Warszawa 2013

7. wydanie

Prawo podatkowe przedsiębiorców

redakcja naukowa Hanna LitwińczukHanna Litwińczuk, Piotr Karwat

Wojciech Pietrasiewicz, Karolina Tetłak Andrzej Kaznowski

Stan prawny na 1 stycznia 2013 r.; w zakresie VAT uwzględniono zmiany wchodzące w życie 1 kwietnia 2013 r. i 1 stycznia 2014 r. wynikające z ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 35)

Wydawca Grzegorz Jarecki

Redaktor prowadzący Małgorzata JareckaEwa Fonkowicz

Opracowanie redakcyjne Justyna Łęczyńska

Łamanie JustLuk Łukasz Drzewiecki, Justyna Szumieł, Krystyna Szych

Autorzy: Hanna Litwińczuk – część I, rozdz. 1–4, 5,6; cz. II, podrozdziały 7.1, 7.2.2, 7.3.9, 8.1.4Piotr Karwat – część II z wyjątkiem podrozdziałów 7.1, 7.2.2, 7.3.9, 8.1.4; część III, rozdz. 15;

część IV, rozdz. 21Wojciech Pietrasiewicz – część III, rozdz. 11–14; część IV, rozdz. 16–20Karolina Tetłak – część I, rozdz. 5Andrzej Kaznowski – część V, rozdz. 22, 23

© Copyright by Wolters Kluwer Polska SA, 2013

ISBN: 978-83-264-3958-27. wydanie

Wydane przez:Wolters Kluwer Polska SA

Redakcja Książek

01-231 Warszawa, ul. Płocka 5atel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35

e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl

www.wolterskluwer.plksięgarnia internetowa www.profinfo.pl

5

Spis treści

SpiS treści

Wykaz skrótów 19

Wstęp 25

Część I. PodatkI doChodoWe

Rozdział 1. ogólna charakterystyka podatków dochodowych 291.1. Podatekdochodowyodosóbfizycznych 29

1.1.1. Charakterystykaogólna 291.1.1.1. Typyipodstawowecechypodatku 291.1.1.2. Zakrespodmiotowy 311.1.1.3. Teoriedochoduizakresprzedmiotuopodatkowania 311.1.1.4. Okrespodatkowy 331.1.1.5. Taryfapodatkowa 341.1.1.6. Pobórpodatku 341.1.1.7. Podatekdochodowyainflacja 351.1.1.8. Harmonizacjapodatkudochodowegoodosóbfizycznych

wramachprawaunijnego 361.1.2. KonstrukcjapodatkudochodowegoodosóbfizycznychwPolsce 39

1.1.2.1. Pojęcienieograniczonegoiograniczonegoobowiązkupodatkowego 39

1.1.2.2. Pojęciedochoduzeźródłaprzychoduikatalogźródełprzychodu 40

1.1.2.3. Pojęcieprzedmiotuipodstawyopodatkowania 451.1.2.4. Ustalaniewysokościpodatkuizasadyjegopoboru 48

1.1.3. Dochódzdziałalnościgospodarczejosóbfizycznych 501.1.3.1. Formyopodatkowania 501.1.3.2. Pozarolniczadziałalnośćgospodarczaadziałalność

wykonywanaosobiście 511.1.3.3. Pojęciedochoduzpozarolniczejdziałalnościgospodarczej 551.1.3.4. Opodatkowaniedochoduzpozarolniczejdziałalności

gospodarczej 591.2. Podatekdochodowyodosóbprawnych 66

1.2.1. Charakterystykaogólna 661.2.2. Dochódpodatkowyazyskbruttoosobyprawnej 67

6

Spis treści

1.2.3. Problempodwójnegoopodatkowaniadochoduspółkikapitałowejisposobyjegorozwiązania 74

1.2.4. Harmonizacjapodatkudochodowegoodosóbprawnychwramachprawaunijnego 751.2.4.1. Dyrektywy 751.2.4.2. OrzecznictwoTSUE 78

1.2.5. KonstrukcjapodatkudochodowegoodosóbprawnychwPolsce 791.2.5.1. Podmiotopodatkowania 791.2.5.2. Przedmiotopodatkowania 811.2.5.3. Podstawaopodatkowania,stawki,pobórpodatku 85

1.2.6. Opodatkowaniezyskupodzielonegoosobyprawnej 871.2.6.1. Pojęciedochodu(przychodu)zudziałuwzyskachosób

prawnych 871.2.6.2. Opodatkowaniedochodu(przychodu)zudziałuwzyskach

osóbprawnych 941.2.6.3. Problemukrytejdywidendy 96

Rozdział 2. Ustalanie dochodu przedsiębiorców. zasady ogólne 992.1. Ogólnacharakterystykaprzychodówikosztówuzyskaniaprzychodów 99

2.1.1. Przychód 992.1.1.1. Problemydefinicyjne 992.1.1.2. Ustawowepojęcieprzychoduzdziałalnościgospodarczej 1002.1.1.3. Momentosiągnięciaprzychoduzdziałalnościgospodarczej 1002.1.1.4. Rodzajeprzychodów 1032.1.1.5. Przychodynieuznawanezaprzychodypodatkowe 1062.1.1.6. Przychódzdziałalnościgospodarczejaprzychód

zodpłatnegozbyciarzeczyiprawmajątkowych 1062.1.2. Kosztyuzyskaniaprzychodów 107

2.1.2.1. Pojęciekosztówuzyskaniaprzychodów 1072.1.2.2. Momentponiesieniakosztu 1132.1.2.3. Udokumentowanieponiesieniakosztu 1172.1.2.4. Kosztyniestanowiącekosztówuzyskaniaprzychodów 1182.1.2.5. Kosztyspecyficznedlaosóbprawnych 135

2.2. Przychodyikosztyuzyskaniaprzychodów.Wybranezagadnienia 1432.2.1. Różnicekursowe 1432.2.2. Wierzytelnościnieściągalne(złedługi).Nieterminoweopłacanie

zobowiązańprzezdłużnika 1502.2.2.1. Wierzytelnościnieściągalne(złedługi) 1502.2.2.2. Nieterminoweopłacaniezobowiązańprzezdłużnika 156

2.2.3. Rezerwyksięgowe–problemnieuznawaniazakosztyuzyskaniaprzychodów 157

2.2.4. Przychodyikosztyzwiązanezobroteminstrumentamifinansowymi,wtympochodnymi 159

2.2.5. Amortyzacjaśrodkówtrwałychiwartościniematerialnychiprawnych 1652.2.5.1. Pojęcieśrodkówtrwałychorazwartościniematerialnych

iprawnych 165

7

Spis treści

2.2.5.2. Zasadywycenyśrodkówtrwałychorazwartościniematerialnychiprawnychdlacelówamortyzacji 167

2.2.5.3. Zasadydokonywaniaodpisówamortyzacyjnychodśrodkówtrwałych 177

2.2.5.4. Problemniezamortyzowanejczęściinwestycjiwobcymśrodkutrwałym 182

2.2.5.5. Zasadydokonywaniaodpisówamortyzacyjnychodwartościniematerialnychiprawnych 184

2.2.6. Wkładyniepieniężne(aporty)dospółekwinnejpostaciniżprzedsiębiorstwolubzorganizowanaczęśćprzedsiębiorstwa 1852.2.6.1. Wkładydospółekkapitałowych 1852.2.6.2. Konwersjawierzytelnościnakapitałzakładowy 1922.2.6.3. Wkładydospółekosobowych 193

2.2.7. Opodatkowaniestronumowyleasingu 1942.2.7.1. Uwagiwstępne 1942.2.7.2. Podstawowepojęcia 1942.2.7.3. Wariantyumówiodpowiadająceimskutkipodatkowe 1962.2.7.4. Problemyzwiązanezwypowiedzeniemumowyleasingu 2012.2.7.5. Rozwiązaniaszczegółowe 2022.2.7.6. Leasingkonsumencki 2062.2.7.7. Ocenauregulowańpodatkowychdotyczącychleasingu 207

Rozdział 3. Ustalanie dochodu wybranych kategorii podatników 2093.1. Wspólnicyspółekniebędącychosobamiprawnymi 209

3.1.1. Zasadytraktowanianagrunciepodatkówdochodowychspółekniebędącychosobamiprawnymi 209

3.1.2. Wypłataprzezspółkęwspólnikowiświadczeńzinnegotytułuniżudziałwzysku 211

3.1.3. Wkładyniepieniężnedospółkiniebędącejosobąprawną 2153.1.3.1. Wkładywniesioneprzed2011r.–kontrowersje 2153.1.3.2. Wkładywniesionepo2011r. 217

3.1.4. Likwidacjaspółkiniebędącejosobąprawnąiwystąpieniewspólnika 2193.1.4.1. Zasadyogólne 2193.1.4.2. Wspólnikotrzymujeśrodkipieniężne 2193.1.4.3. Wspólnikotrzymujeskładnikimajątkowewnaturze 221

3.1.5. Spółkakomandytowo-akcyjnajakoszczególnytypspółkiniebędącejosobąprawną.Problemykwalifikacjiprzychodówakcjonariusza 222

3.2. Grupakapitałowajakopodatnikpodatkudochodowegoodosóbprawnych 2273.2.1. Teorieopodatkowania 227

Teoriarozdziału 227Teoriajednościgospodarczej 229

3.2.2. OpodatkowaniegrupkapitałowychwwybranychpaństwachUniiEuropejskiej 231

3.2.3. Wyrównywaniestratpomiędzyspółkamigrupyzsiedzibąwróżnychpaństwachczłonkowskich 232

8

Spis treści

3.2.4. GrupaCCCTB–projektdyrektywy 2343.2.5. OpodatkowaniegrupykapitałowejwPolsce 236

3.2.5.1. Zawiązaniepodatkowejgrupykapitałowej 2373.2.5.2. Rokpodatkowyspółektworzącychpodatkowągrupę

kapitałową 2383.2.5.3. Ustalaniedochodu(straty)podatkowejgrupykapitałowej 2383.2.5.4. Udziałowcymniejszościowiwpodatkowychgrupach

kapitałowych 2393.2.5.5. Utratastatusupodatkowejgrupykapitałowej 2403.2.5.6. Grupakapitałowawrozumieniuprzepisówprawa

bilansowegoapodatkowagrupakapitałowa 2413.2.5.7. Znaczenieuregulowańpodatkowychdotyczącychgrup

kapitałowych 2413.2.6. Zawarcieumowytypucash poolingpomiędzyspółkamitworzącymi

grupękapitałową 2433.3. Instytucjefinansowe 245

3.3.1. Banki 2453.3.1.1. Rezerwycelowe 2463.3.1.2. Rezerwywbankachsporządzającychsprawozdania

finansowewedługMSR 2493.3.1.3. Rezerwanaryzykoogólnearezerwanaponiesione

nieudokumentowaneryzykokredytowe(IBNR) 2513.3.1.4. Sekurytyzacjawierzytelnościbankowych 2523.3.1.5. „Przekształcenie”oddziałubankuzagranicznegowbank

krajowy 2533.3.2. Ubezpieczyciele 254

3.3.2.1. Rozliczeniaztytułuskładek 2553.3.2.2. Rozliczeniaztytułureasekuracji 2563.3.2.3. Rozliczeniaztytułuakwizycji 2583.3.2.4. Przychodyztytułuregresówiodzysków 258

3.3.3. Funduszekapitałowe 2593.4. Organizacjenon profit 262

Rozdział 4. opodatkowanie dochodu przy przekształceniach, połączeniach i podziałach przedsiębiorców, zbyciu zorganizowanej masy majątkowej oraz likwidacji przedsiębiorcy 2674.1. Ogólnacharakterystykaprzekształceń,połączeńipodziałówprzedsiębiorców 267

4.1.1. Pojęcieprzekształceń,połączeńipodziałów 2674.1.2. Podstawyprawneprzekształceń,połączeńipodziałów 2684.1.3. Sukcesjapodatkowaprzyprzekształceniach,połączeniachipodziałach 2694.1.4. Problemyopodatkowaniadochoduprzyprzekształceniach,

połączeniachipodziałach 2724.2. Opodatkowanieprzywybranychrodzajachprzekształceńprzedsiębiorców 274

4.2.1. Przekształceniespółkikapitałowejwinnąspółkękapitałową 2744.2.2. Przekształceniespółkiosóbfizycznychniebędącejosobąprawną

współkękapitałową 275

9

Spis treści

4.2.3. Przekształceniespółkiosóbfizycznychniebędącejosobąprawnąwinnąspółkęniebędącąosobąprawną 281

4.2.4. Przekształceniespółkikapitałowejwosobowąspółkęhandlową 2824.2.5. Przekształcenieprzedsiębiorstwaosobyfizycznejwspółkękapitałową 286

4.3. Opodatkowaniedochoduprzypołączeniachprzedsiębiorców 2904.3.1. Połączeniespółekkapitałowych 290

4.3.1.1. Rokpodatkowy 2904.3.1.2. Strataspółki 2904.3.1.3. Sposóbpodatkowegotraktowanianadwyżekwartości

ujawnionychprzyprzeszacowaniumajątkuspółkiprzejmowanej 291

4.3.1.4. Sposóbpodatkowegotraktowanianadwyżekwartościprzejętegomajątkunadwartościąudziałówuspółkiprzejmującej 292

4.3.1.5. Sposóbtraktowanianadwyżekwartościudziałówuwspólników 296

4.3.1.6. Obejścieprawa 2994.3.2. Połączeniazudziałemosobowychspółekhandlowych 299

4.3.2.1. Połączeniaosobowychspółekhandlowychosóbfizycznychprzezzawiązaniespółkikapitałowej 299

4.3.2.2. Połączenieprzezprzejęcieosobowejspółkihandlowejprzezspółkękapitałową 301

4.4. Opodatkowaniedochoduprzypodziałachspółek 3014.4.1. Rodzajepodziałówspółek 3014.4.2. Podziałyspółekpolegającenaprzeniesieniuzorganizowanychczęści

przedsiębiorstwa 3034.4.3. Podziałyspółekpolegającenaprzeniesieniuskładnikówmajątkowych

niestanowiącychzorganizowanychczęściprzedsiębiorstwa 3064.4.4. Porównanieobciążeńpodatkowychprzypodziałachspółek 308

4.5. Zbyciezorganizowanejmasymajątkowej 3104.5.1. Pojęcieprzedsiębiorstwaizorganizowanejczęściprzedsiębiorstwa

nagruncieustawopodatkachdochodowych 3104.5.2. Kupno/sprzedażprzedsiębiorstwaizorganizowanejczęści

przedsiębiorstwa 3154.5.3. Nabycie/zbycieprzedsiębiorstwa(zorganizowanejczęści

przedsiębiorstwa)wformiewkładuniepieniężnegodospółki 3184.5.3.1. Wkładniepieniężnywpostaciprzedsiębiorstwa

(zorganizowanejczęściprzedsiębiorstwa)dospółkikapitałowej 318

4.5.3.2. Wkładniepieniężnywpostaciprzedsiębiorstwa(zorganizowanejczęściprzedsiębiorstwa)dospółkiniebędącejosobąprawną 321

4.5.4. Kupnoiwymianaudziałów(akcji)współcejakoalternatywadlatransakcjimającejzaprzedmiotprzedsiębiorstwo 3214.5.4.1. Kupnoudziałów 321

10

Spis treści

4.5.4.2. Wymianaudziałów 3224.6. Likwidacjaprzedsiębiorcy 327

4.6.1. Pojęcielikwidacjiijejujęciewksięgachpodatnika 3274.6.2. Likwidacjaprzedsiębiorcybędącegoosobąfizycznąispółki

niebędącejosobąprawną 3284.6.3. Likwidacjaspółkikapitałowej 328

Rozdział 5. Międzynarodowe aspekty opodatkowania dochodu 3315.1. Ogólnacharakterystykaumówounikaniupodwójnegoopodatkowania 331

5.1.1. Zjawiskomiędzynarodowegopodwójnegoopodatkowania 3315.1.2. ZnaczenieMKOECDorazkomentarzaOECDwprocesiewykładni

umówounikaniupodwójnegoopodatkowania 3335.1.3. CharakterystykapodstawowychpojęćistrukturyMKOECD 3355.1.4. ProcesstosowaniaumówwzorowanychnaMKOECD 342

5.2. Postanowieniapolskiegoprawapodatkowegosłużąceeliminowaniupodwójnegoopodatkowania 3455.2.1. Regulacjedotyczącerezydentówuzyskującychdochodyzagranicą 3455.2.2. Regulacjedotyczącenierezydentówuzyskującychdochody

naterytoriumPolski 3485.3. OpodatkowaniepodmiotówpowiązanychwświetleMKOECD,

wytycznychOECDiprawapolskiego 3505.3.1. Genezaszczególnychregulacjipodatkowychdotyczących

podmiotówpowiązanych 3505.3.2. Pojęcieprzedsiębiorstwpowiązanych 3515.3.3. Zasada arm’s lengthijejodzwierciedleniewprawiepolskim 3535.3.4. Analizaporównywalnościtransakcji 3555.3.5. Metodyustalaniacentransferowych 3575.3.6. Ogólnezasadyustalaniacentransferowychwprzypadku

świadczeniausługmiędzypodmiotamipowiązanymi 3605.3.7. Szczegółowezasadyustalaniacentransferowychdotyczące

wybranychrodzajówusług 3675.3.7.1. Usługireklamowe 3675.3.7.2. Usługifinansowe 3675.3.7.3. Pracebadawczo-rozwojowe 368

5.3.8. Obowiązkiwzakresiedokumentacjiciążącenapodatnikachdokonującychtransakcjizpodmiotamipowiązanymi 369

5.3.9. Ciężardowoduwpostępowaniuwsprawiecentransferowych 3725.3.10. Zasadydokonywaniakorektydochodówpodmiotówpowiązanych 3735.3.11. Uprzednieporozumieniacenowe 377

5.4. OpodatkowaniedochodustałegozakładuwświetleMKOECDiprawapolskiego 3835.4.1. Pojęciestałegozakładu 3835.4.2. Definicjazagranicznegozakładuwprawiepolskim 3865.4.3. PrzypisaniezyskówdostałegozakładuwświetleMKOECD 387

11

Spis treści

5.4.4. Przypisaniezyskówdostałegozakładuwświetleumówounikaniupodwójnegoopodatkowaniazawartychprzed2010r.orazwprawiepolskim 392

5.4.5. Dywidendy,odsetkiinależnościlicencyjneuzyskaneprzezstałyzakład 398

5.4.6. Rozliczaniestratstałegozakładu 3995.5. Międzynarodoweplanowaniepodatkowe 400

5.5.1. Uwagiogólne 4005.5.2. Międzynarodowepodwójnenieopodatkowanie 4005.5.3. Treaty shopping 4015.5.4. Klauzulabeneficial ownerjakonarzędziezapobieganianadużyciu

korzyściwynikającychzumówounikaniupodwójnegoopodatkowania 403

5.5.5. Tax sparing credit 4045.5.6. Tax arbitrage.Odmiennakwalifikacjapodmiotóworazpłatności

docelówpodatkowych 4055.5.6.1. Hybrydyzacjapodmiotowościpodatkowejnaprzykładzie

spółekosobowych 4055.5.6.2. Odmiennakwalifikacjapłatnościdlacelówpodatkowych 407

5.6. Rajepodatkowe 4095.6.1. Pojęcieiklasyfikacjarajówpodatkowych 4095.6.2. Sposobywykorzystaniarajówpodatkowychwplanowaniu

podatkowym 4095.6.3. Przeciwdziałaniezjawiskurajówpodatkowych 411

Rozdział 6. Wybrane zagadnienia z zakresu opodatkowania transgranicznych przepływów dochodów 4136.1. Opodatkowanietransgranicznegoprzepływudywidend 413

6.1.1. Opodatkowaniedywidendnapodstawieprzepisówimplementującychdyrektywęospółkachdominującychispółkachzależnych 4136.1.1.1. Problempodwójnegoopodatkowania 4136.1.1.2. Zasadyopodatkowaniadywidend 4146.1.1.3. Zwolnieniezopodatkowaniadywidenddlazakładu 4166.1.1.4. Opodatkowaniedywidendwkonkretnychsytuacjach 417

6.1.2. Opodatkowaniedywidendzuwzględnieniempostanowieńumówounikaniupodwójnegoopodatkowania 421

6.2. Opodatkowanietransgranicznegoprzepływuodsetekinależnościlicencyjnych 4276.2.1. Opodatkowanieodsetekinależnościlicencyjnych

napodstawieprzepisówimplementującychdyrektywęoodsetkachinależnościachlicencyjnych 427

6.2.2. Opodatkowanieodseteknapodstawieprzepisówimplementującychdyrektywęodochodachzoszczędności 430

12

Spis treści

6.2.3. Opodatkowanieodsetekinależnościlicencyjnychzuwzględnieniemumówounikaniupodwójnegoopodatkowania 432

6.3. Opodatkowanieprzytransgranicznychzdarzeniachrestrukturyzacyjnych 4356.3.1. OgólnacharakterystykadyrektywyMR 4356.3.2. PodstawowepojęciastosowanewdyrektywieMR 4366.3.3. CharakterystykauregulowańprawnychdyrektywyMR 447

6.3.3.1. Skutkipodatkowedlaspółek 4476.3.3.2. Skutkipodatkowedlawspólników–zasadyogólne 4496.3.3.3. Skutkipodatkowedlawspólników–wymianaudziałów 4506.3.3.4. Szczególnyprzypadekwniesieniazakładu 4526.3.3.5. Przeniesieniezarejestrowanejsiedzibyspółkieuropejskiej

ispółdzielnieuropejskiej 4536.3.3.6. Spółkitransparentnepodatkowo 454

6.3.4. PrzeciwdziałanieobejściuprzepisówdyrektywyMR 4556.3.5. ImplementacjadyrektywyMRwustawieopodatkudochodowym

odosóbprawnych 4566.3.6. Opodatkowanietransgranicznychzdarzeńrestrukturyzacyjnych

–przykłady 4596.3.6.1. Wniesienieprzezspółkęzsiedzibąwpaństwie

członkowskimjejzakładupołożonegowPolscedospółkizsiedzibąwPolsce 459

6.3.6.2. WniesieniezorganizowanejczęściprzedsiębiorstwaprzezspółkęzsiedzibąwPolscedospółkizsiedzibąwinnympaństwieczłonkowskim 460

Część II. PoWszeChny Podatek obRotoWy – Vat

Rozdział 7. ogólna charakterystyka powszechnego podatku obrotowego 4657.1. Istotapodatkówobrotowych 465

7.1.1. Klasyfikacjapodatkówobrotowych 4657.1.2. Podatekodobrotubrutto 4667.1.3. Podatekodwartościdodanej 468

7.2. ŹródłaprawaUEikrajowegoorazrelacjemiędzynimi 4697.2.1. Regulacjekrajowe 4697.2.2. RegulacjeUE 4707.2.3. PrzepisykrajoweaprawoUE 472

7.3. Zasadypodatkuodwartościdodanej 4787.3.1. Źródłozasad 4787.3.2. Powszechność 4797.3.3. Opodatkowaniekonsumpcji 4797.3.4. Proporcjonalność 4817.3.5. Neutralność 4827.3.6. Unikaniepodwójnegoopodatkowaniaibrakuopodatkowania 4837.3.7. Unikaniezakłóceniawarunkówkonkurencji 4847.3.8. Wielofazowość 484

13

Spis treści

7.3.9. Zastosowaniemetodyfakturowej 4847.4. Podmiotpodatku 493

7.4.1. Definicjapodatnikapodatkuodtowarówiusług 4937.4.2. Organywładzypublicznej 4997.4.3. Podmiotyzagraniczne.Przedstawicielpodatkowy 5017.4.4. SzczególnekategoriepodatnikówVAT 5027.4.5. Zwolnieniapodmiotowe 5037.4.6. Szczególneuprawnieniamałychpodatników 505

7.5. Przedmiotopodatkowania.Zagadnieniaogólne 5067.5.1. Definicjaprzedmiotuopodatkowania 5067.5.2. Klasyfikacjaczynnościopodatkowanych 5087.5.3. Ważnośćilegalnośćczynnościopodatkowanych.

Czynnościextra commercium 5107.6. Dostawatowarów.Zakresprzedmiotowy 513

7.6.1. Definicjatowaru 5137.6.2. Dostawatowarów–definicja 5167.6.3. Nieodpłatneprzekazanietowarów 5187.6.4. Dostawaseryjna(łańcuchowa) 5217.6.5. Przymusoweprzeniesieniewłasnościwzamianzaodszkodowanie 5227.6.6. Komis 5237.6.7. Nabycietowarówodpodmiotuzagranicznego 5247.6.8. Towarypozostałepozakończeniudziałalności 525

7.7. Dostawatowarów.Miejscewykonaniaczynności 5257.7.1. Uwagiogólne 5257.7.2. Towarywysyłanelubtransportowane 5267.7.3. Towarymontowanelubinstalowane 5267.7.4. Dostawabezwysyłkiitransportu 5277.7.5. Dostawadlapasażerówstatkówisamolotów 5277.7.6. Dostawaseryjna(łańcuchowa) 5277.7.7. Dostawaróżnychpostacienergii 5287.7.8. Sprzedażwysyłkowa 529

7.8. Dostawatowarów.Zwolnieniaprzedmiotowe 5317.9. Dostawatowarów.Wyłączenieprzedmiotowe 5327.10. Świadczenieusług.Zakresprzedmiotowy 535

7.10.1. Definicjaświadczeniausług 5357.10.2. Komisusług 5417.10.3. Nieodpłatneświadczenieusług 5447.10.4. Importusług 545

7.11. Świadczenieusług.Miejscewykonaniaczynności 5467.11.1. Podstawowekryterium:statususługobiorcy 5467.11.2. Usługiświadczonenarzeczpodatników 5497.11.3. Usługiświadczonenarzeczkonsumentów 5507.11.4. Usługizwiązaneznieruchomościami 5517.11.5. Usługitransportu 5517.11.6. Usługiwykonanewmiejscuichfaktycznegoświadczenia 552

14

Spis treści

7.11.7. Usługielektroniczne,telekomunikacyjneoraznadawczeradioweitelewizyjne 553

7.11.8. UsługiniematerialnenarzeczkonsumentówspozaUE 5567.12. Świadczenieusług.Zwolnieniaprzedmiotowe 5577.13.Momentpowstaniaobowiązkupodatkowego 5577.14. Podstawaopodatkowania 565

7.14.1. Uwagiogólne 5657.14.2. Dotacje 5687.14.3. Zaliczki 5717.14.4. Rabaty,zwrotyzapłatyitowarów 5717.14.5. Dostawabudynkówlubbudowlitrwalezwiązanychzgruntem 5747.14.6. Czynnościbezokreśleniaceny,zcenąokreślonąwnaturze

orazczynnościnieodpłatne 5747.15. Stawkipodatku 5777.16.ObowiązkiformalnepodatnikówVAT 578

7.16.1. Rejestracja 5787.16.2. Faktury 5797.16.3. Ewidencje,deklaracje,informacjepodsumowujące 582

Rozdział 8. obrót towarami w ramach rynku wewnętrznego i z państwami trzecimi jako przedmiot opodatkowania Vat 5848.1. Transakcjewewnątrzwspólnotowe 584

8.1.1. Uwagiwstępne 5848.1.2. Wewnątrzwspólnotowenabycietowarów 585

8.1.2.1. Pojęcie 5858.1.2.2. NabycieodpodatnikaVAT 5868.1.2.3. Sprowadzeniewłasnychtowarówdokraju.Magazyn

konsygnacyjny 5888.1.2.4. Nabycienowychśrodkówtransportu 5908.1.2.5. Miejsceświadczenia 5908.1.2.6. Zwolnienia 5928.1.2.7. Podstawaopodatkowania 592

8.1.3. Wewnątrzwspólnotowadostawatowarów 5938.1.3.1. Pojęcie 5938.1.3.2. DostawatowarówprzezpodatnikapolskiegoVAT 5958.1.3.3. PrzemieszczeniewłasnychtowarówzPolskidoinnego

krajuczłonkowskiegoprzezpodatnikapolskiegoVAT 5978.1.3.4. Dostawanowychśrodkówtransportu 5978.1.3.5. Miejsceświadczeniaprzywewnątrzwspólnotowejdostawie

towarów 5988.1.3.6. Stawka0% 598

8.1.4. Transakcjetrójstronne 5998.1.4.1. Wewnątrzwspólnotowatransakcjaseryjna 5998.1.4.2. Wewnątrzwspólnotowatransakcjatrójstronna.Warunki

proceduryuproszczonej 603

15

Spis treści

8.1.4.3. Skutkiwewnątrzwspólnotowejtransakcjitrójstronnejdlajejuczestników 605

8.2. Eksporttowarów 6098.2.1. Uwagiogólne 6098.2.2. Stawkaweksporcie 6108.2.3. Zwrotpodatkupodróżnym 611

8.3. Importtowarów 6128.3.1. Uwagiogólne 6128.3.2. Zwolnienia 6138.3.3. Podstawaopodatkowania 6148.3.4. Pobórpodatku 614

Rozdział 9. Podatek naliczony Vat 6169.1. Ogólnezasadyobniżeniapodatkunależnegoopodateknaliczony 616

9.1.1. PrawodoodliczeniajakopodstawowyelementkonstrukcjiVAT 6169.1.2. Obowiązekudowodnieniaprawadoodliczeniapodatku 618

9.2. Prawodoodliczeniazwiązanezczynnościaminieopodatkowanymi 6219.3. Warunkinabyciaprawadoodliczeniapodatkunaliczonego 6239.4. Zwrotpodatku 6259.5. Częścioweodliczenie.Korektapodatkunaliczonego 6299.6. Zakaziograniczeniemożliwościodliczeniapodatkunaliczonego 637

9.6.1. Zakazyodliczeniapodatkunaliczonegoniedotyczącesamochodówosobowych 637

9.6.2. Zakazyiograniczeniazwiązanezzakupemieksploatacjąsamochodówosobowych 640

9.7. Inneprzypadkiodliczeńizwrotów 6439.7.1. Zwrotpodatkubyłymwspólnikomspółkiosobowej 6439.7.2. Pomniejszaniepodatkuwzwiązkuznieściągalnościąwierzytelności 644

Rozdział 10. Wybrane typy transakcji jako przedmiot opodatkowania Vat 64510.1.Obrótnieruchomościami 645

10.1.1. Obrótgruntami 64510.1.2. NieruchomościzwolnioneodVAT 648

10.1.2.1.Gruntynieprzeznaczonepodzabudowę 64810.1.2.2. Budynkiibudowle 649

10.2. Leasing 65110.3. Rolnicyryczałtowi 65410.4.Usługiturystyczne 65510.5. Towaryużywane,dziełasztuki,przedmiotykolekcjonerskieiantyki 65710.6. Złotoinwestycyjne 659

Część III. selektyWne PodatkI obRotoWe

Rozdział 11. ogólna charakterystyka podatku akcyzowego 66311.1. Istotaitypologiaselektywnychpodatkówobrotowych 66311.2.Harmonizacjapodatkuakcyzowego 665

16

Spis treści

Rozdział 12. Przedmiot opodatkowania podatkiem akcyzowym. Podstawowe elementy konstrukcji podatku 66912.1. Regulacjapodatkuakcyzowego 66912.2.Wyrobyakcyzowe 67012.3. Przedmiotopodatkowania 67412.4. Podatnicy 68412.5.Momentpowstaniaobowiązkupodatkowego 68612.6. Podstawaopodatkowania,stawki 68912.7. Zasadyrozliczaniaiterminypłatności 690

Rozdział 13. organizacja obrotu wyrobami akcyzowymi 69313.1.Uwagiogólne 69313.2. Procedurazawieszeniapoboruakcyzy 69313.3. Zawieszeniepoboruakcyzywskładziepodatkowym 70313.4. Zarejestrowanyodbiorca 71213.5. Zarejestrowanywysyłający 71513.6. Podmiotpośredniczący 71713.7. Przemieszczeniewyrobówakcyzowychzzapłaconąakcyzą 719

13.7.1. Przemieszczeniewyrobówpomiędzypodmiotamiprofesjonalnymi 71913.7.2. Przemieszczeniewyrobówpomiędzypodmiotemprofesjonalnym

akonsumentem 72213.8.Oznaczeniewyrobówakcyzowychznakamiakcyzy 725

Rozdział 14. Wybrane aspekty opodatkowania niektórych kategorii wyrobów akcyzowych i samochodów osobowych 72914.1. Energiaelektryczna 72914.2.Wyrobyalkoholowe 73514.3.Wyrobytytonioweisusztytoniowy 73914.4. Samochodyosobowe 742

Rozdział 15. Podatek od gier 748

Część IV. PodatkI MajątkoWe

Rozdział 16. Podatek od nieruchomości 753

Rozdział 17. Podatek rolny 766

Rozdział 18. Podatek leśny 775

Rozdział 19. Podatek od środków transportowych 780

Rozdział 20. Podatek od czynności cywilnoprawnych 789

Rozdział 21. Podatek od wydobycia niektórych kopalin 807

17

Spis treści

Część V. PoMoC PUblICzna. asPekty PodatkoWe

Rozdział 22. ogólna charakterystyka pomocy publicznej 81122.1. Polskiiunijnysystemprawapomocypublicznej 81122.2.Występowaniepomocypublicznej 814

22.2.1. Zasobypaństwowe 81422.2.2. Selektywnaekonomicznakorzyść 815

22.2.2.1. Pojęcieprzedsiębiorstwa 81522.2.2.2.Korzyść 81622.2.2.3. Selektywność 81922.2.2.4. Formapomocy 824

22.2.3. Zakłóceniekonkurencji 82522.2.4. Wpływnawymianęhandlowąmiędzypaństwamiczłonkowskimi 82622.2.5. Pomocde minimis 827

22.3.Wyjątkiodtraktatowegozakazuudzielaniapomocypublicznej 82922.3.1. Pomoczgodnazrynkiemwewnętrznymnapodstawieart.107

ust.2TFUE 82922.3.2. Pomoc,któramożezostaćuznanazazgodnązrynkiemwewnętrznym

napodstawieart.107ust.3TFUE 83022.4.Aspektyproceduralne 833

22.4.1. Uwagiwstępne 83322.4.2. PomocwymagającazgłoszeniaKomisjiEuropejskiejzgodniezart.108

ust.3TFUE 83422.4.2.1.Obowiązeknotyfikacji 83422.4.2.2. Pomocistniejącaanowapomoc 83622.4.2.3. PostępowanieprzedPrezesemUOKiKwsprawienowej

pomocy 83822.4.2.4. PostępowanieprzedKomisjąEuropejskąwsprawienowej

pomocy 84022.4.3. Pomocde minimis 84322.4.4. Pomocwramachwyłączeńgrupowych 84422.4.5. Postępowaniewsprawiepomocyprzyznanejbezprawnie 845

22.4.5.1.Naruszenieklauzulizawieszającej 84522.4.5.2. Postępowaniewsprawiepomocybezprawnej

prowadzoneprzezKomisjęEuropejską 84522.4.5.3. Postępowaniewsprawiepomocybezprawnejprowadzone

przedsądamikrajowymi 847

Rozdział 23. Pomoc publiczna w formie instrumentów podatkowych 84923.1. Pomocpublicznaudzielanawspecjalnychstrefachekonomicznych 849

23.1.1. Uwagiwstępne 84923.1.2. HistoriaSSE 85123.1.3. ZasadyudzielaniapomocypublicznejwSSE 854

23.1.3.1.ZróżnicowanereżimyudzielaniapomocypublicznejwSSE 85423.1.3.2.Wyłączeniastosowaniarozporządzeniapomocowego 855

18

Spis treści

23.1.3.3.Kosztykwalifikowane 85823.1.3.4. Efektzachęty 86223.1.3.5.Dopuszczalnawielkośćpomocypublicznej 86523.1.3.6.WydzieleniedochodówuzyskiwanychwSSE 86723.1.3.7.Obliczaniewielkościpomocypublicznej 869

23.2. Pomocpublicznanapodstawieprzepisówordynacjipodatkowej 87123.3.Ulgiizwolnieniastosowanewpodatkachiopłatachlokalnych 878

23.3.1. Dostępneformypomocypublicznej 87823.3.2. Zróżnicowanestawkipodatkówiopłatlokalnych 87823.3.3. Zwolnieniaprzedmiotowewpodatkachiopłatachlokalnych 880

23.4.Uwagikońcowe 885

bibliografia 887

skorowidz 897

o autorach 915

19

Wykaz skrótów

Wykaz skrótóW

akty prawne

Idyrektywa – pierwszadyrektywaRady67/227/EWGzdnia11kwietnia1967r.wsprawieharmonizacjiustawodawstwPaństwCzłonkowskichdo-tyczącychpodatkówobrotowych(Dz.Urz.WEL71z14.04.1967;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespecjalne,rozdz.9,t.1,s.3)

VIdyrektywa – szóstadyrektywaRady77/388/EWGzdnia17maja1977r.wsprawieharmonizacjiustawodawstwPaństwCzłonkowskichwodniesieniudopodatkówobrotowych–wspólnysystempodatkuodwartościdodanej:ujednoliconapodstawawymiarupodatku(Dz.Urz.WEL145z13.06.1977,s.1;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespecjalne,rozdz.9,t.1,s.23)

XIIIdyrektywa – trzynastadyrektywaRady86/560/EWGzdnia17listopada1986r.wsprawieharmonizacjiustawodawstwPaństwCzłonkowskichod-noszącychsiędopodatkówobrotowych–warunkizwrotupodatkuodwartościdodanejpodatnikomniemającymsiedzibynateryto-riumWspólnoty(Dz.Urz.WEL326z21.11.1986,s.40;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespecjalne,rozdz.9,t.1,s.129)

dyrektywa – dyrektywaRady2008/118/WEzdnia16grudnia2008r.wsprawieogólnychzasaddotyczącychpodatkuakcyzowego,uchylającady-rektywę92/12/EWG(Dz.Urz.UEL9z14.01.2009,s.12)

dyrektywa – dyrektywaRady2003/96/WEzdnia27października2003r.wspra-wierestrukturyzacjiwspólnotowychprzepisówramowychdoty-czącychopodatkowaniaproduktówenergetycznychienergiielek-trycznej(Dz.Urz.UEL283z31.10.2003,s.51;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespecjalne,rozdz.9,t.1,s.405)

dyrektywaIR – dyrektywaRady2003/49/WEzdnia3czerwca2003r.wsprawiewspólnegosystemuopodatkowaniastosowanegodoodsetekoraznależnościlicencyjnychmiędzypowiązanymispółkamiróżnychPaństwCzłonkowskich (Dz.Urz.UEL157z26.06.2003, s. 49;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespecjalne,rozdz.9,t.1,s.380)

dyrektywaMR – dyrektywaRady 2009/133/WE z dnia 19października 2009r.wsprawiewspólnegosystemuopodatkowaniamającegozastoso-waniewprzypadkułączenia,podziałów,podziałówprzezwydzie-

2008/118/WE

energetyczna

20

Wykaz skrótów

lenie,wnoszeniaaktywówiwymianyudziałówdotyczącychspó-łekróżnychpaństwczłonkowskichorazprzeniesieniastatutowejsiedzibySElubSCEzjednegopaństwaczłonkowskiegodoinnegopaństwaczłonkowskiego(Dz.Urz.UEL310z25.11.2009,s.34)

dyrektywaPS – dyrektywaRady2011/96/UEzdnia30listopada2011r.wspra-wiewspólnegosystemuopodatkowaniamającegozastosowaniewprzypadkuspółekdominującychispółekzależnychróżnychPaństwCzłonkowskich(Dz.Urz.UEL345/8z29.12.2011)

dyrektywaSI – dyrektywaRady2003/48/WEzdnia3czerwca2003r.wsprawieopodatkowaniadochodówzoszczędnościwformiewypłacanychodsetek(Dz.Urz.UEL157z26.06.2003,s.38;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespecjalne,rozdz.9,t.1,s.369)

dyrektywaVAT – dyrektywaRady2006/112/WEzdnia28listopada2006r.wspra-wiewspólnegosystemupodatkuodwartościdodanej(Dz.Urz.UEL347z11.12.2006,s.1)

KonstytucjaRP – KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiejzdnia2kwietnia1997r.(Dz.U.Nr78,poz.483zpóźn.zm.)

konwencja – KonwencjasporządzonawBrukselidnia8grudnia2004r.wspra-wieprzystąpieniaRepublikiCzeskiej,RepublikiEstońskiej,Repub-likiCypryjskiej,RepublikiŁotewskiej,RepublikiLitewskiej,Re-publikiWęgierskiej,RepublikiMalty,RzeczypospolitejPolskiej,RepublikiSłoweniiiRepublikiSłowackiejdoKonwencjiwsprawieeliminowaniapodwójnegoopodatkowaniawprzypadkukorek-tyzyskówprzedsiębiorstwpowiązanych,sporządzonejwBrukse-lidnia23lipca1990r.,zmienionejKonwencjąwsprawieprzystą-pieniaRepublikiAustrii,RepublikiFinlandii,KrólestwaSzwecjidoKonwencjiwsprawieeliminowaniapodwójnegoopodatkowa-niawprzypadkukorektyzyskówprzedsiębiorstwpowiązanych,sporządzonąwBrukselidnia21grudnia1995r.,orazProtokołemzmieniającymKonwencjęwsprawieeliminowaniapodwójnegoopodatkowaniawprzypadkukorektyzyskówprzedsiębiorstwpo-wiązanych,sporządzonymwBrukselidnia25maja1999r.(Dz.U.z2007r.Nr152,poz.1080)

k.s.h. – ustawazdnia15września2000r.–Kodeksspółekhandlowych(Dz.U.Nr94,poz.1037zpóźn.zm.)

o.p. – ustawazdnia29sierpnia1997r.–Ordynacjapodatkowa(tekstjedn.:Dz.U.z2012r.poz.749zpóźn.zm.)

pr.bank. – ustawazdnia29sierpnia1997r.–Prawobankowe(tekstjedn.:Dz.U.z2002r.Nr72,poz.665zpóźn.zm.)

r.m.p.r. – rozporządzenieRadyMinistrówzdnia13października2006r.wsprawieustaleniamapypomocyregionalnej (Dz.U.Nr190,poz.1402)

rozporządzenie – rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia15marca2011r.ustanawiająceśrodkiwykonawczedodyrektywy

arbitrażowa

VAT

21

Wykaz skrótów

2006/112/WEwsprawiewspólnegosystemupodatkuodwartościdodanej(Dz.Urz.UEL77z23.03.2011,s.1)

rozporządzenie – rozporządzenieKomisji(WE)nr1628/2006zdnia24października2006r.wsprawiestosowaniaart.87i88Traktatuwodniesieniudoregionalnejpomocyinwestycyjnej(Dz.Urz.UEL302z01.11.2006,s.29)

rozporządzenie – rozporządzenieRadyMinistrówzdnia10grudnia2008r.wspra-wiepomocypublicznejudzielanejprzedsiębiorcomdziałającymnapodstawiezezwolenianaprowadzeniedziałalnościgospodar-czejnaterenachspecjalnychstrefekonomicznych(Dz.U.Nr232,poz.1548zpóźn.zm.)

r.p.t.u. – rozporządzenieMinistraFinansówzdnia4kwietnia2011r.wspra-wiewykonanianiektórychprzepisówustawyopodatkuodtowa-rówiusług(Dz.U.Nr73,poz.392zpóźn.zm.)

r.s.o.d. – rozporządzenieMinistraFinansówzdnia 10września 2009r.wsprawiesposobuitrybuokreślaniadochodówosóbfizycznychwdrodzeoszacowaniaorazsposobui trybueliminowaniapo-dwójnegoopodatkowaniaosóbfizycznychwprzypadkukorek-tyzyskówpodmiotówpowiązanych(Dz.U.Nr160,poz.1267)orazrozporządzenieMinistraFinansówzdnia10września2009r.wsprawiesposobuitrybuokreślaniadochodówosóbprawnychwdrodzeoszacowaniaorazsposobuitrybueliminowaniapodwój-negoopodatkowaniaosóbprawnychwprzypadkukorektyzyskówpodmiotówpowiązanych(Dz.U.Nr160,poz.1268)

r.z.p. – rozporządzeniezdnia5sierpnia2008r.wsprawiewarunkówudzielaniazwolnieńodpodatkuodnieruchomościorazpodatkuodśrodkówtransportowych,stanowiącychregionalnąpomocin-westycyjną(Dz.U.Nr146,poz.927)

TFUE – TraktatofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej(wersjaskonsolidowa-naDz.Urz.UEC83z30.03.2010,s.47)

TUE – TraktatoUniiEuropejskiej(wersjaskonsolidowanaDz.Urz.UEC83z30.03.2010,s.13)

TWE – TraktatustanawiającyWspólnotęEuropejską(wersjaskonsolido-wanaDz.Urz.UEC321Ez29.12.2006,s.37)

u.f.i. – ustawazdnia27maja2004r.ofunduszachinwestycyjnych(Dz.U.Nr146,poz.1546zpóźn.zm.)

u.g.h. – ustawazdnia19listopada2009r.ograchhazardowych(Dz.U.Nr201,poz.1540zpóźn.zm.)

u.k.p. – ustawazdnia30sierpnia1996r.okomercjalizacjiiprywatyzacji(tekstjedn.:Dz.U.z2002r.Nr171,poz.1397zpóźn.zm.)

u.p.a. – ustawazdnia6grudnia2008r.opodatkuakcyzowym(tekstjedn.:Dz.U.z2011r.Nr108,poz.626zpóźn.zm.)

u.p.c.c. – ustawazdnia9września2000r.opodatkuodczynnościcywilno-prawnych(tekstjedn.:Dz.U.z2010r.Nr101,poz.649zpóźn.zm.)

nr1628/2006

pomocowe

22

Wykaz skrótów

u.p.d.o.f. – ustawazdnia26lipca1991r.opodatkudochodowymodosóbfi-zycznych(tekstjedn.:Dz.U.z2012r.poz.361zpóźn.zm.)

u.p.d.o.p. – ustawazdnia15lutego1992r.opodatkudochodowymodosóbprawnych(tekstjedn.:Dz.U.Nr74,poz.397zpóźn.zm.)

u.p.o.l. – ustawazdnia12stycznia1991r.opodatkachiopłatachlokalnych(tekstjedn.:Dz.U.z2010r.Nr95,poz.613zpóźn.zm.)

u.p.p.p – ustawazdnia30kwietnia2004r.opostępowaniuwsprawachdo-tyczącychpomocypublicznej(tekstjedn.:Dz.U.z2007r.Nr59,poz.404zpóźn.zm.)

u.p.r. – ustawazdnia15listopada1984r.opodatkurolnym(tekstjedn.:Dz.U.z2006r.Nr136,poz.969zpóźn.zm.)

u.p.t.u. – ustawazdnia11marca2004r.opodatkuodtowarówiusług(tekstjedn.:Dz.U.z2011r.Nr177,poz.1054zpóźn.zm.)

u.p.w.k. – ustawazdnia2marca2012r.opodatkuodwydobycianiektórychkopalin(Dz.U.poz.362)

u.r. – ustawazdnia29września1994r.orachunkowości(tekstjedn.:Dz.U.z2009r.Nr152,poz.1223zpóźn.zm.)

ustawaoSSE – ustawazdnia20października1994r.ospecjalnychstrefachekono-micznych(tekstjedn.:Dz.U.z2007r.Nr42,poz.274zpóźn.zm.)

u.z.p.d.f. – ustawazdnia26listopada1998r.ozryczałtowanympodatkudo-chodowymodniektórychprzychodówosiąganychprzezosobyfi-zyczne(Dz.U.Nr144,poz.930zpóźn.zm.)

WKC – rozporządzenieRady(EWG)nr2913/92zdnia12października1992r.ustanawiająceWspólnotowyKodeksCelny(Dz.Urz.WEL302z19.10.1992,s.1,zpóźn.zm.;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespe-cjalne,rozdz.2,t.4,s.307)

wytyczneOECD – OECD Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterprises and Tax Administration,WytyczneOECDwsprawiecentransferowychdlaprzedsiębiorstwwielonarodowychorazadministracjipodatko-wych,http://www.oecd.org

czasopisma, publikatory

KPP – KwartalnikPrawaPodatkowegoM.Pod. – MonitorPodatkowyPOP – PrzeglądOrzecznictwaPodatkowegoPr.iPod. – PrawoiPodatkiPrz.Pod. – PrzeglądPodatkowy

InneCBOSA – CentralnaBazaOrzeczeńSądówAdministracyjnychCCCTB – wspólnaskonsolidowanakorporacyjnapodstawaopodatkowania

(Common Consolidated Corporate Tax Base)

23

Wykaz skrótów

ETS – EuropejskiTrybunałSprawiedliwościIBNR – poniesionenieudokumentowaneryzykokredytowe(Incurred But

Not Reported)KDPW – KrajowyDepozytPapierówWartościowychS.A.komentarzOECD – KomentarzdoModelowejKonwencjiOECDwsprawiepodatków

oddochoduiodmajątku,http://www.oecd.orgMKOECD – ModelowaKonwencjaOECDwsprawiepodatkówoddochoduiod

majątku,http://www.oecd.orgMSR – międzynarodowestandardyrachunkowościNSA – NaczelnySądAdministracyjnySN – SądNajwyższySPI – SądPierwszejInstancjispółkaRP – spółkabędącarezydentempodatkowymwPolscespółkaUE/EOG – spółkabędącarezydentempodatkowympaństwaczłonkowskie-

goUEbądźEOGUDT – uproszczonydokumenttowarzyszącyWDT – wewnątrzwspólnotowadostawatowarówWNT – wewnątrzwspólnotowenabycietowarówWSA – wojewódzkisądadministracyjny

25

Wstęp

Wstęp

Prawo podatkowe przedsiębiorców–wydaniesiódme–obejmujecałośćproblematy-kipodatkowejzpunktuwidzeniapodatnikaprowadzącegodziałalnośćgospodarczą.Wksiążcenietylkowyjaśnionokonstrukcjepodatków,aleprzedstawionorównieżocenęfunkcjonowaniaregulacjipodatkowychwpraktycepoprzezodwołaniesiędoorzecznictwasądówpolskichiTSUE(ETS)orazinterpretacjiorganówpodatkowych.Wkwestiachkontrowersyjnychomówionoróżnelinieorzeczniczeiwskazanonaryzy-kopodatkowezwiązanezestosowaniemokreślonychprzepisów.Konstrukcjaksiążkiodbiegaodtradycyjnegoujęciaproblematykiwpostacipodziałunajednostkidotyczą-ceposzczególnychpodatków,wpracyzawartobowiemkompleksoweomówieniepew-nychzagadnień,takichjakustalaniedochoduprzedsiębiorcówprzezpokazaniezasadwspólnychdlaosóbfizycznychiprawnychorazróżnicwynikającychzespecyfikitychpodatników,ustalaniedochodudlaokreślonychkategoriipodatników(np.wspólnikówspółekosobowych,podatkowychgrupkapitałowych,banków),opodatkowaniedocho-duprzyrestrukturyzacjachprzedsiębiorcóworazopodatkowaniedochoduwaspekciemiędzynarodowym.Wydaniesiódmeksiążkizostałorównieżposzerzoneozagadnie-niapodatkowychaspektówpomocypublicznej.UwzględnionownimtakżenajnowszezmianywpodatkuVAT.

Książkajestprzeznaczonazarównodlapraktykówzajmującychsięprawempodat-kowymlubmającychstycznośćznim(przedsiębiorców,doradcówpodatkowych,bie-głychrewidentów,księgowych,pracownikówadministracji),jakidlastudentówszkółwyższych,którzychcielibyrozszerzyćswojąwiedzęzzakresupodatków.Zaletąpub-likacjijestprzedewszystkimjejkompleksowość,codajeczytelnikowipoglądnawięk-szośćproblemówpodatkowych,jakiemogąpojawićsięprzyprowadzeniudziałalnościgospodarczej.

Mamnadzieję,żeniniejszaedycjaPrawa podatkowego przedsiębiorców,podobniejakwydaniapoprzednie,spełnioczekiwaniaczytelników.

Pragnętakżezłożyćpodziękowaniazapomocwaktualizacjiwydaniauczestni-kommojegoseminariumdoktorskiego:PaniAlicjiMajdańskiej,PaniJoannieMałkow-skiej,PanuMarcinowiLachowiczowi,PanuŁukaszowiKołomańskiemuiPanuToma-szowiLenartowi.

Będęwdzięcznaczytelnikomzawszelkieuwagiiopinie;proszęjekierowaćpodadresemWoltersKluwerPolska.

Hanna Litwińczuk

Część I

podatki dochodowe

29

Rozdział 1. Rozdział 1

Rozdział 1

ogólna charakteryStyka podatków dochodowych

1.1. podatek dochodowy od osób fizycznych

1.1.1. charakterystyka ogólna

1.1.1.1. typy i podstawowe cechy podatku

Wsystemachpodatkowychwykształciłysiędwatypypodatkówdochodowych:podatek analityczny,określanyrównieżjakocedularny,orazpodatek syntetyczny,zwa-nyrównieżglobalnym.

Podatekpierwszegotypupoleganatym,żeposzczególnerodzajeprzychodówsąujętewceduły(np.odrębnymicedułamisąobjęteprzychodyzprzedsiębiorstw,zkapita-łu,zpracynajemnej,znieruchomości)iopodatkowanepodatkiemproporcjonalnym.Do-chódglobalnymożepodlegaćponownemuopodatkowaniuwedługskaliprogresywnej1. Podateksyntetyczny,podwzględemhistorycznympóźniejszy,nieprzewidujeżadnegowstępnegoopodatkowaniaprzychodówzposzczególnychźródeł.Opodatkowaniupod-legabezpośredniodochódglobalny,chociażsposobyustalaniadochodówzposzczegól-nychźródełprzychodumogąbyćzróżnicowane(np.inaczejokreślasiękosztyuzyskaniaprzychoduwprzypadkuprzychodówzpracynajemnejizdziałalnościgospodarczejnawłasnyrachunek).Obecnieprzeważająpodatkisyntetyczne,chociażwewspółczesnychsystemachpodatkowychwymienionetypypodatkówniewystępująwczystejpostaci.Wostatnichlatachniektórepaństwazerwaływogóleztradycyjnymikonstrukcjamipo-datkudochodowego,zastępującjepodatkiemliniowym.Pozostająonejednakwzdecydo-wanejmniejszości.Współcześniemożnazatemdokonaćklasyfikacjisystemówpodatkudochodowego,wskazującjedynie,czyprzeważająwnichcechypodatkucedularnego,globalnegoczyliniowego.Sąto2: – systemy,wktórychdochodykapitałowewyłączonesązopodatkowaniaglobalnego

iopodatkowanesąstawkąniższąniżdochodyzpracy(teopodatkowanesąwedługskaliprogresywnej),

1 Takimodelpodatkuanalitycznegoniezawszewystępowałwpraktyce,np.angielskipodatekażdo1908r.niemiałnadbudowy(surtax)wpostaciprogresywnegoobciążeniadochoduglobalnego,natomiastwpolskimpodat-kucedularnymod1948r.dochodycząstkowe(ceduły)obciążonebyływedługskaliprogresywnej.

2 OECD’s current tax agenda,61st CongressofIFA,Kyoto,Japan2007,s.25.

30

Część I. Podatki dochodowe

– systemy,wktórychdominującechypodatkuglobalnego,wktórymjednakpewnedochodyopodatkowanesąniższąstawkąniżpozostałe,

– systemy,wktórychstosowanajestzasadniczojednastawkapodatkowa,alepewnedochodyopodatkowanesąinnąstawkąniżpozostałe.Wewspółczesnejnauceopodatkachzapodatekdochodowyuznajesięnietylko

podatek,któregoprzedmiotemiźródłemjestdochód,lecztakżepodatek,któryspełniapewnepodstawowewymogi,określanemianemzasad.Należądonich:zasadapowszech-nościpodmiotowej,zasadapowszechnościprzedmiotowej,zasadaopodatkowaniaczy-stegodochoduwznaczeniuprzedmiotowymipodmiotowym.

zasada powszechności podmiotowejoznacza,żepodatekpowinienobjąćwszystkieosobyuzyskującedochódnaobszarzejegoobowiązywania.Podatek,któryswoimzasięgiemobejmujejedynieosobynależącedookreślonychgrupzawodowych,niejestpodatkiemdo-chodowymwewspółczesnymrozumieniu.Nowoczesnypodatekdochodowyzasadniczoniepowinienzawieraćżadnychzwolnieńpodmiotowych.Pewneuzasadnionewyjątkimogąwynikaćjedyniezumówmiędzynarodowychimiędzynarodowegoprawazwyczajowe-go(np.wodniesieniudoczłonkówprzedstawicielstwdyplomatycznychikonsularnych).

zasada powszechności przedmiotowejoznacza,żeopodatkowaniupowinienpod-legaćłącznydochódosobyfizycznej,aniedochodyzokreślonychźródełprzychodu.Do-chódpodlegającyopodatkowaniupowstajeprzezzsumowaniewszystkichdochodówosobyjeuzyskującej.Konsekwencjąpowszechnościprzedmiotowejpodatkudochodo-wegojestmożliwośćwyrównywaniastratzjednegoźródłaprzychodówdochodamizin-nychźródeł.Zasadataległaupodstawpodatkutypuglobalnego.

zasada opodatkowania czystego dochodu w ujęciu przedmiotowympoleganatym,żeopodatkowaniumożepodlegaćjedyniedochód,którypozostajedodyspozy-cjiosobyuzyskującejgoimożebyćprzeznaczonynazaspokojeniejejpotrzeb.Dochódczystypowstajepoodliczeniuodprzychoduwydatkówponiesionychwceluosiągnię-ciategoprzychodu.

zasada opodatkowania czystego dochodu w ujęciu podmiotowymwiążesięzfak-tem,żepodatekuszczupladochódpodatnikaprzeznaczonynazaspokojeniejegopotrzeb.Podatekmożebyćzatempobranydopierowtedy,gdypozostającydodyspozycjipodat-nikadochódpokrywaprzynajmniejpewneminimumżycioweniezbędnedozaspoko-jeniaelementarnychpotrzeb.Wprzeciwnymrazieśrodkiprzejęteodpodatnikamusia-łybydoniegoponowniewrócićpodpostaciąświadczeńsocjalnych.Zasadatawymagarównieżuwzględnieniapewnychszczególnychokolicznościzwiązanychzosobąpodat-nika,którenieuchronnieprowadządouszczupleniapozostającegodojegodyspozycjidochodu(np.stanjegozdrowialubosóbpozostającychnajegoutrzymaniu,obowiązkialimentacyjneopartenatytuleprawnym).

Wewspółczesnychsystemachpodatkowychstopieńrealizacjiwymienionychza-sadwkonstrukcjipodatkudochodowegoprzedstawiasięróżnie.Niewątpliwienajpeł-niejjestrealizowanazasadapowszechnościpodmiotowej.

WPolscepodatekdochodowyodosóbfizycznychjestpodatkiempowszechnympodwzględempodmiotowym,gdyżniezawierazwolnieńpodmiotowych.Niejestwnimnatomiastwpełnirespektowanazasadapowszechnościprzedmiotowej.Dochodówznie-którychźródełprzychodówniełączysięzdochodamizinnychźródełiopodatkowujesięjepodatkiemzryczałtowanym.Wyraźnajestprzytymtendencjadowyłączaniacorazto

31

Rozdział 1. Ogólna charakterystyka podatków dochodowych

nowychrodzajówdochodówzopodatkowaniaglobalnego.Obecniezdochoduglobal-negoopodatkowanegowedługskaliprogresywnejzostaływyłączonem.in.wszystkiedochodykapitałoweuzyskiwaneprzezosobęfizyczną.

SystempodatkudochodowegowPolscenależyuznaćzatemzasystemmieszany,wktórymdochodykapitałoweopodatkowanesąniższąstawkąniżdochodyzpracy.Dochódłącznypodatnikaprzestajebyć,zgodniezwymogiemzasadysprawiedliwościpodatkowej,miernikiemzdolnościpodatkowej.Należyprzytympodkreślić,żenawetwodniesieniudoźródełprzychodów,którepodlegająkumulacji,niemamożliwościpotrącaniastratzjednychźródełzdochodówzinnychźródeł.Niesąrównieżwpełnirespektowanezasadyopodatkowaniaczystegodochoduwznaczeniupodmiotowymiprzedmiotowymzuwaginaprzypadki,gdyopodatkowaniupodlegaprzychódzamiastdochodu,atakżezuwaginabrakrealnegominimumwolnegoodopodatkowaniaorazrezygnacjęzwieluulgpodatkowychuwzględniającychsytuacjęosobistąpodatnika.

1.1.1.2. Zakres podmiotowy

Określeniezakresupodmiotowegopodatkudochodowego,obowiązującegowda-nympaństwie,następujewpierwszejkolejnościwedługpodmiotowegokryteriumpod-porządkowaniajurysdykcjipodatkowej.Kryteriumtymjestmiejsce zamieszkania lub stałego pobytu osoby fizycznejiwiążesięztzw.nieograniczonym obowiązkiem po-datkowym.Obowiązektenpoleganatym,żeosobamającamiejscezamieszkanialubstałegopobytunaobszarzedanegopaństwapodlegawtympaństwieopodatkowaniuodcałegoswojegodochodu,niezależnieodumiejscowienia(krajlubzagranica)źródełprzychodu,zktórychdochódpłynie.Wraziegdyniewystępująprzesłankipodporząd-kowaniapodmiotowego,stosowanejestpodporządkowanieprzedmiotowe.Następujeonowedługmiejscaosiąganiadochoduiwiążesięztzw.ograniczonym obowiązkiem podatkowym.Obowiązektenoznacza,żeosobafizyczna,któraniemamiejscazamiesz-kanialubmiejscastałegopobytunaobszarzedanegopaństwa,podlegawtympaństwieopodatkowaniupodatkiemdochodowymtylkooddochodówuzyskanychnajegoobsza-rze.Zasadyopodatkowaniatychdochodówodbiegająodzasadpowszechnościprzed-miotowejorazopodatkowaniaczystegodochoduwznaczeniuprzedmiotowymipod-miotowym.Opodatkowaniupodlegabowiemczęstoprzychód,aniedochód,orazniesąbranepoduwagęokolicznościzwiązanezosobąpodatnika.

1.1.1.3. teorie dochodu i zakres przedmiotu opodatkowania

Przedmiotemopodatkowaniawpodatkudochodowymjestdochód.Wnauceopo-datkachwykształciłysięróżneteoriedochodu,wśródktórychdonajstarszych(drugapołowaXIXw.)inajbardziejznanychnależąteoriaźródełiteoriaczystegoprzyrostumajątkowego3.

3 Natemattychteoriizob.wliteraturzepolskiej:S.Głąbiński,Wykład nauki skarbowej,Lwów1894;J.Zdzito-wiecki,Pojęcie dochodu w polskim podatku dochodowym,Poznań1939,s.13–16;R.Rybarski, Wartość, kapitał, dochód,War-szawa1922,s.183.