Informacja o wynikach kontroli odpłatnoci za studia w ...px... · 3.2.3. Realizacja planów i...

49
Nr ewid.: 22/2006/K/05/001/KNO KNO – 41100/2005 NAJWYSZA IZBA KONTROLI Departament Nauki, O wiaty i Dziedzictwa Narodowego Informacja o wynikach kontroli odp latno ci za studia w pa stwowych szkolach wy szych Warszawa marzec 2006 r.

Transcript of Informacja o wynikach kontroli odpłatnoci za studia w ...px... · 3.2.3. Realizacja planów i...

Nr ewid.: 22/2006/K/05/001/KNO

KNO – 41100/2005

NAJWY�SZA IZBA KONTROLI

Departament Nauki, O�wiaty i Dziedzictwa Narodowego

Informacja

o wynikach kontroli odpłatno�ci za studia

w pa�stwowych szkołach wy�szych

W a r s z a w a m a r z e c 2 0 0 6 r . �

�������Najwy�szej Izby Kontroli jest dbało�� o gospodarno�� i skuteczno�� w słu�bie publicznej dla Rzeczypospolitej Polskiej.

������ Najwy�szej Izby Kontroli jest ciesz�cy si� powszechnym autorytetem najwy�szy organ kontroli pa�stwowej, którego raporty b�d� oczekiwanym i poszukiwanym �ródłem informacji dla organów władzy i społecze�stwa.�

Informacja o wynikach kontroli odpłatno�ci za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych

Dyrektor Departamentu Nauki, O�wiaty i Dziedzictwa Narodowego

Grzegorz Buczy�ski

Zatwierdzam: Wiceprezes Najwy�szej Izby Kontroli

Jacek Jezierski

Warszawa, dnia marca 2005 r.

Najwy�sza Izba Kontroli ul. Filtrowa 57 00-950 Warszawa tel./fax: 0-prefiks-22-825 44 81 www.nik.gov.pl

Spis tre�ci

1. Wprowadzenie ....................................................................................... 1

2. Podsumowanie wyników kontroli........................................................ 2

2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalno�ci 2

2.2. Synteza wyników kontroli 3

2.3. Uwagi ko�cowe i wnioski 7

3. Wa�niejsze wyniki kontroli ................................................................... 8

3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowa� ekonomicznych i organizacyjnych 8

3.2. Realizacja wniosków pokontrolnych, sformułowanych po kontroli NIK przeprowadzonej w 2002 r. 15

3.2.1. Zakres i formy studiów odpłatnych 20

3.2.2. Kadra nauczycieli akademickich 22

3.2.3. Realizacja planów i programów nauczania 24

3.2.4. Pobieranie opłat za zaj�cia dydaktyczne 25

3.2.5. Nadzór ze strony Ministra Edukacji i Nauki 26

4. Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli ........................ 29

Zał�czniki: 1. Wykaz wa�niejszych normatywnych aktów prawnych.

2. Liczba pa�stwowych szkół wy�szych oraz studentów (bez obcokrajowców) w latach akademickich 2001/2002 – 2004/2005, z uwzgl�dnieniem grup uczelni i form studiów.

3. Liczba nauczycieli akademickich pa�stwowych szkół wy�szych (pełnozatrudnionych) w latach akademickich 2001/2002 – 2004/2005.

4. Przychody i koszty działalno�ci dydaktycznej pa�stwowych szkół wy�szych w latach 2001-2004.

5. Struktura przychodów z działalno�ci dydaktycznej w pa�stwowych szkołach wy�szych w latach 2001-2004, z uwzgl�dnieniem głównych �ródeł finansowania.

6. Wyniki finansowe netto pa�stwowych szkół wy�szych w latach 2001-2004.

7. Liczba studentów skontrolowanych uczelni w latach akademickich 2001/2002 – 2004/2005.

8. Liczba nauczycieli akademickich skontrolowanych uczelni w latach akademickich 2001/2002 – 2004/2005.

9. Przychody i koszty działalno�ci dydaktycznej skontrolowanych uczelni w latach 2001 – 2004.

10. Struktura przychodów z działalno�ci dydaktycznej skontrolowanych uczelni w latach 2001 –2004, z uwzgl�dnieniem głównych �ródeł finansowania.

11. Lista osób zajmuj�cych kierownicze stanowiska, odpowiedzialnych za skontrolowan� działalno��.

12. Wykaz organów, którym przekazano informacj� o wynikach kontroli.

Podsumowanie wyników kontroli

1. Wprowadzenie

Kontrola dora�na (sprawdzaj�ca) pn. „Odpłatno�� za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych” (nr K/05/001), podj�ta została z inicjatywy Najwy�szej Izby Kontroli. Kontrola przeprowadzona została w zwi�zku z kontrol� planow�, pn. „Odpłatno�� za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych”, przeprowadzon� przez Najwy�sz� Izb� Kontroli w 2002 r.1

Celem kontroli była ocena realizacji w pa�stwowych szkołach wy�szych wniosków pokontrolnych oraz wykorzystania ocen i uwag, sformułowanych po zako�czeniu kontroli NIK przeprowadzonej w 2002 r. w zakresie prowadzenia odpłatnych form studiów, a tak�e prawidłowo�ci wykorzystywania ustawowych uprawnie� do prowadzenia odpłatnych form studiów.

Kontrol� obj�to lata akademickie 2001/2002-2004/2005. Czynno�ci kontrolne w jednostkach przeprowadził Departament Nauki, O�wiaty i Dziedzictwa Narodowego NIK w okresie II-IV kwartału 2005 r.

Kontrol� przeprowadzono w 7 spo�ród 25 pa�stwowych szkół wy�szych, skontrolowanych przez NIK w 2002 r., działaj�cych na podstawie ustawy z dnia 12 wrze�nia 1990 r. o szkolnictwie wy�szym2, nadzorowanych przez Ministra Edukacji i Nauki (do 30 wrze�nia 2005 r. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu), tj.:

1) Politechnice Cz�stochowskiej w Cz�stochowie, 2) Akademii Podlaskiej w Siedlcach, 3) Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, 4) Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, 5) Politechnice Rzeszowskiej im Ignacego Łukaszewicza w Rzeszowie, 6) Akademii Techniczno – Rolniczej im. J. i J. �niadeckich w Bydgoszczy, 7) Akademii im. Jana Długosza w Cz�stochowie.

Tematyka kontroli obejmowała realizacj� wniosków po kontroli przeprowadzonej przez NIK w 2002 r., które w szczególno�ci dotyczyły: zakresu i form prowadzonych studiów odpłatnych, kadry nauczycieli akademickich, realizacji planów i programów nauczania oraz ustalania i pobierania opłat za zaj�cia dydaktyczne.

Kontrol� przeprowadzono na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwy�szej Izbie Kontroli3, z uwzgl�dnieniem kryteriów: legalno�ci, gospodarno�ci, celowo�ci i rzetelno�ci.

1 Kontrol� obj�to b. Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz 25 spo�ród 83 pa�stwowych szkół

wy�szych nadzorowanych przez b. Ministra Edukacji Narodowej. Informacja o wynikach ww. kontroli z czerwca 2002 r. (nr ewid.163/2002/P/01/039/KNO).

2 Ustawa z dnia 12 wrze�nia 1990 r. o szkolnictwie wy�szym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, ze zm.) zwana dalej „ustaw� o szkolnictwie wy�szym”. Ustawa uchylona została z dniem 1 wrze�nia 2005 r. ustaw� z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wy�szym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, ze zm.).

3 Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwy�szej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937, ze zm.) zwana dalej „ustaw� o NIK”.

Podsumowanie wyników kontroli

2

2. Podsumowanie wyników kontroli

1.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalno�ci

Najwy�sza Izba Kontroli negatywnie ocenia realizacj� wniosków pokontrolnych w zakresie pobierania opłat za studia, sformułowanych po kontroli przeprowadzonej przez NIK w 2002 r. przez 4 spo�ród 7 skontrolowanych pa�stwowych szkołach wy�szych. Realizacj� wniosków pokontrolnych przez pozostałe uczelnie NIK ocenia pozytywnie, pomimo stwierdzenia istotnych nieprawidłowo�ci.

Stwierdzone nieprawidłowo�ci w szczególno�ci polegały na:

1) prowadzeniu kształcenia na kierunkach studiów bez uprawnie� nadanych przez ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego lub w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych działaj�cych niezgodnie z ustaw� o szkolnictwie wy�szym - w 5 uczelniach, do których skierowano wnioski w tej sprawie równie� w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r.,

2) nieprzestrzeganiu wymogów dotycz�cych stanu kadrowego nauczycieli akademickich oraz nadmiernym obci��eniu nauczycieli akademickich godzinami ponadwymiarowymi – w 6 uczelniach, do których skierowano wnioski w tej sprawie równie� w wyniku kontroli w 2002 r.,

3) nieprzestrzeganiu standardów nauczania na kierunku studiów - w 4 uczelniach, pomimo skierowania do tych uczelni wniosków w tej sprawie, po kontroli przeprowadzonej w 2002 r.,

4) utrzymywaniu struktury działalno�ci dydaktycznej, w której studenci studiów odpłatnych stanowi� wi�cej ni� 50% studentów - w 1 uczelni,

5) nieprawidłowym ustalaniu wysoko�ci opłat za zaj�cia dydaktyczne oraz niepełnym ewidencjonowaniu przychodów i kosztów z odpłatnej działalno�ci dydaktycznej - w 5 uczelniach, w tym w 4 uczelniach, do których skierowano wnioski w tej sprawie w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r.

Ponad połowa wniosków pokontrolnych z kontroli przeprowadzonej w 2005 r. dotyczyła tych samych nieprawidłowo�ci i uczelni, które ustalono w wyniku kontroli przeprowadzonej przez NIK w 2002 r.

Ustalono, w wyniku kontroli przeprowadzonych przez NIK w latach 2004-2005 w zakresie funkcjonowania szkolnictwa wy�szego4, �e b. Minister Edukacji Narodowej i Sportu nie sprawował wła�ciwego nadzoru nad pa�stwowymi szkołami wy�szymi.

4 Kontrole pn.: „Organizacja i finansowanie działalno�ci dydaktycznej w pa�stwowych wy�szych

szkołach zawodowych” (inform. o wynikach kontroli z lipca 2004 r. nr ewid. 135/204/P/03/078/KNO), „Warunki kadrowe i materialne działalno�ci dydaktycznej w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych pa�stwowych szkół wy�szych” (inform. z maja 2005 r. nr ewid. 22/2005/P/04/086/KNO) i „Działalno�� Pa�stwowej Komisji Akredytacyjnej” (inform. z maja 2005 r. nr ewid. 127/2005/P/04/083/KNO).

Podsumowanie wyników kontroli

3

1.2. Synteza wyników kontroli

1. W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. Najwy�sza Izba Kontroli sformułowała pod adresem skontrolowanych pa�stwowych szkół wy�szych ogółem 101 wniosków pokontrolnych.

W wyst�pieniach pokontrolnych skierowanych w 2002 r. do rektorów 7 obecnie skontrolowanych uczelni sformułowano ł�cznie 37 wniosków pokontrolnych, najwi�cej do Akademii Techniczno – Rolniczej w Bydgoszczy – 10 wniosków i Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie – 7 wniosków.

Wnioski te dotyczyły w szczególno�ci:

1) zaprzestania preferowania odpłatnych form studiów (zaocznych i wieczorowych) i uzyskania struktury studiów zgodnej z ustaw� o szkolnictwie wy�szym (w 5 uczelniach),

2) zaprzestania kształcenia na kierunkach studiów lub w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych - bez uprawnie� nadanych przez ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego (w 3 uczelniach),

3) przestrzegania standardów nauczania na kierunku studiów oraz dostosowania planów i programów kształcenia na studiach płatnych do programów na studiach dziennych, zgodnie z wymaganiami programowymi (w 4 uczelniach),

4) zapewnienia korelacji mi�dzy liczb� studentów i stanem zatrudnienia nauczycieli akademickich oraz realizacji przez nauczycieli akademickich zaj�� dydaktycznych w wymiarze okre�lonym w ustawie o szkolnictwie wy�szym (w 6 uczelniach),

5) stosowania zasad ustalania odpłatno�ci za studia okre�lonych w rozporz�dzeniu Rady Ministrów w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni5 (w 3 uczelniach).

Wnioski pokontrolne nie zostały w pełni zrealizowane w 4 spo�ród 7 skontrolowanych uczelni, najwi�cej w Politechnice Cz�stochowskiej i Akademii Podlaskiej w Siedlcach (po 3 z 4 wniosków pokontrolnych). Pozostałe skontrolowane uczelnie NIK oceniał pozytywnie, pomimo stwierdzenia istotnych nieprawidłowo�ci. Ustalono ponadto, �e ponad połowa wniosków pokontrolnych z kontroli przeprowadzonej w 2005 r. dotyczyła tych samych nieprawidłowo�ci i uczelni, które zwi�zane były z wnioskami z poprzedniej kontroli. [str. 15-19]

2. W 3 spo�ród 5 uczelni, do których wnioskowano o zaprzestanie preferowania odpłatnych form studiów (zaocznych i wieczorowych) i uzyskanie struktury studiów zgodnej z ustaw� o szkolnictwie wy�szym, nie wykonano wniosków pokontrolnych NIK (Akademia Podlaska

5 Rozporz�dzenie Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki

finansowej uczelni (Dz. U. Nr 84, poz. 380, ze zm.).

Podsumowanie wyników kontroli

4

w Siedlcach, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie oraz Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy).

W uczelniach tych przyjmowano zró�nicowane formy post�powa� kwalifikacyjnych dla studiów dziennych i zaocznych. Ograniczano dost�p na I rok bezpłatnych studiów dziennych, zwi�kszaj�c jednocze�nie limity przyj�� na studia w charakterze wolnych słuchaczy.

Jako warunek uczestnictwa w zaj�ciach dydaktycznych w charakterze wolnego słuchacza pobierano opłat� roczn�, a �aden z przyj�tych wolnych słuchaczy po pierwszym semestrze studiów nie był ju� uczestnikiem tej formy studiów (rezygnacja lub przeniesienie na studia dzienne w trakcie roku akademickiego).

W Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie utrzymywano struktur� działalno�ci dydaktycznej, w której studenci studiów odpłatnych stanowili wi�cej ni� 50% ogółu studentów. Studenci studiów odpłatnych w tej uczelni stanowili w roku akademickim 2004/2005 - 50,7%. Stanowi to naruszenie wynikaj�cej z art. 4 ust. 3 ustawy o szkolnictwie wy�szym zasady, i� podstawowym systemem studiów s� studia dzienne. [str. 20-22]

3. W 5 uczelniach (Szkoła Główna Handlowa, Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Politechnika Rzeszowska i Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy) prowadzono kształcenie na kierunkach studiów lub w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych bez uprawnie� nadanych przez ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego – w tym w ww. 3. pierwszych uczelniach, do których skierowano wnioski w tej sprawie w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r.

W Szkole Głównej Handlowej nie uregulowano sytuacji prawnej zwi�zanej z prowadzeniem kształcenia na kierunku gospodarka publiczna, do prowadzenia którego, zdaniem b. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, uczelnia nie ma uprawnie�. Pomimo to w latach akademickich 2001/2002-2003/2004, uczelnia na tym kierunku wydała 45 dyplomów uko�czenia studiów, w tym: 23 na studiach dziennych, 18 na studiach zaocznych zawodowych oraz 4 na uzupełniaj�cych studiach magisterskich.

W Akademii Podlaskiej w Siedlcach i Politechnice Rzeszowskiej stwierdzono prowadzenie w zamiejscowych o�rodkach dydaktycznych studiów na poziomie magisterskim, co było niezgodne z § 2 rozporz�dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków tworzenia i funkcjonowania zamiejscowego o�rodka dydaktycznego oraz tworzenia filii lub wydziału zamiejscowego uczelni6, dopuszczaj�cym prowadzenie w zamiejscowym o�rodku dydaktycznym zaj�� dydaktycznych

6 Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie

szczegółowych warunków tworzenia i funkcjonowania zamiejscowego o�rodka dydaktycznego oraz tworzenia filii lub wydziału zamiejscowego uczelni (Dz. U. Nr 61, poz. 538).

Podsumowanie wyników kontroli

5

jedynie w ramach programu studiów wy�szych zawodowych. Na nielegalno�� utworzenia i funkcjonowania zamiejscowych grup wykładowych zwracała uwag� zarówno Najwy�sza Izba Kontroli po kontroli przeprowadzonej w 2002 r., jak i tak�e Zespół Oceniaj�cy Pa�stwowej Komisji Akredytacyjnej (PKA), dokonuj�cy oceny jako�ci kształcenia w 2004 r.

W Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie stwierdzono nielegalne prowadzenie studiów w zamiejscowym o�rodku dydaktycznym.

adna ze skontrolowanych uczelni, która utraciła warunki do prowadzenia studiów na okre�lonym kierunku, nie wypełniła obowi�zku wynikaj�cego z art. 4b ust. 3 ustawy o szkolnictwie wy�szym, polegaj�cego na niezwłocznym powiadomieniu o tym fakcie ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego. [str. 20-22]

4. W 4 uczelniach (Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie oraz Szkoła Główna Handlowa) nie przestrzegano standardów nauczania na kierunku studiów oraz nie realizowano w pełni planów i programów nauczania okre�lonych w standardach nauczania - pomimo skierowania do tych uczelni wniosków pokontrolnych w tej sprawie, po kontroli przeprowadzonej 2002 r.

Programy na okre�lonych kierunkach studiów przewidywały znacznie mniej zaj�� dydaktycznych na studiach zaocznych, ni� na studiach dziennych, co nie odpowiadało minimalnym wymogom okre�lonym w standardach dla tych kierunków studiów. [str. 22-23]

5. W 6 skontrolowanych uczelniach (Politechnika Cz�stochowska, Akademia Podlaska w Siedlcach, Szkoła Główna Handlowa, Politechnika Rzeszowska, Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy oraz Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie) nie przestrzegano wymogów dotycz�cych stanu kadrowego nauczycieli akademickich oraz w stopniu nadmiernym obci��ano nauczycieli akademickich godzinami ponadwymiarowymi.

Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1 rozporz�dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie warunków, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, oraz nazw kierunków studiów7, uczelnia mo�e utworzy� i prowadzi� kierunek studiów magisterskich, je�li mi�dzy innymi spełnia wymagania dotycz�ce minimum kadrowego nauczycieli akademickich, oraz proporcji liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów na danym kierunku studiów.

7 Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 marca 2002 r. w sprawie

warunków, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, oraz nazw kierunków studiów (Dz. U. Nr 55, poz. 480, ze zm.).

Podsumowanie wyników kontroli

6

Nieprawidłowo�ci w przedmiotowym zakresie polegały na niespełnianiu wymaganych relacji mi�dzy liczb� nauczycieli akademickich oraz liczb� studentów na danym kierunku studiów. Wskutek powy�szego, wyst�powały przypadki nadmiernego obci��enia nauczycieli akademickich działalno�ci� dydaktyczn�. W tych przypadkach liczba godzin ponadwymiarowych przewy�szała znacz�co (w niektórych przypadkach kilkudziesi�ciokrotnie) ustalony wymiar pensum, a tak�e przekraczała limit godzin ponadwymiarowych, powy�ej którego, zgodnie z art. 102 ustawy o szkolnictwie wy�szym, nauczyciel akademicki nie mo�e by� zobowi�zany do prowadzenia zaj�� dydaktycznych. [str. 22-24]

6. W 5 uczelniach (Politechnika Cz�stochowska, Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie, Akademia Podlaska w Siedlcach oraz Politechnika Rzeszowska) nieprawidłowo ustalano wysoko�� opłat za zaj�cia dydaktyczne oraz w niepełnym zakresie ewidencjonowano przychody i koszty z odpłatnej działalno�ci dydaktycznej (w tym w 3. pierwszych ww. uczelniach, do których skierowano wnioski w tej sprawie w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r.).

Nieprawidłowo�ci te polegały na: ustalaniu wysoko�ci opłat bez powi�zania z kosztami zaj�� dydaktycznych (tj. na poziomie wy�szym od wynikaj�cego z kalkulacji tych kosztów nawet ponad trzykrotnie), egzekwowaniu wymogu opłat rocznych zamiast semestralnych oraz planowaniu kosztów zaj�� dydaktycznych niezgodnie z przepisami prawnymi.

Kształtowanie wysoko�ci opłat za zaj�cia dydaktyczne pozostawało bez zasadniczego zwi�zku z kosztami kształcenia. Wysoko�� opłat ustalano z uwzgl�dnieniem nie tylko ponoszonych kosztów zaj�� dydaktycznych, lecz równie� atrakcyjno�ci kierunku studiów, zapotrzebowania rynku pracy na okre�lone kwalifikacje zawodowe i mo�liwo�ci studentów do ponoszenia opłat za studia. [str. 25-26]

7. Ustalono, w wyniku kontroli przeprowadzonych przez NIK w latach 2004-2005 w zakresie funkcjonowania szkolnictwa wy�szego8, �e b. Minister Edukacji Narodowej i Sportu nie sprawował wła�ciwego nadzoru nad pa�stwowymi szkołami wy�szymi.

Skutkowało to wyst�pieniem istotnych nieprawidłowo�ci, dotycz�cych m.in.: nielegalnej działalno�ci zamiejscowych jednostek organizacyjnych pa�stwowych szkół wy�szych, niespełniania wymogów i warunków odno�nie jako�ci kształcenia na okre�lonych kierunkach studiów oraz ustalania opłat za zaj�cia dydaktyczne według zasad niezgodnych z przepisami prawnymi. [str. 26-28]

8 Zob. przypis nr 4.

Podsumowanie wyników kontroli

7

1.3. Uwagi ko�cowe i wnioski

Wyniki kontroli wskazuj�, �e wnioski pokontrolne sformułowane przez NIK w 2002 r., dotycz�ce kontroli odpłatno�ci za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych, nie zostały prawie we wszystkich skontrolowanych uczelniach w pełni wykonane. Nie zostały równie� w pełni wykorzystane oceny i uwagi NIK zawarte w wyst�pieniach pokontrolnych z 2002 r.

W skontrolowanych w 2005 r. pa�stwowych szkołach wy�szych te same nieprawidłowo�ci wyst�powały nadal. W uczelniach tych jako�� kształcenia na okre�lonych kierunkach studiów nie odpowiada standardom nauczania, a odpłatno�� za zaj�cia dydaktyczne pobierana była niezgodnie z obowi�zuj�cymi przepisami prawnymi.

W ocenie Najwy�szej Izby Kontroli, w celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowo�ci, konieczne jest wzmocnienie nadzoru nad pa�stwowymi szkołami wy�szymi przez Ministra Edukacji i Nauki9. Konieczne jest równie� przyspieszenie prac zwi�zanych z wydaniem aktów wykonawczych do obowi�zuj�cej od dnia 1 wrze�nia 2005 r. ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym.

Pa�stwowe szkoły wy�sze powinny podj�� nast�puj�ce działania:

1) dostosowa� plany studiów zaocznych i wieczorowych do wymogów okre�lonych w standardach nauczania,

2) informowa� ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego, o utracie warunków do prowadzenia okre�lonego kierunku studiów,

3) ustala� i pobiera� opłaty od studentów studiów odpłatnych na podstawie planowanych kosztów zaj�� dydaktycznych, zgodnie z obowi�zuj�cymi uregulowaniami prawnymi w tym zakresie,

4) zapewni� wymagane proporcje liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów na danym kierunku studiów,

5) dostosowa� struktury działalno�ci dydaktycznej uczelni według zasady, według której podstawowym systemem studiów s� studia dzienne,

6) dostosowa� rozmiary kształcenia do posiadanych mo�liwo�ci kadrowych,

7) zaprzesta� prowadzenia nielegalnie działaj�cych zamiejscowych jednostek organizacyjnych oraz kształcenia na kierunkach, bez stosownych uprawnie�.

9 W sprawie wzmocnienia nadzoru nad pa�stwowymi szkołami wy�szymi NIK wnioskowała do

ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego wielokrotnie, po kontroli z 2002 r. dotycz�cej odpłatno�ci za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych oraz po kontrolach, o których mowa w przypisie nr 4.

Wa�niejsze wyniki kontroli

8

3. Wa�niejsze wyniki kontroli

3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowa� ekonomicznych i organizacyjnych.�

.Charakterystyka stanu prawnego

W kontrolowanym okresie oraz do czasu zako�czenia kontroli, zasady funkcjonowania pa�stwowych szkół wy�szych, w tym tworzenia i organizacji odpłatnych form studiów, okre�lały przepisy ustawy o szkolnictwie wy�szym.

Szczegółowy ustrój uczelni oraz inne sprawy dotycz�ce jej funkcjonowania, nie uregulowane w ustawie, okre�lał statut uczelni, uchwalany przez senat wi�kszo�ci� co najmniej 2/3 głosów statutowego składu, po zasi�gni�ciu opinii zwi�zków zawodowych działaj�cych w uczelni (art. 9 i art. 11 ustawy). Statut m.in. okre�lał rodzaje, warunki i tryb tworzenia, znoszenia i przekształcania jednostek organizacyjnych uczelni (art. 69 ust. 1 ustawy).

W uczelni, zatrudniaj�cej na podstawie mianowania co najmniej sze��dziesi�ciu nauczycieli akademickich posiadaj�cych tytuł naukowy i w której co najmniej połowa podstawowych jednostek organizacyjnych miała uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego, statut wchodził w �ycie z dniem okre�lonym w uchwale senatu (art. 12 ust. 1 ww. ustawy). Statut uczelni nie spełniaj�cej tych wymaga� wchodził w �ycie po zatwierdzeniu przez wła�ciwego ministra lub po upływie dwóch miesi�cy od daty jego dor�czenia wła�ciwemu ministrowi, je�eli minister w tym terminie nie odmówił zatwierdzenia statutu z powodu jego niezgodno�ci z przepisami ustawowymi (art. 13 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z ustaw� o szkolnictwie wy�szym, w uczelni mogły by� prowadzone jednolite studia magisterskie, studia wy�sze zawodowe i uzupełniaj�ce studia magisterskie, a ponadto: studia podyplomowe, studia doktoranckie oraz studia i kursy specjalne. Uczelnia mogła tak�e prowadzi� studia typu otwartego dla słuchaczy nie b�d�cych studentami (art. 4 ust. 2 ustawy). Studia mogły by� prowadzone jako dzienne, wieczorowe, zaoczne i eksternistyczne, przy czym podstawowym systemem studiów były studia dzienne, chyba �e statut uczelni stanowił inaczej (art. 4 ust. 3 ustawy).

Podstawow� jednostk� uczelni był wydział, chyba �e statut stanowił inaczej. Wydział prowadził jeden lub wi�cej kierunków studiów (art. 64 ust. 1 ustawy). W uczelni mogły by� tworzone inne jednostki organizacyjne, w szczególno�ci ogólnouczelniane, mi�dzywydziałowe i pozawydziałowe (art. 64 ust. 3 ustawy). Tworzenie, przekształcanie i znoszenie podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni, spełniaj�cej warunki okre�lone w art. 12 ust. 1 i 2 ustawy, dokonywane było przez podmioty okre�lone w art. 64 ust. 2 ustawy.

Szczegółowe kwestie dotycz�ce tworzenia i funkcjonowania zamiejscowego o�rodka przez uczelnie pa�stwowe reguluj� przepisy rozporz�dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków tworzenia, i funkcjonowania zamiejscowego o�rodka dydaktycznego oraz tworzenia filii lub wydziału zamiejscowego uczelni (Dz. U. Nr 61, poz. 538).

Wa�niejsze wyniki kontroli

9

Zamiejscowy o�rodek dydaktyczny, w my�l § 1 ww. rozporz�dzenia mo�e by� utworzony, je�eli:

1) liczba nauczycieli akademickich zatrudnionych w podstawowej jednostce organizacyjnej uczelni prowadz�cej dany kierunek studiów na poziomie studiów wy�szych zawodowych, posiadaj�cych tytuł naukowy profesora, stopie� naukowy doktora habilitowanego lub stopie� naukowy doktora, stanowi�cych minimum kadrowe dla kierunku wy�szych studiów zawodowych, o których mowa w przepisach w sprawie warunków, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, oraz nazw kierunków studiów10 - jest wi�ksza od tego minimum kadrowego o co najmniej 50%,

2) zaj�cia dydaktyczne prowadzone w zamiejscowym o�rodku dydaktycznym nie stanowi� wi�cej ni� 70% godzin zaj�� przewidzianych dla danego kierunku studiów,

3) baza materialna i dydaktyczna zamiejscowego o�rodka dydaktycznego, w tym liczba sal dydaktycznych, laboratoriów i pracowni, umo�liwi prawidłow� realizacj� kształcenia na danym kierunku studiów planowanej liczby studentów,

4) spełnione zostan� wymagania dotycz�ce proporcji nauczycieli akademickich posiadaj�cych tytuł naukowy profesora lub stopie� naukowy doktora habilitowanego do liczby studentów na danym kierunku studiów, okre�lone w przepisach, o których mowa w pkt 1,

5) zamiejscowy o�rodek dydaktyczny posiada ksi�gozbiór obejmuj�cy literatur� podstawow� dla zaj�� prowadzonych w o�rodku w zakresie poszczególnych przedmiotów.

Zgodnie z § 3 ww. rozporz�dzenia, filia lub wydział zamiejscowy uczelni mo�e by� utworzony, je�eli tworzona jednostka spełnia odr�bnie dla ka�dego kierunku studiów i poziomu kształcenia, wszystkie wymagania okre�lone w przepisach, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 1, z zastrze�eniem § 4.

Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni (wydział, chyba �e statut uczelni stanowił inaczej) mo�e prowadzi� w zamiejscowym o�rodku dydaktycznym zaj�cia dydaktyczne w ramach programu studiów wy�szych zawodowych, je�eli kierunek studiów odpowiada zakresowi posiadanego przez t� jednostk� uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora (§ 2 ww. rozporz�dzenia).

Zgodnie z tre�ci� art. 48 ust. 1 ustawy, do kompetencji senatu nale�y mi�dzy innymi: tworzenie i znoszenie, na wniosek rady wydziału, kierunków studiów; uchwalanie planu rzeczowo-finansowego uczelni; ustalanie, na zasadach okre�lonych w ustawie i statucie uczelni, pensum dydaktycznego dla poszczególnych stanowisk, warunków jego obni�ania oraz zasad obliczania godzin dydaktycznych; ocena działalno�ci rektora oraz zatwierdzanie rocznych sprawozda� z działalno�ci uczelni. Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wy�szym, rektor kieruje działalno�ci� uczelni i reprezentuje ja na zewn�trz.

10 Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 marca 2002 r. w sprawie

warunków, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, oraz nazw kierunków studiów (Dz. U. Nr 55, poz. 480, ze zm.).

Wa�niejsze wyniki kontroli

10

Szczegółowe uprawnienia rektora okre�lone zostały w art. 49 ust. 2 i 3 ww. ustawy. Pa�stwowe szkoły wy�sze zaliczone zostały przez ustaw� z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych11 do jednostek sektora finansów publicznych (art. 4 pkt 5). Tym samym na rektorze pa�stwowej uczelni ci��� obowi�zki przypisane w ustawie o finansach publicznych kierownikowi jednostki zaliczanej do sektora finansów publicznych.

Zgodnie z tre�ci� art. 4b ust. 3 ustawy, uczelnia była zobowi�zana do niezwłocznego zawiadamiania ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego o utracie warunków do prowadzenia studiów wy�szych, w tym o zmianach w stanie zatrudnienia wpływaj�cych na uprawnienie do prowadzenia studiów. Je�eli w ci�gu 6 miesi�cy od ich utraty uczelnia nie spełniała wymaganych warunków, minister w drodze decyzji zawieszał uprawnienia uczelni do prowadzenia studiów wy�szych na okre�lonym kierunku i poziomie kształcenia.

Nadzór nad uczelniami pa�stwowymi w zakresie zgodno�ci działania ich organów z przepisami ustawowymi i statutem uczelni sprawował minister wła�ciwy do spraw szkolnictwa wy�szego. Mógł on ��da� od tych organów informacji i wyja�nie� (art. 31 ust. 1 ustawy). Zgodnie z tre�ci� art. 34 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 - 4 ustawy, uczelnia przedstawiała ministrowi wła�ciwemu do spraw szkolnictwa wy�szego oraz wła�ciwemu ministrowi roczne sprawozdanie z działalno�ci uczelni, wraz z informacj� o stanie i strukturze zatrudnienia, a niezale�nie od tego powiadamiała równie� m.in. o: uchwaleniu lub zmianie statutu, regulaminu studiów i planów studiów na poszczególnych kierunkach studiów, zasadach i trybie przyjmowania na poszczególne kierunki studiów, uchwałach podj�tych w sprawach okre�lonych w art. 48 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Warunki, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, okre�la rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 marca 2002 r. w sprawie warunków, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, oraz nazw kierunków studiów12. Stosownie do § 1 ww. rozporz�dzenia, uczelnia mo�e utworzy� i prowadzi� kierunek studiów magisterskich, je�eli:

1) spełnia wymagania dotycz�ce minimum kadrowego nauczycieli akademickich oraz wymagania dotycz�ce proporcji liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów na danym kierunku studiów,

2) prowadzi badania naukowe w dyscyplinach odpowiadaj�cych danemu kierunkowi studiów,

3) posiada baz� materialn�, w tym lokalow� i laboratoryjn� oraz odpowiednio wyposa�on� bibliotek�, umo�liwiaj�c� prowadzenie bada� naukowych i zaj�� dydaktycznych.

Je�eli ten sam kierunek studiów jest prowadzony przez wi�cej ni� jedn� podstawow� jednostk� organizacyjn� uczelni, warunki musz� by� spełnione odr�bnie przez ka�d� jednostk� (§ 4 ust. 2 ww. rozporz�dzenia), natomiast je�eli dany kierunek studiów jest prowadzony wspólnie przez co najmniej dwie podstawowe jednostki organizacyjne uczelni

11 Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148, ze zm. Od dnia 1 stycznia 2006 r. obowi�zuje w tym zakresie

ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, ze zm.). 12 Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 marca 2002 r. w sprawie

warunków, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, oraz nazw kierunków studiów (Dz. U. Nr 55, poz. 480, ze zm.).

Wa�niejsze wyniki kontroli

11

albo jej filii, warunki te mog� by� spełnione przez te jednostki ł�cznie (§ 4 ust. 3 ww. rozporz�dzenia).

Stosunek liczby nauczycieli akademickich zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, posiadaj�cych tytuł naukowy profesora lub stopie� naukowy doktora habilitowanego oraz o których mowa w § 5 ww. rozporz�dzenia, prowadz�cych zaj�cia dydaktyczne na danym kierunku studiów, do liczby studentów na danym kierunku studiów, okre�lono w § 6 ww. rozporz�dzenia. Natomiast na mocy § 8, uczelnie, które przed dniem wej�cia w �ycie rozporz�dzenia utworzyły i prowadziły kierunek studiów, a nie spełniały warunków okre�lonych w § 1 ust. 3 pkt 2, § 3 ust. 1 pkt 2 i § 6 ww. rozporz�dzenia, miały dostosowa� si� do warunków okre�lonych w tym rozporz�dzeniu nie pó�niej ni� do dnia 1 pa�dziernika 2004 r.

Stosownie do art. 23 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 - 2 ustawy, uczelnia pa�stwowa mogła uzyskiwa� �rodki finansowe m. in. z bud�etu pa�stwa i bud�etów jednostek samorz�du terytorialnego lub ich zwi�zków, darowizn, zapisów, spadków oraz ofiarno�ci publicznej, a ponadto m.in. z odpłatnej działalno�ci badawczej oraz z opłat za zaj�cia dydaktyczne z wył�czeniem zaj�� dydaktycznych na studiach dziennych w uczelniach pa�stwowych, chyba �e s� powtarzane z powodu niezadowalaj�cych wyników w nauce. Nie wykorzystane w danym roku �rodki finansowe pozostawały w dyspozycji uczelni (art. 23 ust. 3 ustawy). W my�l art. 24 ust. 1 ustawy, uczelnia pa�stwowa otrzymuje z bud�etu pa�stwa dotacje m.in. na: działalno�� dydaktyczn�, kształcenie kadr oraz badania niezb�dne dla prowadzenia działalno�ci dydaktycznej i kształcenia kadr, jak równie� na utrzymanie uczelni, a tak�e dotacje na inwestycje budowlane. Ww. dotacje przyznaje wła�ciwy minister, przy czym uczelnia samodzielnie rozdziela dotacje na cele, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt. 1 i 3 (art. 24 ust. 3 i 6 ustawy).

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy, gospodarka finansowa uczelni prowadzona była na podstawie planu rzeczowo-finansowego uchwalonego przez senat. Szczegółowe zasady gospodarki finansowej oraz zasady i tryb uzyskiwania przez uczelnie pa�stwowe wpływów z opłat za zaj�cia dydaktyczne reguluj� przepisy rozporz�dzenia Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni13.

W my�l § 6 ust. 1 ww. rozporz�dzenia uczelnia pa�stwowa pokrywa koszty działalno�ci dydaktycznej z dotacji bud�etowej, o której mowa w art. 24 ust. 1 pkt 1 ustawy o szkolnictwie wy�szym, przyznanej przez wła�ciwego ministra - z zastrze�eniem § 23 ww. rozporz�dzenia oraz przychodów z tytułu odpłatno�ci za t� działalno�� i z innych przychodów.

Do przychodów działalno�ci dydaktycznej (§ 6 ust. 2 ww. rozporz�dzenia) zalicza si� w szczególno�ci nale�no�ci z tytułu: opłat za zaj�cia dydaktyczne; opłat za kształcenie osób nie b�d�cych obywatelami polskimi; wpływów ze sprzeda�y własnych wydawnictw; opłat za wynajem pomieszcze� i udost�pnianie innych składników maj�tkowych słu��cych tej działalno�ci; opłat za działalno�� kulturaln� i usługow� realizowan� przez studentów i pracowników w ramach zespołów kulturalnych i artystycznych, kół naukowych i innych grup działaj�cych przy uczelni; opłat za czynno�ci zwi�zane z działalno�ci� dydaktyczn�;

13 Rozporz�dzenie Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki

finansowej uczelni (Dz. U. Nr 84, poz. 380, ze zm.).

Wa�niejsze wyniki kontroli

12

opłat za korzystanie z hoteli asystenckich. Ponadto do przychodów tych zalicza si� równie� darowizny, zapisy, spadki oraz wpłaty z ofiarno�ci publicznej, tak�e pochodzenia zagranicznego (§ 6 ust. 3 ww. rozporz�dzenia).

Zgodnie z § 6 ust. 4 ww. rozporz�dzenia, do kosztów działalno�ci dydaktycznej zalicza si� cało�� kosztów zwi�zanych z: procesem dydaktycznym, kształceniem i rozwojem kadr naukowych, badaniami niezb�dnymi do prowadzenia procesu dydaktycznego oraz kształcenia i rozwoju kadr naukowych, utrzymywaniem uczelni, ł�cznie z remontami budynków i budowli nie b�d�cych domami, stołówkami i bufetami studenckimi, utrzymaniem obiektów akademickiej słu�by zdrowia, prowadzeniem działalno�ci, o której mowa w § 6 ust. 2 pkt 5 ww. rozporz�dzenia (działalno�� kulturalna i usługowa). Na podstawie art. 275 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym, rozporz�dzenie w sprawie gospodarki finansowej uczelni zachowuje moc do dnia wej�cia w �ycie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 95 ust. 1 i art. 105 Prawa o szkolnictwie wy�szym, jednak nie dłu�ej ni� do dnia 31 grudnia 2006 r.

Pobieranie opłat za zaj�cia dydaktyczne, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2 ustawy o szkolnictwie wy�szym, mo�e by� dokonywane, w my�l § 8 ww. rozporz�dzenia, za: zaj�cia na studiach dziennych w przypadku ich powtarzania spowodowanego niezadowalaj�cymi wynikami w nauce, studia zaoczne, wieczorowe i eksternistyczne oraz studia podyplomowe i inne formy kształcenia.

Podstaw� ustalania odpłatno�ci stanowi planowany koszt zaj�� dydaktycznych, a rodzaje zaj��, za które pobierane s� opłaty oraz ich wysoko�� ustala rektor (§ 9 ust. 1 i 2 ww. rozporz�dzenia). Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2000 r. (SK 18/99, OTK 2000/7/258), dla zapewnienia dost�pu do nauki, obok podstawowych w wy�szej szkole studiów bezpłatnych, mo�liwe jest wprowadzenie przez uczelnie opłat za studia w zakresie i w wysoko�ci, w jakich niezb�dny koszt tych studiów nie znajduje pokrycia w �rodkach publicznych.

W dniu 1 wrze�nia 2005 r. weszła w �ycie ustawa Prawo o szkolnictwie wy�szym14. Zgodnie z art. 7 ww. ustawy, uczelnia mo�e prowadzi� działalno�� gospodarcz� wyodr�bnion� organizacyjnie i finansowo od działalno�ci, o której mowa w art. 13 i 14 omawianej ustawy, w zakresie i formach okre�lonych w statucie.

Władze publiczne, na zasadach okre�lonych w ww. ustawie, zapewniaj� uczelniom publicznym �rodki finansowe niezb�dne do wykonywania ich zada� oraz udzielaj� pomocy uczelniom niepublicznym w zakresie i formach okre�lonych w omawianej ustawie (art. 15 ust. 1 ustawy). W akcie o utworzeniu uczelni publicznej wskazuje si� mienie lub organ, który j� w to mienie wyposa�a (art. 90 ust. 1 ustawy).

Działalno�� uczelni publicznej jest finansowana z dotacji z bud�etu pa�stwa na zadania ustawowo okre�lone oraz mo�e by� finansowana z przychodów własnych (art. 92 ustawy). Przychodami uczelni publicznej s� w szczególno�ci:

14 Zgodnie z art. 5. 277 Prawa o szkolnictwie wy�szym: 1) art. 94 oraz art. 151 wchodz� w �ycie

z dniem 1 stycznia 2007 r., 2) art. 107-150 oraz art. 152-158 wchodz� w �ycie z dniem 1 wrze�nia 2006 r., 3) art. 99 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz art. 199 wchodz� w �ycie z dniem 1 pa�dziernika 2006 r.

Wa�niejsze wyniki kontroli

13

1) dotacje z bud�etu pa�stwa, o których mowa w art. 94 ust. 1 pkt 1-6 oraz 8, 9 i 11 omawianej ustawy,

2) uzyskane z bud�etu pa�stwa �rodki na nauk�, o których mowa w ustawie z dnia 8 pa�dziernika 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. Nr 238, poz. 2390, ze zm.),

3) odpłatno�ci za �wiadczone usługi edukacyjne, w szczególno�ci za kształcenie na studiach i studiach doktoranckich, prowadzonych w formach niestacjonarnych oraz za �wiadczone przez uczelnie artystyczne usługi artystyczne,

4) opłaty za post�powanie zwi�zane z przyj�ciem na studia, 5) jednorazowe opłaty za wydanie dyplomu, �wiadectwa oraz innego dokumentu

zwi�zanego z tokiem studiów (art. 98 ust. 1 pkt 1-5 ustawy).

Zgodnie z art. 99 ust. 1 pkt 1-5 ustawy, uczelnia publiczna mo�e pobiera� opłaty za �wiadczone usługi edukacyjne zwi�zane z:

1) kształceniem studentów na studiach niestacjonarnych oraz uczestników niestacjonarnych studiów doktoranckich,

2) powtarzaniem okre�lonych zaj�� na studiach stacjonarnych oraz stacjonarnych studiach doktoranckich z powodu niezadowalaj�cych wyników w nauce,

3) prowadzeniem studiów w j�zyku obcym oraz prowadzeniem zaj�� nieobj�tych planem studiów (przepisy prawne w tym zakresie wchodz� w �ycie z dniem 1 pa�dziernika 2006 r. – art. 277 pkt 3 ustawy).

4) prowadzeniem studiów podyplomowych oraz kursów dokształcaj�cych.

Natomiast, zgodnie z art. 99 ust. 2 ww. ustawy - wysoko�� opłat, o których mowa w ust. 1, ustala rektor uczelni publicznej, z tym �e opłaty, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, nie mog� przekracza� kosztów ponoszonych w zakresie niezb�dnym do uruchomienia i prowadzenia w danej uczelni, odpowiednio studiów lub studiów doktoranckich, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz zaj�� na studiach lub studiach doktoranckich, o których mowa w ust. 1 pkt 2, z uwzgl�dnieniem kosztów amortyzacji i remontów. Senat uczelni publicznej okre�la szczegółowe zasady pobierania opłat, o których mowa w art. 99 ust. 1 ustawy, w tym tryb i warunki zwalniania – w cało�ci lub w cz��ci – z tych opłat studentów lub doktorantów, w szczególno�ci osi�gaj�cych wybitne wyniki w nauce, a tak�e tych, którzy znale�li si� w trudnej sytuacji materialnej (art. 99 ust. 3 ustawy).

Rada Ministrów okre�li, w drodze rozporz�dzenia, szczegółowe zasady gospodarki finansowej uczelni publicznych, z uwzgl�dnieniem zasad: sporz�dzania planu rzeczowo-finansowego, tworzenia oraz zmian stanu funduszy, rozliczania kosztów oraz sposobu dostosowania dotychczasowych zasad gospodarki finansowej szkół wy�szych do postanowie� ustawy (art. 105 ustawy).

Uwarunkowania organizacyjne i ekonomiczne

W kontrolowanym okresie nast�pił wzrost liczby studentów studiuj�cych na wszystkich uczelniach w kraju. W roku akademickim 2004/2005 ł�czna liczba studiuj�cych wynosiła 1.917,3 tys. osób (tj. o 12,0% wi�cej ni� w roku akademickim 2001/2002). W 126 pa�stwowych szkołach wy�szych studiowało 1.337,1 tys. osób, tj. 69,8% ogółu studentów

Wa�niejsze wyniki kontroli

14

(o 11,1% wi�cej ni� w roku akademickim 2001/2002), a w uczelniach niepa�stwowych 580,2 tys. osób (tj. o 14,2% wi�cej ni� w roku akademickim 2001/2002)15.

W roku akademickim 2004/2005 liczba studentów na studiach dziennych wynosiła 923,1 tys. osób, tj. 47,9% wszystkich studiuj�cych w kraju (44,5% - w 2001/2002). W systemie zaocznym w tym okresie studiowało 913,5 tys. osób, wieczorowym - 66,1 tys. osób, eksternistycznym - 23,5 tys. osób. Stanowili oni ł�cznie 52,1% wszystkich studiuj�cych w kraju (55,5% - w 2001/2002).

Pogorszyła si� sytuacja kadrowa w pa�stwowych szkołach wy�szych. W roku akademickim 2004/2005 w pa�stwowych szkołach wy�szych zatrudniano – w pełnym wymiarze czasu pracy - 74,7 tys. nauczycieli akademickich, tj. o 3,8% wi�cej ni� w roku akademickim 2001/2002 (przyrost liczby nauczycieli akademickich był 3-krotnie mniejszy ni� przyrost liczby studentów). W szkołach tych liczba nauczycieli akademickich posiadaj�cych tytuł naukowy lub stopie� naukowy doktora habilitowanego wynosiła odpowiednio 7,9 tys. i 9,7 tys. osób, tj. o 8,9% i o 8,5% wi�cej ni� w roku akademickim 2001/2002.

W pa�stwowych szkołach wy�szych wzrosły przychody z działalno�ci dydaktycznej. W 2004 r. przychody ogółem z działalno�ci dydaktycznej16 w pa�stwowych szkołach wy�szych wyniosły ł�cznie 8.988.232,7 tys. zł i były o 33,8% wy�sze od przychodów z tej działalno�ci uzyskanych w 2001 r. (tj. 6.715.515,1 tys. zł). Głównym �ródłem finansowania działalno�ci dydaktycznej ww. szkół pozostawały dotacje z bud�etu pa�stwa. Ich udział w strukturze przychodów zwi�kszył si� z 68,7% w 2001 r. do 71,2% w 2004 r. Odnotowano spadek z 23,0% w 2001 r. do 21,8% w 2005 r., wska�nika udziału w tych przychodach opłat za zaj�cia dydaktyczne17.

Zaznaczy� nale�y, �e w ka�dym z lat 2001-2004 koszty własne działalno�ci dydaktycznej w grupie pa�stwowych szkół wy�szych były wy�sze od przychodów z ww. działalno�ci (w 2001 r. o 2,1%, w 2002 r. o 4,3%, w 2003 r. o 3,4%, w 2004 r. o 3,0%). W okresie tym, ni�sze od przychodów lub równe przychodom z działalno�ci dydaktycznej koszty własne tej działalno�ci odnotowały jedynie: uczelnie ekonomiczne (w latach 2001-2004), uczelnie pedagogiczne (w latach 2001-2002) i akademie wychowania fizycznego (w 2001 r. i w 2004 r.)18.

W latach 2001-2004 wynik finansowy netto wi�kszo�ci pa�stwowych szkół wy�szych (z wyj�tkiem grup szkół akademii medycznych, wy�szych szkół artystycznych i w 2004 r. akademii rolniczych) w uj�ciu nominalnym od 2001 r. wykazywał tendencj� malej�c�.

15 Szczegółowe dane o stanie liczbowym szkół wy�szych oraz studentów (bez obcokrajowców)

w latach akademickich 2001/2002-2004/2005, z uwzgl�dnieniem grup uczelni i form studiów, zawiera zał�cznik nr 2.

16 Do przychodów z działalno�ci dydaktycznej zalicza si� dotacje z bud�etu pa�stwa, �rodki z bud�etów gmin i inne fundusze, opłaty za zaj�cia dydaktyczne i pozostałe opłaty.

17 Zob. zał�cznik nr 5. 18 Zob. zał�cznik nr 6.

Wa�niejsze wyniki kontroli

15

3.2. Realizacja wniosków pokontrolnych, sformułowanych po kontroli NIK przeprowadzonej w 2002 r. 1. W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. pn. „Odpłatno�� za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych” Najwy�sza Izba Kontroli krytycznie oceniła funkcjonowanie pa�stwowych szkół wy�szych w przedmiotowym zakresie. Zwrócono przede wszystkim uwag� na takie zjawiska, jak:

1) �ywiołowy charakter tworzenia nowych uczelni w Polsce oraz tworzenia o�rodków zamiejscowych, któremu towarzyszył rosn�cy udział odpłatnych form kształcenia, nakierowany głównie na osi�ganie maksymalnych zysków (ró�ni�cych si� zasadami rekrutacji i ofert� programow�, a w efekcie poziomem nauczania),

2) brak precyzyjnie okre�lonych standardów odno�nie rekrutacji i kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów, co m.in. spowodowało przyjmowanie przez uczelnie nadmiernej liczby studentów, zwłaszcza na studia wieczorowe i zaoczne oraz nieprzestrzeganie zasad dotycz�cych okre�lania odpłatno�ci za studia (w �adnej ze skontrolowanych uczelni nie były w pełni przestrzegane obowi�zuj�ce przepisy prawne w tym zakresie),

3) niedostatek kadr nauczycieli akademickich, m.in. skutkuj�cy nadmiernym obci��eniem nauczycieli zaj�ciami dydaktycznymi, pogorszeniem warunków studiowania oraz niedostatecznym nadzorem nad przygotowaniem prac dyplomowych,

4) niewystarczaj�ce dotacje bud�etowe na pokrycie kosztów działalno�ci dydaktycznej uczelni, co dodatkowo skłaniało uczelnie do rozszerzania odpłatnych form studiów,

5) brak kryteriów oceny oraz dostatecznej kontroli w zakresie jako�ci kształcenia na poziomie wy�szym, m.in. ze strony b. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.

W informacji ko�cowej o wynikach kontroli z 2002 r. sformułowano wnioski ogólne, dotycz�ce zwłaszcza konieczno�ci doskonalenia prawa w zakresie szkolnictwa wy�szego oraz wzmocnienia nadzoru ze strony b. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu. Jednocze�nie, w wyniku kontroli sformułowano pod adresem b. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oraz skontrolowanych pa�stwowych szkół wy�szych ogółem 101 wniosków pokontrolnych.

W wyst�pieniach pokontrolnych skierowanych w 2002 r. do rektorów 7 pa�stwowych szkół wy�szych, skontrolowanych w ramach kontroli sprawdzaj�cej w 2005 r., sformułowano ł�cznie 37 wniosków pokontrolnych, najwi�cej do Akademii Techniczno – Rolniczej w Bydgoszczy – 10 wniosków i Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie – 7 wniosków.

Wnioski te dotyczyły w szczególno�ci:

1) zaprzestania kształcenia na kierunkach studiów, bez uprawnie� nadawanych przez ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego (Szkoła Główna Handlowa, Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie),

Wa�niejsze wyniki kontroli

16

2) zaprzestania kształcenia poza siedzib� uczelni w sytuacji, gdy odbywało si� ono niezgodnie z postanowieniami ustawy o szkolnictwie wy�szym (Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Politechnika Rzeszowska),

3) przestrzegania standardów nauczania na kierunku studiów oraz dostosowania planów i programów kształcenia na studiach płatnych do programów na studiach dziennych, zgodnie z wymaganiami programowymi (Szkoła Główna Handlowa, Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie),

4) uzyskania struktury studiów zgodnej z ustaw� o szkolnictwie wy�szym (Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie),

5) zapewnienia korelacji mi�dzy liczb� studentów i stanem zatrudnienia nauczycieli akademickich oraz realizacji przez nauczycieli akademickich zaj�� dydaktycznych w wymiarze okre�lonym w ustawie o szkolnictwie wy�szym (Szkoła Główna Handlowa, Politechnika Cz�stochowska, Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie),

6) stosowania zasad ustalania odpłatno�ci za studia okre�lonych w rozporz�dzeniu Rady Ministrów w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni (Politechnika Cz�stochowska, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie).

Rektorzy skontrolowanych pa�stwowych szkół wy�szych poinformowali NIK w 2002 r. o przyj�ciu do realizacji wszystkich wniosków pokontrolnych oraz o zaawansowaniu prac zwi�zanych z wdro�eniem cz��ci tych wniosków.

2. Kontrola dora�na przeprowadzona w 2005 r. wykazała, �e wnioski pokontrolne nie zostały w pełni zrealizowane w 6 spo�ród 7 skontrolowanych uczelni, najwi�cej w Politechnice Cz�stochowskiej i Akademii Podlaskiej w Siedlcach (po 3 z 4 wniosków pokontrolnych).

W wyst�pieniach pokontrolnych NIK negatywnie oceniła realizacj� wniosków pokontrolnych z 2002 r. przez: Politechnik� Cz�stochowsk�, Akademi� Podlask� w Siedlcach, Szkoł� Główn� Handlow� oraz Akademi� im. Jana Długosza w Cz�stochowie.

Ponad połowa wniosków pokontrolnych z kontroli przeprowadzonej w 2005 r. dotyczyła tych samych spraw i uczelni, które zawarte były we wnioskach z kontroli przeprowadzonej w 2002 r. Wszystkie wnioski pokontrolne zrealizowała tylko Politechnika Rzeszowska, przy czym w wyniku kontroli w tej uczelni w 2005 r. stwierdzono ponownie istotne nieprawidłowo�ci w prowadzeniu odpłatnych form studiów.

3. W Politechnice Cz�stochowskiej w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. NIK krytycznie odniosła si� do działalno�ci uczelni, w szczególno�ci w zakresie:

Wa�niejsze wyniki kontroli

17

niezachowania ustawowych proporcji pomi�dzy liczb� studentów nieodpłatnych i odpłatnych form studiów, niedostatku kadry nauczycieli akademickich (w stosunku do minimalnych wymogów), nieprzestrzeganiem standardów kształcenia oraz nieprawidłowym ustalaniem odpłatno�ci za studia. Izba sformułowała 4 wnioski pokontrolne, dotycz�ce usuni�cia ww. nieprawidłowo�ci.

W wyniku kontroli w 2005 r. NIK negatywnie oceniła działania uczelni w zakresie realizacji wniosków pokontrolnych. Spo�ród sformułowanych 4 wniosków, nie zrealizowano 3, m.in. dotycz�cych: zagwarantowania przynajmniej minimalnych wymaga� kadrowych oraz pobierania opłat za zaj�cia dydaktyczne według planowanych kosztów zaj�� dydaktycznych. W celu usuni�cia ww. nieprawidłowo�ci Izba kolejny raz sformułowała 3 wnioski pokontrolne.

4. W Akademii Podlaskiej w Siedlcach w wyniku kontroli w 2002 r. NIK krytycznie oceniła działalno�� uczelni, w szczególno�ci w zakresie: nielegalnej działalno�ci zamiejscowych grup wykładowych, nieprzestrzegania wymogów programowych oraz nadmiernej liczby godzin ponadwymiarowych (sformułowano w tym zakresie 4 wnioski pokontrolne).

W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2005 r. NIK negatywnie oceniła działania podj�te przez Akademi� Podlask� w Siedlcach na rzecz realizacji wniosków pokontrolnych z 2002 r. Spo�ród sformułowanych 4 wniosków nie zrealizowano 3, dotycz�cych: nielegalnie utworzonych i prowadzonych zamiejscowych grup wykładowych oraz dostosowania planów studiów zaocznych do wymogów programowych. Nie wykorzystano tak�e ocen i uwag dotycz�cych zapewnienia prawidłowego procesu kształcenia poprzez m.in. dostosowanie limitów przyj�� na studia odpłatne do mo�liwo�ci kadrowych uczelni oraz zrównania wymogów stawianych kandydatom na studia odpłatne z wymogami stawianymi kandydatom na studia dzienne.

Stwierdzono równie�, �e uczelnia w systemie naboru na I rok studiów preferowała kandydatów na studia odpłatne, a ponadto: prowadzi w 3 zamiejscowych o�rodkach dydaktycznych odpłatne studia magisterskie (co jest niezgodne z rozporz�dzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków tworzenia i funkcjonowania zamiejscowego o�rodka dydaktycznego oraz tworzenia filii lub wydziału zamiejscowego uczelni), nie spełnia warunków do prowadzenia studiów wy�szych w zakresie proporcji liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów na 3 kierunkach studiów, przekracza wymiar pensum oraz nieprawidłowo ustala wysoko�� opłat za studia. W celu usuni�cia ww. nieprawidłowo�ci NIK sformułowano kolejne 4 wnioski pokontrolne.

5. W Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. NIK m.in. stwierdziła, �e: struktura studentów bezpłatnych studiów dziennych i odpłatnych studiów zaocznych nie odpowiada wymogom ustawy o szkolnictwie wy�szym, uczelnia nie spełnia minimalnych wymogów w zakresie kadry wykładowców oraz nie s� przestrzegane przepisy w zakresie ustalania i pobierania odpłatno�ci za studia. W celu usuni�cia ww. nieprawidłowo�ci sformułowano 7 wniosków pokontrolnych.

Wa�niejsze wyniki kontroli

18

W wyniku kontroli w 2005 r. NIK oceniła pozytywnie realizacj� wniosków pokontrolnych z 2002 r., pomimo zrealizowania w pełni tylko 3 spo�ród 7 sformułowanych wniosków. Nie zrealizowano wniosku dotycz�cego uzyskania wła�ciwej struktury studiów (zgodnej z ustaw� o szkolnictwie wy�szym oraz ze statutem uczelni), cz��ciowo zrealizowano wniosek dotycz�cy funkcjonowania zamiejscowych o�rodków dydaktycznych, a jeden wniosek jest nieaktualny. W wyniku ww. kontroli NIK sformułowała kolejnych 5 wniosków pokontrolnych.

6. W Szkole Głównej Handlowej w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. NIK m.in. stwierdziła, �e: nieprawidłowa jest struktura odpłatnych i nieodpłatnych form studiów, nie s� zachowane minimalne wymogi kadrowe oraz przekraczane jest pensum akademickie. W celu usuni�cia ww. nieprawidłowo�ci NIK sformułowała 6 wniosków pokontrolnych.

W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2005 r. NIK negatywnie oceniła działania uczelni na rzecz realizacji wniosków pokontrolnych z 2002 r., z uwagi na to, �e: nie uregulowano sytuacji prawnej zwi�zanej z prowadzeniem kształcenia na kierunku gospodarka publiczna, do prowadzenia którego, zdaniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, uczelnia nie ma uprawnie� (w opinii PKA powinna to by� specjalno�� w ramach kierunku ekonomia). W latach akademickich 2001/2002–2003/2004, na tym kierunku wydano 45 dyplomów uko�czenia studiów, w tym: 23 – na studiach dziennych; 18 - na studiach zaocznych zawodowych oraz 4 - na uzupełniaj�cych studiach magisterskich.

Nadal wyst�powały liczne przypadki nadmiernego obci��ania nauczycieli akademickich działalno�ci� dydaktyczn�. Ogólna liczba godzin ponadwymiarowych wzrosła ze 135.625 w roku akademickim 2001/2002 do 182.087 w roku akademickim 2003/2004, tj. o 34,3%, (mimo utrzymywania si� liczby studentów SGH na stałym poziomie), co spowodowało wzrost wypłaconych honorariów z tego tytułu odpowiednio z 6.022,4 tys. zł do 8.137,0 tys. zł, tj. o 35,1%. W licznych przypadkach liczba godzin ponadwymiarowych przewy�szała wielokrotnie ustalony wymiar pensum.

Wysokie przekroczenia pensum uzyskiwali przede wszystkim wykładowcy, którzy prowadzili du�� liczb� prac dyplomowych, znacz�co przekraczaj�c dopuszczalny poziom 40 osób, ustalony zarz�dzeniem Rektora SGH na rok akademicki 2003/2004. Na szczególn� uwag� zasługuje przypadek rozliczenia przez profesora, w roku akademickim 2003/2004, ł�cznie 3.940 godzin, przy obowi�zuj�cym pensum – 120 godzin, w tym z tytułu pełnienia obowi�zków promotora prac 113 studentów, w tym 97 studentów studiów zaocznych. W celu wyeliminowania ww. nieprawidłowo�ci NIK sformułowała 4 wnioski pokontrolne.

7. W Akademii Techniczno – Rolniczej w Bydgoszczy w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. m.in. stwierdzono, �e: plany studiów nie spełniaj� minimalnych wymogów programowych, nie s� zachowane minimalne wymogi kadrowe oraz nieprawidłowo ustalana jest odpłatno�� za studia. W celu usuni�cia ww. nieprawidłowo�ci sformułowano 10 wniosków pokontrolnych.

W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2005 r. NIK pozytywnie oceniała działania uczelni na rzecz realizacji wniosków pokontrolnych z 2002 r. Ustalono, �e

Wa�niejsze wyniki kontroli

19

spo�ród sformułowanych 10 wniosków pokontrolnych nie zrealizowano 3 dotycz�cych: zapewnienia przestrzegania obowi�zuj�cych uregulowa� prawnych w zakresie ustalania odpłatno�ci za studia, dostosowania planów studiów zaocznych do wymogów programowych oraz podj�cia działa� dla redukcji obci��e� dydaktycznych w grupie osób wypracowuj�cych najwi�ksz� liczb� ponadnormatywnych godzin nadliczbowych.

8. W Akademii im. Jana Długosza w Cz�stochowie w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. NIK m.in. stwierdziła, �e: nieprawidłowa jest struktura bezpłatnych i odpłatnych form studiów, nie s� zachowane minimalne wymogi kadrowe oraz nieprawidłowo ustalana jest odpłatno�� za studia. W celu usuni�cia nieprawidłowo�ci sformułowano 4 wnioski pokontrolne.

W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2005 r. NIK negatywnie oceniła działania podj�te przez uczelni� w celu realizacji wniosków pokontrolnych sformułowanych w 2002 r. Stwierdzono, �e spo�ród 4 wniosków pokontrolnych nie zrealizowano 2, w tym dotycz�cych ustalania wysoko�ci opłat za studia. W 2003 r. zapocz�tkowane zostały prace nad opracowaniem zasad ustalania odpłatno�ci, w tym algorytmu kosztochłonno�ci poszczególnych kierunków studiów. Nie doprowadzono jednak do wła�ciwego uregulowania tej kwestii i nadal wysoko�� opłat za zaj�cia dydaktyczne jest ustalana na podstawie podzielenia oczekiwanych przychodów z tytułu opłat za zaj�cia dydaktyczne przez przewidywan� liczb� studentów. Nie został zrealizowany wniosek pokontrolny, dotycz�cy poprawy poziomu kształcenia na studiach zaocznych, poprzez zagwarantowanie minimalnych wymaga� kadrowych i programowych.

Okre�lony w § 6 rozporz�dzenia w sprawie warunków, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� prowadzenie kierunku studiów, oraz nazw kierunków studiów, dopuszczalny stosunek liczby studentów przypadaj�cych na 1 nauczyciela akademickiego, zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, posiadaj�cego tytuł naukowy profesora lub stopie� naukowy doktora habilitowanego przekroczony był na 6 kierunkach studiów (z 17 prowadzonych) i w roku akademickim 2004/2005 wynosił na kierunkach: administracja 1:244 - przy dopuszczalnym 1:180; pedagogika 1:206 - przy dopuszczalnym 1:120; edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych 1:30 - przy dopuszczalnym 1:20 oraz filologia 1:75 - przy dopuszczalnym 1:50. W celu usuni�cia ww. nieprawidłowo�ci NIK sformułowała 2 wnioski pokontrolne.

9. W Politechnice Rzeszowskiej w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. NIK m.in. stwierdziła, ze uczelnia kształci studentów w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych na zasadach niezgodnych z ustaw� o szkolnictwie wy�szym.

W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2005 r. NIK pozytywnie oceniła działania uczelni na rzecz realizacji wniosków pokontrolnych sformułowanych w 2002 r. Jednocze�nie NIK stwierdziła, �e w uczelni w sposób nieprawidłowy pobierane s� opłaty za studia oraz wyst�puj� przypadki nadmiernego obci��enia nauczycieli akademickich godzinami dydaktycznymi. W celu usuni�cia ww. nieprawidłowo�ci sformułowano 2 wnioski pokontrolne.

Wa�niejsze wyniki kontroli

20

3.2.1. Zakres i formy studiów odpłatnych.�1. W skontrolowanych w 2005 r. pa�stwowych szkołach wy�szych sytuacja dotycz�ca zakresu i form prowadzenia studiów odpłatnych nie poprawiła si�.

Ponadto w wi�kszo�ci skontrolowanych uczelni wymogi stawiane kandydatom na studia odpłatne w trakcie rekrutacji odbiegały od wymogów stawianych kandydatom na studia dzienne.

2. W 3 pa�stwowych szkołach (Szkoła Główna Handlowa, Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie) kształcono na kierunkach studiów bez uprawnie� nadanych przez ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego.

• W Szkole Głównej Handlowej od zako�czenia kontroli NIK w 2002 r. nie uregulowano sytuacji prawnej zwi�zanej z prowadzeniem kształcenia na kierunku gospodarka publiczna, do prowadzenia którego, zdaniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, uczelnia nie ma uprawnie�, a w opinii PKA, powinna to by� specjalno�� w ramach kierunku ekonomia. Pomimo to w latach akademickich 2001/2002 – 2003/2004, uczelnia na tym kierunku wydała 45 dyplomów uko�czenia studiów, w tym: 23 – na studiach dziennych; 18 – na studiach zaocznych zawodowych oraz 4 – na uzupełniaj�cych studiach magisterskich.

• W roku akademickim 2004/2005 dwie uczelnie (Politechnika Rzeszowska, Szkoła Główna Handlowa) prowadziły w zamiejscowych o�rodkach dydaktycznych studia na poziomie magisterskim, podczas gdy dopuszczalne było prowadzenie tych zaj�� jedynie w ramach programu studiów wy�szych zawodowych.

3. W 4 pa�stwowych szkołach wy�szych (Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Politechnika Rzeszowska) kształcono w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych działaj�cych niezgodnie z postanowieniami ustawy o szkolnictwie wy�szym. • W Akademii Podlaskiej w Siedlcach prowadzono w trzech zamiejscowych o�rodkach

dydaktycznych odpłatne studia na poziomie studiów magisterskich niezgodnie z rozporz�dzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie szczegółowych warunków tworzenia i funkcjonowania zamiejscowego o�rodka dydaktycznego oraz tworzenia filii lub wydziału zamiejscowego uczelni, dopuszczaj�cym prowadzenie w zamiejscowym o�rodku dydaktycznym zaj�� dydaktycznych jedynie w ramach programu studiów wy�szych zawodowych. Na nielegalno�� utworzenia i funkcjonowania „zamiejscowych grup wykładowych” zwracała uwag� nie tylko Najwy�sza Izba Kontroli po kontroli przeprowadzonej w 2002 r., ale tak�e PKA, która w 2004 r. dokonała oceny jako�ci kształcenia na kierunku pedagogika. Działania uczelni dotycz�ce zaniechania naboru na zaoczne studia magisterskie w o�rodkach zamiejscowych zmierzaj�ce do „...wygaszenia współpracy w sposób naturalny...”, uzna� nale�y za niewystarczaj�ce, bowiem w �wietle § 2 ww. rozporz�dzenia, jakiekolwiek zaj�cia dydaktyczne w ramach programu studiów magisterskich (zarówno odpłatnych jak i dziennych) w jednostkach zamiejscowych nale�y uzna� za nielegalne.

• W Politechnice Rzeszowskiej, w zamiejscowym o�rodku dydaktycznym w Stalowej Woli prowadzono odpłatne studia na poziomie studiów magisterskich, co było niezgodne z § 2 ww. rozporz�dzenia w sprawie o�rodków zamiejscowych, dopuszczaj�cym prowadzenie w zamiejscowym o�rodku dydaktycznym zaj�� dydaktycznych jedynie w ramach programu studiów wy�szych zawodowych.

• W Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie w roku akademickim 2004/2005 uczelnia, nie spełniaj�c w jednostce macierzystej okre�lonych wymaga�, dotycz�cych proporcji liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów, nie spełniała tak�e warunków do prowadzenia studiów wy�szych w zamiejscowych o�rodkach dydaktycznych w Tarnowie i Nowym S�czu na kierunkach politologia i pedagogika. W roku akademickim 2005/2006 uczelnia prowadziła nabór do zamiejscowych o�rodków dydaktycznych w Tarnowie

Wa�niejsze wyniki kontroli

21

i Nowym S�czu, na kierunkach filozofia oraz informatyka, mimo i� nie posiada do tego uprawnie�.

4. W Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie studia prowadzone były jako dzienne, zaoczne i eksternistyczne, przy czym niezgodnie z ustaw� o szkolnictwie wy�szym i statutem uczelni19, struktura działalno�ci dydaktycznej według stanu na dzie� 30 listopada 2004 r. nie odpowiadała zasadzie, �e podstawowym systemem studiów s� studia dzienne. Z ogółu 16.727 studentów 8.252 osób ucz�szczało na studia dzienne, przy czym w liczbie studentów dziennych uczelnia uwzgl�dniała 267 osób ucz�szczaj�cych na zaj�cia w charakterze wolnych słuchaczy, nie posiadaj�cych statusu studentów.

Uczelnia systematycznie ograniczała dost�p na I rok bezpłatnych studiów dziennych, corocznie zwi�kszaj�c limity przyj�� na studia w charakterze wolnych słuchaczy. W roku akademickim 2001/2002 limit dla wolnych słuchaczy wynosił 119 osób, a w roku 2004/2005 – 378 osób. Przychody od osób w charakterze wolnych słuchaczy wzrosły w tym okresie z 19 tys. zł do 1.034 tys. zł. Limity przyj�� na studia dzienne w tym okresie zmniejszyły si� z 1.825 do 1.783 osób, a udział procentowy wolnych słuchaczy w stosunku do studentów studiów dziennych wzrósł z 6,5% do 21,7%.

5. Wymogi stawiane kandydatom na studia odpłatne w trakcie rekrutacji odbiegały od wymogów stawianych kandydatom na studia dzienne. Najwi�ksze ró�nice wyst�piły w 3 uczelniach (Akademii Podlaskiej w Siedlcach, Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Akademii Techniczno - Rolniczej w Bydgoszczy) i polegały na rezygnacji zjakichkolwiek form sprawdzania wiedzy i predyspozycji kandydatów do podj�cia studiów odpłatnych. Jedynym wymogiem w tym zakresie było posiadanie �wiadectwa dojrzało�ci.

• W Akademii Podlaskiej w Siedlcach system naboru na I rok studiów preferował kandydatów na studia odpłatne. W roku akademickim 2003/2004 na kierunku matematyka przyj�to ró�ne post�powania kwalifikacyjne w zale�no�ci od formy prowadzenia studiów. Limity miejsc na studia odpłatne ustalane były w taki sposób, �e �rednia liczba kandydatów na jedno miejsce na studiach odpłatnych była dwukrotnie ni�sza ni� na studiach dziennych. Kandydatom na studia dzienne na kierunki studiów, na których post�powanie kwalifikacyjne wymagało zło�enia egzaminu testowego b�d� egzaminu pisemnego (m.in. filologia, filologia polska, informatyka, matematyka), w przypadku zdania egzaminu i nie przyj�cia z braku miejsc, proponowano podj�cie studiów odpłatnych.

• W Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie przyj�ty sposób rekrutacji nie zapewniał doboru najlepszych kandydatów. O przyj�ciu na studia dzienne decydowały wyniki uzyskane na �wiadectwie maturalnym, a o przyj�ciu na studia w charakterze wolnego słuchacza decydowała kolejno�� zgłosze�.

• W Akademii Techniczno - Rolniczej w Bydgoszczy limity na studia zaoczne ustalane były na podstawie liczby kandydatów ubiegaj�cych si� o przyj�cie na okre�lony kierunek studiów, natomiast na studia dzienne wynikały z konieczno�ci zachowania odpowiednich proporcji pomi�dzy samodzieln� kadr� nauczycieli akademickich, a liczb� studentów. Kontrola wykazała stosowanie preferuj�cego systemu dla kandydatów na studia odpłatne, co wyra�ało si� m.in. w tym, �e: limity miejsc na studia odpłatne ustalane były w wielko�ciach powoduj�cych, �e �rednia liczba kandydatów na jedno miejsce na studiach odpłatnych była ponad trzykrotnie

19 Zarz�dzenie nr R-15 rektora Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej

w Krakowie z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie wprowadzenia w �ycie Statutu Akademii Pedagogicznej im. KEN w Krakowie.

Wa�niejsze wyniki kontroli

22

ni�sza ni� na studiach dziennych, a szansa przyj�cia na studia odpłatne (liczona jako relacja liczby przyj�tych na pierwszy rok studiów do liczby kandydatów) była ponad dwukrotnie wy�sza ni� przyj�cia na studia dzienne.

3.2.2. Kadra nauczycieli akademickich 1. W skontrolowanych w 2005 r. pa�stwowych szkołach wy�szych sytuacja odno�nie kadry nauczycieli akademickich nie poprawiła si� w stosunku do okresu sprzed 2002 r. Nieprawidłowo�ci w tym zakresie polegały głównie na nieprzestrzeganiu wymogów dotycz�cych stanu kadrowego nauczycieli akademickich (w stosunku do liczby studentów) oraz nadmiernego obci��enia nauczycieli akademickich godzinami ponadwymiarowymi.

2. W 6 uczelniach (Szkoła Główna Handlowa, Politechnika Cz�stochowska, Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Techniczno - Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie) nie została osi�gni�ta wła�ciwa proporcja nauczycieli akademickich posiadaj�cych tytuł naukowy profesora lub stopie� naukowy doktora habilitowanego, do liczby studentów na danym kierunku, okre�lona rozporz�dzeniem w sprawie warunków utworzenia i prowadzenia kierunku studiów.

• W Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie w roku akademickim 2004/2005 stosunek liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów był niewła�ciwy na 7 kierunkach studiów (spo�ród 14 prowadzonych w uczelni). Znaczne przekroczenie wymaganych proporcji stwierdzono na takich kierunkach, jak: filologia - 1:91 (przy dopuszczalnym 1:50); geografia - 1:134 (przy dopuszczalnym 1:60), pedagogika - 1:220 (przy dopuszczalnym 1:120) oraz politologia - 1:176 (przy dopuszczalnym 1:120).

• W Akademii im. Jana Długosza w Cz�stochowie stosunek liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów przekroczony był na 6 kierunkach studiów (z 17 prowadzonych w uczelni) i w roku akademickim 2004/2005 wynosił na kierunkach: administracja - 1:244 (przy dopuszczalnym 1:180), pedagogika - 1:206 (przy dopuszczalnym 1:120), edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych - 1:30 (przy dopuszczalnym 1:20) oraz filologia - 1:75 (przy dopuszczalnym 1:50).

• W Akademii Podlaskiej w Siedlcach, w roku akademickim 2004/2005 stosunek mi�dzy liczb� nauczycieli akademickich i liczb� studentów był niewła�ciwy na 3 kierunkach studiów prowadzonych w uczelni i wynosił na kierunkach: matematyka - 1:75 (przy dopuszczalnym 1:60), pedagogika - 1:148 (przy dopuszczalnym 1:120), zarz�dzanie i marketing - 1:208 (przy dopuszczalnym 1:180).

• W Politechnice Cz�stochowskiej dopuszczalny stosunek mi�dzy liczb� nauczycieli akademickich i liczb� studentów w roku akademickim 2004/2005 przekroczony był na 7 kierunkach studiów (z 18 prowadzonych w uczelni) i wynosił na kierunkach: budownictwo - 1:92, in�ynieria �rodowiska - 1:115 (przy dopuszczalnym 1:90) , elektrotechnika 1:108 (przy dopuszczalnym 1:90), informatyka - 1:104 (przy dopuszczalnym 1:90), zarz�dzanie i in�ynieria produkcji - 1:109 (przy dopuszczalnym 1:90), wychowanie fizyczne - 1:115 (przy dopuszczalnym 1:80) oraz zarz�dzanie i marketing - 1:198 (przy dopuszczalnym 1:180).

3. Stwierdzono wyst�powanie nadmiernego obci��enia nauczycieli akademickich zaj�ciami dydaktycznymi, w wymiarze przekraczaj�cym pensum nawet kilkudziesi�ciokrotnie.

• W Akademii Techniczno – Rolniczej w Bydgoszczy w roku akademickim 2004/2005 zatrudnionych było 673 nauczycieli akademickich, którzy zrealizowali ł�cznie 222,4 tys. godzin obliczeniowych, co stanowiło 158,6% ustalonego dla tych nauczycieli pensum (�rednio 208

Wa�niejsze wyniki kontroli

23

godzin). W przypadku 144 nauczycieli akademickich liczba godzin ponadwymiarowych przekraczała dwukrotno�� wysoko�ci pensum (maksymalnie o ponad 698 godzin).

• W Politechnice Cz�stochowskiej w roku akademickim 2003/2004 na Wydziale Zarz�dzania realizacja godzin ponadwymiarowych dotyczyła 46 profesorów i doktorów habilitowanych i wyniosła �rednio 492 godzin na osob�, a w 11 przypadkach przewy�szała znacz�co t� �redni� (1809, 1779, 1546, 1479, 1196, 1080, 1014, 985, 872, 836 i 570 godzin, a liczba prac dyplomowych przypadaj�ca na jednego promotora, wynosiła nawet 92, 70, 67, 58, 56, 55, 53, 43, 40 i 34 prace. Na Wydziale In�ynierii Mechanicznej i Informatyki realizacja godzin ponadwymiarowych dotyczyła 30 profesorów i doktorów habilitowanych i wyniosła �rednio 233 godziny na osob�, a w skrajnych przypadkach wynosiła 680, 600, 635 i 593 godzin. Na Wydziale Budownictwa realizacja godzin ponadwymiarowych dotyczyła 9 profesorów i doktorów habilitowanych i wyniosła �rednio 243 godzin na osob�, przy czym w skrajnych przypadkach wynosiła 560, 360 i 352 godziny.

• W Akademii Podlaskiej w Siedlcach w latach 2001-2004 liczba zatrudnionych nauczycieli akademickich zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy wzrosła o 9,3%, podczas gdy wzrost liczby studentów w tym czasie wynosił 16,1%. Na niekorzystne relacje dynamiki wzrostu liczby studentów i liczby nauczycieli akademickich NIK zwracała ju� uwag� po kontroli przeprowadzonej w 2002 r., w której stwierdzono, �e w latach 1997-2001 wzrost liczby studentów uczelni wynosił 54,3%, podczas gdy liczba nauczycieli akademickich wzrosła tylko o 12%. Ustalenia obecnej kontroli wskazuj� na pogł�bienie si� niekorzystnych relacji, co �wiadczy o nieskuteczno�ci działa� podejmowanych przez władze uczelni.

• W Politechnice Rzeszowskiej w roku akademickim 2003/2004, w grupie 94 samodzielnych nauczycieli akademickich zaliczonych do minimum kadrowego, w 52 przypadkach wykonanie zaj�� i czynno�ci dydaktycznych w godzinach przeliczeniowych stanowiło krotno�� wymiaru pensum, w tym w 8 przypadkach co najmniej pi�ciokrotno��, a w skrajnym przypadku trzynastokrotno�� (1.976 godzin przy pensum 150 godzin).

• W Szkole Głównej Handlowej spo�ród 103 nauczycieli akademickich z tytułem profesora (pensum 120 godzin) limit przekroczyło 70 osób. Przekroczenie pensum w tej grupie wyniosło �rednio 415 godzin na osob�, a w 14 skrajnych przypadkach wyniosło: 609, 630, 681, 689, 749, 750, 968, 982, 1068, 1695, 1734, 1761, 2359 i 3821 godzin. Spo�ród 112 nauczycieli akademickich profesorów SGH (pensum 180 godzin) limit przekroczyło 71 osób. Przekroczenie pensum w tej grupie wyniosło �rednio 448 godzin na osob�, a w 12 skrajnych przypadkach: 604, 616, 621, 718, 738, 821, 895, 2268, 3306, 3198 i 3822 godziny. Spo�ród 214 nauczycieli akademickich adiunktów SGH (pensum 210 godzin) limit przekroczyło 99 osób. Przekroczenie pensum w tej grupie wyniosło �rednio 326 godzin na osob�, a w 13 skrajnych przypadkach 641, 664, 669, 682, 696, 722, 879, 926, 991, 1057, 1202, 1215 i 2621 godzin. Spo�ród 168 nauczycieli akademickich st. wykładowców (pensum 300 godzin) limit przekroczyło 95 osób. Przekroczenie pensum w tej grupie wyniosło �rednio 584 godziny na osob�, a w 21 skrajnych przypadkach: 810, 833, 855, 869, 869, 870, 881, 981, 1019, 1025, 1065, 1071, 1096, 1110, 1137, 1164, 1182, 1188, 1203, 1531 i 1797 godziny. Podkre�li� nale�y, i� mimo zwi�kszenia w SGH liczby nauczycieli akademickich z 850 w 2001 r. do 878 w 2004 r. (tj. o 3,3%), w szczególno�ci z tytułem lub stopniem naukowym (profesora 11,5%, doktora habilitowanego o 12,3% oraz doktora o 3,1 %), przy praktycznie stałej liczbie studentów (na poziomie zbli�onym do 12.000), ogólna liczba godzin ponadwymiarowych wzrosła z 135.625 w roku akademickim 2001/2002 do 182.087 w roku akademickim 2003/2004 (tj. o 34,3%), co spowodowało wzrost wypłaconych honorariów z tego tytułu odpowiednio z 6.022,4 tys. zł do 8.137,0 tys. zł (tj. o 35,1%). Szczególnie wysokie przekroczenia pensum uzyskiwały osoby, które prowadziły du�e liczby dyplomantów, znacznie przekraczaj�ce poziom 40 osób, obowi�zuj�cy na rok 2003/2004, ustalony zarz�dzeniem Rektora SGH. Na szczególn� uwag� zasługuje przypadek rozliczenia w roku akademickim 2003/2004 ł�cznie 3.940 godzin (w tym 3.290 godzin ponadwymiarowych) przy obowi�zuj�cym pensum 120 godzin, przez profesora z tytułu pełnienia obowi�zków promotora wobec 113 studentów, w tym 97 studentów studiów zaocznych.

Ponadto w 2 uczelniach (Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie) prowadzono studia w zamiejscowym o�rodku dydaktycznym bez spełniania wymaga� dotycz�cych

Wa�niejsze wyniki kontroli

24

proporcji liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów na danym kierunku studiów w jednostce macierzystej.

3.2.3. Realizacja planów i programów nauczania 1. W 4 skontrolowanych w 2005 r. pa�stwowych szkołach wy�szych (Szkoła Główna Handlowa, Akademia Podlaska w Siedlcach, Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie) sytuacja w zakresie realizacji planów i programów nauczania nie poprawiła si� w stosunku do okresu sprzed 2002 r.

2. Stwierdzono ró�nice programowe pomi�dzy studiami dziennymi i zaocznymi, zarówno godzinowe jak i przedmiotowe, a oferta programowa nie odpowiadała minimalnym wymogom okre�lonym dla poszczególnych kierunków studiów w rozporz�dzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia (Dz. U. Nr 116, poz. 1004).

• W Akademii Techniczno - Rolniczej w Bydgoszczy liczba godzin przewidziana w planach studiów na realizacj� wymienionych w standardach przedmiotów na kierunku zarz�dzanie i marketing (poziom zawodowy), prowadzonym na 2-ch wydziałach (Rolniczym oraz Budownictwa i In�ynierii �rodowiska), zamiast wymaganych standardami nauczania – 1.485 godzin (bez 60 godzin wychowania fizycznego) wynosiła: 821 godzin dydaktycznych, tj. 55,3% - dla studentów Wydziału Rolniczego, którzy rozpocz�li studia w roku akademickim 2001/2002; 856 godzin dydaktycznych, tj. 57,7% - dla studentów Wydziału Budownictwa i In�ynierii �rodowiska, którzy rozpocz�li studia w latach akademickich 2001/2001 i 2002/2003; 1026 godzin dydaktycznych, tj. 69,1% dla studentów Wydziału Rolniczego, którzy rozpocz�li studia w roku akademickim 2002/2003 i 1.149 godzin dydaktycznych, tj. 77,4% - dla studentów tego wydziału, którzy rozpocz�li studia w latach akademickich 2003/2004 oraz 2004/2005. Ponadto, na Wydziale Rolniczym, na kierunku zarz�dzanie i marketing, dla studiów zaocznych na poziomie zawodowym, wprowadzono i zaliczano realizacj� innych przedmiotów ni� przewidywały to standardy nauczania. W latach akademickich 2002/2003-2004/2005 zaliczono do przedmiotów ogólnospołecznych mi�dzy innymi takie przedmioty, jak: historia gospodarcza, etyka, współczesne stosunki mi�dzynarodowe - zamiast przedmiotu filozofia, socjologia wsi i rolnictwa - zamiast socjologia oraz socjologia i psychologia w zarz�dzaniu – zamiast przedmiotu psychologia.

• W Akademii Podlaskiej w Siedlcach na studiach wieczorowych, na kierunku zarz�dzanie i marketing ł�czna liczba godzin dydaktycznych realizowanych w systemie studiów wieczorowych wynosiła 1.815 godzin, podczas gdy zgodnie ze standardem winna wynosi� 2.400 godzin. Ponadto liczba godzin przewidziana w standardach nauczania na realizacj� wymienionych w nich przedmiotów była ni�sza ni� okre�lona w standardzie, a niektórych przedmiotów w ogóle nie realizowano. Na studiach zaocznych prowadzonych na tym kierunku równie� liczba godzin dydaktycznych przewidziana na realizacj� wymienionych w tych standardach przedmiotów była ni�sza o 90 godzin i wynosiła 525 godzin, co wynikało z nieuwzgl�dnienia w planie studiów zaocznych przedmiotu prawo.

• W Szkole Głównej Handlowej w roku akademickim 2004/2005 uczelnia nie spełniała warunków uprawniaj�cych do prowadzenia studiów wy�szych na poziomie zawodowym, w systemie studiów zaocznych, na wszystkich trzech obj�tych kontrol� kierunkach studiów, tj.: finanse i bankowo��, zarz�dzanie i marketing oraz stosunki mi�dzynarodowe. Ogólna liczba godzin przyj�ta w programach nauczania na tych kierunkach wynosiła 990 (w tym 707 godzin zaj�� dydaktycznych oraz 283 godziny - praca samodzielna studentów pod kontrol� wykładowców i zaj�cia w formie e-learningu), podczas gdy liczba godzin dydaktycznych przewidziana na realizacj� wymienionych w standardach nauczania przedmiotów powinna wynosi� nie mniej ni�: 1.830 godzin - na kierunku finanse i bankowo��, 1.545 godzin - na kierunku zarz�dzanie i marketing, 1.155 godzin - na kierunku stosunki mi�dzynarodowe. Studentom studiów

Wa�niejsze wyniki kontroli

25

zaocznych uzyskuj�cym dyplom uko�czenia studiów magisterskich realizowanych w systemie studiów dwustopniowych (studia zawodowe plus magisterskie studia uzupełniaj�ce) oferowano ł�cznie 1.542 godziny (1.148 godzin zaj�� dydaktycznych oraz 394 godziny - praca samodzielna pod kontrol� wykładowców, oraz zaj�cia w formie e-learningu), podczas gdy zgodnie ze standardami nauczania liczba godzin dydaktycznych dla jednolitych studiów magisterskich realizowanych w trybie studiów zaocznych winna wynosi� nie mniej ni� 1.800 godz. Tak wi�c na studiach zaocznych, na kierunkach finanse i bankowo�� oraz zarz�dzanie i marketing, tytuł magistra mo�na było uzyska� po zaliczeniu programu nauczania obejmuj�cego mniejsz� liczb� godzin, a w przypadku kierunku stosunki mi�dzynarodowe, tylko nieznacznie wi�ksz�, ni� wymagana (wg obowi�zuj�cych standardów nauczania) dla uzyskania tytułu licencjata. Na nieprawidłowo�� t� zwrócono ju� uwag� w raporcie, z przeprowadzonej na kierunku zarz�dzanie i marketing oceny jako�ci kształcenia przez Pa�stwow� Komisj� Akredytacyjn� w 2004 r.

3.2.4. Pobieranie opłat za zaj�cia dydaktyczne

1. W 5 skontrolowanych w 2005 r. pa�stwowych szkołach wy�szych (Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Politechnika Cz�stochowska, Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Politechnika Rzeszowska i Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie) sytuacja odno�nie pobierania opłat za zaj�cia dydaktyczne nie poprawiła si�, w stosunku do okresu sprzed 2002 r.

Wysoko�� opłat za zaj�cia dydaktyczne na studiach zaocznych i wieczorowych nie była ustalana w sposób zgodny z § 9 ust. 1 rozporz�dzenia Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni (Dz. U. Nr 84, poz. 380), wg którego podstaw� ustalania odpłatno�ci stanowi planowany koszt zaj�� dydaktycznych.

• W Akademii Techniczno - Rolniczej w Bydgoszczy podstaw� ustalenia wysoko�ci opłat za zaj�cia dydaktyczne stanowiły koszty poniesione przez wydziały w poprzednim roku akademickim, jednak�e wpływ na wysoko�ci tych opłat miały równie� propozycje wydziałów, wysoko�ci opłat w innych uczelniach, oraz atrakcyjno�� danego kierunku. W konsekwencji, wysoko�� ustalonych opłat pozostawała bez zwi�zku z kosztami zaj�� dydaktycznych, przy czym wpływy z tych opłat były ni�sze od poniesionych kosztów kształcenia w roku akademickim 2002/2003 o ponad 11 mln zł, oraz odpowiednio w latach akademickich 2003/2004 – o ponad 7 mln zł i 2004/2005 – o ponad 4,5 mln zł.

• W Politechnice Rzeszowskiej podstaw� ustalenia w uczelni wysoko�ci opłat za studia, stanowiły przeci�tne koszty rzeczywiste poniesione w poprzednim roku kalendarzowym. Wpływ na kształtowanie wysoko�ci opłat za zaj�cia dydaktyczne miało równie� zapotrzebowanie rynku pracy na okre�lone specjalno�ci zawodowe, atrakcyjno�� kierunku studiów i mo�liwo�ci mieszka�ców regionu do ponoszenia opłat za studia. W konsekwencji kształtowanie wysoko�ci opłat za zaj�cia dydaktyczne pozostawało bez zwi�zku z kosztami zaj�� dydaktycznych. I tak: w 2004 r. jako podstaw� ustalenia wysoko�ci opłat na poszczególnych wydziałach przyj�to �redni koszt kształcenia w całej uczelni, podczas gdy koszty kształcenia na poszczególnych wydziałach ró�niły si� znacz�co i wynosiły od 2.709 zł do 4.056 zł. Jednostkowy koszt kształcenia w 2004 r. wzrósł w stosunku do 2003 r. z 2.623 zł do 3.111 zł, tj. o 18,6%.

• W Politechnice Cz�stochowskiej odpłatno�� ustalano na poziomie wy�szym (nawet ponad trzykrotnie) od wynikaj�cego z kalkulacji kosztów. Na Wydziale Budownictwa odpłatno�� ustalono na 1600 – 1800 zł za semestr, podczas gdy wg kalkulacji kwota kosztów w semestrze przypadaj�ca na jednego studenta w roku akademickim 2004/2005 wynosiła od 513,06 zł do 957,17 zł. Koszty zaj�� dydaktycznych planowano wg procedur wydziałowych, co było niezgodne z zarz�dzeniem Rektora w tej sprawie, zwi�kszaj�c je m.in. na Wydziale In�ynierii Mechanicznej i Informatyki, o koszty wydziałowe i koszty bazy laboratoryjnej. Niezgodnie z ww. zarz�dzeniem, okre�laj�cym, �e za studia płatne student zobowi�zany jest do wniesienia opłaty semestralnej, pobierano opłat� roczn� jako warunek uczestnictwa w zaj�ciach

Wa�niejsze wyniki kontroli

26

dydaktycznych w charakterze wolnego słuchacza. Spo�ród przyj�tych 176 wolnych słuchaczy w roku akademickim 2004/2005, po pierwszym semestrze studiów �aden z nich nie był uczestnikiem tej formy zaj�� (rezygnacja lub przeniesienie na studia dzienne). Wysoko�� opłat za zaj�cia dydaktyczne ustalana była przez Prorektora ds. Nauczania (nie posiadaj�cego odpowiednich upowa�nie�), podczas gdy, zgodnie z § 9 ust. 2 ww. rozporz�dzenia, rodzaje zaj��, za które pobierane s� opłaty oraz ich wysoko�� ustala rektor. Nie zostały opracowane i wdro�one zasady ustalania i kontroli opłat za studia przypisane do zakresu działania Pełnomocnika Rektora ds. studiów odpłatnych.

• W Akademii Podlaskiej w Siedlcach wysoko�� opłat ustalana była na podstawie kosztów działalno�ci dydaktycznej ponoszonych w roku ubiegłym, z uwzgl�dnieniem atrakcyjno�ci kierunku studiów, zapotrzebowania rynku pracy na okre�lone kwalifikacje zawodowe oraz warunków regionalnych i mo�liwo�ci mieszka�ców do ponoszenia opłat za studia. Wysoko�ci opłat pozostawała bez zasadniczego zwi�zku z kosztami kształcenia. Przyj�ty koszt kształcenia studentów wzrósł w latach 2001-2002 o 2,6%, a wysoko�� opłat zmniejszyła si� o 13%. W latach 2003-2004 przyj�ty koszt kształcenia wzrósł o 18,7%, podczas gdy opłaty za zaj�cia dydaktyczne wzrosły o 38%.

• W Akademii im. Jana Długosza w Cz�stochowie w 2003 r. zapocz�tkowano prace nad opracowaniem zasad ustalania odpłatno�ci, w tym algorytmu kosztochłonno�ci poszczególnych kierunków studiów. Nie doprowadzono do wła�ciwego uregulowania tej kwestii i nadal wysoko�� opłat za zaj�cia dydaktyczne jest ustalana na podstawie podzielenia oczekiwanych przychodów z tytułu opłat za zaj�cia dydaktyczne przez przewidywan� liczb� studentów.

2. Wyst�powaniu nieprawidłowo�ci w zakresie pobierania opłat za zaj�cia dydaktyczne sprzyja nieprecyzyjne uregulowanie tych kwestii w rozporz�dzeniu Rady Ministrów w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni.

Najwy�sza Izba Kontroli kilkakrotnie w ostatnich latach wnioskowała o zmian� ww. rozporz�dzenia poprzez szczegółowe okre�lenia kryteriów i trybu ustalania wysoko�ci opłat za zaj�cia dydaktyczne w pa�stwowych szkołach wy�szych. Skierowano w tej sprawie wnioski do b. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dotychczas nie zostały zrealizowane20. • 3.2.5. Nadzór ze strony Ministra Edukacji i Nauki

1. W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2002 r. w zakresie odpłatno�ci za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych NIK oceniła nadzór sprawowany przez b. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu nad tymi szkołami jako niezadowalaj�cy. Uwagi NIK dotyczyły zwłaszcza braku kontroli w zakresie: zapewnienia odpowiednich standardów kształcenia, legalno�ci działania zamiejscowych jednostek organizacyjnych oraz ustalania wysoko�ci opłat za studia.

W wyniku kontroli NIK m.in. wnioskowała o okre�lenie: maksymalnego udziału studentów studiów odpłatnych (zarówno w skali uczelni, jak i na poszczególnych kierunkach studiów), standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia oraz szczegółowych kryteriów i trybu ustalania wysoko�ci opłat za studia w uczelniach pa�stwowych, a tak�e o zwi�kszenie nadzoru nad pa�stwowymi szkołami wy�szymi, z szerszym wykorzystaniem uprawnie� Pa�stwowej Komisji Akredytacyjnej.

20 W 2002 r. po kontroli odpłatno�ci za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych, w 2004 r. po

kontroli organizacji i finansowania działalno�ci dydaktycznej w pa�stwowych wy�szych szkołach zawodowych oraz w 2005 r. po kontroli warunków kadrowych i materialnych działalno�ci dydaktycznej w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych pa�stwowych szkół wy�szych.

Wa�niejsze wyniki kontroli

27

W zwi�zku z ww. wnioskami pokontrolnymi b. Minister Edukacji Narodowej i Sportu poinformowała NIK, �e zwrócono si� do rektorów nadzorowanych uczelni pa�stwowych z pro�b� o usuni�cie stwierdzonych nieprawidłowo�ci, a w b. MENiS wzmocniono nadzór nad uczelniami pa�stwowymi (m.in. stworzono elektroniczn� baz� danych, dotycz�cych obsady kadrowej dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia).

2. Oceny nadzoru b. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu nad pa�stwowymi szkołami wy�szymi, w tym równie� oceny odnosz�cej si� do nieprawidłowo�ci stwierdzonych w wyniku ww. kontroli przeprowadzonej w 2002 r., dokonano w wyniku trzech kontroli planowych, przeprowadzonych w latach 2004-2005, pn.: „Organizacja i finansowanie działalno�ci dydaktycznej w pa�stwowych wy�szych szkołach zawodowych”, „Warunki kadrowe i materialne działalno�ci dydaktycznej w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych pa�stwowych szkół wy�szych” oraz „Działalno�� Pa�stwowej Komisji Akredytacyjnej”.

W wyniku kontroli stwierdzono, �e nadzór b. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu nad pa�stwowymi szkołami wy�szymi był niedostateczny i skutkował wyst�pieniem istotnych nieprawidłowo�ci, dotycz�cych m.in. niespełniania minimalnych wymogów odno�nie jako�ci kształcenia oraz nieprawidłowego ustalania opłat za studia.

3. W wyniku kontroli pn. „Organizacja i finansowanie działalno�ci dydaktycznej w pa�stwowych wy�szych szkołach zawodowych”, przeprowadzonej w 2004 r. w 12 pa�stwowych wy�szych szkołach zawodowych (spo�ród 33 funkcjonuj�cych wówczas szkół tego typu) oraz w b. MENiS, stwierdzono nieprawidłowo�ci polegaj�ce na niespełnianiu minimalnych wymogów co do liczby zatrudnionych nauczycieli akademickich oraz nieprawidłowym ustalaniu opłat za studia.

W skontrolowanych pa�stwowych wy�szych szkołach zawodowych w latach 1999-2003 liczba studentów wzrosła ponad pi�ciokrotnie, a liczba nauczycieli akademickich tylko około 2,5-krotnie (w roku akademickim 1999/2000 na jednego nauczyciela akademickiego przypadało 12 studentów, a w roku akademickim 2003/2004 prawie dwukrotnie wi�cej, tj. 25 studentów).

Opłaty za studia ustalano w zale�no�ci od skali zainteresowania poszczególnymi kierunkami studiów, a nie na podstawie planowanych kosztów zaj�� dydaktycznych na tych kierunkach. W efekcie, w latach 1999-2003 przychody z odpłatnych form studiów wzrosły prawie siedmiokrotnie, przy blisko 4,5-krotnym wzro�cie kosztów działalno�ci dydaktycznej i prawie pi�ciokrotnym wzro�cie liczby studentów studiów odpłatnych.

4. W wyniku kontroli pn. „Warunki kadrowe i materialne działalno�ci dydaktycznej w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych pa�stwowych szkół wy�szych”, przeprowadzonej w 2005 r. w 9 spo�ród 60 pa�stwowych szkół wy�szych oraz w b. MENIS stwierdzono, �e b. Minister Edukacji Narodowej i Sportu nie miał pełnego rozpoznania liczby i form organizacyjnych zamiejscowych jednostek organizacyjnych działaj�cych w nadzorowanych uczelniach.

Wa�niejsze wyniki kontroli

28

Stwierdzone nieprawidłowo�ci polegały na: prowadzeniu zamiejscowych jednostek organizacyjnych niezgodnie z przepisami ustawy o szkolnictwie wy�szym (w skontrolowanych 9 uczelniach w roku akademickim 2002/2003 prowadziło działalno�� dydaktyczn� 80 zamiejscowych jednostek organizacyjnych, w tym 50 powołanych w 8 uczelniach niezgodnie z przepisami ww. ustawy), nieprzestrzeganiu w jednostkach zamiejscowych obowi�zuj�cych wymogów kadrowych i programowych (w ponad połowie skontrolowanych uczelni), a tak�e ustalaniu odpłatno�ci za zaj�cia dydaktyczne na studiach zaocznych i wieczorowych w sposób naruszaj�cy obowi�zuj�c� zasad�, zgodnie z któr� podstaw� do okre�lania wysoko�ci opłat stanowi planowany koszt prowadzenia zaj�� (w ponad połowie skontrolowanych uczelni).

5. W wyniku kontroli pn. „Działalno�� Pa�stwowej Komisji Akredytacyjnej”, przeprowadzonej w 2005 r. Pa�stwowej Komisji Akredytacyjnej oraz w b. MENiS pozytywnie oceniono wprowadzenie systemu oddziaływania na jako�� kształcenia w szkołach wy�szych.

W działalno�ci PKA oraz b. MENiS stwierdzono jednak nieprawidłowo�ci, które wypaczały przyj�ty w ustawie o szkolnictwie wy�szym system oceny kształcenia w szkołach wy�szych. Nieprawidłowo�ci te polegały m.in. na formułowaniu przez PKA tzw. ocen warunkowych w przypadkach, w których nale�ało sformułowa� oceny negatywne, poniewa� uczelnie nie spełniały minimalnych wymogów ustawowych w zakresie standardów i warunków kształcenia (dotyczyło to 18% wszystkich ocen dokonanych przez PKA w latach 2002-2004) oraz niepełnym wykorzystywaniu przez b. MENiS informacji zawartych opiniach i ocenach PKA.

Skutkowało to m.in. tym, �e w przypadkach niespełniania przez uczelnie minimalnych wymogów ustawowych w zakresie jako�ci kształcenia, nie były podejmowane decyzje o cofni�ciu lub zawieszeniu uprawnie� do prowadzenia studiów wy�szych na danym kierunku i poziomie kształcenia – co nakazywała ustawa o szkolnictwie wy�szym.

Niespełnianie standardów nauczania w ramach kierunków studiów oznaczało, zgodnie z ustaw� o szkolnictwie wy�szym, utrat� uprawnie� do prowadzenia studiów na okre�lonych kierunkach. Nale�y podkre�li�, �e �adna ze skontrolowanych uczelni, która utraciła warunki do prowadzenia studiów na okre�lonym kierunku, nie powiadomiła o tym fakcie ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego. Obowi�zek ten wynikał z art. 4b ust. 3 ustawy o szkolnictwie wy�szym i polegał na niezwłocznym zawiadomieniu ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego o utracie warunków do prowadzenia studiów, w tym o zmianach w stanie zatrudnienia wpływaj�cych na uprawnienia do prowadzenia studiów.

4. Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli

Cele, tematyka i metodyka kontroli zostały okre�lone na podstawie analizy informacji dotycz�cych zagadnie� zwi�zanych z tematem kontroli, a głównymi ich �ródłami były: informacja z kontroli NIK pn. „Odpłatno�� za studia w pa�stwowych szkołach wy�szych” przeprowadzonej w 2002 r., stan prawny w zakresie kontrolowanej działalno�ci (z uwzgl�dnieniem zmian), dokumenty b. Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, publikacje GUS, dokumenty z posiedze� Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzie�y oraz wyniki wcze�niejszych kontroli NIK, nawi�zuj�ce do problematyki organizacji i finansowania działalno�ci dydaktycznej w pa�stwowych szkołach wy�szych oraz publikacje prasowe.

W informacji wykorzystano wyniki kontroli przeprowadzonej w 2004 r. pn. „Organizacja i finansowanie działalno�ci dydaktycznej w pa�stwowych wy�szych szkołach zawodowych”21 oraz kontroli przeprowadzonych w 2005 r., pn. „Działalno�� Pa�stwowej Komisji Akredytacyjnej”22 i pn. „Warunki kadrowe i materialne działalno�ci dydaktycznej w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych pa�stwowych szkół wy�szych”23. A tak�e dane statystyczne Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz GUS.

Wyniki kontroli zostały przedstawione w 7 protokołach kontroli, które przyj�to bez zastrze�e�.

W wyst�pieniach pokontrolnych skierowanych do rektorów skontrolowanych pa�stwowych wy�szych uczelni zawarto ogółem 23 wnioski pokontrolne, m.in. dotycz�ce:

1) dostosowania planów i programów studiów zaocznych i wieczorowych do wymogów wynikaj�cych z obowi�zuj�cych standardów nauczania,

2) poprawy stanu kadry naukowo - dydaktycznej, w tym zachowanie wymaganych proporcji nauczycieli akademickich do liczby studentów i zmniejszenia obci��ania nauczycieli akademickich prowadzeniem zaj�� dydaktycznych w godzinach ponadwymiarowych,

3) zaprzestania prowadzenia kształcenia poza siedzib� uczelni w sytuacji, gdy odbywa si� ono niezgodnie z postanowieniami ustawy o szkolnictwie wy�szym,

4) ustalania wysoko�ci opłat za zaj�cia dydaktyczne na studiach zaocznych i wieczorowych na podstawie planowanego kosztu tych zaj��.

Adresaci wyst�pie� przyj�li do realizacji wszystkie wnioski pokontrolne oraz poinformowali NIK, �e:

21 Informacja o wynikach kontroli „Organizacji i finansowania działalno�ci dydaktycznej pa�stwowych

wy�szych szkołach zawodowych” (nr ewid. 135/2004/P/03.078/KNO). 22 Informacja o wynikach kontroli „Działalno�� Pa�stwowej Komisji Akredytacyjnej”

(nr ewid.127/2005/P/04/083/KNO). 23 Informacja o wynikach kontroli pn. „Warunki kadrowe i materialne działalno�ci dydaktycznej

w zamiejscowych jednostkach organizacyjnych pa�stwowych szkół wy�szych” (nr ewid. 22/2005/P/04/086/KNO).

Wa�niejsze wyniki kontroli

30

1. Na kierunkach o zachwianych proporcjach liczby nauczycieli akademickich do liczby studentów, poprawa b�dzie polega� na pozyskaniu nowych samodzielnych nauczycieli akademickich. Zmniejszanie rekrutacji na kierunkach traktowane b�dzie jako ostateczno��.

2. Podj�to działania w celu umo�liwienia ustalania wysoko�ci opłat za zaj�cia dydaktyczne na odpłatnych formach studiów, na podstawie planowanych kosztów tych zaj��.

Spo�ród ogółem 23 wniosków pokontrolnych, według stanu na dzie� 20 marca 2006 r. 6 wniosków zrealizowano, a 17 było w trakcie realizacji.

Wa�niejsze wyniki kontroli

31

Zał�cznik nr 1

������ ������� ������ �����

Lp. ��� ������� ������� ���

1.

Politechnika Cz�stochowska w Cz�stochowie

2.

Akademia Podlaska w Siedlcach

3.

Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

4. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

5.

Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza w Rzeszowie

6.

Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy

7. Akademia im. Jana Długosza w Cz�stochowie

Zał�cznik nr 1

Wykaz wa�niejszych normatywnych aktów prawnych

1. Ustawa z dnia 12 wrze�nia 1990 r. o szkolnictwie wy�szym (Dz. U. Nr 65, poz. 385; zm.: Dz. U. z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 63, poz. 314; z 1994 r. Nr 1, poz. 3, Nr 43, poz. 163, Nr 105, poz. 509 i Nr 121, poz. 591; z 1996 r. Nr 5, poz. 34 i Nr 24, poz. 110; z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 96, poz. 590, Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 770 i Nr 141, poz. 943; z 1998 r. Nr 50, poz. 310, Nr 106, poz. 668, Nr 162, poz. 1115 i poz.1118; z 2000 r. Nr 120, poz. 1268, Nr 122, poz. 1314; z 2001 r. Nr 85, poz. 924 i Nr 111, poz. 1193; z 2002 r. Nr 4, poz. 34, Nr 150, poz. 1239 i Nr 200, poz. 1683; z 2003 r. Nr 65, poz. 595, Nr 128, poz. 1176, Nr 137, poz. 1304 i Nr 213, poz. 2081; z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1206, Nr 152, poz. 1598 i Nr 179, poz. 1845).

2. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148; zm.: Dz. U. z 2003 r. Nr 45, poz. 391, Nr 65, poz. 594, Nr 96, poz. 874, Nr 166, poz. 1611, Nr 189, poz. 1851; z 2004 r. Nr 93, poz. 890, Nr 121, poz. 1264, Nr 123, poz. 1291; Nr 210, poz. 2135 i Nr 273, poz. 2703).

3. Ustawa z dnia 29 wrze�nia 1994 r. o rachunkowo�ci (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; zm. Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz. 535, Nr 124, poz. 1152, Nr 139, poz. 1324 i Nr 229, poz. 2276; z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 145, poz. 1535, Nr 146, poz. 1546 i Nr 213, poz. 2155).

4. Rozporz�dzenie Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni (Dz. U. Nr 84, poz. 380; zm. Dz. U. z 1991 r. Nr 112, poz. 485).

5. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 marca 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków tworzenia filii lub wydziału zamiejscowego uczelni (Dz. U. Nr 55, poz. 479), uchylone z dniem 25 kwietnia 2003 r.

6. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków tworzenia i funkcjonowania zamiejscowego o�rodka dydaktycznego oraz tworzenia filii lub wydziału zamiejscowego uczelni (Dz. U. Nr 61, poz. 538), obowi�zuj�ce od dnia 25 kwietnia 2003 r..

7. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 czerwca 2001 r. w sprawie warunków, jakim powinna odpowiada� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, oraz nazw kierunków studiów (Dz. U. Nr 71, poz. 736), uchylone z dniem 29 maja 2002 r.

8. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 marca 2002 r. w sprawie warunków, jakie powinna spełnia� uczelnia, aby utworzy� i prowadzi� kierunek studiów, oraz nazw kierunków studiów (Dz. U. Nr 55, poz. 480; sprost.- Dz. U. z 2002 r. Nr 108, poz. 958; zm.: Dz. U. z 2003 r. Nr 101, poz. 933; z 2004 r. Nr 182, poz. 1880), obowi�zuj�ce od dnia 29 maja 2002 r.

9. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie okre�lenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia (Dz. U. Nr 116, poz. 1004; zm.: Dz. U. z 2003 r. Nr 144, poz. 1401 i Nr 210, poz. 2040; z 2004 r. Nr 194, poz. 1985).

10. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 wrze�nia 2000 r. w sprawie dokumentacji przebiegu studiów (Dz. U. Nr 81, poz. 907; zm. Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 50).

11. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 wrze�nia 2001 r. w sprawie warunków wynagradzania za prac� i przyznawanie innych �wiadcze� zwi�zanych z prac� dla pracowników uczelni pa�stwowych (Dz. U. Nr 107, poz. 1182; zm.: Dz. U. z 2003 r. Nr 11, poz. 115 i Nr 141, poz. 1364; z 2004 r. Nr 187, poz. 1931).

12. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2005 r. Prawo o szkolnictwie wy�szym (Dz. U. Nr @ , poz. @)

Zał�cznik nr 2

Stan liczbowy szkół wy�szych oraz studentów (bez obcokrajowców) w latach akademickich od 2001/2002 – do 2004/2005, z uwzgl�dnieniem grup uczelni i form studiów

Rok akad. 2001/2002 Rok akad. 2002/2003 Rok Akad. 2003/2004 Rok akad. 2004/2005 Wyszczególnienie

Liczba szkół

Liczba studentów(w tys.)

w tym na studiach

dziennych (w%)

Liczba szkół

Liczba studentów(w tys.)

w tym na studiach

dziennych (w %)

Liczba szkół

Liczba studentów(w tys.)

w tym na studiach

dziennych (w %)

Liczba szkół

Liczba studentó

w (w tys.)

w tym na studiach

dziennych (w %)

1. Pa�stwowe szkoły wy�sze – ogółem z tego:

a) szkoły wy�sze podległe Ministrowi Edukacji Narodowej i Sportu - ogółem

w tym: uczelnie działaj�ce na podstawie ustawy o szkolnictwie wy�szym – razem

z tego: - uniwersytety - politechniki - akademie rolnicze - akademie ekonomiczne - akademie pedagogiczne - akademie wychowania

fizycznego - akademie teologiczne

b) szkoły wy�sze podległe innym ministrom – ogółem*

124

83

60

16 18 8 5 6

6 1

41

1.203,5

1.135,9

1.092,6

488,9 324,0 89,4 75,3 91,2

22,9 0,9

67,6

53,5

52,9

52,4

49,0 62,4 58,8 40,9 39,7

49,3 50,3

64,4

123

86

60

16 18 8 5 6

6 1

37

1.306,2

1.227,6

1.148,2

519,8 332,0 102,1 76,6 92,0

24,8 0,9

78,6

57,0

56,7

56,0

52,2 65,9 60,4 44,3 47,8

52,8 50,8

62,3

123

85

60

16 18 8 5 6

6 1

38

1.265,6

1.192,5

1.129,9

505,2 333,7 96,2 75,5 94,7

23,7 0,9

73,1

55,4

55,0

54,5

50,8 64,6 59,9 42,5 43,0

51,9 50,2

62,4

126

b.d

b.d

16 18 8 5 6

6 1

b.d.

1 337,1

b.d

b.d

531,3 329,9 105,8 77,6 89,1

26,9 10,0

b.d

58,2

b.d

b.d

53,7 66,8 61,5 45,9 50,3

53,0 52,5

b.d

2. Szkoły wy�sze niepa�stwowe – ogółem**

241

507,9

22,7

278

544,4

23,1

262

527,3

22,1

301

580,2

23,8

Razem szkoły wy�sze: 365 1.711,4 44,3 401 1.850,6 47,0 385 1.792,9 45,6 427 1917,3 47,8

* w tym równie� uczelnie resortu obrony narodowej oraz resortu spraw wewn�trznych i administracji, ** ł�cznie z dwiema uczelniami (Katolicki Uniwersytet Lubelski i Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie) dotowanymi z bud�etu pa�stwa. �ródła: obliczenia własne na podstawie danych w publikacjach Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu: „Szkolnictwo wy�sze 2001”, Warszawa 2002;

„Szkolnictwo wy�sze 2002”, Warszawa 2003; „Szkolnictwo wy�sze 2003”, Warszawa 2004, oraz publikacji GUS „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2004 r”,. b.d – brak danych wg stanu na dzie� 5 padziernika 2005 r.

Zał�cznik nr 3

Nauczyciele akademiccy (pełnozatrudnieni) w latach akademickich 2001/2002 – 2004/2005

Rok akad. 2001/2002 Rok akad. 2002/2003 Rok akad. 2003/2004 Rok akad. 2004/2005 w tym: w tym: w tym: w tym:

Wyszczególnienie Ogółem

z tyt. nauk.

ze stop. nauk. dr hab.

Ogółem z tyt. nauk.

ze stop. nauk. dr hab.

Ogółem z tyt. nauk.

ze stop. nauk dr hab.

Ogółem z tyt. nauk.

ze stop. nauk. dr hab.

1. Pa�stwowe szkoły wy�sze – ogółem

z tego: a) szkoły wy�sze podległe Ministrowi Edukacji Narodowej i Sportu - ogółem

w tym: uczelnie działaj�ce na podstawie ustawy o szkolnictwie wy�szym - razem z tego: -uniwersytety -politechniki -akademie rolnicze -akademie ekonomiczne -akademie pedagogiczne

-akademie wychowania fizycz.

-akademie teologiczne b) szkoły wy�sze podległe innym ministrom – ogółem*

71.972

57.784

56.034

24.664 17.777 5.449 3.102 3.403 1.578

61

14.188

7.211

5.523

5.523

2.708 1.485

696 272 250 106

6

1.688

8.946

7.462

7.462

3.676 2.060

719 357 488 152 10

1.484

73.900

59.787

57.383

25.359 18.078 5.537 3.165 3.575 1.608

61

14.113

7.588

5.921

5.921

2.859 1.546

769 290 327 125

5

1.667

9.042

7.470

7.470

3.719 2.111

683 359 456 131 11

1.572

75.533

60.908

57.902

25.594 18.111 5.659 3.169 3.672 1.639

58

14.625

7.700

6.007

6.007

2.912 1.600

798 290 282 117

8

1.693

9.299

7.662

7.662

3.772 2.150

693 366 529 143

9

1.637

74.687

b.d.

b.d.

27.116 18.453 5.806 3.301 3.717 1.673

57

b.d.

7.858

b.d.

b.d.

3.004 1.633

794 304 277 132

9

b.d.

9.707

b.d.

b.d.

4.003 2.202

740 375 561 156

8

b.d.

2. Szkoły wy�sze niepa�stwowe – ogółem**

10.429

2.362

1.371

11.438

2.481

1.442

12.625

2.481

1.735

11.075

2.829

1.719

Szkoły wy�sze razem: 82.401 9.573 10.317 85.338 10.069 10.484 88.158 10.181 11.034 85.762 10.687 11.426 *w tym równie� uczelnie resortu obrony narodowej oraz resortu spraw wewn�trznych i administracji, ** ł�cznie z dwiema uczelniami (Katolicki Uniwersytet Lubelski, Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie) dotowanymi z bud�etu pa�stwa. b.d – brak danych wg stanu na dzie� 5 pa�dziernika 2005 r. ródło: publikacje Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu: „Szkolnictwo wy�sze 2001”, Warszawa 2002; „Szkolnictwo wy�sze 2002”, Warszawa 2003; „Szkolnictwo wy�sze

2003”, Warszawa 2004, Szkolnictwo wy�sze 2005”,Warszawa 2005.

Zał�cznik nr 4

Przychody i koszty działalno�ci dydaktycznej pa�stwowych szkół wy�szych w latach 2001-2004 (w tys. zł) 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok

Przychody z dział. dydakt.

Koszty własne dział.

dydakt.

% (3:2)

Przychody z dział. dydakt.

Koszty własne dział.

dydakt.

% (6:5)

Przychody z dział. dydakt.

Koszty własne dział.

dydakt.

% (9:8)

Przychody z dział. dydakt.

Koszty własne dział.

dydakt.

% (12:11)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Uniwersytety* 2 430 443,5 2 489 646,7 102,4 2 637 286,7 2 734 674,1 103,7 2 822 419,4 2 906 028,2 102,9 3 227 585,6 3 324 311,1 103,0 Wy�sze szkoły techniczne 1 755 256,8 1 793 537,3 102,2 1 858 956,4 1 956 116,0 105,2 1 948 124,4 2 043 042,7 104,9 2 213 747,3 2 287 406,4 103,3 Akademie rolnicze 512 773,3 536 026,0 104,5 537 554,6 606 641,7 112,8 587 313,7 656 283,2 111,7 687 393,8 772 129,9 112,3 Wy�sze szkoły ekonomiczne 390 938,5 388 744,9 99,4 429 056,5 424 362,9 98,9 447 069,7 440 878,2 98,6 495 912,8 495 997,0 100,0 Wy�sze szkoły pedagogiczne 293 510,0 283 621,7 96,6 319 923,1 318 671,5 99,6 349 393,3 352 642,4 100,9 377 943,2 384 441,0 101,7 Akademie wych. fizycznego 183 657,0 79 322,2 97,6 197 864,5 200 797,2 101,5 208 135,0 211 662,6 101,7 242 605,9 234 917,8 96,8 Akademie medyczne 686 343,2 727 938,0 106,1 741 157,6 802 850,4 108,3 825 378,4 871 477,7 105,6 966 759,5 1 034 693,9 107,0 Wy�sze szkoły artystyczne 219 657,0 225 056,7 102,4 237 438,7 242 726,2 102,2 257 632,9 261 866,6 101,6 313 831,9 317 943,2 101,3 Wy�sze szkoły zawodowe 144 939,6 126 391,6 87,2 199 982,6 179 127,2 89,6 263 662,1 231 622,3 87,8 344 871,0 289 191,8 83,9 Pozostałe** 97 996,2 103 073,1 105,2 101 233,6 106 639,8 105,3 106 349,5 109 784,6 103,2 117 581,7 119 580,6 101,7 Razem:

6 715 515,1 6 853 358,2 102,1 7 260 454,3 7 572 607,0 104,3 7 815 478,4 8 085 288,5 103,4 8 988 232,7 9 260 612,7 103,0

* ł�cznie z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim (uczelni� niepa�stwow� dotowan� z bud�etu pa�stwa), ** w grupie tych szkół uwzgl�dniono uczelnie pa�stwowe (wy�sze szkoły morskie i Chrze�cija�sk� Akademi� Teologiczn� w Warszawie) oraz uczelni� niepa�stwow� dotowan� z bud�etu pa�stwa (Papiesk� Akademi� Teologiczn� w Krakowie).

�ródło: publikacje GUS: „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2000 r.”, Warszawa 2001; „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2001 r.”, Warszawa 2002; „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2002 r.”, Warszawa 2003; „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2003 r.”, Warszawa 2003.

Zał�cznik nr 5 Struktura przychodów z działalno�ci dydaktycznej w pa�stwowych szkołach wy�szych w latach 2001-2004, z uwzgl�dnieniem głównych �ródeł

finansowania 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok

w tym (w %): w tym (w %): w tym (w %): w tym (w %): Grupy szkół

Przychody z dział.

dydakt. (w tys. zł)

dotacje z

bud�etu

opłaty za zaj. dydakt.

Przychody z dział. dydakt.

(w tys. zł) dotacje

z bud�etu

opłaty za zaj. dydakt.

Przychody z dział. dydakt.

(w tys. zł.) dotacje

z bud�etu

opłaty za zaj. dydakt.

Przychody z dział. dydakt.

(w tys. zł) dotacje

z bud�etu

opłaty za zaj. dydakt.

Uniwersytety*

2.430.443,5

61,7

28,3

2.637.286,7

61,3

28,9

2.822.419,4

61,7

30,0 3 227 585,6

64,7

27,0

Wy�sze szkoły techniczne

1.755.256,8

74,3

17,7

1.858.956,4

73,5

19,3

1.948.124,4

74,8

18,3 2 213 747,3

78,5

15,5

Akademie rolnicze

512.773,3

76,5

13,5

537.554,6

76,3

14,5

587.313,7

75,0

16,1 687 393,8

76,3

15,6

Wy�sze szkoły ekonomiczne

390.938,5

43,6

48,5

429.056,5

42,6

50,1

447.069,7

44,1

48,4 495 912,8

46,9

43,3

Wy�sze szkoły pedagogiczne

293.510,0

55,2

37,9

319.923,1

55,2

39,4

349.393,3

55,0

40,0 377 943,2

61,0

34,4

Akademie wych. fizycz.

183.657,0

70,7

19,7

197.864,5

68,3

21,1

208.135,0

68,2

21,4 242 605,9

70,3

20,6

Akademie medyczne

686.343,2

86,6

9,6

741.157,6

84,6

11,9

825.378,4

84,2

12,3 966 759,5

84,6

11,5

Wy�sze szkoły artystyczne

219.657,0

86,0

8,3

237.438,7

85,5

9,1

257.632,9

84,5

9,1 313 831,9

82,9

8,3

Wy�sze szkoły zawodowe

144.939,6

70,7

24,3

199.982,6

70,5

25,8

263.662,1

70,2

26,9 344 871,0

72,9

23,4

Pozostałe** 97.996,2 69,5 20,5 101.233,6 64,8 25,0 106.349,5 65,2 24,9 117 581,7

71,3

20,8

Razem:

6.715.515,1

68,7

23,0

7.260.454,3

67,8

24,3

7.815.478,4

68,3

24,6 8 988 232,7

71,2

21,8

* ł�cznie z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim (uczelnia niepa�stwowa dotowana z bud�etu pa�stwa), ** w grupie tych szkół uwzgl�dniono szkoły pa�stwowe (wy�sze szkoły morskie i Chrze�cija�sk� Akademi� Teologiczn� w Warszawie) oraz uczelni� niepa�stwow� dotowan� z bud�etu pa�stwa (Papiesk� Akademi� Teologiczn� w Krakowie). ródło: publikacje GUS:; „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2001 r.”, Warszawa 2002; „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2002 r.”, Warszawa 2003; „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2003 r.”, Warszawa 2004, „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2004 r.”, Warszawa 2005.

Wa�niejsze wyniki kontroli

37

Zał�cznik nr 6

Wynik finansowy netto* pa�stwowych szkół wy�szych w latach 2001-2004 (w tys. zł)

Grupy szkół

2001 r.

2002 r.

2003 r.

2004 r.

Uniwersytety **

78 353,4

37 247,1

49 600,1

47 418,7

Wy�sze szkoły techniczne

93 262,8

24 559,8

24 010,0

57 251,8

Akademie rolnicze

78 993,7

29 971,6

7 525,6

- 848,0

Wy�sze szkoły ekonomiczne

12 103,2

12 556,9

9 456,7

9 768,3

Wy�sze szkoły pedagogiczne

18 784,2

9 372,9

3 409,8

1 772,2

Akademie wychowania fizycznego

9 846,6

4 549,1

3 153,5

14 323,3

Akademie medyczne

- 850,9

- 21 939,0

- 10 825,8

- 27 452,1

Wy�sze szkoły artystyczne

- 2 034,8

- 2 063,2

- 698,7

- 1 609,6

Wy�sze szkoły zawodowe

25 617,0

27 604,7

37 087,3

63 623,5

Pozostałe***

2 960,6

2 570,3

110,0

1 861,0

Razem:

317 035,8

124 430,2

122 828,5

166 109,1

* Wynik finansowy netto (zysk lub strata) uczelni otrzymuje si� przez pomniejszenie wyniku finansowego brutto (stanowi�cego ró�nic� pomi�dzy przychodami ogółem, a kosztami ogółem poniesionymi na ich uzyskanie, skorygowan� o saldo zysków i strat nadzwyczajnych) o obowi�zkowe obci��enia wyniku finansowego, za� głównym składnikiem tych obci��e� jest podatek dochodowy.

** Uniwersytety pa�stwowe ł�cznie z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim (uczelnia niepa�stwowa dotowana z bud�etu pa�stwa).

*** do grupy tych szkół zaliczono uczelnie pa�stwowe (wy�sze szkoły morskie i Chrze�cija�sk� Akademi� Teologiczn� w Warszawie) oraz jedn� uczelni� niepa�stwow� (Papiesk� Akademi� Teologiczn� w Krakowie), dotowan� z bud�etu pa�stwa.

ródło: publikacje GUS: „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2001 r.”, Warszawa 2002; „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2002 r.”, Warszawa 2003; „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2003 r.”, Warszawa 2004. „Szkoły wy�sze i ich finanse w 2004 r.”, Warszawa 2005;

Wa�niejsze wyniki kontroli

38

Załacznik nr 7

Studenci skontrolowanych uczelni w latach akademickich 2000/2001 - 2004/2005

Studen-ci w latach

Politechnika Cz�stochowska

Akademia Podlaska

Akademia Pedagogiczna

im. KEN

Szkoła Główna

Handlowa *)

Politechnika Rzeszowska

Akademia Techniczno - Rolnicza

Akademia im. Jana

Długosza

Razem

Cz�stochowa Siedlce Kraków Warszawa Rzeszów Bydgoszcz Cz�stochowa

1 2 3 4 5 6 7 8 9

2001/2002

Ogółem 22 531 11 333 13 702 12 000 15 701 10 137 14 588 99 992 odpłatne 13 337 6 039 6 842 5 942 6 250 3 942 9 407 51 759 - % 59,2 53,3 49,9 49,5 39,8 38,9 64,5 51,8

2002/2003 Ogółem 21 385 12 222 15 259 11 729 15 905 10 447 14 514 101 461 odpłatne 11 395 5 713 7 592 5 816 5 904 3 825 8 402 48 647 - % 53,3 46,7 49,8 49,6 37,1 36,6 57,9 47,9

2003/2004 Ogółem 20 609 13 052 15 689 12 153 13 314 10 256 12 838 97 911 odpłatne 9 519 6 017 7 413 6 239 4 177 3 510 6 420 43 295 - % 46,2 46,1 47,2 51,3 31,4 34,2 50,0 44,2

2004/2005 Ogółem 19 999 13 161 16 727 11 945 11 681 10 069 11 134 94 716 odpłatne 8 419 5 752 8 252 6 175 3 085 3 246 5 096 40 025 - % 42,1 43,7 50,7 51,7 26,4 32,2 45,8 42,3

2004/2005 - 2001/2002 (w %)

Ogółem 88,8 116,1 122,1 99,5 74,4 99,3 76,3 94,7 Odpłatne 63,1 95,2 120,6 103,9 49,4 82,3 54,2 77,3

*) z uwzgl�dnieniem studentów studiów dziennych, wnosz�cych opłaty za studia z powodu nie uko�czenia studiów w terminie przewidzianym tokiem studiów.

ródło: obliczenia własne na podstawie ustale� kontroli

Wa�niejsze wyniki kontroli

39

Załacznik nr 8

Nauczyciele akademiccy skontrolowanych uczelni, w latach akademickich

2000/2001 - 2004/2005

Nauczyciele akademiccy w

latach

Politechnika Cz�stochowska

Akademia Podlaska

Akademia Pedagogiczna

im. KEN

Szkoła Główna

Handlowa

Politechnika Rzeszowska

Akademia Techniczno - Rolnicza

Akademia im. Jana Długosza

Razem

Cz�stochowa Siedlce Kraków Warszawa Rzeszów Bydgoszcz Cz�stochowa 1 2 3 4 5 6 7 8 9

2001/2002 Ogółem 782 613 744 850 615 626 540 4770 - prof. i dr hab. 165 146 148 201 98 124 119 1001 - dr 280 216 379 254 240 266 231 1866

2002/2003 Ogółem 801 630 758 883 621 626 550 4869 - prof. i dr hab. 171 146 160 209 103 121 119 1029 - dr 306 245 383 255 237 289 246 1961

2003/2004 Ogółem 877 653 755 879 645 643 556 5008 - prof. i dr hab. 181 151 167 221 115 127 128 1090 - dr 350 280 390 256 282 299 257 2114

2004/2005 Ogółem 771 670 767 878 661 638 546 4931 - prof. i dr hab. 171 153 179 225 128 134 130 1120 - dr 356 292 408 262 312 304 260 2194

2004/2005 : 2000/2001 (%) Ogółem 98,6 109,3 103,1 103,3 107,5 101,9 101,1 103,4 - prof. i dr hab. 103,6 104,8 120,9 111,9 130,6 108,1 109,2 111,9 - dr 127,1 135,2 107,7 103,1 130,0 114,3 112,6 117,6 Nauczyciele akademiccy z tytułem naukowym i stopniami naukowymi w strukturze nauczycieli akademickich (w%) 2000/2001 56,9 59,1 70,8 53,5 55,0 62,3 64,8 60,1 2004/2005 68,4 66,4 76,5 55,5 66,6 68,7 71,4 67,2 ródło: obliczenia własne na podstawie ustale� kontroli

Wa�niejsze wyniki kontroli

40

Zał�cznik nr 9

Przychody i koszty działano�ci dydaktycznej skontrolowanych uczelni w latach 2001-2004 (w tys. zł)

Przychody

i koszty dział.

dydaktycz.

Politechnika Cz�stochowska

Akademia Podlaska

Akademia Pedagogiczna

im. KEN

Szkoła Główna

Handlowa

Politechnika Rzeszowska

Akademia Techniczno - Rolnicza

Akademia im. Jana Długosza

Razem

1 2 3 7 6 8 5 4 9

2001 rok

Przychody dział. dydakt.

79 740,9 43 881,7 60 164,5 97 751,5 66 025,1 55 547,3 45 905,5 449 016,5

Koszty dział. dydakt.

75 472,9 44 419,1 58 624,1 101 224,5 65 144,7 60 984,4 45 882,8 451 752,5

- % 105,7 98,8 102,6 96,6 101,4 91,1 100,0 99,4

2002 rok Przychody

dział. dydakt.

85 453,1 49 639,8 68 867,5 115 841,5 70 213,5 58 010,2 48 988,3 497 013,9

Koszty dział. dydakt.

85 345,1 50 171,0 69 916,5 116 700,6 70 731,1 62 856,4 49 654,4 505 375,1

- % 100,1 98,9 98,5 99,3 99,3 92,3 98,7 98,3 2003 rok

Przychody dział. dydakt.

86 458,4 53 707,7 77 278,0 117 759,8 72 344,8 60 112,4 52 921,6 520 582,7

Koszty dział. dydakt.

92 616,0 54 440,0 78 759,7 118 463,7 74 433,2 64 757,3 52 647,4 536 117,3

- % 93,4 98,7 98,1 99,4 97,2 92,8 100,5 97,1 2004 rok*

Przychody dział. dydakt.

87 561,5 62 385,6 84 601,3 130 678,4 80 508,9 66 850,3 51 309,8 563 895,8

Koszty dział. dydakt.

98 790,1 64 830,6 85 916,3 130 970,4 82 177,4 71 270,4 54 020,5 587 975,7

- % 88,6 96,2 98,5 99,8 98,0 93,8 95,0 95,9 2004 : 2001 (%)

Przychody dział. dydakt.

109,8 142,2 140,6 133,7 121,9 120,3 111,8 125,6

Koszty dział. dydakt.

130,9 146,0 146,6 129,4 126,1 116,9 117,7 130,2

ródło: obliczenia własne na podstawie ustale� kontroli

Wa�niejsze wyniki kontroli

41

Zał�cznik nr 10

Struktura przychodów z działalno�ci dydaktycznej skontrolowanych uczelni w latach 2001-2004, z uwzgl�dnieniem głównych ródeł finansowania

Wyszczególnienie Politechnika

Cz�stochowska Akademia Podlaska

Akademia Pedagogiczna

im. KEN

Szkoła Główna

Handlowa

Politechnika Rzeszowska

Akademia Techniczno -

Rolnicza

Akademia im. Jana

Długosza

Razem

Cz�stochowa Siedlce Kraków Warszawa Rzeszów Bydgoszcz Cz�stochowa

w tys. zł w % w tys.

zł w % w tys.

zł w % w tys. zł w % w tys.

zł w % w tys. zł w % w tys. zł w % 2001 rok

Przychody z dział dydakt.-ogółem

79 740,4 100,0 43 881,7

100,0 60 164,5 100,0 97 751,5 100,0 66 025,1

100,0 55 547,3 100,0 45 905,5 100,0 100,0

- dotacje z bud�etu 40 895,3 51,3 28 835,1

65,7 38 217,0 63,5 42 713,8 43,7 47 610,0

72,1 42 363,6 76,3 21 849,5 47,6 43,5

-opłaty za zaj�cia dydakt.

29 836,7 37,4 12 872,3

29,3 15 886,4 26,4 52 052,3 53,2 11 394,9

17,3 8 320,8 15,0 23 003,1 50,1 56,5

2002 rok

Przychody z dział dydakt.-ogółem

85 453,1 100,0 49 639,8

100,0 68 867,5 100,0 115 841,5

100,0 70 213,5

100,0 58 010,2 100,0 48 988,3 100,0 100,0

- dotacje z bud�etu 43 696,1 51,1 31 872,8

64,2 42 138,6 61,2 46 266,6 39,9 49 427,5

70,4 44 703,3 77,1 23 879,7 48,7 43,5

-opłaty za zaj�cia dydakt.

32 509,7 38,0 16 084,9

32,4 21 749,2 31,6 65 496,9 56,5 13 233,4

18,8 8 563,1 14,8 24 210,1 49,4 56,5

2003 rok

Przychody z dział dydakt.-ogółem

86 458,4 100,0 53 707,7

100,0 77 278,0 100,0 117 759,8

100,0 72 344,8

100,0 60 112,4 100,0 52 921,6 100,0 100,0

- dotacje z bud�etu 47 881,7 55,4 35 062,5

65,3 44 532,8 57,6 50 078,4 42,5 52 339,9

72,3 47 763,1 79,5 26 352,8 49,8 43,5

-opłaty za zaj�cia dydakt.

29 750,7 34,4 16 424,8

30,6 27 767,3 35,9 62 923,8 53,4 12 879,7

17,8 8 137,8 13,5 25 617,0 48,4 56,5

2004 rok*

Przychody z dział dydakt.-ogółem

87 561,5 100,0 62 385,6

100,0 84 601,3 100,0 130 678,4

100,0 80 508,9

100,0 66 850,3 100,0 51 309,8 100,0 100,0

- dotacje z bud�etu 58 450,1 66,8 41 966,8

67,3 54 489,1 64,4 59 844,3 45,8 60 582,2

75,2 55 960,0 83,7 31 772,0 61,9 43,5

-opłaty za zaj�cia dydakt.

25 240,7 28,8 17 985,2

28,8 23 870,7 28,2 63 819,6 48,8 10 506,6

13,1 7 051,1 10,5 18 433,1 35,9 56,5

2004 : 2001 (%)

Przychody z dział dydakt.-ogółem

109,8 x 142,2 x 140,6 x 133,7 x 121,9 x 120,3 x 111,8 x x

- dotacje z bud�etu 142,9 x 145,5 x 142,6 x 140,1 x 127,2 x 132,1 x 145,4 x x

opłaty za zaj�cia 84,6 x 139,7 x 150,3 x 122,6 x 92,2 x 84,7 x 80,1 x x

ródło: obliczenia własne na podstawie ustale� kontroli

Wa�niejsze wyniki kontroli

42

Zał�cznik nr 11

Lista osób zajmuj�cych kierownicze stanowiska, odpowiedzialnych za kontrolowan�

działalno��. Lp. Jednostki skontrolowane Osoby zajmuj�ce kierownicze stanowiska 1.

Politechnika Cz�stochowska w Cz�stochowie

Prof. dr hab. in�. Henryk Dyja, zajmuj�cy stanowisko Rektora Politechniki Cz�stochowskiej od dnia 1 wrze�nia 2002 r.

2.

Akademia Podlaska w Siedlcach

Prof. dr hab. Antoni Jówko, Rektor AP w Siedlcach od dnia 1 padziernika 1999 r.

3.

Akademia Pedagogiczna w im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Prof. dr hab. Michał liwa, zajmuj�cy stanowisko Rektora AP w Krakowie od dnia 1 wrze�nia 1999 r.

4. Szkoła Główna Handlowa w

Warszawie

Prof. dr hab. Marek Rocki, zajmuj�cy stanowisko Rektora SGH od dnia 1 wrze�nia 1999 r.

5.

Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza w Rzeszowie

Prof. dr hab. in�. Tadeusz Markowski, zajmuj�cy stanowisko Rektora Politechniki Rzeszowskiej od dnia 1 wrze�nia 1999 r.

6.

Akademia Techniczno – Rolnicza w Bydgoszczy

Prof. dr hab. Zbigniew Skinder, zajmuj�cy stanowisko Rektora ATR od 1 wrze�nia 2002 r.

7. Akademia im. Jana Długosza w

Cz�stochowie

Prof. dr hab. Janusz Berdowski, zajmuj�cy stanowisko Rektora AJD od dnia 1 wrze�nia 2002 r.

Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli

43

Zał�cznik nr 12

Wykaz organów, którym przekazano informacj� o wynikach kontroli

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 2. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 3. Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 4. Prezes Rady Ministrów 5. Wiceprezes Rady Ministrów 6. Rzecznik Praw Obywatelskich 7. Rzecznik Praw Dziecka 8. Prezes Trybunału Konstytucyjnego 9. Minister Edukacji Narodowej i Sportu 10. Minister Finansów 11. Minister Sprawiedliwo�ci 12. Przewodnicz�cy Komisji do Spraw Kontroli Pa�stwowej Sejmu RP 13. Przewodnicz�cy Komisji Edukacji, Nauki i Młodzie�y Sejmu RP 14. Przewodnicz�cy Komisji Nauki, Edukacji i Sportu Senatu RP 15. Przewodnicz�cy Komisji Finansów Publicznych Sejmu RP 16. Przewodnicz�cy Komisji Odpowiedzialno�ci Konstytucyjnej Sejmu RP