Polscy Emigranci w Europie

Prezentacja wyników internetowego

badania polskiej emigracji 2008

Warszawa, 17 marca 2009

Kontekst badania

W grudniu 2008 roku zrealizowaliśmy drugą edycję badania polskiej emigracji.

W I edycji - z października 2007 – zaprezentowaliśmy portret emigrantów jakokonsumentów i odbiorców polskojęzycznych mediów oraz przedstawiliśmysposoby kontaktu badanych z krajem.

W II edycji z grudnia 2008 zbadaliśmy również aspekty emocjonalne życia naemigracji oraz perspektywy powrotu rodaków do Polski.

Badanie dostarcza wielu użytecznych informacji, przydatnych bankom,deweloperom, przewoźnikom, w tym liniom lotniczym, biurom podróży,producentom FMCG, mediom czy instytucjom rządowym i samorządowym.

Cele badania

Główny cel badania stanowiło zaprezentowanie wszechstronnego wizerunkuPolaków żyjących na emigracji w wybranych krajach europejskich.

Obok portretu społeczno – demograficznego interesowało nas przedewszystkim głębsze wniknięcie w codzienność emigrantów. Nie tylko poprzezpryzmat sytuacji zawodowej czy materialnej, ale poprzez cele do którychdążą, towarzyszące im tęsknoty oraz samopoczucie.dążą, towarzyszące im tęsknoty oraz samopoczucie.

Zbadaliśmy także, czy mieszkając na emigracji nadal interesują sięwydarzeniami z Polski oraz czy tęsknią za krajem.

Na koniec zapytaliśmy badanych o ich plany powrotu do Polski.

Metodologia

Wywiady zrealizowano poprzez ankiety internetowe (web survey).

Zaproszenia do badania wyświetlano osobom, które odwiedzały zza granicystrony internetowe Onet.pl, WP.pl, Interia.pl oraz Gazeta.pl. Osoby teidentyfikowano na podstawie numerów IP połączenia internetowego. Dodatkowoproszono badanych o potwierdzenie kraju zamieszkania.

Badanie objęło osoby, które mieszkają od co najmniej trzech miesięcy w jednymz 11 krajów Europy Zachodniej.

Kraje wybrano na podstawie liczby odwiedzin, tak aby uzyskać co najmniej 300wywiadów na kraj.

Ankiety zebrano w dniach 3-17 grudnia 2008 roku.

Łącznie przeankietowano 20 006 osób.

Podział zebranych ankiet wg krajów

1 906

8 126

4 740

889

804659

473

Łącznie zbadano 20 006 osób.

3/4 badanych pochodzi trzech krajów: Wielkiej 4 740

955

643

550

370

trzech krajów: Wielkiej Brytanii, Niemiec i Irlandii.

Dokąd wyjechali i kim są?Dokąd wyjechali i kim są?

74% zbadanych emigrantów wyjechało do Wielkiej Brytanii, Irlandii lub Niemiec

40%

24%

10%

5%

4%

Wielka Brytania

Niemcy

Irlandia

Francja

Holandia

Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)

Źródło ilustracji: www.dziennik.pl

4%

3%

3%

3%

2%

2%

Szwecja

Norwegia

Wlochy

Hiszpania

Belgia

Austria

Cel wyjazdu stanowiła przede wszystkim chęć poprawy statusu materialnego

oraz potrzeba poznania świata

Procentowy udział rodzajów motywacji wyjazdów

30%

30%

28%

27%

23%

poznanie świata, ludzi

zarobienie pieniędzy na konkretny cel

znalezienie pracy

chęć „wyrwania” się z Polski

swobodny styl życia

Co było dla Ciebie głównym powodem wyjazdu z Polski? Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi nie sumują się do 100%. Respondent mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi

37%

44%

34%

20%

styl życia

pieniądze, praca

rozwój

rodzinne

23%

22%

20%

17%

17%

5%

0,3%

swobodny styl życia

chęć rozwoju osobistego

względy rodzinne (dołączenie do rodziny, ślub, etc.)

rozwój zawodowy, kontynuacja kariery

edukacja, kształcenie się

inne

urodziłem/am się poza Polską

43% emigrantów przebywa za granicą krócej niż 3 lata (podział na „nową”

i „starą emigrację” wg długości pobytu)

5%

4%

8%

8%

9%

5%

5%

5%

10%

10%

6%

33%

49%

43%

43%

36%

34%

27%

38%

36%

21%

16%

18%

30%

5%

12%

18%

30%

34%

Ogółem

Irlandia

Wielka Brytania

Norwegia

Holandia

Hiszpania 9%

7%

5%

7%

8%

4%

4%

6%

6%

5%

5%

5%

4%

4%

34%

23%

24%

22%

19%

18%

17%

18%

21%

22%

19%

19%

15%

15%

34%

44%

45%

47%

50%

59%

60%

0% 50% 100%

Hiszpania

Szwecja

Włochy

Belgia

Francja

Niemcy

Austria

3 – 6 miesięcy 7 – 12 miesięcy od roku do 3 lat od 3 do 5 lat powyżej 5 lat

Od jak dawna mieszkasz za granicą?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006) Nowa emigracja

Większość emigrantów to osoby młode – 70% badanych jest pomiędzy

21 a 35 rokiem życia

3%

2%

3%

2%

3%

3%

70%

86%

80%

61%

74%

69%

15%

9%

11%

22%

15%

18%

12%

2%

6%

15%

9%

10%

Ogółem

Irlandia

Wielka Brytania

Norwegia

Holandia

Hiszpania

Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)

3%

3%

3%

5%

2%

3%

69%

50%

68%

65%

65%

53%

52%

18%

21%

19%

20%

17%

21%

20%

10%

26%

9%

10%

16%

24%

24%

0% 50% 100%

Hiszpania

Szwecja

Włochy

Belgia

Francja

Niemcy

Austria

15 - 20 lat 21-35 lat 36-45 lat 46 i więcej

Wyjechały przede wszystkim osoby dobrze wykształcone – 90% badanych

zadeklarowało przynajmniej średnie wykształcenie

2%

9%

19%

podstawowe lub niższe

zasadnicze zawodowe

średnie zawodowe (z maturą lub bez)

11%

54%podstawowe i zawodowe

Emigranci 2008 GUS spis 2002

Struktura wykształcenia zbadanych emigrantów

Porównanie ze spisem powszechnym GUS

Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)

19%

10%

7%

11%

37%

5%

średnie zawodowe (z maturą lub bez)

średnie ogólnokształcące (z maturą lub bez)

policealne / pomaturalne

wyższe nieukończone

wyższe (licencjat lub magisterskie)

wyższe podyplomowe (np. doktorskie, MBA)

28%

19%

42%

33%

3%

10%

średnie

policealne i wyższe nieukończone

wyższe i podyplomowe

Często są z nimi najbliżsi – po 40% badanych przebywa na emigracji razem ze

współmałżonkiem(-ą) lub partnerem(-ką)

62%

60%

70%

80%

90%

100%

Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)

Źródło ilustracji: imagebase.davidniblack.com

9%

24%33%

39%40%

81%

62%

11%7%7%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

rodzicerodzeństwodziecipartner(-ka)małżonek(-ka)

na emigracji w Polsce

Jak im się wiedzie Jak im się wiedzie zawodowo i finansowo?

Blisko połowa emigrantów wykonuje prace fizyczne

27% pracuje jako specjaliści lub na stanowiskach kierowniczych (w Polsce 20%)

20%

28%

12%

20%

Praca fizyczna niewymagająca kwalifikacji

Praca fizyczna wymagająca kwalifikacji

na emigracji w Polsce65% emigrantów pracuje na etacie, 9% prowadzi własną działalność gospodarczą, 7% odbywa staż, pracuje dorywczo lub naukowo.

19% badanych nie pracuje

Podstawa procentowania: osoby pracujące (N=16 380)

4%

13%

19%

8%

8%

6%

15%

14%

6%

27%

Praca biurowa niewymagająca kwalifikacji

Praca biurowa wymagająca kwalifikacji

Wysoko wykwalifikowany specjalista

Stanowisko kierownicze, dyrekcja, kadra zarządzająca

inne

19% badanych nie pracuje(uczą się/studiują, prowadządom, szukają pracy).

Działalność gospodarczą prowadzą częściej emigranci w Niemczech (17%) i Austrii (16%). Najrzadziej – w Irlandii (3%) i Wielkiej Brytanii (7%)

Zdecydowana większość odczuła poprawę sytuacji materialnej po wyjeździe

6%

5%

6%

8%

6%

5%

8%

66%

79%

72%

68%

66%

59%

69%

16%

9%

14%

12%

15%

20%

13%

7%

9%

6%

7%

9%

10%

8%

8%

ogół

Irlandia

Wielka Brytania

Norwegia

Holandia

Hiszpania

Szwecja

Na emigracji Przed wyjazdem

4%

12%

15%

13%

18%

23%

25%

19%

32%

29%

30%

26%

27%

26%

25%

35%

32%

34%

31%

23%

27%

26%

14%

16%

14%

15%

14%

11%

17%

6%

7%

7%

8%

9%

8%

11%8%

8%

6%

6%

7%

69%

52%

65%

59%

59%

60%

13%

22%

14%

20%

20%

19%

8%

5%

5%

5%

8%

13%

9%

10%

10%

10%

0% 25% 50% 75% 100%

Szwecja

Włochy

Belgia

Francja

Niemcy

Austria

jestem zamożnywystarcza na wszystkie wydatkinie wystarcza na większe wydatkitrzeba odmawiać sobie wielu rzeczy, aby wystarczyło na życienie wystarcza nawet na najpilniejsze potrzebytrudno powiedzieć

19%

22%

24%

22%

24%

18%

25%

27%

25%

26%

28%

28%

26%

25%

23%

25%

24%

29%

17%

12%

9%

12%

10%

14%

11%

11%

16%

11%

11%

9%

0% 25% 50% 75% 100%

jestem zamożnywystarcza na wszystkie wydatkinie wystarcza na większe wydatkitrzeba odmawiać sobie wielu rzeczy, aby wystarczyło na życienie wystarcza nawet na najpilniejsze potrzebytrudno powiedzieć

Które określenie, najlepiej opisuje Twoją sytuację materialną?Które określenie, najlepiej opisuje Twoją sytuację materialną przed wyjazdem z Polski?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)

Nie tylko starcza im na bieżące potrzeby, ale jeszcze zaoszczędzają część zarobków

38%

33%

20%

19%

18%

15%

turystyka, podróże, rekreacja

dom/mieszkanie w Polsce

dom/mieszkanie poza Polską

kupno samochodu

inwestycje finansowe

edukacja dzieci

74% emigrantów oszczędza minimum 5% zarobków.

35% emigrantów odkłada co najmniej jedną trzecią swoich zarobków.

Cele oszczędzania

14%

13%

13%

9%

4%

3%

4%

6%

dodatkowa ochrona emerytalna

pomoc rodzinie w Polsce

własna edukacja

otwarcie firmy w Polsce

zdrowie: leczenie, rehabilitacja

otwarcie firmy poza Polską

inne

żaden

Emigranci z Irlandiii Norwegii chętniej niż inni oszczędzają na zakup mieszkania/domu w Polsce lub otwarcie firmy w Polsce.

Emigranci z Niemieci Austrii, częściej niż pozostali, oszczędzają na dodatkową ochronę emerytalną.Na jakie cele oszczędzasz?

Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=16 155)Odpowiedzi nie sumują się do 100%. Respondent mógł więcej niż jednej odpowiedzi

Wg badań CBOS z 2008r. tylko 23% Polaków ma oszczędności.

17% odczuło na własnej skórze początki kryzysu (w listopadzie/grudniu)

56% osób nie planowało wówczas podejmowania szczególnych działań

56%

25%

13%

11%

nie podjąłem/ nie planuję podjąć żadnych działań

oszczędniejsze życie codzienne

kupowanie tańszych produktów

odłożenie większych zakupów na później

Pierwsze objawy kryzysu najwcześniej dostrzegli respondenci z Włochi Hiszpanii.

Reakcje na kryzys finansowy

11%

9%

7%

6%

6%

5%

3%

3%

1%

odłożenie większych zakupów na później

ograniczenie wyjść do barów, restauracji, klubów

ograniczenie wyjazdów wypoczynkowych i turystycznych

podjęcie dodatkowej pracy lub praca po godzinach

rozważanie powrotu do Polski

rezygnacja / odłożenie planów zakupu nieruchomości

ograniczenie jeżdżenia samochodem

zamiana mieszkania na tańsze

inne

Wśród osób które odczuły oznaki kryzysu (17% wszystkich badanych) zwracano przede wszystkim uwagę na wzrost zagrożenia utraty pracy (44% z nich).

Jak na twoje życie wpłynął obecny kryzys finansowy?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=3 380)Odpowiedzi nie sumują się do 100%. Respondent mógł więcej niż jednej odpowiedzi

Do czego dążą, na czym Do czego dążą, na czym im zależy, czy czują się dobrze na emigracji?

Najważniejszymi wartościami są dla nich szczęście rodzinne i udane życie osobiste

40%

37%

32%

30%

28%

25%

szczęście rodzinne

udane życie osobiste/ prywatne

własny dom, mieszkanie

dobre zdrowie, samopoczucie

odpowiedni poziom finansowy

podróżowanie, poznawanie świata

Emigrantom w Irlandii bardziej niż pozostałym zależy na własnym domu/mieszkaniu.

Emigranci w Norwegii kładą większy nacisk niż inni na

Cele które chcą osiągnąć

24%

16%

13%

12%

8%

8%

6%

1%

1%

satysfakcjonująca praca

kariera zawodowa

wykształcenie

własna firma, jej rozwój

czas wolny – odpowiednia jego ilość

pomoc rodzinie

udane, ciekawe życie towarzyskie

trudno powiedzieć

inne

większy nacisk niż inni na pomoc rodzinie.

Czy jest coś, na osiągnięciu czego szczególnie Ci teraz zależy?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi nie sumują się do 100%. Respondent mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi

Wg badań CBOS z 2008 najważniejsze cele i dążenia Polaków, to zdrowie, długie życie (35%), poprawa poziomu życia, wyższe zarobki, dobrobyt materialny (23%), szczęście rodzinne i osobiste (12%).

Zdecydowana większość badanych czuje się dobrze na emigracji

3%

3%

7%

8%

8%

16%

29%

33%

41%

37%

39%

34%

23%

17%

niepewnie

nieszczęśliwie

rozczarowany

bezpiecznie

szczęśliwie

spełniony3%

4%

6%

8%

16%

18%

33%

33%

31%

39%

32%

30%

17%

14%

16%

0% 25% 50% 75% 100%

rozczarowany

obco

osamotniony

1 2 3 4 5

swojsko

wśród swoich

zadowolony(a) z nowego miejsca

Jak czujesz się na emigracji? Które z poniższych określeń najlepiej opisują stan, jaki na ogół Ci towarzyszy?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi sumują się do 100%. Respondent mógł udzielić jednej odpowiedzi.

Badani są w zdecydowanej większości zadowoleni z warunków życia

codziennego, sytuacji finansowej oraz relacji z innymi osobami

55%

46%

50%

38%

31%

38%

34%

39%

8%

10%

9%

14%

3%

3%

4%

5% 4%

warunków w jakich mieszkasz, żyjesz

poziomu, standardu życia

stanu zdrowia

sytuacji materialnej 38%

35%

47%

33%

35%

39%

41%

27%

37%

33%

14%

15%

12%

17%

16%

5%

5%

5%

7%

6%

4%

3%

6%

4%

7%

3%

0% 25% 50% 75% 100%

sytuacji materialnej

relacji z osobami na miejscu

życia rodzinnego

relacji z osobami w Polsce

sytuacji zawodowej

Tak Raczej tak Ani tak, ani nie Raczej nie Nie Trudno powiedzieć

Czy jesteś zadowolony/a z….?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi sumują się do 100%. Respondent mógł udzielić jednej odpowiedzi.

38% badanych spotkały kiedykolwiek nieprzyjemności na tle narodowościowym

62%

22%

16%

6%

5%

nie, żadne

obraźliwe żarty, docinki

gorsze warunki zatrudnienia

obelgi, wyzwiska

pomówienia

Nieprzyjemnych sytuacji doświadczyło 50% emigrantów z Holandii.

W najmniejszym stopniu wskazują na takie sytuacje 5%

4%

3%

1%

1%

1%

2%

pomówienia

kradzież, oszustwo

zniszczenie mienia (wybicie szyb w domu, uszkodzenie samocho

groźby

pobicie

molestowanie

inne

wskazują na takie sytuacje osoby zamieszkałe w Hiszpanii – tylko 29% z nich spotkało się z nieprzyjemnościami.

Czy podczas obecnego pobytu za granicą spotkały Cię jakieś nieprzyjemności z powodu polskiego pochodzenia?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi nie sumują się do 100%. Respondent mógł udzielić 3 odpowiedzi.

Najbardziej pozytywny stosunek mają do osób lokalnej narodowości,

najmniej - wobec… innych Polaków na emigracji

34%

44%

52%

40%

5%

5%

7%

7%

3%

3%

Osoby lokalnej narodowości

Polacy w Polsce

Inni emigranci (poza Polakami) 20%

16%

47%

36%

11%

8%

14%

25%

8%

15%

0% 25% 50% 75% 100%

Inni emigranci (poza Polakami)

Polacy na emigracji

Pozytywny Raczej pozytywny Trudno powiedzieć Raczej negatywny Negatywny

Jaki jest Twój stosunek do następujących grup?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi sumują się do 100%. Respondent mógł udzielić jednej odpowiedzi.

51% emigrantów z Holandii ma negatywny stosunek do innych Polaków na emigracji (podczas gdy w całej próbie 40%).

Czy interesują się Czy interesują się sytuacją w Polsce?

Czy tęsknią za krajem?

Choć tylko 32% badanych tęskni wprost za Polską, jako krajem,

to niemalże każdy z respondentów ma swoje „małe tęsknoty”

66%

51%

26%

22%

21%

15%

rodzina

przyjaciele, znajomi

produkty spożywcze

ulubione miejsca

przyroda, krajobrazy, morze, góry

polskość, mentalność Polaków

Rodzina i znajomi, to niezależnie od kraju pobytu dwa najważniejsze źródła tęsknoty.

Za polskimi produktami 15%

10%

7%

7%

7%

5%

2%

2%

6%

polskość, mentalność Polaków

styl życia sprzed wyjazdu

życie kulturalne (muzea, galerie, teatry)

polskie programy TV, radio i prasa

zwierzęta domowe

książki, muzyka, filmy

wydarzenia sportowe

inne

nie ma nic takiego

Za polskimi produktami spożywczymi tęsknią przede wszystkim emigranci w Hiszpanii i Norwegii.

Tęsknotę za polską mentalnością, Polakami najczęściej deklarują emigranci z Niemiec.

Czy jest coś w Polsce, za czym szczególnie tęsknisz?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi sumują nie się do 100%. Respondent mógł udzielić 3 odpowiedzi

Wśród doniesień z Polski, emigranci najchętniej śledzą informacje

ze świata polityki, gospodarki oraz ze „swojego” miasta/regionu

44%

34%

33%

27%

22%

polityka

gospodarka

moje miasto, region w Polsce

koszty, warunki życia

rynek pracy i wynagrodzenia

kultura (film, muzyka, teatr, etc.)

Informacje z rynku nieruchomości interesują szczególnie emigrantów z Irlandii.

21%

17%

17%

10%

6%

5%

3%

3%

kultura (film, muzyka, teatr, etc.)

sport

nieruchomości (ceny mieszkań, budowa domu)

życie gwiazd, znanych osób

prawo i podatki

służba zdrowia

szkolnictwo i możliwości uczenia się

kredyty i warunki przyznawania

Informacje o wydarzeniach kulturalnych oraz ze świata polityki najchętniej śledzą emigranci z Francji.

Czy śledzisz informacje z Polski? Jeśli tak, co Cię interesuje?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi nie sumują się do 100%. Respondent mógł udzielić 3 odpowiedzi.

2/3 emigrantów ogląda polskojęzyczne kanały telewizyjne, a ponad połowa

czyta polskojęzyczną prasę lub słucha radia

64%telewizja

79%

95%internet

Odsetek osób korzystających z mediów polskojęzycznych

Intensywność korzystania z mediów polskojęzycznych

57%

56%

prasa

radio

38%

15%

3%

51%

33%

20%

telewizja

radio

prasa

codziennie

co najmniej raz na tydzień

Uwaga – na wykresie pominięto pozostałe odpowiedzi dotyczące częstotliwości

Czy oglądasz za granicą polskojęzyczne stacje telewizyjne? Czy słuchasz za granicą polskojęzycznych stacji radiowych? Jak często czytasz polskojęzyczną prasę wydawaną w kraju, w którym mieszkasz?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)Odpowiedzi nie sumują się do 100%. Wyniki są odpowiedzą na kilka pytań.

Czy wrócą do Polski?Czy wrócą do Polski?

Co trzeci respondent planuje pozostać na stałe za granicą

Powrót planują przede wszystkim osoby zamieszkałe w Irlandii

10%

15%

11%

10%

13%

12%

17%

29%

19%

18%

16%

14%

9%

11%

10%

12%

8%

6%

5%

4%

4%

6%

6%

4%

29%

26%

29%

25%

26%

33%

30%

16%

28%

29%

31%

32%

Ogółem

Irlandia

Wielka Brytania

Norwegia

Holandia

Hiszpania 12%

6%

9%

8%

9%

7%

6%

14%

11%

16%

16%

11%

11%

13%

6%

7%

6%

9%

7%

8%

8%

4%

6%

6%

6%

6%

7%

8%

33%

26%

34%

31%

33%

31%

30%

32%

46%

30%

29%

35%

37%

35%

0% 50% 100%

Hiszpania

Szwecja

Włochy

Belgia

Francja

Niemcy

Austria

w ciągu roku w ciągu 1 - 4 lat w ciągu 5 - 10 lat w ciągu 11 - 20 lat trudno powiedzieć planuję pozostać na stałe za granicą

Które z poniższych określeń najlepiej oddaje Twoją sytuację? Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006) Nowa emigracja

Wrócić planują na ogół osoby krócej przebywające za granicą

oraz słabiej znające lokalny język

56%

49%

48%

40%

29%

26%

27%

29%

30%

30%

18%

24%

24%

30%

41%

3 – 6 miesięcy

7 – 12 miesięcy

od roku do 3 lat

od 3 do 5 lat

powyżej 5 lat

Długość pobytu za granicą a plany powrotu

Które z poniższych określeń najlepiej oddaje Twoją sytuację?Podstawa procentowania: wszyscy badani (N=20 006)

29% 30% 41%powyżej 5 lat

60%

57%

50%

44%

34%

26%

28%

30%

30%

29%

15%

15%

20%

27%

37%

nie znam w ogóle

trochę rozumiem, ale nie mówię

umiem się dogadać w niektórych sytuacjach

umiem się dogadać w prawie każdej sytuacji

posługuję się płynnie

Znajomość lokalnego języka a plany powrotu

planuję wrócić do Polski trudno powiedzieć planuję pozostać na stałe za granicą

PodsumowaniePodsumowanie

Podsumowanie

Poprawa statusu materialnego oraz chęć poznania świata, to dwa głównepowody wyjazdów.

Wyjechały osoby młode, lepiej wykształcone, często z rodziną.

81% emigrantów pracuje zarobkowo.81% emigrantów pracuje zarobkowo.

Zdecydowana większość emigrantów odczuła wyraźną poprawę statusumaterialnego. Nie tylko wystarcza im na podstawowe potrzeby, ale jeszczemogą zaoszczędzić.

Szczęście rodzinne oraz udane życie osobiste, to najważniejsze cele, jakie chcąosiągnąć.

Podsumowanie

Zdecydowana większość emigrantów czuje się dobrze na emigracji. Tylko cotrzeci tęskni za Polską.

38% badanych spotkały kiedykolwiek nieprzyjemności na tle narodowościowym.

Emigranci aktywnie interesują się informacjami z Polski oraz korzystająEmigranci aktywnie interesują się informacjami z Polski oraz korzystająz mediów polskojęzycznych.

Jeśli tęsknią, to przede wszystkim za rodziną oraz znajomymi/przyjaciółmi.

Co trzeci badany planuje pozostać za granicą na stałe.

Dziękujemy za uwagę

Andrzej Garapich Sławek Pliszka Edward Korbel Iwona Sienicka