9-10 Dzialania Strategiczne Cele Al-kaidy
-
Upload
swiatyniadiabla -
Category
Documents
-
view
113 -
download
3
Transcript of 9-10 Dzialania Strategiczne Cele Al-kaidy
84
Usama ibn Ladin skutecznie wykorzystuje sprzyja-jące warunki geopolityczne i zdobycze techniki do pro-wadzenia globalnego dżihadu. Niestabilne państwa mu-zułmańskie stają się enklawą terrorystów, a Internet zyskuje szerokie zastosowanie propagandowe i rekruta-cyjne. Z tych względów organizacja była – i jest – zdol-na do transformacji i dostosowywania się do zmieniają-cych warunków, co umożliwiło jej przetrwanie w dobie globalnej wojny z terroryzmem. Uwarunkowało to także przekształcenie się Al-Kaidy z niewielkiej organizacji w globalny ruch dżihadystów, będący doskonale rozpo-znawalną marką na całym świecie.
Głównym celem ataków Al-Kaidy pozostają Stany Zjednoczone oraz ich sojusznicy, zarówno z państw eu-ropejskich, jak i muzułmańskich. Waszyngton i jego partnerzy ze Starego Kontynentu zdają się prowa-dzić względnie efektywną politykę antyterrorystyczną.
Od pOcZątKU IStNIeNIA Al-KAIdA dąży dO StWOrZeNIA „WIelKIeGO pAńStWA mUZUłmAńSKIeGO” – KAlIfAtU. OStAtNIO ObSerWOWANe teNdeNcje, W tym rOZSZe-rZANIe SWOIch WpłyWóW NA cAłym śWIecIe, śWIAdcZą O KONSeKWeNtNym reAlIZOWANIU StrAteGII OrGANIZA-cjI. ZAprZecZAją tym SAmym tWIerdZeNIOm O ZNAcZNym OSłAbIeNIU I rOZpAdZIe Al-KAIdy.
dZIAłANIA, StrAteGIcZNe cele I NOWe treNdy Al-KAIdy
Aleksandra Dzisiów--Szuszczykiewicz,
Magdalena Trzpil
RAPORT
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
85
jednak w krajach Szerszego bliskiego Wschodu czy Afryki północnej stop-niowo pogarsza się sytuacja bezpieczeństwa i pogłębia wewnętrzny chaos, co stanowi dodatkowy czynnik sprzyjający wzmocnieniu Al-Kaidy.
ryS hIStOrycZNy
Al-Kaida narodziła się 20 lat temu w Afganistanie jako ruch dżiha-dystów, gotowych do walki i śmierci w ochronie muzułmańskiej ummy (wspólnoty) przed atakiem z zewnątrz. Nadal jednak kwestie defensyw-nego dżihadu, purytańska interpretacja religijnej doktryny, a także wyko-rzystanie różnych taktyk, technik i procedur do osiągnięcia swoich celów, są przedmiotem debaty wewnątrz Al-Kaidy. Strategia organizacji ewolu-owała i dostosowywała się do okoliczności, które zaistniały wraz z atakiem na Afganistan, amerykańską inwazją na Irak w 2003 r., a także wieloma proce-sami społeczno-polityczno-gospodarczymi zachodzącymi w tym czasie w oma-wianych regionach. Stąd, wbrew licznym opiniom, które mówią o schyłku Al-Kaidy, ruch ten nie zanika2, a wręcz ulega wzmocnieniu, przede wszystkim dzięki walce z państwami koalicji zachodniej.
Obecnie mianem Al-Kaidy określa się międzynarodowy ruch dżihadu, składający się z powiązanych ze sobą lokalnych i regionalnych ugrupowań, które prezentują zbliżone poglądy i wykorzystują podobny modus operandi3. Tym samym Al-Kaida stanowi doskonale rozpoznawalną markę o zasięgu
1) Szerszy bliski Wschód – według autorów planu Wspierania reform, partnerstwa na rzecz postępu i Wspólnej przyszłości z krajami Szerokiego bliskiego Wschodu i Afryki północnej (plan for Support reform, partnership for progress and the common future with the broader middle east and North Africa), termin Szerszy bliski Wschód obejmuje kraje świata arabskiego, pakistan, Afganistan, Iran, turcję i Izrael.
2) theodore Karasik, Al-Qaeda Strikes Back, http://www.all4syria.org/details.aspx?ArticleId=19635, wrzesień 2008.
3) Więcej zob.: brynjar lia, Al-Qaida’s Appeal: Understanding its Unique Selling Points, „perspectives on terrorism”, Vol. II, Issue 8, s. 3–9, http://www.terrorismanalysts.com/pt/index.php?option=com_rokzine&view=article&id=53
86
globalnym. Grupy rebelianckie, działające w ramach ruchu, zyskują prestiż, którym cieszy się Al-Kaida wśród radykalnych muzułmanów. Należy też zaznaczyć, że strategia ta przyniosła wiele korzyści ugrupowaniu, wzmac-niając między innymi wiarygodność jego dążeń do stworzenia państwa muzułmańskiego. ponadto wzrastają możliwości rekrutacji i finansowania działalności, a także poziom bezpieczeństwa członków ruchu ze względu na międzynarodową sieć powiązań i wymianę informacji. Globalny charakter należy zatem określić jako największą zaletę ugrupowania, mającą kluczowe znaczenie dla przetrwania Al-Kaidy.
Prawdopodobne jest, że centrala ugrupowania odtworzyła swoje struktu-ry dowodzenia i funkcjonuje w sposób zbliżony do kształtu sprzed 11 wrze-śnia 2001 r.4 W głównej bazie Al-Kaidy działa około 200 osób, z których większość otrzymuje stałe wynagrodzenie. podlegają oni przywództwu szury (rady), odbywającej regularne spotkania i przedstawiającej raporty Usamie ibn Ladinowi5. tym samym, współczesna Al-Kaida ponownie przy-brała zinstytucjonalizowaną i zhierarchizowaną formę.
StrAteGIA Al-KAIdy
Głównym celem strategicznym Al-Kaidy jest stworzenie kalifatu na obsza-rze rozciągającym się od Azji środkowej i południowej przez bliski Wschód po Afrykę północno-Wschodnią (mapa 1). Warunkiem koniecznym dla po-wstania „wielkiego państwa muzułmańskiego” jest osłabienie, czy wręcz zniszczenie, Stanów Zjednoczonych. doprowadzi to do ograniczenia ame-rykańskich wpływów i obecności w świecie islamu. Według ibn ladina, wy-eliminowanie głównego wroga winno dokonać się między innymi poprzez za-chęcanie radykalnych muzułmanów do działań mających na celu rozbicie sił amerykańskich do stopnia uniemożliwiającego dalszą walkę z terroryzmem, a także poprzez doprowadzenie do bankructwa potęgi USA6. realizacji tych celów mają służyć zamachy na infrastrukturę petrochemiczną oraz ataki cyberterrorystyczne osłabiające gospodarkę Stanów Zjednoczonych.
20-letNI plAN Al-KAIdy
W 2005 r. jordański publicysta fouad hussain określił siedem etapów działalności Al-Kaidy na przestrzeni 20 lat. hussain oparł swój tekst na
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
87
kilkunastu wywiadach z liderami organizacji, w tym na rozmowach z Abu musabem az-Zarkawim. publicysta wyróżnił następujące fazy strategii Al-Kaidy:
Pierwszą fazę, nazywaną przebudzeniem (awakening), rozpoczęły zama-chy na Nowy jork i Waszyngton 11 września 2001 r., a zakończył upadek bagdadu w 2003 r. celem ataku na Stany Zjednoczone było sprowokowa-nie Waszyngtonu do wypowiedzenia wojny islamowi i jego wyznawcom oraz powodowane tym globalne przebudzenie muzułmanów. Według hussaina, pierwszy etap został uznany przez Al-Kaidę za pomyślnie zakończony. W rzeczywistości faza pierwsza 20-letniego planu Al-Kaidy została tylko częściowo zrealizowana. co prawda Stany Zjednoczone rozpoczęły wojnę w państwach muzułmańskich (Afganistanie i Iraku), ale nie jest ona skie-rowana przeciwko islamowi jako religii.
Druga faza – otwierania oczu (opening eyes) – miała trwać od 2003 r. do 2006 r. Al-Kaida przekształcała się wówczas z organizacji w globalny ruch oraz rozszerzała swoją działalność, wzmagając rekrutację ochotni-ków. tworzyła także bazy w różnych państwach arabskich. podczas tej fazy Irak miał się stać centrum wszystkich operacji międzynarodowych ugrupowania.
Założenia drugiej fazy także nie zostały w pełni osiągnięte. chociaż Al--Kaidę można określić mianem ruchu, nie uzyskała ona – jak planowała – poparcia wszystkich państw muzułmańskich. co więcej, liczba rekrutów nie była i nie jest wystarczająca do prowadzenia szeroko zakrojonych działań, porównywalnych do tych z okresu wojny ze Związkiem radzieckim. można
4) Zdaniem części analityków, centrum organizacji skupione wokół Usamy ibn ladina i Ajmana az-Zawahiriego mogło ulec osłabieniu, ale grupy związane z Al-Kaidą zy-skały na znaczeniu. Więcej zob.: Guido Steinberg, Towards a „Political Turn” in the Fight against Jihadist Terrorism, „politique etrangere”, special issue 2008, s. 175.
5) Więcej zob.: Al-Qaeda and the 9/11 anniversary, „jane’s terrorism and Security monitor”, październik 2007.
6) Więcej zob.: michael Scheuer, Al-Qaeda’s Golden Opportunity to Deal a Devastating Blow to the United States, „terrorism focus”, Vol. 5, Issue 34 (24.09.2008).
88
jednak założyć, że stopniowe wycofywanie się sił międzynarodowych z Iraku (chociaż nie jest to powodowane zwycięstwem rebelii) częściowo spełnia strate-gię Al-Kaidy odnośnie odpływu wojsk zagranicznych z terytorium irackiego. Wykorzystując działania propagandowe, organizacja dąży jednocześnie do przedstawienia sytuacji w Iraku jako sukcesu Al-Kaidy. porażka w Iraku oznaczałaby bowiem znaczącą utratę wiarygodności ugrupowania Usamy ibn ladina jako przywódcy ogólnoświatowego dżihadu.
Z drugiej strony, działania sił koalicyjnych w Iraku, które zmusiły dżi-hadystów do odwrotu uniemożliwiły realizację części założeń drugiej fazy omawianego planu Al-Kaidy, której głównym celem miało być utworzenie w Iraku centrum wszelkich operacji. Wydaje się jednak, że w dużej mierze rolę Iraku przejął borykający się z wieloma problemami (m.in. gospodarczy-mi) i popadający w coraz większy chaos, ale mający doskonałe, z punktu wi-dzenia ugrupowania, położenie geostrategiczne Jemen.
Trzecia faza – objawienia i powstania (arising and standing up) – powinna trwać od 2007 r. do 2010 r. mają wówczas zostać stworzone oddziały bojo-we, z których część winna zostać przeniesiona do Iraku. etap ten zakłada także próbę dokonania zamachów w turcji, a przede wszystkim w Izraelu, co miałoby zapewnić międzynarodową rozpoznawalność Al-Kaidy. możliwe jest również rozszerzenie działalności ruchu na państwa ościenne Iraku. powołując się na źródła w strukturach Al-Kaidy, fouad hussain wy-mienia Syrię jako kraj będący w tym okresie w centrum zainteresowania organizacji.
W ostatnim czasie Al-Kaida nie koncentrowała jednak swojej uwagi na Syrii. reżim w damaszku nie jest uznawany przez przywódców i człon-ków siatki ze względu na przynależność do szyickiego (według niektórych źródeł) odłamu alawitów oraz bliskie związki z libańskim hezbollahem i teheranem. Warto jednak pamiętać, że władze syryjskie pobłażliwie traktowały przepływ przez swoje terytorium wrogo nastawionych doń terrorystów zmierzających z państw Zatoki perskiej na „świętą wojnę” w Iraku. Ostatnie napięcia na linii damaszek–rijad7 mogą przyczynić się do zwiększenia przez saudyjskie władze nakładów finansowych na salafic-kich dżihadystów w libanie, których głównym celem ataków będzie Syria i hezbollah. mając w pamięci saudyjską pomoc finansową dla dżihadystów w Afganistanie, która wymknęła się później władzom królestwa spod kon-
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
89
troli i przyczyniła do powstania Al-Kaidy, nie wolno dopuścić do zaistnie-nia podobnego zagrożenia w libanie. Warto również zwrócić uwagę na rosnące w Syrii wpływy radykalnego muzułmańskiego ugrupowania braci muzułmanów (rozbitego w 1982 r. przez hafiza Asada i współpracującego z Al-Kaidą8) oraz wracających z Iraku syryjskich dżihadystów.
W czwartej fazie (lata 2010–2013) zrealizowane mają być cele obalania wrogich Al-Kaidzie rządów państw arabskich. doprowadzi to m.in. do zna-czącego wzmocnienia wewnętrznego organizacji. Na tym etapie prowadzo-ne mają być także działania przeciwko dostawcom surowców energetycz-nych (głównie ropy naftowej). Gospodarka Stanów Zjednoczonych zostanie także dotknięta atakami cyberterrorystycznymi.
Fazy trzecia i czwarta, zakładające przede wszystkim rozszerzenie dżi-hadu na państwa sąsiadujące z Irakiem, obalenie prozachodnich świeckich rządów oraz dokonanie ataku na Izrael, są nadal realizowane. Al-Kaida z powodzeniem przeprowadza ataki w pakistanie i Afganistanie, jednak w Arabii Saudyjskiej czy Egipcie rola ugrupowania uległa znacznemu osła-bieniu. ponadto usilne próby Al-Kaidy na rzecz utworzenia komórki organizacji w Strefie Gazy i przygotowania planu zniszczenia Izraela dotychczas najprawdopodobniej nie przyniosły rezultatu. Nie istnieją także doniesienia o przeprowadzeniu przez Al-Kaidę ataku cyberterrory-stycznego, wymierzonego w gospodarkę Stanów Zjednoczonych. chociaż częste jest zatajanie informacji o podobnych zdarzeniach w celu niewy-woływania paniki czy załamań na giełdach, w tym wypadku wydaje się, że ukrycie incydentu z udziałem cyberterroryzmu na dużą skalę byłoby niezwykle trudne.
Skuteczną rebelię prowadzi natomiast Al-Kaida w Muzułmańskim Maghrebie (AKMM), skierowaną przede wszystkim przeciwko władzom Algierii. region maghrebu stanowi bowiem dogodne miejsce działań dla
7) Więcej na temat aktualnych relacji saudyjsko-syryjskich zob.: Sami moubayed, Syria plays hardball with the Saudis, http://www.atimes.com/atimes/middle_east/jj08Ak01.html, 08.10.2008.
8) michael Scheuer, A Mujahideen Bleed-Through From Iraq? A Look at Syria, „terrorism focus”, Vol. 5, Issue 36 (22.10.2008).
90
Map
a 1.
Kon
cepc
ja k
alif
atu
Al-K
aidy
9
Źród
ło:
http
://in
telw
ire.e
gopl
ex.co
m/c
alip
hate
-10-
20-2
005.
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
91
terrorystów, między innymi ze względu na brak właściwej ochrony gra-nic, sprzyjające warunki geograficzne (górzysty teren), a także łatwość zdobycia zaopatrzenia (głównie broni) przez niekontrolowane szlaki mor-skie. czynniki te ułatwiają Al-Kaidzie prowadzenie skutecznych działań i w przyszłości mogą przyczynić się realizacji planów AKmm, mających na celu ataki w państwach europejskich. dlatego też społeczność między-narodowa powinna zwiększyć zaangażowanie w politykę przeciwdziałania terroryzmowi w regionie maghrebu.
W jemenie i Arabii Saudyjskiej z kolei częste są próby ataków oraz same ataki ugrupowania na infrastrukturę petrochemiczną. Stąd realizację trze-ciej i czwartej fazy strategii Al-Kaidy należy uznać za nadal prawdopodobną.
Piąta faza, która ma mieć miejsce między 2013 a 2016 r., ma doprowadzić do powstania państwa muzułmańskiego pod przywództwem kalifa. do mo-mentu zakończenia tego etapu kalifat będzie na tyle silny, by móc wpro-wadzić nowy porządek międzynarodowy. Według fouada hussaina, świat zachodni i Izrael zostaną znacznie osłabione i nie będą stanowiły zagroże-nia dla realizacji strategii Al-Kaidy.
Szóstą fazę (zapoczątkowaną w 2016 r.) charakteryzować będzie totalna kon-
frontacja. W kalifacie utworzona zostanie armia muzułmańska, która rozpę-ta – często wspominaną przez Usamę ibn ladina – wojnę z niewiernymi.
Siódma faza określana jest mianem ostatecznego zwycięstwa. Wrogie naro-dy zostaną pokonane przez armię muzułmańską, liczącą 1,5 mld żołnierzy, co zapewni powodzenie kalifatu. Ostatni etap ma się zakończyć w 2020 r.10
9) Według j.m. bergera, autora American-Made: Al-Qaeda’s New Caliphate, po wy-cofaniu amerykańskich wojsk z Iraku muzułmańscy ekstremiści będą przygotowa-ni do przejęcia władzy politycznej na bliskim Wschodzie. powstały w wyniku tego transnarodowy, fundamentalistyczny kalifat będzie stanowił zakończoną sukcesem realizację głównego, strategicznego celu Al-Kaidy. Kalifat ten będzie obejmował pań-stwa zaznaczone na mapie czarnym kolorem. Więcej zob.: j.m. berger, American-Made: Al-Qaeda’s New Caliphate, http://intelwire.egoplex.com/caliphate-10-20-2005.pdf, 20.10.2005.
10) Więcej zob.: yassin musharbash, What Al-Qaeda Really Wants, http://www.spiegel.de/international/0,1518,369448,00.html, 12.08.2005.
92
Osiągnięcie celu ostatnich trzech faz, mianowicie utworzenie kalifatu, wy-daje się obecnie mało prawdopodobne. Realnym zagrożeniem, które mogłoby przybliżyć Al-Kaidę do głównego założenia, jest zdobycie przez terrorystów broni masowego rażenia. możliwe scenariusze, niezależnie od skali konflik-tu – począwszy od przeprowadzenia ograniczonego ataku z użyciem broni jądrowej, a skończywszy na wybuchu wojny atomowej – diametralnie zmie-niłyby pozycję Al-Kaidy we współczesnym świecie.
ZNAcZeNIe rOpy W StrAteGII Al-KAIdy
W czwartej fazie planu Al-Kaidy (lata 2010–2013) pojawia się kon-cepcja przeprowadzania ataków na cele związane z infrastrukturą petro-chemiczną. Wydarzenia ostatnich lat pokazują jednak, że koncepcja ta została wprowadzona w życie już wcześniej, choć do tej pory, w znacz-nej części, plany zaatakowania tej infrastruktury w poszczególnych pań-stwach nie powiodły się. Mimo to można spodziewać się podejmowania przez Al-Kaidę kolejnych prób realizacji tego elementu czwartej fazy planu. Ropa naftowa zaczęła bowiem odgrywać istotną rolę w strategii organizacji Usamy ibn Ladina, a infrastruktura przemysłu petrochemicznego stała się jednym ze strategicznych celów Al-Kaidy i elementem ekonomicznego dżihadu, skiero-wanego przeciwko potędze Waszyngtonu. Wpływ na to mają wysokie ceny tego surowca i ich oddziaływanie na gospodarkę Stanów Zjednoczonych. Otwarty antyamerykanizm i działania szkodzące interesom gospodar-czym i politycznym USA są elementami zjednującymi Al-Kaidzie sym-patię muzułmanów.
Wydaje się, iż Al-Kaida w sposób ograniczony stosuje się do polityki ata-ków na przemysł naftowy. pomimo wezwań ibn ladina i innych strategów organizacji działania ukierunkowane na zniszczenie instalacji petroche-micznych do tej pory były rzadkie, a także często kończyły się niepowo-dzeniem11. Stąd strategia Al-Kaidy przynosi ograniczone rezultaty, nawet w sytuacji dotknięcia atakiem państwa będącego jednym z liderów eksportu ropy naftowej, jak miało to miejsce w przypadku Arabii Saudyjskiej. Wydaje się również, iż w odniesieniu do ugrupowania Usamy ibn ladina, preferu-jącego zamachy na dużą skalę o spektakularnym efekcie, niszczenie łatwej do odbudowania infrastruktury petrochemicznej nie wypełnia wszystkich założeń strategii Al-Kaidy.
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
93
rOlA INterNetU W dZIAłANIAch Al-KAIdy
Inwazja Stanów Zjednoczonych na Irak w 2003 r. umożliwiła Al-Kaidzie zwiększenie liczby rekrutów, którzy ze sztandarami i hasłami obrony państwa muzułmańskiego przed atakiem niewiernych masowo przekra-czali niedokładnie strzeżone irackie granice, by wziąć udział w dżihadzie. rekrutację terrorystów w znaczącym stopniu ułatwiał Al-Kaidzie Internet, a jego wykorzystywanie na szeroką skalę jest nowym zjawiskiem w działalności Al-Kaidy. medium to służy nie tylko jako źródło komunikowania się i roz-szerzania propagandy, ale również przybiera formę wirtualnych centrów rekrutacji i szkoleń. Internet stanowi obecnie podstawę rozpowszechniania informacji na temat dżihadu, prowadząc tym samym kampanię, nawołu-jącą muzułmanów do aktywności w świętej wojnie. Obecnie funkcjonuje około 4 tys. stron internetowych, wspierających aktywność Al-Kaidy12. Stąd powszechne są stwierdzenia o „samorekrutacji” i „samoradykalizacji” mło-dych ludzi13, zamieszkujących głównie państwa Zachodu. Zjawisko to wpi-suje się w ostatnio obserwowane tendencje pozyskiwania osób o europej-skim wyglądzie, które swobodnie i bez budzenia podejrzeń mogą przebywać w regionach świata, będących przedmiotem zainteresowania Al-Kaidy.
11) do jednych z najbardziej udanych zamachów na przemysł petrochemiczny zalicza się atak samobójczy na tankowiec „mV limburg” w pobliżu portu w jemenie. W wy-niku incydentu, śmierć poniosło dwóch członków załogi, a do morza przedostało się około 50 tys. baryłek ropy. Z kolei w Iraku, od rozpoczęcia inwazji sił koalicji w 2003 r., zamachy były bardzo częste i dotykały przede wszystkim infrastrukturę oraz personel przemysłu naftowego w rejonie Kirkutu na północy kraju. do 2007 r. zanotowano setki ataków, jednak w ciągu ostatnich 10 miesięcy praktycznie ustały one, co pozwoliło na zwiększenie eksportu surowca o blisko 25 proc. Za spektakular-ny, choć ostatecznie nieudany atak należy uznać próbę zniszczenia największej rafi-nerii na świecie w Abqaiq w Arabii Saudyjskiej w lutym 2006 r. Incydent wzbudził falę niepokojów w regionie, jednak wzrost ceny baryłki ropy był znikomy i wyniósł 2 USd. Więcej zob.: chris Zambelis, Attacks in Yemen Reflect al-Qaeda’s Global Oil Strategy, „terrorism monitor”, Vol. 6, Issue 17, http://www.jamestown.org/terro-rism/news/article.php?articleid=2374393, 04.09.2008.
12) Więcej zob.: The rise of Al-Ekhlaas, „jane’s terrorism and Security monitor”, maj 2008, s. 15.
13) Więcej zob.: Jihadist threat to West undimmed, „jane’s terrorism and Security monitor”, styczeń 2008, s. 3.
94
Innym, realnym zagrożeniem, związanym z wykorzystywaniem Internetu przez organizację, pozostaje nadal atak cyberterrorystyczny. Od początku funkcjonowania organizacji Usama ibn ladin dążył do wykorzystywania zdobyczy techniki w walce ze Stanami Zjednoczonymi. Strategia wojenna Al-Kaidy po zamachach 11 września 2001 r. zakłada tym samym atak z wykorzystaniem cyberprzestrzeni, skierowany przeciwko amerykańskiej gospodarce14. Stanowi to jednocześnie element czwartej fazy strategii ugrupowania, zakładającej uderzenie w sferę gospodarczą jako podstawę militarnej potęgi Stanów Zjednoczonych.
eKSpANSjA GeOGrAfIcZNA Al-KAIdy
Od 11 września 2001 r. obserwowana jest wyraźna ekspansja geograficzna globalnego dżihadu. Wartymi odnotowania wydają się: rebelia w połu-dniowej tajlandii, która zintensyfikowała się do poziomu niespotykane-go we współczesnej historii kraju; wzrost liczby ataków indyjskich mu-zułmanów na cele hinduskie w Indiach; reorganizacja i zmiana kierunku rebelii dżihadystów w na Kaukazie północnym na rzecz zjednoczenia i walki z rosjanami we wszystkich państwach regionu; aktywizacja ra-dykalnych muzułmanów w Somalii ze względu na pogarszającą się sytu-ację wewnętrzną, co może doprowadzić do zacieśnienia ich współpracy z Al-Kaidą15.
Ze względu na aktywną politykę antyterrorystyczną w europie, zdolno-ści operacyjne organizacji Usamy ibn ladina zostały w znacznym stopniu ograniczone, czego dowodem jest brak ataków Al-Kaidy na cele w pań-stwach europejskich od 2005 r. (zamachy w londynie). Należy jednak pamiętać, że organizacje dżihadystów mają wielu zwolenników na Starym Kontynencie i rekrutują kolejnych ochotników, głównie przez Internet. Walka z systemem i kulturą Zachodu pozostaje bowiem jednym z priory-tetów Al-Kaidy i prowadzona jest – właśnie ze względu na ograniczenia w europie – z państw, w których ugrupowanie ibn ladina posiada większą
14) Więcej zob.: dan Verton, Black ice. Niewidzialna groźba cyberterroryzmu, helion, Gliwice 2004, s. 130–133.
15) Więcej zob.: michael Scheuer, Al-Qaeda’s Golden Opportunity…
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
95
Tab
ela
1. A
l-Kai
da w
wyb
rany
ch p
ańst
wac
h S
zers
zego
Bli
skie
go W
scho
du i
Afr
yki P
ółno
cnej
Pań
stw
oS
ytua
cja
społ
eczn
o-go
spod
arcz
o-po
lity
czna
pa
ństw
a
Org
aniz
acje
po
wią
zane
lub
udzi
elaj
ące
wsp
ar-
cia
Al-K
aidz
ie
Cel
Poc
ząte
k ak
tyw
nośc
iS
topi
eń a
ktyw
nośc
i
Ara
bia
Saud
yjsk
aSt
abiln
aSa
udyj
ski o
dłam
Al-
-Kai
dy (
Al-K
aida
na
pół
wys
pie
Ara
bski
m)
poin
form
ował
o s
woj
ej
klęs
ce w
kró
lest
wie
i w
jem
eńsk
ą A
l-Kai
dą,
twor
ząc
Al-K
aidę
na
poł
udni
owym
pół
wy-
spie
Ara
bski
m.
des
tabi
lizac
ja, o
bale
nie
król
ewsk
iej r
odzi
ny S
au-
dów
, ata
ki n
a in
fras
truk
-tu
rę p
etro
chem
iczn
ą (z
najd
ując
ą si
ę na
obs
za-
rach
zam
iesz
kiw
anyc
h pr
zez
szyi
tów
) w
cel
u os
łabi
enia
USA
.
Akt
ywiz
acja
uśp
iony
ch
kom
órek
nas
tąpi
ła
w 2
003
r.
dzi
ęki p
row
adzo
nej o
d 5
lat
wie
low
ymia
row
ej
kam
pani
i ski
erow
anej
pr
zeci
wko
Al-K
aidz
ie
akty
wno
ść o
rgan
izac
ji zn
aczą
co s
padł
a. O
rgan
i-za
cja
nie
zost
ała
jedn
ak
osta
tecz
nie
poko
nana
.
Irak
Nie
stab
ilna,
ch
oć u
lega
jąca
po
praw
ie
Al-K
aida
w I
raku
; dż
ihad
yści
w I
raku
by
li ta
kże
zjed
nocz
eni
w M
ujah
edee
n Sh
ura
Cou
ncil,
a n
astę
pnie
w
Ira
ckim
pań
stw
ie
muz
ułm
ańsk
im (
Isla
-m
ic S
tate
of I
raq)
.
des
tabi
lizac
ja, o
bale
nie
szyi
ckic
h w
ładz
w b
agda
-dz
ie, a
taki
na
szyi
tów
, sz
yick
ie m
iejs
ca k
ultu
, su
nnitó
w w
spół
prac
u-ją
cych
z A
mer
ykan
ami
oraz
siły
koa
licyj
ne.
Am
eryk
ańsk
a in
waz
ja
na I
rak
w 2
003
r.b
rak
popa
rcia
dla
ideo
-lo
gii i
dzi
ałań
Al-K
aidy
w
Ira
ku o
raz
amer
ykań
-sk
a st
rate
gia
dopr
o-w
adzi
ły d
o os
łabi
enia
or
gani
zacj
i ora
z od
wro
tu
do A
fgan
ista
nu i
pa-
kist
anu.
dżi
hady
ści
pozo
staj
ą je
dnak
zdo
lni
do p
rzep
row
adza
nia
zabó
jczy
ch i
spek
taku
-la
rnyc
h at
aków
.
96
Liba
nN
iest
abiln
a sy
tuac
ja b
ezpi
e-cz
eńst
wa,
cho
ć po
pod
pisa
niu
poro
zum
ieni
u w
doh
a w
maj
u 20
08 r
. osł
abie
-ni
u ul
egł k
on-
flikt
pol
itycz
no-
-rel
igijn
y
ruc
h sa
lafic
ki16
; org
a-ni
zacj
a f
atah
al-I
slam
.d
esta
biliz
acja
, osł
abie
-ni
e w
pływ
ów s
zyic
kieg
o h
ezbo
llahu
, ata
ki n
a ug
rupo
wan
ia c
hrze
ścija
ń-sk
ie o
raz
siły
UN
IfIl
; ew
entu
alna
baz
a do
pr
zepr
owad
zani
a at
aków
na
Izr
ael,
baza
logi
styc
z-no
-szk
olen
iow
a.
pod
kon
iec
2005
r. r
uch
sala
ficki
był
już
dobr
ze
zorg
aniz
owan
y, a
w
2007
r. m
iały
mie
jsce
tr
zym
iesi
ęczn
e w
alki
ar
mii
libań
skie
j z f
atah
al
-Isl
am.
pom
imo
pora
żki f
atah
al
.-Isl
am w
200
7 r.
, gru
-py
pow
iąza
ne z
Al-K
aidą
ni
e za
wie
siły
sw
ojej
dz
iała
lnoś
ci. O
d dr
ugie
j po
łow
y 20
08 r
. moż
na
zaob
serw
ować
wzm
ożo-
ną a
ktyw
ność
Al-K
aidy
w
obo
zach
dla
pal
esty
ń-sk
ich
ucho
dźcó
w.
Jem
enN
iest
abiln
a (p
ańst
wo
na
skra
ju u
padk
u)
Od
2008
r. A
l-Kai
da
zacz
ęła
używ
ać d
wóc
h ró
żnyc
h na
zw –
Al-K
a-id
a na
poł
udni
owym
p
ółw
yspi
e A
rabs
kim
or
az ż
ołni
erze
jem
enu.
des
tabi
lizac
ja, a
taki
na
infr
astr
uktu
rę p
etro
-ch
emic
zną,
wsp
ółpr
aca
i pom
oc r
ebel
iant
om
z So
mal
ii. O
becn
ie
jem
en s
tano
wi d
la A
l--K
aidy
klu
czow
ą ba
zę,
łącz
ącą
teat
ry o
pera
cji
w A
fgan
ista
nie,
Ira
ku,
Wsc
hodn
iej A
fryc
e i n
a d
alek
im W
scho
dzie
. po-
prze
z zd
obyc
ie w
ybrz
eży
jem
enu,
Al-K
aida
dąż
y do
prz
ejęc
ia k
ontr
oli n
ad
Zat
oką
Ade
ńską
i po
łu-
dnio
wym
wej
ście
m d
o m
. cze
rwon
ego.
Al-K
aida
odr
odzi
ła s
ię
w j
emen
ie w
200
6 r.
Wzm
ożon
a ak
tyw
ność
A
l-Kai
dy, p
rzy
mał
o ef
ekty
wny
ch d
ział
ania
ch
wła
dz.
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
97
Afg
anist
anN
iest
abiln
aA
l-Kai
da o
raz
wsp
ie-
rają
cy ją
ruc
h ta
libów
i u
grup
owan
ia b
yłyc
h m
udża
hedi
nów
(h
ezb-
e Is
lam
i Gul
budd
ina
hek
mat
jara
).
des
tabi
lizac
ja, o
bale
nie
świe
ckic
h, p
roam
eryk
ań-
skic
h rz
ądów
; prz
ejęc
ie
Kab
ulu
i utw
orze
nie
pańs
twa,
opa
rteg
o na
za
sada
ch i
praw
ach
wła
ściw
ych
rady
kaln
emu
isla
mow
i; at
aki n
a si
ły
ISA
f i
USA
.
pow
rót
Al-K
aidy
na
pogr
anic
ze a
fgań
sko-
-pak
ista
ński
e na
stąp
ił w
200
7 r.
do
akty
wiz
acji
dzia
łań
dosz
ło w
200
8 r.
bar
dzo
wys
oka
ak-
tyw
ność
, spo
wod
owa-
na p
rzed
e w
szys
tkim
ni
ekon
trol
owan
ym
napł
ywem
dżi
hady
stów
z
tere
nów
ple
mie
nnyc
h na
gra
nicy
z p
akis
tane
m.
Paki
stan
Nie
stab
ilna
Al-K
aida
ora
z w
spie
-ra
jący
ją r
uch
talib
ów
(w t
ym t
ehri
k-e-
-tal
iban
b. m
ehsu
da).
des
tabi
lizac
ja, o
bale
nie
świe
ckic
h, p
roam
eryk
ań-
skic
h rz
ądów
. ter
eny
plem
ienn
e pr
zy g
rani
cy
z A
fgan
ista
nem
(re
gion
te
n ok
reśl
a si
ę cz
ęsto
„A
l-Kai
dast
anem
”) s
łużą
ja
ko b
aza
rekr
utac
yjna
, ce
ntra
szk
olen
iow
e i l
o-gi
styc
zne.
pak
ista
n je
st
środ
kiem
do
odni
esie
nia
sukc
esu
w A
fgan
ista
nie.
jw.
Wys
oka
akty
wno
ść;
brak
sku
tecz
nej s
trat
egii
wła
dz w
Isl
amab
adzi
e w
obec
nar
asta
jące
go
zagr
ożen
ia z
e st
rony
A
l-Kai
dy i
inny
ch g
rup
rebe
lianc
kich
.
16)
Sala
fici –
to s
unni
ccy
muz
ułm
anie
, któ
rzy
uważ
ają,
że
naśl
adow
anie
zac
how
ania
naj
bliż
szyc
h to
war
zysz
y pr
orok
a m
ahom
eta
pow
inno
st
anow
ić p
odst
awę
ładu
spo
łecz
nego
. Wed
ług
sala
fitów
, tow
arzy
sze
ci o
trzy
mal
i wie
dzę
na t
emat
isla
mu
bezp
ośre
dnio
od
mah
omet
a i t
ych,
któ
rzy
go z
nali
i dla
tego
też
rozk
azal
i sto
sow
anie
czy
stej
inte
rpre
tacj
i rel
igii.
Sal
aficc
y dż
ihad
yści
(na
zyw
ani t
eż n
eosa
lafit
ami)
st
anow
ią m
niej
szoś
ć w
ram
ach
ruch
u sa
lafic
kieg
o. U
waż
ają
oni,
że p
okoj
owe
stra
tegi
e od
rodz
enia
isla
mu
nie
są w
ykon
alne
i je
dyni
e pr
zem
oc o
raz
ofen
syw
ny d
żiha
d do
prow
adzi
do
utw
orze
nia
pańs
twa
muz
ułm
ańsk
iego
.
98
Alg
ieri
aN
iest
abiln
a sy
tuac
ja b
ez-
piec
zeńs
twa,
st
abili
zacj
a po
lityc
zno-
go-
spod
arcz
a
Al-K
aida
w m
uzuł
-m
ańsk
im m
aghr
ebie
(A
Km
m, d
owód
ztw
o or
gani
zacj
i zna
jdu-
je s
ię w
Alg
ieri
i, al
e te
ż A
Km
m z
rzes
za
dżih
adys
tów
z in
nych
pa
ństw
reg
ionu
, w t
ym
z m
arok
a, m
aure
tani
i i l
ibii)
.
des
tabi
lizac
ja, p
ozba
-w
ieni
e w
ładz
y św
ieck
ich
przy
wód
ców
i ut
wor
zeni
e m
uzuł
mań
skie
go k
alifa
-tu
. AK
mm
w d
alsz
ej p
er-
spek
tyw
ie p
lanu
je o
bjęc
ie
terr
oryz
mem
pań
stw
eu
rope
jski
ch o
duż
ej
popu
lacj
i oby
wat
eli
poch
odzą
cych
z A
fryk
i p
ółno
cnej
(np
. fra
ncji
i his
zpan
ii).
Sala
ficka
Gru
pa m
odlit
wy
i Wal
ki z
osta
ła w
łącz
ona
do A
l-Kai
dy w
200
7 r.
i p
rzyj
ęła
nazw
ę A
Km
m.
Od
tego
mom
entu
nas
tą-
piła
akt
ywiz
acja
dzi
ałań
al
gier
skie
go o
dłam
u or
gani
zacj
i.
Od
pow
stan
ia A
Km
m
wyr
aźny
wzr
ost
akty
w-
nośc
i ter
rory
styc
znej
w
kra
jach
mag
hreb
u.
Libi
aSt
abiln
al
ibijs
ka m
uzuł
mań
-sk
a G
rupa
boj
owa
(lm
Gb
).
des
tabi
lizac
ja, o
bale
nie
wła
dz w
try
polis
ie.
W 2
007
r. l
mG
b z
osta
ła
włą
czon
a do
Al-K
a-id
y. O
d te
go m
omen
tu
nast
ąpiła
akt
ywiz
acja
dz
iała
ń lib
ijski
ego
odła
mu
orga
niza
cji
duż
a ro
la l
ibijc
zykó
w
w k
ampa
niac
h pr
owad
zo-
nych
prz
ez A
l-Kai
dę.
Egip
tW
zglę
dnie
st
abiln
ae
gips
ki m
uzuł
mań
ski
dżi
had
(em
d).
des
tabi
lizac
ja, o
bale
nie
wła
dz w
Kai
rze.
em
d łą
czon
y je
st z
Al-
-Kai
dą o
d 20
01 r
.c
złon
kow
ie o
rgan
izac
ji od
egra
li kl
uczo
wą
rolę
w
ata
kach
z 1
1 w
rześ
nia
2001
r. O
becn
ie n
astą
pił
wyr
aźny
spa
dek
akty
w-
nośc
i em
d, g
łów
nie
w e
fekc
ie s
kute
czny
ch
dzia
łań
anty
terr
orys
tycz
-ny
ch
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
99
egip
skic
h w
ładz
. prz
y-w
ódcy
Al-K
aidy
otw
arci
e pr
zyzn
ali s
ię d
o po
rażk
i ug
rupo
wan
ia w
egi
pcie
, je
dnak
nie
poko
jący
m
zjaw
iski
em je
st u
trzy
-m
ując
e si
ę si
lne
popa
rcie
sp
ołec
zeńs
twa
egip
skie
go
dla
dzia
łań
Al-K
aidy
, kt
óre
jest
wyż
sze
niż
w p
akis
tani
e.
Iran
Stab
ilna
Wła
dze
w t
eher
anie
to
leru
ją o
becn
ość
sun-
nick
ich
grup
zbr
ojny
ch
pow
iąza
nych
z A
l--K
aidą
(np
. kur
dyjs
ka
Ans
ar a
l-Isl
am)
oraz
ku
rier
ów o
rgan
izac
ji na
sw
oim
ter
ytor
ium
.
des
tabi
lizac
ja, o
bale
nie
szyi
ckic
h w
ładz
w t
ehe-
rani
e.
tru
dno
mów
ić o
poc
ząt-
kach
akt
ywno
ści A
l--K
aidy
w I
rani
e, b
o ja
ko
taka
org
aniz
acja
tam
ni
e fu
nkcj
onuj
e. m
ożna
je
dnak
zau
waż
yć, ż
e in
tens
yfika
cja
dzia
łaln
ości
or
gani
zacj
i zw
iąza
na je
st
z am
eryk
ańsk
ą in
waz
ją
na I
rak.
bra
k w
yraź
nej a
ktyw
-no
ści A
l-Kai
dy w
Ira
nie,
ch
oć w
pro
win
cjac
h gr
anic
zący
ch z
Ira
kiem
i A
fgan
ista
nem
wid
oczn
e są
dzi
ałan
ia g
rup
zwią
za-
nych
z A
l-Kai
dą.
Ost
atni
o ob
serw
owan
ym
zjaw
iski
em je
st z
inte
n-sy
fikow
anie
ata
ków
pro
-pa
gand
owyc
h pr
zeci
wko
w
ładz
om w
teh
eran
ie.
100
swobodę działania. Wymienione w tabeli 1 kraje mają dla Al-Kaidy znaczenie strategiczne (stanowią zaplecze logistyczne, bazę szkoleniową, centrum dowo-dzenia operacjami, są istotne z historycznego punktu widzenia lub traktowane jako cel ataków).
WNIOSKI NA prZySZłOść
Głównym celem ataków Al-Kaidy pozostają Stany Zjednoczone i ich so-jusznicy, zarówno z krajów europejskich, jak i z państw muzułmańskich. W związku ze stopniowym wycofywaniem się sił koalicyjnych z Iraku i po-głębiającym się chaosem w Afganistanie oraz pakistanie właśnie te dwa pań-stwa stały się obecnie głównym frontem bezpośredniej walki z niewiernymi. Z kolei pośrednim sposobem osłabienia mocarstwowej pozycji Stanów Zjednoczonych są ataki na infrastrukturę petrochemiczną w państwach Bliskiego Wschodu. ten element strategii Al-Kaidy nie tylko negatyw-nie wpływa na amerykańską gospodarkę, a tym samym na siłę militarną Waszyngtonu, ale także dotyka kraje eksportujące surowce energetyczne, między innymi do USA.
Walka z terroryzmem w Afganistanie i Iraku przyczyniły się do pogor-szenia sytuacji gospodarczej Stanów Zjednoczonych. choć Al-Kaida uważa to za swój sukces propagandowy, Usama ibn ladin zdaje sobie sprawę z tego, że te dwie misje nie doprowadzą do upadku potęgi USA. Z tego względu obecny kryzys gospodarczy może stworzyć warunki do przeprowa-dzenia ataku, który dotknie Waszyngton w dużo większym stopniu, niż miało-by to miejsce jeszcze kilka miesięcy temu.
Największym zagrożeniem pozostaje atak terrorystyczny z użyciem bro-ni masowego rażenia (BMR). Kwestią sporną jest, czy Al-Kaida posiada możliwości zdobycia bmr (zagrożenie proliferacji płynie przede wszystkim z państw byłego ZSrr, których arsenał nuklearny, chemiczny i biologiczny nie jest w wystarczający sposób chroniony, oraz niestabilnego pakistanu). Wątpliwości nie budzi jednak fakt, że jest to jeden z jej głównych celów.
Widać wyraźnie, że oprócz Stanów Zjednoczonych celem ataków orga-nizacji ibn Ladina stali się szyici, przeciwko którym Al-Kaida prowadzi ak-tywną kampanię. ma ona zarówno wymiar propagandowy (wystąpienia
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
101
przywódców siatki, w których wzywają oni do przeprowadzania ataków na szyitów, krytykują działania Iranu czy kwestionują zwycięstwo szyickiego hezbollahu w wojnie z Izraelem w 2006 r.), jak i zbrojny (w Iraku człon-kowie i zwolennicy Al-Kaidy dokonywali zamachów na szyickich cywilów i szyickie władze). Antyszyicka kampania może przyczynić się do zaist-nienia poważnych zmian w układzie geopolitycznym. Zdaniem Irańczyków bowiem, groźby przywódców Al-Kaidy, kierowane pod adresem Teheranu, mogą zbliżyć Iran i świat zachodni, które są obecnie wrogami tej organizacji terrorystycznej17. Warto też pamiętać, iż taka współpraca miała miejsce w początkowym okresie wojny w Afganistanie w 2001 r., a wrogiem, który jednoczył wówczas Iran i świat zachodni, byli talibowie.
W regionie Szerszego Bliskiego Wschodu głównym celem rebelii Al-Kaidy ponownie staje się Afganistan. Sukces organizacji i utworzenie, zgodnie z planami, kalifatu na terytorium afgańskim mają większą szansę powo-dzenia, niż miało to miejsce w odniesieniu do Iraku18.
Wydaje się, iż Pakistan nie jest dla Al-Kaidy celem samym w sobie, a je-dynie środkiem do realizacji strategii organizacji w Afganistanie. Warto jed-nak pamiętać, że obalenie prozachodnich władz w Islamabadzie, będących jednocześnie bliskim sojusznikiem Waszyngtonu w wojnie z terroryzmem, i ustanowienie radykalnego reżimu w pakistanie oznaczać będzie ideolo-giczny sukces Al-Kaidy. doprowadzi także do klęski koncepcji globalnego przeciwdziałania terroryzmowi.
17) Ali mousawi chalechali, Iran mehwar-e pajam-e alghae’de dar ostane-je 11 septambr. Ma’adelat-e alghae’de be semat-e Iran ta’aghir jafte? [Iran w centrum przesłania Al--Kaidy w rocznicę 11 września. czy zmieniło się stanowisko Al-Kaidy wobec Iranu?], http://www.irdiplomacy.ir, wrzesień 2008.
18) jedną z przyczyn silnej pozycji Al-Kaidy jest w tym miejscu udzielanie silnego po-parcia członkom organizacji przez talibów. We wrześniu prowadzone były rozmowy na temat porozumienia między afgańskimi talibami a rządem w Kabulu. pośredniczyły w nich Arabia Saudyjska i Wielka brytania. przedstawiciele talibów odrzucili ofer-tę. pomimo wcześniejszych prób, które także kończyły się fiaskiem, w przypadku ostatniej próby porozumienia po raz pierwszy reakcja rebeliantów talibskich była zdecydowanie negatywna. bojownicy dali tym samym do zrozumienia, iż podjęli de-cyzję o walce u boku Al-Kaidy i obecnie nie rozważają możliwości zawarcia pokoju czy zawieszenia broni z siłami afgańskimi.
102
pośrednim celem Al-Kaidy jest destabilizacja państw (przede wszyst-kim takich jak Afganistan, pakistan, jemen, Algieria), w których roz-budowywane są komórki organizacji. realizacja tego założenia zapewni swobodny rozwój baz szkoleniowych, centrów operacyjnych oraz zaplecza logistycznego. W perspektywie długoterminowej wzmocni to organizację i umożliwi jej dalszą ekspansję.
poprzez próby destabilizacji sytuacji w Afganistanie, pakistanie, jemenie i mauretanii Al-Kaida dąży do udowodnienia Waszyngtonowi, że jego uwaga w niedostatecznym stopniu skupiona była dotąd na tych pań-stwach. Wykorzystując wspomniane kraje, Al-Kaida może przeprowadzać bardziej zaawansowane ataki przeciwko amerykańskim sojusznikom w Azji Wschodniej, państwach Zatoki perskiej czy Afryki północnej. Nie można także wykluczyć ataków w europie czy Ameryce północnej. „Kolejna nie-spodzianka” może okazać się nie konfrontacją z Iranem, ale konfrontacją Al-Kaidy z Zachodem i jego sojusznikami19.
Obserwacja ostatnich działań Al-Kaidy pokazuje, że środki podję-te w walce z terroryzmem są nieadekwatne do charakteru i skali zjawiska. tym samym świadczy to, że na obecnym etapie globalnej wojny z ter-roryzmem państwa w niej uczestniczące ponoszą porażkę. do przyczyn takiego stanu rzeczy należy zaliczyć między innymi rozpoczęcie misji w Iraku kosztem zaangażowania w Afganistanie. Innym błędem strate-gii antyterrorystycznej wydaje się – stosowana w początkowym okresie wojny – koncentracja wysiłków na aspekcie militarnym, a nie polityczno-społeczno-gospodarczym20.
W ciągu ostatnich kilku lat obserwowana jest coraz silniejsza globalizacja ugrupowania Usamy ibn Ladina i wchłanianie innych ugrupowań ekstremi-stycznych do struktur Al-Kaidy21. Z drugiej strony, partykularne intere-sy poszczególnych organizacji terrorystycznych mogą stać w sprzeczności z ideologią Al-Kaidy i w związku z tym prowadzić do rozłamów.
Inwazje na Afganistan i Irak przyczyniły się do fali migracji dżihady-stów na obszarze, rozciągającym się od Azji Południowej, poprzez Bliski Wschód, po Afrykę Północną. Działania sił międzynarodowych doprowadzi-ły ponadto do aktywizacji uśpionych dotąd komórek Al-Kaidy. Radykali-zacji uległa także część społeczeństwa muzułmańskiego, nieutożsamiająca
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10
103
się dotychczas z ideologią ugrupowania ibn Ladina, a odpowiadają-ca obecnie na jego wezwania do walki z niewiernymi w obronie ummy muzułmańskiej.
lata współpracy gospodarczej i naukowej oraz brak przeszłości kolo-nialnej przyczyniły się do pozytywnego postrzegania zaangażowania rp na początku wojny z terroryzmem. Ze względu na udział Polski w globalnej koalicji antyterrorystycznej oraz misjach stabilizacyjnych, stosunek radykal-nych grup rebelianckich do obywateli RP jest obecnie bardziej negatywny, niż miało to miejsce przed amerykańską inwazją na Afganistan oraz Irak. Formą obalania wizerunku jedynie zbrojnego okupanta są między innymi szkolenia sił bezpieczeństwa w Iraku oraz Afganistanie czy zaangażowanie polskich żołnierzy w amerykański Prowincjonalny Zespół Odbudowy (Provincial Reconstrucion Teams – prts) w Ghazni. działania na rzecz pomocy lo-kalnej ludności nie tylko poprawiają wizerunek rp, ale także zwiększają bezpieczeństwo polskich kontyngentów.
Ze względu na wzrost zaangażowania Polski w Afganistanie (przejęcie od-powiedzialności za bezpieczeństwo w Ghazni) aktywność grup rebelianckich, w tym Al-Kaidy, stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa PKW. rozszerzanie terenu wpływów dżihadystów, na przykład na prowincję Ghazni, która kil-kanaście miesięcy temu była uważana za względnie stabilną, jest niepo-kojącym zjawiskiem. podobne trendy obserwowane są w całym regionie Szerszego bliskiego Wschodu.
prowadzenie operacji wojskowych na terytorium Afganistanu w ramach wojny z terrorem nie będzie skuteczne bez zwrócenia uwagi na inne poten-cjalne fronty, miejsca i bazy, z których Al-Kaida będzie kierowała działa-niami swoich zwolenników.
19) theodore Karasik, Al-Qaeda Strikes Back.
20) Więcej zob.: Guido Steinberg, Towards a „Political Turn”…, s. 177.
21) W przeciwieństwie do większości grup terrorystycznych, Al-Kaida od momentu po-wstania była otwarta na osoby zróżnicowane pod względem narodowościowym i et-nicznym. jedynym kryterium pozostaje nadal akceptacja radykalnej ideologii orga-nizacji przez ochotników.
104
Przykłady Arabii Saudyjskiej i Egiptu pokazują, że efektywna walka z Al-Kaidą jest możliwa. Wymaga ona jednak zaangażowania wielu ele-mentów struktur państwowych i musi być prowadzona wielowymiarowo. Istotną formą działań przeciwko Al-Kaidzie wydaje się walka ideologicz-na. Uświadomienie muzułmanom, iż doktryna Al-Kaidy jest sprzeczna z Koranem i naukami proroka, może stać się kluczem do osłabienia pozycji organizacji jako globalnego lidera dżihadu.
beZpIecZeńStWO NArOdOWe I-II – 2009 /9-10