1

biuletyn wewnętrznyInstytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera

05.12.2003nr 82/505- terminy sympozjów sprawo- zdawczych- Regionalna Konferencja Nauka dla Gospodarki- z badań nad jakością kształcenia ...- wyjazdy zagraniczne

W dniach 24-26 października 2003 r. odbyło sie w Car-pi, miejscu narodzin Bernardino Ramazzini (twórcy medy-cyny pracy) kolejne, doroczne posiedzenie Collegium Ramaz-zini. Organizacja ta, zrzeszająca wybitnych przedstawicielimedycyny pracy z całego świata, liczy obecnie 163 czyn-nych członków, a maksymalna liczba członków jest ogra-niczona do 180 osób.

W trakcie tegorocznego spotkania odbyły się dwa nie-zwykle interesujące sympozja naukowe:Genetic testing at work: Scientific and ethical aspects.Childrens health and the environment.

Nagrodę Collegium Ramazzini uzyskał w tym roku prof.Olav Axelson ze Szwecji, który wygłosił wykład:Some quantitified aspects on bias in epidemiologic studies.

Oprócz sympozjów naukowych spotkanie było okazjądo utrzymania istniejących i nawiązania nowych kontaktów.

prof. Konrad Rydzyńskiczłonkiem CollegiumRamazzini

2

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Pani Ewa Kral-kowska na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowiaz dnia 15 maja 2003 r. w sprawie specjalizacji i uzyskiwa-nia tytułu specjalisty przez farmaceutów (DzU Nr .., poz.941) powołała dra Jana Nosko na członka Zespołu Eks-pertów do opracowania programu specjalizacji w za-kresie zdrowia publicznego.

Gratulujemy!

dr Jan Nosko członkiemZespołu Ekspertów w MZ

Z dniem 13 października 2003 r. na podstawie art. 228§ 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (DzUz 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) Prezes Rady Mini-strów Leszek Miller powołał Międzyresortową Komisjędo Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natę-żeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowi-sku Pracy w składzie:

przewodniczący:

Danuta Koradecka (CIOP-PIB)

zastępcy przewodniczącego:Marek Jakubowski (Instytut Medycyny Pracy im. prof.Jerzego Nofera w Łodzi)Jan Grzesik (Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowi-skowego w Sosnowcu)

sekretarz:Jolanta Skowroń (CIOP-PIB)

członkowie:

Danuta Augustyńska (CIOP-PIB)Grzegorz Bednarek (Konfederacja Pracodawców Polskich)Katarzyna Bojarska (Główny Instytut Górnictwa w Kato-wicach)Ireneusz Bulski (Ministerstwo Infrastruktury)Sławomir Czerczak (Instytut Medycyny Pracy im. prof.Jerzego Nofera w Łodzi)Ewa Dębczyńska (Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polity-ki Społecznej)Izabela Fengler (Ministerstwo Zdrowia - Główny Inspekto-rat Sanitarny)Ewa Gawęda (CIOP-PIB)Elżbieta Jankowska (CIOP-PIB)Jolanta Karpowicz (CIOP-PIB)Krystyna Kinsner (Państwowa Inspekcja Sanitarna Minister-stwa Spraw Wewnętrznych i Administracji)Ewa Krasuska (Główny Inspektorat Pracy)Jan Ludwicki (Państwowy Zakład Higieny)Andrzej Łuniewski (Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi)Jan Michałowski (Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych)Zygmunt Mierzejewski (Forum Związków Zawodowych)

premier powołał komisjęds. NDS ...

W tegorocznym spotkaniu wzięli udział dotychczasowiczłonkowie Collegium: prof. Marek Jakubowski i prof. Sta-nisław Tarkowski.

Podczas posiedzenia przyjęto do Collegium prof.Konrada Rydzyńskiego, któremu medal wręczył mer gmi-ny Carpi Demos Malavazi w towarzystwie Przewodnicza-cego Collegium prof. Philipa Landrigana oraz Sekretarza

Generalnego Morando Soffriti.Posiadanie trzech czynnych członków Collegium Ramaz-

zini można uznać za istotne wyróżnienie zarówno dlanaszych naukowców jak i dla Instytutu Medycyny Pracyw Łodzi.

Serdeczne gratulacje!

3

Sekretarz Sekcji PO5D Pani dr Jolanta Czapczuk poin-formowała, że na podstawie art. 10, ust. 2, pkt. 2 lit. a,art. 14, ust. 2, pkt. 3 oraz art., 15 ust. 4 ustawy z dnia 12stycznia 1991 r. o Komitecie Badań Naukowych - MinisterNauki i Informatyzacji podjął uchwałę o uznaniu za wyko-nane projektów:

dr. Tadeusza Hałatkapt. Ocena skutków narazenia w przemyśle produkcjialuminium na układ oddechowy.

Ocena merytoryczna wykonania projektu: znakomita.

lek. Aleksandra Krajnowapt. Doświadczalna ocena działania kancerogennegowłóknistych zamienników azbestu u szczurów.Ocena merytoryczna wykonania projektu: bardzo dobra.

projekty PO5D rozliczone

Andrzej Milczarek (Instytut Chemii Przemysłowej w War-szawie)Iwona Pawlaczyk (Komisja Krajowa NSZZ “Solidarność”)Piotr Pencak (Związek Rzemiosła Polskiego)Małgorzata Pośniak (CIOP-PIB)Anna Rybak (Ministerstwo Środowiska)Jerzy Sokal (Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowi-skowego w Sosnowcu)Leszek Sołecki (Instytut Medycyny Wsi w Lublinie)Elżbieta Sosnowska (Polski Komitet Normalizacyjny)Piotr Wawrzyńczok (Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach)Edward Więcek (Politechnika Łódzka)Ireneusz Wiszowaty (Ogólnopolskie Porozumienie ZwiązkówZawodowych)

Międzyresortowa Komisja do Spraw Najwyższych Do-puszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dlaZdrowia w Środowisku Pracy uprawniona jest do:

· rozpatrywania i opiniowania propozycji dotyczącychwartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natę-żeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowi-sku pracy;

· opracowywania i wydawania w miarę potrzeb eks-pertyz dotyczących wartości najwyższych dopusz-czalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dlazdrowia w środowisku pracy;

· przedstawiania ministrowi właściwemu do sprawpracy własnych wniosków dotyczących wartości naj-wyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynnikówszkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

W związku z powyższym traci moc rozporządzenie Pre-zesa Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawiepowołania Międzyresortowej Komisji do Spraw NajwyższychDopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwychdla Zdrowia w Środowisku Pracy (Dz. U. Nr 61, poz. 284,z 1997 r. Nr 124, poz. 789 oraz z 2000 r. Nr 8, poz. 108).

3 listopada br. pod przewodnictwem dr Jolanty Walu-siak odbył się w Instytucie ostatni już, wg starego trybu,egzamin na I stopień specjalizacji z zakresu medycyny pracy.

Pośród zdających znaleźli się także pracownicy naukowinaszego Instytutu:

dr Jadwiga Siedlecka,dr Beata Pepłońska,lek. Maria Dominika Staniszewska.

Wszyscy otrzymali oceny bardzo dobre.

Z kolei w dniach 5-6 listopada przeprowadzony zostałegzamin specjalizacyjny w dziedzinie medycyny pracy zgod-nie z nowym trybem. Komisji egzaminacyjnej przewodni-czyła Pani dr Ewa Wągrowska-Koski. Egzamin zdawało 19osób z całej Polski, w tym lekarze naszego Instytutu:

lek. Piotr Rusiński,dr Tomasz Wittczak,dr Ewa Zamysłowska-Szmytke.

Wszyscy nasi pracownicy wykazali sie bardzo dobrąwiedzą na egzaminie ustnym. Był on poprzedzony egzami-nem testowym, wśród 19 zdających najlepszy wynikosiągnął Piotr Rusiński.

Serdecznie gratulujemy!

egzaminy specjalizacyjnez zakresu medycyny pracy

z archiwum Orzecznika...

Fragmenty pism i odwołań przysyłanychprzez pacjentów IMP

„W czasie wypieku precli do wyparzalnika wbi-jałam tysiące jaj prosto z wkładów, na koniec ty-godnia nie można było porównać to już do wodytylko jedna wielka śmierdzonca kiszonka...”

[pisownia oryginalna]

[Fragmenty z pism w sprawie 76-letniej pacjentki, któraw czasie swojego życia pracowała jedynie przez 2 lata -w latach 1957-59 jako magazynier brudnej bieliznyi od kilkunastu lat ubiega się o chorobę zawodową]:

„- z wywiadu od chorej dowiadujemy się, że natym stanowisku narażona była na bliżej nieziden-tyfikowane „neurotoksyny”

- Komisja Zakładowa [...] rozpatrując sytuacjępani H.N. wyraża poparcie w dążeniu Jej do uzna-nia związku obecnej sytuacji zdrowotnej z pracaw szpitalu w latach 1957-59. Stanowczość i upórz jakim od dawnych lat stara się wykazać swojeracje wskazują na potrzebę wnikliwego ponow-nego rozpatrzenia tej sprawy”.

4

W ramach stypendium Międzynarodowej Agencji Ener-gii Atomowej w dniach: 17-23.11.2003 r. gościli w IMP:dr Vasilij Bieliakowski, dr Vladimir Nitsish z Regional Cli-nical Oncological Dispensary (Gomel, Białoruś).

W dniach: 6-7.11.2003 r. na zaproszenie prof.N. Szeszeni-Dąbrowskiej Instytut nasz odwiedzili HansKromhout, Igor Burstyn, Frank de Vocht, Roel Vermeu-len z Utrecht University IRAS (Utrecht, Holandia), PaulSwuste z Nederlandse Vereniging van Rubber (Leidschen-dam, Holandia), Karl-Heinz Bederman z Berufsgenossen-schaft der Chemishen Industrie (Heidelberg, Niemcy), DirkTaeger, Kurt Straif z Universitaetsklinikum (Muenster,Niemcy), Linda Nichols, Tom Sorahan, Ken Straughan

Terminy sympozjów sprawozdawczych tematów IMP i grantów realizowanych w 2003 r.

goście zagraniczni w IMPz University of Birmingham (Birmingham, Wielka Brytania),Kristina Jacobson, Ulf Bergendorf, Lars Hagmar z LundUniversity (Lund, Szwecja). Celem wizyty było spotkaniew ramach projektu V Programu Ramowego UE “ ExAsRub”.

Opiekę nad merytoryczną stroną wizyty sprawowaładr Beata Pepłońska.

W dniach 22-25.11.2003 r. gość IMP prof. Leszek Hanhz University of Calgary w Kanadzie wziął udział w naradziez pracownikami WSSE Działów Higieny Radiacyjnej pod-czas XXII Ogólnopolskiego Kursu pt.: “Aktualne zagadnie-nia ochrony radiologicznej oraz ochrony od pól elektroma-gnetycznych” w Polańczyku, gdzie wygłosił referat pt.:Organizacja systemu kontroli jakości w Kanadzie.

Prof. Hanh odwiedził IMP na zaproszenie prof. KonradRydzyńskiego, a osobą sprawującą opiekę nad meryto-ryczną stroną wizyty był prof. Jerzy Jankowski.

5

Wojewoda Łódzki Krzysztof Makowski poinformował, żena podstawie art. 396 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001r. Nr 62,poz.627 Nr 115, poz. 1229, z 2002r. Nr 74, poz. 667, Nr113, poz. 984 i Nr 153, poz. 171) i rozporządzenia Mini-stra Środowiska z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie określe-nia szczegółowego sposobu funkcjonowania Krajowej Ko-misji do Spraw Ocen Oddziaływania na Środowisko orazwojewódzkich komisji do spraw ocen oddziaływania na śro-dowisko (Dz. U. z 2002 r. Nr 134, poz. 1139) oraz art. 15ust. 9 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracjirządowej w województwie (tekst jednolity Dz. U. z 2001r.Nr 80, poz. 872, Nr 18, poz. 1407, z 2002r. Nr 37, poz.329, Nr 41, poz. 365, Nr 62, poz. 558, Nr 89, póz. 804 i Nr200, poz. 1688) powołał skład osobowy wojewódzkiej ko-misji do spraw ocen oddziaływania na środowisko.

Przewodniczącym komisji został prof. dr hab. MarekGórski (Uniwersytet Łódzki), Z-cą Przewodniczącego dr Ja-nusz Burchard (Uniwersytet Łodzki), natomiast Sekretarzemkomisji mgr Grażyna Porwańska (Łódzki Urząd Wojewódz-ki w Łodzi). W skład komisji weszli m.in. prof. dr hab.Stanisław Tarkowski oraz dr Halina Aniołczyk.

Wojewódzka komisja do spraw ocen oddziaływania naśrodowisko jest organem opiniodawczo-doradczym woje-wody w zakresie oddziaływania na środowiska.Do zadań wojewódzkiej komisji należeć będzie w szczególności:

· wydawanie opinii w sprawach przedłożonych przezwojewodę w związku z jego uprawnieniami wynikają-cymi z tytułu I działu VI ustawy,

· przedstawianie opinii i wniosków dotyczących rozwo-ju programów szkoleniowych w zakresie ocen oddzia-ływania na środowisko,

· współpraca z Krajową Komisją i innymi wojewódzki-mi komisjami.

powołano komisjęwojewódzką...

W dniach 27-28 listopada 2003 r. w Hotelu Centrumodbyła się w Łodzi I Konferencja Polskiej Sieci NaukowejTekstylia i Zdrowie zorganizowana przez Biuro Koordynu-jące TEXMEDICI NET – Instytut Włókiennictwa w Łodzi orazwspółpracowników z instytucji członkowskich, w tym In-stytutu Medycyny Pracy w Łodzi.

W skład Komitetu Naukowego weszli:

- dr Jadwiga Sójka-Ledakowicz (Instytut Włókiennict-wa, Łódź)

- dr Kazimiera Ćwiek-Ludwicka (Państwowy ZakładHigieny, Warszawa)

- prof. Marta Kieć-Świerczyńska (Instytut Medycy-ny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź)

- dr Małgorzata Cieślak (Instytut Inżynierii Materiałów

konferencja SieciTEXMEDECO NET

Włókienniczych, Łódź)- Joanna Koprowska (Instytut Włókiennictwa, Łódź)

Polska Sieć Naukowa została założona w 2002 roku z ini-cjatywy Instytutu Włókiennictwa w Łodzi i innych ośrod-ków naukowo-badawczych z zakresu włókiennictwa, me-dycyny i medycyny pracy.

TEXMEDECO NET obejmuje następujące obszary:

MED TEKSTYLIA – tekstylia wspomagające zdrowie

EKO TEKSTYLIA – tekstylia bezpieczne dla człowieka

ENVIRO TEKSTYLIA – tekstylia chroniące człowieka przedzagrożeniami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi.

Pierwsza grupa obejmuje wszystkie wyroby włókienni-cze wspomagające leczenie lub profilaktykę i wymagawspółpracy pracowników naukowych o różnych specjalno-ściach z zakresu technologii włókienniczej, chemii, biologii,medycyny, epidemiologii, inżynierii medycznej. Do grupy zali-cza się włókiennicze wyroby opatrunkowe, wyroby antybak-teryjne, endoprotezy włókiennicze, itp. a także nowoczesnatekstylia inteligentne wspomagające diagnostykę i proces le-czenia.

Druga grupa dotyczy badań, których celem jest zabez-pieczenie przed szkodliwym oddziaływaniem wyrobuwłókienniczego na człowieka przez skórę, układ oddecho-wy, termoregulacyjny lub inny.

Trzecia grupa obejmuje wyroby włókiennicze chroniąceczłowieka, między innymi przed szkodliwym działaniem pólelektromagnetycznych i elektrostatycznych, mikroorgani-zmów oraz promieniowaniem UV i IR.

Celem działania Sieci jest:

· integracja zaplecza naukowo-badawczego z zakresutematyki sieci (kraj, Europa),

· wykorzystanie zintegrowanego dorobku naukowegoCzłonków Sieci w projektach badawczych z zakresutematyki Sieci,

· rozwój Sieci i przygotowanie do przekształcenia lubwłączenia do sieci europejskiej,

· włączenie potencjału badawczego Sieci do konsorcjówtematycznych, m.in. w ramach 6. PR UE.

Sieć realizuje swoje cele poprzez:

· nawiązanie współpracy z istniejącymi w krajach UEsieciami naukowymi o zbliżonej tematyce,

· przygotowanie w ramach całej Sieci uczestnictwaw konkursie 6. PR UE na projekty zintegrowane,

· opracowanie w ramach Grup Roboczych własnychpropozycji tematów do realizacji projektów badaw-czych,

· organizowanie własnych i uczestnictwo w innychkonferencjach i sympozjach w celu prezentowaniadorobku członków Sieci i poszerzania wiedzy i kon-taktów naukowych,

· wykorzystywanie wszystkich możliwych, nowoczesnych środków do promocji wyników prac badaw-czych i osiągnięć wdrożeniowych członków Sieci orazupowszechniania działalności Sieci.

W skład sieci wchodzi 16 polskich instytucji naukowo-badawczych (w tym IMP) z zakresu włókiennictwa, medy-cyny, medycyny pracy i przemysłu skórzanego.(lista Członków Założycieli - www.iw.lodz.pl)

6

konferencja„Nauka dla Gospodarki”

Z inicjatywy Regionalnego Punktu Kontaktowego przyUniwersytecie Łódzkim oraz przy współpracy łódzkich pla-cówek naukowo-badawczych (Politechnika Łódzka, Uniwer-sytet Medyczny, Akademia Sztuk Pięknych, Instytut Me-dycyny Pracy, Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości, InstytutSadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach) w dniach16-17 października 2003 r. odbyła się w Łodzi na WydzialeZarządzania UŁ Regionalna Konferencja Nauka dla gospo-

darki, mająca na celu promocję regionu łódzkiego jako sil-nego ośrodka naukowego, a także koordynatora progra-mowego przedsięwzięcia związanego z transferem wyso-kich technologii w ramach środków offsetowych.

Konferencja połączona została z II Regionalnym ForumInnowacyjnym i kierowana była przede wszystkim do władzregionalnych oraz przedsiębiorstw.

Intencją organizatorów było, aby przybliżyć przedsię-biorcom regionu łódzkiego zakres oraz charakter badańprowadzonych w łódzkich placówkach naukowo-badaw-czych, zaprezentować przykłady rozwiązań naukowych i ichzastosowań w praktyce, a przede wszystkim pokazać moż-liwości współpracy naszego środowiska naukowego z łódz-kim biznesem.

Podczas konferencji w ramach sesji Demonstracje prak-tycznych zastosowań (Przykłady transferu nauki do prakty-ki) naukowcy IMP zaprezentowali następujące wystąpienia:

prof. Konrad RydzyńskiCentrum Testowania Substancji Chemicznych i Materia-łów Biomedycznych - CHEMBIOTEST

dr hab. Bohdan DudekŁódzkie Centrum Debrefingowe - Ośrodek Pomocy ofia-rom zdarzeń traumatycznych.

prof. Bogusław Barański

Dobra praktyka w zarządzaniu determinantamizdrowia w miejscy pracy.dr Izabela Rydlewska-LiszkowskaWykorzystanie analizy ekonomicznej do ocenyefektywności inwestowania w zdrowieprzez podmioty gospodarcze.

Prorektor dr hab. Piotr Daranowski w swoim liście prze-kazał wyrazy głębokiego podziękowania za współudziałInstytutu Medycyny Pracy w organizacji Regionalnej Kon-ferencji “Nauka dla gospodarki”. Szczególne podziękowa-nia składa na ręce Dyrektora Konrada Rydzyńskiego PaniIdzie Kuśmierczyk, która wykazała ogromne zaangażo-wanie i wolę współpracy w przeprowadzeniu konferencji.

Jak zauważył prof. Daranowski wspólną intencją placó-wek naukowo-badawczych jest cykliczna realizacja tegotypu spotkania środowiska naukowego ze środowiskiem go-spodarczym i samorządowym w kolejnych latach. Ma na-dzieję, że będziemy mogli dokonać prezentacji działań, które

Funkcję Instytucji Koordynującej pełni Instytut Włókien-nictwa reprezentowany przez Koordynatora Sieci dr inż.Jadwigę Sójkę-Ledakowicz.

Struktura Sieci obejmuje: Walne Zgromadzenie Człon-ków Sieci, Komitet Sterujący oraz Grupy Robocze (Med-,Eko-i Enviro-Tekstylia). Członkiem Walnego ZgromadzeniaSieci z ramienia IMP jest mgr Zofia Łącka-Krawczyk. Prof.Marta Kieć-Świerczyńska pełni funkcję przewodniczące-go grupy Eko-Tekstylia, natomiast dr Halina Aniołczykjest sekretarzem naukowym grupy Enviro-Tekstylia.

Coroczna Konferencja Naukowa TEXMEDECO NET sta-nowi forum wymiany informacji oraz prezentacji dokonańnaukowo-badawczych członków Sieci.

Z naszego Instytutu swoje wyniki prezentowali min.:

D. Świerczyńska-Machura, M. Kieć-Świerczyńska,B. KręciszNadwrażliwość kontaktowa u pracowników przemysłuwłókienniczego na podstawie materiału Instytutu Medy-cyny Pracy w Łodzi.

C. PałczyńskiAlergia na lateks gumy naturalnej.

H. AniołczykPrzegląd możliwości zastosowania włóknin elektroprze-wodzących jako ekrany elektromagnetyczne w świetledotychczasowych badań własnych

H. TokuraFizjologia odzieży: Co to takiego?Wpływ ucisku wywołanego przez ubranie na funkcję ukła-du pokarmowego.

7

23 października 2003 r. odbyło się w Instytucie Sympo-zjum pt. “Środowisko pracy personelu medycznego: czyn-niki szkodliwe, skutki zdrowotne, problemy orzecznicze”.Do udziału w spotkaniu zaproszona została PaństwowaInspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna oraz Wo-jewódzkie Ośrodki Medycyny Pracy.

Sympozjum zorganizowane zostało przez Klinikę Cho-rób Zawodowych pod kierownictwem doc. C. Pałczyńskie-go i dr J. Walusiak.

Referaty wygłosili:

C. PałczyńskiZałożenia, cele i metody realizacji programu prozdrowotnego.

A. MościckaOchrona pracowników przed aktami przemocy w miejscupracy.

E. Wągrowska-KoskiPodstawy prawne rozpoznawania chorób zawodowych.Najczęstsze problemy orzecznicze dotyczące pracowni-ków służby zdrowia.M. Kieć-ŚwierczyńskaChoroby zawodowe skóry.

sympozjum naukowedla personelu medycznego

J. WalusiakNarażenie zawodowe na cytostatyki – zasady postępo-wania, monitorowanie narażenia i skutków zdrowotnych.C. PałczyńskiAlergia na lateks.Alergia na środki odkażające.D. MereczZaburzenia zdrowia psychicznego jako skutek doświad-czania przemocy w miejscu pracy.J. WalusiakPostępowanie diagnostyczno-orzecznicze w przypadku po-dejrzenia zawodowej choroby alergicznej u pracownikówsłużby zdrowia.P. Krawczyk-AdamusWybrane schorzenia układu ruchu związanego z wykony-waniem pracy.

Z. JóźwiakErgonomia ręcznego przemieszczania pacjentów w prak-tyce pielęgniarskiej.

J. SiedleckaMożliwości i ograniczenia pielęgniarek w pracy zawodo-wej z punktu widzenia ich funkcji rozrodczych.T. Makowiec-DąbrowskaSkutki zdrowotne pracy zmianowej w zawodach medycz-nych.

Dni Medycyny Społeczneji Zdrowia Publicznego

W dniach 25-27 września 2003 r. w Poznaniu odbyło sięMiędzynarodowe Sympozjum Naukowe - Dni Medycyny Spo-łecznej i Zdrowia Publicznego “Między profilaktyką a me-dycyną kliniczną” pod Honorowym Patronatem MinistraZdrowia dr. med. Leszka Sikorskiego i Rektora AkademiiMedycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniuprof. dr. hab. Grzegorza H. Bręborowicza.

Organizatorami Konferencji byli: Katedra Medycyny Spo-łecznej Akademii Medycznej w Poznaniu, Polskie Towarzy-stwo Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego – Od-dział Wojewódzki w Poznaniu, Polskie TowarzystwoHigieniczne – Oddział Poznański, Polskie Towarzystwo Hi-storii Medycyny i Farmacji – Oddział Poznański.

Podczas sesji naukowych poruszane były następująceproblemy:

- higieny i medycyny społecznej- etycznych i filozoficznych aspektów medycyny- systemu opieki zdrowotnej- jakości opieki zdrowotnej- inicjatywy obywatelskiej na rzecz zdrowia publicznego- działalność aptek i farmakoekonomiki- edukacji w zawodach medycznych- medycyny pracy- zagrożeń środowiskowych i możliwości działań profi laktycznych- wieku rozwojowego

będą wynikiem podjętej współpracy oraz wskazać, jak byłoto w obecnej edycji konferencji, nowe ścieżki i możliwościwzajemnych działań. Liczy zatem na dalszą równie udanąwspółpracę.

Istotnym efektem konferencji „Nauka dla Gospodarki”będzie publikacja (w jęz. polskim i angielskim) stanowiącaprzegląd ośrodków naukowych pod kątem prowadzonychprzez nich badań i będąca swego rodzaju pomostem po-między łódzką nauką i biznesem.

W dniu 16.09.2003 r. podczas konferencji podpisane zo-stało Porozumienie uczestników w sprawie budowy Re-gionalnej Strategii Innowacji Województwa Łódzkiego.W imieniu IMP podpis pod porozumieniem złożył prof. Kon-rad Rydzyński.

Celem Regionalnej Strategii Innowacji WojewództwaŁódzkiego RSI LORIS jest zbudowanie trwałego partnerstwamiędzy gospodarką, samorządem regionu i administracjąrządową jednostkami naukowo-badawczymi oraz infrastruk-turą biznesową, wspomagającego władze regionalne:

• w budowaniu podstaw trwałego i zrównoważonego rozwoju;

• w podnoszeniu poziomu innowacyjności i konkurencyjności regionu, ze szczególnym uwzględnieniemrozwoju małych i średnich przedsiębiorstw;

• w nawiązaniu ścisłej współpracy z krajowymi i zagranicznymi regionami innowacyjnymi;

• w pozyskaniu maksymalnie dużych środków finansowych pochodzących z unijnych funduszy strukturalnych oraz z innych źródeł krajowych i zagranicznych na potrzeby rozwoju regionu.

8

- stanu zdrowia populacji- żywienia i otyłości- stylu życia, jakośći życia- promocji zdrowia- zdrowia psychicznego- wypadków i urazów, rehabilitacji, niepełnosprawności- orzecznictwa sądowo-lekarskiego- stomatologii

W sesjach aktywny udział brali pracownicy IMP:

J. KopiasEuropejskie trendy w opiece zdrowotnej nad pracującymi.

L. DawydzikOchrona zdrowia pracujących w polityce zdrowotnej.

I. Rydlewska-LiszkowskaEkonomiczny aspekt zdrowia i opieki zdrowotnej nad pra-cującymi (wyniki obliczeń w ramach Narodowego Rachun-ku Zdrowia).

E. Makowska-MatuszkiewiczSpołeczna ocena działań z zakresu opieki zdrowotnej nadpracownikami.

E. KorzeniowskaInstrumentalna wartość zdrowia wobec pracy.

K. PuchalskiMotywacja do zachowań prozdrowotnych.

J. PyżalskiPrzekonania dotyczące poczucia kontroli a zachowaniazdrowotne w populacji pracujących.

P. WojtaszczykSamoocena stanu zdrowia polskich pracowników.

A. BoczkowskiSprawiedliwość, równość i słuszność w sferze zdrowotnej– próba pozytywnego ujęcia teoretycznego.

A. Kozajda, K. Zielińska-JankiewiczBiologiczne szkodliwości zawodowe – ochrona zdrowia osóbnarażonych.

P. WdówikSatysfakcja biorców świadczeń jako element systemówzarządzania jakością w opiece zdrowotnej.Wpływ opinii pracowników o badaniach dodatkowych ikonsultacyjnych specjalistycznych na satysfakcję z badańprofilaktycznych.

J. NoskoMedycyna społeczna według G. Rosena.Zmiany w stosunkach lekarz – pacjent w świetle historii me-dycyny oraz polskich doświadczeń okresu transformacji.

A. BoczkowskiZaufanie jako kategoria socjologicznej analizy systemu opie-ki zdrowotnej.

A. Marczyńska-WdówikSkuteczna komunikacja między pacjentem a lekarzem jakoelement modyfikujący efektywność interwencji medycznej.Radzenie sobie ze stresem u kobiet w okresie klimakterium.

Kurs Międzynarodowy “Diabetes and the Heart”

Kraków, 1-4.10.2003

udział: D. Chromińska-Szosland.

Konferencja Naukowo-Szkoleniowant. “Encefalopatie – patomechanizmi obraz kliniczno-encefalograficzny”Warszawa, 2.10.2003

H. Sińczuk-WalczakEncefalopatie toksyczne.

II Polsko-Czeskie Sympozjum OtolaryngologiczneWrocław – Hradec Kralove, 2-4.10.2003

E. Zamysłowska-Szmytke, M. Śliwińska-KowalskaOcena zaburzeń równowagi na podstawie badaniaposturografii statycznej u pracowników narażonych nadziałanie styrenu.

Konferencja Naukowo-SzkoleniowaBochnia, 3.10.2003

E. Wągrowska-KoskiNowelizacja ustawy o służbie medycyny pracy.Orzecznictwo chorób zawodowych w krajach UE.

Ogólnopolska Konferencja Naukowa“Psychologia w zarządzaniu– dydaktyka, badania, sukcesy”

Łódź, 9-10.10.2003

D. MereczOd teorii do praktyki – programy prewencji stresu za-

co, gdzie, kiedy w kraju ...

9

wodowego na terenie miejsca pracy. Analiza przypadku.

M. WaszkowskaDobra praktyka w psychologicznych badaniach przydat-ności zawodowej na przykładzie doboru na stanowiskawymagające sprawności manualnej.

Zebranie szkoleniowo-naukowe lekarzyPTMP i PTN - Oddział w Rzeszowie,nt. „Ocena neurologiczna zdolności do pracy nawybranych stanowiskach pracy i orzecznictwo neu-rologiczne w chorobach zawodowych”

Rzeszów, 10.10.2003

H. Sińczuk-WalczakWskazówki metodyczne dotyczące badań profilaktycznychw aspekcie przeciwwskazań neurologicznych w oceniezdolności do pracy w wybranych zawodach.Orzecznictwo neurologiczne w chorobach zawodowych.

Konferencja Naukowa“Medycyna pracy wczoraj, dziś, jutro”Bydgoszcz, 10.10.2003

L. DawydzikMedycyna pracy po akcesji Polski do Unii Europejskiej –szansa, czy zagrożenie?

M. Kieć-ŚwierczyńskaNajczęstsze alergeny zawodowe i pozazawodowe powo-dujące kontaktowe zapalenie skóry.

T. Makowiec-DąbrowskaOcena obciążenia układu ruchu dla potrzeb diagnostycz-nych i orzeczniczych.

E. Wągrowska-KoskiZadania służby medycyny pracy w opiece profilaktycznejnad osobami niepłnosprawnymi.

B. DudekOchrona zdrowia pracowników przed czynnikami psychospo-łecznymi – zadanie, czy hobby dla służby medycyny pracy.

Seminarium “Jesienne Spotkanie Pielęgniarek Od-działowych”

Kraków, 10-11.10.

udział: M. Andrzejewska i M. Borkowska-Buchholtz

I International Scientific – Training Congress “Orga-nic Dust Induced Pulmonary Diseases”

Kazimierz Dolny, 10-12.10.2003

J. Krajewski, M. Cyprowski, W. Szymczak, J. GruchałaHealth complaints from workplace exposure to bioaero-sols: a questionnaire study in sewage workers.

Konferencja Naukowo-Szkoleniowaorganizowana przez Mazowiecki WojewódzkiOśrodek Medycyny PracyPłock, 16.10.2003

E. Wągrowska-KoskiBadania do celów sanitarno-epidemiologicznych i epidemio-logicznych – aktualny stan prawny i wątpliwości orzecznicze.

III Ogólnopolski Zjazd Szkół Rodzenia “Wpływ edu-kacji w szkole rodzenia na zdrowie dziecka”

Warszawa, 16-17.10.2003

T. Makowiec-DąbrowskaWarunki pracy mogące mieć szkodliwy wpływ na rozwójpłodu.

Konferencjant. “Promocja zdrowia w miejscu pracy”Karpacz, 18-20.10.2003

E. Korzeniowska, K. Puchalski

Promocja zdrowia w przedsiębiorstwie.

Rola lidera w promocji zdrowia.

Zarządzanie informacją w promocji zdrowia.

Techniki skutecznego komunikowania.

Szkolenie dla pracowników stacjisanitarno-epidemiologicznych organizowaneprzez Główny Inspektorat Sanitarny

Polańczyk, 20-24.10.

H. AniołczykBaza danych o źródłach PEM w systemie kontroli ekspo-zycji zawodowej na pola elektromagnetyczne – stan ak-tualny.

Nowe podejście do oceny ekspozycji zawodowej na polaelektromagnetyczne w świetle znowelizowanych przepisów.Druk statystyczny MZ-52 – nowa forma. Ocena nadesła-nych druków za 2002 r. do GIS.

Wzór sprawozdania z pomiarów elektromagnetycznychdla celów bezpieczeństwa i higieny pracy – propozycjawdrożenia przez laboratoria OOR WSSE.

III Konferencja“Nowe Tysiąclecie – stare wyzwania:przemoc przejawem zmian społecznych mającychwpływ na charakter zadań służb mundurowych.Spojrzenie interdyscyplinarne”

Otwock, 22-24.10.2003

D. Merecz:Mobbing.

VIII Ogólnopolski ZjazdTowarzystwa Terapii Monitorowanej“Jak leczyć bezpiecznie i skutecznie”

Wrocław, 23-25.10.

S. Kruszewska, Z. Kołaciński, M. Wiese, M. Palmowska

Aktywność czynnika XA (Anty-XA) w czasie stosowaniaheparyny drobnocząsteczkowej (Enoksaparyny) i hepa-ryny niefrakcjonowanej.

M. Wiese, B. Fabicka, S. Kruszewska,M. Kieć-Świerczyńska

Uszkodzenia skóry jako uboczny efekt działania benzo-diazepin.

10

I Konferencja “Psychiatria w medycynie- jeden pacjent, różne aspekty”Gdynia, 24-25.10.2003udział: J. Rzepecki i K. Rosa

Konferencja Naukowo-Techniczna pn. “Pola elek-tromagnetyczne 50 Hz w środowisku człowieka”Poznań, 27-29.10.2003

M. Zmyślony, H. AniołczykOddziaływanie pól elektromagnetycznych na człowieka– metodyka prowadzenia badań i ocena wiarygodnościich wyników.

Seminarium Szkoleniowe “Przemoc w placówkachsłużby zdrowia i sposoby jej przeciwdziałania”

Łódź, 28.10.2003

B. DudekRola stresu zawodowego w wyznaczaniu zdrowia i funk-cjonowaniu pracowników.

A. MościckaCharakterystyka zjawiska przemocy w miejscu pracy.Przeciwdziałanie przemocy w placówkach służby zdro-wia - dobra praktyka, przykłady rozwiązań światowych.

D. MereczKonsekwencje narażenia personelu medycznegona przemoc w pracy.Doskonalenie kompetencji pracowników w radzeniu sobiez agresją w pracy – program profilaktyczny dla pielęgnia-rek pt. “Jak radzić sobie z agresją w miejscu pracy”.

D. Merecz, A. MościckaOrganizacyjne instrumenty zwalczania przemocy w pra-cy – program dla pracodawców pt. “Przemoc w pla-cówkach służby zdrowia i sposoby jej przeciwdziałania.

Seminarium “Badania mikrobiologicznew przemyśle kosmetycznym”

Warszawa. 28.10.2003

udział: M. Kotwica, A. Rogaczewska, K. Kobza-Sindlewska

Ogólnopolskie Seminarium Członków KomisjiEtycznych ds. Doświadczeń na Zwierzętach

Warszawa, 28.10.2003

udział: J. Stetkiewicz, J. Piasecka-Zelga

Konferencja nt. “Zagrożenia cywilizacyjnea służby ratownicze”Warszawa, 6-8.11.2003

B. DudekStres traumatyczny w straży pożarnej oraz policji i jegozwiązek z poziomem wybranych aspektów funkcjono-wania zawodowego.

Konferencja “Rola pracodawców w prewencji,podtrzymywaniu zdrowia i zdolności do pracyw świetle polityki i dyrektyw Unii Europejskiej”Łódź, 13.11.2003

B. BarańskiPolityka i dyrektywy Unii Europejskiej w zakresie pod-

trzymywania zdrowia i zdolności do pracy.

T. Makowiec-DąbrowskaOptymalizacja obciążenia pracą: spojrzenie fizjologiai ergonomisty.

Konferencja “Bazy danych CDS/ISISw formacie MARC”

Warszawa, 14.11.2003

udział: G. Kowalczyk

Konferencja”Rytmy okołodobowe, zegar biologicznyi melatonina”

Warszawa, 17.11.2003

udział:T. Makowiec-Dąbrowska, A. Bortkiewicz,E. Gadzicka, A. Świątkowska

Posiedzenie Naukowo-SzkolenioweOddziału Dolnośląskiego PolskiegoTowarzystwa Medycyny Pracy

Wrocław, 19.11.2003

T. Makowiec-DąbrowskaFizjologia wysiłku fizycznego.

Rosnąca konkurencja na rynku usług edukacyjnych w tymjego segmencie, który obejmuje kształcenie podyplomowew zakresie medycyny pracy, higieny pracy oraz szeroko ro-zumianego zdrowia publicznego powoduje, że wieloletniedoświadczenia naszego Instytutu w prowadzeniu kursówspecjalizacyjnych i doskonalących oraz studiów podyplo-mowych podnoszących kwalifikacje pracowników sektoraopieki zdrowotnej poddawane są krytycznej ocenie ze stro-ny opinii publicznej, środowiska profesjonalnego oraz ośrod-ków dysponujących funduszami na działalność naukową.

Szczególnego znaczenia nabierają więc przedsięwzięcia,których celem jest monitorowanie i ocena jakości kształce-nia podyplomowego.

Jakość kształcenia rozumiana jest tutaj jako jego sku-teczność, tj. rzeczywista – a także odczuwana przez uczest-ników kształcenia – realizacja celów edukacyjnych: osią-gnięcie założonego wstępnie zakresu i poziomu wiedzy,umiejętności i postaw odnoszących się do określonej dzie-dziny rzeczywistości zdrowotnej.

W sytuacji nasilającej się konkurencji wysoka jakośćkształcenia, w szczególności zaś pomyślna ocena skutecz-ności kursów, szkoleń i studiów podyplomowych we wspo-mnianych wyżej zakresach jest dobrym argumentem mar-

z badań nad jakościąkształceniapodyplomowego w IMP

11

ketingowym oraz ważnym elementem promocji naszegoInstytutu.

Jednym ze sposobów monitorowania skuteczności kształ-cenia podyplomowego w zakresie medycyny pracy, zdro-wia publicznego oraz organizacji, zarządzania i ekonomikiw opiece zdrowotnej jest systematyczne przeprowadzaniebadań ewaluacyjnych z zastosowaniem kwestionariuszaoceny procesu kształcenia oraz kwestionariusza samooce-ny nabytych kompetencji.

Badania takie, przygotowywane i realizowane w ramachdziałalności statutowej Pracowni Analiz Jakości Kształce-nia IMP, polegają na dobrowolnym i anonimowym udzialesłuchaczy w badaniu ankietowym przeprowadzanym pozakończeniu każdego cyklu szkoleniowego - w miarę moż-ności w trybie audytoryjnym, który umożliwia udzielaniewyjaśnień respondentom i zapewnia większą zwrotność.Raporty z badań przekazywane są kierownikom naukowymszkoleń. Przygotowywane są także roczne i wieloletnie ze-stawienia i porównania, będące podstawą opracowań na-ukowych.

Kształcenie podyplomowe jest ważnym i stosunkowoobszernym fragmentem działalności IMP. Zajęcia na kur-sach, szkoleniach i studiach podyplomowych prowadzi wielupracowników naszego Instytutu: na 176 osób prowadzą-cych w latach 1998-2002 zajęcia z zakresu medycyny pra-cy i higieny pracy 117 osób, byli to „nasi ludzie”; w 2002 r.na 22 kursach z zakresu medycyny pracy i 9 kursach z za-kresu higieny pracy zajęcia prowadziło 89 naszych pracow-ników (na ogólną liczbę 112). Wśród prowadzących zaję-cia na studiach podyplomowych, ze względu na specyfikęmerytoryczną programów kształcenia, proporcja jest nie-co inna: w latach 1998-2002 na 100 osób 46 byli to nasipracownicy; w samym 2002 r. było ich 8 na ogólną liczbę 20.

Zapewne wielu z nas jest żywo zainteresowanych rezul-tatami swojej pracy dydaktycznej, w szczególności tym,na ile jest ona skuteczna oraz jak jest oceniana przez uczest-ników kursów, szkoleń i studiów podyplomowych. Począw-szy od tego numeru, w kolejnych wydaniach „Biuletynuwewnętrznego IMP” będziemy prezentować instytutowejspołeczności ciekawsze wyniki badań ewaluacyjnych.

Na początek wybraliśmy niektóre wyniki uzyskane w ba-daniu przeprowadzonym w czerwcu br. wśród słuchaczykończących studia podyplomowe w Szkole Zdrowia Publicz-nego na kierunku: Organizacja, zarządzanie i ekonomikaw opiece zdrowotnej (rocznik 2002/2003). Studia prowa-dzone były w dwóch grupach: internetowo-stacjonarnej(pierwszy semestr metodą distance learning, drugi - trady-cyjnymi metodami przekazu) oraz stacjonarnej.

Odpowiadając na pytania zawarte w kwestionariuszuoceny procesu kształcenia słuchacze ocenili, po pierwsze,różne aspekty procesu kształcenia - w odniesieniu do ocze-kiwań, jakie mieli podejmując studia podyplomowe w IMP.Oceny dokonywane były w skali od 1 do 5 i miały ogólny,zbiorczy charakter, tzn. dotyczyły całości procesu eduka-cyjnego.

Średnie ocen poszczególnych aspektów procesu eduka-cyjnego prowadzonego metodą distance learning przed-

stawiały się następująco:

Treść przekazanych materiałów dydaktycznych - 4,0Czytelność materiałów dydaktycznych - 3,8Aspekty techniczne obsługi stron www - 4,4Sposób prezentacji danych - 3,6Grafika - 3,2

Poszczególne aspekty procesu edukacyjnego realizowa-nego metodami tradycyjnymi ocenione zostały w następu-jący sposób:

Treść zajęć - 4,1Umiejętności dydaktyczne prowadzących zajęcia - 3,9Organizacja studiów - 4,1Kwestie socjalno-bytowe - 3,9Ogólna atmosfera studiów - 4,5

Treść (zawartość merytoryczna) materiałów interneto-wych oraz zajęć w ramach poszczególnych predmiotówoceniona została także bardziej szczegółowo. Oto średnieocen poszczególnych przedmiotów pod tym względem:

Metoda distance learning

Podstawy organizacji i zarządzania - 4,4Gospodarka finansowa - 4,2Ekonomika zdrowia - 3,6Marketing usług medycznych i zdrowotnych - 4,6Socjologia zdrowia publicznego i organizacji zdrowot-nych - 4,0Psychologia zarządzania - 3,8

Metoda tradycyjna

Podstawy organizacji i zarządzania - 4,7Gospodarka finansowa - 4,5Ekonomika zdrowia - 3,6Marketing usług zdrowotnych i medycznych - 4,5Psychologia - 4,3Prawo pracy - 4,7Ustawa o zawodzie lekarza - 4,2Prawo w ochronie zdrowia - 4,8Zadania państwa w ochronie zdrowia - 4,7Lekarz a Unia Europejska - 4,6Ubezpieczenia zdrowotne i Narodowy Fundusz Zdrowia- 4,3Administracja publiczna a zdrowie - 4,0Organizacja opieki zdrowotnej (blok 7 przedmiotów) -4,2

Ogólnie biorąc, bardzo dobrze pod względem zawarto-ści merytorycznej (średnia wszystkich ocen 4,5 i więcej)ocenionych zostało 9 przedmiotów; zdecydowanie dobrze(4,0 do 4,4) - 7 przedmiotów; raczej dobrze (3,5 do 3,9) -2 przedmioty; dostatecznie (3,0 do 3,4) - 1 przedmiot.

Sposób uporządkowania i przekazania materiału, czyliumiejętności dydaktyczne oceniane były szczegółowow trzeciej części kwestionariusza - w odniesieniu do każdejz 15 osób prowadzących zajęcia. Bardzo dobrze ocenionezostało 5 osób, zdecydowanie dobrze - 5 osób, raczej do-brze - 4 osoby, dostatecznie - 1 osoba.

12

w branżowej prasie ...

W październikowym wydaniu ATESTU opublikowanyzostał obszerny artykuł na temat naszego Instytutu au-torstwa Romana Kwiatkowskiego, ilustrowany zdjeciamiArtura Knyziaka:

„- Prawdopodobnie nie wszyscy zdają sobie sprawęz konsekwencji narażenia w pracy na różnego rodzaju czyn-niki - powiedział mi prof. Konrad Rydzyński, dyrektor In-stytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi. Otym, jak to zdanie jest prawdziwe, szybko przekonałemsię, poznając zaledwie część prac prowadzonych przez in-stytut.

Najnowsze badania fińskie i amerykańskie pokazują,że w niektórych grupach chorób - takich, jak np. chorobyukładu oddechowego, nowotwory górnych dróg oddecho-wych, choroby układu krążenia - wpływ narażenia w pracymoże być znaczący. W Stanach Zjednoczonych narażeniena czynniki środowiska pracy i choroby z tym związane, toósma z głównych przyczyn śmierci, zaraz po cukrzycy,a przed wypadkami komunikacyjnymi. U nas sytuacja za-pewne wygląda podobnie albo gorzej, jednak takie badanianie były robione. Do “starych” zagrożeń dochodzą wciążnowe, związane z rozwojem cywilizacyjnym i wprowadza-niem nowych form pracy. -Rozpoznawanie tych zagrożeń,wskazywanie sposobów ich unikania, to jest i będzie naj-ważniejsze zadanie naszego instytutu - mówi prof. Rydzyński.

Pracownicy Instytutu Medycyny Pracy (IMP) opubliko-wali w ciągu ostatnich trzech lat 837 prac, „w tym 155w czasopismach o zasięgu międzynarodowym. Wiele ba-dań i wdrożeń w ostatnich latach instytut zrealizował w ra-mach Strategicznego Programu Rządowego “Bez-pieczeństwo i ochrona zdrowia człowieka w środowisku

pracy” i wieloletniego programu rządowego - kontynuato-ra SPR w tym zakresie. Zadania wdrożeniowe, realizowanew ramach tych programów, zostały upowszechnione w 76opublikowanych materiałach informacyjnych i szkolenio-wych. Oto kilka przykładów:

monografia “Zapobieganie chorobom zawodowym wy-woływanym przez pyły organiczne w rolnictwie i przemy-śle rolnym”; poradnik “Analiza kosztów i korzyści medycz-nej działalności profilaktycznej w małych zakładach pracy”,monografia “Stres w pracy zawodowej a przewlekłe cho-roby układu krążenia i przemiany materii”.

Samo wyliczenie wdrożeń, w tym także szkoleń dla oko-ło tysiąca osób, znacznie przekroczyłby rozmiary tego ar-tykułu.

Instytut realizuje również programy z funduszu PHAREoraz zadania zlecone przez Ministerstwo Zdrowia i Głów-nego Inspektora Sanitarnego. Są to m.in. nadzór i koordy-nacja badań profilaktycznych pracowników w zakładachprzetwórstwa azbestu w Polsce, prowadzenie centralnegorejestru źródeł emisji pól elektromagnetycznych dla celów

Słuchacze mieli również możliwość przedstawienia w spe-cjalnie na to przeznaczonej części kwestionariusza swoichuwag i spostrzeżeń dotyczących ukończonych właśnie stu-diów podyplomowych.

Na zakończenie cytujemy kilka z nich:

Sam pomysł rozpoczynania studiów za pomocą zajęćw internecie uważam za znakomity. Zanim rozpoczniesię zajęcia z lektorami powinno się posiadać minimumwiedzy z danego tematu, a to właśnie dają zajęcia w in-ternecie. Słuchacz, który jest merytorycznie przygotowanydo zajęć nie jest bierny, współuczestniczy w nich, jestpartnerem w dyskusji. W tym kontekście sposób prowa-dzenia zajęć oceniam jako doskonały.

Dostępność materiałów, aspekty techniczne - bez zarzu-tu. Ta forma nauki była dla mnie bardzo wygodna ze wzglę-du na oszczędność czasu i nieco niższe koszty kształcenia.

Proponuję zwiększyć ilość materiałów dostępnych w in-ternecie o slajdy prezentowane na zajęciach w drugiejczęści zajęć. Proponuję wzbogacić strony www o linki doinnych stron internetowych zajmujących się tą problema-tyką. Proponuję rozważyć wprowadzenie listy dyskusyj-nej dla absolwentów Studiów i osób zaproszonych - pro-fesorów, pracowników ipt.

Zbyt mało zajęć praktycznych. Na przykład dotyczą-cych negocjacji. Część zajęć zupełnie zbędna w propono-wanej formie.

Uważam, że warto byłoby wprowadzić system stypen-diów motywacyjnych (np. w postaci refundacji części opła-ty za studia) dla osób osiągających najlepsze wyniki.

Sądzę, że zajęcia były prowadzone profesjonalnie, or-ganizacja zajęć była bardzo dobra, a dobór kadry wykła-dającej znakomity. Jedynym mankamentem była sala wy-kładowa - niewygodne ławki i krzesła.

Andrzej Boczkowski, Dorota Pogorzelska(Pracownia Analiz Jakości Kształcenia)

13

nia na agresję w zawodzie pielęgniarki. Wzięto pod uwagęzarówno agresję ze strony pacjentów, jak i współpracow-ników. W ciągu roku ponad 90% badanych pielęgniarekzetknęło się z jakąś formą przemocy w pracy. Była to naj-częściej przemoc psychiczna: grożenie, stosowanie szanta-żu, obrażanie słowne. Po analizie związku między prze-mocą w pracy a samopoczuciem i funkcjonowaniemzawodowym pielęgniarek naukowcy z IMP doszli do wnio-sku, że częstość doświadczania agresji wpływa na wypale-nie zawodowe, niski poziom zadowolenia z pracy, zakłóce-nia w sferze psychiki. W zakładzie psychologii pracyopracowano program profilaktyczny, którego celem jestuczenie pielęgniarek radzenia sobie z przemocą w pracy.Jest on realizowany we współpracy z Izbą Pielęgniarek i Po-łożnych w Łodzi. Instytut opublikował poradnik dła pielę-gniarek .Jak radzić sobie z agresją w pracy?” oraz informa-tor dla pracodawców i menedżerów służby zdrowia“Przemoc i sposoby jej przeciwdziałania w placówkach służ-by zdrowia”

W IMP działa Krajowe Centrum Promocji Zdrowiaw Miejscu Pracy. Centrum jest ośrodkiem badawczo-wdro-żeniowym, w którym pracują socjologowie, pedagodzy, spe-cjaliści ds. marketingu i zarządzania. Centrum jest człon-kiem Europejskiej Sieci Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy.

Centrum podpowiada, jak promować zdrowie w zakła-dach pracy, szkoli specjalistów w tym zakresie, samo opra-cowuje programy dla zakładów i wdraża je, prowadzi Ogól-nopolską Sieć Ośrodków Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy.Także inicjuje i realizuje różne programy. Jednym z nich byłprojekt „Miejsce pracy wolne od dymu tytoniowego”.Na próbie losowej 755 zakładów zbadano, jak firmywprowadziły nakazane ustawowo ograniczenia paleniatytoniu. Okazało się, że ponad 60% przedsiębiorstw wpro-wadzało dodatkowe działania nakłaniające pracownikówdo niepalenia - koncentrowano się przede wszystkim na dzia-łaniach edukacyjnych i karach, rzadko nagradzając za nie-palenie, wspierając psychologicznie czy farmakologicznie.Instytut przeszkolił 60 liderów programów antytytoniowychw zakładach pracy i opracował materiały edukacyjne dlapracodawców.

higieniczno—sanitarnych, prowadzenie Krajowego SystemuInformowania o Kosmetykach oraz Centralnego RejestruCzynników Rakotwórczych.

IMP ma rangę ośrodka koordynacyjnego sieci OśrodkówWspółpracujących ze Światową Organizacją Zdrowia w za-kresie rozwoju i upowszechniania dobrej praktyki w zinte-growanym zarządzaniu zdrowiem w miejscu pracy. Cho-dzi o zintegrowanie opieki nad pracownikami, bo na raziebehapowiec, lekarz, inżynier ds. środowiska realizują swo-je zadania niezależnie od siebie, bez współpracy. Trzebaskoordynować ich działania i nadać im odpowiednią ran-gę, więc zawsze w skład zespołu zajmującego się zdro-wiem i bezpieczeństwem pracowników powinien „wcho-dzić przedstawiciel zarządu firmy. Na razie projekt jesttestowany w regionie łódzkim, zainteresowały się nim rów-nież firmy opolskie. — To się trudno przebija, bo każdypilnuje swoich interesów, bojąc się, że po integracji możeokazać się, iż jest niepotrzebny. Jednak taka integracja róż-nych obszarów jest konieczna i musi objąć w przyszłościrównież firmy doradcze. Powinny one oferować wielospe-cjalistyczne usługi małym i średnim przedsiębiorcom, któ-rzy nie będą przecież zatrudniać behapowców, inżynierówds. środowiska, lekarzy medycyny pracy, ergonomistów —mówi prof. Rydzyński.

IMP przeprowadził pierwsze w Polsce badania nad zja-wiskiem przemocy w pracy. Badano zakres i formy naraże-

14

Z kolei w dodatku do wrześniowo-październikowegoBusinessmana - Projekt, Dom i Biuro znajdziemy artykułdra Zbigniewa Jóźwiaka zatytułowany Po urlopie w biu-rze. Zdecydowałam się umieścić cały artykuł w naszymbiuletynie wraz z ćwiczeniami, ponieważ myślę że wartoskorzystać z rad Pana doktora.

Jak pisze „Urlopy się skończyły i pora wracać do pracyw naszych biurach. (...) Teraz zaś czeka nas gwałtownypowrót do biurek na których piętrzą się sterty spraw do za-łatwienia nagromadzone w czasie naszego urlopu.

Co zatem zrobić, aby zminimalizować niekorzystne efek-ty procesu readaptacji do zwykłych zajęć zawodowych,a ponadto nie zaprzepaścić sprawności uzyskanej podczaswakacji?

Program minimum (zakładając oczywiście ergonomicz-nie poprawne wyposażenie naszego stanowiska pracy) obej-muje w tym względzie następujące elementy zależne jużtylko od nas samych:

- codzienne, a nawet kilkakrotne w ciągu dnia prze-prowadzanie regulacji elementów stanowiska pracy(krzesła, biurka, klawiatury i myszy). Nie jest to wca-le takie uciążliwe, wymaga jedynie przyzwyczajenia.Przecież każdy z nas za każdym razem gdy wsiadado samochodu sprawdza i dokonuje drobnych popra-wek w ustawieniu lusterek, fotela itd.

- stosowanie zasad siedzenia dynamicznego – ciągłejzmiany pozycji ciała – pamiętając jednak o koniecz-ności utrzymywania poprawnej fizjologicznie pozycjigłowy, szyi, ramion, pleców, przedramion, nadgarst-ków, bioder, kolan i stóp.

Wielu pracodawców i pracowników nie zdaje sobie spra-wy nie tylko z wielości zagrożeń dla zdrowia w pracy, alei z tego, że można skutecznie chronić zdrowie pracowni-ków. Także przez promocję zdrowego stylu życia. W takimkierunku idą też działania IMP - nie tylko diagnozuje i leczychoroby zawodowe, bada narażenia i opracowuje sposo-by profilaktyki i leczenia, udziela porad lekarzom z całegokraju, ale również promuje zdrowie w pracy i uczy innych,jak to robić.

IMP został utworzony w 1954 r. Prowadzi działanianaukowe, szkoleń i a podyplomowe, działalność wydaw-niczą: wdrożeniowa, opiniuje i przygotowuje akty praw-ne, przygotowuje ekspertyzy dla agend rządowych.

(...)Instytut jest m.in. również siedzibą czterech towarzystw

naukowych: Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy, Pol-skiego Towarzystwa Toksykologicznego, Polskiego Towa-rzystwa Zdrowia Publicznego, Polskiego Towarzystwa Hi-gienistów Przemysłowych.

Roman Kwiatkowskifot. Artur Knyziak

(str. 54, ATEST 10/2003)

- utrzymywanie nadgarstków w pozycji wyprostowa-nej/neutralnej.

- właściwe wykorzystanie pięciominutowych przerwpo każdej godzinie pracy przy komputerze (wykony-wanie ćwiczeń rozluźniająco-rozciagajacych a niewypijanie małej kawki czy ploteczki).

Ten ostatni element przysparza niekiedy najwięcej pro-blemów – jakie ćwiczenia można wykonywać bezpośredniona stanowisku pracy? Otóż zestawy takich ćwiczeń dołą-czane bywają do instrukcji użytkowania krzeseł produko-wanych przez renomowane firmy, można je również zna-leźć w postaci specjalnych programów komputerowych czywygaszaczy ekranu. Dla tych wszystkich, którzy są zbytzajęci, aby szukać takich materiałów w internecie prostyprzykład zestawu ćwiczeń fizycznych zamieszczony jestponiżej.

Pamietajmy, że:

- Regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągającychw ciągu dnia pracy nie tylko zmniejsza napięcie, alerównież zwiększa ogólną zdolność dostosowania siędo pracy. W efekcie ogranicza to możliwość wystą-pienia przeciążeń mięśni i więzadeł.

- Rozciągaj się zawsze stosownie do Swoich możliwo-ści. Rozciąganie jest sprawą indywidualną. Nikt niepowinien być zmuszany do wykonywania ćwiczeń,które może wykonać inna osoba.

- Wykonując poniższe ćwiczenia rozciągaj mięśniejedynie do punktu napięcia – po jego osiągnięciu nie-znacznie się odpręż. W ciągu zalecanego czasutrwania poszczególnych ćwiczeń skoncentruj sięna relaksacji mięśni, jeśli poczujesz ich odprężenie,stopniowo zwiększaj napięcie. Nie rozciągaj siędo bólu. Nadmierne napięcie i ból wprowadza nie-potrzebny stres i czyni relaks niemożliwym. Podczaswykonywania ćwiczeń oddychaj normalnie.Nie wstrzymuj oddechu.

Ćwiczenie 1Spleć palce, odwróć nadgarstki a następnie unieś tak sple-cione nadgarstki wysoko nad głowę i rozciągnij tułów.Wytrzymaj 10 sekund.

Ćwiczenie 2Utrzymując nadgarstki wysoko nad głową pochyl się w pra-wo i wytrzymaj tak przez 10 sekund. To samo wykonajpochylając się w lewo

Ćwiczenie 3Spleć ręce z tyłu szyi i przyciągnij łokcie do siebie. Przytrzy-maj przez 5 sekund.

Ćwiczenie 4Powoli wykonuj krążenie ramionami do przodu i do tyłu.Powtarzać ćwiczenie kilkakrotnie zwiększając stopniowowychylenie ramion. Ćwiczenie to można wykonywać w spo-sób klasyczny – z rękoma zgiętymi w łokciach, lub z ręko-

15

woli podnieś się i przemieszczaj ciężar ciała z jednej stronyna drugą.

Ćwiczenie 18Siedząc na krześle połóż ręce na oparciach krzesła. Powoliwypchnij biodra do przodu a następnie cofnij je aż do po-zycji “okrągłych pleców”. Powtórz ćwiczenie kilkakrotnie.

Wszystkie przedstawione wyżej ćwiczenia nie muszą byćoczywiście wykonane w czasie jednej pięciominutowej prze-rwy – wyboru ich kolejności należy dokonać indywidualniezgodnie z chwilowymi potrzebami. Poza tym ogromneznaczenie ma właściwa organizacja pracy wymuszającana pracowniku co jakiś czas oderwanie się od biurka i przej-ście np. z segregatorem do sąsiedniego pokoju.

Znacznie lepsze efekty uzyskać można rozszerzając tenprogram o spacery (w czasie lunchu można opuścić budy-nek i przespacerować się chwilę, ważne są również spacerypo pracy), aktywny wypoczynek pozazawodowy (pływal-nia, siłownia, turystyka piesza czy rowerowa itp.). Niektó-re firmy korzystając ze sprawdzonych wzorców zachod-nich organizują dla swoich pracowników różnego rodzajuformy zmęczenia fizycznego (a jednocześnie wypoczynkupsychicznego). Do najprostszych należy oczywiście wyku-pienie karnetów na pływalnię, siłownię czy kort tenisowy,ale zdarzają się również wspólne wyjazdy integracyjne w ra-mach np. “szkoły przetrwania” czy zawody sportowe “o pu-char firmy”.

Zachowanie pełnej sprawności fizycznej i intelektualnejzależy również od warunków pracy w domu – przecież co-raz większa rzesza pracowników część swoich zadań wy-konuje w “biurze domowym”. W tym przypadku napraw-dę ważne dla zdrowia jest właściwe wyposażenie – nie tylkow sprawny sprzęt komputerowy, ale również krzesło i stółroboczy.

Jakich efektów należy spodziewać się wprowadzającw życie powyższe zasady? Przede wszystkim lepszego sa-mopoczucia, odporności na stres, kreatywności i efektyw-ności pracy (zarówno w sensie jej ilości, jak i jakości). Wszakjuż starożytni Rzymianie mawiali mens sana in corporesana. Stosowanie tych zasad jest zatem korzystne dla oby-dwu stron: pracownika i pracodawcy chociaż niekiedy ciostatni traktują każdą przerwę w pracy jako “kradzież opła-conego czasu pracy”.

(s. 76-79, Projekt, Dom i Biuro 2003 Nr 3/4)

ma wyprostowanymi.

Ćwiczenie 5Umieść zrolowany ręcznik pomiędzy szyją a ramieniem i10 razy pochyl głowę. To samo ćwiczenie wykonaj dla dru-giej strony.

Ćwiczenie 6Wykonaj ruchy okrężne w nadgarstkach - 10 razy obraca-jąc je do wewnątrz a następnie na zewnątrz.

Ćwiczenie 7Silnie rozprostuj palce na zewnątrz a następnie lekko zaci-śnij pięści, powtórz 10 razy.

Ćwiczenie 8Chwyć kostkę i kołysz kolano w kierunku łokcia łagodnierozciągając ścięgno podkolanowe i mięśnie pośladków.Ćwiczenie wykonaj dla każdej nogi przez 15 sekund.

Ćwiczenie 9Wykonaj skłon do przodu i spróbuj uchwycić kostki – utrzy-maj tą pozycję przez 20 sekund.

Ćwiczenie 10Sięgnij rękoma pomiędzy nogi i chwyć podstawę krzesła,utrzymaj tę pozycję przez 15 sekund.

Ćwiczenie 11Stań przodem do krzesła, jedną ręką oprzyj o oparcie i wy-konaj każdą nogą 10 wymachów kolejno do przodu i dotyłu.

Ćwiczenie 12Stań przy biurku w pozycji wyprostowanej, stopy ułożonerównolegle. Unieś się na palce, a następnie opadnij na sto-py. Ćwiczenie to można także wykonywać w wersji lekkichprzysiadów (z podparciem na biurku lub krześle). Ćwicze-nie nie jest wskazane dla osób z dolegliwościami ze stronystawów kolanowych.

Ćwiczenie 13Leżąc przodem na płaskiej powierzchni (np. biurku) z po-duszką na krawędzi stykającej się z ciałem i trzymając sięoburącz brzegów, lekko ugnij nogi w kolanach.

Ćwiczenie 14Przechyl głowę w jedną stronę i trzymać tak przez 15–30sekund. Powoli, pochylając głowę do przodu, przechylić jąw drugą stronę i trzymać tak przez kolejne 15–30 sekund.Ćwiczenie powtórzyć kilkakrotnie.

Ćwiczenie 15Podeprzyj się obiema rękami na oparciach krzesła i unieśtułów do góry. Powinno być odczuwalne rozluźnienie mię-śni grzbietu i ud.

Ćwiczenie 16Usiądź głęboko na krześle. Spleć dłonie z tyłu głowy i wy-pchnij klatkę piersiową jak najbardziej ku przodowi. Roz-luźnij mięśnie.

Ćwiczenie 17Siedząc na krześle i wspierając się na podłokietnikach po-

Na łamach PRZEGLĄDU OŚWIATOWEGO (wydanie li-stopadowe) znajdziemy artykuł na temat problemów z gar-dłem u nauczycieli zatytułowany Nie lekceważ chrypki.

Jak pisze autorka we wstępie “przewlekłe schorzenianarządu głosu, będące skutkiem nadmiernego wysiłku gło-sowego, są najczęściej orzekaną chorobą zawodową wPolsce. Z tego powodu co roku przybywa około 3,5 tysiącaosób niezdolnych do pracy, w 90 procentach są to nauczy-ciele. Na kłopoty związane z chorobami krtani uskarżająsię pedagodzy na całym świecie, ale w Polsce zjawisko to

16

jest dwukrotnie częstsze, dotyczy około 40 procent na-uczycieli.

Dlaczego właśnie u nauczycieli przypadłości głosowe wy-stępują najczęściej?

Gardło, krtań i struny głosowe wysilają przecież takżepracujący w innych zawodach, np. aktorzy czy śpiewacy.Zdaniem profesor Marioli Śliwińskiej-Kowalskiej, specjali-sty w dziedzinie foniatrii i audiologii, kierownika CentrumProfilaktyki i Leczenia Zaburzeń Głosu i Słuchu InstytutuMedycyny Pracy w Łodzi, najczęstszą przyczyną zachoro-wań na choroby narządu głosu u polskich pedagogów jestbrak odpowiedniego przygotowania podczas nauki zawo-du do pracy powodującej duże obciążenia głosu. “Naszymnauczycielom zdecydowanie brakuje zajęć z zakresu emisjigłosu” - twierdzi pani profesor.”

Pełna relacja z rozmowy red. Urszuli Szymańskiej z Paniąprof. Śliwińską zamieszczona została w listopadowym wy-daniu czasopisma.

Ponadto znajdziemy również tutaj przykłady ćwiczeńoddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych.

(PRZEGLĄD OŚWIATOWY, 18, 15 listopada 2003, s. 9-10)

Artykuł kończy opis jednego z poradników wydanychprzez Oficynę Wydawniczą IMP Głos narzędziem pracy.

Jak czytamy w opisie, “praca nauczyciela wymaga cią-głego operowania głosem, nieraz przez kilka godzin dzien-

nie niemal bez przerwy. Prawidłowe oddychanie podczasmówienia, właściwe używanie rezonatorów głosowych, czyliprzestrzeni powietrznych umożliwiających nadanie głoso-wi odpowiedniej siły i modulacji, oraz utrzymanie spraw-ności aparatu artykulacyjnego (języka, warg i podniebieniamiękkiego) to warunki niezbędne do tego, aby zachowaćgłos w dobrym stanie do późnej starości.

Jak to osiągnąć, jakie stosować ćwiczenia, jakie schorze-nia, grożą tym, którzy nie dbają o krtań, gardło i strunygłosowe? Na te pytania znajdziemy odpowiedź w poradni-ku dla nauczycieli Głos narzędziem pracy wydanym przezInstytut Medycyny Pracy w Łodzi pod red. prof. MarioliŚliwińskiej-Kowalskiej, specjalisty w dziedzinie foniatrii i au-diologii. kierownika Centrum Profilaktyki i Leczenia Zabu-rzeń Głosu i Słuchu IMP.

Książka zawiera zestaw podstawowych ćwiczeń odde-chowych, fonacyjnych i artkulacyjnych oraz rehabilitacyj-nych. Omawia również zasady higieny życia i pracy na-uczyciela oraz choroby zawodowe głosu. Zrozumienie określeńmedycznych użytych w tekście ułatwia słowniczek. W porad-niku znajdziemy także wykaz poradni foniatrycznych”.

Z kolei w kwartalniku ALERGOLOGIA prezentowane sądwie inne książki wydane przez Oficynę IMP, a mianowicie:

Alergia zawodowa u pracowników służby zdrowiapod. red. Cezarego Pałczyńskiego

oraz

Alergia na środki odkażająceautorstwa C. Pałczyńskiego i P. Górskiego

W opisie Alergii zawodowej u pracowników służby zdro-wia czytamy, że „w środowisku pracy personelu medycz-nego występuje wiele czynników o silnym działaniu alergi-zującym, będących przyczyną uczuleń zawodowych,częstokroć o ciężkim, a nawet zagrażającym życiu prze-biegu.

W ostatnim dziesięcioleciu XX wieku zaobserwowanoznaczny, przyjmujący rozmiary epidemii, wzrost zapadal-ności na choroby alergiczne wśród pracowników służbyzdrowia.

17

Jak już zostało zasygnalizowane w sierpniowym wyda-niu biuletynu (nr 80/503) z powodu śmierci prof. dr. hab.Jacka Brzezińskiego — założyciela i wieloletniego Redakto-ra Naczelnego czasopisma Acta Poloniae Toxicologica —na mocy decyzji Zarządu Głównego Polskiego TowarzystwaToksykologicznego podjętej na posiedzeniu 22.06.2003 r.,redakcja czasopisma została przeniesiona do naszego In-stytutu Medycyny Pracy w Łodzi.

Jednocześnie na stanowisko Redaktora Naczelnego po-wołano:

doc. dr. hab. Jana Stetkiewicza,

zaś w skład zespołu redakcyjnego weszły następująceosoby:

Z-ca Redaktora Naczelnego

- Marek Jakubowski

Komitet Redakcyjny

- M. Cikrt (Prague, Czech Republic)

- M. Kamiński (Katowice)

- J. Krechniak (Gdańsk)

- Y. Kundiev (Kiev, Ukraine)

- J. Moniuszko-Jakoniuk (Białystok)

- R. Nilsson (Stockholm, Sweden)

nowy wizerunek czasopi-sma Acta Toxicologica

- J. Orłowski (Poznań)

- J. Pach (Kraków)

- K. Rydzyński (Łódź)

- D. Saegerback (Huddinge, Sweden)

- Starek (Kraków)

- M. Szutowski (Warszawa)

- J. Żmudzki (Puławy).

Czasopismo oprócz nowej nazwy — Acta Toxicologica— zyskało nową szatę graficzną (okładka, kompozycjawewnętrzna) i format (A4).

Regulamin ogłaszania prac dostosowano do zasad opra-cowanych przez Międzynarodowy Komitet Wydawców Cza-sopism Medycznych.

Nowe “Instrukcje dla autorów” można otrzymać w Ofi-cynie Wydawniczej Instytutu lub pocztą elektroniczną

pod adresem:korekta@imp.lodz.pl lub edytor@imp.lodz.pl

Acta Toxicologica jest jedynym czasopismem z dziedzi-ny toksykologii w Polsce, publikowane jest w języku angiel-skim. Nadal będzie ukazywać się dwa razy w roku.Najbliższy numer — 1/2003 — jest już dostępny.

Gorąco zachęcamy do nadsyłania prac do kolejnychnumerów.

W książce szczegółowo omówiono zagadnienia dotyczą-ce epidemiologii, zasad diagnostyki, profilaktyki, orzecz-nictwa i niektórych aspektów terapii chorób alergicznychpochodzenia zawodowego.

Na temat Alergii na środki odkażające również napisa-no kilka zdań. Czytamy, iż „środki odkażające znalazły sze-rokie zastosowanie w placówkach służby zdrowia, w wieludziałach gospodarki:

- rolnictwie, rybołówstwie,- przemyśle farmaceutycznym,- chemicznym itd.

Trudno oszacować liczebność populacji narażonej, któ-ra obejmując znaczny odsetek populacji generalnej, nie ogra-nicza się wyłącznie do osób eksponowanych zawodowo.W prezentowanej publikacji omówiono środki odkażająceo udowodnionym działaniu alergizującym drogi oddecho-we, zalecenia diagnostyczne i profilaktyczne.

Załączono także wykaz preparatów zawierających skład-niki uczulające drogi oddechowe”.

(TMM ALERGOLOGIA, 4/2003, s. 65)

18

nowościOficyny Wydawniczej IMP

W październiku bieżącego roku ukazała się nakłademnaszej Oficyny Wydawniczej rozprawa na stopień nauko-wy doktora habilitowanego nauk medycznych zatytułowa-na:

Ocena potencjału antyoksydacyjnego w narażeniuna tlenki azotu.Badania populacyjne i model zwierzęcy.

dr Jolanty Gromadzińskiej.

Jak zauważa autorka we wstępie „zarówno w środowi-sku bytowania, jak i środowisku pracy występują liczne sub-stancje chemiczne, które wdychane, wchłaniane droga po-karmową lub absorbowane przez powłoki zewnętrznestanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi.

Zanieczyszczenie środowiska, będące głównie skutkiemdziałalności gospodarczej oraz wzrastającej liczby zużywa-nych przez człowieka paliw, jest istotnym źródłem stresuoksydacyjnego występującego u wszystkich organizmów ro-ślinnych i zwierzęcych”.

W książce szczególną uwagę zwrócono na selen jakomikroelement o potencjalnym działaniu antyoksydacyjnym.Celem przedstawionych badań było sprawdzenie czy ist-nieje zależność między przewlekłym narażeniem na niskiestężenia NO2 a zaburzeniami równowagi pro- i antyoksy-dacyjnej; a jeśli tak, to czy skutki te można modyfikowaćstężeniami selenu w organizmie.

W chwilę po ukazaniu się w końcu października publika-cji pt. Jak sobie radzić z agresją w miejscu pracy? autor-stwa mgr Agnieszki Mościckiej oraz dr Doroty Merecz,wydana została kolejna pozycja tej samej serii i tychże au-torek, a mianowicie informator dla pracodawców:

Przemoc w placówkach służby zdrowia i sposobyjej przeciwdziałania.

Jak zauważają autorki przemoc w miejscu pracy jestzjawiskiem coraz powszechniejszym. Czują się wobec niejbezradni zarówno doświadczający jej pracownicy, jak i pra-codawcy.

Przedstawiając problem agresji, formy i rodzaje prze-mocy występującej w miejscu pracy, autorki odpowiadajądlaczego warto przeciwdziałać przemocy, jak działać, byzminimalizować ryzyko jej wystąpienia, w jakim stopniuzapewnić pracownikom bezpieczeństwo i jak ograniczaćskutki przemocy.

W niniejszej pracy znajdziemy również przydatny załącz-nik zawierający wskazówki ułatwiające dokonanie kontrolizjawiska przemocy we własnym miejscu pracy.

19

20 opracowanie: mgr Ida Kuśmierczyk (Dział Planowania Badań Naukowych, tel.: 910, e-mail: ida@imp.lodz.pl)