3. Rośliny lecznicze użytków zielonych. - Eko...
Transcript of 3. Rośliny lecznicze użytków zielonych. - Eko...
7. Rośliny lecznicze użytków zielonych.
Stefan Gawroński IB UJ Marian Szewczyk IR PWSZ Sanok Miriam Zalisz stud. IR PWSZ Sanok
Atlas roślin leczniczych użytków zielonych oraz analiza możliwości ich pozyskania
Objaśnienia i legęda
zagrożenie
roślina chroniona prawem
roślina nie zagrożona
roślina częściowo chroniona
roślina trująca
roślina niechroniona prawem
roślina nie trująca
roślina górska
roślina lecznicza
roślina nizinna
roślina bez właściwości
leczniczych
Achillea millefolium L. Krwawnik pospolity
Rodzina astrowate – Asteraceae
Właściwości lecznicze: Krwawnik posiada urozmaicony skład
chemiczny i dlatego wykazuje wielokierunkowe działanie.
Pozyskany lek posiada właściwości przeciwkrwotoczne,
żółciopędne, ściągająco a także przeciwzapalnie, odkażająco i
rozkurczająco. Ma skuteczne działanie napotne dlatego jest
używany podczas gorączki, przeziębieniu i grypie. Posiada
właściwości dezynfekujące, gojące i zapalne, dlatego
zewnętrznie, jako okład, stosowany przy skaleczeniu i
otarciach. Obniża ciśnienie dzięki właściwościom
rozszerzającym naczynia krwionośne i ułatwia trawienie, działa
również odkażająco na układ moczowy. Używany również na
upławy, hemoroidy oraz w schorzeniach dróg rodnych kobiet.
Napar posiada dobre właściwości oczyszczające, stosowany dla
cery tłustej z wypryskami.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele, kwiat, liść
łąki, pastwiska, przydroża, skraj lasów
bardzo często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Agrimonia eupatoria L. Rzepik pospolity
Rodzina różowate - Rosaceae
Właściwości lecznicze: Ziele rzepiku dzięki garbnikom
posiada właściwości ściągające i przeciwbiegunkowe, łagodzi
stany zapalne przewodu pokarmowego oraz ograniczają
nadmierny rozwój flory bakteryjnej. Posiada właściwości
regulujące metabolizm wątroby, ułatwiają proces przemiany
materii, działają odkażająco, przeciwzapalnie, moczopędnie i
tonizująco, wzmacniają błonę śluzową. Ponadto substancje
goryczkowe zawarte w zielu pobudzają wydzielanie soków
żołądkowych. Lek podaje się w niedomaganiach czynności
wątroby, nieżytach żołądka i jelit, w bólach brzucha, zapaleniu
pęcherzyka i dróg żółciowych, a także w biegunkach.
Zewnętrznie stosuje się jako okład na rany i wrzody, siniaki,
wypryski, egzemę oraz kontuzję, używany jest również do
płukania w stanach zapalnych jamy ustnej oraz gardła, a także
spojówek czy do irygacji w stanach zapalnych pochwy.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
przydroża, skraj lasów, miedze niezbyt często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Agropyron repens (L.) P. BEAUV. Perz właściwy
Rodzina wiechlinowate - Poaceae
Właściwości lecznicze: Roślina posiada właściwości
moczopędne, przeciwzapalne i bakteriobójcze. Ma działanie
oczyszczające krew usuwając szkodliwe produkty
przemiany materii z organizmu, obniża poziom tłuszczów i
cholesterolu we krwi, zapobiega stłuszczeniu wątroby oraz
korzystanie wpływa na czynności przewodu pokarmowego.
Działa również antybiotycznie, przeciwgorączkowo,
żółciopędnie a nawet przeciwcukrzycowo, wykazuje
właściwości gojące oraz zwiększa odporność błon
śluzowych i naskórka. Rozpuszczona w kłączu perzu
krzemionka działa zapobiegająco w powstawaniu kamieni
moczowych, wpływa korzystnie na skórę, naczynia
krwionośne i błonę śluzową a także narządy wewnętrzne.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
kłącze
pola, pastwiska, łąki, miedze,
przydroża
pospolicie
duże zasoby (wystarczające dla
potrzeb mieszkańców i dla
agroturyzmu)
Arctium lappa L. Łopian większy
Rodzina astrowate - Asteraceae
Właściwości lecznicze: Korzeń łopianu posiada
właściwości pobudzające czynność wydzielniczą wątroby,
nerek, gruczołów potowych, żołądka oraz jelit. Ma
zastosowanie także w poprawie przemiany materii,
zwłaszcza w okresie pokwitania. Zewnętrznie stosowany
działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, wpływa
korzystnie na błony śluzowe i skórę na jej przewlekłe
schorzenia, stosowany w łojotoku suchym oraz toksycznym
i łojotokowym wypadaniu włosów. Pomocniczo ma
zastosowanie w przewlekłym postępującym reumatyzmie.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
korzeń
miedze, przydroża, skraj lasów, rowy
pospolicie
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Bellis perennis L. Stokrotka pospolita
Rodzina astrowate - Asteraceae
Właściwości lecznicze: Surowiec lekarski stokrotki działa
przeciwgorączkowo, czyści krew oraz hamuje krwawienia.
Kwiat ma zastosowanie przeciwzapalne, ogólnie tonizujące
a także ściągające, działa wykrztuśnie, moczopędnie a także
usuwa z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii.
Zewnętrznie lek stosuje się do przyspieszania gojenia się
ran, zmniejszaniu obrzęk po kontuzjach a także
uszczelniania ściany naczyń włosowatych. Napar stosuje się
podczas nieżytu górnych dróg oddechowych, przy
zapaleniu jelit i biegunce a także w zaburzeniach pracy
wątroby i nerek, wykorzystując właściwości ściągające
stokrotki. Kwiat rośliny jest jednym z najczęstszych
składników mieszanek ziołowych.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
kwiat, liść
łąki, pastwiska, trawniki, przydroża
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Betonica officinalis L. Bukwica zwyczajna (B. lekarska)
Rodzina jasnotowate - Lamiaceae
Właściwości lecznicze: Ziele bukwicy ma działanie
ściągające i przeciwzapalne, oczyszcza drogi oddechowe a
także leczy błonę śluzową żołądka i jelit. Posiada również
właściwości przyspieszające gojenie się ran, pobudzające
krążenie w mózgu, wzmacnia i łagodzi system nerwowy,
pobudza trawienie i hamuje biegunkę, ponadto działa
przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie na jelita dwunastnicę a
także żołądek, zwiększa krzepliwość krwi. Zewnętrznie
stosuję się bukwicę do okładów na rany w zakażeniach
ropotwórczych skóry, na czarki, wrzody oraz owrzodzenia
żylakowe nóg.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
łąki, rowy, zarośla
często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Bidens tripartita L. Uczep trójlistkowy
Rodzina astrowate - Asteraceae
Właściwości lecznicze: Ziele uczepu stosuje się jako środek
pobudzający krwawienie miesięczne, napotny a także
czyszczący krew, działa również moczopędnie. Roślinę tą
wykorzystuje się do mieszanek z innymi ziołami, napary te
maja właściwości czyszczące, używane w schorzeniach jak
trądzik pospolity, trądzik krostkowy, zapalenie skóry i
wypryski oraz przy skłonnościach do czyraczności.
Zewnętrznie stosuję się w kąpielach na schorzenia skórne,
zwłaszcza u dzieci.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
rowy, brzegi wód, podmokłe łąki
niezbyt często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Calluna vulgaris (L.) HULL Wrzos zwyczajny
Rodzina wrzosowate - Ericaceae
Właściwości lecznicze: Wrzos posiada właściwości
pobudzające wydalanie moczu, w nieznacznym stopniu
bakteriobójcze, a także przeciwzapalne, pobudzają
wydzielanie soku żółciowego, ułatwiają trawienie. Lek
stosuje się w zapaleniu kłębków nerkowych, miedniczek
nerkowych, odmiedniczkowym zapaleniu nerek, zapaleniu
pęcherza oraz profilaktyczny w kamicy moczowej, w
leczeniu gośćca przewlekłego postępującego, skazy
moczanowej, nieżytu żołądka i jelit oraz niedokwaśności.
Pomocniczo w mieszankach kwiat i ziele wrzosu jest
stosowane przeciw cukrzycy w przypadku zaburzeń
krążenia, przy wyczerpaniu nerwowym a także podczas
zaburzeń miesiączkowania w klimakterium. Działa
ściągająco i odkażająco w pielęgnowaniu skóry.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele, kwiat
polana leśna
bardzo rzadko
niewielkie zasoby, pozyskanie
wymaga uprawy gatunku.
Capsella bursa-pastoris (L.) MEDIK. Tasznik pospolity
Rodzina kapustowate - Brassicaceae
Właściwości lecznicze: Wyciągi z ziela tasznika mają
działanie przeciwkrwotoczne, moczopędne, odkażające,
ściągające oraz pobudzające skurcze macicy. Ziele tasznika
ponadto używane jest w nadmiernych krwawieniach
miesiączkowych, krwawieniach z nosa, pomocniczo w
krwawieniach z dróg moczowych a także w stanach
zapalnych gruczołu krokowego. Właściwości ściągające
rośliny wykorzystywane są zewnętrznie do leczenia ran,
wrzodów, egzem oraz odleżyn.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
pola,łaki, przydroża, ogródki, ugory
często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Carum carvi L. Kminek zwyczajny
Rodzina selerowate – Apiaceae
Właściwości lecznicze: W lecznictwie stosowany olejek
pozyskiwany z nasion kminku, posiada właściwości
rozkurczające na mięśnie gładkie jelit oraz przewodów
żółciowych. Działa pobudzająco na wydzielanie soku
żółciowego, wiatropędnie, zapobiega wzdęciom. Jest
środkiem rozkurczającym, ogranicza nadmierny wzrost
bakterii w przewodzie pokarmowym a także wzmaga
wydzielanie soków trawiennych. Stosowany najczęściej w
mieszance z innymi ziołami jako lek w dolegliwościach
takich jak odbijanie, wzdęcia, bóle brzucha oraz lekkie
zaparcia.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
owoc
łąki, pastwiska, przydroża
bardzo często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Centaurium erythraea RAFN Centuria pospolita (C. zwyczajna)
Rodzina goryczkowate – Gentianaceae
Właściwości lecznicze: Gorzkie składniki ziela pobudzają
proces trawienia, wydzielanie śliny i soku żołądkowego,
żółci, wzmagają przyswajalność pokarmów. Lek w postaci
odwaru stosowany jest przy bezkwaśności żołądkowej,
przewlekłych dolegliwościach żołądka takich jak brak
łaknienia, słabe wydzielanie śliny i soku żołądkowego.
Ogólnie używany podczas zaburzeń trawiennych oraz
przeciw hemoroidom.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
łąka, skraj lasów
rzadko
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Chamaenerion angustifolium (L.) SCOP. Wierzbówka kiprzyca
Rodzina wiesiołkowate – Onagraceae
Właściwości lecznicze: Ziele wierzbówki ma działanie
przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, przeciwbakteryjne a
także przeciwwirusowe. Wyciągi z ziela i korzenia znajdują
zastosowanie leczeniu prostaty oraz w stanach zapalnych
cewki moczowej. Zewnętrznie stosowane są do płukania
jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych, a także do
przemywania trudno gojących się ran.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele, korzeń
zręby, rowy, miedze na łąkach, skraj
lasów dosyć często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Cichorium intybus L. Cykoria podróżnik
Rodzina astrowate – Asteraceae
Właściwości lecznicze: W soku mlecznym korzenia cykorii
zawarte są gorycze, które pobudzają i zwiększają
wydzielanie soków żołądkowych i żółci, ułatwiając
trawienie. Ponadto korzeń ma działanie przeciwbakteryjne,
a w mniejszym stopniu moczopędne. Jest stosowana jako
zioło ułatwiający trawienie, żółciopędny oraz moczopędny.
W uprawie liście oraz korzeń jednej z odmian cykorii
podróżnika, varietas radicolum, służy do wyrobu kawy
zbożowej.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele, korzeń
przydroża
bardzo rzadko
zasoby nie wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Crataegus monogyna JACQ. Głóg jednoszyjkowy
Rodzina różowate – Rosaceae
Właściwości lecznicze: Kwiaty i owoce głogu zawierają
substancje o działaniu nasercowym i przeciwkaszlowym,
działają rozkurczająco na mięsnie gładkie jelit, dróg
moczowych, macicy oraz naczyń krwionośnych. Szczególne
znaczenie ma działanie rozkurczające naczyń wieńcowych
serca, łagodne obniżenie ciśnienia. Kwiat głogu ma
korzystny wpływ na naczynia krwionośne mózgu, posiadają
właściwości uspakajające oraz słabe moczopędne. Owoce
stosowane są przeważnie jako leki rozkurczowe i
uspakajające, mają słabsze działanie niż kwiat, przetwory
łagodnie tonizują pracę serca, układu krążenia, pracę
mięśnia sercowego, kołatanie serca.
Owoce głogu są jadalne i wykorzystuje się je do
przyrządzania nalewek, kompotów, galaretek i innych
przetworów.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
kwiat z liśćmi, owoc
zarośla, miedze na łąkach
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla
potrzeb mieszkańców i dla
agroturyzmu)
Daucus carota L. Marchew zwyczajna
Rodzina selerowate – Apiaceae
Właściwości lecznicze: Świeży korzeń marchwi posiada
właściwości przeciwrobacze oraz moczopędne. Beta-
karoten zawarty w korzeniach działa witaminizująco, jest
bogatym źródłem m. in. Prowitaminy A, dlatego poprawia
widzenie, przeciwdziała anemiom i awitaminozie. Pektyny
mają właściwości obniżające cholesterol we krwi,
zapobiegają powstawaniu miażdżycy. Zewnętrznie odwary z
liści marchwi lub miazga z korzenia stosuje się w
schorzeniach skórnych, działają gająco i dezynfekująco a
ponadto są wykorzystywane do maseczek regenerujących
skórę twarzy.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele, owoc, korzeń
łąki, przydroża, ogrody, zarośla
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Equisetum arvense L. Skrzyp polny
Rodzina skrzypowate - Equisetaceae
Właściwości lecznicze: Ziele skrzypu polnego jest
stosowane przeciw krwotokom narządów wewnętrznych, w
schorzeniach dróg moczowych, zwiększa objętość
wydzielania moczu, działa wzmacniająco,
przeciwreumatycznie, pobudza przemianę materii,
uszczelnia naczynia krwionośne, ma działanie
krwiotwórcze, stosowany jako lek hamujący krwawienie z
płuc, z przewodu pokarmowego oraz dróg moczowych.
Zewnętrznie stosowany jako środek przeciw wypadaniu
włosów, do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych, a
także do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia,
stłuczenia, kontuzję oraz oparzenia.
Preparaty ze skrzypu polnego stosuje się do uzupełnienia w
organizmie mikroelementów i soli mineralnych.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
pola, łąki, ugory, przydroża
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Filipendula ulmaria (L.) MAXIM. Wiązówka błotna
Rodzina różowate – Rosaceae
Właściwości lecznicze: Z kwiatów wiązówki uzyskuję się
napary lub odwary, które mają właściwości napotne,
przeciwzapalne i przeciwbólowe, łagodzą bóle reumatyczne
mięśni oraz stawów, ponadto działają żółciopędnie i
moczopędnie, ściągająco, przeciwbakteryjnie a nawet
przeciwbiegunkowo, pomagają usuwać z organizmu
szkodliwe produkty przemiany materii. Lek stosowany jest
podczas przeziębień, chorób dróg oddechowych oraz grypy.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
Kwiat, ziele
zarośla, brzeg rzeki, wilgotne łąki
często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Fragaria vesca L. Poziomka pospolita
Rodzina różowate – Rosaceae
Właściwości lecznicze: Surowiec lekarski pozyskany z liści
poziomki stosowany jest w krwawieniach z narządów
rodnych oraz dla osób starszych jako lek wzmacniający w
ogólnym osłabieniu. Odwary z liści mają właściwości
moczopędne, usuwają z organizmu jony sodowe i
chlorkowe a także szkodliwe produkty przemiany materii
rozpuszczalne w wodzie, mają również działanie ściągające
na błony śluzowe przewodu pokarmowego, zapierające,
bakteriobójcze, przeciwmiażdżycowe. Liść poziomki jest
częstym dodatkiem do mieszanek ziołowych. Owoc
poziomki działa odżywczo na organizm, wzmacniająco,
odtruwająco, oddziałuje korzystnie na system nerwowy.
Stosowany owoc zewnętrznie posiada właściwości
ściągające oraz odżywcze, stosowany w kosmetyce.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
liść, owoc
suche łąki, skraj lasów
niezbyt często
niewielkie zasoby, pozyskanie wymaga
uprawy gatunku
Glechoma hederacea L.
Bluszczyk kurdybanek
Rodzina jasnotowate - Lamiaceae
Właściwości lecznicze: Ziele bluszczyka kurdybanka
stosuję się jako lek pobudzający wydzielanie soku
żółciowego, ułatwia przepływ żółci, posiada właściwości
ściągające, wykrztuśne, moczopędne, łagodnie zapierające,
przeciwzapalne, regenerujące błonę śluzową przewodu
pokarmowego oraz skórę. Ponadto jego bakteriobójcze
właściwości, oczyszczające i odtruwające a nawet
grzybobójcze wykorzystywane są w leczeniu trądzika,
świądu, owrzodzeń, zapaleń i oparzeń. Napary i odwary
stosowane są w zatokach a także nieżytach oskrzeli. Ziele
bluszczyka jest częstym składnikiem mieszanki o działaniu
odtruwającym, żółciopędnym oraz poprawiającym
trawienie.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
zarośla, przydroża, łąki, pastwiska
często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Hypericum perforatum L. Dziurawiec zwyczajny
Rodzina dziurawcowate - Hypericaceae
Właściwości lecznicze: Ziele dziurawca wykazuje działanie
rozkurczające, ściągające, żołądkowe, zalecany jest w
nieżytach żołądka i jelit, niedokwaśności treści żołądka,
stosowany podczas złego trawienia, zapalenia dróg
żółciowych, stanach skurczania układu trawienia a także
dróg żółciowych. Właściwości uspakajające dziurawca są
wykorzystywane jako środek w stanach wyczerpania
nerwowego, nerwobólach, bezsenności oraz bólach głowy.
Jako składnik pomocniczy dziurawiec stosuje się również w
uszkodzeniach i porażeniach nerwów dla jego zdolności
pobudzenia odnowy tkanki nerwowej, ponadto posiada
właściwości zmniejszające bóle menstruacyjne. Olejek z
kwiatu dziurawca zewnętrznie działa przeciwzapalnie,
ściągająco a także odkażająco dlatego stosowany jest na
trudno gojące się rany
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
skraj lasu, miedze, nieużytki,
przydroża
często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Lamium album L. Jasnota biała
Rodzina jasnotowate – Lamiaceae
Właściwości lecznicze: Surowiec lekarski ma właściwości
wykrztuśne, zmiękczające oraz przeciwkrwotoczne dlatego
używany jest często w schorzeniach górnych dróg
oddechowych a także w chorobach kobiecych, nieżytach
jamy ustnej i gardła. Jasnota posiada również właściwości
moczopędne, jest używana jako lek dla dzieci mający
właściwości „czyszczenia krwi”, stosowany w wysypkach
skórnych, egzemach i biegunce.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele, kwiat
skraje łąki, przydroża
często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Linaria vulgaris MILL. Lnica pospolita
Rodzina trędownikowate – Scrophulariaceae
Właściwości lecznicze: Ziele wykazuje właściwości
przeczyszczające, które połączone z innymi stosownymi
surowcami jak kora kruszyny, korzeń rzewienia czy liść
senesu nasila działanie przeczyszczające. Zewnętrznie lek
stosowany jest jako środek przeciwzapalny i gojący w
chorobach skórnych, jako okład, ponadto do obmywania
stosowany jest w żylakach odbytu, zapaleniu sromu oraz
pochwy, czy irygacji.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
łąki, pastwiska, przydroża
bardzo rzadko
niewielkie zasoby, pozyskanie
wymaga uprawy gatunku
Lycopodium clavatum L. Widłak goździsty
Rodzina widłakowate – Lycopodiaceae
Właściwości lecznicze: Zarodniki widłaka stosowane są na
rany, owrzodzenia i odleżyny jako środek adsorpcyjny i
osłaniający w zasypkach i przysypkach. Są wykorzystywane
w leczeniu przewlekłych chorób nerek, pęcherza
moczowego, wątroby. Ponadto stosowane są w chorobach
płuc, dolegliwościach kobiecych a także w bólach żołądka.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
zarodniki – likopodium
wrzosowiska, miedze, przydroża
bardzo rzadko
niewielkie zasoby, pozyskanie wymaga
uprawy gatunku
Melilotus officinalis (L.) PALL. Nostrzyk żółty
Rodzina bobowate - Fabaceae
Właściwości lecznicze: Ziele nostrzyka żółtego posiada
właściwości zwężające naczynia krwionośne, zwiększa
napięcie mięśni gładkich naczyń. Ponadto wykazuje
działanie przeciwzapalne oraz przyspiesza gojenie się
ran. Zewnętrznie surowiec zaleca się stosować w
stanach zapalnych skóry, ma działanie odmiękczające i
oczyszczające rany, czyraki, ropnie.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
łąki, pastwiska, rowy, zarośla
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Origanum vulgare L. Lebiodka pospolita
Rodzina jasnotowate – Lamiaceae
Właściwości lecznicze: Ziele lebiodki posiada właściwości
pobudzające czynność wydalniczą w różnych narządach,
stosowany jest w nieżytach żołądka, jelit, dyspersji, braku
łaknienia, również w nadmiernej fermentacji jelitowej, a
także w bębnicy, atonii przewodu pokarmowego czy
niedoczynności wątroby. Ponadto jego właściwości
moczopędne wykorzystuje się w leczeniu gośćca oraz skazy
moczanowej. Lek z lebiodki stosuje się również w nieżycie
gardła i oskrzeli, utrudnionym odkrztuszaniu, kaszlu,
aerofagii. Działa również uspakajająco na sferę płciową.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
ziele
przydroża, ciepłe łąki, miedze
niezbyt często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Pimpinella saxifraga L. Biedrzeniec mniejszy
Rodzina selerowate – Apiaceae
Właściwości lecznicze: Surowiec lekarski pozyskany z
korzenia ma właściwości pobudzające mechanizmy
wydzielnicze błon śluzowych, zapobiega zaleganiu
wydzieliny i ułatwia jej odkrztuszanie. Stosowany nieżytach
górnych dróg oddechowych oraz anginie, kaszlu, a nawet
jako lek pomocniczy w dychawicy oskrzelowej. Stosowany
jest również w nieznacznym zaburzeniu trawienia,
odbijaniu, wzdęciach, biegunkach. Zewnętrznie lek
wykorzystywany jest w zapaleniu gardła, jamy ustnej czy
dziąseł jako płukanki.
Po przedawkowaniu wyciąg z korzenia może powodować
skurcz macicy, grożący poronieniom u kobiet.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
korzeń, ziele
zarośla, skraj lasów
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Plantago lanceolata L. Babka lancetowata
Rodzina babkowate – Plantaginaceae
Właściwości lecznicze: Liście babki lancetowatej posiadają
właściwości przeciwzapalne w jamie ustnej, gardle i
przewodzie pokarmowym, stosowane w przewlekłych
nieżytach przewodu pokarmowego. Właściwości
przeciwbakteryjne oraz zmniejszające przekrwawienie błon
śluzowych i nadmierną przepuszczalność naczyń
włosowatych wykorzystuje się w uszkodzeniach błon
śluzowych żołądka i jelit, oraz jako środek pomocniczy w
chorobie wrzodowej. Liść stosuje się również jako okłady
na trudno gojąco się i zakażone rany, czyraki, oparzenia,
zapalenia skóry czy w ropnym zapaleniu spojówek.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
Liść
pola, łąki, przydroża
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Plantago major L. Babka zwyczajna
Rodzina babkowate – Plantaginaceae
Właściwości lecznicze: Surowiec zielarski pozyskany z
babki ma zastosowanie wykrztuśne, przeciwzapalne,
moczopędne, stosowany w chorobach przewodu
pokarmowego a także oskrzeli czy stanach zapalnych
gardła. Zawarte w liściu związki śluzowe są
wykorzystywane jako lek osłaniający, zewnętrznie
stosowany na ropiejące rany, oparzenia, zranienia jako
okład ze świeżych liści.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
Liść
pola, łąki, pastwiska, przydroża
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Potentilla anserina L. Pięciornik gęsi
Rodzina różowate – Rosaceae
Właściwości lecznicze: Wyciąg z ziela pięciornika gęsiego
stosowany jest w zaburzeniach trawiennych takich jak ból
brzucha, wzdęcia, odbijanie, kolka jelitowa, biegunka,
niedobór soku żołądkowego i żółci, surowiec zielarski
działa ogólnie korzystnie na czynność przewodu
pokarmowego. Ponad to posiada właściwości hamujące
nieznaczne krwawienia, poprawia stan drobnych naczyń
krwionośnych, działa silnie przeciwskurczowo i lek
stosowany jest w stanie skurczu jelit lub macicy. Jest
częstym składnikiem mieszanek ziołowych.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
Ziele
pastwiska, przydroża, rowy
często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Potentilla erecta (L.) RAEUSCH. Pięciornik kurzeziele
Rodzina różowate – Rosaceae
Właściwości lecznicze: Pięciornik kurze ziele ma
zastosowanie w biegunce, nieżycie i w nieznacznych
krwawieniach w przewodzie pokarmowym, a także
wykorzystywany jest jako środek przeciw zakażeniom
bakteryjnym, w zatruciach pokarmowych, pomocniczo w
czerwonce a także durze brzusznym. Kłącze stosowane jest
również zewnętrznie w stanach zapalnych jamy ustnej,
gardła, skóry, odbytu, pochwy a także sromu. Stosowany do
kąpieli w nadmiernej potliwości.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
Kłącze
skraj lasów, podwórka, pastwiska, łąki
często
zasoby wystarczające dla potrzeb
mieszkańców
Primula elatior (L.) HILL. Pierwiosnek (Pierwiosnka) wyniosły
Rodzina pierwiosnkowate – Primulaceae
Właściwości lecznicze: Właściwości pierwiosnka wyniosłego są równoznaczne z
poniżej opisanym Primula veris L.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
kwiat, korzeń
leśne polany, nad brzegami
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)
Primula veris L. Pierwiosnek (Pierwiosnka) lekarski
Rodzina pierwiosnkowate – Primulaceae
Właściwości lecznicze: Surowiec zielarski pozyskany z
korzenia pierwiosnka lekarskiego ma skuteczne działanie
wykrztuśne, kwiat również działa wykrztuśnie ale znacznie
łagodniej i mniej drażniąco na górne drogi oddechowe.
Znajduje zastosowanie w leczeniu zapalenia gardła, krtani,
oskrzeli, szczególnie w czasie wysuszenia błony śluzowej w
suchym kaszlu. Jako środek pomocniczy stosowany w
pylicy oraz gruźlicy płuc.
Ze względu na jego bardzo rzadkie występowanie oraz ś
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
kwiat, korzeń
leśne polany, słoneczne pagórki
bardzo rzadko
niewielkie zasoby, pozyskanie wymaga
uprawy gatunku.
Prunus spinosa L. Śliwa tarnina (Tarnina)
Rodzina różowate – Rosaceae
Właściwości lecznicze: Kwiat tarniny ma właściwości
moczopędne, łagodzą stany zapalne dróg moczowych,
usuwają z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii
a także nadmiar jonów sodu, stosowane w przejściowych
zaburzeniach trawienia. Ponadto zwiększają elastyczność
ścian naczyń włosowatych oraz ich przepuszczalność.
Działają lekko rozwalniająco. Z kolei owoc ma właściwości
dietetyczne, lecz spożywane w większej mierze działają
zapierająco, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie. Surowiec
zielarski z nich pozyskany stosuje się w nieznacznych
biegunkach, nieżytach żołądka i jelit.
Surowiec zielarski:
Siedlisko:
Częstość występowania:
Diagnoza możliwości pozyskania surowca:
kwiat, owoc
skraj lasów, słoneczne zbocza, zarośla
bardzo często
duże zasoby (wystarczające dla potrzeb
mieszkańców i dla agroturyzmu)