10

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองพฤตกรรมการเรยนการสอนของครอสลามศกษาในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษานราธวาส เขต 2 ผวจยไดศกษาคนควาขอมลจากอลกรอาน1 อลหะดษ2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอใชเปนแนวคดในการวจยครงน ซงแยกเปนหวขอตางๆดงน

2.1 ความหมายของพฤตกรรมการเรยนการสอน 2.2 ความสาคญของพฤตกรรมการเรยนการสอน 2.3 พฤตกรรมการเรยนการสอนทด 2.4 การจดการเรยนการสอนของทานเราะสลลลอฮ 2.5 พฤตกรรมการเรยนการสอนอสลามศกษาในดานตางๆ 2.6 งานวจยทเกยวของ

2.1 ความหมายของพฤตกรรมการเรยนการสอน

คาวา “พฤตกรรมการเรยนการสอน” ประกอบดวยคาสองคามารวมกน นนคอ “พฤตกรรม” และ “การเรยนการสอน” ซงมนกการศกษาหลายทานไดใหความหมายไว ดงน

2.1.1 ความหมายของพฤตกรรม (Behavior)

พฤตกรรมเปนคาทนามาใชอยางกวางขวาง ความหมายพฤตกรรม ไดมผใหทศนะตางๆ ดงตอไปน

พวงทอง ปองภย (2530 : 2) ไดใหความหมายของพฤตกรรมวา หมายถง ปฏกรยาหรอกจกรรมทกชนดของสงมชวต และไมมชวต ทปรากฏออกมาอาจจะสงเกตไดหรอไมได

1 อลกรอานมาจากรากศพทในภาษาอาหรบแปลวา การอาน หรอ การรวบรวม อลลอฮ ไดทรงประทานคมภรอลกรอานแกนบ

มหมมด ซงเปนศาสนทตคนสดทายและคมภรนกเปนคมภรสดทายทพระผเปนเจาไดสงมาใหแกมวลมนษยชาต คมภรอลกรอานนไดประทานมาเพอยกเลกคมภรเกาๆ ทเคยไดทรงประทานมาในอดต 2 อลหะดษ หมายถง สงทพาดพงไปยงทานเราะสลลลอฮ อนเกยวกบคาพด การกระทา และ การยอมรบ

11

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2531 : 580) ใหความหมายพฤตกรรมไววาเปนการกระทาหรอแสดงออกทางกลามเนอ ความคด ความรสก เพอตอบสนองสงเรา

อรณ รกธรรม (2534 : 14 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 9) ใหความหมายพฤตกรรมไววา หมายถง กรยาอาการทแสดงออกหรอการเกดปฏกรยาเมอเผชญกบสงภายนอก การ แสดงออกนนอาจเกดอปนสยทไดสะสม หรอเกดจากความเคยชน อนไดรบจากประสบการณและการอบรมกตาม การแสดงออกนอาจเปนไดทงรปคลอยตามหรอตอตาน และอาจเปนไดทงคณและโทษตอทงเจาของพฤตกรรมเองและสงภายนอก สภาภรณ โกสย (2538 : 11) ใหความหมายของพฤตกรมตามแนวคดของนกจตวทยาแนวพฤตกรรมศาสตรวา พฤตกรรมหมายถง การเคลอนไหวทางกายหรอทางสรรวทยาทมตอสงแวดลอมทางกายและทางสงคม เปนทสงเกตเหนได กรช สบสนธ (2538 : 148) ไดกลาววา พฤตกรรม หมายถง การกระทาทปรากฏแกการรบรของผอนทงกาย วาจา และอนๆ ซงปรากฏใหเหนเปนภาพรวมของบคคลผแสดงพฤตกรรมนนๆ เปนสงทเลอกประพฤตหรอแสดงออกได

สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ (2542 : 14) ไดใหความหมายพฤตกรรมวาเปนสงทบคคล กลม หรอองคการประพฤตปฏบต ซงเปนสงทเปดเผย หรอซอนเรน ทงน รวมถงกระบวนการภายในอนๆ ไดแก ความคด ความรสก ทศนคต เคแกนและซแกล อางถงใน ถวล ธาราโภชนและศรนย ดารสข (2544 : 3) ไดอธบายเกยวกบพฤตกรรมวา หมายถง ทกสงทกอยางมากมายทเปนการกระทาของรางกายในแตละวนโดยเรมตงแตตนนอนตอนเชา หาว เหยยดแขนขา แตงตวและกนอาหารเชาและการกระทาอกมายมายจนกระทงเรากลบไปทเตยงนอนและนอนหลบนนหมายความวาตลอดวนหนงทผานมาเราตองเดน พด เรยน ทางาน เลน หวเราะหรอในบางครงกรองไห สงวนศร วรชชย (2547 : 4) ใหความหมายพฤตกรรมโดยเนนไปทพฤตกรรมทางสงคม (Social Behavior) วาหมายถง ปฏกรยาทเปนความรสกนกคดหรอการกระทาของบคคลซงมสาเหตจากคนอน ตวเองหรอสถานการณสภาพแวดลอมทางสงคม จากความหมายดงกลาว จงสรปไดวา พฤตกรรม หมายถง ปฏกรยา การกระทา ของสงมชวตทแสดงออกมาหรอไมแสดงออก ไมวาการกระทานนผทกระทาจะกระทาโดยทรตวหรอไมรตว เปนการกระทาทดหรอไมด และปฏกรยาหรอการกระทานนคนอนจะสามารถสงเกตเหนไดหรอไมไดกตามอาจมสาเหตจากตวเองหรอสถานการณแวดลอมกได

12

2.1.2 ความหมายของการเรยนการสอน

การเรยนการสอน เปนงานหลกของคร ซงปจจบนถอวาครเปนวชาชพชนสง ทบคคลในวชาชพน ตองไดรบการศกษาอบรมมาโดยเฉพาะเพอใหมความเชยวชาญในการปฏบตหนาท สามารถเลอกศกษา อบรมมาโดยเฉพาะ เพอใหมความเชยวชาญในการปฏบตหนาท สามารถเลอกวธปฏบตงานทเหมาะสม เพอชวยใหนกเรยนมความร ทกษะ และเจตคต ดงทระบไวในจดประสงคการสอน ครตองมการฝกฝนดานการสอนอยเสมอเพอใหเกดประสทธภาพสงสด ในการทางานเชนเดยวกบวชาชพชนสงอนๆ และตองมมาตรฐานของวชาชพ การทครสามารถปฏบตงานการสอนไดดขนอยกบความสามารถในการผสมผสานศาสตรวาดวยการสอนกบศลปะของการสอนเขาดวยกนเพอใหเกดประสทธผลของการสอนสงสด (มโนทศนสาคญทเกยวกบการจดการเรยนการสอน, 2550: ระบบออนไลน) แลงฟอรด (Langford 1968 : 114 อางถงใน มโนทศนสาคญทเกยวกบการจดการเรยนการสอน, 2550 : ระบบออนไลน) กลาววา การเรยนการสอน คอ กจกรรมทเกดขนเมอบคคลคนหนงยอมรบผดชอบเกยวกบการเรยนรของบคคลอกคนหนง (การสอนจงเปนกจกรรมทครกระทาเพอใหนกเรยนเกดการเรยนร)

จไรรตน นพทธสจก (2529 : 42) ไดกลาวถงการเรยนการสอนวาผสอนจะตองกาหนดแบบหรอกจกรรมการสอนแกนกเรยนเพอใหการสอนบรรลจดประสงคทกาหนดไว สงทจะตองคานงถงสาคญในการสอน คอ ความตองการของผเรยน การจงใจ การฝกทกษะการจดลาดบกอนหลงใหสมพนธกน การแจงผลการเรยนอยางสมาเสมอรวมทงครผสอนจะตองเขาใจดวยวาประสทธผลในการสอนแบบตางๆทเคยใช เชน การสอนแบบบรรยายอภปราย ทดลองและคนควาดวยตนเอง พจารณาวาการสอนแบบใดเกดผลดแกผเรยนมากทสด

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2537 : 72) ใหความหมายไวเปน 2 คา คอการสอน หมายถง การถายทอดความรจากครไปสนกเรยน และการเรยนการสอนมความหมายกวางกวาการสอน หมายถง กจกรรมทเกยวของกบการสอน เชน การใชสอการสอน การจดกจกรรมระหวางสอน การทดสอบ เปนตน

ธรพงศ แกนอนทร (2539 : 3) อธบายความหมายการเรยนการสอนวา หมายถง กระบวนการของความพยายามทจะชวยเหลอ สรางและชกจงผเรยนไปสเปาหมายบางประการ โฮวและดนแคน (Houg and Duncan, 1970 : 2-4 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 10) ไดใหความหมายของการสอนไววา การสอนหมายถง กจกรรมของบคคลซงมหลกการ

13

และเหตผล เปนกจกรรมทบคคลไดใชความรอยางสรางสรรค เพอสนบสนนใหผอนเกดการเรยนร ดงนน การสอนจงเปนกจกรรมในแงมมตางๆ 4 ดาน คอ

ก. ดานหลกสตร เปนการศกษาถงจดมงหมายของการศกษา ความเขาใจในจดประสงคของแตละกลมวชา การตงจดประสงคของการสอนใหชดเจน ตลอดจนการเลอกเนอหาใหเหมาะสม สอดคลองกบทองถน

ข. ดานการสอน เปนขนตอนของการเลอกวธการสอนและเทคนคการสอนทเหมาะสม เพอชวยใหผเรยนบรรลถงจดประสงคการเรยนรทวางไว

ค. ดานการวดผล เปนขนตอนการเลอกวธการวดผลทเหมาะสม และขนตอนการวเคราะหผล

ง. ดานการประเมนผลการสอน เปนขนตอนในการประเมนผลทงหมด ตงแตการวางจดประสงคการเรยนร การเลอกเนอหา วธสอน ตลอดจนความเทยงตรงและเชอถอไดของการวดผลทครไดกระทา กด (Good, 1973 : 588 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 10) ไดใหความหมายของการสอนไว 2 ลกษณะคอ

ก. เปนความหมายอยางกวางๆ หมายถง การจดสถานการณ สภาพการณหรอกจกรรมทจดอยางเปนระเบยบแบบแผน เพอทาใหผเรยนเกดการเรยนร

ข. ลกษณะทสอง เปนนความหมายอยางแคบ หมายถง การกระทาอนเปนการอบรมสงสอนนกเรยนตามสถานศกษาโดยทวไป ไวลล (Wiles, 1975 : 126 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 :11) ไดใหความหมายของการสอนไว 4 ลกษณะดงน

ก. การสอน คอ การชแนะ การชวยเหลอ แนะแนวการจดหาวสดและสงเสรมใหคดทาสงตางๆ ทผเรยนอยากรอยากเหน

ข. การสอน คอ การใหความรเกยวกบสงตางๆ โดยทผสอนเปนผรวบรวมความรเกยวกบกฎเกณฑตามความเปนจรงใหงายและนาสนใจ เพอสะดวกแกการทผเรยนไดเขาใจและรบไวได

ค. การสอน คอ การทผสอนทางานรวมกบผเรยน เพอใหเกดประสทธภาพในการเรยนสงเสรมใหผเรยนมความรบผดชอบ รจกคด รจกทาดวยตนเอง

ง. การสอน คอ การแนะแนวทางใหแกผเรยน โดยใชวธการสอนแบบตางๆ และกจกรรมทเหมาะสมใหกบผเรยน เพอใหผเรยนเจรญงอกงาม และพฒนาการไปในทางทพงประสงคตรงกบจดมงหมายของการศกษา

14

สมน อมรววฒน (2533 : 460 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 11) กลาววา การสอน คอ สถานการณอยางหนงทมสงตอไปนเกดขน ไดแก

ก. มความสมพนธและปฏสมพนธเกดขนระหวางครกบนกเรยน นกเรยนกบนกเรยน นกเรยนกบสงแวดลอมและครกบสงแวดลอม

ข. ความสมพนธและปฏสมพนธนนกอใหเกดการเรยนรและประสบการณใหม ค. ผเรยนสามารถนาประสบการณใหมนนไปใชได จากความหมายของการเรยนการสอนทบรรดานกการศกษาตางๆ ไดกลาวมา

ขางตน สรปไดวา การเรยนการสอน คอ กจกรรมเกยวกบการสอนหรอความพยายามของครในการจดประสบการณหรอกระทากจกรรมตางๆ ทเปนกระบวนในการการสรางสถานการณแวดลอมใหผเรยนเกดการเรยนร ดวยการเลอกวธการสอน เทคนควธตางๆทเหมาะสมและตองอาศยการมปฏสมพนธระหวางผสอนกบนกเรยน นกเรยนกบสงแวดลอม และครกบสงแวดลอม อนมผลทาใหผเรยนเกดการเรยนรในทางทพงประสงค

2.1.3 ความหมายของพฤตกรรมการเรยนการสอน

พฤตกรรมการเรยนการสอนของครเปนองคประกอบทสาคญในการจดการเรยนการสอนซงครผสอนทไดแสดงออกมาในขณะททาการสอน กลาวไดวามความสาคญและมผลกระทบโดยตรงตอการพฒนาทางดานตางๆ ของนกเรยนเปนอยางมากทจะไดรบความรอยางถกตองและเกดประโยชนตอผเรยนมากทสดอนเกดมาจากพฤตกรรมการสอนของคร กมลรตน หลาสวงษ (2526 : 112) ประชม รอดประเสรฐ (2526 : 24) พวงทอง ปองภย (2530 : 2) สงวนศร วรชชย (2547 : 4) สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ(2542 : 14) ไดใหความหมายพฤตกรรมวา หมายถง ปฏกรยา การกระทา ของสงมชวตทแสดงออกมาหรอไมแสดงออก ไมวาการกระทานนผทกระทาจะกระทาโดยทรตวหรอไมรตว เปนการกระทาทดหรอไมดและปฏกรยาหรอการกระทานนคนอนจะสามารถสงเกตเหนไดหรอไมไดกตาม อาจมสาเหตจากตวเองหรอสถานการณแวดลอมกได

ธรพงศ แกนอนทร (2539 : 3) ธระ รญเจรญ (2525 : 145) ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2537 : 72) เสรมศร ไชยศร (2526 :12) สมน อมรววฒน (2533 : 460 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 11) โฮว และดนแคน (Houg and Duncan, 1970 : 2-4 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 10) ไดใหความหมายของการเรยนการสอนไววา การเรยนการสอนหมายถง คอ กจกรรมเกยวกบการสอนหรอความพยายามของครในการจดประสบการณหรอกระทากจกรรมตางๆ ทเปน

15

กระบวนในการการสรางสถานการณแวดลอมใหผเรยนเกดการเรยนร ดวยการเลอกวธการสอน เทคนควธตางๆ ทเหมาะสมและตองอาศยการมปฏสมพนธระหวางผสอนกบนกเรยน นกเรยนกบสงแวดลอมและครกบสงแวดลอม อนมผลทาใหผเรยนเกดการเรยนรในทางทพงประสงค

เมอนาความหมายของคาวาพฤตกรรมและการเรยนการสอนมารวมกน สรปไดวา พฤตกรรมเรยนการสอน หมายถง การกระทาทครแสดงออกถงความพยายามของครในการจดประสบการณทเกยวของกบการเรยนการสอนเพอกระตนใหผเรยนเกดการเรยนรและเปลยนแปลงพฤตกรรมใหไปในทางทพงประสงค

ดงนน สรปไดวา พฤตกรรมการเรยนการสอนเปนการกระทาหรอกจกรรมทครแสดงออกในขณะทปฏบตการสอน มจดมงหมายเพอพฒนาผเรยนไปในทางทพงประสงคอกทงพฤตกรรมการเรยนการสอนแสดงใหเหนความสามารถของครผสอนและการประเมนผลการสอนของครผสอนจะนาไปสการปรบปรงประสทธภาพการสอนอยางเปนระบบ 2.2 ความสาคญของพฤตกรรมการเรยนการสอน

ถนอม แสวงบญ (2548 : 13-14) ไดใหความสาคญของพฤตกรรมการเรยนการสอนไววา พฤตกรรมการเรยนการสอนของครเปนองคประกอบทสาคญทจะสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ซงถอวาเปนเปาหมายของการจดการศกษา ถาครมพฤตกรรมการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรของนกเรยน กจะสงผลใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสง และในทางกลบกนถาครมพฤตกรรมการสอนทไมสงเสรมการเรยนรของนกเรยนกจะสงผลใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนตา พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ไดใหความสาคญของการพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา โดยไดระบไวใน หมวด 1 บททวไป ความมงหมายและหลกการ มาตรา 9 (4) วา “มหลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา และการพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง” และไดกาหนดหลกการดาเนนการไวในหมวด 7 คร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา มาตร 52 วา “ใหกระทรวงสงเสรมใหมระบบ กระบวนการผลต การพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพและมาตรฐานทเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง โดยการกากบและประสานใหสถาบนททาหนาทผลตและพฒนาคร คณาจารย รวมทงบคลากรทางการศกษาใหมความพรอมและมความเขมแขงในการเตรยมบคลากรใหม และพฒนาบคลากรประจาการอยางตอเนอง รฐพงจดสรรงบประมาณและจดตงกองทนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาอยางเพยงพอ”

16

(วทธศกด โภชนกล ,2550 : ระบบออนไลน) ทงนการพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาอยางตอเนองนนจะทาใหคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาเปนบคลากรทมประสทธภาพอกทงยงตระหนกถงความสาคญของพฤตกรรมการสอนทดอกดวย ธรยทธ เสนยวงศ ณ อยธยา (2524 : 121-124 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 14) ไดกลาวถงความสาคญของพฤตกรรมการสอนของครไวดงน

ก. พฤตกรรมการสอนของครเปนองคประกอบทสาคญอยางหนงทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน

ข. สมรรถภาพเปนผลรวมของความร ทกษะ เจตคต และอปนสยหรอบคลกภาพทกอใหเกดความสามารถในการกระทาหรอแสดงพฤตกรรมตางๆ ทพงประสงค ครทดและมประสทธภาพในการสอนจงจาเปนตองมสมรรถภาพดานการปฏบตการสอน

ค. พฤตกรรมการสอนของครแสดงออกไดหลายลกษณะตางๆ กน การทไดทราบพฤตกรรมการสอนของครทเปนปจจบน จะชวยใหทราบแนวโนมพฤตกรรมการสอนของครวา เปนไปในทางทพงประสงคตามหลกการหรอไม อนจะนาไปสการปรบเปลยนและควบคมพฤตกรรมของครได

ง. ความเขาใจแนวคดของบทบาทและเขาใจตนเองจะชวยใหเขาใจพฤตกรรมการสอนของครไดดยงขน

จ. ความรความเขาใจเกยวกบสาเหตของพฤตกรรมการสอนของครดานการปฏบตการสอนจะชวยใหครปรบปรงแกไข ควบคม และพฒนาพฤตกรรมการสอนของครได

กลาวไดวาพฤตกรรมการเรยนการสอนของครเปนองคประกอบทสาคญตอคณภาพการศกษา ซงสงผลใหเหนเดนชดในรปผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน โดยพฤตกรรมทครแสดงออกจะสงเสรมหรอฉดรงการเรยนของผเรยนมากหรอนอยขนอยกบประสทธภาพการสอนของครเพอใหการเรยนการสอนมประสทธภาพ

2.3 พฤตกรรมการเรยนการสอนทด การทครผสอนมพฤตกรรมการเรยนการสอนทดเปนการสงเสรมและสนบสนนใหผเรยนเกดความสนใจในการจดกจกรรมการเรยนการสอนของคร ทาใหผเรยนไดรบความรเกดการพฒนาการทดมประสทธภาพสงสดจากการไดรบการเรยนรทเกดจากพฤตกรรมการเรยนการสอนทดของครผสอน

17

2.3.1 ลกษณะของพฤตกรรมการเรยนการสอนทด

นกวชาการไดกลาวถงลกษณะของพฤตกรรมการสอนทดวามลกษณะดงน บารง กลดเจรญและฉววรรณ กนาวงศ (2525 : 109-121 อางถงใน ถนอม แสวง

บญ, 2548 : 15) กลาวถงลกษณะการสอนทดวาควรมลกษณะดงน ก. มความมงหมายของบทเรยนและใหมการเตรยมเนอหา อปกรณ การ

ประเมนผลใหสอดคลองกบความมงหมายดงกลาวขางตน ข. ตองยดเดกเปนหลก ค. ครตองสรางบรรยากาศใหเหมาะสมกบการเรยนร ง. ควรมงใหเดกไดทง ความร ความสามารถ ทกษะและเจตคต จ. ตองเปนการสงเสรมความคดสรางสรรคสงใหม ฉ. ตองเปดโอกาสใหนกเรยนคดคนหาเหตผลความเปนไป ช. ควรจะสมพนธกบเนอหาทเกยวของ ซ. เปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมในการวางแผน มสวนรวมในการดาเนน

กจกรรม ฌ. ไมควรยดมนแตเพยงวธสอนวธใดวธหนง ญ. ตองมการประเมนผลตลอดเวลา ฎ. การสอนทดยอมเรมตนจากการตงความมงหมาย การกาหนดวธสอน การใช

อปกรณและการวดผลใหสอดคลองกบตารางวเคราะหหลกสตร โครงการสอนและประมวลการสอน อาภรณ ใจเทยง (2546 : 11-13) ไดกลาวถงลกษณะของการสอนทดไว ดงน

ก. เปนการสอนทมการเตรยมการสอนมาอยางด ครบองคประกอบของการสอน อนไดแก จดประสงคการสอน เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนการสอน สอการสอนและการวดและการประเมนผล

ข. เปนการสอนททาใหผเรยนเกดการพฒนา ทงทางดานรางกาย สตปญญา และจตใจ

ค. เปนการสอนทผสอนจดกจกรรมการเรยนการสอนไดสอดคลองกบจดประสงค เนอหาและผเรยน

ง. เปนการสอนทผเรยนไดลงมอกระทากจกรรมดวยตนเอง จ. เปนการสอนทสอดคลองกบเจตนารมณของหลกสตร

18

ฉ. เปนการสอนทคานงถงผลประโยชนทผเรยนสามารถนาไปใชไดในชวตประจาและตลอดไป

ช. เปนการสอนทเราความสนใจผเรยน ซ. เปนการสอนทมบรรยากาศสงเสรมการเรยนร ทงบรรยากาศทางดานวตถและ

จตใจ ฌ. เปนการสอนทผสอนรจกใชจตวทยาไดอยางเหมาะสม ญ. เปนการสอนทสงเสรมการปกครองระบบประชาธปไตย ฎ. เปนการสอนทมกระบวนการโดยมขนนา ขนสอนและขนสรป ฏ. เปนการสอนทมการวดและการประเมนผลทงกอน ระหวางและหลงจากสนสด

การเรยน ฐ. เปนการสอนทผสอนสอนดวยจตวทยญาณแหงความเปนคร ชาญชย ศรไสยเพชร (2525 : 109 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 15) ไดเสนอ

แนวการสอนทดไวดงน ก. ตองสงเสรมใหนกเรยนมประสบการณตรงมากทสด ข. ตองมจดประสงคของบทเรยน ค. ตองคานงถงความแตกตางระหวางบคคล ง. ตองมการประเมนผลอยตลอดเวลา จ. ตองมการเตรยมการสอนอยางด ฉ. ตองมสอการสอน ช. ตองสงเสรมใหนกเรยนทางานเปนหมคณะ ซ. ตองมงใหเดกไดรบทงความร ทกษะ และเจตคตทด ฌ. ตองใชวธสอนหลายแบบปนกน ญ. ตองมกจกรรมใหนกเรยนทา ฎ. ตองมการจงใจ ฏ. ตองเปดโอกาสใหนกเรยนคดหาเหตผล ฐ. ตองสรางบรรยากาศใหเหมาะสมกบการเรยนร ฑ. ตองสงเสรมความคดสรางสรรคใหม ฒ. ควรสอนใหเดกใชประสาทสมผสมากทสด ณ. สอนตามกฎแหงการเรยนร ด. ตองสงเสรมใหเดกแกปญหาดวยตนเอง

19

ต. ตองสอนใหสอดคลองกบความตองการและความสนใจของนกเรยน ถ. ตองมการเราความสนใจกอนทาการสอนเสมอ

จากแนวความคดเกยวกบหลกและลกษณะพฤตกรรมการสอนทด ดวงเดอน พะยอมหอม (2540 : 25-26) กลาวสรปถงหลกและลกษณะพฤตกรรมการสอนทดวามสาระสาคญดงน

ก. มการเตรยมและวางแผนการสอนทดลวงหนาทงดานการตงวตถประสงคในกจกรรมการเรยนการสอน การใชอปกรณประกอบการสอน ตลอดจนการประเมนผล

ข. การสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง เปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการวางแผนการจดกจกรรมการเรยนการสอนและพยายามใหผเรยนไดรบประสบการณตรง โดยการไดลงมอปฏบตดวยตนเองอยางทวถง

ค. ใชวธสอนทหลากหลายและเหมาะสมกบเรองทสอน ง. การจดกจกรรมการเรยนการสอนใหสอดคลองกบความตองการและความ

สนใจของผเรยน รวมถงคานงถงความแตกตางระหวางบคคลดวย จ. สอนตามกฎแหงการเรยนร มการสรางบรรยากาศใหเหมาะสมกบการเรยนรใน

แตละเรอง ฉ. สอนใหสมพนธกบชวตประจาวนเพอใหผเรยนสามารถนาประสบการตางๆ

ในการเรยนการสอนไปประยกตใชในชวตประจาวนได ช. มการตดตามประเมนผลและแจงใหผเรยนทราบตลอดจนตดตามปรบปรง

ขอบกพรองของผเรยนอยางสมาเสมอ ดงนน ครผสอนทมพฤตกรรมการเรยนการสอนทดนนจะกระทาการสอนอยางมระบบและมประสทธภาพเพราะจะมการเตรยมตวในการสอนลวงหนา มวธการสอนทหลากหลายเตรยมรบกบสถานการณทจะเกดขน มการสงเสรมความคดสรางสรรค สอนใหนกเรยนสามารถนามาประยกตใชในชวตประจาวน มการประเมนผลการเรยนการสอนอกทงยงปรบปรงขอบกพรองของผเรยนอกดวย

2.3.2 พฤตกรรมการเรยนการสอนตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร

วชาชพครจดอยในประเภทอาชพชนสง จงจาเปนตองมสถาบนหรอองคกรเพอพทกษประโยชนและสงเสรมความเจรญกาวหนาใหแกครอาจารย โดยเฉพาะ องคกรหรอสถาบนอาชพของครดงกลาวนกคอ “ครสภา” (สนทร มสกรงส, 2535 : 19)

20

ครสภากาลงดาเนนการสงเสรมและพฒนาในดานมาตรฐานวชาชพคร เพอเปนการสงเสรมใหครและวชาชพครเปนทศรทธาแกผปกครองและสงคมครสภาโดยคณะอนกรรมการสงเสรมวชาชพคร ควรมลกษณะพนฐาน 4 ประการ คอ รอบร สอนด มคณธรรม จรรยาบรรณและมงมนพฒนา (สนทร มสกรงส, 2535 : 19) รอบร คอ จะตองรหลกสตรโดยเฉพาะนโยบายการศกษาในระดบทตนรบผดชอบ ร เนอหา วธสอน รหลกการวดและประเมนผลทางการศกษารวมทงรสถานการณและความเปลยนแปลงของบานเมองทงดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม (สนทร มสกรงส, 2535 : 19) สอนด คอ จะตองทาการสอนอยางมประสทธภาพ มการพฒนาการสอนของตน อกทงสามารถใหบรการเชงแนะแนว บรการดานกจกรรมและสขภาพอนามยแกผเรยน จดทาสอการเรยนการสอนได รวมทงสามารถปรบการเรยนการสอนใหเมาะสมกบสถานการณบานเมองในปจจบน (สนทร มสกรงส, 2535 : 19) มคณธรรมตามจรรยาบรรณ คอ ใหความรกความเมตตากรณาตอเดก ใหความยตธรรมตอนกเรยนอยางทดเทยมกน มความรก ความศรทธาในอาชพคร มความรบผดชอบ และปฏบตหนาทการงานอยางมประสทธภาพ มวนยในตนเอง มความขยน มความอดทน รจกประหยด และมความเปนประชาธปไตย (สนทร มสกรงส, 2535 : 20) มงมนพฒนา คอ รจกสารวจและปรบปรงตวเองสนใจใฝรและศกษาหาความรจากแหลงความรตางๆ รจกเพมพนวทยฐานะของตนเองและคดคนวธการใหมๆ ทเปนประโยชนตอการเรยนการสอนและเปนประโยชนตอชมชนดวย (สนทร มสกรงส, 2535 : 20) บรรเจด อาจแกว (2542 : บทคดยอ อางถงใน เพญสร สมเสยง, 2550 : 30) ไดศกษาการปฏบตงานตามเกณฑมาตรฐานวชาชพของครมธยมศกษา จงหวดเลย ผลการวจยพบวา ครมธยมศกษามการปฏบตงานตามเกณฑมาตรฐานวชาชพของครสภา พ.ศ. 2537 อยในระดบมาก โดยเฉพาะการปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกนกเรยน การใหความรวมมอกบสถานศกษาและชมชน แตปฏบตกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพคร อยในระดบนอย โดยสรปแลวพฤตกรรมการเรยนการสอนทดนน ครจะตองมการเตรยมและวางแผนการเรยนการสอนทดลวงหนา ใชวธสอนทหลากหลายและเหมาะสมกบผเรยน ผเรยนสามารถนาไปประยกตใชในชวตประจาวน และทขาดไมไดนนคอ ครควรมลกษณะพนฐาน 4 ประการดงทไดกลาวมาแลวขางตน ในสวนของพฤตกรรมการเรยนการสอนทดในอสลามนนผวจยขอนาเสนอบทเรยนจากชวประวตของทานเราะสลลลอฮ ในดานการจดการเรยนการสอน ทงนทานเราะสลลลอฮ เปนผประสบความสาเรจในการสอนมากทสดและการจดการเรยนการสอนของทานนน

21

เปนการสอนทมลกษณะองครวมทครอบคลมทกษะตางๆจนสามารถสรางอมมะหแหงอลกรอานไดสาเรจจงถอวาทานคอตนแบบดานการเรยนการสอนทแทจรง สมควรทมสลมนาไปเปนตวอยางในการปลกฝงอยางแทจรงมใชมแตลอกเลยนแบบจากนกวชาการจากตะวนตก (Muhammad bin Endut. Jurnal Pendidikan Islam Jilid 3, 1993 อางถงในโมเดลการสอนศาสนาอสลาม, 2549 : ระบบออนไลน) ดงทจะไดนาเสนอในหวขอตอไป 2.4 การจดการเรยนการสอนของทานเราะสลลลอฮ

การจดการศกษาเพอใหการศกษาแกบรรดาเศาะหาบะฮ1 ของทานนนนอกจากทานเราะสลลลอฮ ไดทาแบบอยางบคลกภาพของทานเปนแบบอยางตอบรรดาเศาะหาบะฮแลวทานยงไดกาหนดวธการสอนอยางชดเจนและนาไปปฏบตจนกระทงการใหการศกษาอบรมของทานนนประสบความสาเรจไดเปนอยางดซงจะขอนาเสนอวธการจดการเรยนการสอนของทาน อนประกอบดวยหลกสตรการเรยนการสอนและวธการเรยนการสอนดงน (โมเดลการสอนศาสนาอสลาม, 2549 : ระบบออนไลน)

2.4.1 หลกสตรการเรยนการสอน

อลลอฮ ไดเตรยมหลกการไวใหทานเราะสลลลอฮ เปนการเฉพาะดวยการประทานวะหยใหแกทานทงทเปนอลกรอาน2 หะดษกดซย3 และหะดษนะบาวย4 ดงอลลอฮ ทรงตรสยนยนในอลกรอานวา

﴿$ tΒ uρ ß,ÏÜΖtƒ Ç⎯tã #“ uθ oλù; $# ∩⊂∪ ÷β Î) uθ èδ ωÎ) Ö© óruρ 4© yrθム﴾

4-3 ): يةآلا النجم (

1 เศาะหาบะฮ คอ เหลาสหายหรอมตรสนทของทานเราะสลลลอฮ พวกเขาคอกลมชนทอทศชวตและทรพยสมบตของพวกเขา

เพออลลอฮ เศาะหาบะฮ คอ คอกลมชนทสรบกบพวกกฟาร (ผปฏเสธศรทธาในอลลอฮ ) เศาะหาบะฮ คอ คอกลมชนทหะดษและอลกรอานยกยอง

2 อลกรอานมาจากรากศพทในภาษาอาหรบแปลวา การอาน หรอ การรวบรวม อลลอฮ ไดทรงประทานคมภรอลกรอานแกนบมหมมด ซงเปนศาสนทตคนสดทายและคมภรนกเปนคมภรสดทายทพระผเปนเจาไดสงมาใหแกมวลมนษยชาต คมภรกรอานนไดประทานมาเพอยกเลกคมภรเกา ๆ ทเคยไดทรงประทานมาในอดต

3 หะดษกดซย คอ หะดษทรายงานโดยทานนบมหมมด ดวยสายรายงานของทานเอง พาดพงถงอลลอฮ 4 หะดษนะบาวย คอ สงทพาดพงไปยงทานนบมหมมด อนเกยวกบคาพด การกระทา และ การยอมรบ

22

ความวา “และเขาไมพดบนพนฐานของอารมณ 1 ของเขานอกจากเขาพดดวยวะหย ทถกประทานลงมาแกเขา” 2 (อนนจญม : 3-4)

ดงนนทานเราะสลลลอฮ จงมหลกสตรทมความสมบรณ และมความเหมาะสม

ในการใชเพอใหการศกษาแกบรรดาเศาะหาบะฮเพราะเปนหลกสตรทกาหนดโดยอลลอฮ ผทรงปรชาญาณเปนอยางยง

2.4.2 วธการเรยนการสอนของทานเราะสลลลอฮ

การเรยนการสอนของทานเราะสลลลอฮ เปนวธการสอนทประสบความสาเรจในการสอนมากทสดเพราะการสอนของทานนนเปนการสอนทมลกษณะองครวมทครอบคลมทกษะตางๆอกทงยงสามารถสรางอมมะหแหงอลกรอานไดสาเรจจนถงทกวนน สวนหนงของวธการสอนของทานเราะสลลลอฮ มดงตอไปน 2.4.2.1 การสอนแบบบรรยาย

เปนวธสอนททานใชสอนในมสยดหรอในบานโดยเฉพาะอยางยงในทกๆ วนศกรยงใกลๆเวลากบททานจะเสยชวตทานไดเนนการสอนแบบบรรยายโดยเฉพาะในเทศกาล หจญอาลา3 ทานไดบรรยายทงททงอะรอฟะห ทงมนาใกลบอนาฆอดรและหบเขาอหด (โมเดลการสอนศาสนาอสลาม, 2549 : ระบบออนไลน) ในเทศกาลหจญอาลาทบรรยากาศทเตมไปดวยความบะเราะกะฮน ทานเราะสลลลอฮ มโอกาสอานคฏบะฮ (สอนแบบบรรยาย) ซงถอเปนองครวมแหงสาสนอสลามซงสามารถสรปประเดนหลกๆ ไดดงน ก. ดานการศกษา โดยการสรางความเขาใจและใหความรแกบรรดา มสลมนเกยวกบการเตรยมความพรอมสาหรบการประกอบพธหจญมบรรซงไมมผลตอบแทนใดๆ ทคควร 1 อลลอฮ ทรงยนยนถงการเปนนบของมหมมด ซงเปนบาวและเราะสลของพระองค พระองคทรงสาบานดวยดวงดาวเมอมน

คลอยตกลงมาวา มหมมด ซงเปนลกหลานของชาวกเรซตงแตเกดมาจนกระทงมอายได 40 ปเขามไดเปนคนหลงผดซงพวกเขากรกนด เขาไมเคยมความเชอมนทผดๆ

2 อลกรอานเปนวะหยทถกประทานลงมาใหแกมหมมด ดงนน สงทเขาพดและเรยกรองเชญชวนและสงทเขาปฏบตนนเปนวะหยทถกประทานลงมาใหแกเขา

3 หจญวะดาอหรอหจญอาลาเปนเหตการณสาคญในประวตศาสตรอสลามซงเกดขนในปท 10 ฮ.ศ. ซงนบมหมมด พรอมดวยบรรดาเศาะหาบะฮจานวนกวา100,000 คน ไดเดนทางเขาสมหานครมกกะฮเพอประกอบพธหจญอาลาอยางพรอมเพรยงกน

23

เวนแตสรวงสวรรคของอลลอฮ เทานน เพอตอบสนองคาเชญชวนของอลลอฮ ภายใตบรรยากาศความเปนภราดรภาพสากลและแสดงตนเปนบาวผเคารพภกด ข. ดานความมนคงของมนษย ไดประกาศเจตนารมณอสลามวาดวยชวต ทรพยสมบตและเกยรตยศของมนษย ซงผใดกไมมสทธละเมดรกรานโดยเดดขาด ค. ดานทกษะการดาเนนชวต อสลามปฏเสธทกกจการและพฤตกรรมทเปนญาฮลยะฮ (แนวคด ความเชอและพฤตกรรมทปฏเสธทางนาแหงอลลอฮ ) และสงใดทขดแยงกบแบบฉบบทนาเสนอโดยทานเราะสลลลอฮ ถอเปนโมฆะและไมมคณคาตามทศนะอสลาม ง. ดานเศรษฐกจ อสลามถอวาการประกอบธรกจทใชระบบดอกเบย เปนสวนหนงของพฤตกรรมญาฮลยะฮทอสลามปฏเสธโดยสนเชง จ. ดานสงคมและครอบครว กาชบใหทกคนใหความสาคญกบสตรและมอบสทธทสตรพงไดในฐานะคณแม ภรรยาและลกสาวดวยคาสอนของอสลาม ฉ. ดานการนาตนแบบสาหรบการดาเนนชวต อสลามไดสงเสยใหมสลมรบมรดกอนลาคาททานเราะสลลลอฮ มอบไวแกประชาชาต เพอเปนหลกชยสความสาเรจทงในโลกดนยาและโลกอะคเราะฮ พรอมใหหลกประกนวา ตราบใดทมนษยยดมนในหลกชยดงกลาว มนษยจะไมหลงทางแนนอน หลกชยดงกลาวคออลกรอานและสนนะฮ ช. ดานหนาทและความรบผดชอบ โดยมอบภารกจหลกแกประชาชาตมสลมใหทาหนาทเผยแพรความดงามแกมวลมนษยชาต ภายใตกรอบยทธศาสตรทง 7 ประการดงกลาว ทานเราะสลลลอฮ ไดวางรากฐานสรางสงคมใหมดวยพลงศรทธาทสะอาดบรสทธ สานสายใยความผกพนแหงภราดรภาพทมนคง มความเอออาทร ยดมนในคณธรรมจรยธรรมอนสงสงภายใตการนาของผนาผธารงไวซงความยตธรรม มความรบผดชอบ ซอสตยสจรต จตทมงมนอาสา หวใจทยาเกรงและใฝอะคเราะฮ (มสลน มาหะมะ, 2550 : ระบบออนไลน) 2.4.2.2 การสอนแบบเลาเรอง

ทานเราะสลลลอฮ ไดใชวธสอนแบบเลาเรองเพอสอนใหผคนเขาใจศาสนาอสลามซงการเลาเรองราวของประชาชาตกอนๆ เรองของศาสดากอนๆนน อลลอฮ ไดประทานอลกรอานมาหลายโองการกลาวถงบรรดาศาสดากอนๆ ทานเราะสลลลอฮ ได

24

ยกตวอยางการโตตอบของนบอบรอฮมกบนมรดเพอสอนบรรดาเศาะหาบะฮซงอลลอฮ ไดประทานโองการอลกรอานกลาวถงเรองนวา

﴿öΝs9r& ts? ’ n<Î) “ Ï% ©!$# ¢l !% tn zΝ↵Ïδ≡tö/Î) ’ Îû ÿ⎯ϵ În/u‘ ÷β r& çµ9s?# u™ ª!$# š ù= ßϑ ø9$# øŒÎ) tΑ$ s% ãΝ↵Ïδ≡tö/Î) }‘În/u‘

” Ï%©!$# ⎯Ç‘ós ムàM‹Ïϑ ムuρ tΑ$ s% O$ tΡr& ⎯Ä© ór é& àM‹ÏΒé&uρ ( tΑ$ s% ãΝ↵Ïδ≡tö/Î)  χ Î* sù ©!$# ’ ÎAù'tƒ

ħôϑ ¤±9$$ Î/ z⎯ÏΒ É−Îô³yϑ ø9$# ÏNù'sù $ pκÍ5 z⎯ÏΒ É>Ìøó yϑ ø9$# |M Îγ ç6 sù “ Ï%©!$# txx. 3 ª!$#uρ Ÿω “ ωöκu‰ tΠöθ s)ø9$#

t⎦⎫Ïϑ Î=≈ ©à9$# ∩⊄∈∇∪ ﴾ ) 258: يةآلا البقرة(

ความวา “สเจามไดพจารณาถงกรณของคนโตเถยงกบอบรอฮมในเรองผท อบรอฮมยอมรบวาเปนพระผอภบาลของเขากระนนหรอ? การโตเถยงเกดขนเพราะอลลอฮ ไดทรงประทานอานาจแกเขา (ซงทาใหเขายโสโอหง) เมออบรอฮมไดกลาววา “พระผอภบาลของฉนคอผททรงใหชวตและทรงไหตายได เขาตอบวาฉนกใหชวตและใหตายได1 ดงนนอบรอฮมจงกลาววา “อลลอฮ ทรงนาดวงอาทตยมาจากทศตะวนออก ดงนนใหทานนามนจากทศตะวนตกเถด เมอถกกลาวเชนนนพวกทปฏเสธศรทธานนกจนปญญา2 (แตพวกเขากยงไมเชอ)เพราะอลลอฮ นนจะไมทรงประทานแนวทางอนถกตองแกผอธรรมทงหลาย” (อลบากอเราะฮ : 258) ในอายะฮกอนหนานไดมการประกาศวาอลลอฮ เปนผทรงชวยเหลอ และ

ผทรงคมครองผศรทธาและทรงนาเขาออกมาจากความมด และฏอฆต3 คอผชวยเหลอของบรรดา ผปฏเสธและมนไดนาพวกเขาไปสความมด ในตอนนกไดมการยกเหตการณสามอยางขนมาเปนขอพสจน เหตการณแรกกเปนตวอยางของบคคลทสจธรรมไดถกนามาเสนอดวยขอโตแยงทชดแจง จนเขาไมสามารถทจะหาคาตอบใดๆมาโตแยงได แตถงกระนนกตาม เขากไมยอมรบมนเพราะวาเขาได ถกฏอฆตชกนาไปในทางทผด ดงนนเขาจงตองรอนเรไปในความมด อกสองตวอยางกคอตวอยางของบรรดาผทมความเชอมนอยางเตมเปยมในอลลอฮ ผทรงไมเพยงทจะนาพวกเขาออกจากความมดไปสแสงสวางเทานน แตยงไดนาพวกเขาเปนประจกษพยานแหงความจรงทมองไม

1 โดยปลอยนกโทษทถกตดสนประหารชวตใหเปนอสระ และประหารชวตผตองหาทถกตดสนใหเปนผบรสทธ 2 ทาใหกษตรยนมรดงงงวย ไมสามารถจะกระทาอะไรได 3 ฏอฆต ในภาษาอาหรบนนหมายถง ทกคนทละเมดขอบเขต อลกรอานใชคานกบคนทกบฏตออลลอฮ และอางตนวาเปนนาย

และผมอานาจเหนอบาวของพระองคและบงคบคนเหลานนใหเปนบาวของเขา

25

เหนอกดวย ทงนเพอทจะทาใหพวกเขาสามารถทจะใหคายนยนเกยวกบมนได (เมาลานา ซยยด อบล อะลา เมาดด, 2539 : 199)

บคคลทอางถงในทน คอ นมรดซงเปนกษตรยแหงอรก แผนดนทเปนบานเกดของ นบอบรอฮม คมภรใบเบลมไดกลาวถงการขดแยงอนน แตคมภรตลมดไดเลารายละเอยดของเรองนไวและมเนอหาสาระเหมอนกบทกรอานเลา คมถรตลมดกลาววา บดาของอบรอฮมนนเปนเจาหนาทชนหวหนาของกษตรยนมรดและเปนทโปรดปรานของกษตรย เปนอยางมาก สวนอบรอฮมผเปนลกชายของเขานนเปนผทรกในพระเจามาตงแตเดก เมออบรอฮมโตขนเขากเรมเผยแผเรอง “ความเปนเอกภาพ” ของพระเจาโดยเปดเผย และประณามการตงสงหนงสงใดเปนภาครวมกบอลลอฮ เพอทจะแสดงใหเหนถงความจรงทเขาเผยแผ นบอบรออมกไดทบรปปน เทวรปจนพงพนาศหมดและพอของทานกรบรดไปหากษตรยนมรดและกลาวตาหนลกชายของตนวา “เขาทาเชนนน ขอใหไปเอาตวมาตดสนตอหนาพระองคเถด” ดงนนทานอบรอฮมจงไดถกนามาปรากฏตอหนากษตรยและการโตเถยงกนระหวางคนทงสองดงทไดกลาวมาไวตรงนกเรมตน (เมาลานา ซยยด อบล อะลา เมาดด, 2539 : 199)

ประเดนของเรองในการโตแยงเปนดงน : อบรอฮมยอมรบใครเปนพระเจา อลลอฮ หรอนมรด? การโตแยงเกดขนเพระความยโสโอหงของนมรดผบงคบประชาชนของเขาใหยอมรบวาเขาเปนพระเจา ไมใชอลลอฮ นเปนเรองทผดอยางเหนไดชด เพราะในฐานะทอลลอฮ เปนผททรงประทานอาณาจกรใหแกเขา เขาควรทจะยอมรบอลลอฮ วาเปน พระเจา แทนทจะเปนบาวผกตญ เขากลบยโสโอหงจนถงกบประกาศตนวาเปนพระเจาของผอยใตปกครองของเขา เมออบรอฮมไมอาจทจะยอมรบสภาพเชนนจงไดมขอโตแยงระหวางสองฝายเกดขน (เมาลานา ซยยด อบล อะลา เมาดด, 2539 : 200)

ถงแมนบอบรอฮมจะทาใหกระจางแจงในประโยคแรกแลววา มนไมอาจทจะมพระเจาอนนอกไปจากอลลอฮ แตนมรดกยงพยายามทจะปฏเสธขอโตแยงของทานอยางอวดด แตหลงจากการโตแยงครงทสอง นมรดกจนปญญาไมสามารถทจะหาขอโตแยงมาตอบไป เพราะเขาเองกรและกยอมรบวาดวงอาทตนนอยใตคาบญชาของอลลอฮ ซงเปนผทอบรอฮมยอมรบวาเปนพระเจา อยางไรกตาม เขากไมยอมรบสจธรรมทคอนขางจะเปนทชดเจนแลวแมแตกบเขา เพราะการยอมรบสจธรรมกหมายถงการตองเลกอางความเปนผมอานาจเดดขาดแตเพยงผเดยวของเขา แตเนองจากความเปนกบฏภายในตวเขา ไมพรอมสาหรบสงน เขาจงไมยอมออกจากความมดแหงการบชาตวเองมายงแสงสวางแหงสจธรรม ถงแมวาเขาจะถกทาใหตองตกตะลงกตาม ถาหากเขาใหอลลอฮ เปนผทมอานาจเหนอเขาแทนทจะเปน “ตวตน” ของเขาเอง เขากจะไดพบกบทางนาทถกตองจากคาสอนของอบรอฮม (เมาลานา ซยยด อบล อะลา เมาดด, 2539 : 202)

26

คมภรตลมดกลาววาหลงจากการโตแยงกษตรยนมรดกสงนบอบรอฮมไปเขาคกเปนเวลา 10 วน หลงจากนนกษตรยและทปรกษาของเขากตดสนใหเผานบอบรอฮมทงเปน (เมาลานา ซยยด อบล อะลา เมาดด, 2539 : 202)

และไดเลาวธการในการประทานวะหยแกนบมซาซงอลลอฮ ไดประทานโองการอลกรอานกลาวถงเรองนวา

﴿ Wξß™ â‘ uρ ô‰s% öΝßγ≈ oΨóÁ |Á s% š ø‹n= tã ⎯ÏΒ ã≅ ö6 s% Wξ ß™ â‘ uρ öΝ©9 öΝßγ óÁ ÝÁø)tΡ š ø‹n= tã 4 zΝ¯= x.uρ ª!$#

4© y›θãΒ $ VϑŠ Î= ò6s? ∩⊇∉⊆∪ ﴾ ) 164 : يةآلا النساء (

ความวา “และมบรรดาเราะสลลลอฮ ซงเราไดเลาถงพวกเขาแกเจามากอนแลว และมบรรดาเราะสลซงเรามไดเลาแกเจาเกยวกบพวกเขาและอลลอฮ ไดตรสกบมซาจรงๆ1 ” (อนนซาอ : 164)

วธการในการประทานวะหย2 แกนบมซานน แตกตางไปจากการประทานวะหยใหแกนบคนอนๆ กลาวคอบรรดานบตางๆ จะไดยนเสยงหรอไมกไดรบสาสนจากมลาอกะฮ แตทาน นบมซามความพเศษเหนอกวานบอนๆ ตรงทอลลอฮ ไดตรสกบทานนบมซาโดยตรง เหมอนกบลาพงอยในการสนทนา สทธพเศษอนนกมกลาวในคมภรใบเบลวา “...พระเจาเคยตรสสนทนากบโมเลสสองตอสองเหมอนมตรสหายสนทนากน...” (เอกโซโด 33 :11อางถงในเมาลานา ซยยด อบล อะลา เมาดด, 2539 : 417)

2.4.2.3 การสอนแบบแสดงทาทางและสญลกษณ

ทานเราะสลลลอฮ ใชวธสอนแบบแสดงทาทางและสญลกษณในการสอนใหบรรดาเศาะหาบะฮไดเขาใจอสลามซงการสอนโดยวธการดงกลาวทานไดใชอวยวะรางกายแสดงใหผเรยนเหนในขณะสอน ดงททานตอบคาถามถงความประเสรฐของผเลยงและอปการะเดกกาพราโดยการชมอของทานขนแลวใชนวชใหผเรยนไดเหนวาแลวกลาววา

))3 بينهما وفرج سطیووال بالسبابة وأشار اهکذ اجلنة يف اليتيم وكافل انا ((

1 คอไดตรสแกนบมซาโดยตรง ไมมสอกลางใดๆ 2 ความหมายทางภาษาของคาวา “วะหย” กคอ 1) ววรณ 2) ตดตอกบจตใจ 3) สอใหโดยการแนะนาแบบลบ 4) การสงสาสน 3 หะดษบนทกโดย al-Bukhariy, 1987 หะดษหมายเลข 5304 และ 6005

27

ความวา “ฉนและผอปการะเลยงดเดกกาพรานนจะอยรวมกนในสรวงสวรรคอยางน...ทานเราะสลลลอฮ ยกนวชและนวกลางขน (เพอใหเศาะหาบะฮด) แลวแยกออก”

หะดษบทนทานนบไดตอบคาถามถงความประเสรฐของผเลยงและอปการะเดกกาพราใหเศาะหาบะฮของทานฟงและแสดงทาทางประกอบ ทานกลาววาบคคลใดทเลยงดและอปการะเดกกาพรา จะไดรบผลตอบแทน คอ สรวงสวรรค โดยททานไดยกนวขนเพอเปนการแสดงวาอยใกลชดกนเพยงใด คอ ยกนวชกบนวกลาง และการแสดงทาทางประกอบนทาใหบรรดาเศาะหาบะฮเขาใจถงความใกลชดมากยงขน

2.4.2.4 การสอนแบบใชภาพวาด

ทานเราะสลลลอฮ ไดทมเทความพยายามในการสอนเพอใหผเรยนเขาใจศาสนาอสลาม ดงททานใชกงไมขดเขยนบนพนดนใหผเรยนไดเหนเพอประกอบการอธบายโองการของอลลอฮ วา

﴿ ¨β r&uρ #x‹≈ yδ ‘ÏÛ≡uÅÀ $ VϑŠÉ)tG ó¡ãΒ çνθ ãè Î7¨?$$ sù ( Ÿω uρ (#θ ãè Î7−Fs? Ÿ≅ ç6¡9$# s−§xtG sù öΝä3Î/ ⎯tã ⎯Ï& Î#‹Î7y™ 4

öΝä3Ï9≡sŒ Νä38 ¢¹ uρ ⎯ϵ Î/ öΝà6¯= yè s9 tβθà)−G s? ﴾ ) 153 :آليةا نعاماأل (

ความวา “และแทจรงนคอแนวทางของฉนอนเทยงตรง พวกเจาจงปฏบตตามมนเถดและอยาปฏบตตามหลายๆ ทาง1 เพราะมนจะทาใหพวกเจาแยกออกไปจากทางของพระองคดงนนแหละทพระองคไดสงเสยมนไวแกพวกเจาเพอวาพวกเจาจะยาเกรง” (อล-อนอาม : 153)

“ ...พวกเจาควรจะปฏบตตามมนเพราะวานเปนแนวทางทเทยงตรง” “สญญาทางธรรมชาต 2 ” ดงกลาวขางตนตองการใหมนษยปฏบตตามแนวทางทอลลอฮ ทรงแสดงใหพวกเขาไดเหน เพราะวาการหนหางออกไปจากแนวทางทเทยงตรงไปสแนวทางแหงการกบฏหรอความเปนอสระหรอการเคารพภกดใครบางคนอนไปจากอลลอฮ กคอ การละเมดสญญาและจะ

1 คอทางอนๆทมนษยอตรกาหนดขนเอง ซงมใชจากอลลอฮ และเราะสลของพระองค 2 สญญาตามธรรมชาต คอ สญญาทมผลบงคบใชทนททเราเกดขนในสงคมมนษยบนแผนดนของอลลอฮ

28

นาไปสการละเมดอยางอนทละอยางๆ นอกจากนแลว ไมมใครสามารถทจะทาตามขอผกมดของสญญาทละเอยดออนและกวางขวางนไดครบเวนเสยแตวาเขาจะยอมรบทางนาของพระองคและปฏบตตามทางนนในทกดานของชวต “...และจงอยาปฏบตตามหลายๆทาง” เพราะวาทางเหลานนจะใหพวกเขาหนหางออกไปจากทางทเทยงตรงอนเปนทางเดยวทจะนาไปสความใกลชด ความโปรดปรานและการยอมรบจากพระองค ยงไปกวานน เมอผคนหนเหออกไปทางแนวทางของพระองค พวกเขาแตละคนจะตองเลอกทางของตวเองจากทางอนๆนบรอยทาง ดงนน ผคนกจะแตกแยกกระจดกระจายไปในทศทางตางๆ และกอใหเกดความสบสนวนวายในหมมนษยชาต และนเองเปนอปสรรคขดขวางความเจรญกาวหนาและการพฒนาทแทจรง (เมาลานา ซยยด อบล อะลา เมาดด, 2543 : 582)

และในรายงานของอบนมสอด รายงานวา “ทานนบ ไดขดเขยนเปนรปสเหลยมและขดเปนเสน จากภายในกรอบรปสเหลยมไปขางนอก จากนนกขดเปนเสนเลกๆ ไวตรงกลางรปสเหลยมแลวกกลาววา

امله، هوخارج الذي وهذا -احاط به اوقد -أجله حميطابه وهذا – االنسان هذا (( هذا أخطأه وإن هذا، شه هذا، أخطأه فإن االعراض، الصغار اخلطط وهذه

)) 1 هذا شه

ความวา “นคอมนษย และนคอวาระ (การดารงอย) ของมนษย ทลอมรอบเขา และนคอนอกเขตความใฝฝนของมนษย เสนเลกๆ คอ เปาหมาย หากพลาดจากเปาหมายนกจะกจะมาสเปาหมายน และเมอพลาดจากเปาหมายนกจะมาสเปาหมายอนน”

การททานนบ ขดเขยนรปสเหลยม (แทนการดารงอย) และขดเปนเสนจากภายในกรอบรปสเหลยมไปขางนอก (แทนความใฝฝน) จากนนกขดเปนเสนเลกๆ (แทนเปาหมาย) ไวตรงกลางรปสเหลยมนนเปนการอธบายใหเศาะหาบะฮเหนชดยงขนถงเรองราวททานตองการสอแทนททานนบจะใชการบรรยายเพยงอยางเดยว เพอใหเศาะหาบะฮเขาใจมากยงขน 1 หะดษบนทกโดย al-Bukhariy , 1987 หะดษหมายเลข 6417

29

2.4.2.5 การสอนแบบสาธตหรอฝกปฏบต

ในการสอนศาสนาอสลามของทานเราะสลลลอฮ นนทานมไดสอนดวยการพดเพยงอยางเดยวเทานนแตทานยงไดสาธตโดยการปฏบตใหผเรยนเหนเปนตวอยางทงนเพราะทานมใชเปนศาสดาผมาสอนเทานนแตทานยงมฐานะเปนผทตองปฏบตตามโดยผศรทธาตอทานอกดวย ดงทอลลอฮ กลาวในอลกรอานวา

﴿ô‰s)©9 tβ%x. öΝä3s9 ’Îû ÉΑθ ß™ u‘ «!$# îο uθ ó™ é& ×π uΖ|¡ym ⎯yϑ Ïj9 tβ% x. (#θ ã_ ötƒ ©!$# tΠöθ u‹ø9$#uρ tÅz Fψ$# tx.sŒ uρ

©!$# #ZÏVx. ﴾ )21) :آلية ااب حزاأل

ความวา “โดยแนนอนในตวเราะสลของอลลอฮมแบบฉบบอนดงามสาหรบพวกเจาแลว1 สาหรบผทหวง (จะพบ) อลลอฮและวนอาคเราะฮและราลกถงอลลอฮ อยางมาก” (อล-อหซาบ : 21) จากอายะฮนอลลอฮไดกลาววา ทานเราะสลลลอฮ เปนผทมจรยวตรทดงาม

และชวตของทานเราะสลลลอฮ เปนแบบอยางสาหรบมสลมทจะตองปฏบตตามในทกๆ ดาน ดงนน อายะฮนจงเรยกรองมสลมใหเอาชวตของทานเราะสลลลอฮ เปนแบบอยางในการดาเนนชวต

ชวตของทานนบมไดเปนแบบอยางสาหรบคนทหลงลมอลลอฮ แตเปนแบบอยางสาหรบคนทระลกถงอลลอฮ ตลอดเวลา มใชแคเพยงบางโอกาส ในทานองเดยวกน ชวตของคนผนกมใชแบบอยางสาหรบคนทไมมความหวงจากอลลอฮ และไมคดวาชวตจะถกฟนคนชพขนอกครงหนงหลงความตาย แตมนเปนแบบอยางสาหรบคนทหวงความโปรดปรานของอลลอฮ และผตระหนกอยเสมอวาวนแหงการตดสนจะมาถงซงวนนนอนาคตการเปนอยทดของเขาขนอยกบการประพฤตปฏบตทเหมอนกบการปฏบตและลกษณะของทานเราะสลลลอฮ ในโลกน” นอกจากทานไดใชวธการสอนแบบตางๆ ดงทกลาวมาแลวขางตน ในการจดการเรยนการสอนนนทานยงเนนเรองโครงงานทางวชาการอกดวย กลาวคอ คนสวนมากมความคดวาศาสนาอสลามไมเนนโครงงานทางวชาการเพอวางแผนสอนาคต ซงโดยขอเทจจรงนนตองใชประโยชนจากเวลาปจจบนเพออนาคตของเขา อนหมายถงวาใชประโยชนจากชวงเวลาทเขามชวต 1 คอแบบฉบบอนสงสงทจาเปนตองปฏบตตามในทกคาพด การปฏบตและสถานะ เพราะทานมไดพดและปฏบตตามอารมณ หากแต

เปนวะหยและการประทานใหลงมา

30

อยเพอเตรยมพรอมสความตาย ใชประโยชนจากดนยาเพออะคเราะฮ ดงนน จงตองวางแผนเพออนาคตของตนเองพรอมแนวทางปฏบตเพอใหไดรบความโปรดปรานจากอลลอฮและไดรบผลตอบแทนทดจากพระองค (Yusuf Qardawi 1989 อางถงใน โมเดลการสอนศาสนาอสลาม, 2549 : ระบบออนไลน) 2.5 พฤตกรรมการเรยนการสอนในดานตางๆ กระบวนการกระทาระหวางผสอนกบผเรยนเปนแนวทางสงเสรมใหผเรยนไดรบความรและประสบการณ เพอใหตนเองไดพฒนาในดานทตองการ การสอนของผสอนจะดหรอไมขนอยกบพฤตกรรมของผสอนในขณะททาการสอน ถาหากพฤตกรรมของผสอนเหมาะสมกบบทเรยนกสามารถตอบสนองในดานการรบรไดมากยงขน ซงผวจยเหนวาพฤตกรรมการสอนอสลามศกษา ควรประกอบดวยพฤตกรรมดงตอไปน

2.5.1 ดานการเตรยมการเรยนการสอน

การเตรยมการสอน เปนการเตรยมการสอนหรอกาหนดกจกรรมตางๆ ของผสอนกอนทจะเรมดาเนนการสอน เปนการวางแผนและเตรยมการลวงหนาเพอใหการเรยนของผเรยนบรรลตามจดมงหมายทวางไว โดยการกาหนดองคประกอบตางๆ ของการสอน ไดแก วตถประสงค วธการสอน กจกรรมการเรยนการสอน สอการสอนและวธวดผลประเมนผลแลวนาไปเขยนแผนการสอนและนาไปปฏบต นกการศกษาหลายทานไดใหความหมายและขอคดเหนเกยวกบการเตรยมการสอนของครไวดงน บารง กลดเจรญและฉววรรณ กนาวงศ (2527 : 77 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 28) ใหทศนะเกยวกบการเตรยมการสอนวา การเตรยมการสอน คอ การวางแผนการสอนลวงหนาเปนการเตรยมตวครผสอน โดยการบนทกการสอน การเตรยมสอการสอน

บญชม ศรสะอาด (2537 : 43) กลาววา การเตรยมการสอน เปนการกาหนดไวลวงหนาวา จะสอนใคร ในเนอหาใด สอนเมอใด สอนอยางไรและเพอใหเกดอะไร ซงเมอถงเวลาดงกลาวจะดาเนนการสอนตามทวางไว ผสอนจะตองคดวางแผนและเตรยมการสอนอยางละเอยด รอบคอบ เหมาะสมเพอใหสามารถดาเนนการตามทกาหนดไวอยางไดผลด

สมน อมรววฒนและสมพงษ จตรระดบ (2531 : 73 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 28) ไดใหความหมายของการเตรยมการสอนของครวา หมายถงการศกษาแผนการศกษาและ

31

คมอครทกครงกอนสอนทกครงและจดทากาหนดการสวนยอย เตรยมกจกรรมการเรยนการสอนทควรใชสอการเรยนและเครองมอวดผลประเมนผล จากทกลาวมาสรปไดวา การเตรยมการสอน หมายถง การเตรยมการลวงหนาเพอใหการเรยนของผเรยนบรรลตามจดมงหมายทวางไว โดยการกาหนดองคประกอบตางๆ ของการสอน ไดแก วตถประสงค วธการสอน กจกรรมการเรยนการสอน สอการสอน และวธวดผลประเมนผล แลวนาไปเขยนแผนการสอน และนาไปปฏบต มวตถประสงคเพอตองการใหการเรยนการสอนมประสทธภาพ เนองจากการเตรยมการสอนจะเปนการเตรยมการทมระบบสอดคลองกบเปาหมายของหลกสตร ดงนน การเตรยมการสอนนอกจากจะทาใหการสอนบรรลตามเปาหมายอยางมประสทธภาพแลว การเตรยมการสอนยงมคณคาตอการเรยนการสอนอกดวย

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2534 : 32-34) ไดกาหนดไววาในการเตรยมการทาแผนการสอนนน ครควรปฏบตดงน

ก. ศกษาหลกสตร เพอให เข าใจหลกการ จดหมาย โครงสรางของกลมประสบการณ และคาอธบายกลมวชา ซงไดกลาวถงแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรของนกเรยน เนอหาสาระ ตลอดจนวตถประสงคของการเรยนรทครจะสอนในแตละรายวชา

ข. ศกษาคมอในการใชหลกสตร คมอหลกการสอน แนวการสอน เพอใหเขาใจจดเนนของหลกสตร เหตผลในการเปลยนแปลงหลกสตร สาระสาคญทปรบปรงและเปลยนแปลงบทบาทของครผสอนตลอดจนกระบวนการตางๆ เพอพฒนาผเรยนใหสอดคลองกบจดประสงคของการสอนในกลมประสบการณ

ค. นาโครงสรางเนอหาวชา จดหมายของกลมประสบการณ และจดประสงครายวชามากาหนดหวขอเนอหาหลก หวขอเนอหายอย โดยใหสมพนธกบอตราเวลาเรยนทกาหนดในกลมประสบการณ เปนการทากาหนดการสอนระยะยาว

ง. ศกษาตวอยางแนวการสอนในคมอคร แลวจดทาแผนการสอน กาหนดกจกรรมการเรยนการสอน คาบเวลาใหเหมาะสมกบหวขอเนอหา และจดประสงคการเรยนรของแตละหวขอ เพอครนาไปปรบใหเหมาะสมกบเวลาทจดไวในตารางเรยนแตละวนในแตละสปดาหตอไป

จ. จดทาแผนการสอน โดยครจะตองพจารณาหาขอมลจากแหลงตางๆ มาประกอบ เชน หนงสอคนควา อางอง สาระสาคญสาหรบคร หนงสอเรยน สอการเรยนการสอน วสดสาหรบนกเรยนฝกปฏบต ขอทดสอบสาหรบวดและประเมนผลนกเรยน ในสวนขององคประกอบ แผนการสอนนน ประกอบดวยองคประกอบตางๆ ดงน

32

(1) สาระสาคญ (2) จดประสงคการเรยนร (3) กจกรรมการเรยนการสอน (4) สอการเรยนการสอน (5) การวดและประเมนผล (6) กจกรรมเสนอแนะ

สพน บญชวงศ (2531 : 7) กลาวถงหลกสาคญในการวางแผนและการเตรยมการสอน 5 ประการคอ

ก. ตองเขยนแผนการสอนทครอบคลมซงเรองทสอน หวเรอง กาหนด ความคดรวบยอด จดประสงค กจกรรมการเรยน สอการสอนและประเมนผล

ข. ตองมการรวบรวมขอมลและเนอหาสาระทจะสอนตามหวเรอง ความคดรวบยอดและจดประสงคทกาหนดไวในแผนการสอน

ค. ตองมการวางแผนการผลตหรอจดหาสอการสอนเพอใชในกจกรรมตามทกาหนดไวในแผนการสอน

ง. ตองเตรยมแบบทดสอบสาหรบใหนกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

จ. ตอง “ซอม” สอนเพอจดลาดบขนการสอนใหตนเองแนใจวาจะสอนนกเรยนไดดและมประสทธภาพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2529 : 268-270) ไดกลาววาการเตรยมการสอนวามคณคาดงตอไปน

ก. ชวยใหครเกดความมนใจในการสอน เนองจากไดเตรยมสงตางๆ ทเกยวของไวพรอม

ข. ชวยใหการสอนดาเนนการไปตามทศทางทตองการ ไมออกนอกลนอกทาง ค. ชวยใหนกเรยนเรยนไดอยางมชวตชวา สนกสนาน ตนเตนกบกจกรรมและเกม

ตางๆ ง. ทาใหการสอนมประสทธภาพ เนองจากกจกรรมและประสบการณทจดจะชวย

ใหนกเรยนบรรลจดประสงคการเรยนรได จ. ชวยขจดคาถามทไมเปนประโยชน ฉ. ทาใหครรวาการสอนนาจะมปญหาทใด และควรแกปญหานนอยางไร

33

ช. ชวยใหนกเรยนไดรบความรและประสบการณทถกตองเหมาะสม และทนตอเหตการณ เนองจากการศกษาคนควาเพมเตมอยเสมอของคร

ซ. ในกรณทไดมการบนทกการเตรยมการสอนไวดวย อาจจะชวยแกปญหาการสอนแทนครทไมไดมาทาการสอนได

ทานนบมหมมด ไดกลาวไววา

)) 1 اجلنة علي طريقا له هللا علماسهل فيه طريقايبتغي سلك من ((

ความวา “ผใดกตามทตองการเดนทางมงหนาไปยงแนวทางใดแนวทางหนง (จาเปนทสดท) เขาจะตองมความรในแนวทางนน และอลลอฮไดใหความสะดวกแกเขาไปสสรวงสวรรค”

จากหะดษขางตนบงบอกถงความสาคญในความรและในการสอนกเชนเดยวกน

ผสอนจาเปนตองมความรในแนวทางทผสอนจะทาการสอน ดงนน การเตรยมการสอนจงมความสาคญตอการจดการเรยนการสอนเปนอยางมาก นอกจากนการเตรยมการสอนจะเปนตวบงบอกถงประสทธภาพของการสอนอกดวยนน คอ การเตรยมการสอน หรอ การวงแผนการสอนไวกอนทาการสอน จะทาใหครผสอนสามารถจดการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ

ประโยชนของการเตรยมการสอน (การเตรยมการสอน, 2550 :ระบบออนไลน) ก. เพอปรบปรงการเรยนการสอนเพราะผสอนสามารถวเคราะหขอบกพรองหรอ

ปญหาทผานมาแลวนาไปปรบปรงการเรยนการสอนครงตอไป ข. ชวยใหผสอนมการเตรยมการ และมความรอบคอบในการเลอกจดมงหมายและ

กจกรรมการเรยน ค. ชวยใหการเตรยมการตอบสนองการเรยนรของผเรยนไดเหมาะสม ง. ชวยใหประสบการณการเรยนรมความสมพนธตอเนองกน จ. ชวยใหผสอนสามารถเตรยมการเลอกสอ กจกรรมการสอน วธการประเมนผล

ทเหมาะสมและม ประสทธภาพ ตรงจดมงหมายทวางไว

1 หะดษบนทกโดย Ahmad,1980 หะดษหมายเลข 7965, al-Tirmidhiy,1978 หะดษหมายเลข 2898 และ Abu dawud,1986 หะดษหมายเลข 3643 สานวนของ al-Tirmidhiy

34

สพน บญชวงศ (2532 : 126) ไดกลาวถงประโยชนของการเตรยมการสอนไวดงน ก. ชวยสรางความมนใจใหกบอาจารย ข. นาไปสการปรบปรงการเรยนการสอน ค. ชวยใหอาจารยรอบคอบเกยวกบการเลอกความมงหมายและกจกรรมการเรยน ง. ชวยสนองความตองการของเดกและความสนใจของเดกใหเหมาะสม จ. ชวยใหประสบการณการเรยนการสอนมความสมพนธตอเนองกน ฉ. ชวยใหอาจารยมเวลาเตรยมสอการสอนกอนทาการสอน

ชวยใหการประเมนผลมประสทธภาพตามทกาหนด ดงนนสรปไดวา การเตรยมการสอนหรอการกาหนดกจกรรมตางๆ ของผสอน

กอนทจะเรมดาเนนการสอน เปนการวางแผนและเตรยมการลวงหนาเพอใหการเรยนของผเรยนบรรลตามจดมงหมายทวางไวนน เปนพฤตกรรมทสาคญและมคณคาจาเปนอยางยงในการจดการเรยนการสอน เพราะถอเปนจดเรมตนของพฤตกรรมการสอนทดและจะนามาซงประสทธภาพในการสอนทดอกดวย 2.5.2 ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน

การเรยนการสอนนนจะบรรลเปาหมายตามจดมงหมายของหลกสตรไดนนยอมขนอยกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนเปนสวนสาคญอยางหนง เพราะกจกรรมการเรยนการสอนถอวาเปนหวใจของการศกษา กจกรรมการเรยนการสอนเปนวถทางทจะนานกเรยนไปสจดประสงคของการเรยน กจกรรมการเรยนการสอนทจดใหนกเรยนเรยนมอยมากมายหลายชนด ครควรใหความสาคญและทราบแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหมประโยชนตอการเรยนรของนกเรยนมากทสด เพอใหเกดประสทธผลอยางแทจรง อยางไรกตามในการปฏบตการเรยนการสอนนนจะตองจดการเรยนการสอนอยางเปนระบบ จงจะทาใหการเรยนการสอนเปนไปอยางมประสทธภาพ

บญธรรม กจปรดาบรสทธ (2543 : 72) การจดกจกรรมทางการศกษา เมอพจารณาเชงระบบ จะประกอบดวย 4 องคประกอบคอ ตวแปรทเกยวกบสภาพแวดลอมทเออตอการจดการเรยนการสอน (Context) ตวแปรทเกยวกบทรพยากรหรอสงทจะนาเขาสระบบการศกษา (Input) ตวแปรทเกยวกบกระบวนการทใชในการผลตบณฑตทงหมด(Process) และตวแปรทเกยวกบผลผลตของระบบการศกษา (Product) ซงเกยวของสมพนธกนทงระบบ

35

วไลพร คโณทย (2530 : 19 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 33) กลาววา กจกรรมการเรยนการสอนวา หมายถง สภาพการณของการจดประสบการณ และการกระทาทกสงทกอยางทจดขนจากความรวมมอระหวางผสอนกบผเรยน เพอใหการเรยนการสอนดาเนนไปอยางมประสทธภาพนาสนใจและผเรยนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามจดมงหมายทกาหนดไว

เอกชย กสขพนธ (2535 : 156-157 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 :34) ไดใหเครองหมายไววา การจดการเรยนการสอน หมายถง การดาเนนงานเพอใหเกดการเรยนการสอนตามหลกสตรหรอโปรแกรมการศกษา ซงไดแก การสอนของคร การจดตารางสอน การจดครประจาวชา เปนตน จากการอธบายและคากลาวขางตนพอจะสรปไดวา งานดานการจดการเรยนการสอนเปนกระบวนการทครผสอนจดกจกรรมและประสบการณตางๆ ใหแกผเรยน เพอชวยใชผเรยนไดเกดการเรยนรอยางมระบบ เพอใหการเรยนการสอนดาเนนไปอยางมประสทธภาพนาสนใจ และมคณภาพตามจดมงหมายของหลกสตร

นอกจากน กรมวชาการ (2535 : 11-12) ไดระบวา การจดการเรยนการสอนทดในระดบประถมศกษา ควรยดแนวทางปฏบตดงน

ก. จดการเรยนการสอนตองจดใหมกระบวนการเรยนสาคญพอกบเนอหา ข. การจดการเรยนการสอนตองเนนใหนกเรยนเปนผแสดง ครเปนผกากบ หรอ

เปนผดาเนนการ โดยใชแผนการสอน คมอ และสอการเรยนตางๆ เปนแนวทาง และเครองมอเพอใหนกเรยนปฏบตหรอศกษาหาความรดวยตนเอง

ค. การจดการเรยนการสอนตองมงสงเสรมใหนกเรยนคนหาความร สรป และตดสนใจดวยตนเอง

ง. การจดการเรยนการสอนตองเนนภาคปฏบตควบคไปกบภาคทฤษฎ หมายถง การเรยนเรองทปฏบตไดกใหมการปฏบตควบคไปกบทฤษฎ โดยคานงถงความสอดคลองกบทองถนและใหนกเรยนเปนผปฏบต

จ. การสงเสรมใหครใชวธการสอนหลายๆรปแบบ ความเหมาะสมของเนอหาและสภาพของนกเรยน เชน บรรยาย อภปราย ถามตอบ บทบาทสมมต แบงกลมแกปญหา ศกษาปญหาเปนรายกลมหรอรายบคคล คนควา ศกษานอกสถานท ทดลองสาธต จดนทรรศการ ทาสมดภาพ ใชโสตทศนปกรณ และวธระดมพลงสมอง

ฉ. การจดการเรยนการสอนควรเนนกระบวนการกลม โดยถอหลกใหนกเรยนรวมกนคด รวมกนเรยน รวมกนแกปญหา และรวมกนรบผลทเกดขน

36

ชนภทร ภมรตน (2533 : 24) กลาววา กจกรรมการเรยนการสอนทสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยนมกจกรรมทสาคญ 2 ดาน

ก. กจกรรมทนกเรยนเปนศนยกลาง หรอ มสวนรวมในกระบวนการเรยนร ( Student –centered Activities)

ข. กจกรรมทครตดตามผลการเรยนของนกเรยน (Student – monitoring Activities) โรงเรยนใดกตามทมกจกรรมการเรยนการสอนในลกษณะทนกเรยนมสวนรวมในกระบวนการเรยนรและครใหความสนใจตดตามความกาวหนาของนกเรยนเปนรายบคคลอยางใกลชด โรงเรยนมแนวโนมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวาโรงเรยนอน นอกจากน กรมวชาการ (2544 : 33) ไดใหมการจดกจกรรมพฒนาผเรยนไวในหลกสตรสถานศกษาตองจดใหผเรยนทกคนเขารวมกจกรรมใหเมาะสมกบวย วฒภาวะและความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน โดยคานงถงสงตอไปน

ก. การจดกจกรรมตางๆ เพอเกอกลสงเสรมการเรยนรตามกลมสาระการเรยนร เชน การบรณาการโครงงาน องคความรจากกลมสาระการเรยนร เปนตน

ข. การจดกจกรรมตามความสนใจความถนดตามธรรมชาตและความสามารถความตองการของผเรยนและชมชน เชน ชมรมทางวชาการตางๆ เปนตน

ค. จดกจกรรมเพอปลกฝงและสรางจตสานกในการทาประโยชนตอสงคม เชน กจกรรมลกเสอ เนตรนาร เปนตน

ง. จดกจกรรมประเภทบรการดานตางๆ ฝกการทางานทเปนประโยชนตอตนเองและสวนรวม

จ. การประเมนผลการปฏบตกจกรรมอยางเปนระบบ โดยใหถอวาเปนเกณฑประเมนผลการผานชวงชนการเรยน

วาร ถระจตร (2530 : 161-163 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 35) ไดกลาวถงความสาคญของการจดกจกรรมการเรยนการสอนไววา กจกรรมแตละชนดยอมมคณคาในตวของมนเองในการจดการเรยนการสอน หากครไดใหความสนใจตอการจดกจกรรมแตละชนดยอมจะชวยสงเสรมใหการเรยนการสอนของครประสบผลสาเรจไดเปนอยางด กจกรรมทมความสาคญตอการเรยนรหลายประการดวยกน ดงน

ก. กจกรรมชวยเราความสนใจของนกเรยน ข. กจกรรมจะเปดโอกาสใหนกเรยนประสบความสาเรจ ค. กจกรรมจะชวยปลกฝงความเปนประชาธปไตย ง. กจกรรมจะชวยปลกฝงและสงเสรมความคดรเรมสรางสรรค

37

จ. กจกรรมจะชวยใหนกเรยนมความเคลอนไหว ทาใหไมนาเบอตอการเรยน ฉ. กจกรรมจะชวยปลกฝงความรบผดชอบ ช. กจกรรมจะชวยใหนกเรยนไดรสกสนกสนาน ซ. กจกรรมจะชวยขยายความรและประสบการณของเดกใหกวางขวาง ฌ. กจกรรมจะชวยใหเหนความแตกตางระหวางบคคล ญ. กจกรรมจะชวยสงเสรมความงอกงามและพฒนาการของเดก ฎ. กจกรรมจะชวยสงเสรมทกษะในดานตางๆ ฏ. กจกรรมจะชวยปลกฝงเจตคตทด ฐ. กจกรรมจะชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจในบทเรยน ฑ. กจกรรมจะชวยสงเสรมใหนกเรยนไดรจกทางานเปนหมคณะ ฒ. กจกรรมจะชวยสงเสรมใหเดกเกดความซาบซงความงอกงามในเรองตางๆ ความสาคญของกจกรรมดงกลาวขางตน ทาใหมองเหนวากจกรรมทดสามารถ

สงเสรมและพฒนานกเรยนหลายดานดวยกน ทาใหนกเรยนไดมโอกาสฝกปฏบตและเกดการเรยนรดงกลาว การจดการเรยนการสอนของครจะสมบรณไดกตองอาศยการจดกจกรรมทดดวย

จากแนวทางดงกลาวจะเหนไดวา ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนทดนนใหครดาเนนการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหยดหลกการเรยนรของเดกเปนสาคญ โดยคอยใหความร แนะนา สนบสนนตลอดจนตดตามใหการจดการเรยนการสอนบรรลผลและมประสทธภาพตามเปาหมายของหลกสตร

2.5.3 ดานการใชสอการเรยนการสอน

การจดการศกษาตามแนวพระราชบญญตการศกษา พ.ศ.2542 ตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยนมความสาคญทสด ผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได ผสอนจะเปนผอานวยความสะดวก จดบรรยากาศและสภาพแวดลอม รวมทงสอการเรยนรเพอใหผเรยนเกดการเรยนร ดงปรากฏในอลกรอาน สเราะฮอลมาอดะฮทอลลอฮ ทรงกาหนดสถานการณเพอเปนสอใหเกดการเรยนร ดงโองการทวา

38

﴿ y]yè t7sù ª!$# $ \/# {äî ß]ys ö7tƒ ’ Îû ÇÚö‘ F{$# …çµ tƒ ÎãÏ9 y#ø‹x. ” Í‘≡uθ ムnο u™öθ y™ ϵ‹ Åz r& 4 tΑ$ s%

#© tL n= ÷ƒ uθ≈ tƒ ßN÷“ yf tã r& ÷β r& tβθä.r& Ÿ≅ ÷WÏΒ #x‹≈ yδ É># {äó ø9$# y“ Í‘≡uρ é'sù nο u™öθ y™ ©Å r& ( yx t7ô¹ r'sù z⎯ÏΒ

t⎦⎫ÏΒ Ï‰≈ ¨Ψ9$# ﴾ )3 1: يةاآل ملائدةا(

ความวา “แลวอลลอฮกไดสงกาตวหนงมาคยหาในดน เพอทจะใหเขา (กอบล) เหนวาเขาจะกลบศพนองชายของเขาอยางไร เขากลาววา โอความพนาศของฉน ฉนไมสามารถทจะเปนกาตวนแลวกลบศพนองชายของฉนหรอน แลวกกลายเปนคนหนงในหมผตรอมใจ” (สเราะฮ อลมาอดะฮ : 31)

จากโองการดงกลาวอลลอฮ ไดสงนกกาลงมาคยดน ซงเปนสอใหกอบลเหนและรบรในสงทอลลอฮ ทรงสอนใหเขาไดเรยนรถงวธการจดการศพนองชายของเขา สอการเรยนการสอนเปนสวนสาคญททาใหการสอนของครและความเขาใจของผเรยนงายขน ดงนนการใชสอการเรยนการสอนจงมความจาเปนอยางยง เพราะเปนการทาใหการเรยนการสอนเกดความงายและสะดวกยงขนซงเปนการกระทาทสอดคลองกบคากลาวททานศาสดา ทไดกลาววา

))1 …والتعسروا يسروا((

ความวา “พวกเจาจงทาใหงาย และอยาทาใหยาก... "

ดงนนการเรยนการสอนทมสอประกอบในการเรยนการสอนดวยนน สอทใชควรมความสะดวกและใชไดงายจงจะทาใหนกเรยนมความเขาใจในการเรยนอยางงายดาย ความหมายของสอการเรยนการสอนมมากมาย มผใหทศนะตางๆ ดงตอไปน

กตมา ปรดดลก (2532 : 268) ใหความหมายสอการสอนวา หมายถง วตถสงของ ภาพ เครองใช ตลอดจนหมายถงตวบคคล วธการ สถานทตางๆ ทใชประกอบการเรยนการสอนเพอใหการเรยนการสอนเกดผลด

1 หะดษบนทกโดย al-Bukhariy, 1987 หะดษหมายเลข 69 ;และMuslim, 1972 หะดษหมายเลข 4626

39

ธารง บวศร (2534 : 207) กลาววา สอการเรยนการสอน หมายถง สงทเปนพาหนะหรอสงชวยใหผเรยนสามารถพฒนาความร ทกษะและเจตคต ตามจดประสงคการเรยนการสอนและตามจดมงหมายของหลกสตร

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2535 : 407) ไดอธบายวา สอการเรยนการสอน เปนสงทชวยใหครและนกเรยนปฏบตกจกรรมการเรยนการสอนไดสะดวกยงขนเปนองคประกอบทสาคญทชวยใหการเรยนการสอนดาเนนไปดวยดและบรรลคณภาพตามเปาหมายทกาหนด

สรปไดวา สอการเรยนการสอน หมายถง สงทเปนตวกลางในการรบร ไมวาจะเปนวสด เครองมอ บคคล หรอวธการตางๆ ในการจดการเรยนการสอน เพอใหบรรลเปาหมายและตรงกบจดประสงคเนอหาและกจกรรมของบทเรยนไดอยางรวดเรว 2.5.3.1 หลกในการเลอกใชสอการเรยนการสอน

อาภา บญชวย (2533 : 125-128) ไดกลาววาในการใชสอการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพนน จะตองอาศยหลกตอไปน ก. หลกการเลอกสอการเรยนการสอน โดยตองคานงความสมพนธกบเนอหาบทเรยน เหมาะสมกบวยของผเรยน เหมาะสมกบความรและประสบการณของผเรยน เหมาะสมกบสภาพแวดลอม มความสอดคลองกบวธการสอนทผสอนไดวางแผนไว ข. หลกการเตรยมสอการเรยนการสอน การเตรยมสอการเรยนการสอนชวยใหเกดความพรอม ความสะดวก และความสาเรจในการสอน ในการเตรยมสอการเรยนการสอนนนจะตองอาศยหลกการเตรยมตวของคร โดยครจะตองเตรยมการสอนลวงหนา เพราะการเตรยมการสอนลวงหนานนสามารถทาใหรวาจะตองใชสอการสอนประเภทใดบาง นอกจากครจะตองศกษาบทเรยนแลวการเตรยมนกเรยนกเปนสงสาคญในการเตรยมสอการเรยนการสอน โดยการศกษาประสบการณเดมของนกเรยนในเรองการใชสอการเรยนการสอน หลกการสดทายคอ การเตรยมสอใหพรอมกอนนาไปใช ค. หลกการนาเสนอ คอ การใชสอประกอบในกจกรรมการเรยนการสอน ง. หลกประเมนการใชสอการเรยนการสอน ผสอนควรมการประเมนการใชสอ เพอจะไดทราบถงประสทธภาพของการเรยน

40

(หลกการใชสอการเรยนการสอน, 2550 : ระบบออนไลน) การใชสอการสอน เพอใหมประสทธภาพ ควรปฏบตตามขนตอน ดงน

ก. ขนเลอกสอการเรยนการสอน มแนวทางดงน (1) ความสมพนธกบหลกสตร/เนอหาวชา โดยพจารณาจากความสอดคลอง

กบ จดประสงค และผเรยน เหมาะกบเวลา สถานทและนาสนใจ (2) ความสมพนธกบคณภาพทางเทคนค โดยคานงถงความทนสมยราคา

ความปลอดภย (3) ความสมพนธกบครผใช โดยเนนในเรอง ความรจก ทกษะ การใชความ

เขาใจสอทใชเปนอยางด ข. ขนเตรยมการใชสอการสอน

(1) เตรยมครผสอน (2) เตรยมผเรยน (3) เตรยมสถานท (4) เตรยมสอ

ค. ขนแสดงสอการสอนในชนเรยน โดยดาเนนการในดานตอไปน (1) ใหผเรยนมสวนรวม

(2) ใชในเวลาทเหมาะสม (3) สงเกตการณตอบสนองของผเรยน

ง. ขนตดตามผล (1) ผลสมฤทธทางการเรยนหลงจากการใชสอ (2) ผลการใชสอ เพอปรบปรงและพฒนา

ในการใชสอการเรยนการสอนนนควรใหความสาคญในทกขนตอนตงแตหลกการเลอกสอการเรยนการสอน หลกการเตรยมสอการเรยนการสอน หลกการนาเสนอหรอแสดงสอการสอนในชนเรยนและหลกประเมนการใชสอการเรยนการสอนเพราะการใชสอการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพนนจะทาใหนกเรยนบรรลตามจดประสงคทวางไวไดเรวขน 2.5.3.2 การใชสอประกอบการสอนในอสลาม

ซยน มฮามด ชาฮาตะฮ (ม.ป.ป. : 81) ไดกลาววา ภาษาแมจะเปนสอหลกทใชสาหรบการตดตอสอสารกบผอนแตกยงมสอแขนงอนๆ เกดขนอกมากมายหลายชนดแตภาษากยงม

41

บทบาทสาคญในการตดตอสอสารของคนในสงคม นกวชาการไดแบงสอท เปนทาทางการเคลอนไหวของรางกายทสามารถนามาเปนสอในการสอสารออกเปนหมวดหมไวมากมาย เชน การเคลอนไหวของรางกายประกอบการพด การเดนเขาหาหรอขยบตวหางออกไป การแสดงทาทางประกอบ การเปลยนระดบของนาเสยงสงตา เปนตน ในการเรยนการสอนของทานเราะสลลลอฮ นนทานมกจะใชสอเพอชวยสาธยายหรออธบายบทเรยนใหเขาใจยงขนดวยวธการตางๆ เชน

ก. การแสดงทาทางดวยมอหรอนวมอ

ทานเราะสลลลอฮ เคยใชมอเพออธบายเรองราวบางอยางเพอใหบรรดา

เศาะหาบะฮเขาใจในสงททานนามาถายทอดไดงายขนดงปรากฏในรายงานของทานซาฮล บน ซาอด รายงานวา “ทานเราะสลลลอฮ กลาววา

)) 1 بينهما وفرج والوسطی بالسبابة وأشار اهکذ اجلنة يف اليتيم وكافل انا((

ความวา “ฉนและผอปการะเลยงดเดกกาพรานนจะอยรวมกนในสรวงสวรรคอยางน...ทานเราะสลลลอฮ ยกนวชและนวกลางขน (เพอใหเศาะหาบะฮด) แลวแยกออก”

ทานเราะสลลลอฮ ใชวธการสอนแบบแสดงทาทางดวยมอในการถายทอดใหบรรดาเศาะหาบะฮเขาใจการเรยนการสอน ดงหะดษขางตนทานไดกลาวถงความประเสรฐของผเลยงและอปการะเดกกาพราโดยการชมอของทานขนแลวใชนวชและนวกลางในการแสดงทาทางประกอบน ทาใหบรรดาเศาะหาบะฮเขาใจถงความใกลชดของผทอปการะเลยงดเดกกาพราในสรวงสวรรคมากยงขน

ข. วาดเสนหรอภาพประกอบเพอเพมความกระจาง

ในรายงายของอบนมสอด รายงานวา “ทานนบ ไดขดเขยนเปนรปสเหลยมและขดเปนเสน จากภายในกรอบรปสเหลยมไปขางนอก จากนนกขดเปนเสนเลกๆไวตรงกลางรปสเหลยมแลวกกลาววา

1 หะดษบนทกโดย al-Bukhariy, 1987 หะดษหมายเลข 5304 และ 6005

42

امله، هوخارج الذي وهذا -احاط به اوقد -أجله حميطابه وهذا – االنسان هذا (( هذا أخطأه وإن هذا، شه هذا، أخطأه فإن االعراض، الصغار اخلطط وهذه

)) 1هذا شه

ความวา “นคอมนษย และนคอวาระ (การดารงอย) ของมนษยทลอมรอบเขา และนคอนอกเขตความใฝฝนของมนษย เสนเลกๆ คอเปาหมาย หากพลาดจากเปาหมายนกจะมาสเปาหมายนและเมอพลาดจากเปาหมายนกจะมาสเปาหมายอนน”

การททานนบ ขดเขยนรปสเหลยม (แทนการดารงอย) และขดเปนเสนจาก

ภายในกรอบรปสเหลยมไปขางนอก (แทนความใฝฝน) จากนนกขดเปนเสนเลกๆ (แทนเปาหมาย) ไวตรงกลางรปสเหลยมนนเปนการอธบายใหเศาะหาบะฮเหนชดยงขนถงเรองราวททานตองการสอแทนททานนบจะใชการบรรยายเพยงอยางเดยว แตทานยงวาดเสนหรอภาพประกอบเพอเพมความกระจาง เพอใหเศาะหาบะฮเขาใจมากยงขน

ค. การอปมา- อปมย

ทานไดอปมา-อปมยหรอเปรยบเทยบคนดและคนชวดงหะดษทรายงานโดยอบมซา อลอซอาร เลาวาทานนบ กลาววา

مثل الذي يقرأ القرآن كاألترجة طعمها طيب ورحيها طيب، والذي ال يقرأ (( ومثل الفاجر الذي يقرأ القرآن، كمثل . القرآن كالتمرة طعمها طيب وال ريح هلا

الذي اليقرأ القرآن، كمثل الحنظلة الرحيانة، رحيها طيب وطعمها مر، ومثل الفاجر )) 2طعمها مر، وال ريح هلا

ความวา “อปมา (คนด) ผศรทธาทอานอล-กรอานอปมยดงผลมะงวมรสดและมกลนหอม (อปมาคนด) และผทไมไดอานอลกรอานกอปมยดงผลอนทผาลมทมรสชาตดแตไมมกลนหอม และอปมาคนชวทอานอลกรอานกอปมยดงใบ

1 หะดษบนทกโดย al-Bukhariy, 1987 หะดษหมายเลข 6417 2 หะดษบนทกโดย al-Bukhariy , 1987 หะดษหมายเลข 5020

43

แมงลกกลนดแตรสขม และอปมาคนชวทไมอานอลกรอานกอปมยดงบวบขม ไมมกลนหอมและมรสชาตขม”

ในการเรยนการสอนทานเราะสล จะมการอปมาอปมยเพอใหเหนภาพทชดเจน

ยงขนและทาใหเขาใจในเนอหาไดเรวยงขนหะดษบทนทานไดอปมา-อปมยถงผศรทธาทอาน อล-กรอาน ผศรทธาทไมไดอานอลกรอาน คนชวทอานอลกรอาน และคนชวทไมอานอลกรอาน เพอใหเหนภาพชดเจนยงขน เชน การเปรยบเทยบผศรทธาทอานอลกรอานเสมอนผลไมทมรสดและกลนหอม แตเปรยบผศรทธาทไมอานอลกรอานเสมอนผลไมทมรสดแตไมมกลนหอม เปนการโนมนาวหรอชกจงใหผศรทธาทอยากเปนผลไมทมรสชาตดและกลนหอมโดยใหผศรทธาอาน อลกรอาน เปนตน

ค. นาสอจรงทสมผสไดมาทาการสอน

ทานเราะสลลลอฮ ไดสงสอนบรรดาเศาะหาบะฮของทานในเรองการแตงกายและสงทเปนสงตองหามสาหรบบรษเพศ ดงหะดษดงตอไปน

فإنه لهم في . وال تلبسوا الديباج والحرير . ال تشربوا في إناء الذهب والفضة (( لكم وها، وينةالدامالقي موة، ي1 .))في اآلخر

ความวา “พวกทานอยาไดดมในภาชนะทองและเงนและอยาสวมใสไหมยกดอกเงนดอกทองและไหมบรสทธ แทจรงมนเปนอาภรณสาหรบพวกเขา (กาเฟร) ในโลกนแตเปนอาภรณสาหรบพวกทานในอะคเราะฮ-วนกยามะฮ”

ทานเราะสลลลอฮ ไดหยบเอาผาไหมและทองคาซงเปนสอทสมผสไดมาสอนเพอความกระจางชดและกลาววาแทจรงทงสองสงนเปนทตองหามสาหรบประชาชาตทเปนบรษเพศของฉน และยงกลาวอกวาไหมบรสทธเปนอาภรณหรอเครองแตงกายสาหรบพวกกาเฟร (ผปฏเสธศรทธา) ในโลกนแตจะเปนเครองแตงกายสาหรบพวกทานในวนอาคเราะฮ-วนกยามะฮ”

1 หะดษบนทกโดย Muslim, 1972 หะดษหมายเลข 2067

44

ฉ. ปลอยใหผเรยนไปคนหาคาตอบและทาการทดลองเอง

ตามธรรมเนยมชาวอาหรบนน พวกเขาจะทาการผสมเกสรอนทผาลมกอนท อนทผาลมจะออกผลสบทอดกนมา ซงบางคนทาไปโดยไมรวามเหตผลใด ดงนนทานนบจงตองการสอนสงบรรดาเศาะหาบะฮของทานใหรจกการทดลองเพอใหทราบถงขอเทจจรงและเหตผลของการกระทาดงกลาว...

ฏอลหะฮเลาวาฉนและทานเราะสลลลอฮ ไดเดนผานชาวสวนกลมหนงทกาลงอยบนยอดตนอทผาลม แลวทานกถามขนวา “พวกเขาเหลานนกาลงทาอะไรอยหรอ?” พวกเขาจงตอบวา “กาลงทาการผสมเกษรของดอกอนทผาลมโดยการนาเอาเกษรตวผไปผสมกบเกษรตวเมย ดงนนทานเราะสลลลอฮ จงกลาววา “ฉนไมคดวาการกระทาดงกลาวจะเกดประโยชนแตอยางใด”. ดงนนพวกเขาจงไปบอกแกชาวสวนเหลานน พวกเขาจงหยดทาการผสมเกษร แตแลวพวกเขากลบพบวาอนทผาลมไมออกผลดในปนน ดงนนทานจงกลาววา “ถาหากวาการกระทาดงกลาวยงประโยชนแกพวกเขากใหพวกเขาทาเสย เพราะแทจรงฉนเพยงแคคาดคะเนเทานน”.

จะเหนไดวาการทดลองทาใหไดมาซงความรใหม เชนในการผสมเกสรอนทผาลมทชาวอาหรบปฏบตสบตอกนมา ทาใหไดมาซงพชผลมากมาย แตเมอไมมการผสมเกสรอนทผาลมทาใหอนทผาลมไมออกผล ซงในตอนแรกบางคนทาไปโดยไมรวามเหตผลใด แตเมอมการทดลองทาใหรถงสาเหตในการผสมเกสรอนทผาลม

ฉ. การสาธตหรอฝกปฏบต

ในการสอนศาสนาอสลามของทานเราะสลลลอฮ นนทานมไดสอนดวยการพดเพยงอยางเดยวเทานนแตทานยงไดสาธตโดยการปฏบตใหผเรยนเหนเปนตวอยางทงนเพราะทานมใชเปนศาสดาผมาสอนเทานนแตทานยงมฐานะเปนผทตองปฏบตตามโดยผศรทธาตอทานอกดวย ดงทอลลอฮ กลาวในอลกรอานวา

﴿ô‰s)©9 tβ%x. öΝä3s9 ’Îû ÉΑθ ß™ u‘ «!$# îο uθ ó™ é& ×π uΖ|¡ym ⎯yϑ Ïj9 tβ% x. (#θ ã_ ötƒ ©!$# tΠöθ u‹ø9$#uρ tÅz Fψ$# tx.sŒ uρ

©!$# #ZÏVx. ﴾ )21 ) : يةآلااب حزاأل

45

ความวา “โดยแนนอนในตวเราะสลของอลลอฮมแบบฉบบอนดงามสาหรบพวกเจาแลว1 สาหรบผทหวง (จะพบ) อลลอฮและวนอาคเราะฮและราลกถงอลลอฮ อยางมาก” (อล-อหซาบ : 21)

การสาธตหรอฝกปฏบตเปนสงสาคญสาหรบครผสอนอสลามศกษา เพราะ จะเปน

แบบอยางแกนกเรยนหรอผทพบเหน ดงททานเราะสลลลอฮ ปฏบตเปนแบบอยางใหแกเรา ทานมไดสอนดวยการพดเพยงอยางเดยว แตทานยงไดสาธตโดยการปฏบตจรยวตรของทานใหผเรยนเหนมารยาทอนดงามในทกๆ ดานอกดวย

จะเหนไดวา สอประกอบการเรยนการสอนในอสลามมมากมายทสามารถนาไปใชในการเรยนการสอน ไมวาจะเปนการแสดงทาทาง การวาดภาพเพอเพมความกระจาง การอปมา-อปมย การนาสอทสมผสไดมาทาการสอน หรอแมแตการสาธตและการฝกปฏบต เปนตน ผสอนสามารถนาไปใชเพอสาธยายหรออธบายบทเรยนใหเขาใจยงขน

2.5.3.3 ประเภทของสอการเรยนการสอน

สอการเรยนการสอนมหลายประเภท เพอความสะดวกในการดาเนนการตอการผลต การจดเกบ การใช การจดหมวดหม และเพอความสะดวกในดานอนๆ จงมผจดแบงประเภทสอการเรยนการสอนไว ดงน

ดนย ไชยโยธา (2524 : 8) ไดจาแนกสอการเรยนการสอนเปน 2 ประเภท คอ (1) เครองมอหรออปกรณ เปนสอทตองอาศยความรในรปแบบตางๆ มาปอนผาน

เครองมอไปสผเรยน เชน เครองฉายภาพยนตร เครองฉายสไลด เครองเลนแผนเสยง เครองรบโทรทศน วทย กระดานดา เปนตน

(2) วสด ไดแก สอเลกๆ บางอยางตองอาศยสอใหญสาหรบนาเสนอ เชน ฟลมภาพยนตร แผนสไลด มวนเทปบนทกสยง เปนตน สอเลกบางอยางเปนตวของตวเองโดยเอกเทศ เชน หนงสอ ภาพ ของจรง หนจาลอง แผนท ลกโลก บตรคา ชดการสอน

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2535 : 248) ไดแบงสอการสอนออกเปน 3 ประเภท คอ ก. โสตทศนวสด ไดแก

(1) ภาพ เชน ภาพเขยน ภาพถาย ภาพทตดมา

1 คอแบบฉบบอนสงสงทจาเปนตองปฏบตตามในทกคาพด การปฏบตและสถานะ เพราะทานมไดพดและปฏบตตามอารมณ

หากแตเปนวะหยและการประทานใหลงมา

46

(2) วสดลายเสน ไดแก การตนลายเสน แผนภม แผนสถต (3) วสดมทรง ไดแก หนจาลอง ของจรง

ข. เครองมอโสตทศนปกรณ ไดแก (1) เครองเสยง เชน เครองบนทกเสยง เครองเลนแผนเสยงและเครอง ขยาย

เสยง (2) เครองฉาย เชน เครองฉายสไลด เครองฉายภาพยนตร

ค. กจกรรมโสตทศนปกรณ ไดแก (1) การศกษานอกสถานท (2) การจดนทรรศการ (3) การจดสถานการณจาลอง

นอกจากน ธรพงษ แกนอนทร (2537 : 143) ไดสรปหลกการเลอกสอการเรยนการสอนตามหลกของเดวส (Davies, 1981) ไววามหลกการเลอก ดงน

ก. สอนนตองสมพนธกบเนอหาและวตถประสงคของการเรยนการสอน ข. เลอกสอทมเนอหาถกตอง ทนสมย นาสนใจ ใหผลตอการเรยนการสอนมาก

ทสด ค. เปนสอทเหมาะสมกบวย ระดบชน ความร และประสบการณของผเรยน ง. เปนสอทสะดวกในการใช มวธการทไมยงยากซบซอนจนเกนไป จ. เปนสอทมคณภาพ ฉ. มราคาไมแพงมากจนเกนไป สอการเรยนการสอนมคณคาทงแกผสอนและผเรยน ธรพงศ แกนอนทร (2537 :

142-143) ไดกลาวถงคณคาของสอการเรยนการสอนตอผสอนวา ม 5 ประการ ดงน ก. ชวยแบงเบาภาระของผสอน ข. ทาใหผสอนสนกสนานไปกบการสอน ค. เมอผสอนเหนคณคาของสอ กจะเปนแรงผลกดนใหผสอนตนตวอยเสมอใน

การผลตอปกรณ คนควาหาวธใหมๆ ตลอดจนเปนผใฝหาความรใหมๆ อยเสมอ ง. ครทพดไมเกงจะมความเชอมนในการสอนมากขน เพราะการเรยนการสอนจะ

ไมใชครเปนผพดคนเดยวอกตอไป จ. ชวยใหผสอนมโอกาสสรางประสบการณการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ

ตลอดจนสามารถนาเอาประสบการณแปลกๆ นอกชนเรยนมาเสนอผเรยนไดเสมอ

47

สรปไดวา สอการเรยนการสอนหรออปกรณเครองอานวยความสะดวก เปนสงทจาเปนและสาคญอยางยงในการดาเนนการเรยนการสอน เพราะถาขาดอปกรณและเครองอานวยความสะดวกแลวจะไมสามารถชวยใหการเรยนการสอนดาเนนไปอยางราบรนได ในขณะเดยวกนการใชอปกรณการสอนอยางถกตองและเหมาะสมจะชวยสงเสรมการเรยนรของผเรยนรวดเรวบรรลเปาหมายตามจดประสงคการเรยนร

2.5.4 ดานการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรม

การทจะใหนกเรยนเปนบคคลทดมคณภาพเปนพลเมองทดของสงคมตอไปนน ถอวาเปนหนาทหนงของครผสอน และองคประกอบหนงทสาคญทครจะตองปลกฝงใหกบนกเรยนคอคณธรรมและจรยธรรม

2.5.4.1 ความหมายของคาวา “คณธรรม”

พระมหาอดศร ถรสโล (2540 : 55-56 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 49) กลาววา คณธรรมหมายถง ความดสงสดปลกฝงอยในอดมนสยอยในจตสานกอยในความรสกผดชอบชวดอนเปนเครองเหนยวรงควบคมพฤตกรรมทแสดงออกสนองความปรารถนา และไดใหความหมายของคณธรรมไว 3 นย คอ คณธรรม หมายถง ความดงามของลกษณะนสยหรอพฤตกรรมทไดกระทาเคยชน

คณธรรม หมายถง คณภาพทบคคลไดกระทาตามความคดและมาตรฐานของสงคมซงเกยวของกบความประพฤตและศลธรรม

คณธรรม หมายถง คณสมบตทยดมนในการปฏบตทางจรรยาตอสงคม ยนต ชมจต (2541 : 219) ไดกลาววาคณธรรม หมายถง คณสมบตทเปนความด

ความถกตอง ซงมอยภายในจตใจของบคคลพรอมทจะทากจกรรมตางๆ อนเปนประโยชนตอตนเองตอผอนหรอทงตนเองและผอน

ธญญารตน พฤนหพตรหาน (2542 : 6) ไดสรปวาคณธรรม หมายถง ขอประพฤตปฏบตอนเปนประโยชนมความถกตองดงาม

วไล ตงจตสมคด (2544 : 123 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 49) กลาววา คณธรรมเปนเสมอนหลกการสาคญทใหไวสาหรบบคคลหรอสงคมไดนาไปประยกตใชในการ

48

ดาเนนชวต จะชวยใหบคคลไดปฏบตงานไดอยางราบรน มความสาเรจในงานททาเปนคนดของครอบครว สงคมและประเทศชาต

อนถา ศรวรรณ (2544 : 22) ไดกลาววาคณธรรม หมายถง สภาพของคณงามความดภายในบคคลททาใหเกดความชนชมยนดมจตใจทเตมเปยมไปดวยความสขชนสมบรณ คอ ความสขใจ ผลตผลของความดเปนธรรมะทกลาวไดวา ทาดไดด ใจทเปนสข คอ ใจของคนด คาวาใจด คอ ใจทมแตจะใหความรก ความเมตตา ความปรารถนาดตอผอน ความดจงเปนความไมเบยดเบยน ทาราย ทาลายกน ไมขมเหงรงแกกน ไมกอสงครามววาทบาดหมางกนเปนอาท

จากความหมายดงกลาว สรปไดวา คณธรรม หมายถง ลกษณะทแสดงออกของบคคลในการปฏบตกจกรรมตางๆ ใหบรรลวตถประสงคซงเปนลกษณะประจาตวทด เปนแบบอยางทดทเปนประโยชนตอตนเอง สงคม ประเทศชาต

2.5.4.2 ความหมายของคาวา “จรยธรรม ”

สวนจรยธรรม นน นกการศกษาหลายทานไดใหความหมายไวดงตอไปน อนถา ศรวรรณ (2544 : 19) จรยธรรมมาจากภาษากรกวา Ethos แปลวา ลกษณะ

นสยทสามารถตดสนคณคาไดตามความหมายของความด ความงาม และความสข สมน อมรววฒน (2527 : 32 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 48) สรป

ความหมายของจรยธรรมวา หมายถง แบบแผนของความประพฤตทยดหลกศลธรรม ลกษณะทแตกตางระหวาง “ศลธรรม” และ “จรยธรรม” คอ ศลธรรมเปนหลกการของคณงามความดทมนษยยดถอปฏบตองหลกศาสนาและมลกษณะเปนสากล สวนจรยธรรมนนแมจะมความหมายบางสวนคลายคลงกบคาวาศลธรรมแตมกเปนคาทใชในสาขาพฤตกรรมศาสตรเนนลกษณะของความประพฤตทสงคมนยมชมชอบวาถกตองเหมาะสม

บญม แทนแกว (2539 : 7) กลาววา จรยธรรมจะเกดขนไดตองมการปลกฝงฝกหดโดยเรมจากการปลกฝงคณธรรมลงในใจกอน เมอมคณธรรมในจตใจแลวกเปนเหตใหพฤตกรรมจรยธรรมไดถกตอง

สาโรส บวศร (2544 : 107 อางถงในถนอม แสวงบญ, 2548 : 48) กลาววา จรยธรรม หมายถง คานยมในระดบตางๆ ซงสงคมและบคคลจาเปนตองยดถอ

จากความหมายของจรยธรรมดงทไดกลาวมาแลว สรปไดวา จรยธรรม หมายถง มาตรฐานหรอแนวทางในการปฏบตทดงามทงทางกาย วาจาและใจใหเปนทยอมรบของสงคม อนจะทาใหเกดความสงบสขแกตนเอง ชมชนและสงคมสวนรวม

49

2.5.4.3 ความหมายของจรยธรรมอสลาม

อมามฆอซาล ไดกลาวถง จรยธรรม วาหมายถง พฤตกรรมทแสดงถงความรสกเกยวกบความบรสทธใจ ความซอสตย ในอสลามจะกลาวถงลกษณะของจรยธรรมทมตออลลอฮ ตอเพอนมนษย และตอสงอนบนหนาแผนดนน นอกจากน อมามฆอซาลไดแบงพฤตกรรมออกเปนสองลกษณะ คอ พฤตกรรมทดและไมด (Hussein Bahreise, 1981 : 30 อางถงใน ซาฮาบยะห โตะอาลม, 2544 : 27) พนฐานของจรยธรรมอสลาม หรอ จรยธรรมมสลม (Moral of Muslim) หมายถง พฤตกรรมของคน (มสลม) ทไดประพฤตปฏบตทด ทถกทควร ตามกฎระเบยบตางๆ ทอสลามไดกาหนดขน และการประพฤตปฏบตดงกลาวรวมทงพฤตกรรมทางใจ วาจา และกาย ซงจะทาใหผปฏบตพงไดรบความสขทงกายและใจในการดาเนนชวตทงในโลกนและโลกหนา จรยธรรมเปนพฤตกรรมทแสดงออกทางกายและใจของมนษย (ซาฮาบยะห โตะอาลม, 2544 : 27) รากฐานของอสลามไดจากพระมหาคมภรอลกรอาน (Al-Quran) ซงเปนพระมหาคมภรอนประเสรฐ ไดรบการเปดเผยใหแกศาสดามหมมด คาสอนในอลกอานนนทานศาสดาเปนผอธบายดวยตวทานเอง โดยอาศยคาพด การกระทา และการยอมรบของทาน สงตางๆ เหลาน เรยกวา อล-หะดษ (Al-Hadith) ดงนนอลกรอานและอล-หะดษ จงเปนขอกาหนดและคาอธบายถงลกษณะของมสลม (อมรอน มะลลม, 2539 : 10 อางถงใน ซาฮาบยะห โตะอาลม, 2544 : 26) มนเราะฮ บนต อบดลฆอฟร (2532 : 47-48) กลาววา อสลามสงเสรมสงทดและหามปรามสงทชว ดงน อสลามสงเสรม

ก. การกระทาความด ข. ความมสจจะ ค. การใหอภย ง. จรรยามารยาท จ. ความเมตตากรณา ฉ. ความรก ความเปนพนองกน ช. การควบคมตนเอง ซ. ความรบผดชอบ ฌ. การดาเนนชวตสายกลาง ญ. การศกษา

50

ฎ. ความอดทน อสลามหามปราม

ก. การหนาไหวหลงหลอก ข. การพดปด ใหราย พดจาไรสาระ ค. การเยอหยง จองหอง ลมตน ง. การผกพยาบาท จ. การอจฉารษยา ฉ. การคดโกง ช. การขโมย ซ. การกดขขมเหง ทารายผอน ฌ. การยยงหรอกอใหเกดความเกลยดชง ญ. การเปนพยานเทจ ฎ. การหมนปะมาท ฏ. และการกระทาทเลวทราม

อบดลการม วนแอเลาะ (ม.ป.ป. : 6-8) ไดสรปลกษณะทเปนจรยธรรมโดย ชาวสะลฟดงน

ก. ตองเปนผทมมความอาย ข. ตองเปนผทระงบการลางแคน ปองราย ค. ตองเปนผทกระทาแตความด ง. ตองเปนผทดวาจาสจจะ จ. ตองเปนผทพดนอย ฉ. ตองเปนผททามาก ช. ตองเปนผทมความรบผดชอบ ซ. ตองไมเปนผทพลาดพลงเปนนจ ฌ. ใชจายฟมเฟอย ญ. เปนผทมบคลกนาเกรงขาม ฎ. เปนผทมความอดทน ฏ. เปนผทรจกขอบคณ ฐ. เปนผทมความยนด มความเอนด ฑ. เปนผทมความบรสทธ

51

ฒ. ไมเปนผปากจด ณ. ไมเปนผทชอบนนทา ด. ไมแหยใหคนววาทกน ต. ไมแหยใหเกดความเขาใจผด ถ. ไมเปนผอจฉารษยา ท. ไมเปนผทตระหนถเหนยว ธ. รกเพออลลอฮ น. เกลยดเพออลลอฮ บ. โกรธเพออลลอฮ ป. ยนดเพออลลอฮ สรปไดวา จรยธรรมอสลาม หมายถง การประพฤตปฏบตทด ทถกทควร ตาม

กฎระเบยบตางๆ ทอสลามไดกาหนดขน ละเวนสงทอสลามหามปราม และการประพฤตปฏบตดงกลาวรวมทงพฤตกรรมทางกาย วาจา และใจ

2.5.4.4 การสอนของทานเราะสลลลอฮ ในดานการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรม

ในการใหการเรยนการสอนศาสนาอสลามนนอลลอฮ ไดทรงชแนะทาน เราะสลลลอฮ ไมใหเลอกปฏบตตอผเรยนดงตวอยาง เมออบดลลอฮบตรของอมมมกตม ซงเปนคนตาบอดมาหาทานโดยขอรองใหสอนเรองราวเกยวกบศาสนาในขณะททานกาลงแลกเปลยนความเหนกบบรรดาผนาของชาวกรอยชและแลวทานไดแสดงสหนาบงตงและผนหลงให จากนนอลลอฮ จงประทานโองการลงมา แนะนาวา

﴿}§t6 tã #’ ¯< uθ s?uρ ∩⊇∪ β r& çν u™!% y` 4‘yϑ ôã F{$# ∩⊄∪ ﴾ )2-1) :يةآلا عبس

ความวา “เขา (มหมมด) ไดแสดงสหนาบงตงอนเนองจากมคนตาบอดมาหาเขา” ( อาบาซา : 1-2 ) อลลอฮ ไดทรงชแนะทานเราะสลลลอฮ ไมใหเลอกปฏบตตอผเรยนถงแมผเรยนจะมฐานะอยางไร ถามความสนใจในเรองศาสนากจงอยาเลอกปฏบต หลงจากทอายะฮนถกประทาน เมอชายผนมาหาทาน ทานจะกลาววา ขอตอนรบผทพระเจาของฉนตาหนฉน

52

(เทคโนโลยการศกษาของนบมหมมด, 2549 : ระบบออนไลน) ทานเราะสล ไมเพยงเปนครผสอนทคอยประสาทความรตางๆ แกบรรดาเศาะหาบะฮเทานน ทานยงเปนนกอบรมจรยธรรมทสงสงอกดวย ดงนน ในกระบวนการเรยนการสอนของทาน ทานจะทาการประสาทความรควบคกบการอบรมจรยธรรมไปดวย ดงทอลลอฮ ตรสในอลกรอานวา

﴿ uθ èδ “ Ï% ©!$# y]yè t/ ’Îû z⎯↵Íh‹ÏiΒ W{$# Zωθß™ u‘ öΝåκ÷]ÏiΒ (#θ è= ÷Ftƒ öΝÍκö n= tã ⎯ϵ ÏG≈ tƒ#u™ öΝÍκ Ïj.t“ ムuρ ãΝßγ ßϑ Ïk= yè ムuρ

|=≈ tG Å3ø9$# sπ yϑõ3Ït ø: $#uρ βÎ)uρ (#θçΡ% x. ⎯ÏΒ ã≅ö6 s% ’ Å∀s9 9≅≈n= |Ê &⎦⎫Î7•Β ∩⊄∪ ﴾ ) 2): يةآلا اجلمعة

ความวา “พระองค (อลลอฮ) ทรงเปนผสงเราะสลทานหนงในหมผไมรจกหนงสอจากพวกเขาเอง เพอทาการสาธยายอายาตตางๆ ของพระองคแกพวกเขาและทรงขดเกลา (จรยธรรมแก) พวกเขาใหผดผอง และทรงสอนคมภรและความสขมคมภรภาพแกพวกเขาและแมวาแตกอนนพวกเขาอยในการหลงผดอยางชดแจงกตาม” (อลมอะฮ : 2)

ดวยความเอนดเมตตาและความสขมคมภรภาพของพระองคจงไดสงเราะสลคนหนงจากพวกเขาทอานหนงสอไมออก เพอทจะสาธยายขอบญญตตางๆทมอยในอลกรอานและเพอจะซกฟอกพวกเขาใหบรสทธจากการปฏเสธศรทธาและความผดตางๆ โดยทสภาพของพวกเขากอนสงเราะสล มานนอยในการหลงผดอยางชดแจงจากแนวทางทเทยงตรง

ในดานการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมนมความสาคญในการเรยนการสอนมากเชนกน ซงไมวาจะเปนการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมในรปแบบของการเรยนการสอนหรอในรปแบบของการจดโครงการเพอพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของนกเรยนเพราะการจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนใหสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม(ฟาฏนา วงศเลขา, 2551 : 23)

กระทรวงศกษาธการ (2541 : 1) ไดกาหนดคณลกษณะของคนไทยทประเทศชาตตองการและมความจา เปนตองปลกฝง เพอสรางคณลกษณะของพลเมองใหมคณภาพ บคลกลกษณะ อปนสย และพฤตกรรมใหเปนคนด มศลธรรมตามความตองการและความจาเปนของประเทศชาต 10 ประการคอ

ก. มระเบยบวนย ข. มความซอสตย สจรต และยตธรรม ค. ขยน ประหยด และยดมนในสมมาชพ

53

ง. สานกในหนาท และความรบผดชอบตอสงคม และประเทศชาต จ. รจกคดรเรม วจารณ และตดสนใจอยางมเหตผล ฉ. กระตอรอรนในการปกครองระบอบประชาธปไตย รกและเทดทนชาต ศาสนา

และพระมหากษตรย ช. มพลานมยทสมบรณ ซ. รจกพงตนเองและมอดมคต ฌ. มความภาคภม และรจกทานบารงศลปวฒนธรรมและทรพยากรธรรมชาต ญ. มความเสยสละ เมตตาอาร กตญกตเวท กลาหาญ และสามคค

สวน ยนต ชมจต (2544 : 324) ไดกลาวสรปวา คณธรรม จรยธรรม กอใหเกดประโยชนหรอมความสาคญทงตอตนเองและผอน ดงตอไปน

ก. ประโยชนตอตนเอง (1) ทาใหตนเองมชวตทสงบ (2) ทาใหตนเองมวามเจรญรงเรองในชวตสวนตว (3) ไดรบการยกยองสรรเสรญเทดทนบชาจากคนทวไป (4) ครอบครวอบอน

ข. ประโยชนตอสงคมและประเทศชาต (1) ประโยชนตอสถาบน เชน

(1.1) สถาบนครอบครวของตนไดรบการยกยองสรรเสรญจากบคคลทวไป (1.2) สถาบนการศกษาหรอสถาบนทประกอบอาชพธรกจมชอเสยงทาให

บคคลอนศรทธาเลอมใส (1.3) สถาบนหรอหนวยงานทตนสงกดมความเจรญกาวหนา

(2) ประโยชนตอชมชน เชน (2.1) สงคมไดรบความสงบสข (2.2) สงคมไดรบการพฒนาอยางตอเนองและรวดเรว

(3) ประโยชนตอชาตบานเมอง (3.1) สถาบนชาต ศาสน กษตรย มความมนคง เพราะประชาชนมความจง

รกภคดและเหนความสาคญของสถาบนดงกลาวอยางแทจรง (4) ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมอนดงามของชาตมความมนคงถาวร

เพราะทกคนมความรความเขาใจอยางถองแท และเตมใจยดถอปฏบตตาม

54

จากขอความขางตนสรปไดวา คณธรรมและจรยธรรม มความสาคญตอตนเอง สงคม และประเทศชาต ชวยใหบคคลเปนคนดงาม สามารถดารงชวตไดอยางสงบสขและประเทศชาตกมการพฒนาอยางรวดเรว

2.5.5 ดานการประเมนผลการเรยนการสอน

การประเมนผลการเรยนการสอนเปนองคประกอบหนงของการเรยนการสอนเพอจะไดทราบวา นกเรยนสามารถบรรลวตถประสงคของการเรยนการสอนทตงไวหรอไมเพยงใดเพอจะไดพฒนาปรบปรงแกไขในโอกาสตอไป ดงเชนททานเราะสล ไดทาการประเมนเศาะหาบะฮของทาน ดงหะดษททานเราะสล ไดถามบรรดาเศาะหาบะฮวา

املسلمون سلم من املسلم : أعلم قال ورسول هللا ا : ا قالو ? املسلم من أتدرون (( من من املؤ : قال .أعلم ل ه ورسو هللا ا : ا قالو ? من املؤ من أتدرون .ويده لسانه من ))1وأمواهلم أنفسهم علی املؤمنون أمنه

ความวา “พวกทานรไหม ใครคอมสลม? พวกเขาตอบวา อลลอฮและเราะสลของพระองคเทานนทร ทานเราะสล กลาววา มสลมคอผททาใหมสลมปลอดภยจากลนและมอของเขา ทานเราะสล ถามตออกวา พวกทานรไหมใครคอ มอมน? บรรดาเศาะหาบะฮ ตอบวา อลลอฮและเราะสลของพระองคเทานนทรยง ทานเราะสล กลาววา มอมนคอผททาใหมอมนอนไดรบการคมครองในชวตและทรพยสนของเขา”

จากหะดษทานนบ ไดทาการประเมนความรของบรรดาเศาะหาบะฮกอนทจะทาการสอน โดยตงคาถามกอนทจะสอนวา ใครคอมสลม จากนนเมอผเรยนหรอเศาะหาบะฮไมมความรในเรองนนจงคอยบอกวา มสลมคอผททาใหมสลมปลอดภยจากลนและมอของเขา

2.5.5.1 ความหมายของการประเมนผลการเรยนการสอน

วรยา บญชย (2529 : 9 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 54) ไดใหความหมายของการประเมนผลวา เปนการกาหนดคาหรอตคา หรอวดคณคาในสงทตองการทราบในทางรวมๆ

1 บนทกหะดษโดยal-Tirmidhiy, 1978 หะดษหมายเลข 2873

55

เชน กาหนดคาวา ด เลว สวย เปนตน ในการกาหนดคาหรอตคานน อาศยจากการทดสอบและวดผลมาประมวลแลวลงความเหนวา “ด” “สวย” หรอ “ไมสวย” การประเมนผลเปนกระบวนการตดสนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของนกเรยนในการตดสนนนครจาเปนตองอาศยขบวนการ เพอชวยใหการตดสนใจเปนไปอยางถกตอง ขบวนการดงกลาว ไดแก การรวบรวมขอมล (การวดผล) เพอเปรยบเทยบขอมลทไดกบขอมลทมเกณฑมาตรฐานอยแลว ตอจากนนกกาหนดคณคาหรอตดสนโดยการอาศยขอมลการวดผลดงกลาวแลวการประเมนผลถอวามสวนสาคญในการปรบปรงการเรยนของนกเรยนดวย สรางค โควตระกล (2536 : 14-15) การประเมนผลควรเปนสงทอาจารยและนกศกษาถอวาเปนประโยชน เพราะการประเมนผลสมพนธ 3 ประการ ประการทหนงคอ จดประสงค ประการทสองคอ เนอหาและวธการสอน ประการทสามคอ การประเมนผลการสอนซงเปนกระบวนการสาคญอยางหนงของการศกษาเพอตองการทราบวาจดประสงคทวางไวมความสมฤทธผลหรอไม คาถามจงควรดดแปลงมาจากวตถประสงคทวางไว สรปวาการประเมนผลการเรยนการสอน หมายถง กระบวนการทใชในการกาหนดคา หรอ การตคาสงทตองการทราบในภาพรวม โดยอาศยขอมลจากการทดสอบและวดผล มาเปรยบเทยบกบเกณฑเพอประกอบการพจารณาตดสน

2.5.5.2 แนวการวดและประเมนผลการจดการเรยนรอสลามศกษา

การวดและการประเมนผลการจดการเรยนรอสลามศกษา คอ กระบวนการตรวจสอบผลการเรยนรทง 3 ดาน คอ ดานความร ความเขาใจประวตและความสาคญของศาสนาอสลามและนามาปฏบตเพออยรวมกนไดอยางสนตสข ดานเจตคตเกดความยดมนในหลกศรทธา การกระทาความดตามบทบญญตอสลามและดานทกษะการประพฤตปฏบตตนตามบทบญญตอสลามและนาไปใชในการพฒนาตน บาเพญประโยชนตอสงคมและสงแวดลอม การเรยนรอสลามศกษามงใหผเรยนเกดพฤตกรรมการเรยนร ทงดานความรและ คณธรรมอยางสมดล โดยมองคประกอบคณลกษณะสาคญ 3 ประการ คอ พทธพสย จตพสยและทกษะพสย ผสอนจงควรวดและประเมนผลการเรยนเปน 3 ระยะ ดงน (กรมวชาการ 2546 : 285)

ก. การประเมนผลกอนเรยน

การประเมนผลน ถกนามาใชในการจดการเรยนร ดงนนผสอนจงควรมขอมลพนฐานในดานครอบครว เศรษฐกจ ตลอดจนสงแวดลอมของชมชนของผเรยนเปนรายบคคล

56

ขอมลพนฐานเหลานจะทาใหผสอนกาหนดรปแบบและวธการประเมนผลกอนเรยนไดดยงขน การดาเนนการประเมนผลกอนเรยนนทาไดหลากหลายวธ เชน การสนทนา การสมภาษณ การอภปราย การใชแบบทดสอบและการสงเกต เพอประเมนวาผเรยนมพนฐานความรเดมมากนอยเพยงไร ถาพบวาผเรยนมความรหรอทกษะพนฐานไมเพยงพอ ผสอนควรจดกจกรรมหรอสอนซอมเสรมใหผเรยน ซงจะมสวนสาคญตอผเรยน ทาใหผเรยนสามารถเรยนรและรวมกจกรรมในสาระทจะเรยนรตอไดอยางมนใจ ทงน ผสอนไมจาเปนตองทาการประเมนผลกอนเรยนทกชวโมง แตควรจะทาการประเมนผลกอนเรยน เมอผสอนจะสอนสาระใหมเทานน (กรมวชาการ 2546 : 285)

ข. การประเมนผลระหวางเรยน

การประเมนผลระหวางเรยน คอ การตรวจสอบวา ผเรยนมการพฒนาตามความ คาดหวงไวเพยงไร ผสอนจงควรประเมนผเรยนตามแผนการจดการเรยนรทกาหนดไว โดยประเมนจากการสงเกตการเขารวมกจกรรม การกลาแสดงความคด ความรบผดชอบขณะททางานกลมตลอดจน แบบฝกหดและการตรวจชนงานของผเรยน เพอประเมนผลแลวผสอนควรนาผลการประเมนไปปรบปรงการสอนตอไป (กรมวชาการ 2546 : 285)

ค. การประเมนผลหลงเรยน

การประเมนผลหลงเรยนมจดประสงคสาคญเพอตรวจสอบวา ผเรยนมความตระหนกและเหนคณคาของสาระทเรยนรจนสามารถนาไปใชในชวตประจาวนเปนกจนสยดวยความเตมใจ เกดความภาคภมใจ ผสอนจะประเมนไดจากการสงเกต การสอบถามผปกครอง เพอนนกเรยน เพอนครและบคคลอนๆ ในชมชนของผเรยน (กรมวชาการ 2546 : 285)

สรชย ขวญเมอง (2522 : 191-192 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 54) ไดเสนอเทคนคในการวดผลและประเมนผลสาหรบคร เพอทาใหทราบความกาวหนาของนกเรยน ม 4 ประการ ดงน

(1) การสงเกต (2) การสมภาษณ (3) การตรวจผลงาน (4) การทดสอบ

สมพร สทศนย (2525 : 113 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 54) ไดกลาวถงเครองมอตางๆ ทนยมใชวดผลในโรงเรยนประถมศกษามดงน

57

(1) การสงเกต (2) การตรวจสอบการปฏบตงาน (3) การตรวจผลงาน (4) การสอบขอเขยน (5) การวดผลดวยตนเอง

สวนภทรา นคมานนท (2537 : 6-7) กลาววา การวดผลและการประเมนผลการเรยนการสอนจะมประสทธภาพและไดผลตามจดมงหมาย ควรปฏบตดงน

(1) วดใหตรงกบจดประสงคในกรวดผลแตละครง ถาผลของการวดไมตรงกบคณลกษณะทเราตองการจะวดแลว ผลของการวดจะไมมความหมายและกอใหเกดความผดพลาดในการนาไปใช

(2) ใชเครองมอทดมคณภาพ ผลของการวดจะเชอถอไดมากนอยเพยงใด ขนอยกบ คณภาพของเครองมอทใชวด ถาหากเครองมอทใชวดมคณภาพไมดพอแลวการวดนนกใหผลทไมเกดคณคาใดๆ

(3) มความยตธรรม สงทถกวดจะตองอยภายใตสถานการณทเหมอนๆ กนไมมลาเอยงหรอเลอกทรกมกทชง

(4) แปลผลไดถกตอง การแปลผลทกครงผลทไดออกมายอมเปนตวแทนของจานวนหรอระดบคณลกษณะทตองการวดนน ซงสวนใหญแลวผลการวดมกออกมาในรปของคะแนนหรอลาดบท ซงการแปลผลจะไดดมากนอยเพยงใดขนอยกบหลกเกณฑในการแปลผลวาสมเหตสมผลมากนอยเพยงใด

(5) ใชผลการวดใหคมคา การวดทดนอกจากจะเปนการตรวจสอบวาสงทวดมคณภาพเชนไร แลวยงมงหวงทจะนาผลทไดจากการวดไปเปนแนวทางในการปฏบตและปรบปรงกจกรรมตางๆ ทางการศกษาไดดขนดวย

ดงนนการวดและการประเมนผลการเรยนควรมลกษณะและเทคนคทหลากหลายและใหความสาคญกบผเรยนในการมสวนรวมประเมนผลการเรยนรของตนเองดวย ในการประเมนผลการเรยนรดวยตนเองนน อาจจะเปนการประเมนโดยการประเมนผลจากแฟมสะสมผลงาน แบบทดสอบ เปนตน หรอ ครผสอนเปนผประเมน โดยการสงเกตการปฏบตงาน การใชแบบทดสอบทางจตวทยา การสมภาษณ การตรวจผลงาน และการตดตามผลหลงการเรยน เปนตน ดวยเหตทการเรยนรและการประเมนผลลวนแตเปนกจกรรมทางสงคม ซงบคคลหลายฝายมบทบาทเกยวของสมพนธกน จงไมควรกาหนดมาตรฐานในการวดและประเมนผลไวตายตวตงแตทแรก แตควรเปดโอกาสใหมการอภปราย ซกถาม และทาความเขาใจซงกนและกน เพอจะนาไปสการเขาใจ

58

ตนเองและหาทางพฒนาตนเองไดอยางเหมาะสม ซงจะดกวาการทจะตดสนวาผเรยนแตละคนมความบกพรองหรอลมเหลวในเรองใด ซงจะกลายเปนอปสรรคตอการเรยนรของผเรยน ทงนการเรยนรอสลามศกษามงใหผเรยนเกดพฤตกรรมการเรยนรทงดานความรและคณธรรมอยางสมดล โดยมองคประกอบคณลกษณะสาคญ 3 ประการ คอ พทธพสย จตพสย และทกษะพสย 2.6 งานวจยทเกยวของ 2.6.1 งานวจยทเกยวของกบดานการเตรยมการสอน

สมยศ แสงอรณ (2533 : บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองพฤตกรรมการสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตของครชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรา กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ครทสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตชนประถมศกษาปท 6 สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรา จานวน 30 คน ในปการศกษา 2532เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสงเกตพฤตกรรมการสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตสถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ คารอยละ คาเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบความแตกตางโดยใช t-test ผลจากการศกษาพฤตกรรมการสอนดานการเตรยมการสอน พบวา พฤตกรรมทครปฏบตในระดบมาก คอ ครใหนกเรยนเตรยมบทเรยนมาลวงหนา สวนพฤตกรรมทครปฏบตในระดบนอยทสด คอ ครเตรยมกจกรรมการเรยนการสอนสารองเพอยดหยนในการสอน สชาต ศรสวรรณ (2528 : บทคดยอ อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 36) ไดทาการวจยเ รองการจดการนเทศการศกษาภายในโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดเลย เกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณผบรหารโรงเรยนและการศกษาเอกสารของโรงเรยน ผลการวจยพบวา การนเทศการศกษาทโรงเรยนประถมศกษาจดมากทสด คอ การสรางความรความเขาใจแกครเรองการวางแผนการสอนทเกยวของกบการเรยนการสอนโดยตรง จากงานวจยทเกยวของกบพฤตกรรมการสอนของครดานการเตรยมการสอน สรปไดวา พฤตกรรมทครปฏบตในระดบมาก คอ ครใหนกเรยนเตรยมบทเรยนมาลวงหนาซงเปนพฤตกรรมทดควรนามาเปนแบบอยาง สวนพฤตกรรมทไมควรละเลย คอ ครเตรยมกจกรรมการเรยนการสอนสารองเพอยดหยนในการสอน

59

2.6.2 งานวจยทเกยวของกบดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน

สมยศ แสงอรณ (2533 : บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองพฤตกรรมการสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตของครชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรา กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ครทสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตชนประถมศกษาปท 6 สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรา จานวน 30 คน ในปการศกษา 2532 เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสงเกตพฤตกรรมการสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตสถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ คารอยละ คาเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐานและทดสอบความแตกตางโดยใช t-test ผลจากการศกษา ในดานพฤตกรรมการสอนดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน พบวา พฤตกรรมทครปฏบตในระดบมากทสด คอ ครใชคาถามกระตนใหผเรยนไดแสดงความคดเหนเพอใหเกดความคดรวบยอด สวนพฤตกรรมทครปฏบตในระดบนอยทสด คอ ครเนนการคดและสงเสรมใหผเรยนไดเกดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร การจดกจกรรมการเรยนการสอนมหลายรปแบบไมวาจะเปนการใชคาถามเพอกระตนผเรยน การแบงกลมเพอทากจกรรมทผสอนเตรยมเพอการเรยนการสอน การเนนการคดและสงเสรมใหผเรยนไดเกดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และอนๆ อกมากมาย ลวนเปนการจดกจกรรมเพอการเรยนการสอนทมคณคา เพราะ การจดกจกรรมนนทาใหผเกดความสนใจในการเรยน ไมทาใหการเรยนนาเบอ อนจะสงผลใหเกดผลสมฤทธทดในการเรยนตอไป

2.6.3 งานวจยทเกยวของกบดานการใชสอการเรยนการสอน

กลวด เรองเดช (2518 : 60-63) ไดศกษาพฤตกรรมการสอนของครดานการเตรยมการสอนและดานการใชอปกรณการสอนของครทสอนภาษาไทยในระดบประถมศกษา จงหวดราชบร ผลการวจยสรปไดวา เพศ วฒการศกษา จานวนปทสอน ชนททาการสอนและสงกดของโรงเรยนทตางกนมพฤตกรรมการสอนในดานการเตรยมการสอนมากและใชอปกรณประกอบการสอนมากดวย ประพฒน ศรสข (2536 : บทคดยอ) ไดสารวจปญหาและความตองการของครระดบประถมศกษา เขตการศกษา 7 สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต เกยวกบการจดการเรยนการสอน พบวา ครระดบประถมศกษามปญหาดานคณลกษณะของครดานการใชวสดอปกรณ เฉลยอยในระดบปานกลาง แตมความตองการในดานการใชวสดอปกรณอยในระดบมาก

60

สมยศ แสงอรณ (2533 : บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองพฤตกรรมการสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตของครชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรา กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ครทสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตชนประถมศกษาปท 6 สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรา จานวน 30 คน ในปการศกษา 2532 เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสงเกตพฤตกรรมการสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตสถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ คารอยละ คาเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐานและทดสอบความแตกตางโดยใช t-test ผลจากการศกษาในดานพฤตกรรมการสอนดานการใชสอการเรยนการสอน พบวา พฤตกรรมทครปฏบตในระดบมาก คอ ครใชสอการสอนทเหมาะสมกบวยของผเรยน ครไดรบความสะดวกในการนาสอไปใชประกอบบทเรยน และครมทกษะในการใชสอการสอน สวนพฤตกรรมทครปฏบตในระดบนอยทสด คอ นกเรยนมสวนรวมในการเกบรกษาสอการสอน ครใชสอการสอนสรปบทเรยนและครใชแหลงวทยาการในชมชนประกอบบทเรยน

อามเนาะ มาม (2543 : บทคดยอ) ไดศกษาเกยวกบ “ความสมพนธระหวาง การนเทศการสอนวชาอสลามศกษาของผบรหารกบพฤตกรรมการสอนของครสอนอสลามศกษาในโรงเรยนประถมศกษา จงหวดนราธวาส” พบวา

ระดบการนเทศการสอนวชาอสลามศกษาของผบรหารโรงเรยน ตามทศนะของครสอนอสลามศกษาทมวฒครและไมมวฒครเหนวาในภาพรวมและรายดานมการปฏบตอยในระดบมาก ยกเวนดานวสดประกอบหลกสตรและสอการสอน ครอสลามศกษาทไมมวฒครเหนวามการปฏบตอยในระดบปานกลาง

ปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบการนเทศการสอนวชาอสลามศกษาของผบรหารสวนมากมปญหาดานวสดประกอบหลกสตรและสอการเรยนการสอน เชน สออสลามศกษามไมเพยงพอ ผบรหารไมใหคาแนะนาในการผลตสอ และดานพฒนาครผสอน เชน จดอบรมทางวชาการนอยมาก และไมเปดโอกาสใหไปศกษาดงานทโรงเรยนอน สาหรบขอเสนอแนะสวนมากไดเสนอแนะไว คอ ควรจดสรรสออสลามศกษาใหเพยงพอ ควรใหการอบรมเกยวกบทกษะและเทคนคการผลตสอ ควรจดอบรมทางวชาการในวชาอสลามศกษาใหมากขน และเปดโอกาสใหครสอนอสลามศกษาไดไปศกษาดงานโรงเรยนอนๆ สวนปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบพฤตกรรมการสอนของครสอนอสลามศกษาสวนมาก มปญหา คอ สอมไมเพยงพอ ครไมมความรในการผลตสอการเรยนการสอน ไมมหองเรยนเปนเอกเทศจงไมสามารถตกแตงหองเรยนได หองละหมาดและหองปฏบตศาสนกจมไมเพยงพอ สาหรบขอเสนอแนะสวนมากไดเสนอแนะไวคอ ควรจดสรรสอใหพอเพยงตอความ

61

ตองการ ควรมการอบรมการผลตสอ ควรมการจดหองอสลามศกษาเปนเอกเทศ และควรจดหองละหมาดหรอหองปฏบตศาสนกจใหเพยงพอ จากงานวจยทเกยวของกบพฤตกรรมการสอนของครดานการใชสอการเรยนการสอน สรปไดวา การใชสอในการเรยนการสอนเปนสงสาคญเพราะจะทาใหผเรยนเขาใจในบทเรยนงายขน ดงนน เพอใหการใชสอมประสทธภาพ ควรมการอบรมทกษะการใชสอและเทคนคการผลตสอ เพราะบางครงสอมไมเพยงพอจงตองอาศยเทคนคการผลตสอเขามาชวย เพอใหการเรยนการสอนมความสมบรณมากขน

2.6.4 งานวจยทเกยวของกบดานการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรม

สรนทร รอดเมอง (2543 : บทคดยอ) ไดศกษาวจยเรอความคดเหนเกยวกบการเรยนการสอน วชาพลศกษาของผบรหารสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย ในกรงเทพมหานครผลการศกษาพบวาผบรหารสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย ในกรงเทพมหานคร มความคดเหนเกยวกบการเรยนการสอนวชาพลศกษา โดยสวนรวมเฉลยอยในระดบมาก และเมอพจารณาแยกเปนรายดาน พบวา อยในระดบมากเกอบทกดาน ยกเวน บคลกภาพ ทอยในระดบมากทสด สวนทอยในระดบมากไดแก การเตรยมการสอน การปลกฝงคณธรรมและจรยธรรม การวดและประเมน ผลการเรยนการสอน การดาเนนการสอน การจงใจและการเสรมแรงทางการเรยนและการบรหาร วสดอปกรณและสถานท การปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมเปนสงทสาคญในทกสาระวชา ถงแมแตในวชาพลศกษากเชนกน ทงนการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมนนกเพอการปฏบตตนใหมคณธรรมและจรยธรรมและการอยรวมกนอยางสนตสข

2.6.5 งานวจยทเกยวของกบดานการวดผลและประเมนผลการเรยนการสอน

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2536 : 123) ไดศกษาการปฏบตงานของครในโรงเรยนประถมศกษาดเดน สงกดกรงเทพมหานคร พบวาครในโรงเรยนประถมศกษาดเดน สงกดกรงเทพมหานคร มการวดผลและประเมนผลนกเรยน โดยครสวนใหญทดสอบยอยนกเรยนในระหวางภาคเรยนและครวดผลการเรยนของนกเรยนในขณะทสอนโดยการตรวจแบบฝกหด กศล หาญยศ (2539 : 87 อางถงใน ถนอม แสวงบญ, 2548 : 58) ทาการวจยเรองปญหาการสอนวชาพลศกษาของโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐาน ในเขตการศกษา 8 ผลการวจยพบวา ปญหาดานการวดผลและประเมนผลวชาพลศกษา ครพลศกษาไมสามารถวดและ

62

ประเมนผลไดครอบคลมพฤตกรรมทง 3 ดาน คอ ดานพทธพสย ดานจตพสย และดานทกษะพสย เพราะขาดความรความเขาใจในการใชแบบสอบมาตรฐานทางพลศกษา และไมมความรความเขาใจในการสรางแบบทดสอบขนมาใชเอง เพอนาไปใชในการประเมนผลการเรยนการสอน สมยศ แสงอรณ (2533 : บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองพฤตกรรมการสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตของครชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรากลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ครทสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวตชนประถมศกษาปท 6 สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรา จานวน 30 คน ในปการศกษา 2532 เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสงเกตพฤตกรรมการสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวต สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ คารอยละ คาเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐานและทดสอบความแตกตางโดยใช t-test ผลจากการศกษา ในดานพฤตกรรมการสอนดานการวดผลและประเมนผล พบวา พฤตกรรมทครปฏบตในระดบมากทสด คอ ครซกถามนกเรยนในขณะทสอน และทดสอบความกาวหนาของนกเรยนหลงจบเรยนแตละเรอง สวนพฤตกรรมทครปฏบตในระดบนอยทสด คอ ครตรวจและตดตามผลการปฏบตงานของนกเรยนอยางใกลชด พรอมทงใหคาแนะนาและชวยเหลอ จากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบพฤตกรรมการสอนของครดานการวดผลและประเมนผล สรปไดวา การวดผลและประเมนผลเปนองคประกอบทสาคญของการเรยนการสอนทครผสอนจะตองมความเขาใจในการวดผลและประเมนผล เพอทจะสามารถตรวจสอบพฤตกรรมการเรยนรของนกเรยนแลวนามาประเมนคาตดสนตามเกณฑทกาหนดไววานกเรยนมความร ทกษะความสามารถและคณลกษณะบรรลเกณฑตามจดมงหมายนนหรอไม เพอเปนประโยชนตอการพฒนาความกาวหนาของนกเรยน และใชเปนขอมลในการปรบปรงแกไขการเรยนการสอนในครงตอไป ดงนน ครจะตองมความรความเขาใจเกยวกบเครองมอทใช เทคนคการวดผลและประเมนผลตลอดจนหลกการในวดผลและประเมนผลจนเกดความชานาญและนาไปใชไดอยางเหมาะสม