56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

download 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

of 40

Transcript of 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    1/40

      1

    BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

    OPRACOWANIE

    CZY POLSCE JEST POTRZEBNANARODOWA STRATEGIA OBRONY PRZED TERRORYZMEM? 

    Warszawa, kwiecień 2009 r.

    SPIS TREŚCI

    1. Wprowadzenie ………………………………………………………………………………….. 2

    2. Główne uregulowania prawne w obszarze zagrożenia terroryzmem

    obowią zują ce w Polsce …………………………………………………………………….. 7

    3. Kierunki polityki RP w obszarze zwalczania terroryzmu ………………… 133.1 Dokumenty wypracowane w ramach Organizacji Narodów

    Zjednoczonych (ONZ)………………………………………………………………………. 14

    3.2 Strategia UE w zakresie zwalczania terroryzmu …………………………….. 14

    3.3 Dokumenty wypracowane w ramach Sojuszu

    Północnoatlantyckiego (NATO).……………………………………….………………. 15

    4. Komponenty strategii sektorowej ……………………………………………………. 17

    4.1 Charakter strategii …………………………………………………………………………… 17

    4.2 Dokumenty o charakterze strategicznym oraz uregulowania

    prawne wybranych państw europejskich ……………………………………….. 23

    5. Ogólne ramy Narodowej Strategii Obrony przed Terroryzmem ……. 28

    5.1 Charakterystyka obszaru działania …………………………………………………. 28

    5.2 Założenia do strategii obrony przed terroryzmem …………………………. 30

    6. Podsumowanie …………………………………………………………………………………. 38

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    2/40

      2

    1.  WPROWADZENIE

    Jednym z najpoważniejszych naruszeń uniwersalnych wartości, jakimi są  

    godność  ludzka, wolność, równość  i solidarność, poszanowanie praw człowieka

     jest obecnie terroryzm międzynarodowy. Stanowi on także jedno z głównychzagrożeń dla demokracji oraz rozwoju gospodarczego i społecznego.

    W konsekwencji wydarzeń  z 11 września 2001 roku nastą piło nasilenie

    walki z terroryzmem. Nowe metody walki przyczyniły się  jednak do zmiany

    sposobów działania organizacji terrorystycznych na coraz bardziej

    skomplikowane i zaawansowane technologicznie. Sytuacja ta zmusza do

    postawienia pytania - czy działania podejmowane przez poszczególne państwa

    i organizacje w ramach ogólnoświatowej walki z terroryzmem są  wystarczają ce?

    Dynamizm zmian, jakie zachodzą   w sposobach i metodach przeprowadzania

    zamachów terrorystycznych zmusza do cią głego doskonalenia procedur

    i mechanizmów przeciwdziałania tego typu zagrożeniom. Pomimo wysiłków

    państw i organizacji międzynarodowych, przeprowadzane akcje terrorystyczne

    zaskakują   służby bezpieczeństwa zarówno pod względem taktycznym, jak

    i operacyjnym. Przykładem może być zamach w Bombaju1, gdzie przyzwyczajone

    do dominują cej w ostatnim czasie taktyki zamachów bombowych (m.in.

    z wykorzystaniem IED2) służby zmuszone były do przeciwstawienia się 

    wielogodzinnej operacji terrorystycznej w wielkim mieście. Sytuacja ta

    potwierdza ogólną  tendencję, w której organizacje terrorystyczne tworzą  rozległe

    struktury i w obranym przez nie kierunku wypracowują   metody działań  oraz

    długofalowe plany. Wymusza to na podmiotach państwowych kompleksowe

    podejście i stałe dostosowywanie (doskonalenie) metod walki

    z terroryzmem do aktualnej strategii działania terrorystów.

    Czy Polska posiada niezbędne uregulowania i mechanizmy działań 

    zapobiegania oraz reagowania w wypadku zaistnienia realnego zagrożenia

    terroryzmem na jej terytorium? Jak stwierdzano w wielu opracowaniach

    i dyskusjach eksperckich, w Polsce istnieją   zarówno instytucje

    i służby posiadają ce odpowiednie kompetencje, jak też  unormowania

    prawne bezpośrednio regulują ce kwestie dotyczą ce terroryzmu. Brak jest

    natomiast mechanizmu z wyraźnie zaznaczonym ośrodkiem decyzyjnym, który

    1 W dniach 26–29 listopada 2008 roku. Zamachy miały miejsce w dziewięciu południowych punktach miasta.Zginęło co najmniej 188 osób, 313 zostało rannych.2 Improvised explosive device, ang. - improwizowany ładunek wybuchowy (VBIED – Vehicle Borne ImprovisedExplosive Devices; SBIED – Suicide Bomb Improvised Explosive Devices)

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    3/40

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    4/40

      4

    i w konsekwencji może przynieść  tragiczne skutki. „Zagro ż eniem dla Europy,

    w tym i dla Polski, jest zorganizowany terroryzm mi ędzynarodowy. Polska musi

    si ę  liczy ć   z mo ż liwości ą  dzia ł ań  skierowanych przeciwko niej ( zagrożenie

    bezpośrednio  na terytorium RP ) w zwi ą zku z udzia ł em w kampanii

    antyterrorystycznej. Nie mo ż na wykluczy ć   akcji odwetowych, będ ących

    konsekwencj ą  prowadzonych przez NATO lub UE operacji stabilizacyjnych

    i pokojowych. Szczególnym zagro ż eniem dla polskich podmiotów, realizuj ących

     zadania poza granicami państwa, są  dzia ł ania zbrojne prowadzone przez

    ugrupowania terrorystyczne na obszarze odpowiedzialności Polskich

    Kontyngentów Wojskowych”  5  (zagrożenie poza granicami kraju).

    Przyczyną  podjęcia rozważań nad polską  polityką  walki z terroryzmem jest

    próba uzyskania odpowiedzi na pytania: 1. Czy w obszarze zagrożenia, jakim

     jest terroryzm Polska posiada spójną , jednolitą   koncepcję  narodowych działań 

    mają cych na celu przeciwdziałanie i walkę  z tym zjawiskiem? 2. Czy istnieje

    potrzeba stworzenia odrębnego dokumentu - strategii obrony przed

    terroryzmem? 3. Czy istnieje konieczność  wypełnienia „luki” pomiędzy

    przyjętymi kierunkami prowadzonej polityki bezpieczeństwa na poziomie

    strategicznym (zapisami Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP), 

    a wykonawczym (regulacjami międzynarodowymi, sojuszniczymi i krajowymi)w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego, a tym samym w przeciwdziałaniu

    terroryzmowi?

    Działania, które planowane są   długookresowo potrzebują   dookreślenia

    i uszczegółowienia, na przykład w ramach tzw. strategii sektorowej  (jako jednej

     z wielu innych istniej ących w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego RP). 

    Strategia w sposób syntetyczny i zintegrowany określałaby cele i zadania

    poszczególnych instytucji wobec zagrożenia terrorystycznego, wykorzystują czasoby i rozwią zania, jakie zostały już  wypracowane zarówno na gruncie

    polskim, jak i międzynarodowym.

    Strategia pozwoliłaby na zdiagnozowanie stanu bezpieczeństwa państwa

    w obszarze terroryzmu (ocenę  wystarczalności i adekwatności do zagrożeń 

    przyjętych w Polsce mechanizmów obrony, poziomu implementacji uregulowań 

    międzynarodowych, wskazanie mocnych i słabych stron systemu). Byłaby też 

    sposobem na dokonanie oceny, czy istnieją , a jeśli tak, to w jakich segmentach

    5 Strategia bezpieczeństwa narodowego RP , www.bbn.gov.pl

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    5/40

      5

    i w jakim rozmiarze - „luki” pomiędzy przyjętymi kierunkami prowadzonej

    polityki bezpieczeństwa na poziomie strategicznym i wykonawczym.

    Celem nadrzędnym działań  podejmowanych w ramach proponowanej

    strategii byłoby uzyskanie odpowiedzi na pytanie – czy Polska jest przygotowana(m.in. pod względem formalno – prawnym, czy organizacyjnym) do obrony

    przed terroryzmem? Brak pełnej i rzetelnej informacji, co do stanu

    bezpieczeństwa państwa w kontekście realnych zagrożeń  o charakterze

    terrorystycznym, to przede wszystkim:

      brak kompleksowej wizji zapobiegania, przeciwdziałania i reagowania,

      szukanie rozwią zań  i reagowanie ad hoc w zależności od zdarzeń, któremogą  we wskazanym segmencie zaistnieć,

      brak usystematyzowanej wiedzy na temat tego, co w badanym zakresieosią gnęły już  inne państwa, czy organizacje międzynarodowe i którez tych rozwią zań Polska mogłaby zaimplementować do własnego systemu.

    Pomiędzy Strategią   Bezpieczeństwa Narodowego, a powszechnie

    obowią zują cymi aktami prawnymi istnieje „luka”, którą   strategia sektorowa

    wypełniałaby, bez kolizji z innymi regulacjami. Należy pamiętać, że niniejszy

    dokument – „koncepcja budowy” nie jest jeszcze strategią , ale inicjatywą   do

    podjęcia prac nad jej opracowaniem.

    Koncepcja stworzenia strategii nie jest dokumentem koniecznym w sensie

    formalno – prawnym. Nie jest nim również zakładany cel (efekt) koncepcji czyli

    sama strategia. Może ona jedynie ułatwić  i uporzą dkować cele i działania, jakie

    należy podjąć, aby osią gnąć jak największy stopień bezpieczeństwa kraju.

    Koncepcja budowy strategii nie jest też  projektem aktu normatywnego

    (nie jest nim również jej efekt końcowy w postaci samej strategii). A zatem jej

    ewentualne opublikowanie (upowszechnienie) nie wymusza nowelizacji

    istnieją cego prawa lub tworzenia nowych uregulowań. Nie zawiera zapisów, które

    ingerowałyby w obowią zują cy system prawny. Oczywiście odwołuje się do niego,

    wskazuje konkretne rozwią zania prawne i stwierdzone w nich luki, ale tylko

    w celu uzasadnienia konieczności podjęcia prac nad opracowaniem takiej

    strategii. Ta z kolei miałaby być swego rodzaju kierunkowskazem (wytycznymi)

    dla określonych działań  – m.in. w obszarze obowią zują cego prawa, czy

    istnieją cych rozwią zań  organizacyjnych. Dopiero efektem tych działań  byłabypełna diagnoza systemu (w tym ustawodawstwa) i wskazanie luk prawnych,

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    6/40

      6

    wymagają cych konkretnych inicjatyw. A zatem odniesienie się  w niniejszym

    opracowaniu do kwestii obowią zują cego prawa następuje tylko po to, by

    pokazać, że cel strategiczny realizuje się  również  przy wykorzystaniu narzędzi

    formalno – prawnych, wymagają cych oceny.

    Przykładem przyszłego projektu aktu normatywnego (obecnie

    opracowywane są   tylko założenia do ustawy), w którego tworzeniu znacznym

    ułatwieniem byłaby strategia stanowią ca swego rodzaju punkt wyjścia - jest

     „ustawa antyterrorystyczna”. Wcześniejsze opracowanie strategii obrony przed

    terroryzmem nadałoby odpowiedni kierunek pracom nad skonkretyzowaniem

    działań jakie należy podejmować przeciwdziałają c zagrożeniom terrorystycznym.

    Stworzyłoby to ramy określają ce obszary podlegają ce regulacjom ustawowym.

    Na powyższą  okoliczność BBN zwracało uwagę w 2008r. w pismach do MSWiA6.

    Podsumowują c, celem niniejszego opracowania jest:

      Określenie potrzeby i możliwości opracowania strategii sektorowej -obrona przed terroryzmem, jako uzupełnienie i rozszerzenie „strategiibezpieczeństwa narodowego” oraz dokumentów o charakterze aktówprawnych.

      Przekazanie impulsu inicjują cego opracowanie strategii sektorowej,wpisują cego się m.in. w Strategi ę Bezpieczeństwa Narodowego RP  orazprocedury zawarte w projekcie ustawy o „Bezpieczeństwie Narodowym”. 

    Konsekwencją  wypełnienia założeń obowią zują cej Strategii Bezpieczeństwa

    Narodowego RP  i zawartej w niej koncepcji systemu bezpieczeństwa narodowego

    (która określona jest poprzez główne cele i zadania sektorowe dla

    poszczególnych podmiotów państwowych), jest inicjatywa opracowania

    programu obrony przed terroryzmem w formie strategii sektorowej mogą cej

    stanowić podstawę do stworzenia planu jej realizacji.

    Co więcej, opracowanie strategii sektorowej wpisuje się  w konwencję projektu ustawy o bezpieczeństwie narodowym, która zakłada m.in. tworzenie

    przez międzyresortowe zespoły strategii sektorowych w wyszczególnionych

    obszarach bezpieczeństwa (politycznego, militarnego, ekonomicznego,

    energetycznego, społecznego, kulturowego i ekologicznego oraz innych

    dookreślonych przez Radę  Ministrów). W myśl wskazanego projektu, strategie

    sektorowe zatwierdzane winny być  przez Prezydenta RP, podlegałyby

    cyklicznemu przeglą dowi i w miarę potrzeb nowelizowane przez Radę Ministrów.

    6 Zrealizowany został postulat Biura, aby planowany do powo łania zespół zadaniowy nie opracowywał „projektu

    ustawy antyterrorystycznej”, a jedynie założenia do niej. 

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    7/40

      7

    2. GŁÓWNE UREGULOWANIA PRAWNE W OBSZARZE ZAGROŻENIA

    TERRORYZMEM OBOWIĄ ZUJĄ CE W POLSCE

    Regulacje prawne dotyczą ce rozpoznawania, przeciwdziałania i zwalczania

    terroryzmu w polskim systemie prawnym rozproszone są   w wielu aktach(np. ustawach kompetencyjnych poszczególnych służb specjalnych i porzą dku

    publicznego7), a formalno – prawną   ocenę  i penalizację  czynu o charakterze

    terrorystycznym zawiera kodeks karny8. Nie uwzględnia on jednak wszystkich

    zagadnień  z przedmiotowego obszaru w zakresie klasyfikacji i sankcjonowania

    czynów powią zanych z działalnością   terrorystyczną 9. Regulacje dotyczą ce

    kompetencji ustawowych odpowiednich służb i instytucji zaangażowanych

    w szeroko rozumianą  walkę z terroryzmem nie są  jasne m.in. ze względu na brak

    spójności i jednolitości pojęć definiują cych zarówno zjawisko, jak i działania służb

    w jego obszarze10. Część  zadań  i odpowiedzialność, zwłaszcza „na styku”

    cywilnych i wojskowych służb specjalnych nakładają   się  na siebie11. Jedną  

    z najistotniejszych „luk” w obowią zują cym systemie prawnym jest brak

    powierzonego jednemu organowi nadzoru nad wszystkimi służbami,

    realizują cymi zadania w przedmiotowej sferze. Obecnie należy on bowiem do

    bezpośredniej kompetencji premiera oraz w rozproszony sposób pozostaje we

    właściwości niektórych ministrów (w tym zwłaszcza: MSWiA, MON, MF)12

    .

    7 Ustawa z dnia 24.05.2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz.U. 2002 nr74 poz. 676 z późn. zmianami), ustawa z dnia 09.06.2006 r. o S łużbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz SłużbieWywiadu Wojskowego (Dz.U. z 2006r. Nr 104, poz. 709), ustawa z dnia 06.04.1990 r. o Policji (Dz.U. 1990 nr30 poz. 179), ustawa z dnia 12.10.1990 r. o Straży Granicznej (Dz.U. 1990 Nr 78 poz. 462).8  Przest ę pstwem o charakterze terrorystycznym  jest czyn zabroniony zagrożony karą   pozbawienia wolności,której górna granica wynosi, co najmniej 5 lat, popełniony w celu: 1) poważnego zastraszenia wieluosób,2) zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa albo organuorganizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności,3) wywołania poważnychzakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej -a także groźba popełnienia takiego czynu. (art. 115a § 20 KK).9  Dotyczy to w szczególności takich czynów (zachowań), jak nawoływanie do terroryzmu, rekrutacja czyszkolenie sympatyków i członków organizacji terrorystycznych.10  Przykładowo ustawa o ABW oraz AW wśród zadań  ABW wskazuje w art. 5 ust. 1 pkt 2 „rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przest ę pstw terroryzmu”, natomiast ustawa o SKW oraz SWW wskazuje w art. 5ust. 1 pkt 1g jako jedno z zadań  SKW „rozpoznawanie, zapobieganie oraz wykrywanie pope ł nianych przez ż o ł nierzy pe ł ni ących czynną  s ł u ż bę wojskow ą , funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracowników SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON, przest ę pstw zwi ą zanych z dzia ł alności ą  terrorystyczną…”. Pierwsza zewskazanych ustaw mówi zatem o  przest ę pstwach terroryzmu, druga o  przest ę pstwach zwi ą zanych z dzia ł alności ą terrorystyczną.11 Przykładowo odnośnie dublowania: art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o ABW oraz AW wskazuje, i ż jednym z zadań AW jest „rozpoznawanie mi ędzynarodowego terroryzmu…” , a w art. 6 ust. 1 pkt 2b ustawy o SKW oraz SWWwymienia się „rozpoznawanie i przeciwdzia ł anie zagro ż eniom mi ędzynarodowym terroryzmem”.Tożsame wnioski zawiera Raport   z prac Zespo ł u Zadaniowego do Spraw Usystematyzowania KrajowychRegulacji i Rozwi ą zań Prawnych Dotycz ących Przeciwdzia ł ania Terroryzmowi .12 Zgodnie z art. 11 ustawy o ABW oraz AW przy Radzie Ministrów dzia ła Kolegium do Spraw Służb Specjalnych, jednakże jest ono organem wyłą cznie opiniodawczo – doradczym w sprawach programowania, nadzorowaniai koordynowania działalności ABW, AW, SKW, SWW i CBA oraz podejmowanych dla ochrony bezpieczeństwapaństwa działań  Policji, SG, ŻW, SW, BOR, SC, urzędów skarbowych, izb skarbowych, organów kontroliskarbowej, organów informacji finansowej oraz służb rozpoznania Sił Zbrojnych RP. 

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    8/40

      8

    Polska podpisała szereg umów międzynarodowych, dotyczą cych

    współpracy w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowanej

    i innych przestępstw13. Podobnie jak w przypadku wewnętrznych aktów

    normatywnych nie ma tu spójności i jednolitości pojęć definiują cych zjawiska, jak

    i działania poszczególnych służb.

    Poniższe zestawienie (tabela nr 1)  ukazuje zdeklarowane kompetencje

    odpowiednich służb i instytucji (wg filarów określonych w Strategii UE w zakresie

    zwalczania terroryzmu), z którego wynika, iż  działania podejmowane przez

    poszczególne instytucje i służby są   powielane, a zdecydowana większość,

    zgodnie zresztą   z przepisami poszczególnych ustaw kompetencyjnych,

    zadeklarowała realizację  zadań  w I filarze (zapobieganie), najmniejsza liczba

    natomiast – w III filarze (ściganie) 14.

    Służba/ instytucja Zapobieganie 15  Ochrona 16  Ściganie17  Reagowanie18 

    Ministerstwo SprawWewnętrznych i Administracji TAK TAK NIE TAK

    Agencja BezpieczeństwaWewnętrznego TAK TAK TAK NIE

    Biuro BezpieczeństwaNarodowego TAK NIE NIE NIE

    Kancelaria Prezesa RadyMinistrów TAK NIE NIE TAK

    13  Przykładowo: Umowa między Rzą dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rzą dem Ukrainy o współpracyw zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej (Dz.U. z 2004 r. Nr 38, poz. 343); Umowa międzyRzą dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rzą dem Federalnym Republiki Austrii o współpracy w zapobieganiui zwalczaniu przestępczości (Dz.U. z 2004 r. Nr 41, poz. 377); Umowa między Rzą dem Rzeczypospolitej Polskieja Rzą dem Republiki Finlandii o współpracy w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowaneji innych przestępstw (Dz.U. z 2004 r. Nr 41, poz. 379); Umowa między Rzą dem Rzeczypospolitej Polskieja Rzą dem Rumunii o współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i innych rodzajówprzestępstw (Dz.U. z 2004 r. Nr 154, poz. 1625); Umowa między Rzą dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rzą demRepubliki Federalnej Niemiec o współpracy w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej orazszczególnie niebezpiecznych przestępstw (Dz.U. z 2004 r. Nr 248, poz. 2486); Umowa między Rzą demRzeczypospolitej Polskiej a Rzą dem Republiki Turcji o współpracy w zwalczaniu terroryzmu, przestępczościzorganizowanej i innej przestępczości (Dz.U. z 2005 r., Nr 12, poz. 94); Umowa między Rzą demRzeczypospolitej Polskiej a Rzą dem Republiki Indii o współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowaneji międzynarodowego terroryzmu (Dz. U. z 2005 r. Nr 34, poz. 302).14  Na podstawie Sprawozdania z prac Zespołu Zadaniowego ds. Usystematyzowania Krajowych Regulacjii Rozwią zań  Prawnych dot. Przeciwdziałania Terroryzmowi (powołanego w dniu 10 czerwca 2008 r. napodstawie Decyzji nr 5 Przewodniczą cego Międzyresortowego Zespołu do spraw Zagrożeń  Terrorystycznych)sierpień 2008 r.15 Tamże, Zapobieganie rozumiane jako - przeciwdziałanie zwracaniu się ludzi ku terroryzmowi, eliminowanieczynników lub pierwotnych przyczyn mogą cych prowadzić  do radykalizacji postaw i rekrutacji kandydatów,zarówno na terenie UE, jak i w skali międzynarodowej.16 Tamże, Ochrona rozumiana jako: ochrona obywateli i infrastruktury oraz ograniczanie podatności na atak,m.in. poprzez poprawę bezpieczeństwa granic, systemów transportu i kluczowej infrastruktury.17  Tamże, Ś ciganie  rozumiane jako: ściganie i prowadzenie śledztw wobec terrorystów na terytorium krajui w skali światowej; utrudnianie im planowania, podróżowania i łą czności; niszczenie sieci wsparcia; odcinanieod źródeł finansowania i dostępu do środków ataku; stawianie terrorystów przed wymiarem sprawiedliwości.18  Tamże, Reagowanie  rozumiane jako: przygotowywanie się  do zarzą dzania skutkami atakówterrorystycznych i minimalizacji tych skutków, poprawianie zdolności do likwidacji następstw, skoordynowanejreakcji i pomocy dla ofiar.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    9/40

      9

    Ministerstwo ObronyNarodowej / Żandarmeria

    WojskowaTAK TAK TAK TAK

    Ministerstwo SprawZagranicznych TAK NIE NIE TAK

    Prokuratura/Ministerstwo Sprawiedliwości NIE NIE TAK NIE

    Agencja Wywiadu TAK NIE NIE NIE

    Policja TAK TAK TAK TAK

    Straż Graniczna TAK TAK

    TAK(z wyłą czeniem

    prowadzenia śledztwwobec terrorystów ) 

    TAK

    Państwowa Straż Pożarna NIE TAK NIE TAK

    Biuro Ochrony Rzą du TAK TAK NIE TAK

    Służba Wywiadu Wojskowego TAK TAK NIE NIE

    Służba KontrwywiaduWojskowego TAK TAK NIE TAK

    Generalny Inspektor

    Informacji FinansowejTAK NIE TAK NIE

    Służba Celna TAK TAK NIE NIE

    Tabela nr 1.Źródło: Sprawozdanie z prac Zespołu Zadaniowego ds. Usystematyzowania Krajowych Regulacji i Rozwią zań 

    Prawnych dotyczą cych Przeciwdziałania Terroryzmowi z sierpnia 2008 roku, załą cznik nr 5.

    Przepisy prawne stanowią   o określonych kompetencjach, są   podstawą  

    egzekwowania postulowanych w nich wyznaczników oraz definiują   stosowne

    sankcje. Odnoszą c to do omawianych zagadnień  zwią zanych z zagrożeniem

    terrorystycznym oznacza to, że próbuje się stworzyć prawo dotyczą ce systemu

     „walki” z terroryzmem, nie określają c „tła”, obszaru w ramach którego możemy

    tworzyć, czy nowelizować  istnieją ce już  przepisy. Brak jest krajowego

    dokumentu, który określałby ramy i granice podejmowanych działań  oraz

    wskazują cego, do jakiego „stanu” dążymy i przy pomocy jakich dopuszczalnych

    środków, zgodnych z ogólnie przyjętą   strategią   działania państwa chcemy go

    osią gnąć.

    Biuro Bezpieczeństwa Narodowego sygnalizowało już  wcześniej potrzebę 

    stworzenia strategii obrony przed terroryzmem. Temat ten był ujęty w oficjalnym

    stanowisku Biura zaprezentowanym na konferencji w Emowie 19  - Czy Polsce

     potrzebna jest ustawa antyterrorystyczna i obejmował m.in. sposób dochodzenia

    do optymalnych rozwią zań systemowych, gdyż same regulacje prawne nie dadzą  

    odpowiedzi na pytania zwią zane z zapobieganiem zagrożeniom, a także nie mają  

    odniesienia do przyszłości, co jest niezbędne dla stworzenia prawidłowego,

    efektywnego i kompleksowego systemu walki i obrony przed atakami

    terrorystycznymi.

    19 Emów, 14-15 maja 2008 r.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    10/40

      10

    Aktualne inicjatywy prawne

    a) ustawa o rozpoznawaniu, przeciwdzia ł aniu i zwalczaniu terroryzmu.

    W wyniku prac Międzyresortowego Zespołu ds. Zagrożeń Terrorystycznych

    (MZds.ZT) i Stałej Grupy Eksperckiej (SGE), a także Zespołu Zadaniowegods. Usystematyzowania Krajowych Regulacji i Rozwią zań  Prawnych

    dotyczą cych Przeciwdziałania Terroryzmowi oraz dyskusji podjętych podczas

    konferencji zorganizowanej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

    i Administracji oraz Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego na temat „Czy Polsce

     potrzebna jest ustawa antyterrorystyczna”   20 ,  podjęto decyzję  o próbie

    stworzenia jednego dokumentu regulują cego główne pola i narzędzia działań 

    zwalczają cych zagrożenie terroryzmem, który ma uporzą dkować  kwestie

    współpracy między służbami, tworzą c krajowy system przeciwdziałania

    zagrożeniom terrorystycznym. Zauważyć  należy, że ze względu na technikę 

    legislacyjną   dokument ten nie będzie mógł  objąć  swoim zakresem wszystkich

    zagadnień  możliwych do uwzględnienia w sektorowej  strategii obrony przed

    terroryzmem.

    Na podstawie roboczego  projektu decyzji Przewodniczą cego MZds.ZT

    w sprawie powołania Międzyresortowego Zespołu do spraw opracowania projektu

    ustawy o rozpoznawaniu, przeciwdziałaniu i zwalczaniu terroryzmu wyszczególnić 

    można kwestie, które ma obejmować proponowana ustawa:

      Zdefiniowanie pojęć  dotyczą cych rozpoznawania, przeciwdziałaniai zwalczania zagrożeń terrorystycznych.

      Uwzględnienie wiodą cej roli Szefa ABW (w tym CentrumAntyterrorystycznego) w zakresie gromadzenia, przetwarzania orazprzekazywania dla potrzeb służb i właściwych podmiotów informacjidotyczą cych zagrożeń o charakterze terrorystycznym.

      Określenie kształtu polityki informacyjnej.  Określenie zasad prowadzenia ćwiczeń antyterrorystycznych.  Regulowanie sposobów ochrony infrastruktury krytycznej z uwzględnieniem

    systemów i sieci teleinformatycznych (cyberterroryzm).  Wskazanie przepisów prawnych wymagają cych dostosowania w zwią zku

    z wejściem w życie ustawy o rozpoznawaniu, przeciwdziałaniui zwalczaniu terroryzmu.

    O ile podjęcie tego rodzaju inicjatywy jest zamierzeniem wskazanym

    i wpisuje się w proponowaną  w tym opracowaniu koncepcję, to tworzenie go na

    podstawie wyżej wymienionych założeń budzi poważne zastrzeżenia. Wą tpliwości

    budzi eksponowanie w proponowanej ustawie roli jednej z komórek

    20 Tamże. 

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    11/40

      11

    organizacyjnych ABW, tj. Centrum Antyterrorystycznego, w sytuacji, kiedy

    całokształt funkcjonowania Agencji reguluje odrębna ustawa kompetencyjna.

    Także kwestie polityki informacyjnej, przeprowadzania ćwiczeń, czy ochrony

    infrastruktury krytycznej powinny być regulowane aktami prawnymi niższej rangi

    lub procedurami działania zawartymi w planach operacyjnych.

    b) ustawa o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych 21.

    Proponowana ustawa ma przede wszystkim zapewnić  transparentność 

    służb specjalnych i porzą dku publicznego oraz form i metod prowadzonych

    czynności operacyjno – rozpoznawczych wykorzystywanych m.in. w walce

    z terroryzmem i przestępczością   zorganizowaną , a jednocześnie definiować  jak

    najszersze spektrum narzędzi pozwalają cych na efektywną  walkę ze wskazanymi

    zagrożeniami przy uwzględnieniu dynamiki ich rozwoju.

    Projekt ustawy określa warunki i zasady prowadzenia czynności

    operacyjno - rozpoznawczych, sposób ich dokumentowania oraz organy

    państwowe uprawnione do ich kontroli. Projekt ma zarówno swoich zwolenników

     jak i przeciwników. Z punktu widzenia społeczeństwa, celem niedopuszczania do

    nadużyć we wskazanym obszarze działalności służb, istnieje potrzeba czytelności

    reguł  pracy operacyjnej oraz określenia mechanizmów kontroli nad

    prowadzonymi czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi. Z drugiej strony

    ustawa poprzez jawność  i dokładny opis metod operacyjnych może pozbawiać 

    skutecznej ochrony funkcjonariuszy i narażać  ich na niebezpieczeństwo

    w przypadkach niezamierzonego ujawnienia faktu prowadzenia tych czynności,

    a także podnosi poziom ryzyka niepowodzenia działań. Ponadto ogranicza

    katalog czynności, jakie można podejmować w ramach wykonywania czynności

    operacyjno - rozpoznawczych, przy czym zagrożenia (głównie asymetryczne)

    rozwijają  się bardzo dynamicznie. Pojawia się  także pytanie czy projekt ustawy

    przywołują c unormowania zawarte w ustawach kompetencyjnych poszczególnych

    służb uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno - rozpoznawczych,

    nie powoduje zbędnego powtórzenia istnieją cej już materii ustawowej.

    c) nowelizacja ustawy o zarz ądzaniu kryzysowym.

    Projekt nowelizacji ustawy opracowano w celu wyeliminowania

    wą tpliwości, jakie w opinii ekspertów powstały w trakcie stosowania przepisów

    21 Projekt znajduje si ę w Komisji Spraw Wewnętrznych i Administracji.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    12/40

      12

    obowią zują cej ustawy o zarzą dzaniu kryzysowym. Miało się  to przyczynić  do

    stworzenia bardziej efektywnego i czytelnego systemu zarzą dzania kryzysowego

    funkcjonują cego także w warunkach, gdy normalne zasoby i procedury działania

    służb, inspekcji i straży okazały się być niewystarczają ce, a także usprawnienia

    procesu jego planowania. Definiuje on pojęcia niedookreślone w obowią zują cej

    ustawie, jak mapa ryzyka i mapa zagrożeń, a także wprowadza nowe pojęcia:

    cykl planowania, siatka bezpieczeństwa i zdarzenie o charakterze

    terrorystycznym22. Zmianie ulegają   też  definicje zarzą dzania kryzysowego,

    sytuacji kryzysowej oraz planowania cywilnego. 

    Dodano zapis  „zobowi ą zuj ący wojewod ę  do wspó ł dzia ł ania

     z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, jako centralnym organem

    administracji rz ądowej w  ł aściwym w sprawach rozpoznawania, zapobiegania

    i zwalczania zagro ż eń  godz ących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz

    rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przest ę pstw terroryzmu” oraz artykuł 

    określają cy „wspó ł  prac ę  w zakresie przeciwdzia ł ania, zapobiegania

    i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym pomi ędzy organami

    administracji publicznej oraz posiadaczami samoistnymi i zale ż nymi obiektów,

    instalacji lub urz ądzeń  infrastruktury krytycznej. Podkreśla on rol ę  organów

    administracji rz ądowej w  ł aściwych w sprawach rozpoznawania, zapobieganiai zwalczania zagro ż eń , w tym szczególną  rol ę  Szefa Agencji Bezpieczeństwa

    Wewnętrznego, który otrzymuje ustawowe upowa ż nienie do udzielania zaleceń 

    organom i podmiotom zagro ż onym dzia ł aniami o charakterze terrorystycznym

    oraz do przekazywania niezbędnych informacji s ł u żących przeciwdzia ł aniu tym

     zagro ż eniom” 23.

    Omawiany projekt przewiduje rezygnację z opracowania odrębnych planów

    ochrony infrastruktury krytycznej, na rzecz utworzenia specjalnego NarodowegoProgramu Ochrony Infrastruktury Krytycznej,  który wyodrębni obiekty,

    urzą dzenia, instalacje i usługi newralgiczne dla bezpieczeństwa państwa i jego

    obywateli oraz służą ce zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów

    administracji publicznej i przedsiębiorstw.

    22

      Nale ż y przez to rozumieć   sytuacj ę  powsta łą  na skutek czynu określonego w art. 115 § 20 ustawy z dnia6 czerwca 1997r. Kodeks Karny lub zagro ż enie zaistnienia takiego czynu, mogącego doprowadzi ć  do sytuacjikryzysowej. 23 bip.mswia.gov.pl/download.php?s=4&id=3960 

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    13/40

      13

    3. KIERUNKI POLITYKI RP W OBSZARZE ZWALCZANIA TERRORYZMU

    Polska będą c członkiem UE i NATO zobowią zana jest do uwzględniania

    regulacji formalno - prawnych przyjętych przez te organizacje24. Priorytety

    określonej organizacji w dziedzinie walki z terroryzmem nie zawsze pokrywają  się  ściśle z celami i metodami ich osią gnięcia przez poszczególne kraje

    członkowskie. Polityka prowadzona na szczeblu międzynarodowym nie musi być 

    tożsama z celami i wyzwaniami, przed jakimi staje każde państwo z osobna.

    Każdy kraj ma swoje wewnętrzne uwarunkowania i różny poziom zagrożenia ze

    strony terroryzmu, co w konsekwencji przyczynia się do prowadzenia mniej lub

    bardziej restrykcyjnej polityki obrony przed nim.

    Dlatego też bazują c na dokumentach przyjętych przez UE, wypracowanych

    na forum ONZ, a także zobowią zaniach sojuszniczych w ramach NATO zasadnym

    wydaje się  opracowanie narodowego dokumentu precyzują cego wewnętrzną  

    politykę  RP w głównych płaszczyznach działań  zmierzają cych do zmniejszenia

    zagrożenia terrorystycznego, uwzględniają c takie czynniki jak położenie

    geopolityczne, szacowane ryzyko zaangażowania w obecnej fazie globalnej walki

    z terroryzmem, ogólnie pojęty interes narodowy czy uwarunkowania

    wewnętrzne. Ponadto istotne jest określenie priorytetów współpracy

    międzynarodowej w zakresie walki z terroryzmem w ramach instytucji

    i podmiotów zaangażowanych w jego zwalczanie, w tym współpraca na

    płaszczyźnie przeciwdziałania, rozprzestrzeniania i obrony przed bronią  

    masowego rażenia.

    24 Plan Działania w zwalczaniu terroryzmu przyjęty przez Radę Europejską  z 21 września 2001 r. (z kolejnymiuaktualnieniami); Decyzja ramowa Rady 2008/919/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. zmieniają ca decyzję ramową   2002/475/WSiSW w sprawie zwalczania terroryzmu; Decyzja ramowa Rady z 13 czerwca 2002 r.w sprawie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych; Decyzja Rady z 28 lutego 2002 r. w sprawieutworzenia Eurojustu; Decyzja Rady z 20 września 2005 r. w sprawie wymiany informacji i wspó łpracydotyczą cej przestępstw terrorystycznych; Decyzja Ramowa Rady dotyczą ca prania brudnych pieniędzy,identyfikacji, śledzenia i zamrażania i konfiskaty środków popełnienia przestępstw lub przychodówz przestępstw; Europejska strategia bezpieczeństwa tzw. „Strategia Solany”  przyjęta przez Radę UE 12 grudnia2003 r.; Deklaracja o Zwalczaniu Terroryzmu z 25 marca 2004 r. i Europejski Plan Działania odnośnieZwalczania Terroryzmu; „Program Haski” w zakresie budowy obszaru wolności, bezpieczeństwai sprawiedliwości w UE z 5 listopada 2004 r.; Strategia Unii Europejskiej w dziedzinie walkiz terroryzmem, przyjęta przez Radę UE w dniu 16 grudnia 2005 r.  (zaktualizowana w marcu 2007r.);Strategia Unii Europejskiej w zakresie radykalizacji postaw i rekrutacji terrorystów z dnia 24 listopada 2005 r.;Plan działania Unii Europejskiej w zakresie zwalczania terroryzmu z 13 lutego 2006r.Istotne znaczenie mają   wypracowane, wiążą ce prawnie i przyjęte w ramach UE i Rady Europy konwencjemiędzynarodowe: Europejska Konwencja o Zwalczaniu Terroryzmu (ETS 90) z dnia 27 stycznia 1977 r.;Protokół  zmieniają cy Europejską   Konwencję  o Zwalczaniu Terroryzmu (ETS 190) z dnia 15 maja 2003 r.;Konwencja Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzą cychz przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu (ETS 198) z dnia 16 maja 2008 r.; Konwencja Rady Europyo zapobieganiu terroryzmowi (ETS 196) z dnia 16 maja 2005 r. - RP ratyfikowa ła Konwencję  3 marca 2008

    roku – Konwencja wprowadziła nowe kategorie przestępstw zwiększają ce oddziaływanie prewencyjne, jak:publiczne nawoływanie do popełnienia przestępstw o charakterze terrorystycznym, rekrutacja oraz szkolenie narzecz terroryzmu.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    14/40

      14

    3.1  Dokumenty wypracowane w ramach Organizacji Narodów

    Zjednoczonych (ONZ).

    Dnia 8 września 2006 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ (wszystkie 192

    państwa członkowskie) przyjęło Globalną  Strategię Zwalczania Terroryzmu.Główny nacisk położony został  na środki prewencyjne.  Podstaw ą  strategii jest

     jednoznaczne, bezwarunkowe i silne pot ę pienie terroryzmu we wszelkich jego

    formach - stosowanego przez kogokolwiek, gdziekolwiek i z jakichkolwiek

     powodów. Strategia ustanawia konkretne środki, które maj ą  by ć  podejmowane

    w celu eliminowania przyczyn rozprzestrzeniania si ę  terroryzmu oraz dla

    wzmacniania indywidualnej i wspólnej zdolności państw i Narodów

    Zjednoczonych w zapobieganiu i zwalczaniu terroryzmu, chroni ąc jednocześnie

     prawa cz  ł owieka i strzegąc rz ądów prawa. Strategia spaja szereg nowych

     propozycji i wzmocnień  aktualnych dzia ł ań  podejmowanych przez państwa

    cz  ł onkowskie, system NZ oraz inne mi ędzynarodowe i regionalne instytucje we

    wspólną platformę wspó ł  pracy strategicznej 25 .

    Na prawny dorobek ONZ w zakresie wielostronnych umów

    międzynarodowych składa się 13 Konwencji antyterrorystycznych. Konwencje te

    przyjmowane konsekwentnie od roku 1963, stanowią  najważniejsze źródło prawa

    międzynarodowego w zakresie zwalczania terroryzmu.

    3.2 Strategia UE w zakresie zwalczania terroryzmu.

    Wypracowany przez UE dokument Strategia UE w zakresie zwalczania

    terroryzmu (The European Union Counter-Terrorism Strategy), który opiera się 

    na 4 głównych filarach: zapobieganie ( prevent ), ochrona ( protect ), ściganie

    ( pursue) i przygotowanie ( prepare) – stanowią   całościową   i proporcjonalną  

    reakcję na zagrożenie międzynarodowym terroryzmem.

    Realizacja założeń przedmiotowej strategii wymaga wysiłków zarówno na

    szczeblu międzynarodowym, ale też krajowym - na rzecz ograniczenia zagrożeń 

    o charakterze terrorystycznym i podatności na atak. Wśród głównych kierunków

    działań, zdefiniowanych w strategii, wymienić  należy: zapobieganie rekrutacji

    terrorystów, skuteczniejsza ochrona potencjalnych celów ataków

    terrorystycznych, ściganie i śledzenie członków istnieją cych sieci

    i poprawa zdolności do reagowania na ataki terrorystyczne i zarzą dzania ich

    25  http://www.unic.un.org.pl/terroryzm/gl_zalozenia.php, G ł ówne za ł o ż enia Globalnej Strategii ZwalczaniaTerroryzmu.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    15/40

      15

    skutkami26. Biorą c pod uwagę  fakt, iż  Strategia  UE w zakresie zwalczania

    terroryzmu wprowadziła systematyczny podział na konkretne obszary działania,

    uporzą dkowała dotychczasowe inicjatywy oraz określiła zasady metodycznego

    rozwoju „mechanizmów antyterrorystycznych”, może ona stanowić podstawową  

    bazę do opracowania narodowej strategii obrony przed terroryzmem dla Polski.

    Schemat nr 1.Źródło: Strategia Unii Europejskiej w Zakresie Zwalczania Terroryzmu.

    Przyjmują c podział na poszczególne filary wymienione w strategii, należy

    określić i uszczegółowić działania, jakie powinna podjąć Polska, biorą c pod uwagę 

     jej główne cele strategiczne w kwestii bezpieczeństwa, zmierzają ce do lepszego

    przygotowania się  na wypadek zaistnienia zdarzeń  o charakterze

    terrorystycznym.

    3.3  Dokumenty wypracowane w ramach Sojuszu

    Północnoatlantyckiego (NATO).

    Największe znaczenie wśród inicjatyw NATO w dziedzinie walki

    z terroryzmem mają   Plan Dzia ł ań  Partnerstwa Przeciw Terroryzmowi 27 

    (Partnership Action Plan against Terrorism (PAP-T)) oraz Militarna Koncepcja

    Obrony przed Terroryzmem  (The Military Concept For Defence

     Against Terrorism).28  Obie inicjatywy pochodzą   ze szczytu praskiego

    26 Strategia UE w dziedzinie walki z terroryzmem z dnia 15 grudnia 2005 r.27  http://www.bbn.gov.pl/portal/pl/475/512/Plan_dzialan_Partnerstwa_Przeciw_Terroryzmowi.html28 http://www.nato.int/ims/docu/terrorism.htm.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    16/40

      16

    21-22 listopada 2002 r. Dokumenty zawierają   opracowaną   na potrzeby NATO

    definicję terroryzmu (podział na antyterroryzm i kontrterroryzm29).

    Militarna Koncepcja Obrony przed Terroryzmem  jest elementem pakietu

    środków, mają cych na celu umocnienie zdolności NATO w dziedzinie walkiz międzynarodowym terroryzmem, co obejmuje również wymianę informacji oraz

    tworzenie wspólnych planów reagowania kryzysowego. Terroryzm, który

    kategorycznie odrzucamy i pot ę piamy we wszelkich jego formach, jest  ź ród  ł em

     powa ż nego i rosnącego zagro ż enia dla ludności, terytorium i  ż o ł nierzy Sojuszu

    oraz dla bezpieczeństwa mi ędzynarodowego. Jesteśmy zdecydowani walczy ć  

     z terroryzmem tak d  ł ugo, jak to będzie konieczne. Aby skutecznie zwalczać  

    terroryzm, musimy podj ąć  dzia ł ania na wielu p ł aszczyznach.30 

    Głównymi celami Planu Działań Partnerstwa Przeciw Terroryzmowi są 31:

      Potwierdzenie ustaleń  Rady Partnerstwa Północnoatlantyckiego (Euro- Atlantic Partnership Council , EAPC) o stworzeniu niekorzystnegośrodowiska dla rozwoju i ekspansji terroryzmu, opierają c się na wspólnychwartościach demokratycznych, a także wzajemnej pomocy w tymprzedsięwzięciu.

      Potwierdzenie przez państwa członkowskie podjęcia działań  przeciwkoterroryzmowi we wszystkich jego formach i przejawach oraz ich gotowość do współpracy w zakresie zapobiegania i obrony przed atakamiterrorystycznymi oraz radzenia sobie z ich konsekwencjami.

      Propagowanie i ułatwianie współpracy pomiędzy państwami EAPC w walcez terroryzmem, poprzez polityczne konsultacje i programy praktycznejwspółpracy w ramach EAPC i Partnerstwa dla Pokoju.

      Na wniosek, udzielanie pomocy państwom członkowskim w radzeniu sobiez zagrożeniami i skutkami ataków terrorystycznych, godzą cymi w ichgospodarkę i elementy infrastruktury krytycznej.

    Inne istotne postanowienia to m.in. Deklaracja w sprawie terroryzmu32 

    (Posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej NATO na szczeblu ministrów spraw

    zagranicznych w Brukseli, 2 kwietnia 2004 r.), a także Komunikaty z posiedzeń 

    Rady Północnoatlantyckiej NATO szczebla szefów państw i rzą dów w Stambule

    29 kwietnia 2004 r.; w Rydze33 29 listopada 2006 r.; w Bukareszcie34 3 kwietnia

    2008 r.

    29  Antyterroryzm  obejmuje środki defensywne używane w celu zmniejszenia podatności sił  zbrojnych, osóbi własności na atak terrorystyczny. Kontrterroryzm  to środki ofensywne używane w celu zmniejszeniapodatności sił zbrojnych, osób i własności na atak terrorystyczny z użyciem siły.30  http://www.bbn.gov.pl/wai/pl/475/510/Deklaracja_Szczytu_Praskiego.html31  http://www.nato.int/docu/basictxt/b021122e.htm32 http://www.bbn.gov.pl/?lin=5&last=112&idtext=25533 http://www.msz.gov.pl/files/docs/deklaracje/Ryga-deklaracja.pdf34 Deklaracja Spotkania Bukareszteńskiego, http://www.nato.int/docu/pr/2008/p08-049e.html#capabilities

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    17/40

      17

    4. KOMPONENTY STRATEGII SEKTOROWEJ

    4.1 Charakter strategii.

    Pojęcie strategia wywodzi się z języka greckiego „strategos”, co oznacza

    prowadzenie wojny. Inne określenia strategii definiują   ją   jako dzia ł   sztukiwojennej obejmuj ący przygotowanie i prowadzenie wojny oraz poszczególnych

     jej kampanii i bitew 35. Odchodzą c jednak od czysto militarnego pojmowania,

    strategię  opisać  można jako określoną   koncepcję  systemowego działania,

    polegają cą  na formułowaniu zbioru długookresowych celów, określeniu zasobów

    i środków niezbędnych do ich realizacji oraz sposobów postępowania (reguł 

    działania), zapewniają cych optymalne ich wykorzystanie w celu elastycznego

    reagowania na wyzwania otoczenia oraz dla zapewnienia korzystnych warunków

    egzystencji i rozwoju. Strategia nie narzuca rozwią zań, a jedynie przedstawia

    możliwości i kierunek działań. Określa naczelną   orientację  gospodarczą ,

    społeczną , militarną , wyrażają cą  dominują cy kierunek działania danego systemu.

    Ta naczelna orientacja jest główną   linią   i zarazem wytyczną   postępowania

    w zwią zku z sytuacjami, jakie zachodzą   w otoczeniu przy uwzględnieniu

    potencjału własnego, jego możliwości oraz środków będą cych do dyspozycji.

    Odnoszą c ten opis do zagadnienia bezpieczeństwa narodowego, dokument

    Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP   zawiera oficjalną   wykładnię  polskich

    interesów narodowych, określa cele strategiczne Rzeczypospolitej Polskiej

    w dziedzinie bezpieczeństwa wraz z koncepcją   ich osią gania, uwzględniają cą  

    zadania dla poszczególnych podsystemów wykonawczych. Wskazuje również 

    zasady utrzymywania oraz kierunki transformacji systemu bezpieczeństwa

    narodowego.36 

    35 Słownik języka polskiego, www.sjp.pwn.pl36 Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP , www.bbn.gov.pl

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    18/40

      18

    MMOODDEELL OOPPR R AACCOOWWAANNIIAA SSTTR R AATTEEGGIIII 

    CEL NARODOWY

    INTERES NARODOWY

    WIZJA STRATEGICZNA

    POLITYKA NARODOWA 

    Proces formułowania strategii

    Cele sektoroweżą dany wynik strategii/stan końcowy

    (ends)

    Koncepcjastrategiczna

    Sposoby (ways) 

    Siła narodowa

    Środki (means)

    Wykonalność Akceptowalność (dopuszczalność)

    Predyspozycje (dogodność)

    OCENA RYZYKA

    STRATEGIA

    ŚŚR R OODDOOWWIISSKKOO GGLLOOBBAALLNNEE 

    Sojusze i koalicje

    Rywalizują cesystemy wartości

    Warunkiekonomiczne

    Globalizacja

    Prawomiędzynarodowe

    Organizacjemiędzynarodowe

    Organizacjepozarzą dowe

    Zagrożenia:Konwencjonalne

    i transnarodowe

    BMR

    ŚŚR R OODDOOWWIISSKKOO WWEEWWNNĘĘTTR R ZZNNEE 

    Biurokracja

    Władzaustawodawcza

    Warunkiekonomiczne

    Władzawykonawcza

    Grupy interesu

    Są downictwo

    Służby specjalnei porzą dkupublicznego

    Media

    Styl przewodzenia

    Opinia publiczna

    Warunki socjalne(społeczne)

    Schemat nr 2. Model opracowania strategii w obszarze obrony przed terroryzmem 

    Źródło: opracowanie własne na podstawie „Tools and Strategies For Combating Terrorism” Joseph D.Celeski, COL (Ret.)- materiał ze szkolenia “Special operations in combating terrorism” organizowanego przez Joint Special Operations University i Akademię Obrony Narodowej,

    12-16 listopada 2007 r.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    19/40

      19

    Z kolei strategia sektorowa stanowi o wstępnych, skonkretyzowanych już 

    kierunkach długofalowych zmian oraz udoskonaleń  w pożą danym (społecznie)

    kierunku. Istotą  strategii sektorowej jest kreatywne, innowacyjne spojrzenie na

    zastany zespół  uwarunkowań. Zawiera ona cele i ich rozwinięcia, w stopniu

    stanowią cym podstawę do formułowania szczegółowych planów działania.

    Dlatego też, poprzez pojęcie  strategia sektorowa  rozumieć  należy

    dokument planistyczny określają cy uwarunkowania, cele strategiczne polityki

    i kierunki rozwoju w określonym obszarze problemowym (danej dziedzinie

    bezpieczeństwa narodowego).

    Na potrzeby niniejszego opracowania odniesieniem jest obszar, dotyczą cy

    zagrożeń  terrorystycznych, mają cych wpływ głównie na dziedzinę, jaką   jest

    bezpieczeństwo wewnętrzne, z oczywistym uwzględnieniem innych pośrednio

    oddziaływują cych obszarów.

    Założenia strategii powinny być  zgodne z obowią zują cymi dokumentami

    nadrzędnymi, tj. Konstytucją  RP oraz Strategią  Bezpieczeństwa Narodowego RP,

    a także uwzględniać  inne umowy i zobowią zania na arenie międzynarodowej,

    a w razie potrzeby wskazywać na konieczność nowelizacji przepisów prawnych.

    Umiejscowienie i relacje strategii obrony przed terroryzmem w odniesieniu

    do polskich, a także międzynarodowych dokumentów strategicznych

    i uregulowań przedstawia schemat nr 3.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    20/40

    Dokumentystrategiczne UE

    Europejska strategiabezpieczeństwa

    Strategia UniiEuropejskiej w

    dziedzinie walki zterroryzmem

     

    Konstytucja RP

    SSttrraatteeggiiaa BBeezzppiieecczzeeńńssttwwaa NNaarrooddoowweeggoo R R PP 

    Strategia sektorowa  „Narodowa Strategia Obrony przedTerroryzmem”

    tzw. Ustawa antyterrorystyczna(w przypadku jej uchwalenia)

    Szczegó

    Plany opUstawa o zarz ądzaniukryzysowym

    Regulacje prawne

    Dokumentystrategiczne ONZ

    Globalna StrategiaZwalczania Terroryzmu

    Dokumentystrategiczne

    NATO

    Plan Dzia ł ań PartnerstwaPrzeciw Terroryzmowi

    Militarna KoncepcjaObrony przedTerroryzmem

    Kodeks karny

    Inne uregulowania

    POZIOM KRAJOWYPOZIOMMIĘDZYNARODOWY

    KOMPA

    TYBILNOŚ Ć 

    Okreogóln

    Bazuoper przed

    S S C C H H E E M M  A AT T  N N RR 33.. UUMMIIEEJJSSCCOOWWIIEENNIIEE SSTTR R AATTEEGGIIII SSEEKKTTOOR R OOWW

    2 0  

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    21/40

      21

    Pojęcie „strategia” i „ plan” często używane są   jako synonimy

    podejmowanych działań. Podjąć można jednak polemikę z tym poglą dem, gdyż 

    plan strategiczny37  można zdefiniować, jako zbiór decyzji dotyczą cych

    podstawowych, kierunkowych celów podmiotów oraz niezbędnych do ichosią gnięcia zasobów i metod. Jest to dokument będą cy projektem przyszłości

     jakiej oczekujemy (wynik planowania), zawierają cy skuteczne środki do jej

    realizacji. Podstawową   cechą  planu jest jego celowość, gdyż plan formułowany

     jest dla zapewnienia sprawnej realizacji postawionego (w strategii) celu. Plan

    powinien określać, jakie działania prowadzą   do zamierzonego celu.38  Jest

    wypełnieniem, niejako harmonogramem działań, jakie powinny zostać 

    zrealizowane, aby osią gnąć cele strategiczne. Dlatego na potrzeby zobrazowania

    omawianego zagadnienia należy przyjąć, że  plan dzia ł ania w zakresie walki

     z terroryzmem  jest dokumentem uszczegóławiają cym założenia narodowej

    strategii obrony przed terroryzmem.

    Graficzne ujęcie komponentów strategii sektorowej można przedstawić 

    następują co:

    Schemat nr 4.Źródło: Opracowanie własne.

    Korzy ści i funkcje strategii sektorowej:

      Pozwala patrzeć  na politykę  bezpieczeństwa w zakresie obrony przedterroryzmem w kategoriach długookresowych i wielopłaszczyznowych.

      Zapewnia korelację  z innymi strategiami i programami rzą dowymiw zakresie zwalczania przestępczości i zagrożeń terrorystycznych.

    37  Plan strategiczny a plan operacyjny: plan strategiczny – to ogólny plan zawierają cy decyzje dotyczą cepriorytetów i działań  niezbędnych do osią gnięcia celów strategicznych; na ogół  mają   bardzo długi horyzontczasowy; plan operacyjny – koncentruje się  na realizacji planów strategicznych dla osią gnięcia celówoperacyjnych. Koncentruje się na krótkim okresie i ma stosunkowo wą ski zasięg.38 Encyklopedia zarz ądzania, www.mfiles.pl/pl

    CO,DLACZEGO

    Sposoby i metody rozwią zania problemu(przebieg działania, podejmowane inicjatywy, sposoby

    osią gnięcia celu) 

    Środki – siły i zasoby(dostępne narzędzia do realizowania zamierzonych celów) 

    Dostrzegane potrzeby/wymagania, cele strategiczne,(oczekiwany wynik końcowy)

    JAK, KIEDY,GDZIE

    KTO

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    22/40

      22

      Umożliwia koordynowanie na poziomie kraju działań różnych podmiotówwokół celów przyjętych za nadrzędne.

      Wspomaga wyeliminowanie sprzeczności pomiędzy decyzjamikrótkookresowymi, a potrzebami długookresowymi.

      Stanowi wieloletni podstawowy dokument, określają cy cele i priorytety

    działań  dążą cych do przeciwdziałania terroryzmowi oraz warunki, jakiepowinny być zapewnione dla właściwej realizacji postawionych zadań.  Odnosi się  także do długookresowych celów formułowanych na forach

    międzynarodowych, m.in. w ramach działań  podejmowanych przez UEczy NATO.

      Może stanowić  formę  „presji” na podmioty zinstytucjonalizowane,zobowią zane do wykonywania i stosowania przyjętych w strategiizałożeń.

      Jest wyznacznikiem dla przygotowywania lub nowelizowaniadokumentów i aktów prawnych regulują cych omawianą   problematykę (programów/planów operacyjnych).

      Pozwala na stworzenie mapy priorytetów   w płaszczyźnie obrony przedterroryzmem.  Jest obszarem, na którym można przydzielić  ogólnym wartościom

    uszczegółowione definicje.  Inspiruje do udoskonalania i podejmowania nowych działań.

    Definiują c nazwę  dokumentu regulują cego politykę  państwa w kwestii

    terroryzmu należy przede wszystkim określić, czy ma to być strategia skupiona

    na przeciwdziałaniu potencjalnym zagrożeniom, gdzie większy nacisk położony

    byłby na sprawy zapobiegania i ochrony, czy jednak ważniejsza jest umiejętność wypracowania pewnych standardów w działania w przypadku wystą pienia

    realnego zagrożenia i odpowiednich procedur dają cych możliwość  sprawnego

    i skutecznego reagowania, a także ścigania sprawców ewentualnego ataku

    terrorystycznego.

    Może się  wydawać, że polityka powinna być  ofensywna i prewencyjna

    (strategia przeciwdzia ł ania),  jednak w dobie istnienia zagrożeń  głównie

    asymetrycznych i nie dają cych się przewidzieć, nie powinno się umniejszać  rolireagowania na powstałe już zagrożenia (strategia zwalczania). 

    Nie da się jednoznacznie wskazać, które działania uznać za priorytetowe,

    dlatego też proponuje się przyjąć, iż dokument powinien nosić nazwę Narodowa

    Strategia Obrony przed Terroryzmem,  rozumianą  jako program dzia ł ań 

    w obszarze zagro ż eń  zwi ą zanych z terroryzmem zmierzaj ący do zwi ększenia

     poczucia bezpieczeństwa oraz stworzenia warunków do rozwoju zdolności

    struktur państwa zaanga ż owanych w walk ę z terroryzmem zgodnie z ustaleniamii regulacjami zawartymi w dokumentach nadrz ędnych, skupiaj ący w sobie

     zarówno dzia ł ania w zakresie zapobiegania, ochrony, reagowania jak i ścigania. 

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    23/40

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    24/40

      24

    na celu doprowadzenie do zwiększenia roli, jaką   odgrywa społeczeństwo

    obywatelskie w walce z terroryzmem. Księga składa się z trzech głównych części:

      opisu zagrożeń terrorystycznych i walki z nimi w ujęciu globalnym,  kierunków rozwijania francuskich zdolności do zwalczania terroryzmu,

      ogólnych wyzwań, z jakimi można będzie się zetknąć w przyszłości.W treści zawarte są   konkretne rozwią zania, które zostały wykorzystane

    w organizacji systemu zwalczania terroryzmu.

    Ponadto we Francji obowią zuje wydana 23 stycznia 2006 r. ustawa

    antyterrorystyczna, która szczególny nacisk kładzie na:

      wzmocnienie środków prewencji w transporcie i komunikacji,  umiejętne wykorzystywanie nowoczesnych i zaostrzonych metod walki

    z terroryzmem,  współpracę wszelkich organów państwa w sprawie pozyskiwania wiedzy

    i informacji, jako głównych czynników sprzyjają cych przezwyciężaniupotencjalnych zagrożeń terrorystycznych.

    Wymienione powyżej dokumenty są   w ścisłej korelacji ze sobą   oraz

    z narzędziem koordynują cym działania poszczególnych instytucji

    w zakresie przeciwdziałania aktom terroryzmu – czyli planami reagowania

    kryzysowego ( Plany  Vigipirate )40, wprowadzanymi przez rzą d w sytuacji

    wystą pienia konkretnej groźby lub aktu terrorystycznego. Poszczególne plany

    odnoszą   się  do konkretnych zagrożeń: PIRATOX (dla zagro ż enia środkami

    chemicznymi), BIOTOX (dla zagro ż enia środkami biologicznymi), PIRATOME (dla

     zagro ż enia nuklearnego lub radiologicznego), PIRATAIR-INTRUSAIR  (dla

     zagro ż enia zwi ą zanego ze środkiem powietrznym, np. uprowadzeniem

    samolotu), PIRANET (dla zagro ż enia informatycznego lub ataku na obszar

    szczególny dla bezpieczeństwa państwa np. system energetyczny), PIRATE-MER 

    (dla zagro ż enia terroryzmem morskim), PIRATE-EXT  (dla zagro ż enia interesów

    lub obywateli francuskich poza granicami kraju) VIGPIRATE41  (do rozpocz ęcia

    dzia ł ań prewencyjnych i zwalczania terroryzmu).

    Na Plan VIGPIRATE składają  się:

      plan monitorowania nowych zagrożeń terrorystycznych,  dostosowanie formy działań zapobiegawczych do nowych zagrożeń,  cztery poziomy określają ce stopień  zagrożenia bezpieczeństwa

    narodowego, oznaczone kolorystycznie.

    Plan VIGIPIRATE jest realizowany w czterech podstawowych obszarach: oceny

    zagrożenia, wyboru poziomu zagrożenia bezpieczeństwa narodowego, określeniu

    40  Uruchomienie poszczególnych planów leży w kompetencjach Premiera. Plan jest aktualizowany wrazz rozwojem sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej zgodnie z ich oceną  przez władze francuskie.41 Ustanowiony w 1978 roku; zaktualizowany trzy razy: w lipcu 1995 r., czerwcu 2000 r. i marcu 2003 roku.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    25/40

      25

    szczególnych środków monitorowania, zapobiegania i ochrony oraz stosowania

    wyznaczonych środków i nadzorowania ich dalszej realizacji.

    Republika Czeska 

    Podstawą  działań strategicznych Republiki Czeskiej w sprawie terroryzmu

    poza Strategi ą  bezpieczeństwa Republiki Czeskiej (z grudnia 2003 r.)  jest

    Krajowy plan dzia ł ań  przeciwko terroryzmowi przyjęty uchwałą   rzą du RCz

    10 kwietnia 2002 r. (aktualizowany 14 kwietnia 2003 r., 19 maja 2004 r.) wraz

    z ocenami jego realizacji w poszczególnych latach. Ostatnia wersja (z dnia 11

    lutego 2008 r.) nosi nazwę Krajowy Plan Dzia ł ań Przeciwko Terroryzmowi

    2007-2009 ( Národní Ak č ní Plán Boje Proti Terorismu).  Są   to dokumenty

    podsumowują ce obecne, jak i określają ce przyszłe działania w zakresie walkiz terroryzmem.  Mają   na celu utrzymanie i zwiększenie gotowości kraju na

    możliwość ataku terrorystycznego przeciw jego interesom zarówno w kraju, jak

    i za granicą .

    Plan jest jasno sprecyzowanym oświadczeniem rzą du o zdolności kraju do

    wypełnienia swoich zobowią zań, które wynikają   z członkostwa i uczestnictwa

    w Unii Europejskiej, NATO i innych organizacjach międzynarodowych w ramach

    walki z zagrożeniami terrorystycznymi. Powodem opracowania dokumentu byłoskoncentrowanie wszystkich głównych wyzwań w walce z terroryzmem w jednym

    miejscu, by zapewnić  im siłę  wsparcia politycznego w formie postanowienia

    rzą du. Jest on jednocześnie pewnego rodzaju informatorem określają cym obecny

    poziom przygotowania państwa na wypadek zaistnienia ataku terrorystycznego.

    Koordynatorem i autorem działań  zwią zanych z przygotowaniem i oceną  

    Krajowego Planu Dzia ł ań  przeciw Terroryzmowi   jest Departament Polityki

    Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej.

    W pierwotnej wersji dokument miał  formę  szczegółowej listy zadań  dla

    poszczególnych służb, jednak w 2004 roku został  w dużym stopniu

    przekształcony w spójny tekst, który opisuje istnieją ce środki służą ce zwalczaniu

    terroryzmu w kraju oraz opisuje kluczowe zadania w tej dziedzinie z punktu

    widzenia ogólnej strategii bezpieczeństwa.

    Plan składa się z poszczególnych części:

      Zagrożenie terroryzmem: Obecna sytuacja w świecie i poziomzagrożenia w Republice Czeskiej.  Podstawowe zasady walki z terroryzmem.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    26/40

      26

      Poprawa komunikacji i współpracy pomiędzy podmiotamizaangażowanymi w walkę  z terroryzmem i poprawa warunkówwykonywania zadań.

      Lista celów, których osią gnięcie jest konieczne dla efektywnegoprzeciwdziałania terroryzmowi; każdemu celowi towarzyszy wykaz

    środków używanych w celu jego realizacji, środków, które powinnyzostać  wdrożone oraz przewidywany termin realizacji – wraz zewskazaniem podmiotu odpowiedzialnego za realizację.

      Ochrona ludności, środowiska i infrastruktury krytycznej.  Identyfikacja czynników przyczyniają cych się  do popierania terroryzmu

    i werbunku terrorystów.

    Narodowy Pan Działań  Republiki Czeskiej odnosi się  do niemal wszystkich

    aspektów przeciwdziałania terroryzmowi, zarówno na poziomie krajowym, jak

    i międzynarodowym. Stanowi narodowy odpowiednik Planu Dzia ł ania

    UE w sprawie Zwalczania Terroryzmu.

    Republika Litewska

    Ogólna polityka w sprawie zwalczania terroryzmu na Litwie podobnie jak

    w Polsce, wynika z przyjętej (znowelizowanej) 20 stycznia 2005 r. - Narodowej

    Strategii Bezpieczeństwa oraz regulacji prawnych rangi ustawowej. Dopełnieniem

    Narodowej Strategii Bezpieczeństwa  jest Krajowy Program Walki

     z Terroryzmem (Programą prieš terorizmą) , zatwierdzony przez rzą d litewski

    22 stycznia 2002 r., który:

      obejmuje i reguluje kwestie uczestnictwa kraju w międzynarodowychprzedsięwzięciach w obszarze walki z terroryzmem,

      określa ramy prawne rozwoju wspólnej polityki antyterrorystycznej,  określa ochronę  potencjalnych celów terrorystów, w tym ochronę 

    infrastruktury krytycznej,  określa ramy przeciwdziałania finansowaniu grup terrorystycznych,

    wskazuje zidentyfikowane źródła i sposoby finansowania,  definiuje „akt terrorystyczny” w zakresie prowadzenia procedur

    dochodzeniowych,  mówi o stałej gotowości do walki z sytuacjami kryzysowymi

    o charakterze terrorystycznym,  zapewnia o wywiadowczej i kontrwywiadowczej ochronie

    antyterrorystycznej kraju.

    Według Programu, priorytetem są   prowadzone działania zapobiegawcze

    w takich dziedzinach jak walka z nielegalną   imigracją   i finansowaniem

    terroryzmu.

    Inne dokumenty będą ce w ścisłym zwią zku z omawianym Programem

    dotyczą ce bezpieczeństwa narodowego i terroryzmu to m.in.: Ustawa o systemie

    obrony i s ł u ż bie wojskowej (1999 r.),  określają ca obowią zki i miejsce Sił 

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    27/40

      27

    Zbrojnych w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa państwa oraz w systemie

    zarzą dzania kryzysowego; Ustawa o podstawach bezpieczeństwa państwowego,

    (2000 r.), która definiuje pojęcia, wymienia instytucje i urzędników

    państwowych, ich rolę, zadania i odpowiedzialność w systemie bezpieczeństwa

    państwa oraz tworzy system zarzą dzania kryzysowego; Postanowienie

    o utworzeniu centrum zarz ądzania kryzysowego (2001 r.), określają ce podział 

    kompetencji i zakres odpowiedzialności w dziedzinie organizacji zwalczania

    skutków sytuacji kryzysowych.

    Republika W  ł oska

    Podają c przykłady europejskich państw regulują cych nie tylko ustawowo

    swe działania w omawianym obszarze, wspomnieć  można również o podpisanym w dn. 6 maja 2004 r. przez Ministra Spraw Wewnętrznych Włoch

    dekrecie ustanawiają cym Narodowy plan zarz ądzania kryzysami

    o charakterze terrorystycznym (Il Piano Nazionale per la gestione di eventi di

    natura terroristica).  Jego uzupełnieniem jest dekret Ministra Spraw

    Wewnętrznych z dn. 23 sierpnia 2005 r., w którym zostały określone Wytyczne

    dla dzia ł ań w zakresie zarz ądzania kryzysowego  (Linee Guida per le Attivita' di

    Gestione dell’Emergenza) oraz ustawa antyterrorystyczna zatytułowana

    Konieczne środki do walki z terroryzmem mi ędzynarodowym, zawierają ca

    w szczególności: 

      regulacje dotyczą ce kompetencji służb w dziedzinie bezpieczeństwai porzą dku publicznego, a także policji finansowych,

      regulacje dotyczą ce pozyskiwania informacji oraz przesłuchań i śledztw wobec przestępców i podejrzanych o działalność terrorystyczną ,

      regulacje w zakresie wydaleń  cudzoziemców z Włoch ze względu naprewencję antyterrorystyczną ,

      nowe przepisy w sprawie pozyskiwania i przechowywania danychz połą czeń telefonicznych i komunikacji teleinformatycznej,  uzupełnione przepisy w zakresie uszczelniania obrotu materiałami

    wybuchowymi,  uzupełnione przepisy regulują ce działalność  zwią zaną   z komunikacją  

    lotniczą ,  nowe przepisy w zakresie identyfikacji osób (na wniosek policji można

    pobrać materiał biologiczny bez zgody podejrzanego),  określenie nowych rodzajów przestępstw karnych o charakterze

    terrorystycznym - prowadzenie rekrutacji do działań  terrorystycznychoraz szkolenia,

      możliwość  tworzenia specjalnych dochodzeniowych zespołówantyterrorystycznych.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    28/40

      28

    5. OGÓLNE RAMY NARODOWEJ STRATEGII OBRONY PRZED

    TERRORYZMEM

    5.1 Charakterystyka obszaru działania.

    Przygotowanie struktur państwa na ewentualność  wystą pienia atakuterrorystycznego ma szeroki charakter i powinno obejmować  oprócz

    ustanowienia regulacji prawnych, tworzenia podmiotów instytucjonalnych czy

    typowych działań  policyjno-militarnych, także wcześniejsze zidentyfikowanie

    czynników, które mogą   pogłębić  skutki działań  terrorystycznych.

    Ich zidentyfikowanie pozwoli na określenie kierunków postępowania

    i przygotowanie skutecznych rozwią zań.

    Opracowanie strategii obrony przed terroryzmem wymaga przede

    wszystkim zdefiniowania trzech podstawowych obszarów:

    1.)  Jaki jest główny cel i jaki ma być  stan końcowy, co chcemy osią gnąć 

    postępują c na podstawie przyjętej strategii działania (ends): 

      ochrona i obrona obywateli i ich własności,  wykrywanie i neutralizowanie planowanych operacji

    terrorystycznych,  ograniczenie skali zjawiska terroryzmu (w tym jego

    rozprzestrzeniania się) do poziomu, w którym stanie się  on

    odizolowanym i sporadycznym incydentem przestępczym bezmiędzynarodowych powią zań,  zidentyfikowanie i wyeliminowanie korzeni terroryzmu,  zniszczenie istnieją cych grup terrorystycznych i ideologii, na

    której bazują .

    2.) Określenie sposobów osią gnięcia założonego celu (ways) – m.in.

    poprzez:

      zdiagnozowanie stanu świadomości społeczeństwa oraz poziomuedukacji obywatelskiej (w zależności od uzyskanych wyników -podjęcie adekwatnych inicjatyw),

      wypracowanie zasad prowadzenia polityki medialnej,  organizowanie sympozjów, konferencji w celu wymiany wiedzy

    eksperckiej i doświadczeń,  ze względu na dynamikę  „rozwoju” zagrożenia – bieżą ce

    identyfikowanie zasobów i środków, niezbędnych terrorystom doprowadzenia ich działalności oraz podejmowanie działań zmierzają cych do ich zniszczenia,

      ocenę  wystarczalności narzędzi (mechanizmów), pozostają cychdo dyspozycji instytucji (służb) zaangażowanych i w zależnościod wyników wyposażanie ich w brakują ce instrumenty,

      ocenę  skuteczności podejmowanych działań  służą cych

    sprzeciwianiu się  ideologii ugrupowań  terrorystycznychi udzielaniu wsparcia terrorystom,  a także zapobiegają cychszerzeniu się radykalizacji postaw wśród obywateli,

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    29/40

      29

      bieżą cą   ocenę  mechanizmów i efektów współdziałaniaz innymi państwami w zakresie wspierania działań zmierzają cychdo minimalizowania i eliminacji zagrożeń  o charakterzeterrorystycznym.

    3.) Określenie posiadanych i koniecznych środków do osią gnięcia celu

    (means)  uwzględniają c elementy narodowej siły w powią zaniu

    z międzynarodową  polityką  prowadzoną  w zakresie walki z terroryzmem:

      narodowe jednostki i centra wyznaczone do walkiz terroryzmem,

      wsparcie wojskowe - jednostki militarne (jednostki wyznaczonedo operacji specjalnych poza granicami kraju oraz wsparciadziałań na terenie Polski),

       jednostki policyjne i inne wyznaczone do egzekwowania prawaw zakresie przeciwdziałania terroryzmowi i ścigania sprawców

    ataków terrorystycznych,  siły pozamilitarne,  polityka i zapisy prawne (dot. ekstradycji, imigracji, granic

    inwigilacji, wyrażania poglą dów itp.),  potencjał  (siły) przeznaczony do ochrony (VIP, bezpieczeństwo

    w ruchu lotniczym, ochrona infrastruktury, itp.),  możliwości zamrażania aktywów osób podejrzanych o działalność 

    terrorystyczną .

    Jeśli relacja pomiędzy tymi obszarami jest niejasna lub gdy cele są  

    nierealistyczne, a zasoby niewystarczają ce cały proces może być  zagrożony.

    Dlatego przy opracowywaniu dokumentu należy także ocenić  ryzykoniewykonania przyjętych założeń  uwzględniają c wszystkie czynniki będą ce

    elementami zarówno środowiska zewnętrznego (globalnego), jak wewnętrznego

    kraju, mają ce wpływ na bezpieczeństwo i poziom zagrożenia ze strony

    terroryzmu (międzynarodowego) - zob. schemat nr 2 (str. 18).

    Wydaje się  też  zasadne wstępne scharakteryzowanie „obszaru działania”

     jako swego rodzaju środowiska. Do jego opisu może posłużyć  kilka

    parametrów42

    :  Szanse – czyli okoliczności sprzyjają ce (np. uczestnictwo Polski

    w strukturach międzynarodowych, tj. UE, NATO).  Wyzwania- dylematy decyzyjne, wynikają ce z dynamiki zmian

    zachodzą cych w otoczeniu (szczególnie istotne w przypadku niedo końca przewidywalnej eskalacji zagrożeń asymetrycznych).

      Ryzyka – czyli niebezpieczeństwa następstw własnej aktywności(np. udział  w „koalicji antyterrorystycznej”, uczestnictwow misjach stabilizacyjnych i pokojowych).

    42  Co prawda pierwotnie proponowana charakterystyka środowiska odnosiła się  do kwestii bezpieczeństwaenergetycznego, jednakże wydaje się, iż jej zastosowanie w obszarze szeroko rozumianej walki z terroryzmem jest w pełni uzasadnione i zasługuje na uwzględnienie; za: „Bezpieczeństwo energetyczne elementem wi ększejca ł ości ”, S. Koziej, www.koziej.pl/pliki/1216241127_bezpieczenstwo_energetyczne.doc

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    30/40

      30

       Zagro ż enia – destrukcyjne oddziaływanie otoczenia na podmiot, jakim jest państwo/obywatel (np. skutki ataku terrorystycznegona elementy krytycznej infrastruktury państwa).

    Biorą c pod uwagę  właściwość  merytoryczną   i zakres odpowiedzialności

    wydaje się, iż  uzasadnione byłoby podjęcie prac nad stworzeniem projektustrategii   sektorowej   (Narodowej strategii obrony przed terroryzmem)  przez

    Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, w koordynacji

    z poszczególnymi instytucjami i służbami biorą cymi udział  w polityce obrony

    przed terroryzmem w Polsce (m.in. MZdsZT oraz SGE jako ciałem składają cym

    się  z przedstawicieli poszczególnych instytucji i służb, któremu przewodniczy

    Minister SWiA), a następnie jej wdrożenie do realizacji po zatwierdzeniu przez

    RM w drodze uchwały. Konsekwencją   „uruchomienia” strategii powinno być 

    opracowanie planu (harmonogramu) działań  w zakresie walki z terroryzmem,

    którego koordynacja oraz ocena realizacji spoczywałaby na Ministrze SWiA.

    5.2 Założenia do strategii obrony przed terroryzmem.

    Omawiane tu założenia do strategii obrony przed terroryzmem nie mają  na

    celu wskazanie konkretnych rozwią zań i nie rozstrzygają  poruszanych kwestii. Są  

    impulsem do podjęcia rozważań i ewentualnego uwzględnienia ich w przypadku

    podjęcia decyzji o opracowaniu dokumentu.

    Rozpoczynają c prace nad tworzeniem strategicznych ram działania

    mają cych na celu minimalizowanie zagrożenia terroryzmem należy odpowiedzieć 

    na pytanie, czy owa ogólna polityka (filozofia) działań ma mieć charakter działań 

    prewencyjnych, bardzo restrykcyjnych w fazie „przed” - co może skutkować 

    nadużyciami w zakresie naruszania (ograniczania) prawa do wolności i swobód

    obywatelskich w imię  walki z terroryzmem? Czy też  ma być  to polityka

    defensywna, gdzie nasilenie działań  następować  powinno po ewentualnym

    zaistnieniu zdarzenia, tworzą ca mechanizmy dają ce możliwość  efektywnego

     „wygaszania” skutków ataków terrorystycznych oraz ścigania i karania

    sprawców?

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    31/40

      31

    Przykładowe ramy Narodowej Strategii Obrony przed Terroryzmem.

    Wstęp (ogólna „filozofia” działania)

    1. Założenia strategii (istota strategii sektorowej).

    1.1 Cele strategiczne obrony przed terroryzmem.

    1.2 Cele szczegółowe (wypracowanie stanowisk w poszczególnych segmentachobrony przed terroryzmem).

    1.3 Adresaci oraz realizatorzy zapisów strategii.

    1.4 Ramy czasowe obowią zywania strategii.

    2 Metody oceny wdrażania i realizacji zapisów strategii - w tym:

    2.1 Diagnoza stanu zagrożenia terroryzmem międzynarodowym dla Polski.

    2.2 Tendencje i prognozy w obszarze i okresie obejmowania strategii.

    2.3 Określenie poziomów bezpieczeństwa dla zagrożeń  terrorystycznych(sposoby ich nadawania i odwoływania oraz czynniki determinują ce określony

    poziom).3. 3.1 Główne kierunki zmian legislacyjnych, w tym m.in. przestrzeganie praw

    człowieka i ograniczania swobód obywatelskich w kontekście obrony przedterroryzmem.

    3.2 Polityka państwa wobec mniejszości narodowych.

    3.3 Polityka imigracyjna.

    3.4 Działania zapobiegają ce szerzeniu się radykalizacji postaw.

    3.5 Określenie czynników stymulują cych wzrost poziomu akceptacjii identyfikacji postaw społecznych z ideologią  organizacji terrorystycznych orazrekrutacji.

    3.6 Stanowisko Polski w sprawie prowadzenia negocjacji z terrorystami a realizacjaich żą dań.

    3.7 Zapobieganie i przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu.

    3.8 Kształcenie obywatelskie w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi. Odpowiedzialności podmiotów społecznych i rola obywatela.

    3.9 Zasady prowadzenia polityki medialnej instytucji państwowychw sytuacji zagrożenia terroryzmem.

    3.10 Współpraca cywilno-wojskowa w zakresie walki z terroryzmem.

    3.11 Prawo posiadania i użycia broni w kontekście walki z terroryzmem.

    3.12 Koordynacja działań (rozmieszczenie instytucjonalne i koordynacja działań).

    3.13 Współpraca państwowo - prywatna.

    3.14 System pomocy dla ofiar ataków terrorystycznych.

    3.15 Programy i badania naukowe w zakresie zwalczanie terroryzmu (współpraca ześrodowiskiem naukowym).

    4. 4.1 Sposoby i formy współpracy instytucjonalnej na terenie Polski.

    4.2 Współpraca międzynarodowa.

    5. Zakończenie.

    Źródło: Opracowanie własne.

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    32/40

      32

    Ramy Narodowej Strategii Obrony Przed Terroryzmem to propozycja

    zagadnień, które należy zawrzeć w tworzonym dokumencie. Są  nimi m.in.: cel,

    adresaci, metodologia oceny wdrażania strategii, a także zagadnienia dotyczą ce

    współpracy instytucjonalnej zarówno krajowej, jak i międzynarodowej.

    Zasadniczą   treść  powinny wypełniać  przede wszystkim kwestie, określają ce

    ogólną   politykę  państwa w obszarze przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu,

    które w formie sygnalnej omówione zostały poniżej. 

    G  ł ówne kierunki zmian legislacyjnych powinny dotyczy ć   m.in.

     przestrzegania praw cz  ł owieka i ograniczania swobód obywatelskich

    w kontek  ście obrony przed terroryzmem. Aktualizowanie, uzupełnianie czy

    tworzenie nowych regulacji ustawowych powinno odbywać  się  przy

    uwzględnieniu proporcjonalności środków przeciwdziałania do faktycznegostopnia zagrożenia wystą pieniem aktu terrorystycznego w kraju. Konstrukcja

    ustaw (z uwagi na długi proces legislacyjny) musi być  elastyczna. W razie

    wystą pienia zagrożenia terrorystycznego winna istnieć  możliwość  szybkiego

    wdrożenia nowych mechanizmów dostosowawczych, zmierzają cych do

    wzmocnienia zdolności obronnych państwa wraz z określeniem konieczności

    i potrzeby ich wcześniejszego wprowadzenia (dotyczy to głównie regulacji

    prawnych o charakterze restrykcyjnym, które mogą   być  przygotowane, lecz

    niewprowadzone bez zaistnienia określonej potrzeby).

    Przestrzeganie praw cz  ł owieka i swobód obywatelskich - kwestia ingerencji

    w podstawowe wolności i prawa człowieka w imię  walki z terroryzmem.

    Im potencjalne zagrożenie jest większe lub atak już nastą pił, tym większa jest

    akceptacja społeczeństwa na czasową  ingerencję w prawa człowieka, mają cą  na

    celu np. uzyskanie informacji o zamachowcach, dalszych zamachach czy też 

    przeciwdziałaniu kolejnym. Można zobrazować  to wydarzeniami w USA czy

    Wielkiej Brytanii, gdzie w odpowiedzi na tragiczne w skutkach zamachy

    terrorystyczne - prawo stało się  o wiele bardziej restrykcyjne. Począ tkowo

    społeczeństwo akceptowało większość  ofensywnych form i metod pracy służb

    specjalnych, inicjowanych i wprowadzanych w kontekście działalności ugrupowań 

    terrorystycznych. Jednak z upływem czasu, w miarę stopniowego zacierania się 

    w społecznej świadomości traumy, głosów sprzeciwu było coraz więcej.

    W kontekście tego typu zachowań  (reakcji) w celu uzyskania akceptacji

    dla wprowadzanych regulacji (mechanizmów), które mogą   być  mylniepostrzegane jako ingerują ce w prawa człowieka, rolą   państwa nie jest

    potęgowanie poczucia strachu i przeświadczenia o permanentnym zagrożeniu

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    33/40

      33

    (tego właśnie oczekują   terroryści). Ważne jest prowadzenie efektywnej

    (przekonują cej) polityki informacyjnej i edukacyjnej. Poza tym dla uzyskania

    przez państwo ogólnej akceptacji dla prawnej ingerencji (jej zakresu,

    intensywności) w swobody obywatelskie, niebagatelne znaczenie ma kontrola

    instytucjonalna nad służbami korzystają cymi z przedmiotowych rozwią zań 

    formalno - prawnych, uświadomienie i przekazanie społeczeństwu, że kontrola ta

    będzie skutecznie przeciwdziałać ewentualnym nadużyciom i nadinterpretacjom

    uprawnień służb państwowych.

    Polityka pań stwa wobec mniejszo ści narodowych43 ,  etnicznych44 

    lub zwią zków wyznaniowych, które mogą   zostać  skojarzone

    z ewentualnymi sprawcami zamachów terrorystycznych przy jednoczesnym

    niedopuszczaniu do dyskryminacji i ograniczania podstawowych praw

    konstytucyjnych.

    Polityka imigracyjna  -  ze względu na prewencję  antyterrorystyczną  

    istotnym jest przestrzeganie przepisów regulują cych kwestie wjazdu, pobytu

    i wydalania obywateli państw trzecich o potencjalnie podwyższonej możliwości

    popierania działań  terrorystycznych, lub którzy podżegają   do popełniania

    zamachów terrorystycznych. Jednocześnie należy nie dopuszczać  do

    stygmatyzacji pewnych grup i osób pochodzą cych z różnych diaspor

    mieszkają cych na terytorium Polski. Na podkreślenie zasługuje ponadto kwestia

    nie rozpowszechniania wśród obywateli niechęci wobec mniejszości

    muzułmańskiej często utożsamianej z zamachami terrorystycznymi,

    a wywodzą cej się  (w świadomości masowej) ze środowisk imigracyjnych. Nie

    należy łą czyć  terroryzmu jednoznacznie ze środowiskami imigracyjnymi, gdyż 

    zamachy przeprowadzają   zarówno pełnoprawni obywatele krajów, w których

    dokonywane są   ataki (przykładem może być  seria zamachów w Londynie,przeprowadzonych przez osoby urodzone w Wielkiej Brytanii, wykształcone

    43  Mniejszo ści ą  narodow ą, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spe łnia łą cznienastępują ce warunki: 1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;2) w sposób istotny odróżnia się  od pozostałych obywateli językiem, kulturą   lub tradycją ; 3) dąży dozachowania swojego języka, kultury lub tradycji; 4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodoweji jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; 5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytoriumRzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat; 6) utożsamia się  z narodem zorganizowanym we własnympaństwie.- (Art. 2. ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych orazo języku regionalnym).44  Mniejszo ści ą  etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łą cznienastępują ce warunki: 1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej; 

    2) w sposób istotny odróżnia się  od pozostałych obywateli językiem, kulturą   lub tradycją ; 3) dąży dozachowania swojego języka, kultury lub tradycji; 4) ma świadomość w łasnej historycznej wspólnoty etniczneji jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; 5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytoriumRzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat; 6) nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnympaństwie (Art. 2. ust. 3 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych orazo języku regionalnym).

  • 8/17/2019 56082608-POLSKA-Strategia-Obrony-Przed-Terroryzmem.pdf

    34/40

      34

    w angielskich szkołach i korzystają ce z przywilejów „świata zachodniego” -

    tzw. home grown), a także osoby przybywają ce na tereny państw wyłą cznie

    w celu przeprowadzenia planowanego zamachu. Wydaje się  być  słuszna teza,

    iż  „jeśli w Polsce mia ł oby doj ść   w przysz  ł ości do zamachów terrorystycznych

    dokonanych przez ugrupowanie zwi ą zane ze środowiskiem fundamentalistów

    islamskich (Al-Kaid ą ), to by  ł by to przypadek „terroryzmu importowanego”, i nie

    mo ż na by  ł oby go  łączy ć  z procesami migracyjnymi” 45 .

    Dzia ł ania zapobiegaj ące szerzeniu si ę  radykalizacji postaw   wśród

    obywateli. Polska powinna stale i aktywnie wspierać na poziomie europejskim46,

    krajowym i lokalnym działania zmierzają ce do zapobiegania gwałtownej

    radykalizacji poglą dów. Służyć temu ma ułatwianie integracji ludzi poprzez dialog

    międzykulturowy, promowanie demokracji oraz praw człowieka jako

    uniwersalnych wartości społeczeństwa oraz unikanie wykluczania politycznego.

    Niezmiernie istotna jest walka z radykalizacją   powią zaną   z przemocą  

    i zachęcaniem do popełniania aktów przemocy.

    Okre ślenie czynników stymuluj ących wzrost poziomu akceptacji

    i identyfikacji postaw spo ł ecznych z ideologi ą  organizacji

    terrorystycznych oraz rekrutacji do terroryzmu. Niezbędne jest określenie

    czynników tworzą cych „podatny grunt” dla rekrutowania terrorystów zarówno

    w Polsce, jak i w Europie oraz przygotowanie długoterminowego programu

    działania w celu ich skutecznego wyeliminowania. Powinno się  odmawiać 

    schronienia zarówno osobom podejrzewanym o terroryzm, jak i wspierają cym go

    w jakiejkolwiek formie, a także zapobiegać przemieszczaniu się terrorystów przez

    skuteczną  kontrolę graniczną  oraz kontrolę wydawania dokumentów tożsamości

    i podróży.

    Stanowisko Polski w sprawie prowadzenia negocjacji (rozmów)

     z terrorystami a realizacja ich  żądań. Nale ż y zwróci ć   uwagę  na

    rozgraniczenie dzia ł ań  zwi ą zanych z podejmowaniem rozmów (kontaktem

     z terrorystami w celu uzyskania jak najwi ększej ilości informacji o motywach ich

     post ę powania i celach jakie chc ą osi ągnąć  , oraz czasu na podj ęcie odpowiednich

    dzia ł ań  przeciwterrorystycznych), a uleganiu im i spe ł nianiem ich  żądań. 

    Warto zatem wziąć  pod rozwagę  sytuacje, kiedy negocjacje mogłyby zostać 

    45 Strach przed terroryzmem ma oczy emigranta, K. Karolczak, www.terroryzm.com46 Na podstawie projektu Rezolucji Parlamentu Europejskiego w sprawie walki z terroryzmem, z dnia 6.12.2007r.

  • 8/17/2019 56082608-PO