycia w otwartym Êrodowisku. Niepe∏-nosprawni pracownicy zak∏adów aktyw-noÊci zawodowej za swojà prac´ pobiera-jà wynagrodzenie. Zak∏ady aktywnoÊci zawodowej stanowiàpoÊrednià form´ mi´dzy zak∏adami pracychronionej i warsztatami terapii zajćiowej.Spis zak∏adów aktywnoÊci zawodowej do-st´pny jest w PFRON.

Warsztaty terapii zajćiowej Sà to placówki stwarzajàce osobom nie-pe∏nosprawnym, niezdolnym do podjćiapracy, które zosta∏y zakwalifikowane do tejformy rehabilitacji, mo˝liwoÊç rehabilitacjispo∏ecznej i zawodowej w zakresie pozy-skania lub przywracania umiej´tnoÊci nie-zb´dnych do podjćia zatrudnienia. W ra-mach warsztatów rozwija si´:• umiej´tnoÊci wykonywania czynnoÊci

˝ycia codziennego oraz zaradnoÊci osobistej,

5AKTYWNIE SZUKAM PRACY

• psychofizyczne sprawnoÊci oraz pod-stawowe i specjalistyczne umiej´t-noÊci zawodowe, umo˝liwiajàce uczest-nictwo w szkoleniu zawodowym albo podjćie pracy.

Sà to placówki o charakterze niedochodo-wym, a ewentualne dochody ze sprzeda˝yproduktów czy us∏ug przeznaczane sà nazaspokajanie potrzeb kulturalnych i reha-bilitacyjnych osób niepe∏nosprawnych.Uczestnicy warsztatów mogà otrzymywaçniewielkie Êrodki finansowe, które majàs∏u˝yç nauce gospodarowania nimi. JeÊli szukasz informacji o warsztatach te-rapii zajćiowej w miejscu zamieszkania,zg∏oÊ si´ do Powiatowego Centrum Po-mocy Rodzinie.

Szkolenie osób niepe∏nosprawnychGdy szukasz pracy, mo˝e si´ okazaç, ̋ e Two-je kwalifikacje sà niewystarczajàce. Byç mo-˝e te˝ ciàgle zmieniajàcy si´ rynek pracyspowodowa∏, ˝e brak Ci wa˝nych i poszuki-wanych obecnie na rynku umiej´tnoÊci za-wodowych. Warto pomyÊleç o swoim wy-kszta∏ceniu, o tym, czy istnieje mo˝liwoÊçpodniesienia go lub uzupe∏nienia.

Osoby niepe∏nosprawne zarejestrowane w urz´dzie pracy (jako bezrobotne, poszu-kujàce pracy, a niepozostajàce w zatrudnie-niu lub b´dàce w okresie wypowiedzeniaumowy o prac´ z przyczyn dotyczàcychpracodawcy) mogà skorzystaç ze szkoleƒ:• szkolenie finansowane jest ze Êrodków

PFRON,• na szkolenie kieruje kierownik Powiato-

wego Urz´du Pracy,

• celem szkolenia jest zwi´kszenie szans na zatrudnienie poprzez podwy˝szenie lub zmian´ kwalifikacji zawodowych,

• szkolenie odbywa si´ w placówkach szkoleniowych albo w specjalistycz-nych oÊrodkach szkoleniowo-rehabili-tacyjnych.

Równie˝ pracodawca mo˝e szkoliç osobyniepe∏nosprawne. Koszty poniesione przezniego mogà byç zrefundowane ze ÊrodkówPFRON do wysokoÊci 75 proc., nie wićejjednak ni˝ do 2-krotnoÊci przeci´tnego wy-nagrodzenia na osob´, o ile zgodnie z kie-runkiem szkolenia osoby niepe∏nosprawnezostanà zatrudnione na innych stanowi-skach, przez co najmniej 24 miesiàce.

Co zwi´ksza szans´ na znalezieniepracy?Szanse na rynku pracy na pewno zwi´kszaposiadanie odpowiedniego wykszta∏ceniai doÊwiadczenia zawodowego. W zdoby-ciu odpowiedniego wykszta∏cenia pomo˝eCi nie tylko ukoƒczenie szko∏y lub studiówwy˝szych. Mo˝esz tak˝e skorzystaç z ta-kich form edukacji, jak kursy i szkolenia.DoÊwiadczenie zawodowe mo˝na zaÊzdobyç poprzez np. sta˝e, praktyki, pracew charakterze wolontariusza.

Czasem warto podjàç prac´ za niewielkiewynagrodzenie lub za darmo, po to, bynauczyç si´ czegoÊ praktycznego. Wa˝nejest, aby, poszukujàc pracy, byç aktywnym.Pracodawcy oczekujà bowiem od m∏odychpracowników nie tylko zaanga˝owania i chći do pracy, ale te˝ samodzielnoÊci i szeroko poj´tej aktywnoÊci!



Nie ma jednej idealnej i uniwersalnej re-cepty na znalezienie pracy. Sà jednak dzia-∏ania, dzi´ki którym mo˝na zwi´kszyçszanse na znalezienie zatrudnienia. Wa˝nejest, aby dzia∏aç aktywnie, konsekwentniei mieç jasno sprecyzowany cel, do któregosi´ dà˝y. Podejmowanie planowych dzia-∏aƒ pomo˝e Ci w znalezieniu pracy. B´-dziesz wiedzia∏, jakie kolejno dzia∏ania po-dejmowaç, do kogo zwróciç si´ o pomoc,co zrobiç, je˝eli napotkasz trudnoÊci.

Co nale˝y uwzgl´dniç, szukajàc pracy– budujàc w∏asny plan dzia∏ania?Szukajàc pracy, musisz wziàç pod uwag´takie elementy, jak:• w∏asne mo˝liwoÊci (m.in.: wykszta∏ce-

nie, umiej´tnoÊci, wiedz´, doÊwiadcze-nie zawodowe, uzdolnienia, predyspo-zycje, zainteresowania, mo˝liwoÊci fizyczne i zdrowotne, ale tak˝e marze-nia oraz pragnienia),

• zasoby zewn´trze (czy mo˝esz zwróciç si´ do kogoÊ o pomoc, na jakiego ro-dzaju pomoc mo˝esz liczyç – finanso-wà, rzeczowà, w znalezieniu pracy, w dowozie do miejsca pracy, mieszka-niowà – np.: w przypadku zmiany miejsca zamieszkania, czy te˝ bardzo wa˝nà – wsparcie psychiczne),

• sytuacja prawna (rodzaj orzeczenia o niepe∏nosprawnoÊci, uprawnienie do renty),

• warunki lokalnego rynku pracy (jakie prace sà dost´pne w rejonie Twojego

zamieszkania, na jakie kwalifikacje i umiej´tnoÊci jest zapotrzebowanie),

• jakie bariery mo˝esz napotkaç i jak so-bie z nimi radziç (w jaki sposób je prze-∏amywaç)?

Dodatkowo zastanów si´ nad nast´pujà-cymi kwestiami:• czy mo˝esz wykonywaç prac´ tylko

w domu czy te˝ poza nim (patrz Roz-dzia∏ VI),

• jak du˝o czasu mo˝esz poÊwićiç na dojazd do pracy i z jakich Êrodków lo-komocji mo˝esz korzystaç (je˝eli mo-˝esz pracowaç poza domem),

• jak du˝o czasu i w jakich godzinach mo-˝esz pracowaç (Twoja dyspozycyjnoÊç),

• jak du˝o chcia∏byÊ zarabiaç (jakie sà za-robki w danym zawodzie – to urealni Twoje oczekiwania),

• rozwa˝ mo˝liwoÊç zmiany miejsca za-mieszkania (to szansa na znalezienie pracy, jednak nie ka˝dy chce i mo˝e podjàç takà decyzj´, dobrze si´ zasta-nów i rozwa˝ wszystkie korzyÊci i stra-ty p∏ynàce z takiej decyzji),

• jakie kwalifikacje i umiej´tnoÊci u∏atwià Ci podjćie pracy, jak szybko mo˝esz je zdobyç (rozwa˝ podjćie szkolenia lub dalszej nauki),

• w jakiej jesteÊ sytuacji (cz´sto warto podjàç prac´, która daje utrzymanie i równoczeÊnie szukaç pracy, która od-powiada oczekiwaniom – to bardzo praktyczne dzia∏anie).

Opracowanie planu dzia∏ania – jak szukaç pracy?

II


Czy nale˝y prosiç o pomoc inne osoby?Zdecydowanie tak, ale trzeba wiedzieç, o co i kogo mo˝na prosiç. ÂwiadomoÊç, ˝enie jesteÊ sam ze swoim problemem bar-dzo pomaga w rozwiàzywaniu napotka-nych trudnoÊci. Nale˝y jednak pami´taç,˝e osoby, które prosisz o pomoc, czynià todobrowolnie i ˝e pomoc nie oznacza zro-bienia czegoÊ za Ciebie. Nie zrzucaj na ni-kogo odpowiedzialnoÊci za znalezieniepracy dla Ciebie. Staraj si´ doceniaç osoby,które chcà Ci pomóc. Cz´sto same dobreintencje, czyjeÊ zainteresowanie i ciep∏es∏owo znaczà bardzo wiele.

W jaki sposób prosiç o pomoc?Szukasz pomocy w sytuacji, gdy nie jesteÊw stanie sam za∏atwiç w∏asnych spraw.Pomoc to zarówno wskazanie jakiegoÊrozwiàzania, udzielenie informacji, wspar-cia, jak te˝ podjćie przez innà osob´ kon-kretnych dzia∏aƒ. Dlatego nale˝y pami´taç,˝e proÊba to nie jest ani ˝àdanie, ani b∏a-ganie (wzbudzanie litoÊci). Staraj si´ spre-cyzowaç, o co prosisz danà osob´. Cieszsi´ tym, ˝e masz wokó∏ siebie przyjació∏ i ˝yczliwych ludzi. Pami´taj – „prosz´” i „dzi´kuj´” to magiczne s∏owa, otwierajà-ce drzwi i serca.

Czy informacje na temat sytuacjiprawnej sà potrzebne?Tak, znajomoÊç zarówno swoich uprawnieƒ,jak i obowiàzków daje bardzo wiele korzy-Êci. Cz´sto mo˝na nie zdawaç sobie sprawyz wielu regulacji prawnych, które majàwp∏yw na zatrudnianie osób w podobnej doTwojej sytuacji (patrz Rozdzia∏ XII).

Czy trudnoÊci powinny zniechćaç dorealizowania zamierzonych celów?Zdecydowanie nie. TrudnoÊci i bariery dopokonania to coÊ naturalnego na drodze doosiàgnićia celu. Aby by∏o ∏atwiej zrealizo-waç zaplanowany cel, dobrze jest podzieliçsobie ca∏à drog´ do jego osiàgnićia na eta-py (ma∏e kroki). Zrobienie takiego ma∏egokroku jest du˝o ∏atwiejsze, a osiàgni´ty suk-ces zachća do podejmowania dalszychdzia∏aƒ. Nie zak∏adaj na poczàtku, ˝e osiàg-niesz coÊ bardzo szybko i bez trudu.

Ile trzeba podjàç prób, aby znaleêçprac´?Na to pytanie odpowiedê jest tylko jedna – tyle, aby zostaç zatrudnionym. Nie ist-nieje ˝aden limit podejmowanych prób.Nigdy odmowa ze strony pracodawcy niemo˝e byç traktowana przez kandydata jako pora˝ka i w rzeczywistoÊci nie jest po-ra˝kà. Pami´taj o tym zawsze. Ka˝dy kon-takt z pracodawcà to nowe doÊwiadcze-nie, z którego trzeba wyciàgnàç wnioskina przysz∏oÊç (przeanalizowaç). Je˝eli b´-dziesz aktywny, z pewnoÊcià znajdzieszprac´, je˝eli b´dziesz tylko czekaç, praca z pewnoÊcià sama Ci´ nie znajdzie.

W jaki sposób szukaç pracy – czyli metody aktywnego poszukiwania pracySzukajàc pracy, nale˝y wykazaç si´ aktyw-noÊcià, konsekwencjà w dzia∏aniu i upo-rem. Nie wolno rezygnowaç, nawet je˝elicoÊ idzie nie po Twojej myÊli. Nie nale˝yrównie˝ odk∏adaç w czasie rozpoczćiaposzukiwania pracy – nale˝y po prostuzrobiç ten „najtrudniejszy pierwszy krok”.


Mo˝na wyró˝niç nast´pujàce sposoby poszukiwania pracy:

1. Budowanie sieci kontaktów bez-poÊrednich – poinformuj cz∏onków rodziny, przyjació∏ i znajomych o tym, ˝e szukasz pracy; poproÊ o pomoc w znalezieniu pracy w miar´ posiada-nych przez te osoby mo˝liwoÊci (pa-mi´taj, mo˝esz prosiç, a nie ˝àdaç; to, czy ktoÊ b´dzie móg∏ i chcia∏ Ci pomóc, zale˝y równie˝ od formy, w jakiej si´ do niego zwrócisz), postaraj si´ przekazaç osobie, którà prosisz o pomoc, swoje CV, czyli ˝yciorys zawodowy.

2. Poszukiwanie og∏oszeƒ – bardzo wiele gazet ma rubryki, w których pra-codawcy zamieszczajà informacje o wolnych miejscach pracy pod ha-s∏em „dam prac´”. Warto regularnie czytaç te og∏oszenia i wybieraç odpo-wiednie dla siebie oferty. Ciekawe og∏oszenia mo˝na znaleêç tak˝e w In-ternecie (patrz Rozdzia∏ VI).

3. Zawodowi poÊrednicy pracy – to osoby, które zajmujà si´ u∏atwianiem kontaktów mi´dzy pracodawcami majà-cymi wolne miejsca pracy a kandyda-tami poszukujàcymi zatrudnienia. Po-Êrednictwem zawodowym zajmujà si´ np.: urz´dy pracy i agencje pracy (za-

równo oferujàce prace sta∏e, jak i cza-sowe). Nale˝y pami´taç, ˝e zawodowy poÊrednik ocenia Ci´ jako kandydata od pierwszego kontaktu, dlatego zg∏a-szajàc swojà kandydatur´ np. do agencji pracy, traktuj ka˝de spotkanie z zatrudnionà tam osobà jak rozmow´ kwalifikacyjnà – przyjdê odpowiednio przygotowany (pami´taj o ubraniu, zabraniu ze sobà CV i listu motywacyj-nego, dokumentów dotyczàcych wy-kszta∏cenia, doÊwiadczenia i posiada-nych uprawnieƒ oraz o odpowiednim zaprezentowaniu swojej kandydatury).

Uwaga!˚aden zawodowy poÊrednik nie mo˝e ˝àdaç od Ciebie pieni´dzy w zamian za pomoc w znalezieniu pracy. To nie-legalne – nie p∏aç za poÊrednictwo pracy i unikaj kontaktu z nieuczciwymi firmami.

4. Targi i gie∏dy pracy – to miejsca, w których mo˝esz spotkaç praco-dawców poszukujàcych kandydatów do zatrudnienia w swojej firmie. Informacje o odbywajàcych si´ targachi gie∏dach pracy znajdziesz w prasie lo-kalnej, urz´dach pracy oraz w Interne-cie. Podczas takich imprez mo˝esz bez-poÊrednio spotkaç si´ z pracodawcami, zapoznaç si´ z ofertami pracy, zg∏osiç swojà kandydatur´, a tak˝e uczestniczyç w zaj´ciach dla osób poszukujàcych pracy, skorzystaç z porady doradcy za-wodowego, poÊrednika pracy lub prawnika. Warto odwiedzaç targi i gie∏-dy pracy.

5. Samodzielne zwracanie si´ do pracodawcy – warto po dokonaniu bilansu umiej´tnoÊci i mocnych stron, przygotowaç list´ firm, do których na-le˝y z∏o˝yç swojà ofert´, mimo ˝e firmy te nie poszukujà pracowników. Z∏o˝e-nie w∏asnej oferty (CV i list motywacyj-ny) pozwala na przedstawienie wybra-nemu pracodawcy Twojej kandydatury. Pracodawcy, poszukujàc kandydatów do pracy, cz´sto si´gajà do z∏o˝onych w firmie ofert. W przypadku tego sposobu nale˝y jednak uzbroiç si´ w cierpliwoÊç.

6. W∏asne og∏oszenie – w∏asne og∏o-szenie mo˝na umieÊciç w prasie lub w wyznaczonym do tego celu miejscu (np. na tablicy og∏oszeƒ – pami´taj, ˝e w takim przypadku musisz mieç zgod´ w∏aÊciciela). Obecnie wiele gazet bez-p∏atnie publikuje og∏oszenia osób po-szukujàcych pracy. Og∏oszenie musi byç krótkie i zwi´z∏e oraz informowaç o mo˝liwoÊci kontaktu (nale˝y podaç numer telefonu).

Warto korzystaç ze wszystkich sposobówposzukiwania pracy, a nie ograniczaç si´tylko do jednego lub dwóch. Ró˝norod-noÊç kontaktów zwi´ksza szans´ na znale-zienie i podj´cie zatrudnienia.

Uwaga!W agencji pracy, jak i bezpoÊrednio u pra-codawcy mo˝esz otrzymaç do samodziel-nego wype∏nienia ankiet´ personalnà lubkwestionariusz osobowy. Pami´taj, abywype∏niç go starannie i czytelnie, podajàc

aktualne i poprawne dane, unikajàc skreÊ-leƒ, mazania i poprawek. Zanim wpiszeszinformacje, zastanów si´ nad ich treÊcià(pozwoli Ci to unikaç b∏´dów). Dokumentpozostawiony u pracodawcy lub w agencjipracy Êwiadczy o kandydacie.

Jak zbudowaç indywidualny plandzia∏ania?Oto przyk∏ad indywidualnego planu dzia-∏ania. Pami´taj, aby dobrze wybraç prac´,trzeba poznaç siebie (swoje kwalifikacje i atuty) i odnieÊç je do aktualnej sytuacji narynku pracy. Je˝eli zaczniesz od wyborupracy i sztywno b´dziesz si´ tego trzymaç,nie majàc odpowiednich kwalifikacji i niepróbujàc ich uzyskaç, mo˝e spotkaç Ci´rozczarowanie.

Twój plan dzia∏ania mo˝e byç podobny doprzedstawionego lub rozszerzony o dodat-kowe elementy, które uznasz za niezb´dne:

1. OkreÊlenie w∏asnych mo˝liwoÊci (m.in: wykszta∏cenie, umiej´tnoÊci, wiedza, doÊwiadczenie zawodowe, uzdolnie-nia, predyspozycje, zainteresowania, mo˝liwoÊci fizyczne i zdrowotne, a tak-˝e marzenia oraz pragnienia) – pomo-gà Ci w tym:• dokonanie bilansu umiej´tnoÊci

i mocnych stron oraz,• zapoznanie si´ z poni˝szà tabelkà

i zaznaczenie odpowiedzi, które sà najbardziej zgodne z Twoimi upodo-baniami. Dzi´ki temu lepiej b´dziesz móg∏ poznaç siebie i okreÊliç w∏asne mo˝liwoÊci.



2. Na jakich stanowiskach mo˝esz praco-waç? (np.: sprzedawca, monter ele-mentów precyzyjnych, magazynier, pakowacz, operator komputera, han-dlowiec itp.) – zbierz jak najwi´cej informacji o wymaganiach na danym stanowisku pracy – porównaj swoje odpowiedzi z tabeli w pkt. 1 z oczeki-waniami, jakie stawia si´ kandydatowi do pracy, którà jesteÊ zainteresowany – w ten sposób mo˝esz si´ zorientowaç, czy jest to praca dla Ciebie. Czy posia-

dasz cechy i umiej´tnoÊci wymagane na danym stanowisku.

3. Oczekiwania wobec pracy (np.: mo˝li-woÊç i czas dojazdu do pracy, czas, który mog´ przeznaczyç na prac´, oczekiwania odnoÊnie do wynagrodze-nia itp.).

4. OkreÊlenie Êrodowiska pracy (tu warto rozwa˝yç, czy poszukiwaç pracy b´-dziesz na otwartym rynku pracy, czy

wol´ kontakt z ludêmi1

2 wol´ zadania w ruchu

wol´ zadania wymagajàcepomys∏owoÊci (z∏o˝one)

wol´ zadania odtwórcze(proste)

wol´ zadania wykonywanesamodzielnie

wol´ zadania wykonywanezespo∏owo

wol´ zadania wymagajàceprecyzji

wol´ zadania niewymagajàceprecyzji

wol´ zadania wymagajàcezdolnoÊci manualnych (artystycznych)

wol´ zadania niewymagajàcezdolnoÊci manualnych(artystycznych)

wol´ zadania statyczne(siedzàc)

wol´ kontakt z urzàdzeniami, lub danymi

mog´ wykonywaç zadaniawymagajàce si∏y i sprawnoÊcifizycznej

nie mog´ wykonywaç zadaƒwymagajàcych si∏y i sprawnoÊcifizycznej

3

4

5

6

7


tylko w zak∏adzie pracy chronionej, w ma∏ej czy du˝ej firmie itp.), a nast´p-nie bran˝y, w której mo˝esz szukaç pra-cy (np.: spo˝ywcza, kosmetyczna, infor-matyczna itp.).

5. Zapoznanie si´ z metodami aktywnego poszukiwania pracy:• poinformowanie znajomych i rodzi-

ny, ˝e szukasz pracy,• czytanie og∏oszeƒ prasowych i prze-

glàdanie Internetu – odpowiedê na wybrane oferty pracy,

• przygotowywanie w∏asnej oferty i li-sty firm, do których mo˝esz jà z∏o˝yç – z∏o˝enie oferty osobiÊcie, listow-nie, faksem, e-mailem, kontakt tele-foniczny,

• zg∏oszenie si´ z w∏asnà ofertà do urz´du pracy oraz agencji pracy,

• zamieszczenie og∏oszenia prasowe-go w rubryce „szukam pracy”,

• odwiedzanie aktualnie odbywajà-cych si´ targów i gie∏d pracy.

6. Wybranie osób, do których mog´zwróciç si´ o pomoc i spraw, w jakich mogà byç przydatne.

7. Opracowanie CV.

8. Przygotowanie si´ do rozmowy telefo-nicznej i kwalifikacyjnej (autoprezenta-cja), zbieranie informacji o ofertach pracy (na bie˝àco pisanie odpowied-nich listów motywacyjnych).

9. Analiza podejmowanych dzia∏aƒ (co ro-bi´ dobrze, a nad czym nale˝y jeszcze popracowaç) i ich modyfikacja.

Czy mo˝na robiç zmiany w planie dzia∏ania, szukajàc pracy?Tak, zmiany sà bardzo wa˝ne, dlatego ˝eciàgle zmienia si´ rzeczywistoÊç wokó∏ nas.Nale˝y dzia∏aç planowo, ale dostrzegaç tzw.nadarzajàce si´ okazje. Je˝eli np.: szukaszpracy sprzedawcy kosmetyków, a praco-dawca proponuje Ci stanowisko kasjera w sklepie spo˝ywczym – rozwa˝ przyj´cietej propozycji. ElastycznoÊç i otwartoÊç nazmiany to wa˝na cecha. Wiele trudnych sy-tuacji to sygna∏, ˝e warto coÊ zmieniç. Nietraç jednak nigdy z oczu celu, do któregozmierzasz.

Pami´taj!Na ka˝dym etapie realizacji planu dzia-∏ania mo˝esz zwróciç si´ o pomoc do doradcy zawodowego zatrudnionego w urz´dzie pracy lub innej organizacji(patrz Rozdzia∏ III). Doradca pomo˝e Ci w zbudowaniu i modyfikacji planu dzia∏a-nia, okreÊleniu w∏asnych mo˝liwoÊci orazpoda Ci informacje dotyczàce wymagaƒ i warunków niezb´dnych do wykonywa-nia danej pracy.

Mo˝esz tak˝e pomyÊleç o rozpocz´ciu w∏asnej dzia∏alnoÊci gospodarczej (patrzRozdzia∏ XI).


Dobre przygotowanie do poszukiwaniapracy to przede wszystkim dobre poznaniesiebie. Swoich mocnych stron, umiej´tno-Êci, wiedzy, kwalifikacji, predyspozycji oso-bistych i mo˝liwoÊci. W zadaniu tym pomo˝e ka˝dej osobie aktywnie poszuku-jàcej pracy dokonanie indywidualnego(osobistego) bilansu umiej´tnoÊci i moc-nych stron.

Co to jest bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron? To zestawienie cech charakteru, wiedzy i kwalifikacji, wyglàdu zewn´trznego orazwszystkich innych cech pozytywnych charakteryzujàcych danà osob´. To pozy-tywne myÊlenie o sobie.

Dlaczego warto dokonaç bilansu umiej´tnoÊci i mocnych stron?Dzi´ki bilansowi umiej´tnoÊci i mocnychstron mo˝esz dowiedzieç si´ wiele o sobiei uporzàdkowaç t´ wiedz´. Zorientowaçsi´, jakie cechy posiadasz, a nad czym na-le˝y jeszcze popracowaç i co uzupe∏niç.Rzetelnie dokonany bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron pomo˝e w przygotowaniuCV (˝yciorysu zawodowego), listu moty-wacyjnego oraz w skutecznej autoprezen-tacji w czasie rozmowy z pracodawcà. Poprostu b´dziesz wiedzia∏, co powiedzieç o sobie.

Dlaczego bilans mocnych stron, a niepo prostu bilans?Wa˝ne jest, abyÊ zastanowi∏ si´ nad tym,co masz dobrego i wartoÊciowego do za-

oferowania pracodawcy. Trudno jest mó-wiç o swoich dobrych cechach, dlategowarto zastanowiç si´ nad mocnymi stro-nami. Ka˝dy je ma, trzeba tylko troch´„pog∏ówkowaç”. W czasie dokonywania bilansu mocnychstron warto zastanowiç si´ tak˝e nad tym,co mo˝na jeszcze uzupe∏niç (np.: podjàçszkolenie komputerowe lub pog∏´biç zna-jomoÊç j´zyka obcego). Mówimy o swoichdobrych cechach i mocnych stronach, a niepo prostu opowiadamy ˝yciorys.

W jaki sposób dokonaç bilansu umie-j´tnoÊci i mocnych stron?Przygotowanie bilansu umiej´tnoÊcii mocnych stronDla u∏atwienia bilans powinien mieç form´pisemnà. Weê kartk´ papieru (formatu A4)i coÊ do pisania. Usiàdê wygodnie przy sto-le lub biurku. Postaraj si´, aby nikt Ci nie przeszkadza∏(istotne jest skupienie). Zapewnij sobie te˝odpowiednià iloÊç czasu (na zrobieniebilansu potrzebujesz co najmniej 30 minut)– to wa˝ne, aby si´ nie spieszyç. Ten czasjest tylko dla Ciebie i to co robisz, napraw-d´ jest wa˝ne i po˝yteczne.

Przeprowadzenie bilansuPodziel kart´ papieru na cztery cz´Êci. W miejscu przeci´cia linii narysuj ko∏o. W ka˝dej cz´Êci wpisz jedno z wymienio-nych pytaƒ:• co umiem najlepiej robiç?• jakie mam cechy charakteru i usposo-

bienie (moje zalety)?

Bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron III


Je˝eli wpisa∏eÊ ju˝ pytania, zabierz si´ zaodpowiedzi. Zadbaj o to, by przy ka˝dympytaniu jako odpowiedê znalaz∏y si´ przy-najmniej trzy Twoje cechy lub umiej´tno-Êci. Odpowiedzi wpisuj w odpowiednichcz´Êciach kartki – pod pytaniami. MyÊl o sobie tylko w kategoriach pozytywnychi takie odpowiedzi wpisuj. Ka˝dy ma do-bre strony – Ty te˝.

Je˝eli to zadanie sprawia Ci trudnoÊç,od∏ó˝ kartk´ i zajmij si´ czymÊ innym.Wróç do tego zadania póêniej lub nast´p-nego dnia. Byç mo˝e potrzebujesz troch´

czasu, aby si´ dobrze zastanowiç. Niezniechćaj si´.

Po dokonanym bilansieJe˝eli uda∏o Ci si´ wype∏niç wszystkie po-la rysunku – gratulujemy – dokona∏eÊ bilansu umiej´tnoÊci i mocnych stron. Pa-mi´taj, ˝e w ka˝de pole powinieneÊ wpi-saç co najmniej trzy cechy (im b´dzie ichwićej, tym lepiej). Przeczytaj bilans g∏oÊno – te dobre rzeczy opisujà Ciebie.Bilans pozwoli Ci na uporzàdkowaniewiedzy na swój temat. B´dzie bardzoprzydatny przy pisaniu CV, listu motywa-

• jakie cechy ma mój wyglàd fizyczny(moje zalety)?

• w jakiej dziedzinie mam najwićej wie-dzy i doÊwiadczeƒ?

co umiem najlepiej robiç?

jakie mam cechycharakteru

oraz usposobienie (moje zalety)?

jakie cechy ma mójwyglàd fizyczny(moje zalety)?

w jakiej dziedzinie mam

najwićej wiedzy i doÊwiadczeƒ?

co powinienem zmieniç w sobie (udoskonaliç)?


cyjnego i przygotowaniu si´ do rozmowyz pracodawcà. B´dziesz wiedzia∏, jakprzedstawiç swojà kandydatur´, a tak˝e,jakiej pracy szukaç. MyÊl o sobie w kate-goriach, co mog´ zrobiç, a nie – jakiemam ograniczenia.

Co zrobiç, je˝eli nie mog´ znaleêçswoich mocnych stron?Je˝eli nie mo˝esz poradziç sobie z tym za-daniem, poszukaj kogoÊ, kto Ci pomo˝e.Poszukaj osoby, która dobrze Ci´ zna, wy-t∏umacz, na czym polega zadanie dokona-nia bilansu umiej´tnoÊci i mocnych stron i poproÊ o pomoc. Uprzedê jednak wybranàosob´, ˝e musi byç obiektywna. Mówienie o kimÊ w sposób pozytywny, nieoznacza prawienia komplementów. Poma-gajàcy nie powinien Ci´ krytykowaç i oce-niaç, lecz wskazaç sprawy, które powinie-neÊ jeszcze udoskonaliç. To mo˝e byç tematdo wymiany poglàdów – od innych osób

mo˝na si´ wiele nauczyç (uwa˝aj, aby takarozmowa nie doprowadzi∏a do k∏ótni).

Pomocy w okreÊleniu swoich mocnychstron mo˝esz tak˝e szukaç:• u pedagoga lub psychologa szkolnego

(je˝eli jesteÊ uczniem),• u pedagoga lub psychologa w Pora-

dni Psychologiczno-Pedagogicznej (dla uczniów),

• u doradcy zawodowego – w Powiato-wym Urz´dzie Pracy lub Wojewódzkim Urz´dzie Pracy (Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej),

• w Studenckim Biurze Karier (je˝eli je-steÊ studentem lub absolwentem i na terenie Twojej uczelni jest takie biuro),

• w agencjach doradztwa zawodowego (sà to instytucje pozarzàdowe prowa-dzone przez fundacje i stowarzyszenia lub komercyjne – dowiedz si´ najpierw, czy ich us∏ugi sà p∏atne).

Dokumenty aplikacyjne to po prostu ˝ycio-rys, czyli CV, i list motywacyjny. Gdy odpo-wiadasz na og∏oszenie prasowe, samo-dzielnie zg∏aszasz si´ do firmy czy te˝ prosisz kogoÊ z kr´gu znajomych i przyja-ció∏ o pomoc w znalezieniu pracy, dobrzejest przekazaç dokumenty aplikacyjne.

Czasami zdarza si´ tak, ˝e w og∏oszeniuprasowym pracodawca wyraênie zaznacza

proÊb´ o dostarczenie jedynie CV. W ka˝-dym innym przypadku, nale˝y przes∏aç za-równo CV, jak i list motywacyjny.

Przygotowanie wymienionych dokumen-tów to nic trudnego. Nale˝y pami´taç o zachowaniu kilku zasad i do nich si´ sto-sowaç. Przy pisaniu CV i listu motywacyj-nego bardzo pomo˝e wczeÊniej przygoto-wany bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron.

Dokumenty aplikacyjne (CV i list motywacyjny) IV

Uwaga!Przedstawione poni˝ej sposoby przygoto-wania CV i listu motywacyjnego to stan-dardowe propozycje. Stosuje si´ je przywi´kszoÊci ofert zarówno prac biurowych,jak i fizycznych. Je˝eli jednak ubiegasz si´o prac´, przy której wymagany jest szcze-gólny zmys∏ artystyczny, dokumenty apli-kacyjne powinny byç odwzorowaniemTwojego stylu pracy (mogà byç twórczymeksperymentem – w przypadku np.: grafi-ka komputerowego, dekoratora, plastykaitp.). Zawsze nale˝y pami´taç o konieczno-Êci przekazania czytajàcemu informacji natemat kandydatury. Forma jest jednaksprawà otwartà i bardziej dowolnà.

˚YCIORYS ZAWODOWY, CZYLI CV

Co to jest CV?Skrót CV pochodzi od ∏aciƒskich s∏ów cur-riculum vitae, które w wolnym t∏uma-czeniu oznaczajà ‘przebieg ˝ycia’. Cz´stozamiennie u˝ywa si´ skrótu CV lub pe∏nejnazwy Curriculum Vitae dla oznaczenia te-go samego dokumentu – ˝yciorysu zawo-dowego. NajproÊciej mo˝na powiedzieç,˝e CV to ˝yciorys.

Czy CV osoby niepe∏nosprawnej ró˝ni si´ od innych tego typu dokumentów?TreÊç CV zale˝y od tego, czyj to jest ˝ycio-rys, dlatego ka˝de CV jest inne. Ka˝dy z nas ma ró˝ne doÊwiadczenia zawodo-we, umiej´tnoÊci, wykszta∏cenie i inne cechy. Jedynie forma CV (jego wyglàd) po-winna odpowiadaç pewnemu standardo-wi (opisanemu poni˝ej). To, ˝e CV nale˝ydo osoby niepe∏nosprawnej, nie ma zna-czenia. Opisz w nim siebie – swoje mocnestrony.

Czy w CV nale˝y umieszczaç informa-cje dotyczàce niepe∏nosprawnoÊci?To pytanie, na które nie ma jednoznacznejodpowiedzi. Je˝eli chcesz korzystaç z ulg i uprawnieƒ przys∏ugujàcych niepe∏no-sprawnemu pracownikowi, w Twoim inte-resie le˝y poinformowanie pracodawcy o posiadanym orzeczeniu. W innym przy-padku nie jest to konieczne. Musisz si´ jed-nak˝e liczyç z ryzykiem, jakie niesie dla Cie-bie praca na nieodpowiednim stanowiskulub w nieodpowiednim Êrodowisku pracy.Zawsze o dopuszczeniu osoby do pracy de-cyduje lekarz medycyny pracy, który nawniosek pracodawcy musi wystawiç za-Êwiadczenie lekarskie o zdolnoÊci do wyko-nywania pracy na danym stanowisku.

Zale˝y to te˝ od rodzaju niepe∏nospraw-noÊci. Je˝eli jest to np.: niepe∏nospraw-noÊç ruchowa czy narzàdu wzroku, wartoo tym poinformowaç pracodawc´. B´-dziesz potrzebowa∏ pewnych udogodnieƒtechnicznych (np.: likwidacji barier archi-tektonicznych czy przystawki do kompute-


ra), a pracodawca mo˝e o tym nie wiedzieç i nie byç na to gotowy. Przygoto-wujàc CV, postaraj si´ przede wszystkimskupiç na opisie Twoich kwalifikacji i umiej´tnoÊci, bo to one informujà o Two-im przygotowaniu zawodowym.

Jakà form´ powinno mieç CV? Nowoczesny ˝yciorys zawodowy, czyli CV,powinien mieç form´ blokowà. W poszcze-gólnych blokach opisujemy swoje dane,wykszta∏cenie, doÊwiadczenie zawodowe,itp. Jest to zasadnicza ró˝nica mi´dzy CV a tradycyjnym ˝yciorysem, który by∏ pisanytak jak szkolne wypracowanie.

Jak nale˝y przygotowaç CV?Do przygotowania CV bardzo przyda si´bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron. Je˝eligo dokona∏eÊ, b´dzie Ci ∏atwo opisaçprzebieg swojej dotychczasowej historiizatrudnienia i wykszta∏cenia, a tak˝e umie-j´tnoÊci i inne niezb´dne informacje.

Wyglàd CVDokument, jakim jest CV, Êwiadczy przedewszystkim swoim wyglàdem o kandyda-cie. Cz´sto pracodawca, zanim osobiÊciespotka si´ z kandydatem, czyta jego CV. Toswojego rodzaju wizytówka, materia∏ o charakterze promocyjno-informacyjnym,dlatego nale˝y pami´taç, by CV by∏o doku-mentem:• o wysokiej estetyce i elegancji (CV mu-

si byç czyste i porzàdne),• sporzàdzonym na bia∏ym papierze for-

matu A4,• napisanym na komputerze lub maszy-

nie do pisania (nie piszemy CV odr´cz-

nie, chyba ˝e w og∏oszeniu, na które odpowiadamy, jest takie wyraêne ocze-kiwanie pracodawcy, ale zdarza si´ to niezwykle rzadko),

• zwi´z∏ym, prostym, ale przejrzystym i zachowujàcym odpowiedni uk∏ad, najlepiej blokowy,

• napisanym j´zykiem pozbawionym za-barwienia emocjonalnego, zwrotów ˝argonowych i potocznych,

• zachowujàcym poprawnoÊç zasad pi-sowni i gramatyki (nale˝y wystrzegaç si´ b∏´dów przede wszystkim ortogra-ficznych),

• przekazujàcym o kandydacie pozytyw-ne informacje (zasada atutu – patrz Rozdzia∏ VIII).

Informacje, które nale˝y umieÊciç w CVW CV umieszczamy wszystkie informacje,które sà niezb´dne do scharakteryzowaniakandydata. Przedstawiamy je w zwi´z∏ej for-mie, pami´tajàc, by by∏ to dokument jasny i przejrzysty.

Dane personalne• imi´ i nazwisko,• adres zamieszkania (zameldowania),• telefon (stacjonarny, komórkowy),• data urodzenia,• stan cywilny;mo˝na tak˝e umieÊciç:• miejsce urodzenia,• e-mail,• stosunek do s∏u˝by wojskowej

(m´˝czyêni),• narodowoÊç (w przypadku pracy

za granicà).


Wykszta∏cenie• wymieniamy tylko ukoƒczone szko∏y

lub w których kontynuujemy nauk´,• stosujemy odwrotnà kolejnoÊç (zaczy-

namy od ostatnio ukoƒczonej szko∏y i cofamy si´ do poprzednich),

• wymieniamy: dat´ rozpocz´cia i ukoƒ-czenia, nazw´ szko∏y, wydzia∏ lub kieru-nek i uzyskany tytu∏ lub specjalnoÊç za-wodowà (np.: in˝. elektryk, technik ekonomista, zawód: introligator),

• je˝eli masz wykszta∏cenie Êrednie i ma-tur´, warto to zaznaczyç,

• je˝eli ukoƒczone szko∏y mieszczà si´ w ró˝nych miastach, mo˝na uwzgl´d-niç miejscowoÊç,

• je˝eli na wa˝nych egzaminach lub z kluczowych przedmiotów uzyskiwa∏eÊ bardzo dobre oceny, mo˝na to zazna-czyç (np.: matura z Êrednià ocen 5, pra-ca dyplomowa z ocenà bardzo dobrà).

Kursy i szkolenia• opisujemy tu ukoƒczone lub trwajàce

kursy i szkolenia,• stosujemy odwrotnà kolejnoÊç (od

ostatniego ukoƒczonego kursu czy szkolenia cofamy si´ w czasie),

• opisujemy termin kursu lub szkolenia, nazw´ organizatora, nazw´ kursu i ewentualnie zakres (to nie jest obo-wiàzkowe),

• je˝eli kurs lub szkolenie daje uprawnie-nia na okreÊlony czas, nale˝y napisaç do kiedy je mamy.

DoÊwiadczenie zawodowe• opisuje si´ je w odwrotnej kolejnoÊci

(zaczynajàc od ostatnio zakoƒczonej

lub obecnej pracy, koƒczàc na po-czàtku kariery zawodowej),

• nale˝y podaç dat´ rozpocz´cia i zakoƒ-czenia pracy, nazw´ firmy, stanowisko i zakres obowiàzków (opisaç go w punktach),

• je˝eli w czasie zatrudnienia w danej fir-mie awansowa∏eÊ, warto to zaznaczyç,

• nale˝y tu tak˝e umieÊciç informacje o odbytych praktykach zawodowych i sta˝ach (szczególnie gdy nie masz udokumentowanego doÊwiadczenia zawodowego, np. starasz si´ o pierw-szà prac´).

Umiej´tnoÊciUmieszczamy tu faktycznie posiadaneumiej´tnoÊci, opisujàc je bardzo konkret-nie; mogà si´ znaleêç takie elementy, jak(w zale˝noÊci od indywidualnych cechkandydata): • znajomoÊç j´zyków (jakich i na jakim

poziomie),• obs∏uga komputera (konkretnie jakie

programy),• obs∏uga urzàdzeƒ biurowych (faks,

ksero),• obs∏uga maszyn (np.: tokarka nu-

meryczna, gilotyna introligatorska, maszyna sprzàtajàca – froterka),

• prawo jazdy (jaka kategoria, mo˝na podaç czas praktyki),

• znajomoÊç konkretnej bran˝y (np.: kosmetycznej czy spo˝ywczej),

• posiadanie uprawnieƒ (np.: upraw-nienia SEP do 1kV, uprawnienia do obs∏ugi wózków wid∏owych, minimum sanitarne, pracownicza ksià˝eczka zdrowia, itp.),


• inne szczególne dla kandydata umie-j´tnoÊci.

Umiej´tnoÊci mogà byç opisane w jednympunkcie lub rozbite na podpunkty odno-szàce si´ do poszczególnych grup umiej´t-noÊci (np.: j´zyki obce, obs∏uga urzàdzeƒ).

W tym punkcie mo˝na opisaç tak˝e swojeumiej´tnoÊci interpersonalne i spo∏eczne,a tak˝e dodatkowe cechy (szczególnie, je-˝eli przesy∏amy pracodawcy tylko CV bezlistu motywacyjnego – na jego wyraêne˝àdanie):• dobra organizacja pracy,• dyspozycyjnoÊç i punktualnoÊç,• uczciwoÊç, sumiennoÊç i rzetelnoÊç,• komunikatywnoÊç i ∏atwoÊç nawiàzy-

wania kontaktów,• energia i dynamizm w dzia∏aniu,• terminowoÊç i sumiennoÊç w realizacji

zadaƒ,• kreatywnoÊç i innowacyjnoÊç,• zadaniowe podejÊcie do powierzonych

obowiàzków,• odpowiedzialnoÊç i samodzielnoÊç,• umiej´tnoÊç wspó∏pracy i bezkonflikto-

woÊç,• szybkoÊç uczenia si´ i pozyskiwania

nowych umiej´tnoÊci,• szerokie kompetencje,• zdolnoÊci techniczne lub manualne.

Cech mo˝e byç bardzo wiele, w zale˝noÊciod indywidualnych mo˝liwoÊci kandydata.Nie nale˝y budowaç bardzo d∏ugich list – pisz to, co najwa˝niejsze. Warto po-s∏u˝yç si´ bilansem umiej´tnoÊci i moc-nych stron.

ZainteresowaniaTo bardzo wa˝ny punkt CV. Mówi du˝o o kandydacie, jego sposobie sp´dzaniawolnego czasu, pasjach i temperamencie.Nale˝y napisaç to, co naprawd´ le˝y w kr´-gu naszych zainteresowaƒ, a nie sugero-waç si´ modà czy innymi czynnikami (np.tym, co piszà koledzy). Pracodawcy cz´stopytajà o zainteresowania podczas rozmo-wy kwalifikacyjnej.

W CV mo˝na tak˝e zamieÊciç informacje dotyczàce:• szczególnych osiàgni´ç (np.: otrzy-

mane wyró˝nienia, nagrody itp.),• prac spo∏ecznych i wolontary-

stycznych (jest to bardzo cenione przez pracodawców êród∏o zdobywa-nia doÊwiadczeƒ; informuje równie˝ o tym, ˝e kandydat jest osobà aktywnà, nieobawiajàcà si´ wyzwaƒ (patrz Roz-dzia∏ IX),

• prac dodatkowych.

Czy w CV nale˝y umieÊciç zdjćie?Umieszczenie zdjćia nie jest konieczne.Czasem pracodawcy wyraênie proszà w og∏oszeniu, aby CV by∏o ze zdjćiem. W takim przypadku nale˝y obowiàzkowo


je do∏àczyç (trzeba te˝ pami´taç, by podpi-saç je na odwrocie swoim imieniem i na-zwiskiem). Zdjćie mo˝na równie˝ nanieÊçna CV za pomocà skanera, a nast´pnie wy-drukowaç. Nale˝y pami´taç o odpowied-nim „obrobieniu” komputerowym zdjćia,aby na wydruku by∏o czytelne i wyraêne.Nale˝y unikaç kserowania CV ze skanowa-nym zdjćiem, gdy˝ ksero mo˝e zniekszta∏-ciç Twojà podobizn´ nie do poznania.

Co to jest zgoda na przetwarzaniedanych osobowych? W og∏oszeniach prasowych cz´sto ukazujesi´ informacja o koniecznoÊci do∏àczeniado CV zgody na przetwarzanie danychosobowych. Taki obowiàzek nak∏ada napracodawc´ Ustawa o ochronie danychosobowych. Ka˝dy, kto przechowuje infor-macje dotyczàce Twojego imienia, nazwi-ska, adresu, daty urodzenia itp., musi mieçTwojà pisemnà zgod´ na ich posiadanie.Przyk∏adowà treÊç zgody znajdziesz poni-˝ej. Pami´taj, ˝e zgoda jest wa˝na tylkowtedy, gdy jest podpisana:

„Wyra˝am zgod´ na przetwarzaniemoich danych osobowych zamiesz-czonych w CV dla potrzeb rekrutacji,zgodnie z Ustawà o ochronie da-nych osobowych z dn. 29 sierpnia1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 883)”.

LIST MOTYWACYJNY

Co to jest list motywacyjny?Cz´sto bywa mylony z podaniem o prac´.To nie jest to samo. List motywacyjny ma

zachćiç pracodawc´ do zapoznania si´ z Twojà kandydaturà (przeczytania CV, za-proszenia na osobistà rozmow´). JestTwojà odpowiedzià na ofert´ pracy, dlate-go musi byç zaadresowany do konkretne-go pracodawcy. Razem z CV stanowi kom-plet dokumentów aplikacyjnych.

Czy mo˝na napisaç jeden uniwersalny list motywacyjny i wysy∏aç go ka˝demu pracodawcy?Zdecydowanie nie. List jest pisany w odpo-wiedzi na konkretnà ofert´ pracy. Musi byçodpowiednio zaadresowany i uwzgl´dniaçniektóre informacje na temat kandydata.Uniwersalne listy nie powiedzà nic szcze-gólnego o osobie, która je pisa∏a. Sà tylkoodtwarzaniem i powielaniem „oklepanych” formu∏ek, a nie indywidualnym opisem kan-dydatury. List musi zainteresowaç czytajà-cego, spowodowaç, ˝e zwróci uwag´ nadanego kandydata. Powinien tak˝e przeka-zywaç rzeczywiste informacje w sposób cie-kawy i charakterystyczny dla danej osobyoraz opisywaç mocne strony.



Czym list motywacyjny ró˝ni si´ od CV? List motywacyjny i CV to dwa zupe∏nie ró˝-ne dokumenty, które muszà si´ jednakuzupe∏niaç (byç spójne). Majà ró˝nà for-m´. List motywacyjny pisze si´ tak jakszkolne wypracowanie, a CV w sposóbblokowy. List motywacyjny zawiera tylkote informacje o kandydacie, które sà istot-ne z punktu widzenia pracy, o którà siúbiegamy. List nie mo˝e wić byç powtó-rzeniem CV.

Czy w liÊcie motywacyjnym nale˝yumieszczaç informacje dotyczàceniepe∏nosprawnoÊci?Odpowiedê na to pytanie nie jest jedno-znaczna, podobnie jak przy CV. Mo˝naumieÊciç informacje dotyczàce niepe∏no-sprawnoÊci. Nale˝y to zrobiç, je˝eli niepe∏-nosprawnoÊç powoduje potrzeb´ korzysta-nia z pewnych udogodnieƒ technicznych.Staraj si´ jednak wskazaç pracodawcy, w jaki sposób radzisz sobie z realizacjà po-stawionych przed Tobà zadaƒ. WyjaÊnijsprawy, które dla Ciebie sà oczywiste, leczinne osoby mog∏y si´ z nimi nie zetknàç.Unikaj pi´trzenia problemów – proponujrozwiàzania. List motywacyjny to szansa naprezentacj´ kandydatury – przedstaw pra-codawcy swoje umiej´tnoÊci i atuty.

W jaki sposób przygotowaç list moty-wacyjny?Mimo ˝e list motywacyjny i CV to ró˝nedokumenty, wiele zasad stosowanych przyich przygotowaniu jest bardzo podobnych.Przede wszystkim nale˝y pami´taç o du˝ejestetyce dokumentu.

Wyglàd listu motywacyjnegoList motywacyjny ma zachćiç pracodawc´do zaproszenia kandydata na rozmow´kwalifikacyjnà i dostarczyç interesujàcych informacji na temat jego umiej´tnoÊci i kwalifikacji. Przygotowujàc list motywa-cyjny, nale˝y pami´taç, aby:• u˝yç bia∏ej kartki papieru formatu A4,• zachowaç wysokà estetyk´ i popraw-

noÊç j´zykowà, • pisaç na komputerze lub maszynie do

pisania (wydruk jest formà obowiàzujà-cà, chyba ˝e pracodawca wyraênie oczekuje pisma odrćznego),

• zachowaç odpowiednià form´ i ciekawàtreÊç (opisywaç konkretne informacjeÊwiadczàce o posiadanych kwalifikacjach i umiej´tnoÊciach, unikaç powtórzeƒ z CV, wybieraç tylko te fakty, które mogà byç istotne z punktu widzenia pracy, o którà si´ starasz),

• zaadresowaç go do konkretnego pra-codawcy lub firmy,

• podaç aktualnà dat´ i miejscowoÊç,• umieÊciç swoje dane personalne,• podpisaç dokument odrćznie.

Informacje, które nale˝y umieÊciç w liÊcie motywacyjnymNa list motywacyjny powinny sk∏adaç sińast´pujàce cz´Êci:

• rozpoczćie – to rodzaj wst´pu zawar-ty w pierwszym akapicie, gdzie informu-jesz o chći kandydowania na dane stanowisko, osobistych motywacjach zwiàzanych z zamiarem podjćia danej pracy lub o êródle informacji o ofercie pracy itp.


Przyk∏adnie pisz: Jestem zainteresowanypodjćiem pracy w Waszej firmie,gdy˝ da mi to êród∏o utrzymania i pewnoÊç zatrudnienia.

napisz: Zg∏aszam swojà kandydatur´do pracy jako monter artyku∏ów pla-stikowych. Pragn´ podjàç prac´, w której b´d´ móg∏ wykorzystaçswoje dotychczasowe doÊwiadcze-nia zawodowe i zdolnoÊci manualne.

Pierwsza forma mówi tylko o tym, jakie Tyb´dziesz mia∏ korzyÊci z podjćia pracy, a tym pracodawca jest mniej zaintereso-wany. Druga wskazuje pracodawcy Twojezainteresowanie pracà i mo˝liwoÊci, jakieposiadasz, które b´dziesz móg∏ wykorzy-staç w firmie (rozwinićie nastàpi w dal-szej cz´Êci listu).

• rozwinićie – ta cz´Êç mo˝e sk∏adaç si´ z wićej ni˝ jednego akapitu; umieÊç tu informacje o dotychczasowych osiàgni´-ciach, obowiàzkach zwiàzanych z wyko-nywanà dotàd pracà, tak˝e spo∏ecznà, wolontarystycznà lub w czasie praktyk i sta˝u, wykszta∏ceniem, o cechach oso-bowoÊci i predyspozycjach osobistych oraz mo˝liwoÊciach, dzi´ki którym powie-rzone przez pracodawc´ obowiàzki wy-konywaç b´dziesz bardzo dobrze; to wa˝na cz´Êç listu motywacyjnego, po-winna zawieraç konkretne informacje o kandydacie odwo∏ujàce si´ do faktów, które zasz∏y w jego ˝yciorysie; w tym miejscu mo˝esz umieÊciç równie˝ in-formacje dotyczàce niepe∏nosprawnoÊci.

Przyk∏adnie pisz: Jestem kreatywny i dobrzezorganizowany, cechuje mnie inno-wacyjnoÊç

napisz: W czasie przygotowaƒ ob-chodów „Dni Ziemi” organizowa-nych przez samorzàd uczniowskiszko∏y, do której ucz´scza∏em, da-∏em si´ poznaç jako dobry organiza-tor i cz∏onek zespo∏u. Samodzielniezorganizowa∏em i przeprowadzi∏emjeden z konkursów oraz pozyska-∏em nagrody od sponsorów.

napisz: W czasie praktyk szkolnych,które odbywa∏am w biurze ubezpie-czeniowym, po przeszkoleniu, sa-modzielnie obs∏ugiwa∏am klientów i prowadzi∏am dokumentacj´. Otrzy-ma∏am ocen´ celujàcà oraz reko-mendacje, które za∏àczam, od w∏a-Êciciela biura.

Taka forma dostarcza informacji o Twoichcechach, ale te˝ o dzia∏aniach, w czasiektórych mog∏eÊ dane cechy wykorzystaç i rozwijaç.

nie pisz: Jestem osobà niepe∏no-sprawnà i oczekuj´ likwidacji barierarchitektonicznych, gdy˝ inaczej niepodejm´ pracy w Waszej firmie.

napisz: Mam orzeczenie o umiarko-wanym stopniu niepe∏nosprawnoÊcioraz rent´ socjalnà. Poruszam si´ o kulach, ale nie przeszkadza mi tow wykonywaniu pracy telefonistki.


Mam mi∏y g∏os, dobrà dykcj´ i lubi´rozmawiaç z ludêmi.

Taka forma zwraca uwag´ pracodawcy nacechy i umiej´tnoÊci, które masz, a nie naTwoje oczekiwania. Mówi, ˝e „niepe∏no-sprawnoÊç to normalna sprawa” i Ty wiesz,jak sobie z nià radziç. Pewnie wiele razymia∏eÊ okazj´ przekonaç si´, ˝e je˝eli jestdobra wola, to mo˝na prze∏amaç wszystkiebariery.

• zakoƒczenie – w jednym akapicie na-le˝y zawrzeç nadziej´ na zaproszenie na rozmow´ kwalifikacyjnà oraz gotowoÊç szerszego zaprezentowania kandydatu-ry i dostosowania si´ do proponowane-go przez pracodawc´ terminu.

Przyk∏ad nie pisz: Zg∏osz´ si´ na rozmow´,ale o terminie prosz´ poinformo-waç mnie pod podanym numerem.

napisz: Ch´tnie zg∏osz´ si´ na roz-mow´ w wyznaczonym przez Paƒ-stwa terminie i zaprezentuj´ szerzejswojà kandydatur´.

Taka forma wskazuje na gotowoÊç kandy-data do dostosowania si´ do zapropono-wanych warunków.

Czego nale˝y unikaç, przygotowujàcCV lub list motywacyjny• powielania potocznie u˝ywanych for-

mu∏ek dotyczàcych cech kandydata – CV i list motywacyjny to Twoja osobi-sta prezentacja,

• stosowania sformu∏owaƒ, które mogà opisywaç ka˝dà osob´ (tzw. wodolej-stwa),

• stawiania warunków i oczekiwaƒ pra-codawcy oraz wskazywania tylko na w∏asne korzyÊci (szczególnie material-ne) p∏ynàce z podj´cia pracy – to miej-sce prezentowania kandydatury, daj pracodawcy mo˝liwoÊç poznania Two-ich mocnych stron, mo˝esz poinformo-waç go o swojej niepe∏nosprawnoÊci, ale wyjaÊnij mu, jak skutecznie radzisz sobie z barierami, które napotykasz,

• zniszczenia, pogniecenia i zabrudzenia dokumentów, a tak˝e dokonywania na nich odr´cznych dopisków, popra-wek i skreÊleƒ,

• pope∏niania b∏´dów ortograficznych, gramatycznych i stylistycznych,

• pomy∏ki w uk∏adzie dokumentów (CV ma form´ blokowà, list motywacyjny pisze si´ jak wypracowanie),

• tworzenia uniwersalnego listu moty-wacyjnego – bez uwzgl´dnienia wy- magaƒ adresata,

• umieszczania nieaktualnych danych (np.: numeru telefonu – je˝eli praco-dawca nie b´dzie móg∏ si´ z Tobà skon-taktowaç, nie dowiesz si´ o mo˝liwoÊci zatrudnienia),

• umieszczania informacji, których nie mo˝na sprawdziç lub na które nie ma odpowiednich dokumentów (wa˝ne, aby skrupulatnie gromadziç wszystkie dokumenty mówiàce o przebiegu za-trudnienia i edukacji – Êwiadectwa, zaÊwiadczenia itp.; w przypadku prac wolontarystycznych czy spo∏ecznych warto poprosiç o zaÊwiadczenia lub


opinie, albo zachowaç podzi´kowania czy dyplomy – to te˝ swego rodzaju dokumenty),

• umieszczania informacji o osobie, która mo˝e udzieliç Ci referencji, bez wczeÊ-

niejszego uzgodnienia z nià tego fak-tu (przyszli pracodawcy lubià czasem „zasi´gaç j´zyka” u poprzednich),

• braku odrćznego podpisu pod zgodà na przetwarzanie danych osobowych.

Rozmowa z pracodawcà przez telefon, towa˝ny element ca∏ego procesu poszuki-wania pracy. Daje ona mo˝liwoÊç odpo-wiedzi na og∏oszenie np. prasowe, za-mieszczone w rubryce „dam prac´”, aletak˝e krótkiego, trafnego i interesujàcegoprzedstawienia swojej kandydatury poten-cjalnemu pracodawcy.

Dlaczego rozmowa telefoniczna madu˝e znaczenie?Rozmowa telefoniczna to cz´sto wst´p dow∏aÊciwego spotkania z pracodawcà. Po-zwala na przedstawienie swojej kandyda-tury, uzyskanie zaproszenia na rozmowósobistà oraz wst´pnych, niezb´dnych in-formacji od pracodawcy (np. co do miejscai czasu spotkania).

Czego nale˝y unikaç podczas rozmowy telefonicznej?W czasie rozmowy telefonicznej nie starajsi´ zaspokoiç ciekawoÊci, co do szczegó-∏ów dotyczàcych zatrudnienia. Ma byç tokrótka, konkretna rozmowa o charakterzeinformacyjnym. Nigdy nie pytaj przez tele-fon o wysokoÊç wynagrodzenia.

Czy do rozmowy telefonicznej trzebasi´ przygotowywaç?Tak, aby rozmowa telefoniczna by∏a sku-teczna i by pozbyç si´ stresu i zdenerwo-wania, nale˝y si´ do niej dobrze przygoto-waç. Nie licz, ˝e po uzyskaniu po∏àczenia z rozmówcà b´dziesz improwizowaç i napoczekaniu wymyÊlaç odpowiedzi na py-tania. To du˝y b∏àd. Mo˝e si´ nagle oka-zaç, ˝e gdy us∏yszysz g∏os w s∏uchawce, w Twojej g∏owie pojawi si´ pustka i nieb´dziesz mia∏ pomys∏u na odpowiedzi. W ten sposób mo˝na zmarnowaç szansńa uzyskanie pracy.

Co nale˝y zrobiç, aby przygotowaçsi´ do rozmowy telefonicznej w sprawie pracy?

Przed rozmowà• przygotuj sobie kart´ i d∏ugopis (aby

mieç je pod r´kà – przerywanie rozmowy i poszukiwanie d∏ugopisu mo˝e sprawiç na rozmówcy bardzo z∏e wra˝enie),

• przygotuj swoje CV (dzi´ki temu b´- dziesz móg∏ szybko odpowiedzieç na

Poszukiwanie pracy przez telefonV

pytania dotyczàce wykszta∏cenia, umie-j´tnoÊci i przebiegu pracy zawodowej – pami´ç bywa zawodna, a do tego jeszcze dochodzi stres),

• przygotuj sobie og∏oszenie, w zwiàzku z którym telefonujesz (b´dziesz mia∏ w ten sposób dost´p do podanych ju˝ informacji o pracy i firmie),

• zastanów si´ i zapisz pytania, które chcia∏byÊ zadaç pracodawcy (przede wszystkim podstawowe informacje do-tyczàce: adresu firmy, czasu i miejsca spotkania, nazwiska osoby, do której nale˝y si´ zg∏osiç, wszystkie te informa-cje zapisz od razu na kartce – je˝eli nie jesteÊ pewien, poproÊ rozmówc´ o po-wtórzenie),

• przygotuj sobie kalendarz (by móc szybko sprawdziç termin spotkania),

• zastanów si´, co chcesz o sobie powie-dzieç pracodawcy (przygotuj sobie krótkà prezentacj´ – przyk∏ad znaj-dziesz w dalszej cz´Êci rozdzia∏u),

• je˝eli masz k∏opoty z mówieniem lub ze s∏yszeniem, poproÊ o pomoc w prowa-dzeniu rozmowy innà osob´ (najwa˝-niejszà sprawà jest ustalenie, czy pro-blemy z mowà lub s∏uchem nie b´dà przeszkadza∏y Ci w wykonywaniu pra-cy, o którà si´ starasz – pracodawcy dobierajà z regu∏y sposób kontaktowa-nia si´ odpowiednio do stawianych na danym stanowisku oczekiwaƒ).

Uzyskanie po∏àczenia • przywitaj si´, przedstaw i powiedz,

w jakiej sprawie telefonujesz (to bardzo wa˝ne, przestajesz byç dla rozmówcy anonimowy),

• je˝eli zostajesz prze∏àczony do kolejne-go rozmówcy równie˝ przywitaj si´ i przedstaw (powtarzaj to w odniesie-niu do ka˝dego nowego rozmówcy),

• po po∏àczeniu z w∏aÊciwà osobà po-wiedz kilka s∏ów o sobie (krótkà infor-macj´, którà przygotowa∏eÊ wczeÊniej),

• bàdê mi∏y i uprzejmy dla ka˝dego roz-mówcy (kultura obowiàzuje zawsze i ka˝dego).

Przeprowadzenie rozmowy telefonicznej • staraj si´ stosowaç umiarkowane tem-

po mówienia i dbaj o to, by rozmówca zrozumia∏ Twoje wypowiedzi,

• je˝eli mówienie sprawia Ci problem, uprzedê o tym rozmówc´, poinformuj równie˝, ˝e ch´tnie powtórzysz niejas-ne dla niego s∏owa czy zdania (to bar-dzo oÊmieli Twojego rozmówc´),

• bàdê taktowny i prowadê rozmow´ z wyczuciem (nie staraj si´ za wszelkà cen´ uzyskiwaç odpowiedzi na swoje pytania – wiele rzeczy wyjaÊni si´ z czasem i b´dziesz móg∏ je oceniç),

• s∏uchaj uwa˝nie rozmówcy (notuj wa˝-ne informacje np.: proponowany ter-min spotkania, staraj si´ dostosowaç do zaproponowanego przez rozmówc´ terminu – jest to dobrze widziane i b´-dzie dzia∏aç na Twojà korzyÊç – nie za-czynaj kontaktu z pracodawcà od sta-wiania w∏asnych warunków),

• zwróç uwag´, aby s∏ownictwo, jakim si´ pos∏ugujesz, by∏o zrozumia∏e dla Twojego rozmówcy (nie u˝ywaj zwro-tów ˝argonowych ani terminów za-wodowych),



• je˝eli poruszasz si´ na wózku, ustal, czy w budynku, do którego si´ wybierasz, sà bariery architektoniczne.

Zakoƒczenie rozmowy A. Je˝eli pracodawca zainteresujesi´ Twojà kandydaturà:• podsumuj najwa˝niejsze ustalenia (np.

dotyczàce czasu i miejsca spotkania; w ten sposób upewnisz si´, ˝e wszyst-ko dobrze zrozumia∏eÊ),

• podzi´kuj za poÊwićony Ci czas i za-proszenie na rozmow´ osobistà,

• pozwól rozmówcy (pracodawcy) za-koƒczyç rozmow´ (mimo ˝e to Ty jà rozpoczà∏eÊ).

B. Je˝eli pracodawca podzi´kuje zaTwojà kandydatur´:• mimo wszystko podzi´kuj za poÊwićo-

ny Ci czas,• zapytaj, czy mo˝esz przes∏aç swoje CV

(mo˝e w przysz∏oÊci b´dzie szansa na zatrudnienie),

• zapytaj, czy mo˝esz telefonowaç i do-wiadywaç si´ o mo˝liwoÊç zatrudnienia w póêniejszym terminie,

• pozwól rozmówcy (pracodawcy) za-koƒczyç rozmow´ (mimo ˝e to Ty jà rozpoczà∏eÊ).

Po rozmowie telefonicznejA. Je˝eli otrzyma∏eÊ zaproszenie narozmow´ osobistà:• uporzàdkuj notatki sporzàdzane pod-

czas rozmowy telefonicznej (szczegól-nie zanotuj: nazw´ firmy, dat´, godzin´ i miejsce spotkania, imi´, nazwisko i stanowisko osoby, do której masz si´ zg∏osiç, wymagane przez pracodawc´ dokumenty, które musisz zabraç ze so-bà na osobiste spotkanie),

• zapisz wa˝ne informacje o firmie i pra-cy (je˝eli jakieÊ uzyska∏eÊ),

• zaznacz w podrćznym kalendarzu ter-min rozmowy (dzi´ki temu go nie zapo-mnisz).

B. Je˝eli pracodawca podzi´kuje zaTwojà kandydatur´:• mimo wszystko przeÊlij swoje CV do fir-

my (je˝eli ustali∏eÊ to z rozmówcà),• uporzàdkuj i zapisz najwa˝niejsze in-

formacje o firmie i pracy (byç mo˝e przydadzà si´ w póêniejszym terminie).

Bez wzgl´du na wynik rozmowy tele-fonicznej z pracodawcà, odpowiedzsobie na nast´pujàce pytania:• czy jesteÊ zadowolony ze sposobu,

w jaki prowadzi∏eÊ rozmow´?


• czy powiedzia∏eÊ rozmówcy wszystko, co sobie zaplanowa∏eÊ?

• czy pope∏ni∏eÊ jakieÊ b∏´dy, co by∏o ich przyczynà?

• co powinieneÊ zmieniç lub poprawiç w sposobie prowadzenia rozmowy?

Nawet je˝eli nie uzyska∏eÊ zaproszenia narozmow´ osobistà, ka˝da rozmowa telefo-niczna jest dla Ciebie nowym doÊwiadcze-niem i okazjà do nauczenia si´ czegoÊ po-˝ytecznego. To swojego rodzaju treningumiej´tnoÊci komunikowania si´, szansa nadowiedzenie si´ czegoÊ nowego o sobie.

Rozmowa telefoniczna, która nie zakoƒ-czy∏a si´ zaproszeniem na osobiste spotka-nie, nie musi byç nieudana (np. pracodaw-ca móg∏ nie mieç aktualnie wolnego etatu,który odpowiada Twoim potrzebom i mo˝-liwoÊciom). Czasem zdarza si´, ˝e praco-

dawcy zbierajà telefonicznie informacje o kandydatach i zaproszenie na rozmow´otrzymasz w póêniejszym terminie.

Pami´taj!> Odmowa ze strony pracodawcy niemo˝e byç traktowana jak osobistapora˝ka – to po prostu kolejne doÊwiadczenie na drodze poszukiwaniapracy – ka˝dy aktywnie szukajàcy pracygromadzi takie doÊwiadczenia – to zupe∏-nie naturalne.> Nigdy nie pytaj przez telefon o wysokoÊç wynagrodzenia. T́ wa˝nà,ale delikatnà kwesti´ pozostaw na osobi-ste spotkanie z pracodawcà.> W czasie rozmowy telefonicznej kierujsi´ zasadà atutu – przedstawiaj swojemocne strony, kwalifikacje i umiej´tnoÊci.Promuj swojà osob´ – w sposób taktowystaraj si´ zainteresowaç pracodawc´.

Czy Internet mo˝e zwi´kszyç szans´ na znalezienie pracy? VI

Komputer z dost´pem do Internetu mo˝ebyç dla osoby niepe∏nosprawnej oknem naÊwiat. U∏atwia zdobycie informacji, po-zwala ∏atwo i szybko przes∏aç dane, dajeszans´ podnoszenia w∏asnych kwalifikacji,zdobycia nowych znajomoÊci. Internetotwiera te˝ zupe∏nie nowe mo˝liwoÊci po-szukiwania pracy i podj´cia zatrudnienia.W Sieci nie ma barier psychologicznych,spo∏ecznych, architektonicznych – niepe∏-nosprawnoÊç w niczym tu nie przeszka-dza. Spróbuj, mo˝e to propozycja w∏aÊniedla Ciebie?

Co daje nam Internet, gdy szukamypracy?• oferty pracy zamieszczane sà w kilku-

nastu najwi´kszych krajowych porta-lach, np. wp.pl, onet.pl, gazeta.pl. Wi´kszoÊç portali oferuje te˝ mo˝liwoÊç umieszczenia CV w bazie internetowej, do której majà dost´p pracodawcy. Us∏ug´ takà oferuje m.in. jobpilot albo gazeta.pl. Pracodawcy kontaktujà si´ z wybranymi kandydatami przez e-mail lub SMS.

• wiele instytucji zajmujàcych si´ pomocà

poszukujàcym pracy ma swoje strony WWW, na których oprócz konkretnych ofert pracy mo˝na znaleêç ciekawe in-formacje z zakresu poruszania si´ po rynku pracy,

• niektóre polskie firmy umieszczajà og∏oszenia o pracy wy∏àcznie na w∏as-nych witrynach firmowych. Mo˝na wi´c wysy∏aç swoje dokumenty aplika-cyjne bezpoÊrednio do firm,

• swoje strony majà te˝ profesjonalni po-Êrednicy pracy. W takim wypadku rów-nie˝ nale˝y przes∏aç do nich aplikacje lub wype∏niç specjalnie przygotowane ankiety.

Gdzie mo˝na uzyskaç dost´p do Internetu?• w gminnych centrach informacji; ich za-

daniem jest zapewnienie mieszkaƒcom ma∏ych miejscowoÊci i terenów wiej-skich dost´pu do wszechstronnej wie-dzy i informacji zamieszczanych w In-ternecie, ze szczególnym uwzgl´dnie-niem zagadnieƒ rynku pracy, szkoleƒ, podejmowania i prowadzenia dzia∏al-noÊci gospodarczej oraz pe∏nej gamy us∏ug teleinformatycznych. Sà to miejsca przyjazne dla osoby po-szukujàcej zatrudnienia i stworzone w∏aÊnie z myÊlà o Tobie! Informacje o infocentrach w swej okolicy uzyskasz w urz´dach gminy, urz´dach pracy,

• w publicznych bibliotekach i czytel-niach,

• w kawiarenkach internetowych,• w niektórych organizacjach pozarzàdo-

wych (w tym Sejmikach Osób Niepe∏no-sprawnych).

Pami´taj! Szukajàc pracy przez Internet, przedewszystkim nale˝y mieç za∏o˝one interneto-we konto pocztowe. T́ us∏ug´ bezp∏atnieoferuje wi´kszoÊç polskich portali. Z kontab´dziesz wysy∏a∏ dokumenty aplikacyjne dopracodawców i odbiera∏ ich oferty. Wysy∏a-jàc swoje dokumenty drogà elektronicznà,nale˝y pami´taç, aby by∏y one napisane w ogólnodost´pnym programie tekstowym i zawiera∏y adnotacj´, i˝ wyra˝a si´ zgod´na przetwarzanie danych osobowych.

Internet otwiera te˝ mo˝liwoÊç znalezienia zatrudnienia w formie telepracy. Telepraca to praca na odleg∏oÊç, wykony-wana poza biurem firmy, dla której wyko-nujemy zlecenie:• niezb´dny w tej pracy jest komputer po-

∏àczony z Internetem (najlepiej tzw. – sztywnym ∏àczem). Czasami firmy sa-me wyposa˝ajà pracowników w po-trzebny sprz´t,

• telepracownikiem mo˝e byç osoba wy-konujàca prac´ na w∏asny rachunek (samozatrudnienie) lub zatrudniona przez firm´ i obj´ta regulacjami prawa pracy.

Jakie dzia∏ania mogà byç telepracà?Na odleg∏oÊç mo˝na wykonywaç w zasa-dzie wszystkie prace polegajàce na zbiera-niu, przetwarzaniu lub Êwiadczeniu infor-macji oraz wytwarzaniu produktów i us∏ugw postaci elektronicznej.

Najprostszà formà telepracy sà np.: przyj-mowanie zamówieƒ na zakup towarów



Lp. Adres portalu Specjalizacja

i us∏ug (telemarketing), badania teleankie-towe, wprowadzanie danych, przepisywa-nie i edycja tekstów, komputerowy sk∏adtekstów.

Bardziej zaawansowana telepraca to np.:analiza danych, projektowanie systemów,projektowanie stron WWW, t∏umaczenia,ksi´gowoÊç komputerowa, redagowanieserwisów internetowych.

Telepraca mo˝e byç szansà dla osóbniepe∏nosprawnych, gdy˝:• praca wykonywana jest w domu, co

jest du˝ym u∏atwieniem dla osób majà-cych k∏opoty z poruszaniem si´. Goto-we efekty pracy przekazywane sà firmie w sposób elektroniczny,

• osobie niewidomej lub nies∏yszàcej komputer zast´puje oko lub ucho. Od-powiedni sprz´t komputerowy: wypo-sa˝enie g∏oÊnomówiàce, ,,dêwi´ko-wa” klawiatura, system generowania mowy likwidujà bariery w komunikacji werbalno-wzrokowej – podstawowy

problem w znalezieniu zatrudnienia przez te osoby.

Kandydat na telepracownikaTelepracownik powinien posiadaç nast´-pujàce umiej´tnoÊci i predyspozycje: do-brà organizacj´ pracy, samodyscyplin´,umiej´tnoÊç samodzielnego rozwiàzywa-nia problemów i podejmowania decyzji,ch´ç ustawicznego kszta∏cenia si´ i pod-noszenia kwalifikacji, umiej´tnoÊci infor-matyczne.

JeÊli chcesz dowiedzieç si´ wi´cej o telepracy, zajrzyj na strony

internetowe:www.idn.org.pl

www.ffm.plwww.telepraca-polska.pl

Poni˝ej zamieszczamy pozosta∏e u˝yteczneadresy zwiàzane z poszukiwaniem pracyprzez Internet.

Owocnego surfowania!

1

2

3

www.praca.onet.pl

www.praca.interia.pl

www.praca.wp.pl

Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV

i listów motywacyjnych







4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

www.gazeta.pl/praca

www.praca.hoga.pl

www.pracuj.pl

www.pracaonline.pl

www.accord.waw.pl

www.naj.com.pl

www.people.com.pl

www.diversa.pl

www.gratka.pl

www.infotel.pl

www.ipk.com.pl

www.jkmconsulting.com.pl









Serwis administracyjno-biurowy,finansowo-ksi´gowy, dla Êredniego

szczebla kierownictwa. Oferty pracy, mo˝liwoÊç z∏o˝enia

aplikacji na stronie

Kadry Êredniego i wy˝szego szczebla,oferty pracy

Oferty pracy, mo˝liwoÊç z∏o˝eniaaplikacji na stronie

Ofert pracy na specjalistyczne i wy˝sze stanowiska z dziedziny

finansów, ubezpieczeƒ, zarzàdzania



PoÊrednictwo w pracy czasowej,oferty pracy na stronie

Oferty na wy˝sze stanowiska, wzory CV, poradniki




16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

http://pl.hudsonresourcing.com

www.tempjobs.waw.pl

www.f-a.waw.pl

www.fss.pl

www.jobpilot.pl

www.cvonline.pl

www.jobs.pl

www.jobsector.pl

www.webjobs.pl

www.abcpraca.pl

www.job-net.com.pl

www.kb.com.pl

Informatyka i Telekomunikacja,Sprzeda˝ i Marketing, Finanse

i Ksi´gowoÊç, Produkcja i Przemys∏,Prawo, Zarzàdzanie Zasobami

Ludzkimi

Agencja pracy czasowej

Oferty pracy dla finansistów i ksi´gowych

Oferty pracy dla finansistów i ksi´gowych, mo˝liwoÊç z∏o˝enia

aplikacji na stronie, og∏oszenia













Oferty pracy, porady

Oferty pracy, porady, mo˝liwoÊçz∏o˝enia aplikacji na stronie



28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

www.mostwanted.com.pl

www.serwispraca.pl

www.pba.com.pl

www.startpolska.pl

www.talents.pl

www.tempservice.com.pl

www.turnaround.pl

www.wakat.com.pl

www.bigram.pl

www.grafton.pl

www.niepelnosprawni.info

www.it-gazeta-praca.com.pl

www.jobcenter.com.pl






Oferty pracy, mo˝liwoÊç z∏o˝eniaaplikacji na stronie, porady

Porady, oferty pracy dlainformatyków, mo˝liwoÊç z∏o˝enia


Oferty pracy, porady, mo˝liwoÊçz∏o˝enia aplikacji na stronie,

pracownicy administracyjno-biurowi

Przedstawiciele handlowi, personeladministracyjny, specjaliÊci; porady,

oferty pracy

Asystentki, ksi´gowi, handlowcy,specjaliÊci; mo˝liwoÊç z∏o˝enia


Porady, oferty pracy

Oferty pracy, wskazówki dlaszukajàcych pracy, wzory CV

Porady, oferty pracy dla osóbniepe∏nosprawnych

Oferty pracy dla informatyków,mo˝liwoÊç z∏o˝enia aplikacji

Oferty krajowe i poÊrednictwo pracyza granicà


Urz´dy pracy starajà si´ pozyskiwaç ofertypracy, a tak˝e przygotowaç ludzi do samo-dzielnego szukania zatrudnienia. Zapoznajsi´ z ofertà urz´dów, a jeÊli b´dziesz chcia∏skorzystaç z jakiejÊ formy pomocy, Êmia∏ozg∏oÊ si´ do najbli˝szego powiatowegourz´du w Twoim miejscu zamieszkania.

PoÊrednictwo pracyCelem poÊrednictwa pracy jest pomocosobom bezrobotnym i poszukujàcym pra-cy w znalezieniu odpowiedniego zatrud-nienia, a pracodawcom w znalezieniu od-powiednich pracowników. Wyst´puje onow ró˝nych formach: • informacje o wolnych miejscach pracy

sà dost´pne dla wi´kszej liczby kandy-datów do pracy, bez informacji umo˝li-wiajàcych identyfikacj´ pracodawcy. Kandydaci do pracy, po rozmowie kwa-lifikacyjnej z poÊrednikiem pracy, kiero-

wani sà do pracodawcy, który dokonu-je wyboru pracownika.

• oferta pracy eksponowana w miejscach publicznych (tablica og∏oszeƒ) jest spe-cjalnie, szczegó∏owo opracowana; osoby zainteresowane same kontaktujà si´ z pracodawcà, który przeprowadza roz-mowy kwalifikacyjne i wybiera pracow-ników.

Gie∏dy pracy, targi pracy: to spotkania wi´k-szej liczby pracodawców i osób zaintereso-wanych podj´ciem pracy, trwajàce 1-2 dni,oferujàce na specjalnych stoiskach zorgani-zowanych przez pracodawców – ró˝ne etaty.Pracodawcy majà mo˝liwoÊç wybrania pra-cowników spoÊród uczestników.

Sklepy z pracà: dzia∏ajà na zasadzie udo-st´pniania ofert pracy w takim miejscumiasta, gdzie wyst´puje intensywny ruch


41

42

43

44

45

www.praca.totu.pl

www.infostaff.com.pl

www.bestoferta.pl

www.pi.pl/praca

www.info.net.pl

Oferty pracy, praca za granicà, oferty au pair

Oferty pracy dla informatyków

Oferty pracy, równie˝ za granicà

Porady, linki do kilkunastunajwi´kszych serwisów

poÊwi´conych pracy

Serwis ofert pracy dla informatyków,programistów i webmasterów

W czym mo˝e pomóc urzàd pracy? VII

pieszy; celem sklepu jest zwi´kszenie do-st´pu pracodawców i poszukujàcych pracydo ofert, bez koniecznoÊci wizyty w urz´-dzie pracy.

Krajowa Baza Ofert Pracy jest interneto-wym bankiem og∏oszeƒ o zasi´gu ogólno-polskim, umo˝liwiajàcym szybkà wymian´i korzystanie z informacji o ofertach pracymi´dzy województwami.

Poradnictwo zawodowe Celem poradnictwa zawodowego jest po-moc osobom bezrobotnym i poszukujàcympracy w planowaniu i organizowaniu ich ˝y-cia zawodowego. Pomoc polega m.in. na:• udzielaniu informacji zawodowych,

wskazówek, rad,• prowadzeniu badaƒ diagnostycznych

przydatnoÊci zawodowej.

Doradcy zawodowi w urz´dach pracy po-magajà ludziom, którzy majà trudnoÊci z podj´ciem lub realizacjà decyzji zawodo-wej, jeÊli trudnoÊci te wynikajà g∏ównie z braku umiej´tnoÊci oceny swoich mo˝li-woÊci zawodowych lub korzystania z in-formacji o rynku pracy. Doradcy zawodowipomagajà równie˝ ludziom zaradnym, za-mierzajàcym zmieniç zawód lub podjàçdzia∏alnoÊç gospodarczà.

Urz´dy pracy oferujà us∏ugi poradnictwazawodowego:• w Centrach Informacji i Planowania Ka-

riery Zawodowej, • w Salach Informacji i Poradnictwa Gru-

powego,• u doradców zawodowych.

Doradcy zawodowi w urz´dach pracy po-mogà:• poznaç predyspozycje zawodowe, • wybraç odpowiedni rodzaj pracy lub

kierunek szkolenia czy przekwalifiko-wania,

• uzyskaç szczegó∏owe informacje o za-wodach rynku pracy.

Poradnictwo zawodowe Êwiadczone jestw formach indywidualnych i grupowych.

U doradcy zawodowego dost´pne sà: • teczki informacji o zawodach, zawiera-

jàce opisy czynnoÊci, zadaƒ, wymagaƒ, dróg kszta∏cenia i podnoszenia kwalifi-kacji,

• informator o szko∏ach ró˝nego typu o zasi´gu krajowym i lokalnym,

• katalogi jednostek szkolàcych, zawiera-jàce informacje o profilu szkolenia, wa-runkach, czasie trwania i kosztach,

• informacje o lokalnym rynku pracy, za-wierajàce m.in. dane o bezrobociu w podziale na zawody oraz oferty pra-cy w zawodach,

• wykazy jednostek doradczych, admini-stracyjnych, prawnych, ekonomicznych, wspomagajàcych uruchomienie dzia∏al-noÊci gospodarczej,

• programy komputerowe: m.in. pro-


gram „Doradca 2000”, który umo˝li-wia dost´p do ró˝norodnej informacji zawodowej oraz pomaga przy okreÊla-niu preferencji zawodowych,

• testy psychologiczne i autotesty badajà-ce uzdolnienia i preferencje zawodowe.

Kluby pracyOferujà bezrobotnym i poszukujàcym pracycykliczne spotkania grupowe, których celemjest nauka praktycznych umiej´tnoÊci nie-zb´dnych przy poszukiwaniu zatrudnienia. W klubie pracy mo˝na:• nauczyç si´ techniki aktywnego poszu-

kiwania pracy, • poznaç swoje mocne i s∏abe strony, • nabyç umiej´tnoÊci prowadzenia roz-

mów z pracodawcami, • nauczyç si´ pisania ˝yciorysu, podania

o prac´, listu motywacyjnego, w∏asnej oferty,

• poznaç zasady analizowania ofert pracy, • zdobyç wiar´ we w∏asne si∏y i mo˝li-

woÊci.

Zaj´cia klubu pracy zwi´kszajà szans´ naznalezienie pracy, nie tylko dlatego, ˝e za-j´cia podnoszà wiar´ w siebie, w swojemo˝liwoÊci, ale g∏ównie z tego powodu,˝e uczà nowych umiej´tnoÊci i uÊwiada-miajà, i˝ warto byç osobà aktywnà.

SzkoleniaPolegajà na udzieleniu pomocy osobombezrobotnym i zagro˝onym utratà pracy w uzyskaniu kwalifikacji dostosowanychdo potrzeb rynku pracy.Szkolenia te obejmujà:• przyuczanie do zawodu,

• przekwalifikowanie (zmian´ zawodu), • podwy˝szenie kwalifikacji zawodowych, • nauk´ umiej´tnoÊci poszukiwania

i uzyskania zatrudnienia.

Oferta us∏ug Êwiadczonych przezurz´dy pracy to ponadtopo˝yczki, prace interwencyjne, roboty publiczne, programy specjalne.

Jak zarejestrowaç si´ w PowiatowymUrz´dzie Pracy?Rejestracji dokonuje si´ w dniu przed∏o˝e-nia kompletu wymaganych dokumentów,wype∏nienia karty rejestracyjnej oraz po-Êwiadczenia w∏asnym podpisem prawdzi-woÊci z∏o˝onych oÊwiadczeƒ w obecnoÊcipracownika urz´du pracy. Do rejestracji wymagane sà nast´pujàcedokumenty:• dowód osobisty, a w przypadku osób

niepe∏noletnich, tymczasowy dowód osobisty lub legitymacja szkolna,

• dyplom, Êwiadectwo ukoƒczenia szko∏y lub Êwiadectwo szkolne albo zaÊwiad-czenia o ukoƒczeniu kursów lub szkoleƒ,

• Êwiadectwa pracy oraz inne dokumenty niezb´dne do ustalenia uprawnieƒ,dokument o przeciwwskazaniach do wykonywania okreÊlonych prac,

• osoba niepe∏nosprawna, oprócz wy-˝ej wspomnianych dokumentów, przed-k∏ada orzeczenie o niepe∏nosprawnoÊci.

Warto wiedzieç! JeÊli pobierasz rent´ socjalnà albo rent´ z tytu∏u niezdolnoÊci do pracy, b´dzieszzarejestrowany jako osoba poszukujàcapracy.



Osobiste spotkanie z pracodawcà to szcze-gólny moment dla ka˝dej osoby poszuku-jàcej pracy. Wzbudza wiele emocji, od je-go efektu jest uzale˝niona mo˝liwoÊç pod-jćia zatrudnienia.

W czasie osobistego spotkania z praco-dawcà mo˝na najpe∏niej i najlepiej zapre-zentowaç swojà kandydatur´. Mo˝na te˝pope∏niç najwićej b∏´dów, które wp∏ynànegatywnie na ocen´ kandydata przezpracodawc´.

Co to jest autoprezentacja?Jest to atrakcyjne przedstawienie w∏asnejkandydatury, przyk∏adanie wagi do moc-nych stron, umiej´tnoÊci i skutecznej ko-munikacji z rozmówcà. Autoprezentacjàpowinna kierowaç si´ zasadà atutu.

Co to jest zasada atutu?Jest to taki sposób przedstawienia w∏a-snej kandydatury, by wskazywaç tylko na swoje mocne i dobre strony. Ka˝dy jema, wystarczy si´ tylko dobrze zastano-wiç – ka˝dy ma jakiÊ talent, trzeba go tyl-ko odkryç.

Jak odkryç swoje mocne strony (swój talent)?W odkryciu mocnych stron pomo˝e bi-lans kwalifikacji i umiej´tnoÊci (patrzRozdzia∏ III). Dzi´ki rzetelnemu dokona-niu bilansu, atrakcyjne przedstawienie

w∏asnej kandydatury nie b´dzie stanowi-∏o problemu.

Czy stosujàc zasad´ atutu, oszukujemy rozmówc´?Zdecydowanie nie. Nigdy i w ˝adnej sytu-acji nie wolno oszukiwaç rozmówcy. Za-wsze trzeba dostarczaç prawdziwych in-formacji na swój temat. Stosujàc zasadátutu, trzeba dobrze znaç samego siebie(patrz bilans umiej´tnoÊci) i wskazywaçpracodawcy na to, co mamy dobrego dozaoferowania.

Co to jest asertywnoÊç i czy bycieasertywnym mo˝e pomóc w rozmo-wie z pracodawcà?Zachowanie asertywne oznacza umiej´t-noÊç wyra˝ania w∏asnych uczuç, opinii i postaw w sposób zdecydowany i bezl´ku, ale jednoczeÊnie liczenie si´ z od-czuciami, opiniami i prawami drugiejosoby (naszego rozmówcy). Zachowanieasertywne wymaga akceptacji siebie i in-nych osób. To wa˝ne, by byç asertyw-nym, dzi´ki temu mo˝emy osiàgnàç za-k∏adane cele, szanujàc przy tym inneosoby i ich prawa.

Zachowanie asertywne pozwala unikaçkonfliktów i nieporozumieƒ, a mówiàcemudaje satysfakcj´, ˝e wyrazi∏ swoje zdanie.Zachowanie asertywne ró˝ni si´ od zacho-wania uleg∏ego i agresywnego.

Osobiste spotkanie z pracodawcà, czylirozmowa kwalifikacyjna (autoprezentacja)VIII


Bycie asertywnym mo˝e pomóc przy spot-kaniu z pracodawcà, gdy˝ pozwoli na pe∏-nà prezentacj´ naszej kandydatury i u∏atwirozmow´ oraz pomo˝e w zrobieniu dobre-go wra˝enia.

Trudno w kilku s∏owach nauczyç kogoÊ by-cia asertywnym. Wiele instytucji organizu-je treningi asertywnoÊci, warto wziàç w nich udzia∏ (o informacje na temat aser-tywnoÊci i treningów asertywnoÊci pytajnp. doradc´ zawodowego zatrudnionegow urz´dzie pracy).

Czy niepe∏nosprawnoÊç mo˝e byç przeszkodà w dobrej autoprezentacji?Absolutnie nie. Niepe∏nosprawnoÊç niema znaczenia, liczy si´ dobre przygotowa-nie do rozmowy i umiej´tnoÊç odpowiada-nia na zadane przez pracodawc´ pytania.

Co nale˝y zrobiç, aby przygotowaçsi´ do rozmowy kwalifikacyjnej?

PRZED ROZMOWÑA. To, co dotyczy kandydata (czyli Ciebie) • jeszcze raz zapoznaj si´ z dokonanym

bilansem umiej´tnoÊci i kwalifikacji (kierujàc si´ zasadà atutu) – dzi´ki bi-

lansowi b´dziesz wiedzia∏, jakie masz mocne strony i b´dziesz móg∏ swobod-nie odpowiadaç na pytania pracodaw-cy, prezentujàc swojà kandydatur´,

• ponownie przeanalizuj swoje CV i list motywacyjny (jego treÊç nale˝y dobrze znaç, gdy˝ pracodawca mo˝e pytaç o ró˝ne zawarte w nim szczegó∏y),

• przygotuj krótkà prezentacj´ w∏asnej osoby (Co mo˝e Pan/Pani powiedzieç o sobie? – to najcz´Êciej zadawane pytanie podczas rozmowy kwalifikacyj-nej); w celu przygotowania prezentacji swojej osoby pos∏uguj si´ bilansem umiej´tnoÊci,

• przygotuj sobie odpowiednie ubranie i zadbaj o swój wyglàd oraz higien´ (patrz w dalszej cz´Êci rozdzia∏u).

B. To, co dotyczy wymaganych do-kumentów (jakich pracodawca wy-maga od Ciebie)• przygotuj sobie wszystkie niezb´dne

dokumenty (w zale˝noÊci od oferty CV, list motywacyjny, Êwiadectwa szkolne, Êwiadectwa pracy, orzeczenia komisji lekarskich itp.),

• dokumenty pouk∏adaj wg dat, oddziel-nie ka˝dy rodzaj; przechowuj je w spe-cjalnej do tego celu przeznaczonejpapierowej teczce – nie trzymaj tam

AGRESJA = ASERTYWNOÂå = ULEG¸OÂå

StratyNieszanowanie praw innych – konflikty, nieporozumienia

KorzyÊciWyra˝enie w∏asnego zdania bezl´ku i obaw, jednoczeÊnie posza-nowanie praw i uczuç innych osób

StratyLekcewa˝enie w∏asnych praw,brak mo˝liwoÊci wyra˝enia swo-jego zdania

innych rzeczy; pozwoli Ci to w ∏atwy i elegancki sposób przekazaç je praco-dawcy,

• je˝eli niektóre Êwiadectwa lub orze-czenia sà zniszczone, zadbaj, by zosta-∏y podklejone przezroczystà taÊmà, w obawie przed zgubieniem, mo˝esz zrobiç kserokopie i zabieraç je ze sobà do pracodawcy, a orygina∏y bezpiecz-nie trzymaç w domu,

• CV i list motywacyjny muszà byç za-wsze czyste i estetyczne, bez plam, skreÊleƒ i odr´cznych poprawek, przy-gotowane na komputerze lub maszynie do pisania (patrz Rozdzia∏ IV).

C. To, co dotyczy firmy (w której starasz si´ o prac´)• postarajà si´ zebraç informacje na te-

mat firmy, która zaprosi∏a Ci´ na rozmo-w´ (profil dzia∏alnoÊci, od ilu lat dzia∏a, jakie ma sukcesy – do tego celu ideal-ny jest Internet),

• zastanów si´, jakie pytania chcia∏byÊ zadaç pracodawcy (szczególnie doty-czàce obowiàzków i wymagaƒ, jakie ma pracodawca wobec Ciebie),

• jeszcze raz zapoznaj si´ z treÊcià og∏o-

szenia lub oferty pracy (w ten sposób przypomnisz sobie oczekiwania praco-dawcy).

D. To, co dotyczy terminu rozmowyi dojazdu do pracodawcy• sprawdê termin rozmowy (godzin´

i dat´ – planujàc inne dzia∏ania, pami´-taj o rozmowie kwalifikacyjnej i wkom-ponuj jà w inne dzia∏ania),

• sprawdê, jak dojechaç do pracodawcy (ustal plan dojazdu – czy mo˝esz korzy-staç z transportu publicznego, z jakich Êrodków lokomocji (autobus, tramwaj, metro, trolejbus), jaka jest odleg∏oÊç siedziby firmy od przystanku itp.),

• zaplanuj czas dojazdu (przewidujàc ró˝ne utrudnienia, które mo˝esz napot-kaç na swojej drodze, zw∏aszcza korki, opóênienia komunikacji, trudnoÊci z za-parkowaniem itp.),

• nie spóêniaj si´ (dobre zaplanowanie trasy i czasu dojazdu z pewnoÊcià Ci na to pozwolà) dobrze byç na miejscu kil-ka minut przed czasem – b´dziesz mieç mo˝liwoÊç „zorientowania” si´ w sytu-acji i krótkiego odpoczynku,

• je˝eli jeêdzisz na wózku, ustal wczeÊ-niej, czy w budynku do którego si´ wybierasz, sà zlikwidowane bariery ar-chitektoniczne,

• je˝eli miejsce, do którego jedziesz, jest Ci zupe∏nie nieznane, spróbuj przed wyznaczonym terminem rozmowy kwa-lifikacyjnej przemierzyç tras´, którà b´dziesz musia∏ pokonaç, jadàc do pra-codawcy (w ten sposób najlepiej zorien-tujesz si´, ile potrzeba Ci czasu, jakie sà dost´pne Êrodki lokomocji, z jakim utrud-nieniami mo˝esz si´ spotkaç itp.).


PODCZAS ROZMOWY• przywitaj si´ z osobà, która powita Ci´

w firmie, przedstaw si´ (imi´ i nazwi-sko), powiedz, z kim jesteÊ umówiony i w jakiej sprawie,

• bàdê grzeczny i uprzejmy dla ka˝dej osoby, z którà rozmawiasz (nigdy nie wiadomo, od kogo zale˝y decyzja o za-trudnieniu kandydata, a poza tym do-bre wychowanie to podstawa),

• je˝eli masz wierzchnie okrycie, posta-raj si´ zostawiç je przed wejÊciem do pokoju czy gabinetu pracodawcy (np. w poczekalni czy sekretariacie) – za-pytaj sekretark´ lub recepcjonistk´, czy jest taka mo˝liwoÊç,

• je˝eli chcia∏byÊ, by osoby w biurze pomog∏y Ci w czymÊ, zapytaj o to grzecznie i podzi´kuj,

• jeÊli pracodawca poda Ci r´k´, uÊciÊnij jà pewnie – nigdy nie podawaj r´ki pierwszy,

• usiàdê, gdy otrzymasz zaproszenie, sta-raj si´ wybieraç miejsce na wprost rozmówcy (równie˝ je˝eli jeêdzisz na wózku),

• staraj si´ nawiàzaç i utrzymywaç z roz-mówcà kontakt wzrokowy (nie patrz jed-nak natarczywie w oczy, nie taksuj spoj-rzeniem i nie rozglàdaj si´ po pokoju),

• bàdê pogodny (uÊmiechaj si´) i aktyw-nie uczestnicz w rozmowie (s∏uchaj, co mówi rozmówca i zapami´tuj najwa˝-niejsze rzeczy),

• formu∏uj odpowiedzi pe∏nymi zdania-mi, nie odbiegaj jednak od tematu za-dawanych pytaƒ (bazuj na bilansie umiej´tnoÊci – twoje odpowiedzi b´dà trafne i bardziej atrakcyjne),

• zadawaj odpowiednie pytania (nie py-taj o rzeczy i sprawy, które by∏y ju˝ po-ruszane w czasie rozmowy),

• uprzedê pracodawc´ o ewentualnych sytuacjach, które mogà zdarzyç si´ podczas rozmowy, a sà zwiàzane z Two-jà niepe∏nosprawnoÊcià; mów o tym otwarcie i Êmia∏o, w sposób naturalny, a oÊmielisz tym swojego rozmówc´, nie b´dzie zaskoczony,

• jeÊli masz problemy z wymowà, poin-formuj rozmówc´, ˝e w przypadku, gdy nie b´dzie Ci´ rozumia∏, ch´tnie po-wtórzysz poszczególne s∏owa lub zda-nia, ewentualnie napiszesz je na kartce,

• spróbuj si´ odpr´˝yç, bàdê naturalny w sposobie zachowania (ale nie nad-miernie swobodny) – nie zapomnij o tym i bàdê sobà,

• podzi´kuj rozmówcy za poÊwi´cony Ci czas i rozmow´, mo˝esz zapytaç, kiedy nale˝y spodziewaç si´ informacji, czy zo-staniesz zatrudniony (nie pytaj jednak o to, czy zostaniesz zatrudniony – daj pracodawcy czas na zastanowienie).

Czego nale˝y unikaç podczas rozmo-wy kwalifikacyjnej?• zbyt póênego przybycia na rozmow´

– spóênienia,• przychodzenia na rozmow´ z rodzicami

lub opiekunami, którzy ca∏kowicie przej-mujà inicjatyw´ i odpowiadajà na pyta-nia oraz prowadzà rozmow´ za Ciebie (czasami przybycie z osobà towarzyszà-cà jest konieczne, jednak osoba ta nie mo˝e robiç niczego za Ciebie – mo˝e pomóc, lecz nie wyr´czaç Ci´; to Ty je-steÊ kandydatem do pracy),


• picia alkoholu przed lub w trakcie rozmowy,

• palenia tytoniu, nawet jeÊli dostaniesz akceptacj´ rozmówcy,

• zaniedbanego wyglàdu, brudnego ubra-nia oraz pogniecionych dokumentów,

• siadania, bez czekania na zaproszenie,• odpowiedzi na pytania monosylabami

– „tak” lub „nie” (staraj si´ rozwinàç odpowiedê),

• mówienia nieprawdy na temat swoich mo˝liwoÊci, kwalifikacji i dotychczaso-wych doÊwiadczeƒ zawodowych,

• krytykowania by∏ych pracodawców lub kolegów,

• aroganckich wypowiedzi, k∏ócenia si´ i stawiania pracodawcy warunków, które musi dla Ciebie spe∏niç (rozmowa kwalifikacyjna, a potem podjćie pracy to pewna forma wymiany – pracodaw-ca ma swoje obowiàzki, ale mo˝e te˝ od Ciebie wymagaç pewnych rzeczy; Ty masz swoje prawa, które muszà byç szanowane, ale masz te˝ obowiàzki za-wodowe jako pracownik, które musisz wype∏niaç),

• przerywania rozmówcy i mówienia podniesionym tonem,

• weso∏kowatoÊci i nadmiernie swobod-nego wrćz zuchwa∏ego zachowania,

• nadmiernego gestykulowania,• rozsiadania si´ na krzeÊle i rozglàdania

po pokoju.

O czym nale˝y pami´taç podczasrozmowy kwalifikacyjnej?> Osoba niepe∏nosprawna nie powinnazak∏adaç z∏ej woli ze strony pracodawcy.Pozwól rozmówcy czerpaç ze swojej wie-

dzy na temat niepe∏nosprawnoÊci. Pomó˝mu spojrzeç na Êwiat z Twojej perspekty-wy. Wyt∏umacz, w jaki sposób radzisz sobie z ró˝nymi czynnoÊciami, jakie u∏at-wienia techniczne mogà Ci pomóc, co niestanowi dla Ciebie problemu. Staraj si´przekazaç pracodawcy, ˝e „niepe∏no-sprawnoÊç to normalna sprawa”.

> Strój, który zak∏adasz, powinien byç od-powiednio dobrany do miejsca, gdzie siúdajesz oraz do charakteru pracy, o jakàsi´ starasz. Je˝eli jest to praca biurowa, toubranie powinno byç bardziej oficjalne(dla kobiety garsonka lub spodnium – na-le˝y pami´taç o rajstopach o ka˝dej porzeroku oraz o butach zakrywajàcych palce i pi´ty; dla m´˝czyzny garnitur – z odpo-wiednio dobranym krawatem i koszulà).Nale˝y unikaç nadmiaru i wyzywajàcej bi-˝uterii (du˝ych kolczyków, broszek, naszyj-ników, bransolet i sygnetów – dotyczy torównie˝ m´˝czyzn).

> W ka˝dej sytuacji nale˝y pami´taç o tym, by ubranie by∏o czyste, bez plam i dziur, a wyglàd schludny. Kobiety muszàbezwzgl´dnie unikaç zbyt krótkich spódnic,


obcis∏ych bluzek i sweterków, butów nakoturnach, platformach i zbyt wysokich ob-casach. Ubranie powinno byç w stonowa-nych i spokojnych kolorach. Latem kolorymogà byç jaÊniejsze, pastelowe. Zawszenale˝y unikaç du˝ych i wyraênych wzorów,kwiatów oraz innych krzykliwych deseni.

> Higiena w∏asnego cia∏a to równie˝ bar-dzo wa˝na sprawa (kàpiel, umycie w∏osów,zgolenie zarostu oraz u˝ycie dezodorantu –w sytuacji stresu, jakà jest rozmowa kwali-fikacyjna, potliwoÊç cia∏a wzrasta, nale˝yjednak unikaç intensywnych perfum). W∏o-sy powinny byç estetycznie przystrzy˝one, a w przypadku d∏ugich – upi´te w kok,warkocz lub tzw. koƒski ogon. Makija˝ po-winien byç bardzo delikatny (obowiàzkowonale˝y unikaç wyzywajàcych kolorów cieni,szminek, dotyczy to równie˝ lakieru do pa-znokci, które muszà byç czyste).

> Dokumenty, które przedk∏adamy praco-dawcy, muszà byç czyste, pouk∏adane w kolejnoÊci i przetrzymywane w miejscudo tego przeznaczonym. Najlepiej kupiç dotego celu odpowiednià papierowà teczk´(jednobarwnà, w stonowanym kolorze) – jest to drobny wydatek, a sprawia bardzoestetyczne i dobre wra˝enie. Nale˝y unikaçnoszenia dokumentów w reklamówce,damskiej torebce czy plecaku, gdy˝ si´ tamgniotà (a ponadto, plecak nie pasuje doubrania, które zak∏adamy do pracodawcy).

> Magia pierwszego wra˝enia i mowycia∏a b´dzie Ci sprzyjaç. Je˝eli uda Ci si´wywrzeç dobre pierwsze wra˝enie, kolej-ne opinie pracodawcy na Twój temat b´dà

prawdopodobnie równie˝ dobre (uzyskaszkredyt zaufania). Wywieraniu dobregowra˝enia sprzyja pogodne nastawienie,uprzejme zachowanie i uÊmiech.

> Rozmowa kwalifikacyjna, której uczest-nikiem jest osoba niepe∏nosprawna, nie-wiele ró˝ni si´ od innych rozmów o prac´.Wa˝nym czynnikiem, majàcym znaczeniew przypadku zatrudniania osób niepe∏-nosprawnych, jest orzeczenie lekarskie o mo˝liwoÊci wykonywania danej pracy.Przed podj´ciem staraƒ o dane stanowiskowarto zasi´gnàç opinii lekarza lub doradcyzawodowego (patrz Rozdzia∏ VII).

Jakie pytania najcz´Êciej padajàpodczas rozmowy kwalifikacyjnej?Podczas rozmowy kwalifikacyjnej praco-dawca b´dzie stara∏ si´ poznaç kandydatajako potencjalnego pracownika, ale te˝ jako cz∏owieka. B´dzie zadawa∏ pytaniadotyczàce przebiegu pracy zawodowej,wykszta∏cenia, posiadanych kwalifikacji i umiej´tnoÊci, ale tak˝e zainteresowaƒ,sposobu sp´dzania wolnego czasu, pla-nów na przysz∏oÊç.

Pracodawca b´dzie ocenia∏ nie tylko twojekwalifikacje zawodowe, ale tak˝e moty-wacj´ do pracy, otwartoÊç na zmiany, ch´çkszta∏cenia i podnoszenia kwalifikacji,umiej´tnoÊç pracy w zespole, entuzjazm i energi´, a tak˝e samodzielnoÊç. Staraj si´byç otwarty, nie pi´trz trudnoÊci, lecz real-nie oceniaç sytuacj´. ZnajomoÊç przepi-sów dotyczàcych zatrudnienia osób nie-pe∏nosprawnych te˝ mo˝e byç Twoim atutem (patrz Rozdzia∏ XII).


Trudne pytania w czasie rozmowykwalifikacyjnej?Istniejà pytania, na które odpowiedzi spra-wiajà trudnoÊci wi´kszoÊci kandydatom.Do takich pytaƒ nale˝à przede wszystkim:• pytania o doÊwiadczenia i umiej´tno-

Êci, których nie mamy, • pytania o przyczyny utraty poprzedniej

pracy,• pytania o wysokoÊç wynagrodzenia.

W jaki sposób odpowiadaç na trudne pytania?Nie ma uniwersalnej recepty, która stano-wi∏aby wskazanie, jak odpowiadaç natrudne pytania. Nale˝y kierowaç si´ zasadàatutu i pami´taç o tym, by mówiç prawd´.

Gdy pracodawca pyta o doÊwiad-czenia i umiej´tnoÊci, których niemamy? W takiej sytuacji nale˝y wskazaç na najbar-dziej zbli˝one do oczekiwanych przez praco-dawc´ umiej´tnoÊci i doÊwiadczenia, któremamy. Nale˝y tak˝e wyraziç gotowoÊç szyb-kiego i skutecznego doszkolenia si´, podnie-sienia lub poszerzenia posiadanych kwalifi-kacji. Postawa otwarta (gotowoÊç do zmian)to bardzo wa˝na i ceniona cecha.

Gdy pracodawca pyta o przyczynyutraty poprzedniej pracy?W podobnej sytuacji nale˝y unikaç sk∏ada-nia winy za utrat´ zatrudnienia na by∏egoszefa lub kolegów z pracy (to nie jest do-brze postrzegane, nale˝y patrzeç na siebie,a nie êle mówiç o innych). Przyczyn, dlaktórych cz∏owiek rezygnuje z pracy lub szu-ka innego zatrudnienia, mo˝e byç wiele.

Gdy poruszany jest temat wynagro-dzenia?Nie nale˝y nigdy zaczynaç rozmowy z pra-codawcà od tego tematu. Najpierw przed-staw si´ jako dobry kandydat, potem myÊlo wynagrodzeniu. Temat wynagrodzeniapowinien wyjÊç od pracodawcy (nie bàdêniecierpliwy) – to pracodawca powinienzadaç pytanie, ile chcia∏by Pan(i) zarabiaç?Dobrze jest wskazaç pracodawcy, ˝e zale-˝y Ci na podjćiu w∏aÊnie tej pracy, o jakàsi´ ubiegasz i odpowiedzieç np.: zale˝y mina podjćiu pracy i jestem otwarty na pro-pozycje dotyczàce wysokoÊci wynagrodze-nia. Przed pójÊciem na rozmow´ dobrzejest dowiedzieç si´ od osób, które wyko-nujà podobnà prac´, o jakà si´ ubiegasz,ile mo˝e zarabiaç osoba rozpoczynajàcaprac´ w danym zawodzie i danym rejoniekraju (pami´taj, ˝e ludzie z wi´kszym sta-˝em zarabiajà zwykle wićej; Ty jesteÊ napoczàtku drogi, ponadto w ró˝nych rejo-nach kraju wynagrodzenie za t´ samà pra-c´ jest inne). Takie informacje pomogà w urealnieniu Twoich oczekiwaƒ. Pytanieo wynagrodzenie to wa˝ny, ale delikatnytemat. Nie nale˝y go unikaç, ale trzeba za-chowywaç si´ taktownie.

Lista przyk∏adowych pytaƒ, któremogà pojawiç si´ podczas rozmowykwalifikacyjnej:• Co Pan/Pani mo˝e powiedzieç o sobie?• Jakie by∏y powody zmiany dotychcza-

sowej pracy?• Dlaczego chce Pan/Pani pracowaç

w naszej firmie?• Co spowodowa∏o, ˝e wybra∏/wybra∏a

Pan/Pani ten zawód?



• Co Pan/Pani wie na temat naszej firmy?• Prosz´ wymieniç swoje trzy najwa˝niej-

sze zalety?• Prosz´ wymieniç swoje trzy najwi´ksze

wady?• Jakie korzyÊci odniesie nasza firma za-

trudniajàc Pana/Panià?• Czy umie Pan/Pani pracowaç w sytuacji

stresu?• Co oznacza dla Pana/Pani sukces?• Czy umie Pan/Pani wspó∏pracowaç

w zespole?• Z jakim ludêmi lubi Pan/Pani pracowaç,

a z jakim nie i dlaczego?• Woli Pan/Pani pracowaç w grupie czy

samodzielnie?• Jakie maszyny/programy komputerowe

umie Pan/Pani obs∏ugiwaç?• Od kiedy chcia∏by/chcia∏aby Pan/Pani

rozpoczàç prac´ w naszej firmie?• Ile chcia∏by/chcia∏aby Pan/Pani na tym

stanowisku zarabiaç?• Jakie sà Pana/Pani zainteresowania?• Jak lubi Pan/Pani sp´dzaç wolny czas?• Prosz´ w kilku zdaniach zaprezentowaç

swojà kandydatur´.

Jakie „niespodzianki” mo˝e przygotowaç pracodawca?Czasem pracodawcy stosujà do ocenykandydata:• ró˝nego rodzaju testy psychologiczne

(badajàce osobowoÊç lub poziom inte-ligencji),

• próbki praktycznych umiej´tnoÊci (kan-dydat otrzymuje zadanie, które wyko-nuje si´ na danym stanowisku – np. osoba starajàca si´ o prac´ sekretarki jest proszona o przepisanie na kompu-terze krótkiego tekstu, by sprawdziç, jak radzi sobie z obs∏ugà komputera),

• zadania grupowe (na spotkanie zapro-szonych jest kilku kandydatów, którzy otrzymujà do realizacji jakieÊ zadanie, pracodawca przyglàda si´, jak radzà sobie poszczególni kandydaci i na tej podstawie ocenia ich mo˝liwoÊci).

W czasie spotkania w firmie mo˝esz ze-tknàç si´ z takimi lub podobnymi sytuacja-mi, bàdê na to przygotowany i nie obawiajsi´ ich, ka˝da osoba pracujàca, kiedyÊ po-szukiwa∏a zatrudnienia.


Praca jest êród∏em niezale˝noÊci materialnej,daje mo˝liwoÊç samorealizacji i poczucie, ˝ejest si´ potrzebnym. Zanim podejmiesz pra-c´ zawodowà lub, gdy wykonywanie pracyb´dzie dla Ciebie na razie niemo˝liwe, pro-ponujemy wypróbowanie w∏asnych si∏ w pracy wolontarystycznej. Pracujàc jakowolontariusz, nie b´dziesz wprawdzie po-biera∏ pensji, ale oferujàc swój wolny czas,wiedz´ i umiej´tnoÊci innym ludziom i insty-tucjom, zyskasz wdzićznoÊç, satysfakcj´,nowe znajomoÊci i doÊwiadczenie.

Wolontariat mo˝e daç Ci szans´ na wyjÊciez domu i robienie razem z innymi czegoÊspo∏ecznie potrzebnego. Byç mo˝e sà w twoim Êrodowisku ludzie, którym mo-˝esz pomóc albo inicjatywy, w które mo-˝esz wnieÊç swoje pomys∏y i zaanga˝owa-nie. To dobry pomys∏ na aktywne, ciekawei przede wszystkim po˝yteczne sp´dzaniewolnego czasu.

Wolontariat jest to te˝ dobra forma zdoby-cia doÊwiadczenia zawodowego. Jakowolontariusz mo˝esz nabyç umiej´tnoÊciwspó∏pracy w grupie, poznaç swoje moc-ne i s∏abe strony, uzupe∏niç wiedz´ zdoby-tà w szkole, a tak˝e zdobyç nowe prak-tyczne umiej´tnoÊci.

JeÊli b´dzie to Twoja pierwsza powa˝napraca w ˝yciu, to b´dziesz mieç okazj´ doprzyjćia na siebie okreÊlonych zobowià-zaƒ, z których zostaniesz póêniej rozliczony

i zdob´dziesz cenne informacje zwrotne,np. nad czym powinieneÊ bardziej popraco-waç, co jest najwa˝niejsze w wykonywaniudanego zadania. Jest to wić Êwietny tre-ning przed podjćiem pracy zarobkowej.B´dziesz móg∏ zaoferowaç potencjalnemupracodawcy swoje doÊwiadczenie i poka-zaç, ˝e praca dla Ciebie to coÊ wićej ni˝êród∏o pieni´dzy.

JeÊli organizacja lub instytucja, w której od-bywasz praktyki, b´dzie zadowolona z wy-pe∏niania przez Ciebie obowiàzków, byçmo˝e zaproponuje Ci podjćie sta∏ej pracy,albo weêmie pod uwag´ twoje doÊwiad-czenie w przysz∏oÊci, w trakcie rekrutacji.Warto te˝ pami´taç o mo˝liwoÊci uzyskaniareferencji po odbyciu praktyk, sta˝u czy te˝pracy wolontarystycznej. Opinia osoby, u której pracowa∏eÊ, sprawi, ˝e jako kandy-dat do pracy staniesz si´ bardziej wiarygod-ny. B´dzie to zaÊwiadczenie, które potwier-dzi, ˝e naby∏eÊ konkretne umiej´tnoÊci zawodowe i sprawdzi∏eÊ si´ jako dobry i uczciwy pracownik.

Wolontariusz w Êwietle prawaUstawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzia-∏alnoÊci po˝ytku publicznego i o wolonta-riacie (Dz. U. Nr 96. poz. 873) jest pierw-szym kompleksowym aktem prawnym ujmujàcym w ramy dzia∏alnoÊç organizacjipozarzàdowych i wolontariuszy. Ustawareguluje zakres i formy aktywnoÊci wolon-tariuszy oraz tryb ich zaanga˝owania.

Wolontariat szansà rozwoju osobistego i zawodowegoIX

Organizacja (korzystajàcy), w której pracujewolontariusz, ma obowiàzek poinformo-waç wolontariusza o przys∏ugujàcych muprawach i cià˝àcych obowiàzkach oraz za-pewniç dost´p do tych informacji. Szczegó-∏owe obowiàzki korzystajàcego zawarte sàw art. 45 i 46 ustawy. Sà to m.in.:• informowaç wolontariusza o ryzyku dla

zdrowia i bezpieczeƒstwa zwiàza-nym z wykonywanymi Êwiadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagro-˝eniami,

• zapewniç wolontariuszowi, na dotyczà-cych pracowników zasadach okreÊlo-nych w odr´bnych przepisach, bezpiecz-ne i higieniczne warunki wykonywania przez niego Êwiadczeƒ, w tym – w za-le˝noÊci od rodzaju Êwiadczeƒ i zagro-˝eƒ zwiàzanych z ich wykonywaniem – odpowiednie Êrodki ochrony indywi-dualnej,

• pokrywaç, na dotyczàcych pracowników zasadach, okreÊlonych w odr´bnych przepisach, koszty podró˝y s∏u˝bowych i diet,

• pokrywaç inne niezb´dne koszty pono-szone przez wolontariusza, zwiàzane z wykonywaniem Êwiadczeƒ,

• korzystajàcy mo˝e pokrywaç koszty szkoleƒ wolontariuszy w zakresie wy-konywanych przez nich Êwiadczeƒ,okreÊlonych w porozumieniu,

• wolontariuszowi mogà przys∏ugiwaç Êwiadczenia zdrowotne na zasadach przewidzianych w przepisach o po-wszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym – sk∏adka zdrowotna,

• na podstawie odr´bnych przepisów, wolontariuszowi przys∏uguje zaopatrze-

nie z tytu∏u wypadku przy wykonywaniu Êwiadczeƒ – sk∏adka wypadkowa.

Wolontariuszowi, który wykonuje Êwiad-czenia przez okres nie d∏u˝szy ni˝ 30 dni,korzystajàcy zobowiàzany jest zapewniçubezpieczenie od nast´pstw nieszcz´Êli-wych wypadków.

Wa˝ne! Wolontariusz nie pobiera wynagrodzeniaza wykonywane Êwiadczenia, nie jest te˝pracownikiem w rozumieniu przepisówprawa pracy.

JeÊli chcesz zostaç wolontariuszem, niemusisz mieç doÊwiadczenia, znaç obs∏ugikomputera ani perfekcyjnie j´zyka obcego,nie musisz byç w pe∏ni fizycznie sprawny. W Polsce (ale te˝ za granicà!) dzia∏a takwiele organizacji pozarzàdowych i instytu-cji administracji publicznej, ˝e na pewnoznajdziesz miejsce odpowiednie dla siebie.Zastanów si´ jednak, co Ci´ interesuje, w jakiej dziedzinie twoja wiedza i umiej´t-noÊci mogà byç wykorzystane przez orga-nizacj´, do której chcesz si´ zg∏osiç. Ka˝dyma coÊ do zaoferowania innym!

Jak i gdzie zg∏osiç si´ do pracy w charakterze wolontariusza?> Najprostszym sposobem jest zg∏oszeniesi´ do Centrum Wolontariatu. Centra Wo-lontariatu poÊredniczà mi´dzy zaintereso-wanymi wolontariatem, a osobami i orga-nizacjami poszukujàcymi pomocy.

> JeÊli w pobli˝u twojego miejsca za-mieszkania nie ma Centrum Wolontariatu



Ogólnopolska Sieç Centrów Wolontariatu:

www.wolontariat.org.pl

Centrum Wolontariatu w Bia∏ymstoku

ul. Dojlidy Fabryczne 26, 15-555 Bia∏ystok 23

tel.: 0 85 732 28 46, 0 85 732 09 09faks: 0 85 732 94 84

e-mail: [email protected]

Stowarzyszenie Bielskie Centrum Wolontariatu

ul. Krasiƒskiego 5a, 43-300 Bielsko-Bia∏atel.: 0 608 413 832

faks: 0 33 822 05 29e-mail: [email protected]

Regionalne Centrum Wolontariatu w Dzier˝oniowe

ul. Mickiewicza 16/1, 58-200 Dzier˝oniów Âlàskitel./faks: 0 74 832 38 33


Centrum Wolontariatu w Elblàguul. Zwiàzku Jaszczurczego 17

82-300 Elblàg(Hotel ZBK, wejÊcie od ty∏u)

tel.: 0 55 236 27 16 e-mail: [email protected]

Centrum Wolontariatu w Gdaƒskuul. Ks. Józefa Zator-Przytockiego 4

(dawna ul. Mireckiego)80-245 Gdaƒsk-Wrzeszcz

tel.: 0 58 341 61 77

lub nie znalaz∏eÊ interesujàcej oferty, po-szukaj w gazetach, na tablicach og∏oszeƒlub skorzystaj z internetowej bazy Stowa-rzyszenia Klon/Jawor. Zawiera ona staleuaktualniane informacje o ponad 50 tys.organizacji w Polsce. Na pewno znaj-dziesz w niej, gdzieÊ niedaleko twojegodomu, organizacj´, z którà b´dziesz móg∏nawiàzaç wspó∏prac´.

> Mo˝esz popytaç znajomych, rodzin´,pracownika samorzàdu lokalnego lub po-mocy spo∏ecznej albo ksi´dza. Wielu wo-

lontariuszy dowiaduje si´ o organizacjachw ten sposób.

> JeÊli jesteÊ ju˝ zdecydowany na danàorganizacj´, mo˝esz skontaktowaç si´ z nià telefonicznie, poprzez poczt´ elektro-nicznà lub po prostu przyjÊç osobiÊcie i do-wiedzieç si´ o mo˝liwoÊci pracy.

JeÊli chcesz uzyskaç wi´cej infor-macji o organizacjach pozarzàdo-wych, polecamy portal www.ngo.pl, Stowarzyszenia Klon/Jawor.

ADRESY CENTRÓW WOLONTARIATU W POLSCE


Âwi´tokrzyskie Centrum FundacjiRozwoju Demokracji Lokalnej

ul. Sienkiewicza 25, 25-007 Kielce

tel.: 0 41 344 41 60, tel./faks: 0 41 344 77 62


Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu

ul. Zielona 20/13A, 20-082 Lublin

tel.: 0 81 534 26 52e-mail: [email protected]

Regionalne Centrum Wolontariatuul. Piotrkowska 38,

90-265 ¸ódêtel./faks: 0 48 633 58 97, 633 59 11


Centrum Wolontariatu w Pileul. Motylewska 24,

64-920 Pi∏atel:. 0 67 214 02 44, 067 214 02 04

faks: 0 67 214 02 21e-mail: [email protected]

Centrum Wolontariatuul. Skryta 14/1, 60-770 Poznaƒ


Centrum Wolontariatuul. Sienkiewicza 7/23,

76-200 S∏upsktel./faks: 0 59 840 13 70


Centrum Wolontariatuul. Dmowskiego 1,

37-450 Stalowa Wolatel.: 0 15 642 63 84faks: 0 15 844 79 97


Regionalne Centrum Wolontariatuul. Gazowa 35, 87-100 Toruƒ

tel.: 0 56 62 35 512faks: 0 56 62 36 012


Centrum Wolontariatuul. Nowolipie 9/11, 00-150 Warszawa

tel.: 0 22 635 27 73faks: 0 22 635 46 02


Centrum Wolontariatu we Wroc∏awiu

ul. Êw. Antoniego 36/38 50-076 Wroc∏aw

tel.: 0 71 372-33-89faks: 0 71 344 85 75

[email protected]


ORGANIZACJE REKRUTUJÑCE WOLONTARIUSZY ZA GRANIC¢

Narodowa Agencja Programu „M∏odzie˝” www.youth.org.pl/W ramach unijnego programu „M∏odzie˝” (Wo-lontariat Europejski) osoby w wieku 18-25 latmogà wyjechaç do jednego z krajów Unii Euro-pejskiej. Projekty trwajà od kilku tygodni do kil-kunastu miesićy. Oprócz wieku, polskiego oby-watelstwa i silnej motywacji do pomagania innym nie ma szczególnych wymagaƒ, ale wi´k-szà szans´ na wyjazd majà osoby zagro˝one pa-tologiami, niepe∏nosprawne czy bezrobotne.

Polska Akcja Humanitarna www.pah.ngo.pl/Fundacja pomaga poszkodowanym w wojnachi kataklizmach zarówno w Polsce, jak i za gra-nicà. Zak∏ada misje humanitarne na terenachpokonfliktowych lub dotkni´tych ubóstwem(obecnie prowadzi dwie sta∏e misje w Czecze-nii i Kosowie). Trzeba mieç minimum 18 lat,znaç j´zyk obcy u˝yteczny w danym kraju i przejÊç przeszkolenie.

Polska Fundacja im. Roberta Schumana www.schuman.org.pl/W programie wymiany „Wolontariat – Budowa-nie Mostów w Europie” mogà braç udzia∏ osobyw wieku 18-25 lat. Wyje˝d˝ajà do Niemiec, abyuczyç m∏odzie˝, pomagaç w domach spokojnejstaroÊci, zajmowaç si´ ludêmi chorymi. Znajo-moÊç j´zyka nie jest konieczna. Fundacja wspó∏-pracuje z Wolontariatem Europejskim, wysy∏ajàcm∏odych ludzi tak˝e do Belgii i Francji. Projektytrwajà maksymalnie 12 miesićy.

Program Wolontariuszy NarodówZjednoczonych(United Nations Volunteers – UNV)

www.unv.orgwww.undp.org.pl Wolontariusze UNV pracujà przy projektach i pro-gramach pomocowych prowadzonych przez organizacje i agendy Organizacji Narodów Zjed-noczonych w wi´kszoÊci paƒstw Êwiata. Rekruto-wane sà tylko osoby z wy˝szym wykszta∏ceniem,które ukoƒczy∏y 25 lat, majàce minimum 5 latpraktyki zawodowej i znajàce dwa j´zyki obce.

Salezjaƒski Wolontariat Misyjny www.salos.pl/misje/Wolontariusze pomagajà duchownym w pracypodczas misji, g∏ównie w Afryce. Wyjazdytrwajà zazwyczaj 2-3 miesiàce w okresie waka-cyjnym. Trzeba samemu pokryç koszty trans-portu i wiz. Wolontariusz powinien mieç conajmniej 18 lat i znaç przydatny w danym regionie j´zyk.

Stowarzyszenie Jeden Âwiat www.jedenswiat.org.pl Organizuje projekty d∏ugoterminowe (od 3 mie-sićy) i krótkoterminowe – workcamps (2-3 ty-godnie). Projekty dotyczà wybranej wczeÊniejdziedziny np. ekologia, opieka nad osobamistarszymi, praca z dzieçmi. Organizacja ma za-si´g globalny.

Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa„Borussia” http://free.ngo.pl/borussia/Borussia od 1999 roku koordynuje w Polsce pro-jekt FSDE (Europejskie Ochotnicze S∏u˝by Socjal-ne). Uczestnicy (w wieku 18-25 lat) podczasrocznego sta˝u za granicà pracujà jako wolonta-riusze w placówkach socjalnych, m∏odzie˝owychdomach spotkaƒ itp., w ramach projektu „Budo-wanie Mostów w Europie” oraz programu UniiEuropejskiej Wolontariat Europejski.


Status absolwenta przys∏uguje przez 12miesićy od dnia okreÊlonego w dyplomie,Êwiadectwie lub innym dokumencie po-twierdzajàcym ukoƒczenie szko∏y lub za-Êwiadczeniu o ukoƒczeniu kursu. W tymczasie, poszukujàc pracy, mo˝esz korzystaçz pomocy oferowanej przez urz´dy pracym.in.: poÊrednictwa pracy i doradztwa za-wodowego, klubów pracy, szkoleƒ.

Oprócz tych form wsparcia, mo˝esz korzy-staç równie˝ z dodatkowych przywilejów i pomocy w ramach Programu „Pierw-sza Praca” (o szczegó∏y pytaj w swoimurz´dzie pracy).

Program „Pierwsza Praca” – umo˝liwiaabsolwentom korzystanie m.in. z:• indywidualnej pomocy w ramach tzw.

Indywidualnego Planu Dzia∏ania. Re-alizujàc Indywidualny Plan Dzia∏a-nia, absolwenci aktywnie poszukujà pracy. Pomagajà im w tym poÊrednicy pracy, doradcy zawodowi, liderzy klubu pracy. W trakcie uczestnictwa w pro-gramie absolwenci biorà równie˝ udzia∏ w „Warsztatach Poszukiwania Pracy” oraz wykorzystujà specjalny ze-szyt u∏atwiajàcy planowe i skuteczne poszukiwanie pracy,

• pomocy w rozpoczćiu w∏asnej dzia∏al-noÊci gospodarczej. Osoby niepe∏no-sprawne podejmujàce dzia∏alnoÊç gospodarczà kierowane sà przez po-wiatowy urzàd pracy na specjalistyczne

kursy szkoleniowe dotyczàce rozpocz´-cia i prowadzenia samodzielnej dzia∏al-noÊci gospodarczej, uzyskujà równie˝ informacje o mo˝liwoÊci uzyskania po˝yczki.

Niepe∏nosprawni absolwenci w ramachprogramu JUNIOR, który jest cz´Êcià Pro-gramu Aktywizacji Zawodowej Absolwen-tów „Pierwsza Praca”, mogà ponadto ko-rzystaç:• ze sta˝u absolwenckiego. Sta˝ umo˝-

liwia nabycie praktycznych umiej´tnoÊci koniecznych do wykonywania okreÊlo-nej pracy. W czasie sta˝u nie nawiàzuje si´ stosunku pracy. Okres odbywania sta˝u nie powinien przekraczaç 12 mie-sićy. Absolwent odbywa sta˝ na stano-wisku pracy na podstawie umowy za-wartej przez starost´ z pracodawcà. Sta-˝e umo˝liwiajà wykonywanie pracy przez absolwentów, wed∏ug ustalonego przez starost´ i pracodawc´ programu, zgodnie z zasadami funkcjonowania firmy, bez ponoszenia kosztów wyna-grodzenia przez pracodawc´. Praco-dawca w trakcie odbywania sta˝u przez absolwenta ma mo˝liwoÊç sprawdzania jego przydatnoÊci zawo-dowej, spo∏ecznej i indywidualnej. Absolwent ma z kolei okazj´ do zapre-zentowania swoich umiej´tnoÊci, a po-zyskujàc doÊwiadczenie zawodowe, staje si´ pe∏nowartoÊciowym kandyda-tem do pracy,

Pomoc dla absolwentów i ich pracodawców X

a) niepe∏nosprawny absolwent skiero-wa ny na sta˝ otrzymuje stypen-dium. Dofinansowanie jest Êwiad-czeniem na rehabilitacj´ zawodowà, a jego wysokoÊç jest ustalana przez powiatowy urzàd pracy w zale˝noÊci od stopnia niepe∏nosprawnoÊci oso-by skierowanej do odbycia sta˝u,

• z umowy absolwenckiej. Pracodaw-ca zatrudnia bezrobotnego, skierowane-go przez urzàd pracy absolwenta, który ukoƒczy∏ u niego sta˝ lub absolwenta poszukujàcego pracy, na podstawie umowy o prac´. Urzàd pracy zawiera umow´ z pracodawcà o zatrudnieniu bezrobotnego absolwenta lub absol-wenta poszukujàcego pracy. Na mocy tej umowy urzàd pracy zwraca pracodawcy przez 24 miesiàce cz´Êç wynagrodzenia wyp∏aconego pracownikowi,

Osoba niepe∏nosprawna mo˝e korzystaç z pomocy doradcy zawodowego, który od-powiada za przygotowanie absolwenta dopodjćia pracy w ramach sta˝u. Doradcau∏atwia rozpoznanie zainteresowaƒ i pre-dyspozycji oraz okreÊlenie odpowiedniegorodzaju pracy, nawiàzanie kontaktu i wspó∏pracy z potencjalnym pracodawcàoraz zapewnia sprawowanie pieczy nadodbywaniem sta˝u przez osob´ niepe∏no-sprawnà.

Kto mo˝e wziàç udzia∏ w programieJUNIOR?Mogà z niego skorzystaç osoby z orzeczo-nym znacznym, umiarkowanym lub lekkimstopniem niepe∏nosprawnoÊci b´dàce: • absolwentami w rozumieniu ustawy

z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnie-niu i przeciwdzia∏aniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, z póên. zm.), zarejestrowanymi w powiatowych urz´-dach pracy, skierowanymi na sta˝ po da-cie wejÊcia w ˝ycie programu – zwany-mi dla potrzeb programu absolwentami bezrobotnymi lub

• poszukujàcymi pracy, w okresie do up∏y-wu 12 miesićy od dnia okreÊlonego w dyplomie, Êwiadectwie ukoƒczenia szko∏y lub zaÊwiadczeniu o ukoƒczeniu kursu, je˝eli sà: a) absolwentami, którzy ucz´szczali

w systemie dziennym do ponad-podstawowej oraz ponadgimnazjal-nej szko∏y publicznej lub niepub-licznej o uprawnieniach szko∏y publicznej albo do szko∏y wy˝szej,

b) absolwentami studiów podyplomo-wych lub doktoranckich, podj´tychw okresie 6 miesićy od dnia ukoƒ-czenia szko∏y wy˝szej,

c) absolwentami szko∏y, o której mowa w ppkt. a, do której ucz´szczali w systemie wieczorowym lub zaocz-nym, je˝eli w ostatnich 12 miesià-cach nauki nie byli zatrudnieni,

d) absolwentami co najmniej 12-mie-sićznego przygotowania zawodo-wego odbytego w ramach Ochotni-czych Hufców Pracy,

e) absolwentami kursów zawodowych trwajàcych co najmniej 24 miesiàce, je˝eli w okresie ostatnich 12 miesi´-cy ich trwania nie byli zatrudnieni,

f) absolwentami szkó∏ specjalnych, g) osobami, które uzyska∏y uprawnie-

nia do wykonywania zawodu, zwa-


nymi dla potrzeb programu, absol-wentami poszukujàcymi pracy.

Wsparcie dla pracodawców zatrudniajàcych niepe∏nosprawnych absolwentówPracodawcy uczestniczàcemu w progra-mie, z wy∏àczeniem pracodawców prowa-dzàcych zak∏ady aktywnoÊci zawodowej,przys∏ugujà: • premia z tytu∏u odbycia sta˝u przez ab-

solwenta bezrobotnego, w wysokoÊci stanowiàcej iloczyn liczby miesićy od-bytego sta˝u i kwoty stanowiàcej do 20 proc. najni˝szego wynagrodzenia, obowiàzujàcego w dniu 1 stycznia roku, w którym rozpocz´to sta˝ – jeÊli sta˝ysta jest osobà o znacznym lub umiarkowa-nym stopniu niepe∏nosprawnoÊci albo absolwentem szko∏y specjalnej, nato-miast do 10 proc. najni˝szego wynagro-dzenia, jeÊli sta˝ysta jest osobà o lekkim stopniu niepe∏nosprawnoÊci. W przy-padku rezygnacji sta˝ysty z odbywania sta˝u w trakcie jego trwania, pracodaw-cy przys∏uguje premia za faktyczny okres sta˝u odbytego przez sta˝yst´;

• refundacja kosztów wynagrodzenia ab-solwenta bezrobotnego, w przypadku zatrudnienia go po zakoƒczeniu sta˝u u tego pracodawcy lub refundacja kosztów wynagrodzenia zatrudnionego absolwenta poszukujàcego pracy. Re-fundacja wyp∏acana jest przez okres 24 miesićy: – co drugi miesiàc, w kwocie nie wy˝-

szej ni˝ 75 proc. najni˝szego wyna-grodzenia, w odniesieniu do osób o znacznym i umiarkowanym stop-

niu niepe∏nosprawnoÊci oraz absol-wentów szkó∏ specjalnych,

– co czwarty miesiàc, w kwocie nie wy˝szej ni˝ 25 proc. najni˝szego wy-nagrodzenia (dotyczy osób o lekkim stopniu niepe∏nosprawnoÊci).

Refundacja nie dotyczy osób niepe∏no-sprawnych, których wynagrodzenie jest w cz´Êci refundowane ze Êrodków PFRONna podstawie odr´bnych przepisów lubprogramów celowych.

Warto wiedzieç!Absolwenci, którzy chcà otworzyç w∏asnefirmy, majà prawo do rocznej ulgi w op∏aca-niu sk∏adek na ubezpieczenie emerytalne.Aby skorzystaç z ulgi, absolwent musi nale-˝eç do jednej z wymienionych grup: • ucz´szcza∏ w systemie dziennym do po-

nadpodstawowej oraz ponadgimna-zjalnej szko∏y publicznej lub niepublicz-nej o uprawnieniach publicznej albo wy˝szej,

• wymienione szko∏y ukoƒczy∏ wieczo-rowo albo zaocznie, ale przez ostatnie 12 miesićy nie pracowa∏,

• ukoƒczy∏ co najmniej: roczne przygoto-wanie zawodowe w ramach Ochotni-czych Hufców Pracy lub dwuletnie dzienne kursy zawodowe, pod warun-kiem ˝e podczas drugiego roku nie by∏ zatrudniony,

• jest absolwentem szko∏y specjalnej al-bo niepe∏nosprawnym, który uzyska∏ uprawnienia do wykonywania zawodu.

Wnioski o zwolnienie z op∏acania sk∏adekemerytalnych sk∏ada si´ w oddzia∏ach ZUS.



Gdy szuka si´ êród∏a dochodu, jednà z mo˝liwoÊci jest za∏o˝enie firmy, czyli sa-modzielne stworzenie sobie miejsca pracy.

MyÊlàc o w∏asnej dzia∏alnoÊci gospodar-czej, warto odpowiedzieç sobie najpierwna pytania: • czy masz g∏ow´ do interesów, posia-

dasz: zmys∏ organizatorski, umiej´tnoÊç podejmowania trafnych decyzji i ryzy-ka, jesteÊ kreatywny, samodzielny i wy-trwa∏y,

• czy i ile mo˝esz zainwestowaç,• czy potrafisz znaleêç na rynku nisz´,

która zapewni Ci dochody (co ma szans´ byç kupione i przez kogo?), np.: miesz-kasz w korzystnym rejonie (morze, góry) i mo˝esz otworzyç sezonowy interes w postaci us∏ug agroturystycznych,

• co umiesz, na czym si´ znasz, jakie masz zainteresowania, hobby, jak to si´ da prze∏o˝yç na mo˝liwoÊç zarabiania,

• czy znasz lokalny rynek pracy (jakich pracowników masz szans´ na nim znaleêç),

• czy znasz przepisy (prawo pracy, podatki).

Co przysz∏y przedsi´biorca powinienwiedzieç?Przysz∏y przedsi´biorca musi poznaç zasa-dy rozliczania dzia∏alnoÊci (podatki, sk∏ad-ki na ZUS, ksi´gowoÊç, finanse), a tak˝ezdobyç praktycznà wiedz´ o zasadach pro-wadzenia firmy (zarzàdzanie, marketing).

Musi te˝ mieç lub znaleêç dost´p do Êrod-ków finansowych zarówno tych niezb´d-nych do bie˝àcego funkcjonowania firmy,jak i tych, od których zale˝y jej rozwój.

Droga do w∏asnej firmy wydaje si´ nie∏at-wa, ale mo˝na jà pokonaç, korzystajàc z pomocy szeregu instytucji (zarówno publicznych, jak i pozarzàdowych) powo-∏anych w∏aÊnie do wspierania ludzi przed-si´biorczych zarówno na starcie, jak i w dalszych etapach dzia∏alnoÊci.

Bezp∏atne poradyWszyscy startujàcy powinni najpierw po-radziç si´ kogoÊ, kto oceni, czy ich pomys∏jest dobry i czy sà wystarczajàco przygoto-wani, ˝eby zaczynaç w∏asnà dzia∏alnoÊçgospodarczà. W tym celu mo˝na zwróciçsi´ do:• urz´du pracy, który oferuje szkolenia

dla osób chcàcych rozpoczàç w∏asnà dzia∏alnoÊç gospodarczà (informuje równie˝ o innych organizacjach z dane-go terenu, które szkolà bezp∏atnie z za-kresu prowadzenia w∏asnej dzia∏alnoÊci gospodarczej). Mo˝na tam równie˝ uzyskaç (w wi´kszoÊci przypadków bezp∏atnie) podstawowe informacje na temat procedury rejestrowania firmy, aspektów prawnych i finansowych dzia∏alnoÊci gospodarczej.

• Punktu Konsultacyjno-Doradcze-go. Na terenie ca∏ej Polski w Punktach Konsultacyjno-Doradczych (PKD) pro-

W∏asna dzia∏alnoÊç gospodarczaXI


wadzonych przez Polskà Agencj´ Roz-woju Przedsi´biorczoÊci dost´pne sà bezp∏atne us∏ugi doradcze. Kandydat na przedsi´biorc´, zg∏aszajàc si´ do do-radcy, mo˝e uzyskaç porad´ i informa-cj´ z zakresu:– administracyjno-prawnych aspek-

tów prowadzenia dzia∏alnoÊci go-spodarczej,

– zarzàdzania przedsi´biorstwem (prawo, marketing, finanse, podatki,produkcja),

– informacji o dost´pnej na rynku ofercie: banków (wraz ze szczegó∏a-mi warunków udzielania kredytów) oraz innych instytucji finansowych, tj.: firm leasingowych, funduszy po-˝yczkowych, funduszy por´czeƒ kre-dytowych, funduszy kapita∏owych i innych,

– mo˝liwoÊci zdobycia Êrodków finan-sowych na dzia∏alnoÊç.

W jednym roku kalendarzowym przedsi´-biorca mo˝e skorzystaç ∏àcznie z 10 godzintakich us∏ug.

Lista Punktów Konsultacyjno-Doradczychznajduje si´ na stronie internetowej Pol-skiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊciwww.parp.gov.pl; informacji na ich tematmo˝na te˝ zasi´gnàç, dzwoniàc pod numertel.: 0 22 699 70 18, 699 70 01.

• Bezp∏atne porady uzyskasz równie˝ w lokalnych stowarzyszeniach pro-mocji biznesu (ich adresy znajdzieszw bazie danych na portalu www.ngo.pl lub dzwoniàc bezpoÊrednio do Stowa-

rzyszenia Klon/Jawor, które prowadzi t´ baz´ tel.: 0 22 828 91 28).

• Osoby majàce dost´p do Interentu mogà skorzystaç z bezp∏atnych interne-towych szkoleƒ przygotowanych przez BiznesPartner.pl. Dzi´ki szkoleniu mo˝na si´ dowiedzieç ,,krok po kroku”, w jaki sposób za∏o˝yç firm´ w postaci indywi-dualnej dzia∏alnoÊci gospodarczej lub w formie spó∏ki, a tak˝e jak pozyskiwaç dotacje z funduszu PHARE dla przedsi´-biorców.

Po˝yczki na dzia∏alnoÊç gospodarczàDu˝ym u∏atwieniem dla rozpoczynajàcychdzia∏alnoÊç gospodarczà mo˝e byç mo˝li-woÊç uzyskania po˝yczki.

Po˝yczk´ mo˝e otrzymaç osoba niepe∏no-sprawna, która nie przekroczy∏a wiekuemerytalnego, zarejestrowana jest jakobezrobotna lub poszukujàca pracy i niepozostaje w zatrudnieniu. Mo˝e otrzymaçpo˝yczk´ tylko raz, pod warunkiem, ˝e ak-tualnie nie korzysta z po˝yczki udzielonej z Funduszu Pracy.

Po˝yczk´ przyznaje starosta ze ÊrodkówPFRON, a maksymalna jej wysokoÊç to 30-krotnoÊç przeci´tnego wynagrodzenia.Oprocentowanie wynosi 5 proc. od udzie-lonej kwoty.


JeÊli szukasz pracy, mo˝esz podczas spot-kania z potencjalnym pracodawcà poinfor-mowaç go, i˝ zatrudniajàc osob´ niepe∏-nosprawnà, mo˝e liczyç na pewne ulgi i wsparcie finansowe.

I. Dofinansowanie do wynagrodzeƒpracowników niepe∏nosprawnychPracodawcy, który osiàga wskaênik za-trudnienia powy˝ej 6 proc. osób niepe∏no-sprawnych, które nie osiàgn´∏y wiekuemerytalnego i zosta∏y uj´te w ewidencjiprowadzonej przez PFRON, przez rok przy-s∏uguje miesićzne dofinansowanie dowynagrodzeƒ ze Êrodków Funduszu. Skalatego dofinansowania zale˝y od stopnianiepe∏nosprawnoÊci pracownika i wynosi:

• 130 proc. najni˝szego wynagrodzenia dla osób ze znacznym stopniem niepe∏-nosprawnoÊci,

• 110 proc. najni˝szego wynagrodzenia dla osób z umiarkowanym stopniem niepe∏nosprawnoÊci,

• 50 proc. najni˝szego wynagrodzenia dla osób z lekkim stopniem niepe∏no-sprawnoÊci.

Pracodawcy prowadzàcemu zak∏ad pracychronionej przys∏uguje 100 proc. wy˝ejpodanych kwot dofinansowania.

Pracodawcy zatrudniajàcemu w przelicze-niu na pe∏ny wymiar czasu pracy mniej ni˝ 25 pracowników oraz co najmniej 25

Podstawa prawna:• Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabi-

litacji zawodowej i spo∏ecznej oraz za-trudnianiu osób niepe∏nosprawnych (Dz. U. Nr 123 poz. 776 z póên. zm.)

• Rozporzàdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo∏ecznej z 22 maja 2003 r. w sprawie szczegó∏owych za-sad udzielania, oprocentowania, roz-k∏adania na raty, sp∏aty i umarzania po˝yczek dla osób niepe∏nosprawnych (Dz. U. Nr 100 poz. 930).

Pami´taj! W przypadku osób prowadzàcych dzia∏al-noÊç gospodarczà najwi´ksze znaczenie majakoÊç produktów, Êwiadczonych us∏ug, a tak˝e rzetelnoÊç i niezawodnoÊç wobeckontrahentów. JeÊli potrafisz to zaoferowaçodbiorcom, Twoja niepe∏nosprawnoÊç nieb´dzie stanowi∏a przeszkody w walce z konkurencjà ani w osiàgnićiu sukcesu.Mo˝esz stworzyç sobie i innym mo˝liwoÊçpodjćia godnej pracy, rozwój i osiàgnićieniezale˝noÊci finansowej!

KorzyÊci dla pracodawcówzatrudniajàcych osoby niepe∏nosprawneXII

JeÊli zdecydowa∏eÊ si´ za∏o˝yç firm´ – si´gnij do poradnika ,,Rozpoczynamw∏asnà dzia∏alnoÊç gospodarczà”.


pracowników i osiàgajàcemu wskaênik zatrudnienia osób niepe∏nosprawnych w wysokoÊci co najmniej 6 proc. PFRONdofinansuje 70 proc. tych kwot, a w przy-padku osób niepe∏nosprawnych, u któ-rych stwierdzono chorob´ psychicznà,upoÊledzenie umys∏owe lub epilepsj´ orazpracowników niewidomych – 90 proc.podanych kwot.

Dofinansowanie przys∏uguje pracodaw-com, którzy nie majà zaleg∏oÊci w zobo-wiàzaniach wobec Funduszu.

II. Udzia∏ PFRON oraz bud˝etu paƒstwa w sk∏adkach na ZUS 1. W zak∏adach pracy zatrudniajàcych

mniej ni˝ 25 osób, w stosunku do za-trudnionych osób niepe∏nosprawnych, zaliczonych do znacznego lub do umiar-kowanego stopnia niepe∏nosprawnoÊci: • cz´Êç wynagrodzenia odpowiada-

jàcà sk∏adce nale˝nej od zatrudnio-nego na ubezpieczenie emerytalne finansuje Fundusz,

• cz´Êç kosztów osobowych praco-dawcy odpowiadajàcà nale˝nej sk∏adce na ubezpieczenie emerytal-ne od pracodawcy, finansuje bud˝et paƒstwa.

2. W zak∏adach pracy chronionej i zak∏a-dach aktywnoÊci zawodowej Fundusz finansuje:• cz´Êç wynagrodzenia odpowiada-

jàcà nale˝nej sk∏adce pracownika na ubezpieczenie emerytalne i cho-robowe,

• cz´Êç kosztów osobowych praco-

dawcy w cz´Êci odpowiadajàcej na-le˝nej sk∏adce na ubezpieczenie wy-padkowe.

Bud˝et paƒstwa finansuje cz´Êç kosztówosobowych pracodawcy odpowiadajàcànale˝nej sk∏adce na ubezpieczenie emery-talne i rentowe pracodawcy.

3. Fundusz finansuje u pracodawcy za-trudniajàcego co najmniej 25 pracow-ników w przeliczeniu na pe∏ny wymiar czasu pracy, osiàgajàcego wskaênik za-trudnienia niepe∏nosprawnych ogó∏em w wysokoÊci co najmniej 6 proc. w sto-sunku do zatrudnionych osób niepe∏-nosprawnych:• majàcych znaczny i umiarkowany

stopieƒ niepe∏nosprawnoÊci – cz´Êç wynagrodzenia odpowiadajàcà na-le˝nej od pracownika sk∏adce na ubezpieczenie emerytalne oraz cz´Êç kosztów osobowych pracodawcy odpowiadajàcà nale˝nej od praco-dawcy sk∏adce na ubezpieczenie emerytalne,

• majàcych lekki stopieƒ niepe∏no-sprawnoÊci – cz´Êç kosztów osobo-wych pracodawcy odpowiadajàcà nale˝nej sk∏adce na ubezpieczenie wypadkowe.


B´dàc osobà niepe∏nosprawnà, mo˝eszpracowaç, pod warunkiem ˝e zosta∏eÊ do-puszczony do pracy przez lekarza medycy-ny pracy, a praca na danym stanowiskujest zgodna ze wskazaniami zawartymi w orzeczeniu lekarza orzecznika lub orze-czeniu o stopniu niepe∏nosprawnoÊci. Bezstosownego zaÊwiadczenia lekarza medy-cyny pracy o dopuszczeniu pracownika do

pracy na danym stanowisku, pracodawcanie ma prawa zatrudniç danej osoby.

Zapoznaj si´ z przepisami, które obowià-zujà pracowników, równie˝ niepe∏no-sprawnych, na rynku pracy.

Kodeks pracy okreÊla prawa i obowiàzkipracowników i pracodawców.

Podstawowe zagadnienia prawneXIII

III. Zwrot kosztów na przystosowaniestanowiska pracyPracodawca, który przez okres co najmniej36 miesi´cy:• zatrudni osoby niepe∏nosprawne

– bezrobotne lub poszukujàce pracy i niepozostajàce w zatrudnieniu skie-rowane do pracy przez powiatowy urzàd pracy,

• zatrudnia osoby, których niepe∏no-sprawnoÊç powsta∏a w czasie za-trudnienia w tym zak∏adzie (bez wi-ny w∏asnej lub pracodawcy),

mo˝e otrzymaç zwrot kosztów poniesio-nych na przystosowanie tworzonych lubistniejàcych stanowisk pracy dla tych osób,stosownie do potrzeb wynikajàcych z ichniepe∏nosprawnoÊci, maksymalnie do wy-sokoÊci 20-krotnego przeci´tnego wyna-grodzenia za ka˝de przystosowane stano-wisko pracy osoby niepe∏nosprawnej.

IV. Ulga zamiast wp∏atPracodawcy, którzy nie osiàgajà odpo-wiednich wskaêników zatrudnienia osóbniepe∏nosprawnych (co najmniej 6 proc.),muszà dokonywaç obowiàzkowych wp∏atna PFRON. Je˝eli kupià us∏ugi (z wy∏àcze-niem handlu) lub produkty pracodawcyzatrudniajàcego co najmniej 25 pracowni-ków, w tym co najmniej 10 proc. osób zeznacznym lub umiarkowanym stopniemniepe∏nosprawnoÊci, nabywajà prawo doobni˝enia wysokoÊci obowiàzkowychwp∏at na Fundusz.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o re-habilitacji zawodowej i spo∏ecznej orazzatrudnianiu osób niepe∏nosprawnych(Dz. U. Nr 123, poz. 776 ze zm., ost. zm.z dnia 19 grudnia 2003 r., – Dz. U. Nr 228, poz. 2262).

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i spo∏ecznej oraz zatrudnianiu osóbniepe∏nosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz.776 z póên. zm.) zawiera szczególne uregu-lowania w stosunku do zawartych w Kodek-sie pracy postanowieƒ. Dotyczà one: czasupracy, urlopów wypoczynkowych oraz zwol-nieƒ z pracy osób niepe∏nosprawnych.

Najcz´Êciej stosowane na rynku pra-cy formy umów:Umowa o prac´ jest regulowana przez Kodeks pracy. Podpisujàc jà, stajesz si´ w Êwietle przepisów pracownikiem, któryma okreÊlone obowiàzki, ale i uprawnienia.

Przez nawiàzanie stosunku pracy pracownikzobowiàzuje si´ do wykonywania pracyokreÊlonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawc´, a pracodawca – do zatrudniania pracowni-ka za wynagrodzeniem. Umowa o prac´ po-winna byç zawarta na piÊmie, z wyraênymokreÊleniem rodzaju i warunków umowy, a w szczególnoÊci powinna okreÊlaç:• rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania

oraz termin rozpocz´cia pracy,• wynagrodzenie odpowiadajàce rodza-

jowi pracy.

Rodzaje umów o prac´:• umowa na czas nieokreÊlony,• umowa na czas okreÊlony (najcz´Êciej

zawierana jest na okres wyznaczony datami kalendarzowymi),

• umowa na zast´pstwo – je˝eli zacho-dzi koniecznoÊç zast´pstwa pracowni-ka w czasie jego usprawiedliwionej

nieobecnoÊci w pracy, pracodawca mo-˝e w tym celu zatrudniç innego pra-cownika na podstawie umowy o prac´ na czas okreÊlony, obejmujàcy czas tej nieobecnoÊci.

Ka˝da z tych umów mo˝e byç poprzedzo-na umowà na okres próbny, nie d∏u˝szyni˝ 3 miesiàce.

Rozwiàzanie umowy o prac´Umowa o prac´ rozwiàzuje si´:• na mocy porozumienia stron,• przez oÊwiadczenie jednej ze stron z za-

chowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiàzanie umowy o prac´ za wypo-wiedzeniem),

• przez oÊwiadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiàzanie umowy o prac´ bez wy-powiedzenia),

• z up∏ywem czasu, na który by∏a zawarta,• z dniem ukoƒczenia pracy, dla której

wykonania by∏a zawarta.

Umowa o prac´ na okres próbny rozwià-zuje si´ z up∏ywem tego okresu, a przedjego up∏ywem mo˝e byç rozwiàzana zawypowiedzeniem.

OÊwiadczenie ka˝dej ze stron o wypowie-dzeniu lub rozwiàzaniu umowy o prac´bez wypowiedzenia powinno nastàpiç napiÊmie.• W oÊwiadczeniu pracodawcy o wypo-

wiedzeniu umowy o prac´ zawartej na czas nieokreÊlony lub o rozwiàzaniu umowy o prac´ bez wypowiedzenia powinna byç wskazana przyczyna


uzasadniajàca wypowiedzenie lub roz-wiàzanie umowy.

• W oÊwiadczeniu pracodawcy o wypo-wiedzeniu umowy o prac´ lub jej roz-wiàzaniu bez wypowiedzenia powinno byç zawarte pouczenie o przys∏ugujà-cym pracownikowi prawie odwo∏ania do sàdu pracy.

Pracodawca nie mo˝e wypowiedzieç umo-wy o prac´ w czasie urlopu pracownika, a tak˝e w czasie innej usprawiedliwionejnieobecnoÊci pracownika w pracy, je˝elinie up∏ynà∏ jeszcze okres uprawniajàcy dorozwiàzania umowy o prac´ bez wypo-wiedzenia.

Urlopy wypoczynkowePracownikowi przys∏uguje prawo do co-rocznego, nieprzerwanego, p∏atnego urlo-pu wypoczynkowego.

Pracownik podejmujàcy prac´ po razpierwszy, w roku kalendarzowym, w któ-rym podjà∏ prac´, uzyskuje prawo dourlopu z up∏ywem ka˝dego miesiàca pra-cy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopuprzys∏ugujàcego mu po przepracowaniuroku.

Prawo do kolejnych urlopów pracowniknabywa w ka˝dym nast´pnym roku kalen-darzowym.

Wymiar urlopu wynosi:• 20 dni – je˝eli pracownik jest zatrud-

niony krócej ni˝ 10 lat,• 26 dni – je˝eli pracownik jest zatrudnio-

ny co najmniej 10 lat.

Do okresu zatrudnienia, od którego zale˝yprawo do urlopu i wymiar urlopu, wliczasi´ okresy poprzedniego zatrudnienia, bezwzgl´du na przerwy w zatrudnieniu orazsposób ustania stosunku pracy.

Do okresu pracy, od którego zale˝y wymiarurlopu, wlicza si´ z tytu∏u ukoƒczenia:• zasadniczej lub innej równorz´dnej

szko∏y zawodowej – przewidziany pro-gramem nauczania czas trwania nauki, nie wi´cej jednak ni˝ 3 lata,

• Êredniej szko∏y zawodowej – przewi-dziany programem nauczania czas trwa-nia nauki, nie wi´cej jednak ni˝ 5 lat,

• Êredniej szko∏y zawodowej dla absol-wentów zasadniczych (równorz´dnych) szkó∏ zawodowych – 5 lat,

• Êredniej szko∏y ogólnokszta∏càcej – 4 lata,

• szko∏y policealnej – 6 lat,• szko∏y wy˝szej – 8 lat.

Okresy nauki, o których mowa w ww.punktach, nie podlegajà sumowaniu.

Je˝eli pracownik pobiera∏ nauk´ w czasiezatrudnienia, do okresu pracy, od któregozale˝y wymiar urlopu, wlicza si´ bàdêokres zatrudnienia, w którym by∏a pobiera-na nauka, bàdê okres nauki, zale˝nie od te-go, co jest korzystniejsze dla pracownika.

Wa˝ne!JeÊli masz podejrzenie, ˝e pracodawca, u którego pracujesz, ∏amie przepisy, chceszdowiedzieç si´ o przys∏ugujàcych pracow-nikowi prawach i mo˝liwoÊciach dzia∏ania,zwróç si´ do Paƒstwowej Inspekcji Pracy.


Okr´gowe Inspektoraty Pracy znajdujà si´w ka˝dym by∏ym mieÊcie wojewódzkim.W przypadku konfliktu z pracodawcà, spo-ry o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzy-gane sà przez sàdy pracy.

Umowa zlecenia, umowa o dzie∏o toumowy regulowane przez Kodeks cywilny. Podpisujàc je, nie stajesz si´ w Êwietle przepisów pracownikiem, niemasz wi´c praw przys∏ugujàcych pracow-nikowi na etacie np.: prawa do p∏atnegourlopu, do pobierania wynagrodzenia w czasie choroby. Nie mo˝esz korzystaç z pomocy Paƒstwowej Inspekcji Pracy.

Umowa zlecenia – przez umow´ zlece-nia przyjmujàcy zlecenie (zleceniobiorca)zobowiàzuje si´ do dokonania okreÊlonejczynnoÊci dla dajàcego zlecenie (zlece-niodawcy). Przyk∏adowe prace, które mo-gà byç obj´te takà umowà: sprzàtanie,pisanie na maszynie itp. czynnoÊci po-wtarzajàce si´.

Umowa o dzie∏o – przez umow´ o dzie-∏o przyjmujàcy zamówienie zobowiàzuje

si´ do wykonania oznaczonego dzie∏a, a zamawiajàcy do zap∏aty wynagrodzenia.Przyk∏adowe prace, które mogà byç obj´tetego typu umowà: stworzenie strony inter-netowej WWW, przepisanie konkretnejpracy na komputerze, wykonanie w∏asno-r´cznie drewnianego mebla itp.

JeÊli Twój zleceniodawca nie wywiàzujesi´ z umowy (np. nie p∏aci), mo˝esz oddaçspraw´ do sàdu cywilnego.

Uprawnienia pracownicze osób niepe∏nosprawnych

1. CZAS PRACYCzas pracy osoby niepe∏nosprawnej zale˝yod orzeczenia stopnia niepe∏nosprawnoÊci.• przy lekkim stopniu, czas pracy nie mo-

˝e przekraczaç 8 godzin na dob´ i 40 godzin tygodniowo.

• przy znacznym lub umiarkowanym stopniu niepe∏nosprawnoÊci czas pracy nie mo˝e przekraczaç 7 godzin na dob´ i 35 godzin tygodniowo.


Wskazany wymiar czasu pracy musi byçstosowany od nast´pnego dnia po przed-stawieniu pracodawcy orzeczenia o nie-pe∏nosprawnoÊci.

Osoba niepe∏nosprawna nie mo˝e byç za-trudniona w porze nocnej i w godzinachnadliczbowych. Zakazu tego nie stosujesi´ w dwóch przypadkach:• w stosunku do osób zatrudnionych

przy pilnowaniu,• w przypadku gdy na wniosek osoby za-

trudnionej lekarz przeprowadzajàcy ba-danie profilaktyczne lub z powodu jego nieobecnoÊci lekarz sprawujàcy opiek´ nad danà osobà, wyrazi na to zgod´. Koszt tych badaƒ ponosi pracodawca.

Osoba niepe∏nosprawna ma prawo do do-datkowej przerwy w pracy na gimnastyk´usprawniajàcà lub wypoczynek. Czas dodat-kowej przerwy wynosi 15 minut i jest wli-czany do czasu pracy (dodatkowa przerwa15 minut + 15 minut przerwy, wynikajàcez Kodeksu pracy = 30 minut przerwy).

2. DODATKOWY URLOPOsobie majàcej znaczny i umiarkowanystopieƒ niepe∏nosprawnoÊci przys∏ugujedodatkowy urlop wypoczynkowy – 10 dniroboczych w roku kalendarzowym.

Urlop ten nie b´dzie przys∏ugiwa∏, gdypracownik ma prawo do urlopu wypo-czynkowego w wymiarze przekraczajàcym26 dni roboczych (np. nauczyciele) lub dourlopu dodatkowego na podstawie odr´b-nych przepisów (np. urlopy dla s´dziów).Gdy wymiar takiego urlopu jest ni˝szy ni˝

10 dni roboczych, zamiast niego przys∏u-guje urlop dodatkowy w wymiarze wska-zanym w ustawie, czyli 10 dni roboczych.

Prawo do pierwszego dodatkowego urlo-pu pracownik niepe∏nosprawny nabywapo przepracowaniu roku po dniu orzecze-nia znacznego lub umiarkowanego stop-nia niepe∏nosprawnoÊci.

3. P¸ATNE ZWOLNIENIA Z PRACYPracownicy o znacznym i umiarkowanymstopniu niepe∏nosprawnoÊci majà prawodo zwolnienia od pracy z zachowaniemwynagrodzenia, które oblicza si´ jak ekwi-walent pieni´˝ny za urlop wypoczynkowy:• w celu wykonania badaƒ specjalistycz-

nych, zabiegów leczniczych lub uspraw-niajàcych, a tak˝e w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, je˝eli czynnoÊci te nie mogà byç wykonane poza godzinami pracy (np. ze wzgl´du na godziny funkcjono-wania zak∏adu opieki zdrowotnej),


• w wymiarze do 21 dni roboczych w ce-lu uczestniczenia w turnusie rehabilita-cyjnym, nie cz´Êciej jednak ni˝ raz do roku.

Uwaga! ¸àczny wymiar urlopu dodatkowego (10 dni) i zwolnienia od pracy w celuuczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnymnie mo˝e przekroczyç 21 dni roboczych.

Zwolnienie udzielane jest na podstawiewniosku lekarza o skierowanie na turnusrehabilitacyjny, który musi okreÊlaç rodzaj i czas trwania turnusu. Podstawà wyp∏a-ty wynagrodzenia za czas zwolnienia jestdokument potwierdzajàcy pobyt na tur-nusie, wystawiony przez organizatoraturnusu.

Podstawa prawna:Ustawa o rehabilitacji zawodowej i spo-∏ecznej oraz zatrudnianiu osób niepe∏no-sprawnych z 27 sierpnia 1997 r. (Dz. U.Nr 123 poz. 776 z póên. zm.) i rozporzà-dzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Poli-tyki Spo∏ecznej z 22 maja 2003 r. w spra-wie szczegó∏owych zasad udzielaniazwolnieƒ od pracy osobom o znacznym i umiarkowanym stopniu niepe∏nospraw-noÊci w celu uczestniczenia w turnu-sie rehabilitacyjnym (Dz. U. Nr 100, poz. 929).

Szczególnym prawem osób niepe∏no-sprawnych w pracy jest ich niezbywalneprawo do ochrony przed dyskryminacjà.Zgodnie z art. 113 Kodeksu pracy, niedo-puszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja

w stosunkach pracy, w szczególnoÊci zewzgl´du na p∏eç, wiek, niepe∏nospraw-noÊç, ras´, narodowoÊç, przekonania,zw∏aszcza polityczne lub religijne, orazprzynale˝noÊç zwiàzkowà.

Ile mo˝e zarobiç osoba pobierajàcarent´?> Przepisy ustawy z 27 czerwca 2003 r.(Dz.U.03.135.1268) o rencie socjalnej nieformu∏ujà wprost zakazu zatrudniania lubÊwiadczenia pracy na podstawie umowycywilnoprawnej czy te˝ osiàgania przy-chodów z innych êróde∏ przez osobúprawnionà do renty. Otrzymywanie jed-nak renty w pe∏nej kwocie zale˝ne jest odwysokoÊci uzyskanego w danym miesiàcuprzychodu.Zgodnie z art. 10 ust. 6 ustawy, prawo dorenty socjalnej zawiesza si´ za miesiàc, w którym zainteresowany uzyska∏ przy-chody w ∏àcznej kwocie wy˝szej ni˝ 30 proc. przeci´tnego miesićznego wy-nagrodzenia za ostatni kwarta∏ kalenda-rzowy. Na przyk∏ad w III kwartale 2003 r.by∏a to kwota 2160,02 z∏. Zatem zawie-szenie renty socjalnej nastàpi∏oby po osià-gnićiu przychodu w wysokoÊci przekra-czajàcej 648,10 z∏.

> Podajemy te˝ zasady zarobkowania ren-cistów otrzymujàcych rent´ z tytu∏u nie-zdolnoÊci do pracy: • przy zarobku do 1512,10 z∏ nie ma za-

wieszenia renty (70 proc. przeci´tnego wynagrodzenia miesićznego),

• je˝eli osoba przekroczy, ale zarobi nie wićej ni˝ 2808,10 z∏ (130 proc. przeci´tnego wynagrodzenia) podlega



zawieszeniu 24 proc. kwoty bazowej (kwota bazowa 1862,62 z∏),

• przy dalszym przekroczeniu Êwiadcze-nie podlega ca∏kowicie zawieszeniu (przychód przekraczajàcy 130 proc. przeci´tnego wynagrodzenia mie-si´cznego).

¸àczny przychód roczny nie mo˝e przekro-czyç kwoty 33 978,70 z∏ (kwota granicznaprzychodu w 2003 r.).

Zasady znajdujà si´ w art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeƒ Spo∏ecz-nych Dz.U.98.162.1119). Kwoty ustalanesà w komunikacie Prezesa ZUS i obowià-zujà od dnia 1 grudnia 2003 roku.

Pami´taj!NieznajomoÊç prawa szkodzi i nie zwalniaod ponoszenia odpowiedzialnoÊci.

JeÊli masz wàtpliwoÊci dotyczàce przepi-sów, zwróciç si´ z proÊbà o ich wyjaÊnie-nie do instytucji, która zajmuje si´ danymzakresem spraw. Mo˝esz to zrobiç na piÊ-mie, wówczas odpowiedê wyjaÊniajàcàuzyskasz równie˝ na piÊmie. Wa˝ne jest,abyÊ pyta∏ we w∏aÊciwym miejscu, a swójproblem przedstawia∏ jasno i konkretnie.Urz´dnicy sà po to, aby s∏u˝yç obywate-lom, a w razie wàtpliwoÊci, udzielaç imwyczerpujàcych odpowiedzi.

JeÊli szukasz przepisów prawnych, mo-˝esz je znaleêç w broszurkach informacyj-nych rozpowszechnianych przez wi´k-

szoÊç instytucji, a tak˝e dotrzeç bezpo-Êrednio do przepisów, czytajàc dziennikiustaw. Mo˝na je kupiç w punktach sprze-da˝y wspó∏pracujàcych z Zak∏adem Wy-dawnictw i Poligrafii Centrum Obs∏ugiKancelarii Prezesa Rady Ministrów, adresypunktów mo˝na zdobyç na stroniewww.cokprm.gov.pl/index/800x600.htm,zapoznaç si´ z nimi w czytelniach publicz-nych, urz´dach gminnych lub na stronachinternetowych np. www.sejm.gov.pl/pra-wo/prawo.html.

Szukajàc informacji z zakresu szeroko rozu-mianych praw spo∏ecznych i obywatel-skich, mo˝esz te˝ skorzystaç z bezp∏atnychporad udzielanych przez Sejmiki Osób Nie-pe∏nosprawnych.

Sejmiki Osób Niepe∏nosprawnych zaj-mujà si´ upowszechnianiem wspó∏pracypomi´dzy organizacjami pozarzàdowymi i administracjà publicznà. Prowadzà dzia-∏alnoÊç informacyjnà, niektóre organizujàte˝ szkolenia dla osób niepe∏nosprawnychi pomagajà znaleêç zatrudnienie.


Elblàska Rada Konsultacyjna Osób Niepe∏nosprawnych

ul. 12 Lutego 5a, 82-300 Elblàgtel.: 0 55 232 69 35, 237 41 50e-mail: [email protected],

www.republika.pl/erkonpunkt informacyjny:

poniedzia∏ek-piàtek 8.00-16.00prawnik: poniedzia∏ek 9.00-12.00

Krakowska Rada Niepe∏nosprawnychOÊ. Albertyƒskie 16/3, 31-850 Kraków

tel.: 0 12 648 14 70punkt informacyjny:

poniedzia∏ek i piàtek 11.00-14.00prawnik: brak

Ma∏opolski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych (w organizacji)

ul. Daszyƒskiego 22, 31-534 Krakówtel.: 0 12 422 80 63punkt informacyjny:

czwartek 13.00-15.00

Karkonoski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych

ul. Grabowskiego 7, 58-500 Jelenia Góratel.: 0 75 643 04 50, 0 603 080 938

e-mail: [email protected] informacyjny:

poniedzia∏ek, Êroda i piàtek 10.00-14.00prawnik, lekarze ró˝nych specjalnoÊci,

doradca zawodowy, diabetyk, psycholog: okresowe spotkania

Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepe∏nosprawnych

– Sejmik WojewódzkiAl. Rac∏awickie 44d, 20-043 Lublin


www.lfoon.lublin.pl

punkt informacyjny: poniedzia∏ek-piàtek 10.00-16.00prawnik: wtorek 14.00-16.00.

Lubuski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych

(przy Warsztatach Terapii Zaj´ciowej)ul. CzereÊniowa 13, 66-400 Gorzów Wlkp.

tel.: 0 95 729 01 58, 722 61 31punkt informacyjny:

poniedzia∏ek-piàtek 16.00-18.00prawnik: brak

¸ódzki Sejmik Osób Niepe∏nosprawnychul. Sienkiewicza 5, 90-113 ¸ódêtel.: 0 42 638 45 42, 638 45 74

e-mail: [email protected],

www.idn.org.pl/lsonpunkt informacyjny: brak

Warmiƒsko-Mazurski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych

ul. Pi∏sudskiego 7/9, 10-508 Olsztyntel.: 0 89 523 22 14


punkt informacyjny: poniedzia∏ek-piàtek 8.00-16.00

prawnik: w razie potrzeby mo˝na umówiç si´ na spotkanie.

Wroc∏awski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych

(41 stowarzyszeƒ w woj. dolnoÊlàskim)ul. Êw. Antoniego 36/38, 50-073 Wroc∏aw

tel.: 0 71 372 33 89, 344 85 75e-mail: [email protected]

http://free.ngo.pl/wsonpunkt informacyjny:

poniedzia∏ek-piàtek 9.00-14.00,prawnik: poniedzia∏ek 9.00-15.00

ADRESY SEJMIKÓW OSÓB NIEPE¸NOSPRAWNYCH

T A K N I E N A

b∏àd:CURRICULUM VITAE

b∏àd:brak numeru

telefonu

b∏àd:nieczytelny uk∏ad

tekstu


tekstu


tekstu


tekstu

zbyt du˝o niewykorzystanego

miejsca

ANEKS

b∏àd:brak daty

je˝eli nie ma danychadresata to skàd informacja,

˝e jest nim kobieta

b∏àd:brak danych adresata – do kogo piszemy list

motywacyjny?

b∏àd:bardzo d∏ugie

wyliczenie cechkandydata, bez

podania ˝adnychfaktów

b∏àd:treÊç listu jest bardzo

ma∏o atrakcyjna, trudnosi´ go czyta

L E ˚ Y R O B I å !

ANEKS

ANEKS

CENTRUM INFORMACYJNE DLA OSÓB NIEPE¸NOSPRAWNYCH PRZY STOWARZYSZENIU PRZYJACIÓ¸ INTEGRACJI

Jakie sà zadania Centrum Informacyjnego dla Osób Niepe∏nosprawnych?

• dostarczanie informacji (prawo, edukacja, rehabilitacja, organizacje i instytucje, programy i placówki pomocowe)

• poradnictwo w zakresie rozwiàzywania problemów prawno-socjalnych• promowanie aktywnego i niezale˝nego sposobu ˝ycia osób niepe∏nosprawnych• informowanie o polskich i Êwiatowych rozwiàzaniach na rzecz osób

niepe∏nosprawnych• stworzenie systemu informacji i komunikacji w Êrodowisku osób niepe∏nosprawnych

Dla kogo powsta∏o Centrum?

• dla wszystkich osób niepe∏nosprawnych, bez wzgl´du na rodzaj niepe∏nosprawnoÊci• dla rodzin i opiekunów osób niepe∏nosprawnych• dla organizacji pozarzàdowych• dla nauczycieli, studentów, dziennikarzy, urz´dników• dla wszystkich, którzy interesujà si´ sprawami osób niepe∏nosprawnych

W jaki sposób mo˝esz skontaktowaç si´ z Centrum?

• osobiÊcie• telefonicznie• korespondencyjnie

Kto pomo˝e Ci w Centrum?

• pracownicy socjalni• prawnicy• psycholog

Kiedy jest czynne Centrum?

Od poniedzia∏ku do piàtku*, w godzinach 10.00-16.00

* siedziba Centrum Informacyjnego jest dostosowana dla osób poruszajàcych si´ na wózkach inwalidzkich

ul. Dzielna 1, 00-162 Warszawatel. 0 22 831 85 82, 831 01 39


ANEKS

PORTAL DLA OSÓB NIEPE¸NOSPRAWNYCH

Internetowy serwis informacyjny poÊwi´cony sytuacji osób niepe∏nosprawnych prowadzony przez Centrum Informacyjne dla Osób Niepe∏nosprawnych

Osoby niepe∏nosprawne oraz wszystkie zainteresowane tematem niepe∏nosprawnoÊcimogà na portalu znaleêç informacje prawne, informacje o bie˝àcych wydarzeniach, kon-ferencjach i akcjach. Dane sà na bie˝àco aktualizowane.

Osoby niepe∏nosprawne znajdujàce si´ w trudnej sytuacji mogà na portalu zamieÊciçbezp∏atne og∏oszenia, szczególnie, jeÊli problem dotyczy braku pracy, trudnoÊci ze zdo-byciem sprz´tu, poczucia osamotnienia. Równie˝ pracodawcy mogà bezp∏atnie umieÊciçinformacje, ˝e poszukujà niepe∏nosprawnych pracowników.

NA PORTALU DOST¢PNE SÑ DZIA Y̧:

WydarzeniaPierwsza pomoc

TurystykaSportMedia

Og∏oszeniaMagazyn Integracja

PrawoEdukacja

PracaZ zagranicy

ListyLinki

Biblioteczka dla Osób Niepe∏nosprawnych

Zach´camy do kontaktu z redakcjà portalu!JeÊli wiesz o imprezie lub wydarzeniu,

o którym nie ma jeszcze wzmianki na portalu, opisz je dla nas.

ANEKS

w orzeczeniach KRUS nie wyst´puje odpowiednik II grupy

ODPOWIADAJÑCE SOBIE ORZECZENIA STOPNIA NIEPE¸NOSPRAWNOÂCI

Dawny systemorzecznictwa

OrzeczeniaKomisji

Lekarskich ds. Inwalidztwai Zatrudnienia

Orzeczenialekarzy

OrzecznikówZUS

OrzeczeniaPowiatowych

Zespo∏ów ds. Orzekania

o Niepe∏nosprawnoÊci

Orzecznictworentowe

dla rolników KRUS

* * *

I grupainwalidzka

Ca∏kowitaniezdolnoÊç do

pracy orazsamodzielnejegzystencji

Znaczny stopieƒniepe∏nosprawnoÊci

II grupainwalidzka

Ca∏kowitaniezdolnoÊç

do pracy

Umiarkowany stopieƒ

niepe∏nosprawnoÊci

Sta∏a lubd∏ugotrwa∏aniezdolnoÊç

do pracy w gospodarstwierolnym bez prawa

do zasi∏kupiel´gnacyjnego

III grupainwalidzka

Cz´ÊciowaniezdolnoÊç dopracy, celowoÊç

przekwalifikowania

Lekki stopieƒniepe∏nosprawnoÊci

Sta∏a lubd∏ugotrwa∏aniezdolnoÊç

do pracy w gospodarstwierolnym, po∏àczona

z prawem dozasi∏ku

piel´gnacyjnego

Obecny system orzecznictwa

* * *

AKTYWNIE SZUKAM PRACY - niepelnosprawni.pl · II Opracowanie planu dzia∏ania – jak szukaç...

Documents

Transcript of AKTYWNIE SZUKAM PRACY - niepelnosprawni.pl · II Opracowanie planu dzia∏ania – jak szukaç...