Agresja - autoagresja

Samobójstwo – interwencja i profilaktyka

Agresja

Forma reagowania, pełniąca funkcje regulacyjne w stosunkach człowiek - otoczenie, człowiek -

inne osoby.

Zachowania agresywne wiążą się naciskami ograniczającymi jednostkę, przymusem

działania oraz frustracją potrzeb.

Cel

Cel zastępczy

ucieczka

agresja, fiksacja, frustracja

działanie ukierunkowane na pokonanie przeszkody

działanie ukierunkowane na obejście przeszkody

działanie ukierunkowane na wyznaczenie i osiągnięcie celu zastępczego

FRUSTRACJA

Zachowania agresywne są rezultatem frustracji wynikającej z ograniczonej

możliwości zaspokojenia elementarnych potrzeb.

Tendencja do podejmowania zachowań agresywnych wynika z istnienia cech osobowości

zaburzonej – lękowej / psychopatycznej lub deficytu zdolności intelektualnych

ŚRODOWISKO

JEDNOSTKA

Formy zachowań agresywnych:

• Fizyczna wobec osoby - świadome, zamierzone, celowe powodowanie obrażeń – inicjowanie bójek, dopuszczanie się rękoczynów, popychanie, poszturchiwanie, ciężkie pobicia.

• Wandalizm - przemoc skierowana na przedmioty – zachowanie szkodzące, sprzeczne z obowiązującymi normami.

agresja przemieszczona – jej celem jest rozładowanie napięcia emocjonalnego związanego z tendencjami agresywnymi.

• Agresja psychiczna werbalna – wykorzystanie bodźców słownych, w celu wołania poczucia krzywdy lub emocjonalnego odrzucenia.

• Groźby – presja i szantaż wywołujące strach, których celem jest wymuszenie zachowań prawidłowych

• Dyskryminacja – poniżanie, naruszanie godności osobistej.

• Negatywizm społeczny - negowanie autorytetów, przyjętych norm, łamanie nakazów i zakazów, krytykowanie i odrzucanie poglądów.

Autoagresja

Jest to działanie mające na celu spowodowanie psychicznej albo fizycznej szkody. Jest to agresja kierowana do wewnątrz,

pewnego rodzaju zaburzenie instynktu samozachowawczego, które wyraża się tendencją do

samookaleczeń i samouszkodzeń zagrażających zdrowiu a nawet życiu.

Osoba z różnych przyczyn atakuje samą siebie, powodując nie tylko obrażenia fizyczne lecz także pogłębienie istniejących już

psychicznych problemów. Samookaleczanie nie jest bowiem tylko okaleczaniem, lecz procesem, którego efektem są rany.

autoagresja bezpośrednia - bicie, samookaleczenie, samooskarżanie

autoagresja pośrednia - jednostka wymusza, prowokuje i poddaje się agresji innych

autoagresja werbalna - polega na zaniżaniu swej samooceny, poprzez wmawianie sobie własnej małej wartości, częstą krytykę siebie i swojego zachowania.

autoagresja niewerbalna - samookaleczenie - to uszkodzenie ciała, które może mieć formę powierzchownych lub głębokich ran ciętych, wbijanie ostrych przedmiotów w ciało, połykanie ich, polewanie się kwasem, przypalanie, łamanie kości, uszkadzanie lub wycinanie fragmentów ciała, także narządów płciowych, powiek, gałek ocznych tp. Jest to agresja jawna.

Z czasem autoagresja jawna może przejść w ukrytą Charakterystyczne dla tego zaburzenia jest pozorowanie objawów choroby fizycznej lub psychicznej. Osoby stosujące takie praktyki wierzą, że cierpią na poważną chorobę, zaprzeczają faktowi, że same wywołują swoje dolegliwości

OBJAWY SYNDROMU PRESUICYDALNEGO

Zawężenie sytuacyjneOsoba, która znajduje się w sytuacji presuicydalnej nie widzirozwiązania swojego trudnego położenia. Nie widzi innych,Dopuszczalnych alternatyw rozwiązań. Nie jest w stanie przyjrzećsię swemu położeniu z metapoziomu. Nie jest w stanie nic zmienić. Przeżywa poczucie osamotnienia, osaczenia, bezradności

Zawężenie dynamiczneOsoba w sytuacji presuicydalnej doświadcza działania sił którepchają ją do samobójstwa. Jej nastrój, wyobrażenia, uczuciapogrążone są w pesymizmie (widzenie świata przez czarneokulary). Zawężone są możliwości fantazji człowieka i nadwerężonejego siły napędowe

Zawężenie stosunków międzyludzkich Osoba w sytuacji presuicudalnej izoluje się od starych przyjaciół,

od znajomych (czasami śmierć starego człowieka spostrzegana

jest po kilku dniach). Zmniejsza ilościowo kontakty z ludźmi.

Stopniowo w jej najbliższym otoczeniu jest coraz mniej bliskich

osób. W krańcowej sytuacji często "czepia się" jednej osoby jak

ostatniej deski ratunku

Zawężenie świata wartościOsoba w sytuacji presuicydalnej przeżywa brak poczucia wartości

w niektórych dziedzinach życia. Brak jej zainteresowań, hobby.

Brak jej ustalenia hierarchii ważności spraw, którymi się jeszcze

zajmuje. Wartości przez nią wyznawane ulegają dewaluacji

NapięcieOsoba w sytuacji presuicydalnej przeżywa bardzo silne na pięcie, które

często prowadzi do agresji. Jest ona kierowana początkowo na

najbliższe osoby następnie na siebie.

Fantazje samobójczeOsoba w sytuacji presuicydalnej zaczyna fantazjować na temat swojej

śmierci. Myślenie to ma charakter przekształcający cel w rzeczywistość.

Celem staje się samobójstwo. Początkowo niewinne myśli o samobójstwie,

dające możliwość rozładowania napięcia w trudnej sytuacji, nabierają

charakteru samodzielnych bytów. Stają się natrętnym, obezwładniającym

myśleniem. Fantazje samobójcze przechodzą przez trzy etapy; • pierwszy to wyobrażenia bycia martwym (fantazje nie dotyczą samej śmierci, ale

bycia martwym, który czuje smak zemsty nad tymi, co go opłakują) na tym etapie śmierć jest zjawiskiem odwracalnym,

• drugi to wyobrażenia podniesieniana siebie ręki bez konkretnych planów samobójstwa,

• trzeci to faza najwyższego zagrożenia gdzie samobójstwo bywa bardzo szczegółowo zaplanowane.

1. Czy myślałeś o odebraniu sobie życia? 2. Od kiedy występują myśli samobójcze? 3. Czy rozmawiałeś z kimś o swoich zamiarach? 4. Jak byś odebrał sobie życie? 5. Czy myśli o samobójstwie nawracają mimowolnie? 6. Czy wcześniejsze kontakty z ludźmi i zainteresowania

uległy zawężeniu? 7. W jakich okolicznościach ma zamiar dokonać próby

samobójczej?

Potencjalny samobójca

Rodzina w której jeden z jej członków podjął próbę samobójczą

Każda śmierć porusza całą rodzinę i bliskich. Co dopiero, gdy chodzi o śmierć samobójczą. Każda próba samobójcza ujawnia kryzys w rodzinie, wydobywa na światło dzienne wadliwe relacje, izolację i osamotnienie jej członków. Dla rodziny jest to olbrzymia dawka cierpienia wyrażającego się przeżywaniem lęku, poczucia winy, wstydu, poczucia krzywdy. Bardzo ważne jest, aby dać ujście tym uczuciom, poznać schematy zachowań i myśli i przerwać destrukcyjny łańcuch postępowania. Jeśli rodzina nie otrzyma fachowej pomocy w takiej sytuacji, to można stwierdzić występowanie samobójstw w kolejnych pokoleniach (tzw. tradycja suicydalna). Bardzo ważne jest wyrobienie przekonania, że rodzina potrzebuje i ma prawo do pomocy i opieki.

Osoba po próbie samobójczej

1. W jakich okolicznościach dokonałeś próby samobójczej? 2. Jakie są przyczyny bezpośrednie i pośrednie samobójstwa? 3. Czy to jest pierwsza próba samobójcza? Jeśli nie, to jak

wyglądały poprzednie? 4. Co się działo w ostatnim tygodniu przed próbą

samobójstwa? 5. Co się działo w ostatnim dniu, godzinach przed próbą

samobójstwa? 6. Jak się czułeś po odzyskaniu przytomności? 7. Czy w rodzinie były śmierci samobójcze? Jeśli tak, to kto i

kiedy? 8. Czy w chwili próby samobójczej byłeś pod wpływem

środków zmieniających nastrój? 9. Czy było wcześniej leczenie psychiatryczne? Jeśli tak, to

kiedy i z jakim rozpoznaniem? 10.Czy z obecnej perspektywy ponowiłbyś próbę samobójczą? 11.Czy w ostatnim okresie życia utraciłeś kogoś bliskiego? 12.Jakich strat doznałeś w swoim życiu? Jak one wpłynęły na

historię życia?

Przezwyciężanie sytuacji kryzysowych

Możliwe jest w większości przypadków uchwycenie momentupojawienia się trudności i problemów, np. poprzez obserwacjęzachowania,

Należy stworzyć możliwość kontrolowanego upustu agresjiodreagowania emocji dzięki np.: zajęciom sportowym,

Żołnierza zagrożonego autoagresją nie wolno pozostawić samego,

Nie można dopuszczać do naruszania godności osobistej żołnierza,poniżania go lub instrumentalnego traktowania.

Zasady postępowania w stosunku do osoby zagrożonej samobójstwem

1. Nawiązanie kontaktu, słuchanie i zrozumienie:– słuchaj, – okazuj zrozumienie i zainteresowanie.– nie oceniaj. – bądź spokojny i cierpliwy, życzliwy, bliski i wczuwający się w

sytuację osoby.

2. Ocena rzeczywistości:– dokonaj oceny sytuacji, na ile poważne są zamiary samobójcze,– dowiedz się, jak wysokie jest ryzyko podjęcia próby samobójczej,

zadbaj o bezpieczeństwo tej osoby - nie wolno pozostawiać jej samej.

3. Ocena natężenia emocji:– oceń jak silne są w tej chwili emocje danej osoby, zwłaszcza lęk,

rozpacz, agresja, rozmawiaj o tych emocjach, aby umożliwić ich ekspresję,

– nie pocieszaj w stylu: „weź się w garść”, „nie myśl o tym”, „inni mają gorzej”, „wszystko będzie dobrze”, wywołują przeciwną reakcję.

– zazwyczaj takie słowa–

4. Traktowanie rozmówcy poważnie:– nie lekceważ ani nie umniejszaj znaczenia tego co mówi. Każda

skarga i każde odczucie wyrażone przez zagrożoną osobę jest dla niej ważne.

Zasady postępowania w stosunku do osoby zagrożonej samobójstwem

Zasady postępowania w stosunku do osoby zagrożonej samobójstwem

5. Zadawanie właściwych pytań:Nie należy bać się zadawania pytań wprost osobie mającej myśli samobójcze. Badania wykazały, że bezpośrednie pytania o samobójstwo, zadane w odpowiednim czasie, rzadko powodują szkodę.

6. Odnalezienie osobistego systemu wsparcia:– oceń, czy rozmówca ma w sobie siły, które mogą być dla niego

oparciem w pokonywaniu kryzysu, co mu dotąd pomagało,– pomóż mu odkryć alternatywne rozwiązania kryzysu,– warto abyś dowiedział się, kto jest ważną osobą w jego życiu

(mającą największy wpływ na jego życie), oświadczając jednocześnie, że znajomość tych osób jest jednym z elementów pomocy, (poprzez pytania typu: Kogo chciałbyś mieć teraz przy sobie? Czy chcesz, abym cię z kimś skontaktował ?)

Zasady postępowania w stosunku do osoby zagrożonej samobójstwem

7. Podjęcie działania:– staraj się skłonić (ale nie wymuszaj) rozmówcę do podjęcia decyzji,

by zrobił coś konstruktywnego w celu zmiany swojej sytuacji,– jeśli jest to potrzebne, przejmij inicjatywę i bądź stanowczym,– miej na uwadze, że kryzys niekoniecznie można uznać za miniony

tylko dlatego, że osoba zagrożona twierdzi, że tak się stało.

8. Organizacja wsparcia i pomocy profesjonalnej:– Staraj się zapewnić system wsparcia dla zagrożonej osoby, w tym

celu, w działanie włączyć powinno się jak najwięcej pozytywnie nastawionych życzliwych osób,

– zaproponuj i skontaktuj osobę w kryzysie z lekarzem lub psychologiem,

– jeśli podejrzewasz, że istnieje realne zagrożenie życia (wypowiadany zamiar pozbawienia się życia) wezwij pomoc lekarską.

Dziękuję za uwagęMałgorzata Karwowska-Zaradniak