1

Program przedmiotu Psychologia polityki (IV rok MZSNP UW, rok akademicki 2009/2010, semestr letni)

Prowadzący: dr Piotr Załęski

Cele: Studenci powinni: zdobyć wiedzę z zakresu psychologii polityki; poznać aparat kategorialny i umieć posługiwać się nim do opisu i wyjaśniania psychologicznych aspektów zjawisk politycznych; umieć prezentować dorobek nauki w zakresie omawianej problematyki; wyjaśniać twierdzenia o charakterze naukowym. Sposób zaliczenia przedmiotu: - pomyślne napisanie sprawdzianu wiedzy z zakresu problematyki wykładów i ćwiczeń; ocena

moŜe być podwyŜszona poprzez aktywność na ćwiczeniach; w I terminie obowiązuje wiedza z zakresu trzech zjazdów, w II – cała.

Zagadnienia zajęć: 6.03. (wykł.): Psychologia polityki jako subdyscyplina politologii i jej metody badawcze; Źródła i struktura świadomości politycznej; Myślenie polityczne – pojęcie i rodzaje; Błędy w myśleniu politycznym 7.03. (ćw.): Psychologiczne modele jednostek i społeczeństw; Wymiar mentalności indywidualizm-kolektywizm; Wymiar mentalności produktywność-receptywność; Wymiar mentalności podmiotowość-podporządkowanie; Wymiary psychokulturowe Hofstede, projektu Globe i Trompenaarsa. Literatura:

• P. Boski, Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej, Warszawa 2009, s. 90-162;

• J. Koralewicz, M. Ziółkowski, Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i Ŝyciu społecznym 1988–2000, Warszawa 2003.

10.04. (wykł.): Elementy psychologii przywództwa politycznego; Mechanizmy wyłaniania przywódców; Typy i style politycznego przewodzenia; Osobowość przywódcy; Charyzma i narcyzm; Kompetencje i odpowiedzialność przywódcy; Socjalizacja polityczna; Zakres, poziom i uwarunkowania wiedzy obywatelskiej młodzieŜy. 11.04. (ćw.): Polacy wedle psychologii narodowej i psychologii kulturowej; Historyczne, geograficzne i religijne uwarunkowania „charakteru narodowego” Polaków; Cechy psychologiczne Polaków; Mity polskości i ich konsekwencje; Psychologiczne wymiary kultury polskiej: humanizm-materializm P. Boskiego i inne. Literatura:

• P. Boski, Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej, Warszawa 2009, s. 371-408;

• E. Lewandowski, Charakter narodowy Polaków i innych, Londyn–Warszawa 1995, s. 9–16, 87–203.

15.05. (wykł.): Psychologia tłumu; Pojęcie i rodzaje tłumów; Cechy tłumów; Wywieranie wpływu na tłum; „Dusza tłumu”; Działanie tłumu; Ujęcie Le Bona psychologii tłumu a współczesność; „Publiczność” i „opinia” wg koncepcji G. Tarde’a; Osobowość autorytarna; Anomia; Paranoja polityczna. 16.05. (ćw.): Psychologia transformacji politycznej; Postrzeganie ładu społeczno-gospodarczego i politycznego po zmianie systemowej; Zmiana społeczna a modernizacja i globalizacja; Marginalizacja, trauma, zjawisko „rozwartych noŜyc” i inne osobliwości polskiej „psychotransformacji“; Postkomunizm jako konstrukt psychopolityczny. Literatura:

2

• T. Bodio, Między romantyzmem i pragmatyzmem. Psychopolityczne aspekty transformacji w Polsce, Warszawa róŜne wydania, s. 13–21, 72–126;

• D. Niedźwiedzki, Władza–toŜsamość–zmiana społeczna, Kraków 2003, s. 27–68; • Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem, Wołowiec 2002 (szczególnie eseje P. Sautera,

S. Popescu oraz S. Boym); • J. Staniszkis, Postkomunizm. Próba Opisu, Gdańsk 2001, s. 15–150.

12.06. (wykł.): Sprawdzian wiedzy (zal./oc.); Postrzeganie demokracji, instytucji politycznych i elity władzy; Zainteresowanie polityką i partycypacja polityczna; Stan aktywności politycznej w aspekcie civic socjety. 13.06. (ćw.): Orientacje ideologiczne Polaków; Identyfikacje lewica-prawica; Preferencje polityczne a orientacje ideowe; Paradygmaty badań wyborczych; Rodzaje wyborców; Głosowanie racjonalne i tematyczne; Specyfika zachowań wyborczych Polaków. Literatura:

• J. Garlicki, Demokracja i integracja europejska. Studium osobistych i politycznych orientacji dwóch pokoleń Polaków, Toruń 2005, s. 220–253.

• K. Jasiewicz, Portfel czy róŜaniec? Wzory zachowań wyborczych Polaków w latach 1995–2001, (w:) R. Markowski (red.), System partyjny i zachowania wyborcze. Dekada polskich doświadczeń, Warszawa 2002, s. 75–98.

• K. Korzeniowski, Psychospołeczne uwarunkowania zachowań wyborczych (w:) K. SkarŜyńska (red.), Podstawy psychologii politycznej, Poznań 2002, s. 237–257.

• M. Marody, Orientacje ideologiczne Polaków (w:) A. Jasińska–Kania, taŜe, Polacy wśród Europejczyków. Wartości społeczeństwa polskiego na tle innych krajów europejskich, Warszawa 2002, s. 93–111.

• T. Szawiel, Podział lewica–prawica w polityce oraz w szerszym kontekście kulturowym (w:) M. Grabowska, tenŜe, Budowanie demokracji. Podziały społeczne, partie polityczne i społeczeństwo obywatelskie w postkomunistycznej Polsce, Warszawa 2003, s. 217–266.

Dodatkowa literatura do zagadnień wykładów:

- T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne, „Studia Politologiczne”, Vol. 5, Warszawa 2001; - G. Le Bon, Psychologia tłumu, Warszawa 1994; - J. Garlicki, Demokracja i integracja europejska. Studium osobistych i politycznych orientacji

dwóch pokoleń Polaków, Toruń 2005; - U. Jakubowska, K. SkarŜyńska (red.), Demokracja w Polsce. Doświadczanie zmian, Warszawa

2005; - W. Jakubowski, E.M. Marciniak, P. Załęski (red.), Socjalizacja polityczna młodego pokolenia

Polaków. Raport z badań kompetencji politycznych, mentalności i postaw politycznych warszawskich licealistów, Warszawa 2008;

- A. Jasińska-Kania, M. Marody, Polacy wśród Europejczyków. Wartości społeczeństwa polskiego na tle innych krajów europejskich, Warszawa 2002;

- A. Malewska–Szałygin, WyobraŜenie o państwie i władzy we wsiach nowotarskich 1999–2005, Warszawa 2008;

- J. Reykowski, (red), Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, Warszawa 1993;

- D. Sears, L. Huddy, R. Jarvis (red.), Psychologia polityczna, Kraków 2008; - K. SkarŜyńska, Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Warszawa 2005; - K. SkarŜyńska (red.), Podstawy psychologii politycznej, Poznań 2002; - J.J. Wiatr, J. Raciborski, J. Bartkowski, B. Frątczak-Rudnicka, J. Kilias, Demokracja polska 1989–

2003, Warszawa 2003; - E. Wnuk-Lipiński, M. Ziółkowski (red.), Pierwsza dekada niepodległości. Próba socjologicznej

syntezy, Warszawa 2001; - K. Zagórski, M. Strzeszewski (red.), Polska-Europa-Świat. Opinia publiczna w okresie integracji,

Warszawa 2005; - P. Załęski, A. Szałański, Ł. śołądek, Przegrani i wygrani transformacji wobec rzeczywistości

społeczno-politycznej, Warszawa 2007.