ABC DOBREJ MAMY 4

mamadob

ra

magazyn inspirowany dzieckiem

WYDANIE BEZPŁATNE NR 2(4)2013

www.dobra-mama.pl

RA

BAT

Y D

O 3

0%

9-MIESIĘCZNY NIEZBĘDNIK

To cię może spotkać po porodzie:nietrzymanie moczu, baby blues, problemy laktacyjne.Jak sobie z tym poradzić?

Najtrudniejszy pierwszy krok Pierwsze dni z maleństwem

Kolka u dziecka

SIDS?Jak uniknąć

Wózki, fotelikizabawki stymulujące rozwój

VitisPharma_ABC Dobra Mama_reklama_200x270_Q_PRESS.indd 1 07.08.2013 08:42

Ciąża to niezwykły okres, nie tylko ocze-kiwania na nowego członka rodziny. To także niespotykana burza hormonów, która potrafi wywrócić do góry nogami życie mamy. Są jednak sposoby, dzięki którym można zminimalizować ciążo-we dolegliwości i jednocześnie zadbać o swoje zdrowie oraz prawidłowy rozwój dziecka.

NudnościPoranki, szczególnie w początkowych tygodniach ciąży, mogą być uciążliwe ze względu na nudno-ści i wymioty. Musisz zwracać uwagę nie tylko na to, co jesz, ale i w jaki sposób. Śniadanie podziel na kilka etapów – najpierw mała, lekka przekąska (krakersy, suchary) popita niewielką ilością wody. Właściwe śniadanie zjedz nieco później. Pozostałe posiłki (obiad, kolacja) również podziel na mniej-sze porcje, lepiej jeść częściej a mniej. Pamiętaj też o piciu wody i unikaniu ostrych potraw.

Wzdęcia i zaparciaHormony ciążowe mogą także spowalniać pery-staltykę jelit, dlatego powinnaś spożywać jak naj-więcej świeżych owoców i warzyw, ciemnego pie-czywa, jogurtów, kefirów, pić dużo niegazowanej wody. Unikaj białego pieczywa, potraw tłustych i ciężkostrawnych, słodyczy. Pamiętaj o codzien-nym, umiarkowanym ruchu.

BezsennośćProblemy ze snem zdarzają się dość często u ko-biet ciężarnych – z powodu podenerwowania, trud-ności ze znalezieniem odpowiedniej pozycji do spania (szczególnie w późniejszym etapie ciąży), popołudniowych drzemek. Aby dobrze się wysy-piać, dbaj o dietę, przed snem wypijaj szklankę mleka lub melisy. Nie pij herbaty ani kawy – jesz-cze bardziej pobudzi twój organizm. Zadbaj też o świeże powietrze w sypialni i czystą pościel.

WWW.BEATAWOJTCZAK.PL

Dolegliwościciążowe

4 DOBRA–MAMA.PL

Więcej przeczytasz w magazynie DOBRA MAMA

ZGAGA ‒ KIEDY NAM DOKUCZATo kolejna przypadłość odczuwana w czasie ciąży, szczególnie w późniejszych miesiącach, kiedy macica uciska na żołądek i może wypychać jego zawartość do góry. W takim wypadku niestrawione jedzenie wraz z kwasami cofa się z żołądka do przełyku i drażni jego delikatną wyściółkę.

Jak sobie poradzić?1. Jedz częściej, ale mniej. Najlepiej spożywaj kilka małych objętościowo posiłków ‒ pozwoli to na mniejsze obciążenie i sprawniejszą pracę żołądka.

2. Ulgę może przynieść ci picie mleka i niegazowanej wody mineralnej, dobre efekty przynosi też spożywanie migdałów.

3. Bezpośrednio po posiłku unikaj pozycji leżącej.

4. Najlepiej wybierz się na spacer lub odpocznij w pozycji siedzącej.

Joanna Kelman

Każdy dzień jest pełen pięknych chwil, wszystkie niezwykle wyjątkowe.

Kompletna linia produktów dbających o delikatną skórę dziecka każdego dnia.Myje i nawilża ją w czasie kąpieli, chroni w czasie zmiany pieluszki, łagodnie ją masuje. Każdy produkt z nowej linii Baby Moments ma wyjątkowo naturalny skład, po to, aby dbać o delikatną skórę dziecka o każdej porze dnia. Od płynu do kąpieli po wodę kolońską, od mleczka po puder: kompletna linia produktów hipoalergicznych, testowanych klinicznie i nie zawierająca parabenów, SLS i SLES. Delikatnie otula, aby odżywić skórę dziecka i dać mu wszystko czego potrzebuje. Każdego dnia, od pierwszych chwil życia.

narodziła się.

Bez paraBenówh i p o a l e r g i c z n eTesTowane + klinicznie

www.chiccopolska.pl

Produkty dostępne tylko w dobrych aptekach

Szczęście jest podróżą,która zaczyna się gdy jesteś dzieckiem.

Dobra Mama_Chicco_Baby Moments_200x270.indd 1 30.01.2013 22:02

W trakcie ciąży w wyniku wzrostu poziomu progesteronu – hormonu podtrzymującego

ciążę – w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian, m.in. zmienia się pH pochwy, zmniejsza się „czuj-ność” układu immunologicznego odpowiedzialnego za odporność. Zmiany te mogą stwarzać dogodne warunki do rozwoju patogenów, które dotychczas bytowały w okolicach intymnych w mniejszości i nie dawały żadnych objawów. Pojawiają się różne-go rodzaju infekcje, które zawsze wymagają kon-sultacji z lekarzem. Najczęściej występują infekcje grzybicze objawiające się pieczeniem, swędzeniem i serowatą wydzieliną z pochwy. Jeśli wystąpią, le-karz zastosuje odpowiednie leczenie, może też za-lecić wspomaganie organizmu doustnymi lub do-pochwowymi probiotykami oraz dietą ubogą w sło-dycze. Bardziej niebezpieczne są zakażenia bakte-ryjne. Powodują one bowiem wzrost ryzyka zain-fekowania wód płodowych i dziecka. Są to już sta-ny bardzo groźne, ale na szczęście zdarzają się bar-dzo rzadko. Można je wykryć przy pomocy badania stopnia czystości pochwy i posiewu. Zastosowanie w odpowiednim czasie leków zgodnych z rozpozna-niem zakażenia pozwala uniknąć wielu niebezpie-czeństw wynikających z tlących się i niedających jeszcze objawów infekcji. Nierozpoznana i nieleczo-na infekcja może utrudniać prawidłowy przebieg ciąży poprzez przyczynianie się do ciągłych bole-snych skurczów i zagrożenia poronieniem. Może

też spowolnić przyrost masy ciała płodu, co prowadzi do urodzenia noworodka o ma-łej wadze, w słabej kondycji zdrowia – najczęściej jeszcze przed terminem.

Swędzenie i pie-czenie okolic in-tymnych, upławy czy bóle w pod-brzuszu – nie lekceważ takich dolegliwości!

Zakażenia intymne

ŻylakiTo częsta dolegliwość kobiet w ciąży, dlatego uni-kaj długotrwałego stania czy siedzenia ze skrzyżo-wanymi nogami – spowalnia to krążenie krwi w ży-łach, osłabionych przez hormony. Bardzo ważny jest też ruch i ćwiczenia stóp oraz kontrola wagi (nadwaga to jeden z największych sprzymierzeń-ców żylaków). Podczas odpoczynku staraj się trzy-mać nogi uniesione.

Bóle kręgosłupa i plecówW czasie ciąży są naturalnym objawem, powoduje je szybki przyrost masy ciała i zmiana środka cięż-kości. Aby je nieco złagodzić, kontroluj swoją wagę – pomoże ci w tym regularna gimnastyka opra-cowana specjalnie dla kobiet w ciąży. Pamiętaj, by nie chodzić w butach na wysokich obcasach i nie nosić ciężkich przedmiotów. Często zmieniaj pozy-cję podczas siedzenia, dbaj o właściwe oparcie dla kręgosłupa, nie garb się! Ulgę przyniesie ci także delikatny masaż wykonany przez partnera.

Próchnica zębówW czasie ciąży, ze względu na działanie hormo-nów, dziąsła są szczególnie podatne na uszkodze-nia i infekcje. Sprzyjają im też twoje zachcian-ki (spożywanie na przemian produktów słodkich i kwaśnych powoduje częste i niekorzystne zmia-ny pH w ustach) i wymioty (kwas żołądkowy jest szczególnie niebezpieczny dla zębów). Dlatego też musisz stosować zdrową, zrównoważoną dietę oraz dbać o higienę jamy ustnej. Myj zęby po każ-dym posiłku lub przynajmniej płucz je specjalnym płynem z fluorem. Jeśli jednak zajdzie konieczność wizyty u stomatologa, obowiązkowo poinformuj go, że jesteś w ciąży! To on podejmie decyzję o le-czeniu i ewentualnym znieczuleniu miejscowym.

Niedobór żelazaCiąża i okres laktacji to czas, kiedy w organizmie kobiety zwiększa się zapotrzebowanie na wszyst-kie składniki odżywcze, między innymi żelazo, któ-re jest jednym z najważniejszych pierwiastków, niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania. Co-raz więcej kobiet w ciąży oraz matek karmiących cierpi na jego niedobór. Z tego powodu organizm potrzebuje dodatkowego wsparcia w postaci su-plementacji żelazem – pierwiastkiem życia, sła-bo wchłanianym z pokarmów, a bardzo istotnym dla prawidłowego rozwoju płodu już od pierwszych jego chwil. Aby polepszyć przyswajalność żelaza, spożywaj produkty bogate w witaminę C.

WW

W.B

EATA

WO

JTCZ

AK.P

L

dr n. med. Tadeusz Oleszczuk ginekolog położnik

6 DOBRA–MAMA.PL


kosmetyczka

1. 2. 3. 4.

1. Delikatna emulsja do higieny intymnejok. 12 zł/300 ml BIELENDAwww.bielenda.pl

2. Kremowy płyn do higieny intymnej Ochrona Ciąża i po porodzie12,90 zł, LIRENEwww.lirene.pl

3. Z Apteczki Babuni Kremowy płyn do higieny intymnejok. 7,50 zł/300 ml LABORATORIUM KOSMETYCZNE JOANNA www.joanna.pl

4. Płyn do higieny intymnej dla kobiet w ciąży i po porodzie16,60 zł/200 ml AA JA I MAMAwww.kosmetykiaa.pl

Szczególna pielęgnacjaPodczas ciąży w twoim ciele zachodzi wie-le zmian, co nie pozostaje bez wpływu na wygląd. Z powodu rewolucji hormonalnej zmienia się cera: często swędzi, piecze, zaczyna się przetłuszczać lub przesuszać. Możesz być też narażona na powstawanie nieestetycznych zmian w wyglądzie skóry, takich jak rozstępy, pękające naczynka, przebarwienia. Problemem mogą być tak-że opuchnięte łydki i tworzące się na nich żylaki. Na szczęście jest wiele kosmety-ków, które pomogą ci zachować piękny wygląd i dobre samopoczucie przez cały ten czas. Wybierając je, pamiętaj, aby ku-pować te przygotowane specjalnie dla ko-biet w ciąży i karmiących piersią – najlepiej opatrzone pozytywną opinią Instytutu Matki i Dziecka. Masz wtedy pewność, że preparat właściwie zadziała, a przy tym nie zaszko-dzi tobie ani rozwijają-cemu się maleństwu.

Chłodzący krem na opuchnięte i zmęczone nogi

14,50 zł/100 ml, DAX COSMETICSwww.kosmetykiperfecta.pl

Krem-żel do opuchniętych nóg i stóp ok. 24 zł, POLLENAwww.pollena.com.pl

Proctocomfort na hemoroidy ok. 21 zł, KADEFARM SP. Z O.O.

www.proctocomfort.pl

Ruskorex – maść na hemoroidy ok. 30 zł, ANGELINI PHARMA POLSKA

www.medagro.com.pl

Kosmetyczka z Różową Wstążką

20 zł, AVONwww.avon.pl

8 DOBRA–MAMA.PL


www.anita-maternity.com

MAMY

Jak kupować?Podczas wyboru kosmetyku nie sugeruj się jego zapachem. W tym szczególnym okresie twój węch jest wyczulony, a co podoba ci się teraz, niekoniecznie obu-dzi miłe skojarzenia za jakiś czas. Dlate-go najlepiej kupuj specyfiki bezzapacho-we albo bardzo delikatnie pachnące. Wy-bieraj kosmetyki hipoalergiczne – to rów-nież jest istotne ze względu na większą wrażliwość twojej cery. Lepiej zapobie-gać podrażnieniom, niż je potem łago-dzić. Możesz wprowadzić w życie system testowania produktów: najpierw kupuj mniejsze opakowania kosmetyków, a je-śli okażą się odpowiednie dla ciebie, bez obaw możesz z nich korzystać.

Żel-krem modelujący biust102 zł/50 mlELANCYLwww.elancyl.plLINODERM mama

balsam przeciw rozstępom

25 zł PF „ZIOŁOLEK”www.ziololek.pl

Olejek na blizny i rozstępy 36,99 zł/60 ml BIO-OILwww.bio-oil.com

Silny krem barierowy

199 zł EPIONCE

www.dermstore.pl

REKLAMA

9MIESIĘCZNY-

niezbędnikJuż za kilka miesięcy powitasz na świecie swoje maleństwo. Zanim to jednak nastąpi, musisz zadbać o siebie, swoje zdrowie i komfort. Przedstawiamy kilka produktów, które obowiązkowo powinnaś mieć.

Omegamed pregnaok. 55 zł, SEQUOIA,

www.sequoia.pl

Preparat na zgagę REFLUXIN-M

23 zł, MIRALEX, www.miralex.pl

DOBRA MAMAPoradnik dla kobiet w ciąży i młodych rodziców4,90 zł, DOBRA MAMA, www.dobra-mama.pl

Mama Bianca 02 Topok. 98 zł, ALLES

www.sklep.alles.pl

Pandora Pudre dress

279 zł, HAPPY MUM www.happymum.pl

Kojec Motherhood Poduszka do snu dla kobiet w ciąży

149 zł, MOTHERHOOD, www.motherhood.pl

Poduszka ciążowa w kształcie J

129 zł(w tym koszt wysyłki)

SUPER MAMIwww.supermami.pl

Komplet bielizny ciążowej169 zł (biustonosz 5168),159 zł (pas 1700),59 zł (figi 1429)ANITA MATERNITYwww.anita-maternity.com

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża twojemu życiu lub zdrowiu.

Vitabutin z ekstraktem z żurawiny

24 zł/30 kapsułek69 zł/100 kapsułek

VITA BUTIN www.vitabutin.com

10 DOBRA–MAMA.PL


w

szystko dla mam

bielizna i odziez ciazowa

.,.

SKLEP WE WROCŁAWIUul. Oławska 18

tel.: 71 342 14 [email protected]

OFERUJEMY:

• najnowsze kolekcje najlepszych producentów

• wygodna bielizna ciążowa (w rozmiarach: B, C, D, E, F, G, H, I)

• ładna i komfortowa bielizna do karmienia (w rozmiarach: B, C, D, E, F, G, H, I)

• stroje kąpielowe dla kobiet w ciąży

• poduszki do karmienia

• poduszki poporodowe

• chusty do noszenia dzieci

sklep on-line: www.maternity.com.pl

WWW.RACHWALSKA.COM

Przygotowania do

Joanna Wachowska położna środowiskowo-rodzinna. Szkoła Rodzenia „Klub Świadomego Rodzica” przy NZOZ „Medis+” w Piekarach Śląskich. www.medisplus.pl

Narodziny dziecka są jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu kobiety i mężczy-zny, dlatego warto zadbać o prawidłowy rozwój potomka jeszcze przed jego urodze-niem. Chcemy, aby nasze dzieci rodziły się najwspanialsze i najzdrowsze, więc natura stwarza nam szansę, dając dziewięć miesięcy na podjęcie działań na rzecz świadome-go przygotowania się do porodu, połogu i opieki nad maleństwem.

WIELKIEGO FINAŁU

12 DOBRA–MAMA.PL


Czynne uczestnictwo w zajęciach szkoły rodzenia stwarza możliwość

bezpośredniego kontaktu z zespołem różnych specjalistów.

Wiedza to podstawaWspółcześni rodzice coraz bardziej aktywnie i świadomie przygotowują się do swojej nowej ży-ciowej roli. Wykorzystują wszystkie dostępne na rynku środki przekazu informacji dla ciężarnych i młodych mam, szukają wiadomości w książkach, poradnikach, czasopismach, na forach interneto-wych, pytają swoich najbliższych i znajomych, któ-rym urodziło się dziecko. Gromadząc odpowiedzi i wskazówki, tworzą bazę cennych informacji po-mocnych w wypełnianiu zadań rodzicielskich.

Do szkoły marsz!Skarbnicę wiedzy o ciąży, porodzie, połogu, pielęgnacji i rozwoju dziecka tworzą też szkoły rodzenia, w których teoria łączy się z praktyką, a niepowtarzalny klimat spotkań stwarza atmos-ferę magii i oczekiwania na cud narodzin jako na coś najpiękniejszego w życiu człowieka. Czynne uczestnictwo w zajęciach daje możliwość bezpo-średniego kontaktu z całym zespołem profesjona-listów (położną, ginekologiem, pediatrą, psycholo-giem, dietetykiem i fizjoterapeutą). Zanim jednak rodzice zdecydują się na uczestnictwo w zajęciach konkretnej szkoły rodzenia, powinni zasięgnąć opi-nii znajomych lub zapytać swoją położną rodzinną. Każda szkoła ma swój indywidualny program, któ-ry realizuje. Choć tematyka zajęć będzie podobna w każdej z tych instytucji, to jednak ilość spotkań, liczba uczestników przewidziana w ramach czasu trwania jednego kursu, zakres tematyki doty-czącej przebiegu ciąży, porodu, połogu i opieki nad noworodkiem oraz wyposażenie pomieszczeń i sposób prowadzenia zajęć w każdej ze szkół będą się od siebie różniły.

Po pomoc do położnejUzupełnieniem zajęć w szkole rodzenia powinna być indywidualna forma przygotowania do porodu i rodzicielstwa świadczona przez położne środo-wiskowo-rodzinne. Są to wykwalifikowane oso-by, obejmujące kobietę i jej rodzinę wsparciem, edukacją oraz pomocą medyczną. W środowisku znane są głównie z opieki nad noworodkiem i mat-ką w połogu – a szkoda, jest to zaledwie mały wycinek ich pracy, którą wykonują. Położne mają dużą wiedzę, którą obecnie według najnowszych standardów opieki okołoporodowej mogą wykorzy-stać w ramach edukacji kobiet w ciąży i ich ro-dzin. Zgodnie z najnowszymi standardami, osoba

WARTO WIEDZIEĆ, JAK ROZPOZNAĆ SKURCZE PORODOWEW każdej prawidłowej ciąży występują skurcze macicy. Warto wiedzieć, jak je rozpoznać, by wła-ściwie reagować na ból, bez niepotrzebnego zde-nerwowania i lęku. Niemniej jednak każdy niepo-kojący znak najlepiej skonsultować z lekarzem.

ZBLIŻA SIĘ TEN DZIEŃNa 3–4 tygodnie przed terminem porodu wystę-pują skurcze obniżenia dna miednicy i skurcze przepowiadające. Skurcze obniżające są bolesne, powodują obniżenie się brzucha. W trakcie ich trwania ciężarnej najlepiej jest oddychać w pozy-cji siedzącej. Skurcze przepowiadające są niere-gularne, występują w ostatnich tygodniach ciąży, częściej w ostatnich dniach przed porodem. U ko-biet, które rodzą pierwszy raz, czyli pierwiastek, powodują wstawianie się główki płodu do wcho-du miednicy (są to tzw. skurcze wstawiające). Ko-bieta odczuwa wtedy częste parcie na pęcherz moczowy. Z reguły występują one z częstotliwo-ścią 1–2 skurczy w ciągu 10 minut. Nie powodują skracania się i rozwierania szyjki macicy. Są zwy-kle nieregularne i w trakcie obserwacji trwają-cej od 1 do 2 godzin nie nasilają się zarówno pod względem częstości, jak i intensywności. Najczę-ściej kobieta odczuwa je jako okresowe pobole-wania podbrzusza. Z czasem ustępują po lekach rozkurczowych lub uspokajających.

BÓL W TRAKCIE PORODUSkurcze porodowe – są to regularne skurcze, po-czątkowo występujące jako 2–3 skurcze w ciągu pół godziny, później 2–3 skurcze w ciągu 10 mi-nut, aż do 4 skurczów w ciągu 10 minut. Skurcze te trwają od 20 do 60 sekund z przerwami mię-dzy skurczami trwającymi 5–10 minut. Z biegiem czasu stają się częstsze – pojawiają się w odstę-pach nawet co 2 minuty. Powodują one ból w pod-brzuszu i okolicy krzyżowej, nie ustępują po le-kach rozkurczowych i uspokajających. Skurcze porodowe są bolesne, ale to dzięki nim następu-je postęp porodu, czyli skracanie i rozwieranie się szyjki macicy.

lek. med. Izabela Siemion-Pieńczykowska, ginekolog-po-łożnik współpracująca z Centrum Zdrowia Kobiet w War-szawie, www.centrumzdrowiakobiet.pl

13

sprawująca opiekę nad kobietą w ciąży – najczę-ściej w naszym kraju jest to lekarz – ma obo-wiązek skierować ją w okresie pomiędzy 21 a 26 tygodniem ciąży do położnej podstawowej opieki zdrowotnej w celu objęcia jej opieką przedporodo-wą w formie edukacji indywidualnej lub grupowej. Nawiązanie kontaktu z położną środowiskową już w okresie ciąży powinno być dla rodziców ważne, ponieważ prawdopodobnie będzie to osoba, która odwiedzi ich również po porodzie w ramach wizyt patronażowych u mamy i dziecka. Warto zatem dopełnić starań, aby do niej dotrzeć jak najwcze-śniej i wspólnie poznać siebie i swoje oczekiwania.

Zaplanować poród!Według najnowszych standardów opieki okołopo-rodowej personel medyczny powinien postępować zgodnie z wcześniej opracowanym przez rodzącą i jej partnera planem porodu i uszanować ich wy-bory. Kobieta rodząca i jej partner powinni jednak wykazać się elastycznością i dopuścić możliwość weryfikacji swoich wcześniejszych ustaleń, ponie-waż na każdym etapie ciąży i porodu mogą wystą-pić nieprzewidziane komplikacje będące przyczyną zmiany wcześniej uzgodnionych planów. W ra-zie wystąpienia takich sytuacji należy poprosić lekarza, położną, aby wyjaśnili, dlaczego pewne czynności, których rodzice chcieli uniknąć, są jed-nak podejmowane – jaki jest ich cel i zasadność? Jeżeli korzyści zdrowotne dla matki i dziecka będą uzasadnione, lepiej zostawić ostateczną decyzję lekarzowi i położnej na sali porodowej.

WW

W.R

ACH

WAL

SKA.

COM

14 DOBRA–MAMA.PL


NATALIS 1Żel położniczy

Ułatwia przebieg, skraca czas trwania porodu. Posiada reko-

mendacje Polskiego Towarzystwa Położnych. Dostępny bez recepty.

187 zł, www.NatalisPolska.pl

16 DOBRA–MAMA.PL


Idąc na porodówkęW

YTNIJ I ZA

CHO

WA

J

2‒3 koszule nocne z rozpięciem ułatwiającym karmie-nie

majtki jednorazowe lub siateczkowe (ok. 6 szt.) szlafrok, kapcie, ciepłe skarpetki, klapki pod prysznic,

ręczniki papierowe i papier toaletowy przybory toaletowe i kosmetyczne, podpaski 2 ręczniki 2 biustonosze do karmienia i wkładki laktacyjne maść na obolałe brodawki herbatka ułatwiająca rozwój laktacji dziecięce kółko do pływania, świetnie się sprawdza

podczas problemów z siadaniem po porodzie ulubiona książka lub poradnik dla przyszłych mam termometr sztućce, kubek telefon i ładowarka

Dla dziecka paczka pieluszek jednorazowych w najmniejszym

rozmiarze (najlepiej dwóch różnych producentów na wypadek uczulenia)

dwie pieluszki tetrowe chusteczki nawilżające krem na odparzenia trzy cienkie body i trzy pary śpioszków lub najlepiej

trzy cienkie pajacyki rozpinane na całej długości dwie bawełniane czapeczki i jedna cieplejsza dwie pary skarpetek, rękawiczki, żeby dziecko nie

drapało się po buzi rożek bądź kocyk ręcznik, łagodne mydełko spirytus 70% i jałowe gaziki do pielęgnacji pępka szczoteczka do włosów z miękkim włosiem

Dla taty ubranie: bawełniany T-shirt, wygodne spodnie w zależności od szpitala jednorazowy zestaw: fartuch,

maska, ochraniacze na buty (sprzedawane w szpitalu) kapcie woda mineralna i kanapki zegarek i telefon aparat fotograficzny lub kamera

Dla mamy po porodzie

Badania grupa krwi i czynnik Rh (uwaga: musi być oryginał,

szpitale nie przyjmują kserokopii!) badanie na obecność przeciwciał anty-Rh

(przy ujemnym Rh) HBS – badanie krwi na nosicielstwo antygenu żółtacz-

ki zakaźnej, wykonane po 32 tygodniu ciąży odczyn WR, czyli badanie w kierunku kiły, wykonane

na początku i pod koniec ciąży badanie USG wykonane po 36 tygodniu ciąży ostatnie badanie krwi i moczu wynik badania na obecność HIV

(w przypadku osób zakażonych)

Niezbędne dokumenty dowód tożsamości (dowód osobisty lub paszport) książeczka ubezpieczeniowa karta przebiegu ciąży skierowanie do szpitala nr NIP pracodawcy lub własny w przypadku

prowadzenia działalności gospodarczej

Na wyjście ze szpitala wygodne ubranie dla mamy (przygotuj razem z torbą

dla dziecka, pamiętaj, że twój brzuch nie od razu bę-dzie płaski)

ubranko dla dziecka – odpowiednie do pory roku i pogody

krem ochronny dla dziecka nosidełko lub fotelik samochodowy

Na czas porodu dla mamy ubranie dla mamy: 1‒2 bawełniane ko-

szulki nocne, ciepłe skarpetki roztwór do jednorazowej lewatywy

przed porodem, jeśli nie zapewnia jej szpital (np. Enema)

maszynka do golenia, w przypadku potrzeby golenia krocza

pielucha bawełniana bądź chusteczka do przecierania twarzy

woda kosmetyczna w sprayu do odświeżania twarzy

pomadka do ust wysuszonych podczas oddychania

niegazowana woda mineralna zegarek do pomiaru czasu skurczów

NIE ZAPOMNIJ:

WARTO WIEDZIEĆW wybranych szpitalach na terenie całej Polski trwają Dni Krwi Pępowi-nowej organizowane przez Polski Bank Komórek Macierzystych. Kobiety rodzące w wytypowanych szpitalach w ciągu kilku dni mają możliwość nieodpłatnego oddania oraz zdeponowania krwi pępowinowej w publicz-nym banku krwi pępowinowej. Zdeponowane porcje krwi będą mogły być wykorzystywane u potrzebujących chorych. Dni Krwi Pępowinowej to ogólnopolska akcja mająca na celu zwiększenie zasobów krwi pępowinowej w Polsce. Szczegóły: www.pbkm.pl

Świadome przygotowaniePodczas kontrolnych wizyt lekarze odczytują wyniki badań i mogą odpowiednio wcześnie reagować na wszelkie odstępstwa od normy. Podobnie uczęsz-czanie do szkoły rodzenia pozwala bardziej świado-mie i bezpiecznie przejść przez chyba najpiękniej-szy akt w przyrodzie, jakim jest urodzenie dziecka. Oto zjawia się oczekiwany potomek będący połą-czeniem cech matki i ojca.

Indywidualne doświadczeniePrzejście przez poród nie zawsze jednak jest odbie-rane tak samo przez wszystkie rodzące. Suma re-akcji jest wypadkową tego, co mówiły koleżanki, czytaliśmy w Internecie, czasopismach czy usłysze-liśmy od rodziny. A tak naprawdę możemy mówić, jak było, dopiero kiedy sami tego doświadczymy. Każdy poród bowiem przebiega inaczej. Reakcja rodzącej jest inna, jeśli jest ona świadoma tego, co się dzieje. Lepiej przygotowane są dziewczyny, któ-re chodziły do szkoły rodzenia, ale i tu nie ma re-

dr n. med. Tadeusz Oleszczuk ginekolog położnik

Poród to ciężka praca. Wymaga odpo-wiedniego przygotowania. Właściwie od chwili zajścia w ciążę, czyli kiedy zapłod-niona komórka jajowa osiądzie wygodnie w macicy, zaczyna się czas, który najczę-ściej kończy się porodem fizjologicznym. Czas ten można wykorzystać, starając się przygotować na bezpieczny poród.

guły. Każdy ma inną wrażliwość na ból, a strach ma wielkie oczy.

Niezbędne skurczePodczas porodu napierająca główka płodu powodu-je najpierw skracanie się szyjki macicy, a następnie jej rozwieranie. Jest to proces wymagający skur-czów i czasu. U każdej rodzącej podatność szyjki na rozciąganie jest inna, ale jeśli proces ten postę-puje, dochodzi do rozwierania się zgładzonej szyj-ki macicy. Jest to już jeden z końcowych etapów pierwszego okresu porodu. Zwykle rozwierająca się szyjka nasila dolegliwości bólowe w trakcie skur-czu, by w przerwie pozostawić rodzącą bez bólu. W miarę zbliżania się do pełnego rozwarcia czyn-ność skurczowa nasila się.

Kluczowy 7 centymetrZwykle przy rozwarciu 7 cm szyjka macicy zaczy-na rozciągać się szybciej, gdyż napieranie główki

Kryzyscentymetra7


18 DOBRA–MAMA.PL


zwiększa się, a do pełnego rozwarcia pozostało już niewiele. Z reguły rodzące mówią wtedy: „Już na-prawdę nie mam siły!”, „Proszę mi zrobić cięcie!”, „Ja nie urodzę!”, „Nie dam już rady!” etc. Dla per-sonelu obecnego na sali porodowej jest to ozna-ka zbliżającego się właśnie pełnego rozwarcia, czy-li rozpoczęcia drugiego okresu porodu. W sumie in-formacja pomyślna, jednak rodzącej wydaje się, że jest już u kresu sił, tym bardziej że częstotliwość skurczów w tym okresie, a także i czas ich trwania się zwiększa.

Nieoceniona pomocPomoc położnej, jej spokój i doświadczenie pozwa-lają przeprowadzić rodzącą przez ten trudny okres, który zaczyna przygotowanie do urodzenia dziecka. Główka nie jest już przytrzymywana przez szyjkę macicy, która mimo obaw rodzącej nie pęknie, jeśli ulegała rozciągnięciu stopniowo. Narodziny dziecka wyzwalają też taką produkcję oksytocyny (zwanej hormonem miłości), że czę-ściowo osłabia ona odczucia bólowe związane z po-rodem. Tak natura przygotowuje matkę do kolej-nych porodów, które zwykle nie wywołują już ta-kich obaw jak pierwszy i przeważnie przebiegają spokojniej.

CZY MOŻNA ZŁAGODZIĆ BÓL?Jest kilka sposobów łagodzenia bólu porodowego, dzielimy je na farmakologiczne i niefarmakologiczne. Jedną z niefarmakologicz-nych form jest stymulacja prądem TENS. Jest to łagodne, przezskór-ne pobudzenie nerwów okolicy kręgosłupa krzyżowego. Impulsy ze stymulatora przekazywane są na zakończenia nerwowe w skórze za pomocą samoprzylepnych elektrod. Zasada działania urządzenia polega na zdominowaniu przewodnictwa nerwowego wrażeniami czuciowymi wywołanymi stymulacją w miejscu, gdzie włókna czu-ciowe nerwów przewodzą najszybciej impulsy bólowe. W ten spo-sób prąd TENS pozwala kontrolować i łagodzić odczuwanie bólu. Dla uzyskania najlepszych efektów przeciwbólowych stymulacja powinna być zastosowana od początku pojawienia się skurczów po-rodowych do 2–3 godzin po porodzie – wspomaga obkurczanie się macicy. Może mieć także zastosowanie w zmniejszaniu bólu związa-nego z obkurczaniem się macicy po cesarskim cięciu. Doświadczeni położnicy poświadczą skuteczność tego rodzaju znieczulenia u 80% rodzących kobiet. Ważne jest również to, że przez przeszło 30 lat do-świadczeń nie zbadano żadnych skutków ubocznych owego znie-czulenia, ani dla matki, ani dla dziecka. Niestety, nie jest to metoda ogólnie dostępna w naszych szpitalach. Aparat trzeba sobie samemu wypo-życzyć lub kupić i nauczyć się go obsługiwać.

Iwona Gogol mgr położnictwa

Zdaniem Eksperta

P H A R M A

REKLAMA

NOWA TECHNIKA SKRACANIA BÓLU PORODOWEGO

Główną obawą związaną z porodem jest ból – boi się go co druga przyszła mama. Naturalną i rekomendowaną przez specjalistów techniką skracania bólu podczas porodu jest unikalny na polskim rynku żel położniczy Natalis

dziecka. Z tego powodu wiele kobiet nie chce rodzic w sposób naturalny i decyduje się na cięcie cesarskie. A przecież poród siłami i drogami natury jest najbardziej korzystny zarówno dla dziecka, jak i dla matki.

Obecnie dla wszystkich przy-szłych mam, które boją się bólu porodowego i nacinania krocza, pojawiło się wreszcie światełko w tunelu. Jest to żel położniczy Natalis, rekomendowany przez Polskie Towarzystwo Położ-nych. Natalis został opracowa-ny w Szwajcarii, jest bezbarwny, bezzapachowy i zawiera jedynie naturalne składniki. Jego głównym zadaniem jest skrócenie drugiego, najbardziej bolesnego, okresu po-rodu.

Natalis tworzy bowiem warstwę poślizgową i tym samym zmniej-

żel położniczy natalis

sza tarcie płodu o ściany kanału rodnego, co z kolei minimalizuje ból i ryzyko uszkodzenie krocza. Dzięki temu drugi okres porodu trwa krócej i jest bardziej przyja-zny również dla dziecka. Natalis jest zalecany zarówno dla pier-woródek, jak i dla kobiet, który już wcześniej rodziły. Może być stoso-wany w czasie porodów w wodzie, porodów przedwczesnych oraz u kobiet, które w poprzedniej cią-ży przebyły cięcie cesarskie. Żel może być także wykorzystywany w sytuacjach szczególnych: do operacji wykonywanych w czasie porodu, jak również do ręcznego oddzielenia łożyska. Do tej pory nie stwierdzono działań niepożą-danych żelu. Poza tym, że Natalis zmniejsza ból w czasie porodu, dodatkowo wspomaga odbudo-wę flory bakteryjnej w pochwie po

porodzie oraz zmniejsza ryzyko powstania infekcji dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym.

Żel Natalis jest coraz bardziej doceniany przez młode matki i co-raz powszechniej stosowany. Jego użycie przynosi wiele korzyści za-równo dla matki, jak i dla dziecka, które w mniejszym stopniu jest narażone na uszkodzenia w czasie przeciskania się przez kanał rod-ny. Dla kobiety natomiast poród jest mniej bolesny, w łagodny spo-sób zmniejsza się ryzyko uszko-dzenia krocza.

Obecnie poród naturalny nie musi kojarzyć się z silnym bó-lem – może przebiegać znacznie szybciej i zdecydowanie bardziej komfortowo!

Żel położniczy Natalis dostępny jest w szkołach rodzenia, szpita-lach, gabinetach ginekologicznych oraz u dystrybutora. Stosuje go większość szpitali położniczych w Polsce. Więcej: www.natalispolska.pl

INFOLINIA 887 118 118ZAMÓWIENIA 887 119 119Dostępny w sieci ponad 1545 aptek współpracujących z www.DOZ.pl

Produkty posiadają rekomendacje Polskiego Towarzystwa Położnych, zgodne z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20.09.2012.Produkty posiadają status wyrobów medycznych klasa 2a.

Poród fizjologiczny większości kobiet kojarzy się z długo trwają-cym bólem związanym z przeci-skaniem się dziecka przez kanał rodny, jak również z powszechnie wykonywanym nacięciem krocza, które ma ułatwić przyjście na świat


Iwona Gogol mgr położnictwa

Poród naturalny bez bólu? Na ten temat zdania są podzielone. Część personelu medycznego to zwolennicy polityki na-turalnej, utrzymujący, że bardziej zdro-wo i bezpiecznie jak najmniej ingero-wać w doznania towarzyszące porodowi.

A część poleca całą gamę możliwości zniesienia bólu, uważając, że kobieta po-winna móc sama świado-mie decydować o sobie.

Z góry nie da się ocenić, która kobieta w jakim stopniu jest odporna na ból. Uważa się, że ból ma istotne znaczenie dla bezpiecznego przebycia po-rodu, ponieważ informuje kobietę o rozpoczynają-cych się kolejnych etapach akcji porodowej.

DożylnieNajbardziej znana jest droga dożylna. Tą drogą najczęściej podaje się Dolargan – narkotyk, który swoim działaniem blokuje odczuwanie bólu na poziomie mózgu. Lek ten może spowodować, że kobieta poczuje się lepiej, będzie odczuwała nagły przypływ sił, może nawet będzie w stanie zdrzem-nąć się między skurczami. Oczywiście jego stoso-wanie nie pozostaje bez negatywnego wpływu na kobietę, mogą to być m.in.: nudności, wymioty, zatrzymanie moczu, obniżenie ciśnienia tętnicze-go krwi, a także senność. Natomiast u noworodka może spowodować depresję oddechową, co stwa-rza konieczność podania odtrutki tuż po porodzie. Za taki rodzaj znieczulenia nie płaci się.

DokręgosłupowoKolejny, najbardziej rozpropagowany rodzaj znie-czulenia porodowego to znieczulenie dokręgosłu-powe. Anestezjolog umieszcza igłę w przestrze-ni między kręgami i podaje środek znieczulający. Nakłucie to jest odczuwane jako nacisk. Lek za-czyna działać po 10–15 minutach. Cewnik pozo-staje w kręgosłupie, by można było podawać ko-lejne dawki specyfiku. Znieczulenie jest bardzo skuteczne. Do wad należy zaliczyć unieruchomie-nie rodzącej podczas zakładania cewnika oraz sła-be odczuwanie parcia prowadzące do wydłużenia akcji porodowej. Częściej też taki poród kończy się cięciem cesarskim. Najczęstszym powikłaniem u kobiety jest spadek ciśnienia krwi, który można szybko opanować za pomocą leków i zmiany pozy-cji. I jeszcze jedna, nurtująca pewnie wiele kobiet kwestia – czy można podczas wprowadzania cew-nika uszkodzić rdzeń kręgowy? Nie, gdyż kończy się on o wiele wyżej niż miejsce wkłucia.

SPOSOBY

PORODOWYNA BÓL

FARMAKOLOGICZNE

20 DOBRA–MAMA.PL


Żel położniczyUłatwia przebiegSkraca czas trwania porodu

KosztyBezpłatne są środki przeciwbólowe podawa-ne dożylnie i domięśniowo. Za znieczulenie zewnątrzoponowe obecnie nie trzeba płacić w państwowych szpitalach. Warunkiem jest

stała obecność anestezjologa, a część szpita-li nie jest w stanie tego zapewnić pacjentce. W prywatnych szpitalach – dla pacjentek nie-ubezpieczonych – w zależności od indywidu-alnego cennika często koszt jest wliczony do

kosztu porodu prywatnego.

Droga oddechowaDrogą oddechową można podać podtlenek azotu zwany gazem rozweselającym. Gaz ten skutecznie zmniejsza ból i nie pozostawia po sobie skutków ubocznych ani u matki, ani u dziecka. Przy tej me-todzie rodząca sama dawkuje sobie znieczulenie, wdychane poprzez maskę. Ważne jest, aby wdy-chać mieszankę kilkanaście sekund przed spodzie-wanym skurczem, ponieważ jej działanie zaczyna się już po około 15 sekundach.

PCANowym, coraz częściej stosowanym sposobem po-dania leku jest PCA (Patient-controlled analgesia), czyli znieczulenie kontrolowane przez pacjentkę. Rodząca poprzez wkłucie do żyły ma podłączoną pompę, którą reguluje przyciskiem podającym ko-lejną dawkę. Aby uniknąć przedawkowania, pompy wyposażone są w blokady uniemożliwiające poda-nie za dużej ilości leku. Metoda jest wygodna, bez-pieczna i coraz częściej dostępna w szpitalach.

Znieczulenie nerwu sromowegoNastępuje poprzez ostrzyknięcie go środkiem znieczulającym. Stosuje się je podczas bolesnego rozwierania szyjki macicy (kiedy istnieją przeciw-wskazania do innych znieczuleń), do znieczulenia pochwy, gdy zachodzi konieczność użycia klesz-czy podczas porodu oraz podczas szycia krocza. Znieczulenie to nie znosi bólu pochodzącego ze skurczów macicy – są one przesyłane za pośred-nictwem innych nerwów. Nie powoduje też roz-luźnienia macicy. Skutkiem ubocznym mogą być zaburzenia rytmu serca u dziecka.

Żel położniczyŻel ten tworzy warstwę poślizgową na ścianach pochwy, dzięki czemu zmniejsza tarcie, chroniąc dno miednicy, pochwę i krocze. Skraca czas poro-du o około 30%. Nie zawiera żadnych ogólnie dzia-łających substancji i nie jest w ogóle wchłania-ny przez organizm. Kosztuje około 400 zł. Każdy może go kupić, bez recepty.

1żel położniczy

PHYTOpłyn do masażu krocza przed porodem

PHYTO HAżel dopochwowy do stosowania w okresie poporodowym

ZESTAWwszystkie 3 produkty w promocyjnej ceniegratis kalendarz ciązy

1 187 zł74zł

84 zł

345 zł

Nowa technika skracania bólu porodowego – żel położniczy Natalis Każda przyszła mama chciałaby, aby poród przebiegał bezpiecznie, bez komplikacji i aby nie towarzyszył mu ból. Można zrobić wiele, żeby ból porodowy zminimalizować.

Jako kompleksową koncepcję dla ułatwienia porodu naturalnego opracowano w Szwajcarii produkt nowej generacji – żel położniczy Natalis. Pomoc mamom potrzebna jest zwłaszcza w drugiej fazie porodu, gdy niemowlę przesuwa się przez kanał rodny. Ból jest wtedy bardzo intensywny. Wiąże się z silnymi skurczami i rozciąganiem się szyjki macicy. Żel położniczy Natalis tworzy warstwę poślizgową w kanale rodnym. Tym samym skraca drugi etap porodu, związanyz najbardziej intensywnym bólem. Dzięki tej technice łagodzenia bólu, poród naturalny jest bardziej przyjazny dla dziecka. Natomiast dla rodzącej dodatkowe korzyści to ochrona narządów rodnych.

Żel Natalis jest bezzapachowy, bezbarwny i zawiera wyłącznie składniki naturalne. Można go stosować w stanach po cesarskim cięciu, w przypadku porodów w wodzie czy porodu przedwczesnego.

Żel położniczy Natalis dostępny jest w szkołach rodzenia, szpitalach, gabinetach ginekologicz-nych, u dystrybutora, a także w 1455 aptekach DOZ oraz aptece internetowej: www.DOZ.pl

Więcej: www.NatalisPolska.pl

Produkty Natalis (TM) posiadają następujące certyfikaty i rekomendacje:

Certy�kat SwissMedic Rekomendacja Polskiego Towarzystwa Położnych Rekomendacja Szpitala Uniwersyteckiego w Bazylei Stosowany w większości szpitali w Polsce

Działanie żelu położniczego Natalis:

ułatwienie porodu naturalnego, skrócenie czasu porodu, zmniejszenie ryzyka urazów matki i dziecka, a tym samym ryzyka powstawania infekcji, wspomaganie odbudowy �ory bakteryjnej w pochwie, zmniejszenie ryzyka powstawania infekcji dzięki właściwościom antybakteryjnym.

TERAZ DLA CZYTEKNIKÓW 289 zł

NATALIS 1 żel położniczyWYRÓB MEDYCZNY klasa 2 awyłączny dystrybutor AVRIX PHARMAWarszawa 00-078, Plac Piłsudskiego 3

1żel położniczy

PHYTOpłyn do masażu krocza przed porodem

PHYTO HAżel dopochwowy do stosowania w okresie poporodowym

ZESTAWwszystkie 3 produkty w promocyjnej ceniegratis kalendarz ciązy

1 187 zł74zł

84 zł

345 zł

Nowa technika skracania bólu porodowego – żel położniczy Natalis Każda przyszła mama chciałaby, aby poród przebiegał bezpiecznie, bez komplikacji i aby nie towarzyszył mu ból. Można zrobić wiele, żeby ból porodowy zminimalizować.

Jako kompleksową koncepcję dla ułatwienia porodu naturalnego opracowano w Szwajcarii produkt nowej generacji – żel położniczy Natalis. Pomoc mamom potrzebna jest zwłaszcza w drugiej fazie porodu, gdy niemowlę przesuwa się przez kanał rodny. Ból jest wtedy bardzo intensywny. Wiąże się z silnymi skurczami i rozciąganiem się szyjki macicy. Żel położniczy Natalis tworzy warstwę poślizgową w kanale rodnym. Tym samym skraca drugi etap porodu, związanyz najbardziej intensywnym bólem. Dzięki tej technice łagodzenia bólu, poród naturalny jest bardziej przyjazny dla dziecka. Natomiast dla rodzącej dodatkowe korzyści to ochrona narządów rodnych.

Żel Natalis jest bezzapachowy, bezbarwny i zawiera wyłącznie składniki naturalne. Można go stosować w stanach po cesarskim cięciu, w przypadku porodów w wodzie czy porodu przedwczesnego.

Żel położniczy Natalis dostępny jest w szkołach rodzenia, szpitalach, gabinetach ginekologicz-nych, u dystrybutora, a także w 1455 aptekach DOZ oraz aptece internetowej: www.DOZ.pl

Więcej: www.NatalisPolska.pl

Produkty Natalis (TM) posiadają następujące certyfikaty i rekomendacje:

Certy�kat SwissMedic Rekomendacja Polskiego Towarzystwa Położnych Rekomendacja Szpitala Uniwersyteckiego w Bazylei Stosowany w większości szpitali w Polsce

Działanie żelu położniczego Natalis:

ułatwienie porodu naturalnego, skrócenie czasu porodu, zmniejszenie ryzyka urazów matki i dziecka, a tym samym ryzyka powstawania infekcji, wspomaganie odbudowy �ory bakteryjnej w pochwie, zmniejszenie ryzyka powstawania infekcji dzięki właściwościom antybakteryjnym.

TERAZ DLA CZYTEKNIKÓW 289 zł

NATALIS 1 żel położniczyWYRÓB MEDYCZNY klasa 2 awyłączny dystrybutor AVRIX PHARMAWarszawa 00-078, Plac Piłsudskiego 3

NATALIS 1 żel położniczy WYRÓB MEDYCZNY klasa 2 awyłączny dystrybutor AVRIX PHARMA Warszawa 00-078, Plac Piłsudskiego 3

Dostępne w sieci ponad 1545 aptek współpracujących z www.DOZ.pl

REKL

AMA

Narodziny dziecka to ogromna zmiana w życiu kobiety. Zmienia się jej ciało, do głosu dochodzą szalejące hormony i nieznane dotąd sygnały ze strony organizmu. Warto wiedzieć o sytuacjach i problemach, które mogą spotkać świeżo upieczoną mamę, by odpowiednio wcześnie na nie reagować i im zapobiegać. Pamiętaj, problemy takie jak baby blues, kłopoty laktacyjne czy nietrzymanie moczu po porodzie spotykają wiele młodych mam. Przy prawidłowym postępowaniu możesz skutecznie im zapobiegać lub minimalizować ich skutki!

To cię może

po porodzie

To nie tylko twój problem!Wysiłkowe nietrzymanie moczu to problem społecz-ny o bardzo dużym zasięgu, dotyczy bowiem pra-wie 30% kobiet. Co trzecia kobieta musi nosić pod-paski czy pieluchy! Nasilenie tego problemu jest bardzo różne, od niewielkiego popuszczania pod-czas kichania, zdarzającego się sporadycznie i nie-przeszkadzającego w normalnym funkcjonowaniu, po ciągły wyciek moczu, z towarzyszącym temu przykrym zapachem, który wymaga noszenia pam-persów i uniemożliwia normalne kontakty towa-rzyskie oraz pracę zawodową. Nic więc dziwnego, że kobiety niechętnie o tym rozmawiają, nawet ze swoim ginekologiem.

Skąd to się bierze?Jedną z głównych przyczyn jest uszkodzenie pod-czas porodu mięśni dna miednicy. Dlaczego tak się dzieje? Przede wszystkim dlatego, że nie dbamy o nasze mięśnie, a w szczególności o te, które za-mykając jamę brzuszną od dołu, dźwigają cały cię-żar trzewi – mięśnie dna miednicy. Bardzo rzad-ko zdajemy sobie sprawę z ich obecności. Przy le-niwym, siedzącym trybie życia ulegają one osła-bieniu. Jeśli dojdzie do tego poród dużego dziecka, przebiegający zbyt szybko, mogą zostać znacznie uszkodzone. Skutkuje to obniżeniem ścian pochwy i zmianą położenia pęcherza oraz cewki moczowej.

Ćwiczenia przede wszystkimNajprostszą formą poporodowej regeneracji mię-śni są ich ćwiczenia, czyli napinanie mięśni Kegla. Do przywrócenia ich właściwej funkcji potrzebne są ćwiczenia trwające wiele miesięcy. Polegają one na napinaniu przez kilka sekund mięśni otaczających pochwę, powtarzanym kilkakrotnie w ciągu dnia. Na początek skurcz powinien trwać ok. 5 sekund, a wystarczą cztery sesje po 4–5 skurczów dziennie. Później można zintensyfikować trening. Nie należy ćwiczyć, przerywając strumień moczu – jak można przeczytać w wielu poradnikach – gdyż może to do-prowadzić do poważnych zaburzeń mikcji.

Technologiczni pomocnicyW Polsce niezbyt powszechną metodą poprawy sta-nu dna miednicy jest elektrostymulacja za pomocą specjalnej elektrody dopochwowej i aparatu gene-rującego prąd TENS. Zastosowana bardzo wcześnie po porodzie pozwala uzyskać znakomite efekty, szczególnie gdy mięśnie są bardzo osłabione i nie można ich samodzielnie skurczyć. Podobny efekt można osiągnąć, zakładając do pochwy ciężarki o kształcie stożka, które kobieta nosi około 20 mi-nut dziennie. Aby zapobiec ich wypadaniu, mięśnie miednicy muszą pracować. Jeszcze innym rozwią-zaniem dostępnym na naszym rynku jest przyrząd, który pozwala ocenić, czy ćwicząca prawidłowo wy-konuje skurcz mięśni. Należy wiedzieć, że niewła-ściwie wykonywane ćwiczenia mogą przynieść nie-korzystny efekt.

WSTYDLIWY PROBLEM: NIETRZYMANIE MOCZUWitold Skręt lekarz ginekolog położnik, instruktor NPR. A

spotkać

22 DOBRA–MAMA.PL


Niedawno przyszedł na świat twój ukochany maluszek. Kiedy się urodził, byłaś wzruszona i szczęśliwa jak jeszcze nigdy w życiu. Mąż pęka z dumy, rodzina pospiesza z odwiedzinami, znajo-mi gratulują, wszyscy się cieszą i ty właściwie też się cieszysz. Jednak coraz częściej masz ochotę po prostu uciec.

Czas wątpliwościNie wiesz, gdzie podziało się twoje dawne życie. Jesteś na całodobowym dyżurze. Mało śpisz, bolą cię piersi, ciągle czujesz się zmęczona. Masz na-prawdę dość, gdy dziecko kolejny raz krzyczy, a ty nie rozumiesz, o co mu chodzi. Nie masz siły o siebie zadbać i właściwie przestajesz wierzyć, że ma to jakiś sens. Ogarnia cię wrażenie, że te-raz zawsze już będzie tak ciężko i przyprawia cię to o rozpacz. Jak można nie cieszyć się, że zosta-ło się matką? Dziecko jest przecież takie bezbron-ne i niewinne – zaczynasz więc czuć wyrzuty su-mienia. Przychodzi ci do głowy, że nie nadajesz się do tej roli. Trudny okres po porodzieCiało przeżywa burzę hormonalną, by dostosować się do potrzeb wynikających z karmienia dzidziu-sia i opieki nad nim, a do tego musi zregenerować się po porodzie. Nie mniejsze wyzwanie stoi przed psychiką kobiety. Zaczyna ona zupełnie inaczej postrzegać siebie, swoje obowiązki, niejednokrot-nie zmienia się też jej system wartości. Pojawia-ją się nowe oczekiwania i chęć sprostania im. To wszystko, w połączeniu z ogromnym zmęczeniem, niewyspaniem, a także stresem związanym z pra-gnieniem podołania nowej roli, składa się na prze-życia smutku poporodowego.

Emocjonalna huśtawkaSmutek, złość, poczucie winy, rozczarowanie, czarne myśli na temat przyszłości i siebie jako matki, zmienność nastrojów, płaczliwość, zniecier-pliwienie, poczucie dezorientacji, a nawet proble-my z zasypianiem i brak apetytu należą do natu-ralnego „emocjonalnego tsunami”, jakie przeży-wają początkujące matki. Baby blues pojawia się zwykle w ciągu kilku dób lub w pierwszych tygo-dniach po porodzie i trwa od paru dni do kilku ty-godni. Świadomość, że takie odczucia są wpisane w ten czas i nie wynikają z żadnych stałych cech kobiety, może bardzo pomóc. Młoda mama wyma-

BABY BLUES, CZYLI GDY DOPADA CIĘ SMUTEK POPORODOWY

Katarzyna Wozinska psycholog, trenerka, założycielka Centrum Rozwoju i Wsparcia Psychologicz-nego „Słowo – psychologia z duszą” w Poznaniu, www.centrumslowo.pl

ga w tym okresie wsparcia, odciążenia, dodania jej otuchy. To po prostu minie. Ważne, by nie zaprze-czać jej odczuciom i nie próbować przekonywać, że nie mają żadnego sensu – to jeszcze jeden po-wód, dla którego czuje się gorzej.

Nie idealizuj macierzyństwa!Jednym z powodów pojawienia się zaburzeń na-stroju u mamy jest stawianie sobie bardzo wyso-kich wymagań, próby łączenia wielu ról, a także rozbieżność między wyidealizowanym obrazem macierzyństwa a przeżywanymi trudnościami.

CEBA BABY

GDY ZAPALA SIĘ CZERWONA LAMPKAW przypadku 10-15% kobiet objawy baby blues mogą nie tylko nie ustą-pić samoistnie, ale wręcz się pogłębić, dając objawy depresji poporodo-wej. Mama traci chęć do życia. Staje się zobojętniała wobec swoich za-interesowań, świata, a co najbardziej niebezpieczne – również wobec dziecka. Mogą pojawiać się powracające myśli, by zrobić sobie lub dziec-ku coś złego. Kobieta doświadcza napadów paniki, poczucia beznadziej-ności, głębokiego smutku. Co ważne, depresja może się pojawić rów-nież kilka miesięcy po porodzie. Młoda mama potrzebuje w tej sytuacji wsparcia specjalisty, ograniczenia stresów i nierzadko farmakoterapii.

23

NAWAŁ POKARMUTo okres fizjologicznej nadprodukcji mleka. Pojawia się on naj-częściej w 3–4 dobie po porodzie fizjologicznym lub 4–6 dobie po cięciu cesarskim. Najczęstsze objawy: piersi są przepełnio-ne mlekiem, ciężkie, ciepłe, ale nie bolesne. Temperatura ciała matki jest prawidłowa.

Jak sobie poradzić?1. Przystawiaj dziecko do piersi, gdy jest głodne, ale i wtedy, gdy się przepełniają, pamiętaj o prawidłowej technice kar-mienia i właściwej pielęgnacji brodawek piersiowych.

2. Przed karmieniem możesz odciągnąć nieco pokarmu, aby zmiękczyć otoczkę i ułatwić maluchowi uchwycenie brodawki.

3. Ważne jest karmienie w pozycji spod pachy, która poma-ga w opróżnieniu często przepełniających się bocznych czę-ści piersi.

4. Po karmieniu połóż na obie piersi zimny kompres, np. ze zmoczonych w zimnej wodzie pieluszek tetrowych.

5. Jeśli przystawiasz dziecko często, a piersi nadal są prze-pełnione, warto odciągnąć nieco pokarmu, aby poczuć ulgę.

STAN ZAPALNY PIERSIMoże być następstwem przeciągającego się obrzęku i zastoju. Najczęstsze objawy: zwykle jedna pierś jest zaczerwieniona, gorąca i bolesna. Szybko narasta gorączka, nawet do 400C, po-jawia się złe samopoczucie, podobnie jak przy grypie.

Jak sobie poradzić?1. Nie zaprzestawaj karmić!

2. Karm częściej z chorej piersi, zmieniaj pozycję podczas jednego karmienia, aby jak najlepiej opróżnić pierś. Ważny jest dobry wypływ pokarmu (patrz na zalecenia przy zastoju pokarmu) i właściwa pielęgnacja brodawek piersiowych, czę-sto wówczas uszkodzonych.

3. Niezbędne może się okazać leczenie antybiotykowe. Przy braku poprawy w ciągu 24 godzin szukaj pomocy w poradni laktacyjnej, u lekarza rodzinnego lub położnej.

4. Stosuj okłady z zimnych, zmiażdżonych liści kapusty.

5. Warto położyć się do łóżka.

6. Weź leki obniżające gorączkę, np. paracetamol.

Kłopoty z karmieniemKarmienie piersią to przyjemność, satysfakcja, do-pełnienie kobiecości i macierzyństwa, ale i sztu-ka, umiejętność, której kobieta XXI wieku musi się uczyć. Musisz wiedzieć, że większość matek, szczególnie tych, które rodziły po raz pierwszy, ma w pierwszych dniach po porodzie problemy z lak-tacją, właściwym przystawieniem dziecka do pier-si, często są one zagubione i niepewne. Pierwsze

Bożena Florczyk pediatra neonatolog, Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny, Ordynator Oddziału Noworodków i Wcześniaków z Pododdziałem Patologii Noworodka i OION Szpitala Wojewódzkiego w Łomży. Prowadzi bezpłatną szkołę rodze-nia przy Szpitalu Wojewódzkim w Łomży.

PROBLEMY Z KARMIENIEM. JAK JE POKONAĆ?

OBRZĘK PIERSIMoże być konsekwencją nieprawidłowego postępowania przy nawale pokarmu. Najczęstsze objawy: piersi są twarde, zaczer-wienione, błyszczące i bolesne. Temperatura ciała może być podwyższona. Pogarsza się samopoczucie matki.

Jak sobie poradzić?1. Działaj szybko! Przystawiaj dziecko do piersi bardzo czę-sto, ze zmianą ułożenia, pamiętaj o pozycji spod pachy.

2. Jeśli dziecko nie jest w stanie opróżnić piersi, poratuj się laktatorem.

3. Po karmieniu zastosuj na 10–20 minut zimny okład, stosu-jąc np. gotowe kompresy żelowe przykładane na pierś przez pieluszkę lub ściereczkę.

4. Przy dużej bolesności piersi pomocne są leki przeciwbólo-we, np. paracetamol dostępny w aptece bez recepty (1 tablet-ka 0,5 g co 6–8 godzin).

5. Jeśli powyższe działanie nie przynosi zadowalającego efek-tu, szukaj pomocy u położnej lub konsultanta laktacyjnego.

ZASTÓJ POKARMUMoże do niego dojść, jeśli szybko nie opanujesz obrzęku pier-si. Najczęstsze objawy: pierś w określonym miejscu jest twarda i bolesna, towarzyszy temu gorszy wypływ mleka lub brak wy-pływu pokarmu z przepełnionych piersi.

Jak sobie poradzić?1. W razie zastoju nie wolno przerywać karmienia! Trzeba je zaczynać z piersi, w której jest zastój. Z niej trzeba też kar-mić częściej.

2. Możesz stosować zalecenia pomocne przy nawale pokar-mu lub obrzęku piersi.

3. Ważny jest spokój i odpoczynek. Obowiązki domowe mogą poczekać! Spróbuj się zrelaksować.

4. Przed karmieniem warto wziąć relaksującą kąpiel lub cie-pły, odprężający prysznic.

5. Dziecko powinno być przystawione do piersi tak, aby jego żuchwa była skierowana w stronę zastoju.

6. Pamiętaj o lekach przeciwbólowych.

dni po porodzie to wzajemne poznawanie się mat-ki i dziecka. To czas na doskonalenie przystawiania maluszka do piersi i opanowanie przez niego trudnej sztuki koordynacji ssania, oddychania i połykania.

24 DOBRA–MAMA.PL


przyda

Rosnący ciążowy brzuszek może sprawić, że pojawią się na nim nie-estetyczne rozstępy, szpecące two-je ciało. Jeszcze w czasie ciąży sto-

suj więc dobre preparaty przeciw roz-stępom, których warto używać rów-nież po porodzie. Nawilżają skórę i pomogą jej wrócić do formy

sprzed 9 miesięcy.

Rozstępy

PHOT

OGE

NIC

A1. Specjalistyczny preparat do pielęgnacji biustu PERFECTA Mama,

25 zł/100 ml, DAX COSMETICS, www.kosmetykiperfecta.pl,2. Bustfirm™ Ujędrniający krem do pielęgnacji biustu,

46,50 zł, PHARMACERIS M, www.pharmaceris.com,3. Piling do Biustu i Dekoltu z Bambusem,

75 zł, AROMEDA, www.patandrub.pl

To ci się

po porodzie

1.2.

3.

1. Regenerujący balsam do ciała z olejem arganowym Argan Care, 13 zł/300 ml, DELIA COSMETICS, www.delia.pl,

2. The Reparative Body Lotion, 450 zł/200 ml, LA MER, www.cremedelamer.com,

3. Skuteczny balsam ujędrniający do ciała ANTYCELLULIT, ok. 18 zł/200 ml, BIELENDA, www.bielenda.pl

1. Krem przeciw rozstępom dla kobiet w ciąży, ok. 117 zł/150 ml, ELANCYL, www.elancyl.pl,2. Olej arganowy organiczny, 59 zł/100 ml, STARA MYDLARNIA, www.staramydlarnia.pl,3. Mamamil krem zapobiegający rozstępom dla kobiet w ciąży, ok. 32 zł/150 ml, MIRALEX, www.mamamil.pl,4. Koncentrat na rozstępy YAM, 230 zł/30 ml, RVB, www.rvbpolonia.pl

2. 3.

Podczas 9 miesięcy ciąży, a także w czasie karmienia, w piersiach

zachodzą zmiany, które mogą mieć wpływ na ich późniejszy wygląd.

Warto zatem dbać o nie za pomocą kosmetyków, by nie straciły swej jędrności i piękna. Jeśli karmisz piersią, nie smaruj brodawek,

by maluch nie miał kon-taktu z preparatem!

Biust

1.

Po porodzie twoja skóra potrzebu-je regeneracji. Masaże, ujędrnianie, kuracje antycellulitowe z pewnością jej w tym pomogą, szczególnie w tak newralgicznych punktach jak poślad-

ki czy uda. Pamiętaj jednak, by podczas okresu laktacji używać kosmetyków dla mam kar-

miących!

Uda i pośladki

4.

2. 3.

1.

26 DOBRA–MAMA.PL


To ci się przydapo porodzie

Wygodna i dobrze dobrana bielizna zaprojektowana specjal-nie na okres laktacji to podstawa wygodnego karmienia. Pozwoli nie tylko na swobodne, szybkie przy-stawienie do piersi spragnionego maluszka, ale zapewni też komfort mamie. Wybieraj więc staniki, piżamki, bluzeczki z łatwym

dostępem do piersi.

Bielizna

Biustonosz do karmienia Anita Maternity model 5034, figi model 1434

Szerokie ramiączka są idealne dla dużego biustu, a miękka i oddychająca mikrofaza jest wyjątkowo delikatna dla Twojej skóry. Szeroko otwierane mi-

seczki, dają wyjątkowy komfort podczas karmienia. biustonosz: 179 zł, figi: 59 zł

ANITA, www.maternity.com.pl

Biustonosz do karmienia Anita

Biustonosz do karmienia z lekko usztywnianymi mi-

seczkami 5046 oraz figi 1446.189 zł (biustonosz) i 65 zł

(figi) ANITA MATERNITY www.anita-maternity.pl

Koszulka dla mam karmiącychMa niezbędne, funkcjonalne detale: odpinane miseczki i regulowane szelki. Wykonana jest z przyjaznej dla skóry i delikatnej wiskozy. Komfortowa, zapewnia swobodę ruchu.95 zł, NATURANA, www.naturana.pl

Laktator to sprzymierzeniec każdej karmiącej mamy. Jest nie-zastąpiony nie tylko w sytuacjach,

kiedy musisz wyjść na dłużej z domu i odciągnąć pokarm dla maluszka.

Może okazać się niezwykle pomocny również w przypadku problemów z nawałem pokarmu, zastojem

czy obrzękiem piersi.

Pomocnik niezastąpiony

Laktator Elektrycznyz serii Closer to Nature

299 zł, TOMMEE TIPPEE, www.akpolbaby.pl

Elektryczny odcią-gacz pokarmu NUK e-MOTION 2.0325 zł, NUKwww.babyland.com.pl

Laktator elektroniczny Prolactis

439 zł, LOVI, www.lovi.pl

Butelki na pokarm 29 zł, AMEDA

www.ameda.pl

podczas karmienia piersią

28 DOBRA–MAMA.PL


Poduszka do karmienia SUPER MAMI

Ułatwia prawidłowe ułożenie dziecka podczas karmienia, odciąża kręgo-

słup mamy. Wykonana z najwyższej jakości materiałów: bawełniana lub flanelowa poszewka, antyalergiczne

wypełnienie (włókna silikonowe).79 zł (w tym koszty przesyłki)

SUPER MAMI www.supermami.pl

Fasolka MotherhoodPoduszka ułatwiająca karmienie pier-sią. Ergonomiczny kształt gwarantuje dziecku maksymalną wygodę, jed-nocześnie odciąża plecy matki oraz redukuje napięcie szyi i karku. 69 zł, MOTHERHOODwww.motherhood.pl

LINODERM mama krem do pielęgnacji brodawek sutkowych12 zł, PF „ZIOŁOLEK”www.ziololek.pl

Wielorazowewkładki laktacyjne

45 zł, MEDELAwww.medela.pl

Jeśli zamierzasz karmić piersią, z pewnością przydadzą ci się

wkładki laktacyjne i preparaty prze-znaczone specjalnie do pielęgnacji brodawek sutkowych. Nie tylko pomogą złagodzić mogące wystąpić podrażnienia, ale

zapewnią ci higienę i komfort.

W trosceo piersi

Etui na wkładkilaktacyjne

43 zł, KUSHIES www.mamagama.pl

Srebrne nakładki na brodawki piersiowe Silverette220 zł, SILVERETTEwww.babymama.pl

Poduszka do karmienia bliźniąt

Umożliwia karmienie jednoczesne. Stabilna gąbkowa podstawa, po-

większony rozmiar, rant dookoła za-pobiegający zsunięciu się dziec-

ka, oparcie na plecy – poduszka nie przesuwa się i nie opada.315 zł, MY BREST FRIEND,

www.dwiekrople.pl

Fundusze Europejskie - dla rozwoju Innowacyjnej gospodarki. Dotacje na innowacje. Inwestujemy w waszą przyszłość.

dobramama-100_270-krzywe.indd 1 8/9/13 2:49 PM

REKL

AMA

Kupujemydo karmienia

biustonosz

Prawidłowo dobrany obwód pod biustem. To od niego zależy, czy piersi będą odpowiednio podtrzymywane. Pas pod biustem musi znajdo-wać się na tej samej wysokości z przodu i z tyłu, nie powinien się przemieszczać. Tył biustonosza nie może absolutnie podnosić się na łopatki – świadczy to o źle dobranym obwodzie. Biustonosz w obwo-dzie musi być nawet dość ciasny, ponieważ po porodzie zgubimy parę centymetrów. Wielkość i kształt miseczki. Piersi powinny wypełniać całe miseczki biustonosza – być zakryte i obejmowane przez stanik. Za małe miseczki będą uciskać piersi, co może wywoływać stany zapalne. Za duże miseczki nie będą z kolei dobrze trzyma-ły biustu. Trzeba jednak uwzględnić fakt, że po po-rodzie piersi się powiększą i musi być jeszcze odro-binę miejsca na wkładki laktacyjne. Możemy za-tem wybrać biustonosz z miseczką o jeden rozmiar większą. Prawidłowy dobór i regulacja ramiączek biustonosza są ściśle związane z obwodem. Ra-miączka nie mogą przejmować zbyt dużego ciężaru i wrzynać się w ramiona. Ich zadaniem jest lekkie podniesienie piersi. Powinny być nieznacznie na-pięte i ułożone równolegle względem siebie. Szelki powinny być regulowane z przodu, by po karmieniu można było łatwo podciągnąć mniejszą pierś, którą karmiliśmy, a poluzować przy większej piersi. Od-powiedni komfort zapewnią biustonosze z szeroki-mi, podszytymi szelkami lub wygodne w użyciu podkładki silikonowe. Przy biustonoszu do karmienia należy zwrócić szczególną uwagę na łatwość od-pinania i zapinania miseczek. Powinno to dać się zrobić jednym ruchem ręki.

Jeśli wybieramy biustonosz z fiszbina-mi, to korzystajmy z niego tylko podczas dnia i raczej w późniejszym okresie karmienia. Na noc zakładajmy wygodny stanik soft bez fisz-binów. Pamiętajmy, że fiszbiny muszą okalać piersi, nie mogą odstawać, uciskać ani wbijać się w skórę i powinny przylegać gładko do ciała. Rozstaw miseczek powinien być dostoso-wany do naturalnej odległości piersi od siebie. Tkanina, z której wykonany jest biusto-nosz, powinna być delikatna, oddychająca, najle-piej w 100% z bawełny lub z dużą jej zawartością – oczywiście najwyższej jakości.W okresie ciąży, jak i karmienia nie możemy po-przestać na zakupie tylko jednego biustonosza.

W czasie ciąży i laktacji rozmiar piersi ulega zmianom. Warto na-dążać za nimi, aby uniknąć wielu po-tencjalnych pro-blemów, takich jak: deformacja biustu, zwiotcze-nie, rozstępy, obni-żenie biustu, a także bóle kręgosłupa.

Alina Kwiatkowska www.naturana.pl

Wybór odpowiedniej bielizny mającej nam służyć po porodzie z pewnością nie nale-ży do najłatwiejszych, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę wielkość rynkowej oferty: różnorodne modele, kolory, fasony. Czym więc kierować się podczas zakupów?

30 DOBRA–MAMA.PL


Art. 5666Biustonosz

usztywnianybez fiszbin

Miseczki B-E 75-95Kolory:

895 (be¿owy)400 (czarny)

NOWORODEKpod lupą

Pierwsze chwile na świeciePoród jest przejściem do nowego, nieznanego świata. Od chwili przecięcia pępowiny noworodek musi radzić sobie sam. Jeśli tuż po porodzie osuszo-ny maluch jest położony na brzuchu mamy, tulony w jej ramionach i ogrzewany jej ciepłem, a potem przystawiony do piersi, jest mu znacznie łatwiej. Je-śli obok mamy jest ojciec dziecka, szybciej stają się zwartą rodziną. Po zakończeniu pierwszego karmie-nia dziecko jest ważone, mierzona jest długość jego ciała, obwód głowy i klatki piersiowej. Noworodek otrzymuje też witaminę K.

Pobyt na oddziale noworodkówW tym czasie dziecko jest pierwszy raz szczepione przeciwko gruźlicy i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, wykonywane jest także badanie przesiewo-we słuchu. Po 48 godzinach od porodu na specjalną bibułę pobierana jest krew, aby w laboratorium sprawdzić, czy nie ma choroby metabolicznej, takiej jak fenyloketonuria, hypotyreoza czy mukowiscy-doza. Parametry masy ciała i obwód głowy można nanieść na siatkę centylową (drukowaną na końcu

Za każdy z tych parametrów noworodek może otrzymać od 0 do 2 punktów. Maluszek urodzony w stanie dobrym otrzymuje 8-10 pkt,w średnim 4-7 pkt, a w ciężkim 0-3 pkt.

- czynności serca,- oddechu,- reakcji na bodźce,

Do oceny tej w 1, 3, 5 i 10 minucie życia stosuje się skalę dr Virginii Apgar. Jest to punktowa oce-na pięciu parametrów:

OCENA STANU FIZYCZNEGO NOWORODKA

- napięcia mięśniowego,- koloru skóry.

Twoje dziecko przez ostatnie 9 miesięcy rosło i rozwijało się bez-piecznie w brzuszku. Niedługo jednak rozpocznie samodzielne życie. Aby wie-dzieć, czy jest do tego przygotowane, po urodzeniu noworodek przechodzi szereg niezbędnych badań.

WWW.RACHWALSKA.COM

każdej książeczki zdrowia dziecka). Uwzględnia ona różnice płci i wiek metrykalny. Jeśli punkt przecię-cia mieści się w przedziale 97–5 centyla, sprawdza-ne parametry są w szerokim zakresie normy.

Ocena stanu emocjonalnego dzieckaWykonuje się ją w ciągu dwóch pierwszych miesię-cy życia dziecka. Do tej oceny stosuje się skalę dr. Berry’ego Brazeltona. W ciągu 30 minut obserwacji dziecka ocenia się jego zachowanie w czasie snu i czuwania. Wynik badania może być dla rodzi-ców ważnym źródłem wiedzy o mocnych i słabych stronach dziecka, dostarcza wiele informacji o jego sposobach komunikowania się z otoczeniem.

Okres noworodkowyRozpoczyna się on w momencie przyjścia na świat, a kończy u noworodków donoszonych po około 4 tygodniach życia. U wcześniaków trwa znacz-nie dłużej, jest zależny od stopnia ich dojrzałości w momencie porodu.Jest to czas trudny dla dziecka, ponieważ musi nauczyć się ono sprawnego, samodzielnego oddy-chania, ustabilizować temperaturę ciała i zmienione po urodzeniu krążenie krwi. Musi opanować ssa-nie piersi i właściwe trawienie, a wątroba i nerki powinny sprawnie metabolizować i wydalać zbędne produkty przemiany materii. W tym czasie z regu-ły odpada suchy, prawidłowo pielęgnowany (wodą z mydłem i osuszany) kikut pępowinowy, kończy się fizjologiczna żółtaczka, nabierają rozpędu przyro-sty masy ciała. Skóra staje się bardziej dojrzała i nie reaguje już rumieniem na każdy bodziec. Jest to czas trudny także dla rodziców, którzy poznają dziecko i reorganizują swoje życie.

Bożena Florczyk pediatra neonatolog, Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny, Ordynator Oddziału Noworodków i Wcześniaków z Pododdziałem Patologii Noworodka i OION Szpitala Wojewódzkiego w Łomży. Prowadzi bezpłatną szkołę rodze-nia przy Szpitalu Wojewódzkim w Łomży.

32 DOBRA–MAMA.PL


MATERACE DLA NIEMOWLĄTDZIECI STARSZYCH

DOROSŁYCH

DO MATERACY Z SERII BABY, KRZYŚ, DUOACTIVIA, CELEBRITIES I DRIVE

KOCYK MILUSIE GRATIS!!!

www.heveamaterace.pl

www.materacedladzieci.pl

PYTAJW

DOBRYCHSKLEPACH

Moje dziecko

Kolka jelitowaDefiniowana jest jako napadowy, intensywny płacz występujący zazwyczaj o tej samej porze dnia, często w godzinach popo-łudniowych lub wieczornych. Towarzyszy mu często podkur-czanie nóg i oddawanie gazów. Poza tym dziecko jest zupeł-nie zdrowe. Objawy kolki zazwy-czaj pojawiają się w 2-4 tygo-dniu życia i trwają do 4-6 mie-siąca. Z powodu kolki cierpi od 5 do 25% niemowląt.Kolka częściej występuje u chłopców i dzieci pierworod-

Wg tzw. reguły trzech kolka trwa bezustannie przez minimum 3 godziny,

pojawia się co najmniej 3 razy w tygodniu przez 3 tygodnie.

ma kolkę

Bożena Florczyk pediatra neonatolog, Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny, Ordynator Oddziału Noworodków i Wcześniaków z Pododdziałem Patologii Noworodka i OION Szpitala Wojewódzkiego w Łomży. Prowadzi bezpłatną szkołę rodzenia przy Szpitalu Wojewódzkim w Łomży.

Co mam robić?! Dlaczego ono ciągle płacze? Przecież jest najedzone i przewinięte! A może ma kolkę?


nych, a także dzieci urodzonych przedwcześnie. Przyczyny kolki nie są do końca poznane. Uważa się, że może być spowodowana bólami brzuszka, które są wy-nikiem gromadzenia się gazów

w przewodzie pokarmowym lub nadmierną wrażliwością niedoj-rzałego układu nerwowego nie-mowlęcia. W związku z tym nie ma w pełni skutecznych sposo-bów leczenia kolki jelitowej.

38 DOBRA–MAMA.PL


Przy wątpliwościach (płaczu innym niż zwykle) - zgłoś się do swojego pediatry lub lekarza rodzinnego.

Pamiętaj, że kolka w miarę dojrzewania dziecka stopniowo ustępuje.Nie pozostawia żadnych niekorzystnych następstw, a więc głowa do góry!

JAK RADZIĆ SOBIE Z KOLKĄ?

1Warto zadbać o swój własny dobry komfort psychiczny. Ważna jest pomoc i wsparcie

najbliższych.

2Prawidłowo przystawiać dziec-ko do piersi, a po nakarmieniu dbać o odbicie.

3 Wypracować swoje własne sposoby wyciszania, takie jak przytulanie, kołysanie, huśta-

nie, monotonny śpiew (lub bardziej szemranie), ciepły kompres na brzu-szek lub ścisłe zawijanie. W Polsce od niedawna dostępne są w sprzedaży tzw. otulaczki. Czasem dziecko wy-

raźnie się uspokaja przy dźwięku su-szarki lub odkurzacza, a inni rodzice wykorzystują do tego jazdę samo-chodem.

4 Ulgę może przynieść uspo-kajający masaż niemowlęcia połączony z eliminacją gazów

z przewodu pokarmowego lub koją-ca, wieczorna kąpiel.

5 Pamiętaj o codziennym spa-cerze z dzieckiem.

6 Zwróć uwagę na swój jadło-spis - pamiętaj o eliminacji pokarmów ciężkostrawnych

i alergizujących. Nie pij mocnej herbaty. Zrezygnuj z kawy. Nie pal papierosów i nie pozwalaj nikomu palić w otoczeniu dziecka.

72-3 razy na dobę możesz po-dać dziecku wodę koperko-wą albo krople koperkowe

dostępne w aptece bez recepty. Na rynku są też dostępne preparaty farmakologiczne o działaniu wiatro-pędnym.

8Niejednokrotnie trzeba połą-czyć wszystkie sposoby po-stępowania podane powyżej.

REKLAMA

Poród i w końcu upragniony powrót do domu. Radość i… strach? Zaczynają pojawiać się wątpliwości – czy na pewno poradzę sobie z tak kruchą istotą? Pamiętaj, że jesteś dla swojej pociechy najlepszym opiekunem i choć na początku pewne rzeczy mogą być wykonywane niepewnie, to maluch i tak wybaczy ci twoje niedociągnięcia, a z czasem i wraz z nieustannym treningiem urośniesz do rangi mistrza!Anna Plaskota położna, Szkoła Rodzenia „Aktywni Rodzice”, www.orto-optymist.pl

Odwagi!

Przede wszystkim nie bój się pielęgnacji swojego dziecka. Choć wydaje ci się, że jest tak drobne, a twoje ręce jeszcze trzęsące – pamiętaj – nie zrobisz mu krzywdy. Ono potrzebuje twojej bliskości, ciepła, bicia ser-ca. Noś, przytulaj i dotykaj jak najczęściej. Wbrew wszystkim „rozpuszczalskim” teoriom dotyczącym noszenia dzieci, reagowania na ich płacz powinnaś właśnie tak postępować. Noworodek jest istotą bezbronną, ma tylko ciebie, a wie o twoim istnieniu tylko wte-dy, kiedy cię czuje. Na początku nie wie, że głos, który woła do niego, to jego ukochana mama. Z czasem się tego nauczy. Bądź więc na wyciągnięcie ręki, ale pamiętaj, że oprócz bycia matką jesteś również kobietą. Znajdź czas dla siebie, poproś, aby bliscy pomogli ci w opiece nad dzieckiem. I nie miej wyrzutów sumienia, że jesteś złą matką, bo potrzebu-jesz odpocząć, wyjść na zakupy – szczęśliwa mama to szczęśliwe dziecko!

W razie wszelkich wątpliwości dotyczą-cych pielęgnacji noworodka skontaktuj się ze swoją położną środowiskową, która chętnie pomoże ci w pierwszych tygodniach życia dziecka tak, abyś stała się ekspertem. WWW.BEATAWOJTCZAK.PL

40 DOBRA–MAMA.PL


Najwięcej problemów świeżo upieczonym rodzicom dostarcza pielęgnacja malucha. Pielęgnacja kikuta pępowinowego okaże się pestką, jeśli poznasz kilka faktów. Przede wszystkim musisz wiedzieć, że pępowina nie ma włókien nerwowych odpowiedzial-nych za odczuwanie bólu. Wszelkie zabiegi przy kikucie nie są więc bolesne dla twojego dziecka. Obecnie zalecana jest tzw. sucha pielęgnacja, która polega na myciu kikuta pępowinowego mydłem, a następnie dokład-nym osuszaniu go. Kikut powinien zazwyczaj odpaść do 2 tygodni od urodzenia, jednak czasem proces ten może trwać nieco dłu-żej. Powinnaś zgłosić się do lekarza, jeśli zauważysz, że z kikuta wydobywa się krew, ropa lub brzydki zapach. Mogą one świad-czyć o zakażeniu. Zwróć uwagę również na to czy występuje zaczerwienienie wokół, obrzęk lub znacznie cieplejsza skóra. W porę wykryta infekcja nie jest niebezpieczna. Pamiętaj również o tym, aby kikut nie był przykrywany pieluszką – możesz ją podwi-nąć lub wyciąć otwór. Stały dostęp powietrza jest najlepszym lekarstwem wspomagają-cym szybsze gojenie, dotyczy to również wietrzenia pośladków noworodka. Zalecana jest profilaktyczna „kąpiel powietrzna”, czyli półgodzinne leżenie z gołą pupą. Można wtedy położyć dziecko na brzuszku i zostawić jedynie odkryte pośladki. Dodatkowo częsta zmiana pieluszek, smarowanie kremem bądź maścią pozwoli uchronić skórę pośladków od odparzenia.

Zadbaj o pępek i pośladki!

Bellbino to wyjątkowa marka eleganckich ubranek niemowlęcych oraz stylowego wyposażenia pokoju dziecka. Proponujemy Państwu linię pięknych i oryginalnych produktów, łączących klasyczny design z nowoczesno-ścią na najwyższym poziomie.Nasz internetowy butik Bellbino to idealne miejsce dla wszystkich ceniących prostotę formy połączoną z nutką romantyzmu i nostalgii do trendów z dawnych lat.

„Otoczmy dzieci pięknem, ono nie jest na chwile,

nasze ubranka i akcesoria staną się częścią

wspomnień i klimatu dzieciństwa...”

www.Bellbino.pl

REKL

AMA

REKL

AMA

Pamiętaj, aby wszystkie ubrania, również nowe, wyprać wcześniej. Używaj do tego proszku do prania przeznaczonego dla nowo-rodków. W Polsce matki mają często ten-dencję do przegrzewania dzieci. Nie zakładaj na dziecko zbyt wielu warstw ubrań. To, że dziecko ma chłodne stopy lub ręce, nie zna-czy wcale, że marznie. Ciepłotę sprawdzaj na karku dziecka.

Ubieramy malucha

Noworodek może spać do 20 godzin na dobę. Nie rozróżnia on jeszcze, kiedy jest noc, a kiedy dzień. Może więc być często aktyw-niejszy w nocy niż w dzień. Mimo wielu godzin snu pamiętaj, aby karmić noworodka co 2-4 godziny, w zależności od potrzeb dziecka. Za-leca się karmienie na żądanie, co oznacza, że kiedy dziecko sygnalizuje nam głód – najczę-ściej płaczem – powinniśmy dostarczyć mu

Menu dzidziusia

Butelkowe abecadło

Pierwsza kąpiel dziecka najczęściej odbywa się w szpitalu pod okiem położnej. Po powrocie do domu może pomóc ci w tym położna środowiskowa. Dzieci zazwyczaj uspokajają się w wodzie, gdyż do tej pory przebywały w takim właśnie środowisku. Jeśli jednak twój maluch reaguje na wodę płaczem, to prawdopodobnie boi się otwartej przestrzeni. Możesz ułatwić mu oswojenie się z wodą, owijając go przed zanurzeniem pieluszką tetrową. Do pielęgnacji używaj kosmetyków przeznaczo-nych specjalnie dla dzieci – są delikatne i raczej nie powodują uczuleń. Przed kąpielą przygotuj wszystkie potrzebne rzeczy – ręcznik, pieluszkę, krem bądź oliwkę, ubranko, a także przybory do toalety twarzy. Najlepiej, aby kąpiel odbywała się w miarę możliwości o stałej porze, pomiędzy kar-mieniami. Dziecko zdąży wtedy już przetrawić pokarm, a jeszcze nie będzie głodne.

Pierwsza kąpiel i pielęgnacja

Obecnie kąpieli noworodka nie trzeba wykonywać codziennie, wystarczy 2-3 razy w tygodniu, chyba, że właśnie trwają upały.

Jeśli z różnych przyczyn nie możesz karmić swojego dziecka piersią – przestrzegaj pod-stawowych zasad podczas karmienia butelką. Przede wszystkim wyparzaj lub sterylizuj butelkę wraz ze smoczkiem przed każdym napełnieniem mieszanką. Przygotowuj je na bazie wody przeznaczonej dla dzieci. Zago-tuj, a następnie ostudź, gdyż zbyt gorąca woda zabija wartości odżywcze. Wsyp mie-szankę w ilości podanej przez producenta na opakowaniu i dokładnie wymieszaj, potrząsa-jąc butelką tak, aby nie było grudek. Jej tem-peraturę sprawdź na nadgarstku – nie może parzyć. Jeśli mleko jest za ciepłe – ostudź je, jeśli za zimne – możesz je podgrzać, wsta-wiając do ciepłej wody. Do podgrzewania nie używaj kuchenki mikrofalowej.

Wanienka Camele’o219 zł, Beaba, www.fabrykawafelkow.pl

Butelka The Butterfly Wykonana z polieterosulfonu (PES), który nadaje jej naturalny miodowozłoty kolor.

PES jest materiałem klasy premium, wolnym od BPA. Butelka wyposażona jest w regularny silikonowy smoczek antykol-

kowy, w rozmiarze 0-3 mies.55 zł, Garbo & Friends, www.cocoshki.pl

Body16 zł, NICOLwww.bamarnicol.pl

Elegancki pajacyk wykoń-czony subtelną koronką

69 zł, BELLBINOwww.bellbino.pl

Aspirator do nosa dla niemowląt SOPELEKWyrób medyczny kl. I dostępny w aptekach. ok. 18 zł, SOPELEK, www.sopelek.info.pl

42 DOBRA–MAMA.PL


Nie zapominajmy, że dziecko można nosić na różne sposoby, np. na przedramieniu – dziec-ko leży brzuchem do przedramienia, ręce zwi-sają swobodnie. Najważniejsza zasada to pod-trzymywanie głowy dziecka. Kładźmy je od czasu do czasu na brzuchu, aby mogło treno-wać swoje mięśnie grzbietu i obracanie głowy. Miejmy jednak na uwadze, że nie wolno wtedy zostawiać dziecka samego w pokoju.

Jak nosić?

Gdy dziecko już się naje, zawsze podnosi-my je do odbicia. Kładziemy je wysoko na ramieniu, główką prawie na naszych plecach. U większych dzieci możemy zamiast tego pomasować delikatnie brzuszek zgodnie ze wskazówkami zegara. Jeśli mimo długiego noszenia dziecku nie odbije się – połóżmy je na boku, nie na plecach, gdyż może dojść do zachłyśnięcia, i obserwujmy.

Ważne odbijanie

pokarm. Nie poimy wtedy dziecka dodatkowo wodą. Każde karmienie powinno odbywać się w wygodnej dla mamy pozycji – pamiętaj o zasadzie przystawiania dziecka do piersi, a nie piersi do dziecka. Najczęściej karmienie trwa nie dłużej niż 15-20 minut. Warto, aby mama przed karmieniem lub w jego trakcie wypiła szklankę wody.

WW

W.B

EATA

WO

JTAC

ZAK.

PL

Poduszka do karmienia niemowląt 109 zł, Poofi, www.poofi.pl

REKL

AMA

SKLEP PARTNERSKI

43

Przewijaki i organizery uła-twią sprawne wyko-nywanie wszelkich zabiegów pielę-gnacyjnych.

Cleanic Kindii Baby Sensitive 6,90 zł/60 szt., CLEANIC KINDII, www.kindii.pl

Zmieńpieluszkę!

mi

Przewijanie, mycie, kremowanie pupy maluszka to jedne z najczęstszych czynności, jakie wykonu-ją młodzi rodzice. Pomysłowe akcesoria, produkty higieniczne i kosmetyki pozwolą im jednak szybko nabrać wprawy.

Chusteczki Soft & Cream NIVEA Baby

ok. 8,49 zł/63 szt. NIVEA BABY

www.nivea.pl/baby

AHOY! - pokrowiecna przewijak

Wykonany z bawełnia-nej tkaniny połączonej

z miękką frotką.49 zł, MUZPONY

www.muzpony.pl

Prześcieradełko na przewijakSznurowane na bawełnianą

tasiemkę, która pozwala na idealne dopasowanie do przewijaka. Krótkie serie i niepowta-rzalne wzory

zapewniają wyjąt-kowość wystroju pokoju two-

jego dziecka. Wymiary: 50 x 70 cm79 zł, GUGA MARIE, www.gugamarie.pl

Mata do przewijania Miękka i wygodna dla dziecka mata z bawełny organicznej ma kie-

szenie, w których można schować chusteczki oraz pieluchy. 129 zł, SNOOZEBABY, www.snoozebaby.pl

Organizer na pieluszki i akcesoriaLekki i wygodny do przenoszenia, ma wiele kieszonek, a dzięki regulowa-

nym przegródkom w środku dostosu-jesz go do swoich potrzeb.

143 zł, BEABA, www.beaba-polska.pl

Podręczny organizer na pieluchyWyposażony w przegródkę na pieluchy, na paczkę chusteczek oraz w szufladkę na kosmetyki lub inne drobiazgi, a tak-

że matę do przewijania. 150 zł, JJ COLE COLLECTIONS

www.mamagama.pl

Stół do przewijania SPOLINGProdukt można złożyć i odstawić, kiedy nie jest używany. Łatwo do-

stępny, praktyczny schowek na pie-luchy, butelki, zabawki i akcesoria

ułatwia przechowywanie.229,99 zł, IKEA, www.ikea.pl

44 DOBRA–MAMA.PL


3. 5.

Krem przeciw odparzeniom Nappiderm 16 zł, NORIS PHARMA, www.nappiderm.pl

Pieluszki Pampers New Babyok. 38,99 zł/72 szt.

PAMPERS, www.pampers.pl

Paklanki – woreczki na pieluszki ok. 8 zł, CEDOwww.paclan.pl

Pieluchy DADA PREMIUM&CARE 28 sztuk NEWBORN

cena 14,49 zł, BIEDRONKA

LINOMAG® krem z tlenkiem cynku9 zł PF „ZIOŁOLEK”www.ziololek.pl

Pojemnik na pieluchy Deluxe 99 zł, ANGELCAREwww.angelcare.pl

Dobry krem do pupy pozwoli zachować delikatną skórę ma-lucha bez podraż-nień i odpa-

rzeń.

2.1.

Worecz-

ki i pojemniki na zużyte pieluszki to dobry pomysł, by zachować higienę i czystość.

4.1. Maść do skóry podrażnionej Neodex, 16 zł, NORIS PHARMA, www.neodex.pl, 2. JOHNSON’S® Baby ochronny krem przeciwodparzeniom, 13,79 zł/100 ml, JOHNSON & JOHNSON,www.johnsonsbaby.com.pl, 3. Krem ochronny na odparzenia,ok. 6 zł, PHARMA CF, www.pharmacf.com.pl, 4. Oillan Baby Krem przeciw odparzeniom, 17 zł/40 ml, OCEANIC, www.oillan.pl,5. Dermopanten krem z pantenolem dla niemowląt i dzieci, 14 zł, CHEMA ELEKTROMET, www.chema.rzeszow.pl

REKL

AMA

Dobrze zaplanowane i umiejętnie urządzone miejsce dla dziecka może wpłynąć nie tylko na jego spokojny, niezakłócony sen, ale też na doskonałą zabawę, rozwój i dobre samopoczucie. Zadbajmy więc, by było przyjazne dla malucha, bezpieczne, ale też piękne i dopracowane w każdym szczególe.

Zestaw FINOWykonany z litego drewna, płyty mdf i płyty meblowej (w zależności od ro-dzaju bryły). Kolekcja składa się z na-stępujących elementów: komoda, przewijak, szafa, łóżeczko 60 x 120, łóżeczko 70 x 140 z funkcją tapczani-ka, półka ścienna, regał, skrzynia na zabawki, łóżko 90 x 200. Każdą bryłę można nabyć osobno.od 119 zł, BELLAMY, www.babydeco.pl

Lampka Caramella

269 złCARAMELA

www.studiocaramella.pl

Kołyska HARMONYPraktyczna kołyska zarówno do

drzemek w ciągu dnia, jak i nocnego snu. Dobrze przemyślana konstruk-cja, prześwitująca tkanina i niewiel-

ka wysokość sprawiają, że twoje dziecko jest cały czas widoczne.1087 zł/kołyska bez akcesoriów

BABYBJÖRNwww.scandinavianbaby.pl

Kombinacja z szufladami STUVANiskie rozwiązanie do przechowywania ułatwia dzieciom dostęp do

swoich rzeczy i porządkowanie ich. W komplecie mocowanie do ściany. 360 zł, IKEA, www.ikea.pl

Urządzamy

LampaBajkowy Las z okrągłą nogą299 zł, LAMPS&CO.www.babydeco.pl

Ręcznie malowane literki Happino

od 9 zł, HAPPINO.PLwww.happino.pl

46 DOBRA–MAMA.PL


QUINNY MOODDAutomatyczne składanie i rozkładanie - wygod-

na i szybka obsługa, to jeden z wielu atutów tego wózka. Komfortowe siedzisko spacerówki z możliwością ustawienia przodem lub tyłem do kierunku jazdy. Do stelaża wózka można wpiąć fotelik Maxi-Cosi 0–13 kg lub gondolę Quinny.

2 300 zł, DOREL, www.quinny.com

POJAZD DLA MALUCHA

Wybór pierwszych czterech (lub trzech...) kółek to nie lada wy-zwanie. O czym warto pamiętać? Jakie cechy powinien mieć dobry wózek? Oto kilka wartych polece-nia modeli.

TEUTONIA SPIRITSportowy trzykołowiec o maksymalnej zwrotności, łatwości prowadzenia i kom-forcie jazdy. Skrętne koło przednie śmiało pokonuje każdy zakręt. Wózek standardowo wyposażony jest w hamulec ręczny, dzięki czemu można go szybko zatrzymać.od 2 719 zł, TEUTONIA, www.teutonia.pl

GRACO SYMBIOFunkcjonalna konstrukcja umożliwia sprawne poruszanie się nawet w wą-

skich przestrzeniach miasta. Niezwykle lekki, wielofunkcyjny wózek ma prze-kładaną rączkę, sprężynowe zawiesze-

nie i pompowane koła.1 669 zł, NEWELL POLAND SA

www.gracobaby.pl

EASYWALKER SKYTo unikalny, trójkołowy wózek dziecięcy dla nowoczesnych rodziców. Dzięki pompowanym kołom prowadzi się lekko w każ-dym terenie. Na stelażu można zamontować gondolę lub fotelik samochodowy. Odpowiedni dla dzieci do 4 roku życia.od 1 999 zł, Dystrybutor: BABY UNIVERSEwww.babyuniverse.com.pl

MUTSY IGO – HOLANDIAModel wprowadzony w 2013 r. Bardzo mały po złożeniu, nawet ze spacerówką. Podwozie na łożyskowanych kołach. Do-stępna wersja z tylnymi kołami pompo-wanymi. Ma regulację wysokości rączki. Tapicerka w 12 kolorach. Spacerówka rozkłada się na płasko.wersja spacerowa ok. 1 700 zł, wersja z gondolką i spacerówką 2 450 zł, MUTSY IGO, www.mutsy.com

AQUARIUSOd 0 do 3 lat (maks. 15 kg). Lek-

ka aluminiowa konstrukcja, obroto-we, pompowane koła przednie z sys-temem DMS i SAS. Spacerówkę z re-gulowanym oparciem i podnóżkiem można montować przodem lub ty-

łem. Gondola na biegunach wykona-na z plastyku (PEHD). Możliwość wpi-nania fotelików Ramatti, Maxi-Cosi,

Cybex, Berber. Produkt polski zgodny z Europejską Normą EN 1880:2012.

1 579 zł, BEBETTOwww.bebetto.pl

48 DOBRA–MAMA.PL


Model IGO - NOWOSĆ 2013

[email protected] 061 842 29 74

BOB INRONMANWózek spacerowy, który przy-padnie do gustu wszystkim rodzicom uwielbiającym aktywny tryb życia. Trzy duże koła, w tym przednie sztywno osadzone, sprawiają, że wózek jest stabilny podczas szybkiej jazdy. 2 299 zł, BOB, www.akpolbaby.pl

STOCKHOLM STROLLER 2.0Wózek spacerowy odpowiedni dla dzieci w wieku od 6 miesięcy do 3 lat. Cechują go m.in. 16 cm średnicy koła, daszek przeciwsłoneczny, regulowane oparcie i 5-punktowe pasy bezpieczeństwa.847 zł, Scandinavian Baby www.scandinavianbaby.pl

BABYSAFE VENEZIA CLASSICKlasyczny pod względem designu

wózek głęboki i siedzisko spacerowe na miękkim, komfortowym zawieszeniu

i pompowanych kołach ze szprychami. Poszycie z ekoskóry. Rama zapewnia

możliwość montażu fotelika/nosidełka.1 949 zł, BABYSAFE, www.babysafe.eu

CONCORD FUSIONWózek wielofunkcyjny Concord Fusion o nowoczesnym wyglą-dzie i bardzo dużym komforcie użytkowania, z gondolą Sleeper i fotelikiem Air. Charakteryzuje go nowoczesna rama aluminio-wa, przednie koła obrotowe 360 stopni z możliwością ich zabloko-wania, tylne - z regulacją amor-

tyzacji. Waga: 11,7 kg.cena zestawu: ok. 3 300 zł Concord, www.mini-maxi.pl

INGLESINA TRILOGYNowość 2013 r. Bardzo dobra amor-tyzacja i łożyskowanie wszystkich

kół. Spacerówka montowana w obu kierunkach, rozkładana na płasko. Na podwoziu można zamontować

gondolkę lub fotelik samochodowy. Od jesieni dostępna wersja z pełną

rączką.ok. 1 640 zł, Inglesina Trilogy

www.inglesina.pl

MAGICWózek spacerowy dla użyt-

kowników ceniących komfort i funkcjonalność. Koła amor-tyzowane, przednie koła sa-monastawne. Odpinana ba-

rierka, wygodny system składania w rączce. Produkt uzyskał pozytywną opinię Instytutu Matki i Dziecka.

599 zł, ESPIROwww.espiro.eu

50 DOBRA–MAMA.PL


[email protected] 061 842 29 74

Model EVO

GRACO LOGICO S HPFotelik jest dostosowany do potrzeb niemowląt. Otulinaw górnej części zabezpiecza przed urazami głowy w przypadku uderzenia bocznego oraz gwarantuje wygodę podczas jazdy.ok. 600 zł, NEWELL POLAND SA, www.gracobaby.pl

MAXI-COSI MILOFIXNowy model Maxi-Cosi MiloFix dla dziecka od urodzenia do 18 kg. Dziecko, w zależności od wieku i wagi, podróżuje w nim przodem lub tyłem do kierunku jazdy. Pewny montaż i sta-bilność gwarantuje system Isofix i Top Tether.ok. 980 zł, MAXI-COSI, www.maxicosi.pl

CONCORD ABSORBER XTFotelik dla dzieci z przedziału wagowego 9–18 kg (9 mies.– 4 lat). Montowany na bazie Isofix, wyposażonej w nogę pod-pierającą, której zadaniem jest odbieranie części energii ude-rzenia w przypadku kolizji czoło-wej, a wzmocnione łącza Isofix jeszcze lepiej mają zabezpieczać fotelik przed wypięciem.ok 1200 zł, CONCORDwww.mini-maxi.pl

KAPPAKomfortowy fotelik dla grup wago-wych: 1, 2, 3. Homologowany na podstawie regulaminu ECE R44/04, ma 5 pozycji ustawienia siedziska. Tapicerka jest zdejmowana, wykona-na z wysokiej jakości materiałów.409 zł, ESPIRO, www.espiro.eu

OASYS 1 ISOFIX Waga dziecka: 9–18 kg. System cyrkulacji powietrza – tapicerka z oddychających tkanin. Zagłówek i szelki regulowane w 6 pozycjach. System nachylenia oparcia: do 5 pozycji. Łatwy montaż i bezpie-czeństwo gwarantuje system Iso-fix i Top Tether.ok. 1 099 zł, CHICCOwww.chiccopolska.pl

Podróże[ ]małe i DUŻE

DIABLO XL+Nowoczesny, uniwersalny fote-lik. Posiada regulację oparcia oraz regulację zagłówka z auto-matycznym dopasowaniem dłu-gości pasów. Odpowiedni dla dzieci o wadze od 9 do 36 kg.349 zł, CARETEROwww.caretero.pl

52 DOBRA–MAMA.PL


Bez względu na to czy planujesz dalekie wyprawy z maluszkiem, czy krótkie wycieczki, musisz zaopatrzyć się w wygodny, a przede wszystkim bezpieczny fotelik samochodowy.

TEUTONIA TARIOFotelik, dzięki swej elipsoidalnej konstrukcji oraz 5-punkto-wym pasom bezpieczeństwa, chroni niemowlaka przed szarp-nięciami, gwałtownym hamowaniem czy skutkami kolizji.ok. 800 zł, NEWELL POLAND SA, www.teutonia.pl

BABYSAFE SPACE VIPDla dzieci od 9 miesiąca do 12 lat (9–36 kg). Duży zakres regulacji wysokości zagłówka i szerokości

oparcia. Fotelik spełnia wymagania normy ECE R44/04. Tapicerka ze skóry ekologicznej połączo-

nej z alcantarą.599 zł, BABYSAFE, www.babysafe.eu

REKL

AMA

STYMULUJROZWÓJDZIECKA

Maluch poznaje świat wszystkimi zmysła-mi. Możesz mu w tym pomóc, dając do za-bawy przedmioty o różnych kształtach, ko-lorach, fakturach, wydające najróżniejsze dźwięki i melodie.

Przytulanka Wallaboo 66 zł, BABY UNIVERSE

www.babyuniverse.com.pl

Telefon ok. 35 zł, CHICCO

www.chiccopolska.pl

Huśtawka Graco LOVIN HUGok. 499 zł, NEWELL POLAND SAwww.gracobaby.pl

Aparat44 zł, PLAN TOYSwww.drewniaczek.eu

Przytulanka Lilyshop Lisek49 zł, LILYSHOPwww.czerwonamaszyna.pl

ĆWICZY MAŁĄ MOTORYKĘ

GRA I DZWONI

USPOKAJA I BAWI

DOSKONALI WZROK I DOTYK

WZBUDZA ZAINTERESOWANIE

54 DOBRA–MAMA.PL


Lampka Nomade i Super Nomade

Lampka projektor Gwiazdka

Lampa wisząca

Poznaj nową kolekcję lampek

NAJLEPSZE LAMPKI DLA DZIECI

lampka Muzyczny Teatrzyk

www.pabobo.plCała kolekcja do zobaczenia na:

Mata edukacyjna zebra Zimba320 zł, STERNTALERwww.stokkids.pl

Zawieszki kurczaki39 zł, LILYSHOPwww.czerwonamaszyna.pl

Bajka-Grajka Przygody Króla Jegomości21,50 zł, OMEDIA, www.audiobook.pl

Układanka MULA19,99 zł, IKEA

www.ikea.pl

ROZWIJA WZROK

DOSKONALI DOTYK

ROZWIJA WYOBRAŹNIĘ

ĆWICZY PRECYZJĘ

REKL

AMA

Jak uniknąć

Występowanie zespołu nagłego zgonu niemowląt (Sudden Infant Death Syndrome – SIDS) jest nie-zwykle rzadkie, jednak wzbudza strach u rodziców noworodków i malutkich dzieci. Na szczęście istnie-ją proste metody, by w łatwy sposób zmniejszyć ryzyko tej tragedii.

Odpowiednie miejsceNajbezpieczniejszym miejscem do spania dla twoje-go dziecka jest łóżeczko. Powinno ono stać w poko-ju rodziców przez 6 pierwszych miesięcy. Jeśli nie jest to możliwe, łóżeczko musi być w najbliższym pomieszczeniu. Drzwi do pokojów rodziców i ma-luszka powinny być otwarte.Spanie w jednym łóżku z rodzicami jest dla nie-mowlęcia szczególnie niebezpieczne, gdy mama lub jej partner to osoby palące (nawet jeśli nigdy nie palą w łóżku ani nawet w domu), jeśli pili alkohol, znajdują się pod wpływem środków nasennych lub czują się bardzo zmęczeni. Wspólne spanie nie jest rekomendowane również wtedy, gdy dziecko przy-szło na świat przed 37 tygodniem albo jego waga urodzeniowa nie przekraczała 2,5 kg.Pamiętaj – wypadki się zdarzają. Przy zmianie po-

Michał Lenarczyk www.bezpiecznysendziecka.pl

zycji w trakcie snu możecie udusić swoje dziecko. Maluch może utknąć pomiędzy łóżkiem a ścianą. Może też spaść z łóżka i się potłuc.

MateracDziecięcy materac powinien być nowy. Jeśli materac jest używany, upewnij się, że jest czysty, suchy, nie ma dziur i jest nieporozrywany. Powinien dokład-nie wypełniać łóżeczko, nie pozostawiając pustych miejsc po bokach. Materace wentylowane z otwo-rami nie są odpowiednie, bo trudno utrzymać je w czystości. Dziecko nie powinno spać na poduszce, sofie, woreczku z fasolą ani łóżku wodnym.

By sprawdzić, czy dziecku nie jest zbyt ciepło lub zim-no, najlepiej dotknij karczku albo brzuszka, nigdy rączek ani stópek. Z natury są one u niemowląt chłodne. Upew-nij się, że maleństwu nie jest zbyt gorąco i nie poci się w trakcie snu.

TEMPERATURA w sam raz

SIDS?TOPCOM KIDZZZ

56 DOBRA–MAMA.PL


REKL

AMA

Optymalna temperaturaDobrym pomysłem jest kupno termometru poko-jowego. Rekomendowana temperatura w pokoiku malucha to 16–18 stopni Celsjusza – czyli niższa od tej, która w naszym kraju przyjmowana jest jako „odpowiednia”. Dorosłym wydaje się ona zbyt ni-ska, ale badania wykazują, że to bezpieczna i kom-fortowa temperatura do spania dla dziecka. Nie za-leca się zostawiania na całą noc centralnego ogrze-wania włączonego na pełną moc. Jeśli jednak jest szczególnie zimno i musisz pozostawić kaloryfery odkręcone, upewnij się, że termostat działa i kon-troluje wysokość temperatury.

Ważna pozycjaNajbezpieczniejszą pozycją do spania dla dziecka jest leżenie na plecach. Nie układaj swojej pociechy na boku ani brzuszku. Jeśli używasz tradycyjnej pościeli i kocyków, powinnaś układać dziecko w po-zycji zapewniającej przyleganie jego stóp do dolne-go brzegu łóżka, a pościel nie powinna sięgać po-wyżej ramionek.

PAMIĘTAJ!Pod żadnym pozorem dzieci poniżej

jednego roku życia nie mogą być okrywane kołdrami ani pierzynami.

Koców elektrycznych ani termoforów również nie wolno używać!

REKL

AMA

Alternatywa dla kołderkiLepszym rozwiązaniem jest jednak używanie śpi-worków do spania dostosowanych do wzrostu lubwieku dziecka. Odpowiednio dopasowany śpiwo-rek zapewnia komfort podczas snu, bez ryzyka wślizgnięcia się dziecka do środka, jak się dzieje w przypadku kołderki. Na rynku dostępne są okry-cia dla dzieci w różnych przedziałach wiekowych, od noworodka do dzieci nawet 3 letnich!Ponadto, śpiworki mają różną grubość, którą do-bieramy do temperatury panującej w mieszkaniu. Dzięki temu unikamy przegrzania dziecka i zapew-niamy mu komfortowe ciepło. Pomaga w tym mało wciąż popularny w Polsce, ale powszechnie znany na świecie współczynnik TOG, który wskazuje grubość śpiworków. Producent dobrych śpiworków powinien podpowiedzieć rodzicom, jaki współczyn-nik TOG odpowiedni jest dla konkretnej tempera-tury otoczenia, a ponadto jak ciepło należy ubrać dziecko, gdy kładzie się je spać w śpiworku.Dziecięce śpiworki są znakomite na czas snu nie tylko w nocy: są bezpieczne i nieprzerwanie zapew-niają odpowiednie ciepło swojemu „lokatorowi”. Pa-miętaj jednak, że takie okrycie musi być bawełnia-ne i nie może mieć kaptura ani rękawów – tylko to zagwarantuje swobodny przepływ powietrza w oko-licy klatki piersiowej maleństwa. Rozsądnie wybierz śpiworek, zanim zdecydujesz się na zakup. Producent musi znać się na rzeczy, aby móc zapewnić bezpieczeństwo twojemu potomkowi. Wybierz taki, który otrzymasz wraz z dodatkowymi poradami i broszurką informacyjną na temat snu.

ŚPIWOREK GRO COMPANY

Aby zminimalizowaćryzyko śmierci łóżeczkowej: W ciąży rzuć palenie (tatuś też) i nie pozwalaj nikomu palić

przy dziecku.

Nie pozwól się dziecku przegrzać i nie okrywaj jego główki.

Układaj malucha do snu na pleckach, nigdy na brzuszku ani na boczku.

Kładź dziecko w pozycji zapewniającej przyleganie jego stóp do dolnego brzegu łóżka, by uniknąć wśliźnięcia się ma-leństwa pod przykrycie, lub używaj dziecięcego śpiworka.

Nigdy nie śpij z bobasem na sofie ani w fotelu.

Najbezpieczniejszym miejscem do spania dla twojego dziecka jest kołyska lub łóżeczko ustawione w sypialni rodzi-ców przez pierwszych sześć miesięcy.

Dając maluszkowi do spania smoczek, zmniejszasz ryzyko wystąpienia śmierci łóżeczkowej – nawet jeśli smoczek wypad-nie z jego ust w czasie snu.

Karm dziecko piersią; wprowadź karmienie piersią, zanim zaczniecie stosować smoczek.

Powyższe rady oparte są na najnowszych informacjach uzyskanych od FSID(fundacji na rzecz zapobiegania śmierci noworodków z Wielkiej Brytanii).

58 DOBRA–MAMA.PL


Pościel niemowlęcaod 169 zł, CARAMELLA, www.studiocaramella.pl

Spokojny, niczym niezakłócony i bezpieczny sen dziecka to dla każdego rodzica jedna z ważniej-szych spraw. Zadbaj więc, by maluch miał najlep-sze z możliwych warunki: miękką, otulającą po-ściel, uspokajającą, ukochaną przytulankę, bez-pieczny śpiworek i czuwającą nad maleństwem nianię elektroniczną lub monitor oddechu.

Śpij słodko!

MEDICA – prześcieradła z gumką wykonane z 100% bawełny. Zdrowe, świetnej jakości tek-stylia HEVEA MILUSIE dostępne w szerokiej ga-mie rozmiarów. od 39 zł, HEVEA, www.materacedladzieci.pl

JAKĄ pościel wybrać? Pościel dla dziecka powinna być wykonana z natu-ralnych, przewiewnych materiałów. Dobrym roz-wiązaniem są też ochraniacze na łóżeczko (zwykle sprzedawane w zestawie z pościelą), montowane przy szczebelkach, które ochronią wrażliwą główkę przed ewentualnymi przeciągami czy uderzeniami o szczebelki łóżeczka.

Zestaw pościeli Sky Blue

179 zł, NG BABYwww.lulubaby.pl

Pościel TORVA SMULTRON

49,99 zł, IKEAwww.ikea.pl

Śpiworekniemowlęcy Domki

129 zł, MUZPONYwww.muzpony.pl

Śpiworek Kangaroo 75 zł, AMYwww.amy.com.pl

Śpiworek Grobagod 163 zł

GRO COMPANY www.bezpiecznysendziecka.pl

Owieczka, Miś, Królik z bijącym serduszkiem Pluszowe zabawki ukołyszą dziecko do snu kołysankami wydobywającymi się ze świecącego serduszka. 129 zł, CHICCO,www.chiccopolska.pl

Przytulanka z bijącym sercem piesek Henri

Serduszko włącza się na dźwięk pła-czu dziecka i bije kilka minut. Potem

przechodzi w stan czuwania. 0m+. 129 zł, STERNTALER

www.stokkids.pl

Lampka Pixie Dla niemowlaka: zapewnia spokoj-ne światło, dla starszego dziecka: możliwość zabrania jej ze sobą podczas nocnego wstawania.186 zł, BEABAwww.beaba-polska.pl

4-elementowa pościel z ochraniaczemi podkładem pod prześcieradło159 zł, MOTHERHOOD, www.motherhood.pl

CUSKI - przytulanka pachnąca mamąWykonana z delikatnej bawełny, idealnie pochłania zapach mamy, dając dziecku poczucie bezpieczeństwa podczas snu. Wystarczy, że mama przyłoży Cuski do swojego ciała i prześpi z nią kilka nocy, aby wyjątkowo delikatny, higroskopijny materiał nosił jej zapach. 70 zł, CUSKI, www.mamula.pl

60 DOBRA–MAMA.PL


1. Elektroniczna niania SmartNOVA, 399 zł, SCANDINAVIAN BABY, www.scandinavianbaby.pl, 2. Dwukierunkowa nianiawideo BV 4100, 559 zł, TOPCOM KIDZZZ, www.topcomkidzzz.pl,3. Monitor oddechu z nianią i kamerą AC1100, 1039 zł,ANGELCARE, www.angelcare.pl, 4. Niania elektroniczna, 215 zł, CANPOL BABIES, www.canpolbabies.com, 5. Niania cyfrowa,700 zł, PHILIPS AVENT, www.philips.pl, 6. Video niania LUVION GRAND ELITE z ekranem 3,5”, 699 zł, LUVION PREMIUMBABYPRODUCTS, www.luvion.pl

Dla komfortu dziecka i mamyNocne, stłumione oświetlenie pozwoli dzidziusiowi poczuć się bezpieczniej i łatwiej zasnąć, a rodzicom ułatwi kontro-lowanie snu malucha. Delikatne przytulanki imitujące bi-cie ludzkiego serca uspokoją i wyciszą bobasa, a nianie elektroniczne i monitory oddechu pozwolą mamie rozwiać wszelkie wątpliwości co do bezpiecznego snu pociechy.

1. 2.

3.

4.

5.

6.

REKL

AMA

62 DOBRA–MAMA.PL


Poduszka dla kobiety w ciąży i po porodzie umożliwia ciężar-nym wygodne spanie na boku, gdy rosnący brzuszek zaczy-na już przeszkadzać. Doskona-le służy po porodzie jako po-duszka rehabilitacyjna i do kar-mienia. Wykonana z najwyższej jakości materiałów: bawełnia-na lub flanelowa poszewka, za-pinana na zamek jest łatwa do zdjęcia i wyprania. 129 zł (w tym koszt wysyłki) SUPER MAMIwww.supermami.pl

Nowość! Pierwszy na rynku preparat witaminowy w postaci aerozolu. Jedna porcja aerozolu (1 naciśnięcie pompki) preparatu Vita D zawiera 10 mikrogramów witaminy D. Jest ona niezbędna do prawidłowego tworzenia się tkanki kostnej. Wspomaga wchłanianie się wapnia i fosforu z diety, w zależności od potrzeb organizmu. Witamina D pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. ok. 15–30 zł (w zależności od postaci), VITIS PHARMA,www.vitispharma.pl

Termometr zmieniający barwę w zależności od temperatury w pomieszczeniu – pokazuje temperaturę podświetlając na różne kolory całą swoją obudowę. Ponadto zapewnia Twoje-mu dziecku delikatne i subtelne nocne oświetlenie.ok. 129 zł, GRO COMPANY, www.bezpiecznysendziecka.pl

Figi modelujące po ciąży ReBelt Panty od Anita maternity – wspoma-gają obkurczanie się brzucha po porodzie dzięki uciskowi, jaki na niego wywierają. Doskonale podtrzymują brzuch także po cesarskim cięciu. Dzięki właściwościom modelującym i trzystopniowej regulacji szerokości świetnie sprawdzają się jako figi ściągające. 159 zł, ANITA MATERNITY,www.anita-maternity.com

Ultralekkie i słodkie dekoracje Happino odmienią pokoik każdego malucha. Produkty są personalizowane pod kon-kretne zamówienie, a w ofercie znajdują się m.in. literki z imieniem na ścianę, lampki, obrazki, miarki wzrostu itp.od 9 zł, HAPPINO,www.happino.pl

Dicoflor wzmacnia odporność, działa osłonowo podczas antybiotykotera-pii, skraca czas trwania biegunki. Można go kupić w postaci saszetek, kapsu-łek lub kropli. 16–38 zł (w zależności od postaci), VITIS PHARMA,www.vitispharma.pl

Dziewczęca i super modna sukien-ka ciążowa. Górna część uszyta jest z miękkiej i elastycznej dzianiny, co pozwoli na noszenie sukienki od początku do końca ciąży. Do-datkowo bluzka wyposażona jest w „system dyskretnego karmie-nia”, który dzięki dwóm wszytym suwakom pozwoli młodej mamie na karmienie w dowolnym miej-scu bez skrępowania. Sukienka 2w1 to dobry i ekonomiczny zakup. 92% bawełny, 8% elastanu, kolory: turkus/czarny, czarny/szary. 139 zł, BE!,www.be.com.pl

Becik-rożek AMYBecik-rożek AMY z usztywnie-niem kokosowym, kolekcja Sweet Baby Kangaroo, li-nia Chocco Beige. Nie-zbędny w szpitalu po narodzinach. Idealny do karmienia, spania, no-szenia i ukochania nie-mowlęcia. W później-szym okresie do wykorzy-stania jako kołder-ka np. do wózka czy mata do zabawy.68 zł, AMY,www.amy.com.pl

Figi ReBelt Panty

Łóżeczko to praktyczne połączenie elegancji i klasycznego stylu. Szykowny design zaprojektowany specjalnie dla wyma-gających rodziców, aby długo służyło dziecku. Na wezgłowiu umieszczony jest szykowny element dekoracyjny z napisem Good Night – napis ten można zastąpić imieniem dziecka. 1190 zł, BELLAMY, www.babydeco.pl

Nowość w Polsce. Starasz się o dziecko i czujesz, że potrzebujesz dodatkowej pomocy? Szukasz porady ekspertów, którzy znają i rozumieją temat płodności? DuoFertility – zaawansowany monitor płodności – jest idealny dla ciebie! Innowacyjny komputer cyklu dzięki sensorowi przyklejanemu do ciała bada twoją płodność non stop, 24 h/dobę. 2 499 zł MEDIMES sp. z o.o. www.duo-fertility.pl

DuoFertility – zaawansowany monitor płodności

Ręcznie malowane produkty Happino.pl

Dicoflor

Sukienka Young

Vita D

Good Night Bellamy by La Millou

Poduszka Super Mami

Towartomieć!

Conceive Plus™ – lubrykant wspomagający zapłodnienieStarasz się o dziecko? Spróbuj z Conceive Plus™! Lubrykant w pełni przyjazny dla plemników, zaprojektowa-ny tak, aby wspomóc zapłod-nienie w sposób naturalny. Wspomaga ruchliwość plemni-ków, szybkość dotarcia do ja-jeczka oraz wydłuża czas ich życia. Dzięki temu łatwiej zaj-dziesz w ciążę. Lubrykant do-stępny w tubce lub aplikato-rach wypełnionych żelem,w aptekach w całej Polsce.39 zł (3 aplikatory/op.), 75 zł (tuba 75 ml), MEDIMES sp. z o.o., www.conceive.pl

Termometr Gro-egg

64 DOBRA–MAMA.PL


@Adresyszkół rodzeniaSzkoła Rodzenia

przedPORODEM.pl kurs internetowy www.przedporodem.pl tel. 793 330 990 tel. 61 622 76 09

BIAŁYSTOKSzkoła Rodzenia BOBAS Beata Bogusz ul. Warszawska 15, Białystok tel. 609 265 551 www.szkolabobas.pl

Szkoła Rodzenia przy Szpitalu Miejskim ul. Bukowskiego 4, Białystok tel. (85) 741 58 95

Szkoła Rodzenia „DAR” ul. Wojskowa 4, Białystok tel. 501 675 997, 506 616 999, (85) 651 35 69 www.szkolarodzeniadar.pl

BIELSKO-BIAŁASzkoła Rodzenia z poradnią laktacyjną „Pod Szyndzielnią” al. Armii Krajowej 101, Bielsko-Biała tel. (33) 810 20 44, 691 351 229 www.szkolarodzenia.bielsko.eu

NZOZ Szkoła Rodzenia Marek Chrzanowski przy Szpitalu Ogólnym im. dr. E. Wojtyły ul. Wyspiańskiego 26, Bielsko-Biała tel.: 503 010 980, 602 262 206 www.szkolarodzenia.bielsko.pl

BYDGOSZCZSzkoła Rodzenia „Brzdąc” ul. Obrońców Bydgoszczy 1, Bydgoszcz tel. (52) 372 30 25, 601 499 747 www.brzdac.bydgoszcz.eu

Szkoła Łagodnego Rodzenia Plac Weyssenhoffa 2/6, Bydgoszcz tel. 502 51 77 52 www.lagodnerodzenie.pl

Szkoła Rodzenia „Vita” FUH Anna Appelt ul. Sobieskiego 5/12, Bydgoszcz tel. 607 329 426 [email protected] www.vita.edu.pl

CHEŁMSzkoła Rodzenia przy Medycznym Studium Zawodowym w Chełmie ul. Słowackiego 33, Chełm www.szkola-rodzenia.chelm24.pl

CHEŁMNOSzkoła Rodzenia Pl. Rydygiera 1, Chełmno tel. (56) 677 26 45

CHORZÓWSzkoła Rodzenia Familia tel. 698 799 181 www.szkoladlarodzicow.eu

Szkoła Rodzenia Babi-Med ul. Sobieskiego 19, Chorzów tel. (32) 241 28 31 www.babi-med.eu

CZECHOWICE-DZIEDZICESzkoła Rodzenia – Bożena Węglarz-Kwarcińska ul. Kochanowskiego 4, Czechowice–Dziedzice tel. 606 124 737

DZIERŻONIÓWDzierżoniowska Szkoła Rodzenia przy NZOZ Szpitalu Powiatowym w Dzierżoniowie ul. Cicha 1 tel. 72 401 00 08

ELBLĄGSzkoła Rodzenia przy SP SZOZ ul. Żeromskiego 22 (szpital), Elbląg tel. (55) 230 42 53, 604 574 489, 507 068 508

GDAŃSKSzkoła Rodzenia przy Przychodni Rejonowej nr 11 ul. Gałczyńskiego 6, Gdańsk tel. (58) 342 90 15

Szkoła Rodzenia przy Szpitalu Klinicznym nr 2 ul. Kliniczna 1 A, Gdańsk tel. 502 156 827, (58) 341 18 03

Cud Narodzin. Szkoła Rodzenia ul. Powstańców Warszawskich 1/2, Gdańsk tel. 503 429 235 www.cudnarodzin.ehost.pl

Szkoła Rodzenia Maria Sokólska ul. ks. Zator-Przytockiego 3 Gdańsk-Wrzeszcz tel. (58) 559 79 30, 603 316 153

GDYNIASzkoła Rodzenia „Bobas” ul. Zbożowa 2/1, Gdynia tel. (58) 623 46 78, 503 975 060 www.bobas.szkola.pl

Szkoła Rodzenia Iwony Guć ul. Powstania Styczniowego 1, Gdynia tel. 602 122 672 www.macierzynstwo.info

GIŻYCKOSzkoła Rodzenia przy SP ZOZ Giżycko ul. Warszawska 41, Giżycko tel. (87) 42 96 715 wew. 215

Indywidualna Szkoła Rodzenia Ewa Chabas, Giżycko tel. 600 924 875 www.ewachabas.pl

GLIWICE„Rodzimy w Gliwicach” Szkoła Rodzenia przy Szpitalu Wielospecjalistycznym ul. Kościuszki 1, Gliwice tel. 32 238 20 91, wew. 307 www.rodzimywgliwicach.pl

GŁOGÓWSzkoła Rodzenia Bocian ul. Kościuszki 15a, Głogów tel. 502 232 979 www.bocian.glogow.pl

GORZÓW WIELKOPOLSKISzkoła Rodzenia przy Szpitalu Wojewódzkim ul. Dekerta 1, Gorzów Wielkopolski tel. (95) 733 12 77 www.szpital.gorzow.pl

INOWROCŁAWSzkoła Rodzenia przy PS ZOZ Szpital Powiatowy ul. Poznańska 97, Inowrocław tel. (52) 354 54 12 www.pszozino.org.pl

JELENIA GÓRASzkoła Rodzenia przy SP ZOZ Szpitalu Wojewódzkim ul. Ogińskiego 6, Jelenia Góra tel. (75) 753 76 35 www.spzoz.jgora.pl

KALISZSzkoła Rodzenia Doctor ul. Śródmiejska 34, Kalisz tel. (62) 767 70 40 www.doctor.kalisz.pl

KATOWICESzkoła Rodzenia przy Szpitalu im. St. Leszczyńskiego ul. Raciborska 27 (szpital), Katowice tel. (32) 251 52 31 34

Szkoła Rodzenia „TERCET” Małgorzata Bącalska ul. Witosa 17 (klub „PLUS”), Katowice tel. 692 880 409 www.tercet.katowice.pl

Szkoła Rodzenia „Studio Świadomych Narodzin” ul. Wojewódzka 50, Katowice tel. 512 058 068 www.studionarodzin.pl

Szkoła Rodzenia „Będziemy Rodzicami” - Helena Fiuk ul. Zawiszy Czarnego 8, Katowice tel. 608 195 456 www.szkolarodzenia.katowice.pl

KĘDZIERZYN-KOŹLESzkoła Rodzenia w Szpitalu nr 1 ul. Roosvelta 4, Kędzierzyn-Koźle tel. (77) 406 24 12

KIELCESzkoła Rodzenia przy Woj. Szpitalu Zespolonym ul. Grunwaldzka 45, Kielce tel. (41) 345 10 71

KOŁOBRZEGSzkoła Rodzenia przy Regionalnym Szpitalu ul. Łopuskiego 33, Kołobrzeg tel. (94) 353 03 79 www.zoz.kolobrzeg.pl

KÓRNIKRUBUS Malinowa Szkoła Rodzenia Iwona Marczak ul. Wyspiańskiego 13, Kórnik tel. 692 194 491 www.malinowerodzenie.pl

KRAKÓWSzkoła Rodzenia „Gemelli” os. Jagiellońskie 1, Kraków tel. (12) 648 61 52 www.gemelli.pl

Szkoła Rodzenia przy Szpitalu Specjalistycznym im. S. Żeromskiego os. Na Skarpie 66 (szpital), Kraków tel. (12) 644 01 44 wew. 592

Szkoła Rodzenia im. dr Jadwigi Beaupre przy Szpitalu Położniczo- Ginekologicznym ul. Słowackiego 48, Kraków tel. (12) 423 36 66 www.rodzic.pl

Szkoła Rodzenia Ecopartus ul. Radzikowskiego 47B/7, Kraków, tel. (12) 442 43 00, 666 304 430 www.ecopartus.pl

Szkoła Rodzenia „Ujastek” ul. Ujastek 5B, Kraków tel. (12) 680 34 00 www.szkola-rodzenia.ujastek.pl

Groszki ul. Sadzawki 1, Kraków tel: 502 610 513 www.groszki.com.pl

KUTNOSzkoła Rodzenia przy Szpitalu im. Troczewskiego, ul. Kościuszki 52, Kutno tel. (24) 355 81 00 wew. 297 www.szpital.kutno.pl

LEGNICASzkoła rodzeniaul. Chojnowska 112, Legnica tel. (76) 850 23 23

Szkoła Rodzenia przy Woj. Szpitalu Specjalistycznym ul. Iwaszkiewicza 5, Legnica tel. (76) 721 18 45, 516 076 737

LUBLINSzkoła dla Przyszłych Rodziców „Bajbus” ul. Leonarda 12, Lublin tel. 603 130 850 www.szkolabajbus.ubf.pl

Szkoła Rodzenia przy Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym nr 1 ul. Staszica 16, Lublin tel. (81) 534 97 74

Szkoła Rodzenia „Aktywni Rodzice” - Centrum Medyczne Orto-Optymist ul. Jana Sawy 9 / lok. 2, Lublin tel. 81 473 25 20, 669 223 292 Szkoła Rodzenia „Lidia” ul. Żulińskiego 8, Lublin tel. 607 217 417 www.szkolarodzenia-lublin.pl

Konsultacja przedporodowa z wykonaniem zapisu KTG w domu pacjentki, kontrola żółtaczki i masy ciała noworodka www.polozna.lublin.pl

ŁOMŻASzkoła rodzenia przy Szpitalu Wojewódzkim w Łomży im. Kardynała S. Wyszyńskiego ul. Piłsudskiego 11, Łomża tel. (86) 473 36 61, 602 460 478; www.bonafamilia.ovh.org

ŁÓDŹSzkoła Rodzenia „Centrum dla Mamy” ul. Piotrkowska 247, Łódź tel. (42) 636 34 32 www.centrumdlamamy.com

Szkoła Rodzicielstwa w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki ul. Rzgowska 281/289, Łódź tel. (42) 271 10 24

Szkoła Rodzenia „NAS TROJE” ul. Sterlinga 16/18, Łódź www.nas-troje.ipt.pl

Szkoła Rodzenia przy II Szpitalu Miejskim im. dr. L. Rydygiera ul. Sterlinga 13, Łódź tel. (42) 632 34 65

Ewa Jatczak BabyLacta ul. Zachodnia 97 p. 302, Łódź ul. Kopernika 23/25 bl. 15 m. 13 Głowno, www.babylacta.pl

Szkoła rodzenia Agnieszki Piątkowskiej i Katarzyny Gontarek ul. Żeromskiego 52, Łódź tel. 668 276 517 www.rodzimy.com.pl

MIASTKOSzkoła Rodzenia „Maluszek” przy Szpitalu Powiatu Bytowskiego w Miastku, ul. gen. Wybickiego 30, Miastko tel. 600 33 65 60

OLSZTYNSzkoła Rodzenia przy Szpitalu Miejskim ul. Niepodległości 44, Olsztyn tel. 609 230 318 www.szpital.olsztyn.pl

Szkoła Rodzenia ul. Wańkowicza 5, Olsztyn tel. (89) 542 97 66 www.szkolarodzenia.olsztyn.pl

OPOLESzkoła Rodzenia przy Szpitalu Ginekologiczno-Położniczym i Noworodków ul. Reymonta 8, Opole tel. (77) 454 54 01

OSTROŁĘKASzkoła Rodzenia przy SP ZOZ ul. Sienkiewicza 56, Ostrołęka tel. (29) 765 13 25

OSTRÓW WIELKOPOLSKISzkoła Rodzenia „DANA” Danuta Szczerba ul. Strzelecka 118/1, Ostrów Wielkopolski tel. 691 310 797 (wieczorem) www.szkoladana.pl

PIASECZNOSzkoła Rodzenia w Centrum Medycznym CMP ul. Puławska 49, Piaseczno tel. 801 412 414 www.cmp.med.pl

Szkoła Rodzenia „Strefa Mamy” ul. Granitowa 18 C, Piaseczno tel. 603 554 226 www.klubdlamam.pl

PIEKARY ŚLĄSKIESzkoła Rodzenia „Klub Świadomego Rodzica” przy NZOZ „Medis+” ul. Szkolna 1a, Piekary Śląskie (Kozłowa Góra) tel: 509-951-180 www.medisplus.pl

PIŁASzkoła Naturalnego Rodzenia i Karmienia, Renata Gilewska ul. Żeromskiego 3 D/44, Piła tel. (67) 213 37 11, 601 587 857 www.gilewska.com.pl

PIOTRKÓW TRYBUNALSKISzkoła Rodzenia Jolanty Dędek ul. Grota-Roweckiego 7/17, Piotrków Trybunalski tel. 501 299 476 www.szkolajoli.info

Szkoła Rodzenia w Przychodni dla Kobiet ul. Kostromska 51, Piotrków Trybunalski tel. 608 611 114

POZNAŃSzkoła rodzenia „Dobry Początek” os. Powstańców Warszawy 6Ł, Poznań tel. (61) 66 19 413, 606 95 99 [email protected]

Szkoła Rodzenia dr Jadwigi Łuczak-Wawrzyniak ul. Jackowskiego 36/1, Poznań tel. (61) 662 88 01 (wieczorem) 661 651 110, 667 677 353 www.cafebocian.pl

Szkoła rodzenia Mamutek ul. Ratajczaka 35, Poznań tel. 533-515-515 www.mamutek.eu

Szkoła Rodzenia przy Oddziale Położniczo-Ginekologicznym ul. Mickiewicza 2, Poznań tel. (61) 848 13 15, 848 10 11, wew. 231 www.raszeja.poznan.pl

Grzybkowo. Szkoła Rodzenia ul. Nałęczowska 21, Poznań tel. 604 223 764 www.grzybkowo.pl

Szkoła Rodzenia przy Ginekologiczno-Położniczym Szpitalu w Poznaniu ul. Polna 33, Poznań tel. (61) 841 95 65 www.gpsk.am.poznan.pl

PRUDNIKSzkoła Rodzenia ABC Dobry Start ul. Kościuszki 36/1, Prudnik tel. (77) 436 30 39 [email protected] www.szkolarodzeniaprudnik.pl

PRUSZKÓWSzkoła Rodzenia „Powitajmy Je Razem” ul. Armii Krajowej 2/4, Pruszków tel. 603 099 771

Szkoła Rodzenia, masaż, pielegnacja i kosmetyka w czasie ciąży Beauty Mama ul. Chopina 2/4 m. 68, Pruszków Magdalena Hryciuk tel. 606 517 379 www.beautymama.com.pl

PSZCZYNASzkoła rodzenia Bożeny Kowalik ul. Z. Nałkowskiej 8, Pszczyna tel. 607 683 527

RADOMSKOSzkoła rodzenia ul. Piastowska 5, Radomsko tel. 515 496 617 www.szkolarodzenia.bloog.pl

RYBNIKSzkoła Rodzenia NZOZ „PRO FEMINAE” S.C. ul. Reymonta 60, Rybnik tel. (32) 422 65 82, 607 677 [email protected] www.szkolarodzenia.rybnik.pl

Szkoła Rodzenia LIFTMED ul. Cegielniana 14, Rybnik tel. 500 311 877, 324 408 899 www.liftmed.pl

RZESZÓWSzpital Pro Familia ul. Witolda 6b, Rzeszów tel. (17) 773 57 00 www.pro-familia.pl

Szkoła Rodzenia przy szpitalu Wojewódzkim nr 2 w Rzeszowie ul. Lwowska 60, Rzeszów tel. (17) 866 40 07 www.szpital2.rzeszow.pl

Szkoła Rodzenia przy Szpitalu Miejskim w Rzeszowie ul. Rycerska 4, Rzeszów tel. 609 546 352

Szkola Rodzenia Nasz Skarb [email protected] tel. 506 436 323, 601 316 546 www.naszskarb.glt.pl

SANOKPrzyszpitalna Szkoła Rodzenia ul. 800-lecia 26, Sanok tel. (13) 465 62 06 www.zozsanok.pl

SIEDLCESzkoła Rodzenia pw. św. Rodziny Marta Głódź ul. Sokołowska 124, Siedlce tel: 604 686 056 www.szkolarodzenia-siedlce.pl

SOSNOWIECSzkoła rodzenia w Poliklinice Doktora Bessera ul. Sucha 7 a, Sosnowiec tel. (32) 294-51-77 [email protected]

STALOWA WOLASzkoła Rodzenia przy Szpitalu Specjalistycznym w Stalowej Woli ul. Staszica 4, Stalowa Wola tel. (15) 843 33 38, 843 33 58 www.szpital-stw.com

„Cud Narodzin” Warsztaty Przedporodowe dla Przyszłych Rodziców, Wypożyczalnia Laktatorów ul. Okulickiego 12, Stalowa Wola tel. 790 601 399 www.cudnarodzin.com.pl

Zapraszamy do współpracy!!! Jeśli chcesz, by Twoja Szkoła Rodzenia znalazła się w naszym spisie – napisz do nas! Dane adresowe zamieścimy również na naszej stronie www.dobra-mama.pl. Jeśli chcesz podzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem w zakresie przygotowywania do macierzyństwa i opieki nad niemowlęciem – skontaktuj się

z nami! Na maile czekamy pod adresem: [email protected]

SZCZECINSzkoła Rodzenia im. św. Joanny Beretty Molli pl. Ofiar Katynia 1 (klasztor oo. Dominikanów), Szczecin tel. 692 359 179 www.szkolarodzenia.org

C.E.O. - Centrum Edukacji Okołoporodowej Szkoła Rodzenia „Nowe Życie” ul. Więckowskiego 1/5 (I piętro) 70 - 411 Szczecin Tel. 509 508 109 [email protected]

SZCZYTNOSzkoła Rodzenia ul. Skłodowskiej 12, Szczytno tel. (89) 623 21 14

ŚRODA WIELKOPOLSKASzkoła Rodzenia Bajbus Elżbieta Socha ul. Daszyńskiego 20/7, Środa Wielkopolska tel. 609 618 434 www.spzozsrodawlkp.pl

ŚWIĘTOCHŁOWICESzkoła Rodzenia w Świętochłowicach ul. Zubrzyckiego 36, Świętochłowice tel. 694 626 831 www.zoz.net.pl

TORUŃSzkoła Rodzenia „Maleństwo” ul. Szczytna 3, Toruń tel. 604 708 677

WARSZAWAPRO-GYM Agnieszka Świątek Masaż Shantala, gimnastyka dla niemowląt, gimnastyka korekcyjna, tel. 608 38 38 83 www.pro-gym.pl

Szkoła Rodzenia w Centrum Medycznym CMP ul. Berensona 11, Białołęka, Warszawa tel. 801 412 414 www.cmp.med.pl

Szkoła rodzenia Małgorzaty Gierady- Radoń ul. Nowolipki 21 lok.114, Warszawa tel. 601 342 645 www.magiera.com.pl

Szkoła Rodzenia, Alina Rumowska ul. Czerniakowska 231 00-416 Warszawa tel. (22) 584 12 03, 605 304 657 www.klinikap.pl

Centrum Rodziny. Szkoła rodzenia. Joanna Wilk ul. Drzeworytników 1, Warszawa tel. 608 360 458 www.centrumrodziny.com

Szkoła Narodzin Jeannette Jeannette Kalyta ul. Grupy AK Północ 2/33, Warszawa tel. (22) 402 24 03 www.szkola-jeannette.pl

Szkoła Rodzenia „Przy Inflanckiej” Małgorzata Stefaniak ul. Inflancka 6, Warszawa tel. 508 066 787 www.szkolarodzenia.org.pl

Szkoła Rodzenia Beaty Szol przy Szpitalu Ginekologiczno- Położniczym ul. Inflancka 6, Warszawa tel. 601 234 367 www.szkolarodzenia.com

Szkoła Rodzenia im. Ks. Anny Mazowieckiej, Elżbieta Szparaga ul. Karowa 2, Warszawa tel. (22) 596 62 84 www.szpitalkarowa.pl

Bezpłatna Szkoła Rodzenia Centrum Dydaktycznego Instytutu Psychosomatycznego ul. Poleczki 49, Warszawa tel. (22) 332 75 22, 501 380 424 www.szkolarodzenia.ips.pl

Szkoła Rodzenia Bogumiły Wiśniewskiej ul. Kleszczowa 19/3, Warszawa tel. 502 618 775 [email protected]

Szkoła Rodzenia przy Fundacji Rodzić po Ludzku p. Joanna Pietrusiewicz ul. Nowolipie 13/15, Warszawa tel. (22) 887 78 76, 77, 78 w. 10 www.rodzicpoludzku.pl

Szkoła Rodzenia przy Szpitalu Praskimal. Solidarności 67, Warszawa tel. 508 280 847

Szkoła Rodzenia przy Centrum Medycznym Damiana Agnieszka Donaj ul. Emilii Plater 25/4, Warszawa tel. (22) 566 22 48, 602 653 664 www.damian.pl

Szkoła Rodzenia przy I Klinice Położnictwa i Ginekologii AM, Elżbieta Szparaga pl. Starynkiewicza 1/3, Warszawa tel. (22) 502 11 68, 502 16 93 www.starynkiewicza.pl

Szkoła Rodzenia „Anna” Osiedle Tarchomin, Warszawa tel. (22) 614 87 40 www.abcrodzenia.republika.pl

Polskie Centrum Edukacji - Szkoła Rodzenia ul. Żelazna 41/6, Warszawa tel. (22) 620 23 38 www.szkolarodzenia.com.pl

WIELICZKALulu Przyjazna Szkoła Rodzenia, Centrum Medyczne Liszki ul. Brata Alojzego Kosiby 6 lub Liszki 469 Wieliczka tel: 881 461 125 e-mail: [email protected]

WROCŁAWMamy Dziecko. Fundacja ul. Kościuszki 35 lok. b, Wrocław tel. (71) 327 70 77

Kusiak Ewa. Szkoła rodzenia. Odział Fundacji „Promyk Słońca” ul. Swobodna 8a, Wrocław tel. 606 782 284 www.szkolarodzeniawroclaw. com.pl Szkoła Rodzenia Bodyfit Mama. Teresa Popowicz ul. Pretficza 37, Wrocław tel. (71) 361 72 62 www.bodyfit.pl

Bezpłatna Szkoła Rodzenia ,,Świadomi Rodzice” ul. Partynicka 34c/2u, Wrocław tel. 607 855 212 [email protected] www.fizjomedicum.pl

Szkoła Rodzenia Jadwigi Wolnej ul. Wałbrzyska 26, Wrocław tel. 513 352 608 www.jadwigawolna.pl

Szkoła Rodzenia Doroty Fortunko przy Medycznym Centrum Rodzinnym ul. Gajowa 1/3, Wrocław tel. 601 157 159 lub 727 400 310 www.centrumrodzinne.com

ZABRZENatura. Anita Rzepka ul. 3 Maja 33/9, Zabrze tel. 601 456 487

ZAMOŚĆSzkoła Rodzenia przy Woj. Szpitalu im. Jana Pawła II, Kazimiera Rogucka al. Jana Pawła II 10, Zamość tel. (84) 677 34 74, 513 042 690

ŻORYPracownia KINEZIS Ośrodek Wsparcia Rodziny ul. Biesiadna 2, Żory–Osiny tel. 603 122 055 www.kinezis.com.pl

REKL

AMA

Wydawnictwo DOBRY DOM35-302 Rzeszów, ul. Litewska 10tel./fax: (17) 852 52 20www.dobra-mama.pl, www.dobry-dom.pl

* niespodzianki dostępne do wyczerpania zapasów

Zamów prenumeratę

bez wychodzenia z domu!DOBREJ MAMY

wysyłka gratis!

www.dobra-mama.pl/prenumeratainfolinia: 17 85 25 230

Zamów już dziś na:

Niespodzianki gratis!

6 WYDAŃ + NIESPODZIANKA

29zł

WYDAWCA:

www.dobra-mama.pl/listy

Jesteś Mamą, Tatą? Napisz do nas i wygraj atrakcyjne nagrody!

REDAKCJA: e-mail: [email protected].: 17 852 52 20 wew. 22BIURO REKLAMY:mail: [email protected].: 17 852 52 20 wew. 25mail: [email protected].: 17 852 52 20 wew. 26PRENUMERATA:mail: [email protected].: 17 852 52 30, 601 213 376

ABC Dobrej Mamy ma charakter wyłącznie informa-cyjno-edukacyjny. Jest zbiorem wielu przydatnych in-formacji o ciąży oraz macierzyństwie, które nie mogą być traktowane jako zalecenia, ale wyłącznie jako po-moc w poznawaniu tajników ciąży, wychowania i pielę-gnacji noworodków. Zaistniałe problemy czy wątpliwości dotyczące konkretnych przypadków należy bezzwłocz-nie konsultować z prowadzącym lekarzem ginekolo-giem lub innym stosownym specjalistą w danej dzie-dzinie. Wydawnictwo DOBRY DOM nie odpowiada za treść reklam, nie ponosi również żadnych konsekwencji prawnych ani odpowiedzialności za następstwa mogące wyniknąć na skutek zastosowania podanych informacji bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

Opracowanie graficzne i merytoryczne magazynu sta-nowi własność Wydawnictwa. Kopiowanie oraz wyko-rzystywanie w jakikolwiek sposób materiałów bez pi-semnej zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawca nie odpowiada za treść reklam oraz artykułów sponsoro-wanych zamieszczonych w katalogu. Ceny prezentowa-nych produktów są uaktualnione w okresie wydania pi-sma (sierpień 2013).

© Copyright by DOBRY DOM 2013

ZDJĘCIE NA OKŁADCE: SHUTTERSTOCK

66 DOBRA–MAMA.PL

GRETAGRETA

Good Night

Fino

Marylou

2013

2013

kolekcja 2013

GRETAGRETA

Good Night

Fino

Marylou

2013

2013

GRETAGRETA

Good Night

Fino

Marylou

2013

2013

2013

2013

OillanBaby_200x270+5.indd 1 13-08-08 12:23

ABC DOBREJ MAMY 4

Documents

Transcript of ABC DOBREJ MAMY 4