4 nr 249 - MARZEC 2018

Od dłuższego czasu często myślę o swoim mózgu. A może to mój mózg myśli o mnie. Nie wiem. Znany w Pol-sce coach i menadżer Maciej Benne-wicz napisał w swojej książce Coach-ing czyli przebudzacz neuronów: „Ak-tywny umysł to najlepsza gwarancja sukcesu, pozwala też uniknąć zdziwa-czenia, depresji i zaburzeń wieku śred-niego oraz demencji starczych, a takżeślepych uliczek własnych bezradności. Twój umysł to najlepsza z możliwych inwestycji – warto utrzymywać go w dobrym stanie”. Z kolei niemiecki psychiatra i naukowiec, a jednocześ-nie znawca ludzkiego mózgu profe-sor Manfred Spitzer w swojej książce zatytułowanej Cyfrowa demencja in-formuje, że: „Wyniki badań współ-czesnej neurobiologii potwierdzają, że najlepszy trening dla mózgu to trening fizyczny. Jednak należy pamiętać, że dla utrzymania nowo powstałych ko-mórek przy życiu konieczne jest przy-swajanie naprawdę trudnych treści, nie wystarczy przeżuwanie tego, co jużznamy (…) wszyscy zbieramy do-świadczenia, znamy dokładnie własneotoczenie oraz radzimy sobie z trud-nościami i zmiennymi kolejami losu. Przede wszystkim zaś na każdym kro-ku mamy do czynienia z innymi ludź-mi i musimy dokonywać ocen, pode-jmować decyzje oraz działać, starając się przy tym szukać wspólnych roz-wiązań; musimy planować i rezygno-wać z własnych planów, dogadywaćsię z innymi i trzymać ustalonych za-sad. Doświadczanie tego wszystkiego – całej tej pełni istnienia – jest właś-nie siłą utrzymującą nowe komórki (nerwowe) przy życiu. Podsumowu-jąc więc: czas przeznaczony na krzy-żówki i sudoku lepiej poświęcić włas-nym wnukom: a kto ich nie ma, niechje sobie od kogoś wypożyczy”. Nasz mózg w znacznym stopniu decyduje o tym, co może się z nami dziać, kie-dy zaczynamy się starzeć. Podstawo-wa zasada jego funkcjonowania to od-bieranie sygnałów ze świata zewnę-trznego i jednoczesne zarządzanie wszystkimi częściami naszego ciała.Schody zaczynają się, kiedy przestaje-my kojarzyć bodźce, które do nas do-

Mózg – miejsce pracy nauczyciela cierają albo kiedy sygnały emitowane przez nasz mózg są zbyt słabe, bywpłynąć na oczekiwane zachowania naszego organizmu. Pojęcie starości ma wymiar w znacz-nym stopniu relatywny. Starość to czę-sto kwestia różnicy wieku między oso-bami. Dla gimnazjalisty jego trzydzie-stoletni nauczyciel to osoba dwa razyod niego starsza. A pomyślmy sobie, jak widzi ów trzydziestolatek osobę od siebie dwa razy starszą..? Chyba, że ów starszy człowiek korzysta z tych samych mediów, potrafi rozmawiać, a przynajmniej słuchać wypowiedzi dotyczących spraw zajmujących ludzimłodszych. Starość zaczyna się w gło-wie. Zapewne wielu z nas zna stosun-kowo młodych trzydziesto- czterdzie-stolatków, którzy się zachowują jakby mieli lat co najmniej sto. Narzekają na cały świat, wiedzą co jest złe a co jest dobre, znają najlepsze recepty nawszystko, a jednocześnie żyją w nie-ustannym poirytowaniu, związanym z tym, że nikt ich nie słucha. Drażnią ich inni ludzie, nie rozumieją dlacze-go nikt ich nie słucha, irytuje ich, że inni tak wiele uwagi poświęcają spra-wom nieważnym i ani myślą skupić się na tym, co najbardziej istotne, czy-li najczęściej o tym, co dla nich jest najważniejsze. Starość to stan umysłu, dlatego warto dbać o swój mózg. Świetny człowiek i zdecydowanie niemłody, profesor Je-rzy Vetulani zachęca do tego, żeby byćosobą żywą i ciekawą świata. Do tego praktykować od czasu do czasu gło-dówki i pić czerwone wino, które aktywują gen sir – zwany genem dłu-gowieczności produkującym sirtuinę,dzięki czemu nasze chromosomy mniej się zużywają, a my starzejemy się wol-niej. Do tego dodać należy jeszcze jeszcze kobiety, taniec i śpiew, czyli wysiłek fizyczny oraz konieczny wy-siłek intelektualny. Tekst, gdzie moż-na znaleźć te mądrości, będący wy-wiadem jakim Vetulani udzielił Mar-tynie Harland, zatytułowany został „Na młodość – wino, głodówka i seks”. Coś w tym jest. Karmiąc nasz mózg dostarczany sobie samym energię, któ-ra pozwala nam być tym, kim chce-

my być. Jesteś tym, co myślisz. Kiedy sądzisz, że jesteś stary – jesteś stary. Gdy żyjesz w przekonaniu, że nic ci się nie uda, nie udaje ci się nazbyt wie-le. Kiedy zmienisz swój sposób patrze-nia na świat… świat się zmienia. Dlatego tak ważne w naszym życiu są wnuki. Ludzie, którzy naprawdę nic nie rozumieją. Na przykład tego, że to niebezpieczne wchodzić na sza-fę i skakać z niej na łóżko. Albo jeśćrzodkiewkę wyrwaną prosto z ziemi i trochę tylko otartą z przylepionej do niej ziemi. Albo kolegować się z każ-dym, kogo się spotka na swojej dro-dze czy wierzyć we wszystko i mówić z głębokim przekonaniem w słusz-ność swoich wypowiedzi, nawet kiedy wszyscy mówią, że to musi być nie-prawda. Przed laty wszyscy pracowni-cy IBM mieli przed swoimi oczyma wizerunek trzmiela. To był czas, kiedy ta znana firma produkująca kompute-ry wchodziła intensywnie na rynek i czas, kiedy naukowcy biedzili się naduzyskaniem odpowiedzi, dlaczego trzmiel lata, mimo że w gruncie rzeczyjego budowa oraz możliwości wska-zywały niezbicie, że nie powinien. Marketingowcy z IBM znaleźli od-powiedź na ten dylemat – „Trzmiel lata, bo nie wie, że nie może”. Sku-teczność naszego działania zależy w

dużej mierze od tego jak postrzegamy świat i siebie samych. Też jak postrze-gamy naszych uczniów. Jeśli widzimy w nich obiekt, który musi się dosto-sować do naszego klucza, kiedy przy-gotowujemy ich do zdawania egzami-nu – wówczas my będziemy narzekać na to, że uczymy pod zbędne ale wy-magane od góry standardy, a nasi uczniowie… coraz mniej chętnie będą uczęszczać na nasze lekcje. Vetulani podkreśla, że tradycyjnie za-wsze było tak, iż doświadczenie sta-nowiło o dużej przewadze gdyż bu-dowało coś, co nazywa się tak zwanąmądrością życiową. Wszystko jednak zmienia dynamiczny postęp technolo-giczny, za którym ludzie starsi nie mo-gą po prostu nadążyć. To trochę irytu-je. Słuchamy i nie rozumiemy, co mó-wią inni. Próbujemy się z kimś komu-nikować, a tu okazuje się, że on uży-wa narzędzi czy kanałów, które są dla nas obce. I tu kolejny powód, by żyćw zgodzie, a nawet związku partner-skim ze swoimi wnukami, a w przy-padku nauczycieli, by odkryć, że ucz-niowie, choć często przypominają trzmiele, to jednak potrafią latać. Oni są po prostu mieszkańcami tej ziemi. Dzięki temu mogą być dla nas prze-wodnikami. Pozwolą spojrzeć na ota-czający nas świat oczami osób, które

w coraz większym stopniu kreują tę rzeczywistość. Pomogą poznać i zro-zumieć sposoby i narzędzia przy po-mocy których uprawia się współczes-ność. Podpowiedzą słowa czy sposoby komunikowania, które pozwolą nam być na bieżąco z czasami, w których żyjemy. A przy okazji my dla nich też stajemy się zdecydowanie bardziej wa-żni. Jesteśmy żywym dowodem, namożliwość poddawania przeżyć czy doświadczeń pogłębionej refleksji. Po-kazujemy możliwość wiązania prakty-ki życia codziennego i emocji ze świa-tem wartości. Potwierdzamy sensow-ność czytania linearnego, a nie tylko odbierania informacji na zasadzie hiper-tekstu. Ponadto wspólna rozmowadaje młodym ludziom szansę na kon-takt z żywym człowiekiem, możli-wość odbierania i uczenia się interpre-tacji sygnałów pozawerbalnych – tej części komunikowania się, która de-cyduje o ponad 90% skuteczności na-szego przekazu. Która buduje relacje.Pozwala być w większym stopniu żywym człowiekiem, a nie tylko au-tonomiczną co prawda i samodzielnie funkcjonującą, ale jednak, coraz bar-dziej pozbawioną własnego ja aplika-cją do komputera czy smartfona.

JAROSŁAW KORDZIŃSKI

WesołychŚwiąt życząRodakomBarbaraiStelianKuligowiePolski Sklep „Zofia”

Wesołych Świąt Wielkiej NocyKlientom i całej PoloniiżycząCzesław Czajkowski i synowiePolstar Collision Ltd.