Euro

Korzyści i koszty

dla PolskiOpracowanie: Janina Godłów-Legiędź

Państwa uczestniczące w Unii

Gospodarczej i Walutowej UGW

1 stycznia 1999 r. zaczęła funkcjonować UGW

obejmująca 11 państw:,

euro wprowadzono do obiegu

bezgotówkowego:

Francja, Niemcy, Holandia, Luksemburg,

Belgia, Włochy,

Austria, Finlandia, Hiszpania, Irlandia,

Portugalia.

Grecja przystąpiła do UGW 1 stycznia 2001 r.

1 stycznia 2002 r. wprowadzono do obiegu

banknoty i monety euro w 12 krajach

2007 r. do strefy euro przystąpiła Słowenia

2008 r. Cypr i Malta

2009 r. Słowacja

2011 Estonia

2014 Łotwa

2015 Litwa

https://www.ecb.europa.eu/euro/intro/html/map.pl.html

Etapowy przebieg

wprowadzania Euro

1. okres przygotowawczy (1.05.1998 – 31.12. 1998): ustalono listę państw zakwalifikowanych do strefy euro, określono kursy wymiany, utworzono także Europejski Bank Centralny;

2. okres przejściowy (1.01.1999 – 31.12.2001):

wprowadzono euro w formie bezgotówkowej, ustalono, że euro i waluty narodowe będą w tym okresie funkcjonować równolegle, działalność rozpoczęły EBC i ESBC.

3. okres końcowy (1.01.2002 - 30.06 2002): wycofanie z obiegu monet i banknotów narodowych.

Od 1 marca 2002 r. euro zastąpiło 12 walut narodowych krajów UGW i stało się obligatoryjne dla członków strefy euro.

Euro w Europie poza UE

Monako

San Marino

Watykan

Andora

Czarnogóra

Kosowo

Badanie przeprowadzone dla Wirtualnej Polski na panelu Ariadna w dniach 6-9 stycznia 2018 roku.

Próba ogólnopolska osób od 18 lat wzwyż (N=1069).

https://opinie.wp.pl/euro-dla-polakow-mamy-najnowszy-sondaz-6207863401756801a

Wspólny a optymalny obszar walutowy

Wspólny obszar walutowy

to terytorium obejmujące

kraje lub regiony

posługujące się jedną

wspólną walutą bądź

wieloma walutami, jeśli

kursy ich walut są

usztywnione względem

siebie i stosują zbiorowy

kurs wobec walut krajów

trzecich

Optymalny obszar

walutowy to taki obszar

wspólnej waluty,

który pozwala

maksymalizować efekty

ekonomiczne,

w szczególności

minimalizować

bezrobocie, stabilizować

ceny i koniunkturę.

Unia walutowa jako etap

integracji

1) strefa wolnego handlu – zniesienie wszelkich ograniczeń w handlu pomiędzy państwami członkowskimi strefy, pozwala pozbyć się kosztów związanych z ograniczenia nakładanymi przez państwa na handel międzynarodowy: w postaci ceł oraz środków para- i pozataryfowych

2) unia celna – wspólna polityka celna państw względem krajów trzecich, oznacza ujednolicenie stawek celnych i innych barier stosowanych względem krajów trzecich.

3) wspólny rynek – umożliwienie pełnej swobody przepływu siły roboczej, kapitału, towarów i usług pomiędzy krajami członkowskimi. Między integrującymi się krajami przestają istnieć bariery nie tylko na rynku dóbr i usług, ale także na rynku czynników produkcji (siły roboczej i kapitału). WR pozwala odnosić korzyści z optymalizacji alokacji czynników wytwórczych.

4) unia walutowa i gospodarcza – etap ten musi spełniać założenia trzech poprzednich etapów oraz zakłada koordynację polityki pieniężnej, fiskalnej, energetycznej,rolnej.

5) unia polityczna – dopełnienie procesu integracji pomiędzy państwami.

Korzyści przystąpienia do strefy

EURO - bezpośrednie

Eliminacja ryzyka kursowego i kosztów transakcyjnychw relacjach z podmiotami posługującymi się euro.

Koszty te rosną wraz ze zwiększaniem się otwartości gospodarki, zatem rosną także korzyści z przyjęcia wspólnej waluty, gdy rosną obroty kraju z zagranicą.

Przykłady:

Podróże zagraniczne

Kredyty hipoteczne

Ryzyko kursowe wpływa

na postrzeganie ryzyka kraju

Dzięki przyjęciu euro mała gospodarka zyskuje wiarygodność całej unii walutowej. Znajduje to na ogółodzwierciedlenie w obniżeniu stopy procentowej wymaganej przez inwestorów pożyczających jej kapitał.

Wg Raportu 2009 NBP wysokość premii za ryzyko kursowe zawartej w długoterminowych stopach procentowych wynosi czyli 2,3–2,4 pkt. proc.

Przedstawiciele agencji ratingowych Fitch, Moody’s i Standard and Poor’s oceniali, że po przystąpieniu Polski do strefy euro rating naszego kraju wzrośnie.

Korzyści pośrednie

Szanse wynikające z włączenia

do dużego obszaru walutowego

Integracja rynków finansowych

i niższe stopy procentowe

Stopy procentowe w różnych krajach stały się niemal identyczne już w momencie pojawienia się euro w postaci bezgotówkowej w 1999 r.

Dla krajów o słabiej rozwiniętych gospodarkach dostęp do wspólnego rynku finansowego może być szansą na tańszy i łatwiej dostępny kapitał.

Handel zagraniczny

Unia walutowa to więcej niż

usztywnienie kursu i korzyści

transakcyjne. Handel zagraniczny

i inwestycje to oprócz otwartych rynków

finansowych najważniejsze kanały

łączące daną gospodarkę z innymi.

Stanowią źródło nowych pomysłów,

technologii, wiedzy i perspektyw.

Koszty i zagrożenia związane

z przyjęciem

euro w Polsce

Koszty i zagrożenia

krótkookresowe

Koszty związane z wprowadzeniem euro

ponoszone przez Bank Centralny,

administrację, sektor finansowy i realny

Zaopatrzenie w monety i banknoty euro,

dostosowanie systemów informatycznych

Nowelizacja obowiązujących aktów prawnych

przeprowadzenie ogólnokrajowej kampanii

informacyjnej na temat euro;

Dostosowanie systemów księgowych,

rachunkowych oraz systemu płac, przygotowanie

nowych cenników oraz podawanie cen w złotych i

w euro w okresie przejściowym, przeszkolenie

pracowników.

Znaczenie kampanii informacyjnej

dla społeczeństwa

Kryteria konwergencji

z Maastricht

nominalnej prawnej

Kryterium stabilności cen

Kryterium długoterminowych stóp procentowych

Kryteria fiskalne

Kryterium kursu walutowego

Niezależność instytucjonalna,

finansowa i personalna krajowego

banku centralnego (art. 130 TFUE),

zapewnienie przez kraj członkowski

zgodności legislacji krajowej z TFUE i

Statutem Europejskiego Systemu

Banków Centralnych i Europejskiego

Banku Centralnego (art. 131 TFUE),

spójność celów banku centralnego z

celami sformułowanymi w art. 127(1)

TFUE i art. 2 Statutu ESBC i EBC.

Kryteria konwergencji

nominalnej

Kryterium to jest spełnione, gdy

średnia stopa inflacji w roku

poprzedzającym badanie nie

przekracza o więcej niż 1,5 p.p.

średniej inflacji w trzech krajach

członkowskich o najniższej

inflacji.

KDSP - w ciągu roku przed

przeprowadzeniem oceny przeciętna

nominalna długookresowa stopa

procentowa nie przekraczała o więcej niż

2 punkty procentowe średniej

długookresowej stopy procentowej w

trzech krajach UE o najniższym poziomie

inflacji.

Kryterium fiskalne uznaje się za spełnione, jeśli deficyt budżetowy nie przekracza 3% PKB, a dług publiczny 60% PKB.

Spełnienie kryterium kursu

walutowego wymaga udziału waluty

danego kraju w mechanizmie

stabilizowania kursów walutowych (ERM

II) i utrzymania jej kursu w przedziale

wahań +/-15% przez okres co najmniej

dwóch lat, bez poważnych napięć oraz

bez dewaluacji w stosunku do waluty

innego państwa członkowskiego.

Zagrożenia związane z pobytem

w ERM II

ERM II (Exchange Rate Mechanizm) – Aby spełnić kryterium stabilności kursu walutowego na 2 lata przed wejściem do strefy euro ustala się kurs waluty narodowej względem euro i nakłada obowiazek utrzymania tegu kursu z odchyleniami +/- 15%.

Ważne jest, aby w momencie wejścia do systemu ERM II kurs nie był ani przewartościowany (silny złoty, sprzyjający importerom, ale osłabiający koniunkturę) ani niedowartościowany (słaby złoty, sprzyjający eksporterom, ale także inflacji).

Istotnym czynnikiem zwiększającym wiarygodność władz monetarnych jest wysoki poziom rezerw walutowych. Wysoki poziom rezerw zwiększa wiarygodność wybranej ścieżki integracji monetarnej i zniechęca spekulantów do podejmowania prób osłabienia waluty krajowej.

Wzrost cen? Iluzja euro

Źródło: Aleksandra Rogut, Grzegorz Tchorek

Dyskusja o wspólnej walucie. Korzyści i koszty dla Polski

Efekty cenowe

Iluzja euro, czyli wzrost postrzeganej przez

społeczeństwo inflacji, znacznie przekraczający

dynamikę oficjalnego wskaźnika.

Skutki postrzegania przez społeczeństwo

wzrostu cen na poziomie wyższym niż faktyczny

mogą być negatywne dla całej gospodarki.

Niebezpieczeństwo iluzji euro: zmniejszenie

postrzeganej siły nabywczej zwiększenie żądań

płacowych spirala płacowo-cenowa

rzeczywisty wzrost ogólnego poziomu cen.

Jak przeciwdziałać efektom

cenowym?

Przepisy zakazujące stosowania innego kursu wymiany

niż oficjalny

Przepisy regulujące zasady przeliczania cen,

Podwójna ekspozycja cen,

Inicjatywy w zakresie uczciwych praktyk cenowych,

Publikacja „czarnych list” nieuczciwych przedsiębiorców,

Specjalne eurokalkulatory oraz kampanie

Informacyjne przygotowujące społeczeństwo do procesu wymiany.

J. Osińska, http://www.mf.gov.pl/documents/764034/5132838/5.pdf

Przyczyny iluzji euro

Wzrost cen żywności wskutek spadku podaży

(w Niemczech (2001/2002)

Zaokrąglanie cen do tzw. cen atrakcyjnych

Czynniki psychologiczne: koncentracja na

wzrostach cen i na produktach najczęściej

kupowanych, błędne punkty odniesienia.

Postrzegany wzrost cen był tym wyższy, im silniejsze było

wcześniejsze przekonanie na temat inflacyjnych skutków

wprowadzenia euro

Utrata autonomicznej

polityki pieniężnej

i kursowej

Koszty trudne do

oszacowania, zależą od

wielu czynników

Znaczenie stopy procentowej

i polityki pieniężnej EBC

Stopy procentowe ustalane przez EBC mogą nie odpowiadać potrzebom polskiej gospodarki.

Polska jest gospodarką doganiającą, o niższym poziomie rozwoju gospodarczego (nieadekwatność strukturalna).

Polska gospodarka może być w innej fazie cyklu (nieadekwatność cykliczna).

Ryzyko związane z nieodpowiednią

stopą procentową i inflacją

W unii walutowej nominalne stopy procentowe banku centralnego są kształtowane przez wspólny bank centralny,

Różnice w poziomie inflacji prowadzą w tej sytuacji do odmienności realnych stóp procentowych.

Przykład:

podstawowa stopa procentowa EBC = 0%

Inflacja w Polsce = 3%

a w Niemczech 1 %.

Realne stopy procentowe w tych krajach kształtują się odpowiednio - 3% i - 1% (realna stopa procentowa to nominalna stopa procentowa minus inflacja) .

W Polsce zwiększałoby to presję inflacyjną.

Źródło: Aleksandra Rogut, Grzegorz Tchorek

Dyskusja o wspólnej walucie. Korzyści i koszty dla Polski

Stopy procentowe NBP i EBC

Stopy procentowe NBP i EBC

0%

Kurs walutowy i jego wahania, spread

Kurs walutowy definiuje się jako cenę waluty obcej wyrażoną w walucie krajowej, innymi słowy jako liczbę jednostek pieniądza krajowego, jaką trzeba zapłacić za nabycie jednostki walutowej innego kraju. Jest to najczęściej stosowana konwencja prezentacji kursu walutowego (tzw. definicja europejska). W odniesieniu do relacji złotego do euro oznacza ona, ile złotych należy zapłacić za jedno euro, np. 4,30 PLN/EUR. (NBP kurs średni23.05.2018)

Kurs euro w NBP, 24.05.2018

Kupna 4,2667 PLN

Sprzedaży 4,3529 PLN

.

Znaczenie kursu walutowego

i rynkowego mechanizmu

dostosowawczego

Systemy kursów walutowych Sztywny kurs walutowy. Kurs stały

utrzymywany bez względu na zmianę warunków ekonomicznych, takich jak inflacja, czy bezrobocie. Np. kurs funta szterlinga utrzymywany był na stałym poziomie od zakończenia wojen napoleońskich do I wojny światowej. 1934 – 1971 - niezmienny kurs dolara amerykańskiego.

Stały kurs walutowy. Kurs ulega zmianom wskutek zmian podaży i popytu, ale granice wahań są ściśle określone. System z Bretton Woods zakładał możliwość zmiany w przypadku wystąpienia fundamentalnego braku równowagi bilansu płatniczego.

Kurs zmienny (płynny) – Kurs walutowy całkowicie określony przez rynek. W systemie kursów płynnych władze centralne mogą wpływać na kurs oddziałując na popyt i podaż walut, głównie za pomocą operacji otwartego rynku i zmiany stóp procentowych.

W systemie kursów płynnych o kursie decyduje prawo popytu i podaży. Wzrost popytu na złotego powoduje wzrost jego ceny. Natomiast cena waluty, która jest masowo wyprzedawana, obniża się.

O popycie i podaży walut decydują tzw. czynniki fundamentalne (stan bilansu handlowego i płatniczego, stopa procentowa, stopa inflacji, inwestycje zagraniczne, polityka pieniężna, stan koniunktury) oraz czynniki polityczne i psychologiczne.

Zmiany kursów pod wpływem sił

rynkowych

Aprecjacja

Aprecjacja danej waluty

oznacza wzrost jej

wartości w wyniku

działania sił rynkowych

Np. mówimy, że złoty

podlega aprecjacji,

kiedy cena euro zmienia

się np. z poziomu 4,30

zł na 4.15 zł

Deprecjacja

Deprecjacja danej

waluty oznacza spadek

jej wartości w wyniku

działania sił rynkowych

Np. złoty podlega

deprecjacji, gdy cena

euro wzrasta z poziomu

4,16 zł do 4,30 zł

Kurs walutowy z perspektywy

importera i eksportera

konsumenta i producenta

Kurs walutowy pełni funkcję cenotwórczą - wpływa na dóbr krajowych i zagranicznych.

Dla zagranicznego nabywcy cena określonego dobra w Polsce zależy od dwóch wielkości: ceny tego dobra w złotych oraz kursu złotego.

Wpływ na sytuację producenta niejednoznaczny – silny złoty oznacza bowiem tani import produktów i usług niezbędnych do produkcji, ale jednocześnie niższe wpływy z eksportu

Deprecjacja złotego wyższe ceny towarów

zagranicznych dla Polaków

niższe ceny polskich towarów dla zagranicznych odbiorców

Aprecjacja złotego

drożeją polskie towary dla zagranicznego nabywcy

tanieją towary importowane w Polsce

Zmiany kursu w systemie

kursów stałych

Dewaluacja danej waluty oznacza

administracyjne (bank centralny lub/i rząd)

obniżenie jej wartości, np. W Polsce w maju

1991 r. dokonano dewaluacji złotego (z 9500

zł za USD do 11 100 zł za USD)

Rewaluacja danej waluty oznacza

administracyjne podniesienie jej wartości.

Utrata mechanizmu

dostosowawczego kursu

walutowego

W systemie kursu płynnego dostosowanie do negatywnego szoku eksportowego dokonuje się automatycznie. Negatywny wstrząs w popycie zewnętrznym prowadzi do deprecjacji kursu walutowego. W systemie kursów stałych dewaluacja.

Jak działa mechanizm

dostosowawczy?

Przykład wymiany handlowej

między Niemcami a Hiszpanią

Biegunowo przeciwne przykłady reakcji na funkcjonowanie w strefie euro. Po akcesji do strefy euro Hiszpania notowała przyzwoity wzrost gospodarczy, który trudny do utrzymania w dłuższej perspektywie. Był on głównie napędzany boomem w sektorze budowlanym – a ponieważ budownictwo nie jest dobrem podlegającym handlowej wymianie międzynarodowej rezultatem tej bańki był olbrzymi deficyt handlowy, sięgający 9% PKB. W kolejnych latach nierównowaga handlowa między nimi rosła. Hiszpania kupowała coraz więcej produktów wytwarzanych zagranicą (zwłaszcza w Niemczech).

Bilans obrotów bieżących

Niemiec i Hiszpanii (jako %

PKB)

Duży deficyt w zewnętrznych obrotach bieżących Hiszpanii utrzymujący się przez dłuższy czas, miał dwie główne przyczyny:

wzrost płac ponad wydajność i spowodowany tym boom konsumpcyjny

spadek konkurencyjności gospodarki powodujący rosnącą lukę między eksportem a importem. Niemcy, jako gospodarka najsilniejsza w strefie euro i mająca największy wpływ na określenie kursu euro, są punktem odniesienia dla innych członków strefy; pogarszanie się pozycji danej gospodarki względem Niemiec sygnalizuje trudności.

Deficyt/nadwyżka budżetu

w Hiszpanii i Niemczech

Niemcy przeprowadziły na początku XXI w. restrukturyzację kosztów pracy; Hiszpanie dosyć beztrosko zwiększali płace i konsumpcję w efekcie konkurencyjność gospodarki hiszpańskiej spadała.

Szybki rozwój lat 2000-2005, znaczny wzrost kredytów inwestycyjnych i konsumpcyjnych, a w rezultacie wzrost płac i konsumpcji, nie byłyby możliwe bez niskich kosztów kredytu dzięki przebywaniu w strefie euro oraz olbrzymiego zasilenia kredytowego.

Tani pieniądz i łatwo dostępny kredyt „podziałały jak narkotyk”. Wewnętrzna i zewnętrzna równowaga została zachwiana w fazie szybkiego wzrostu i boomu kredytowego. Wzrostowi konsumpcji towarzyszył wzrost importu i deficytu handlowego.

Podsumowanie pozytywnych

skutków zamiany złotego na euro

Eliminacja ryzyka kursowego i kosztów transakcyjnych.

Euro daje dostęp do dużego i płynnego rynku finansowego strefy euro, może również sprzyjać większej integracji handlowej i inwestycyjnej.

Podsumowanie potencjalnych

zagrożeń zamiany złotego na euro

Utrata krajowej polityki pieniężnej i nominalnego kursu walutowego jako narzędzi stabilizujących gospodarkę.

Ryzyko zrealizowania się niekorzystnego scenariusza zależy od tego, czy dana gospodarka rozwija się w podobnym rytmie jak obszar walutowy oraz jak elastycznie reaguje na zaburzenia wewnętrzne i zewnętrzne, prowadzące m.in. do spadku wzrostu gospodarczego i wzrostu bezrobocia

Ryzyko utraty międzynarodowej

konkurencyjności polskiej

gospodarki

W średnim okresie przyjęcie euro może się wiązać z ryzykiem pogorszenia konkurencyjności polskiej gospodarki wskutek ustalenia kursu złotego względem euro na nieoptymalnym poziomie.

Przyjęcie kursu konwersji na poziomie niedowartościowanym przegrzanie gospodarki, a w rezultacie presja inflacyjna w średnim okresie (wskutek wysokich cen importu i presji popytowej. Dodatkowo mogłoby to negatywnie wpłynąć na import nowych technologii i spowodować wydłużenie procesu doganiania przez polską gospodarkę.

Przyjęcie kursu konwersji na poziomie przewartościowanym wzrost importu i spadek eksportu, a w konsekwencji pogorszenie bilansu handlowego w krótkim i średnim okresie.

Krzywa korzyści

i krzywa kosztów

Koszty i korzyści

jako % PKB

Gdy rośnie udział dóbr importowanych w koszyku dóbr konsumpcyjnych maleją koszty z tytułu utraty własnej waluty i niezależności polityki monetarnej.

W miarę rozwoju handlu rosną zyski ze wspólnej waluty wynikające z eliminacji ryzyka kursowego i obniżenia kosztów transakcyjnych.

To - moment, od którego można rozważać utworzenie UW

Udział HZ w PKB

To

Główne źródła:

Aleksandra Rogut, Grzegorz Tchorek

Dyskusja o wspólnej walucie.

Korzyści i koszty dla Polski

http://www.prawo.uni.opole.pl/zajecia/bik

w_12_2008.pdf Jak przywrócić konkurencyjność gospodarki?

http://www.obserwatorfinansowy.pl/2010/02/24/hiszpania-nie-

jest-w-sytuacji-bankruta