1. Oglna charakterystyka przepisw i norm zwizanych.

Zaznajomienie z zakresem, omwienie najwaniejszych postanowie aktw

prawnych:

1.1 Ustawa z dnia 10.04.1997 r. Prawo Energetyczne. Jednolity tekst: Dz. Ustaw

nr 153 z dnia 15 lipca 2003, poz. 1504.

1.2 Ustawa z dnia 07.07.1994 r. Prawo Budowlane. Jednolity tekst: Dz. Ustaw

nr 207 poz. 2015 z dn. 6.04.2003 r oraz Ustawa z dnia 16.04.2004- Dz.

Ustaw nr 93 poz. 880

1.3 Ustawa z dnia 22 stycznia 2000 o oglnym bezpieczestwie produktw: Dz.

Ustaw z 2000 r nr 15 poz. 179

1.4 Rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 28

kwietnia 2003 w sprawie szczegowych zasad stwierdzania kwalifikacji

przez osoby zajmujce si eksploatacj, urzdze, instalacji i sieci: Dz.

Ustaw nr 89 z dnia 21 maja 2003, poz. 828.

1.5 Informacja o obowizujcych normach, zakresach norm i posugiwanie si

normami z uwzgldnieniem normy PN-IEC 60364

1.6 Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 wrzenia 2000r w sprawie

szczegowych warunkw przyczania podmiotw do sieci

elektroenergetycznych: Dz. U. nr 85 z 2000 r poz. 957

Dodatkowe ustawy i normy

Przepisy

1. Ustawa z dnia 22 stycznia 2000r. o oglnym bezpieczestwie produktw: Dz. Ustaw z

2000r.nr 15 poz. 179.

2. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lutego 1999r w sprawie wymaga w

zakresie efektywnoci energetycznej, jakie powinny spenia urzdzenia produkowane

w kraju i importowane, oraz wymaga w zakresie stosowania etykiet i charakterystyk

technicznych: Dz. Ustaw z 1999r nr. 16, poz. 145.

3. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy Polityki Spoecznej z dnia 28 kwietnia

2003r w sprawie szczegowych zasad stwierdzania kwalifikacji przez osoby

zajmujce si eksploatacj urzdze, instalacji i sieci: Dz. Ustaw nr 89 z dnia

21.05.2003, poz. 8281

4. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia

1994 r w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich

usytuowanie (tekst jednolity- Dz. Ustaw nr 15 z'2000r poz. 214)

5. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 wrzenia 2000r w sprawie

szczegowych warunkw przyczania podmiotw do sieci elektroenergetycznych,

obrotu energi elektryczn, wiadczenia usug przesyowych, ruchu sieciowego i

eksploatacji sieci oraz standardw jakociowych obsugi odbiorcw: Dz. Ustaw nr 85

z 2000r poz. 957

Normy

6. PN-IEC 60364-4-41. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla

zapewnienia bezpieczestwa. Ochrona przeciwpoarowa.

7. PN-IEC 60364-4-42. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla

zapewnienia bezpieczestwa. Ochrona przed skutkami oddziaywania cieplnego.

(Zastpuje norm PN-91/e-05009/42)

8. PN-IEC 60364-4-443. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla

zapewnienia bezpieczestwa. Ochrona przed przepiciami. Ochrona przed

przepiciami atmosferycznymi lub czeniowym i. (Zastpuje norm PN-93/E-

05009/443).

9. PN-IEC 60364-4-45. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. $

Ochrona dla zapewniania bezpieczestwa. Ochrona przed obnieniem napicia

(Zastpuje norm PN-91/E-05009/45).

10. PN-IEC 60364-4-473. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona

dla zapewnienia bezpieczestwa. Stosowanie rodkw ochronnych zapewniajcych

bezpieczestwo. rodki ochrony przed prdem przeteniowym. (Zastpuje norm

PN-91/E-05009/473).

11. PN-92/E-08106. Stopnie ochrony zapewniane przez obudowy (Kod IP).

12. PN-IEC 60664-1:1998. Koordynacja izolacji urzdze elektrycznych w ukadach

niskiego napicia. Zasady, wymagania i badania.

13. PN-IEC-60050-826. Sownik terminologiczny elektryki. Instalacje elektryczne

w obiektach budowlanych. (Zastpuje norm PN-91/E-05009/02).

14. PN-IEC 60038:1999. Napicia znormalizowane IEC.

15. PN-IEC 61024-1:2001. Ochrona odgromowa obiektw. Zasady oglne (7). (Zastpuje

norm PN-86/E-05003.02).

16. PN-IEC 61024-1-1:2001. Ochrona odgromowa obiektw budowlanych. Zasady

oglne. Wybr poziomw ochrony dla urzdze piorunochronnych (5).

17.PN-IEC 60364-5-523:2001. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobr i

monta wyposaenia elektrycznego. Obcialno prdowa dugotrwaa przewodw (8).

2. Warunki techniczne eksploatacji urzdze i instalacji

elektrycznych.

2.1 Zakres obowizujcej dokumentacji technicznej dla urzdze i instalacji.

Dla kadego urzdzenia elektroenergetycznego naley prowadzi dokumentacj:

a) techniczn

b) eksploatacyjn

Zakres i tryb prowadzenia dokumentacji okrela pracodawca w celu zapewnienia:

prawidowej pracy urzdze energetycznych,

racjonalnego wykorzystania urzdze i energii,

przeprowadzania odpowiednich prac konserwacyjno-remontowych.

Do dokumentacji technicznej zalicza si w szczeglnoci:

projekt techniczny wraz z rysunkami,

protok zakwalifikowania pomieszcze w miejscu zainstalowania urzdze do

waciwej kategorii niebezpieczestwa poarowego i zagroenia wybuchem,

dokumentacj fabryczn obejmujc: wiadectwa, fabryczne instrukcje obsugi, opisy

techniczne oraz rysunki konstrukcyjne,

dokumentacj eksploatacyjn.

Dokumentacja eksploatacyjna obejmuje:

instrukcj eksploatacji urzdze energetycznych,

dokumenty przyjcia urzdze energetycznych do eksploatacji, w tym protokoy

przeprowadzonych prb i rozruchu,

ksiki i raporty pracy urzdze,

dokumenty dotyczce ogldzin, przegldw, konserwacji, napraw i remontw

urzdze,

protokoy zawierajce wyniki prb i pomiarw,

dokumenty dotyczce rodzaju i zakresu uszkodze i napraw.

wykazy sprztu specjalnego i narzdzi specjalnych, niezbdnych do wykonywania

napraw i remontw,

wykazy niezbdnych czci zamiennych

Naley pamita, aby wyposaa stanowiska pracy tylko w urzdzenia z dokumentacj

techniczn oraz oznaczone znakiem bezpieczestwa (jeeli podlegaj certyfikacji).

Stanowisko pracy naley wyposaa tylko w urzdzenia i narzdzia, ktre zostay oznaczone

znakiem bezpieczestwa lub posiadaj deklaracj zgodnoci z polskimi normami.

2.2 Osoby zajmujce si eksploatacj urzdze i instalacji.

Wymagania kwalifikacyjne dla osb zajmujcych si eksploatacj

urzdze, instalacji i sieci obejmuj znajomo:

1. Przez osoby na stanowiskach dozoru:

przepisw z zakresu przyczania urzdze i instalacji do sieci, dostarczania paliw

i energii oraz dysponowania moc,

przepisw i zasad postpowania przy programowaniu pracy sieci, instalacji i urzdze,

z uwzgldnieniem zasad racjonalnego uytkowania paliw i energii,

przepisw i wymaga z zakresu eksploatacji i prowadzenia dokumentacji technicznej

i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji sieci, instalacji i urzdze,

przepisw dotyczcych budowy sieci, urzdze i instalacji oraz norm i warunkw

technicznych, jakim powinny odpowiada te sieci, instalacje i urzdzenia,

przepisw z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy oraz bezpieczestwa poarowego,

z uwzgldnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymaga ochrony rodowiska,

zasad postpowania w razie awarii, poaru lub innego zagroenia bezpieczestwa

ruchu urzdze przyczonych do sieci,

zasad dysponowania moc urzdze przyczonych do sieci,

zasad wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montaowych.

2.Przez osoby na stanowiskach eksploatacji:

zasad budowy, dziaania oraz warunkw technicznych obsugi urzdze, instalacji

i sieci energetycznych,

zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urzdze, instalacji i sieci

energetycznych,

oglnych zasad racjonalnej gospodarki energetycznej,

warunkw wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montaowych,

zasad i wymaga bezpieczestwa pracy i bezpieczestwa przeciwpoarowego oraz

umiejtnoci udzielania pierwszej pomocy,

instrukcji postpowania w razie awarii, poaru lub innego zagroenia bezpieczestwa

obsugi lub otoczenia.

2.3 Przyjmowanie urzdze do eksploatacji.

Urzdzenie energetyczne moe by przyjte do eksploatacji po stwierdzeniu:

kompletnoci dokumentacji technicznej,

gotowoci urzdzenia energetycznego do eksploatacji zgodnie z wymaganiami

ustalonymi w zaoeniach techniczno-ekonomicznych i projekcie i technicznym,

przygotowania do eksploatacji urzdzenia energetycznego i jego miejscu pracy

zgodnie z okrelonymi warunkami technicznymi oraz wymaganiami bezpieczestwa

i higieny pracy, przeciwpoarowymi i ochrony rodowiska

uzyskania pozytywnych wynikw przeprowadzonych prb i pomiarw parametrw

technicznych oraz sprawdzenia dziaania i poprawnej pracy p szczeglnych urzdze

i ich zespow,

uzyskania pozytywnych wynikw pomiarw kontrolnych oraz rozruchu prbnego,

oznaczenia urzdzenia energetycznego znakiem stwierdzajcym uzysk nie atestu

energetycznego, jeli urzdzenie wymaga takiego atestu,

oznaczenia urzdzenia energetycznego znakiem bezpieczestwa, jeli urzdzenie

podlega takiemu oznaczeniu,

zapewnienia dostaw i zapasw wody oraz paliw, a take odpowiedni skadowisk dla

paliw, popiou i ulu w odniesieniu do urzdze w elektrowniach,

elektrociepowniach i ciepowniach,

zapewnienia odpowiedniej liczby osb zajmujcych si eksploatacj oraz rodkw

i materiaw niezbdnych do prowadzenia eksploatacji okrelonego urzdzenia.

Jeeli przepisy nie stanowi inaczej, pracodawca ma obowizek dokona przyjcia

urzdzenia do eksploatacji, co powinno by potwierdzone protokem stwierdzajcym brak

usterek.

2.4 Zakres obowizujcych instrukcji eksploatacji.

Zgodnie z wymaganiami dokumentacji eksploatacyjnej, pracodawca ma

obowizek opracowa instrukcj eksploatacyjn, ktra powinna zawiera: Ogln charakterystyk techniczn urzdzenia energetycznego - naley poda

informacje, dla jakiego urzdzenia jest przeznaczona, przeznaczenie oraz adresata

instrukcji, podstawy opracowania instrukcji (fabryczn instrukcj) oraz protok

potwierdzajcy przyjcie urzdzenia do eksploatacji.

Niezbdne warunki techniczne eksploatacji urzdzenia - naley poda warunki

lokalizacji (rodzaj pomieszczenia), krtki opis urzdzenia, ukad pocze, aparatur

zabezpieczajc oraz podstawowe parametry urzdzenia.

Okrelenie czynnoci zwizanych z uruchomieniem, obsug w czasie pracy

i zatrzymaniem urzdzenia w warunkach normalnej pracy urzdzenia - naley ustali

zasady wykonywania czynnoci czeniowych, podstawowe czynnoci w czasie

normalnej pracy i w czasie zakce.

Zakres i terminy wykonywania zapisw wskaza aparatury kontrolno-pomiarowej

-naley okreli rodzaje zapisw, terminy oraz form prowadzenia zapisw.

Wymagania dotyczce ochrony przed poraeniem, poarem, wybuchem oraz inne

wymagania z zakresu bezpieczestwa obsugi i otoczenia - m.in. naley poda:

czasookresy wykonywania pomiarw skutecznoci dziaania ochrony

przeciwporaeniowej i pomiarw rezystancji, rozmieszczenie sprztu

przeciwpoarowego i sposb alarmowania w razie poaru.

Wymagania z zakresu konserwacji i napraw urzdze.

Zasady postpowania w razie awarii, poaru lub innych zakce w prac

Zakres i termin przeprowadzania ogldzin i przegldw.

Wymagania dotyczce kwalifikacji osb zajmujcych si eksploatacj

Wykaz sprztu ochronnego.

Dla kadego urzdzenia energetycznego powinna by opracowana instrukcja eksploatacyjna.

2.5 Prowadzenie eksploatacji urzdze.

2.5.1 W czasie prowadzenia eksploatacji urzdze powinny by zapisywane wskazania

aparatury kontrolno-pomiarowej, obejmujce w szczeglnoci wielkoci zuycia energii oraz

obcienia urzdze energetycznych.

Na podstawie wskaza naley przeprowadza analizy pracy urzdze, ktre powinny

zawiera:

ocen racjonalnoci stosowania urzdze, stopnia wykorzystania i osiganej

sprawnoci,

ocen przyjtych programw pracy,

wnioski zmierzajce do poprawy gospodarowania energi i urzdzeniami w zakadzie.

Jeeli praca urzdzenia energetycznego stwarza zagroenie bezpieczestwa obsugi lub

otoczenia albo moe spowodowa zniszczenie tego urzdzenia - osoba obsugujca powinna

wstrzyma jego ruch, powiadamiajc o tym osob sprawujc nadzr nad eksploatacj

urzdzenia.

2.5.2 Na podstawie przegldw, prb i pomiarw, w terminach ustalonych przez pracodawc,

naley dokonywa oceny stanu technicznego urzdze energetycznych i warunkw

eksploatacji, w szczeglnoci warunkw bezpieczestwa i higieny pracy.

2.5.3 Podczas prowadzenia ogldzin naley sprawdzi w szczeglnoci stan:

widocznych czci urzdze,

oson,

ochrony przeciwporaeniowej,

napisw informacyjnych, ostrzegawczych oraz oznacze.

oraz

gotowo ruchow urzdze zabezpieczajcych automatyki i sterowa

2.5.4 Terminy i zakresy przegldw powinny wynika z przeprowadzonych ogldzin oraz

oceny stanu technicznego urzdze. Przegld powinien obejmowa w szczeglnoci:

sprawdzenie stanu technicznego urzdzenia oraz stanu pomieszcze w ktrym odbywa

si eksploatacja,

ocen stopnia zuycia lub powstaych usterek,

sprawdzenie prawidowoci wskaza aparatury kontrolno-pomiarowej,

przeprowadzenie wymaganych prb i pomiarw.

2.6. Oglne zasady racjonalnej gospodarki energetycznej.

Znajomo oglnych zasad wytwarzania, przesyu i uytkowania paliw i energii w

zakresie odpowiadajcym stanowisku pracy.

Przestrzeganie ustalonych programw i harmonogramw pracy urzdze, sieci

i instalacji energetycznych cieplnych.

Stosowanie zasad oszczdnego uytkowania paliw i energii oraz obniania

energochonnoci.

Dziaanie prdu na organizm ludzkiDziaanie prdu na organizm ludzkiPrd raeniowy przepywajcy przez ciao czowieka powoduje zaburzenia w

funkcjonowaniu wielu ukadw, szczeglnie ukadw: nerwowego, oddechowego i

krwiononego.

Kade takie zaburzenie stanowi zagroenie dla zdrowia i ycia czowieka.

Naley przy tym pamita, e skutki wywoane prdem raeniowym mog ujawni si nawet

po wielu latach.

Skutki przepywu prdu przez ciao czowieka

Z przeprowadzonych bada i zebranych wynikw obserwacji wynika, e

najpowaniejsze skutki przepywu prdu elektrycznego przez organizm ludzki, to:

a) skurcze mini, szczeglnie mini zginajcych,

b) oparzenia zewntrzne i wewntrzne,

c) utrata wiadomoci,

d) zatrzymanie oddychania,

e) zakcenia pracy serca, wystpujce najostrzej przy prdach o czstotliwociach

40 60 Hz, ktre powoduj migotanie komr serca.

Porednie oddziaywanie prdu elektrycznego na czowieka

Powstajcy w czasie awaryjnej pracy urzdze czy niewaciwej obsugi uk

elektryczny jest rdem silnego promieniowania cieplnego i ultrafioletowego a take

przyczyn (przy prdach zwarciowych o duym nateniu) powstawania duych si midzy

elementami wiodcymi prd elektryczny.

Czowiek znajdujcy si w pobliu palcego si uku elektrycznego naraony jest na

oparzenia, uszkodzenie narzdu wzroku oraz na mechaniczne uszkodzenia ciaa.

Ponadto, w wyniku poraenia bd oddziaywania uku elektrycznego moe wystpi utrata

rwnowagi powodujca upadek z wysokoci co w konsekwencji doprowadzi moe do

spowodowania powanych mechanicznych uszkodze ciaa czowieka.

Czynniki pogbiajce stopie poraenia

Stopie poraenia, czyli skutki przepywu prdu raeniowego przez ciao czowieka,

jest wynikiem dziaania nastpujcych czynnikw:

a) natenia prdu raeniowego,

b) czasu przepywu prdu raeniowego,

c) czstotliwoci prdu raeniowego,

d) drogi przepywu prdu przez czowieka,

e) rezystancji ciaa czowieka oraz jego naskrka,

f) warunkw rodowiskowych,

g) indywidualnych cech czowieka.

Znajomo wpywu czynnikw pogbiajcych stopie poraenia ma istotne znaczenie dla

zrozumienia zasad ochrony przeciwporaeniowej.

Natenie prdu raeniowego

Natenie prdu raeniowego jest wprost proporcjonalne do napicia raeniowego i

odwrotnie proporcjonalne do rezystancji ciaa czowieka.

Reakcje organizmw na przepywajcy przeze prd s rne i w duej mierze zalene od

indywidualnych cech osb poraonych. Skutki przepywu prdu potguj si u dzieci, kobiet,

osb starszych, osb otyych i chorych (zwaszcza na choroby serca).

Na podstawie wielu bada, stwierdzono cis zaleno skutkw raenia od natenia prdu

raeniowego; wyniki tych bada zestawione s w tabeli 2.1. (s to wartoci urednione dla

mczyzn).

Tabela. 2.1.1

Natenie

pr

d

u

w

m

A

Objawy skutki przepywu prdu o czst. 5060 Hz

0.5

1 ~ 1.5

Brak widocznych reakcji

Pocztek odczuwania

1 Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urzdzenia elektryczne. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995

1 ~ 3

3 ~ 6

10 ~ 15

15 ~ 25

> 30

Wraz ze

wzrostem

prdu

Odczuwanie bezbolesne

Pocztek skurczw mini i odczucie blu

Silne skurcze mini, trudnoci z oderwaniem rk od przewodu, silne ble w

palcach, ramionach i plecach

Bardzo silne skurcze i ble, samodzielne oderwanie si jest niemoliwe,

trudnoci z oddychaniem

Pocztek paraliu drg oddechowych, utrata przytomnoci migotanie komr

sercowych,

Parali i zatrzymanie akcji serca

Zwglenie si tkanek

Natenie

Prdu w mA

Objawy -skutki przepywu prdu staego

5 ~ 8

10 ~ 15

20 ~ 25

1200

Pocztek odczuwania przepywu prdu

Uczucie ciepa

Powstawanie skurczw mini, znaczne odczuwanie ciepa

Powoduje mier

Czas przepywu prdu raeniowego

Czas przepywu prdu ma wpyw na oddziaywanie cieplne oraz na pojawienie si

migotania komr sercowych.

Badania dowiody, e przy przepywie prdw raeniowch w czasie poniej 0.2 s wystpienie

migotania komr sercowych zdarza si bardzo rzadko, natomiast przy czasach powyej 1 s

bardzo czsto.

Czstotliwo prdu raeniowego

Najgroniejszymi z prdw raeniowych s prdy o czstotliwociach 40 60 Hz

gdy wywouj one migotanie komr sercowych.

Prdy stae i prdy o wysokich czstotliwociach stwarzaj mniejsze niebezpieczestwo dla

zdrowia i ycia czowieka, co wcale nie oznacza, e raenia tymi prdami naley lekceway.

Prdy stae powoduj bowiem rozkad krwi (zjawisko elektrolizy) i mog spowodowa

zablokowanie krwioobiegu.

Prdy o wysokich czstotliwociach, nawet przy niezbyt duych nateniach prdu, powoduj

dotkliwe oparzenia naskrka i skry (zjawisko naskrkowoci).

Droga przepywu prdu raeniowego

Najniebezpieczniejsze skutki wywouj prdy raeniowe przepywajce przez serce i

obrb klatki piersiowej gdy prowadz one bezporednio do niedotlenienia organizmu.

Z powyszego wynika, e stopie poraenia czowieka bdzie gbszy przy raeniach prdem

na drodze rka - nogi.

Drogi przepywu prdu raeniowego obrazuje rysunek 2.1.

1. 2. 3 4.

Rys. 2.1. Przepyw prdu raeniowego.

1. do - do 2. do - stopy 3. stopa - stopa 4. do - okie

Rezystancja ciaa czowieka

Rezystancja ciaa czowieka jest wypadkow rezystancji skry wraz z naskrkiem oraz

rezystancji wewntrznej.

Rezystancja wewntrzna ciaa zawiera si granicach 500 1000 i tylko w niewielkim

stopniu zaley od drogi przepywu prdu. W przecitnych warunkach przyjmujemy, e

rezystancja wewntrzna wynosi 1000 .

Rezystancja skry nie ma staej wartoci. Przy suchym i nieuszkodzonym naskrku przy

napiciu kilku woltw, rezystancja skry wynosi od 10 k do 1 M.

Wyrane zmniejszenie si wartoci rezystancji skry obserwujemy przy zwikszaniu si

powierzchni elektrod, wilgotnoci, upywie czasu raenia i wzrocie napicia raeniowego.

Napicia raeniowe powyej 250 V powoduj czciowe lub cakowite przebicie skry.

Warunki rodowiskowe

Warunki zewntrzne, taki jak: wilgotno i temperatura powietrza, pozycja pracy,

intensywno wykonywanej pracy, przewodno podoa i ubrania roboczego, maj

decydujcy wpyw na zmniejszanie si rezystancji skry i zwikszanie natenia prdw

raeniowych.

Wyrniamy warunki rodowiskowe:

1) przy ktrych warto rezystancji ciaa czowieka wynosi conajmniej 1000 ,

2) przy ktrych warto rezystancji ciaa czowieka wynosi mniej ni 1000 .

Indywidualne cechy czowieka

Stan psychofizyczny czowieka obejmujcy midzy innymi stan zdrowotny,

podniecenie, zdenerwowanie, przebyte stresy, w znacznej mierze decyduje o odpornoci

organizmu na przepywajcy prd i zdolnoci szybkiego reagowania na zagroenia.

Spoycie alkoholu zmniejsza zdolno reagowania na stany zagroenia,

zwiksza wydzielanie si potu i osabia odporno organizmu na prd

raeniowy.

Napicie dotykowe bezpieczne

Na podstawie znajomoci najmniejszych niebezpiecznych dla czowieka nate prdu

wynoszcych:

a) 30 mA dla prdu o czstotliwoci 40 60 Hz,

b) 70 mA dla prdu staego,

i rezystancji ciaa czowieka wynoszcej rednio 1000 , okrelone zostay wartoci

maksymalne napi dopuszczalnych dla czowieka - wartoci napi dotykowych

bezpiecznych.

W warunkach rodowiskowych, w ktrych rezystancja ciaa czowieka wynosi co najmniej

1000 za napicie bezpieczne uznaje si napicia o wartociach:

a) 50 V dla prdu przemiennego,

b) 100 V dla prdu staego.

W warunkach rodowiskowych, w ktrych rezystancja ciaa czowieka nie przekracza

1000 , za napicie bezpieczne uznaje si napicia o wartociach:

a) 25 V dla prdu przemiennego,

b) 50 V dla prdu staego.

Napicia o wartociach nie przekraczajcych wartoci wyej podanych oznacza si - UL.2

Metody eliminowania skutkw przepywu prdw wraeniowych podstawy ochrony

przeciwporaeniowej

Jak przekonalimy si, przepynicie prdu elektrycznego przez ciao czowieka moe

by niebezpieczne dla jego zdrowia a nawet ycia.

W celu ratowania bezcennej wartoci jak jest ycie czowieka, naley przeciwdziaa

zarwno przyczynom jak i skutkom wystpowania prdw raeniowych poprzez

minimalizacj czynnikw pogbiajcych stopie poraenia tych ostatnich.

2 Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urzdzenia elektryczne. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995

Przeciwdziaanie przyczynom wystpowania porae prdem elektrycznym

Do metod przeciwdziaajcych przyczynom wystpowania porae mona zaliczy:

ograniczenie (eliminacja) przypadkowoci w wystpowaniu porae dziki

podnoszeniu kultury technicznej,

waciwe projektowanie i budow urzdze i aparatw elektrycznych w sposb

uniemoliwiajcy dotknicie czci czynnych,

stosowanie odpowiednich materiaw izolacyjnych odpornych na uszkodzenia

mechaniczne, wysokie temperatury, procesy starzeniowe,

systematyczne szkolenie osb obsugi i dozoru nad eksploatacj urzdze

elektroenergetycznych,

stosowanie sprztu ochrony osobistej i narzdzi elektroizolacyjnych,

uytkowanie narzdzi, maszyn i urzdze elektrycznych zgodnie z ich przeznaczeniem,

systematyczn, regularn kontrol stanu izolacji urzdze i maszyn elektrycznych.3

Przeciwdziaanie skutkom raenia prdem elektrycznym

Do metod ograniczajcych skutki wywoane przepywem prdu elektrycznego przez

ciao czowieka naley zaliczy:

stosowanie do zasilania narzdzi i urzdze napi bezpiecznych,

ograniczanie natenia prdw raeniowych,

ograniczanie czasu przepywu prdw raeniowych,

wyczanie z ruch narzdzi i urzdze posiadajcych zbyt nisk warto rezystancji

izolacji,

wyrwnywanie potencjaw elektrycznych na czciach przewodzcych dostpnych i

obcych.

PAMITAJ:

Zastosowanie wszystkich, nawet najdoskonalszych metod i rodkw przeciwdziaajcych

poraeniom prdem elektrycznym nie gwarantuje penego bezpieczestwa osobom

obsugujcym i eksploatujcym narzdzia, urzdzenia, aparaty i maszyny elektryczne. Win

za taki stan rzeczy ponosi sam czowiek.

3 Przepisy eksploatacji urzdze elektroenergetycznych. PIGPE Zesp Elektroenergetyki, 1998

Postpowanie w przypadku poraenia

prdem elektrycznym.

Pierwsza pomoc

Dzieci ulegaj poraeniom podczas zabaw w pobliu stacji transformatorowych, wchodzenia,

by np. zaimponowa rwienikom, na supy wysokiego napicia, rzucania przedmiotami w

linie przesyowe i "majstrowania" przy domowych urzdzeniach elektrycznych oraz

gniazdkach. Doroli natomiast podczas nieostronego uywania sprztu zasilanego prdem

(do takich lekkomylnych zachowa naley np. uywanie suszarki podczas kpieli), napraw

urzdze elektrycznych bez zachowania podstawowych zasad bezpieczestwa (najczciej

bez odcicia zasilania). Poraeniem kocz si take zazwyczaj prby kradziey czci z

transformatorw, kabli i innych urzdze. Czy s one jednak warte ceny ycia i zdrowia?

Gdy doszo ju do wypadku poraenia prdem elektrycznym uratowanie ycia zaley od

szybkoci i sprawnoci dziaania osb podejmujcych ratunek. Naley wtedy dziaa

sprawnie i spokojnie. Wiele miertelnych przypadkw poraenia prdem jest

spowodowanych zbyt pno podjtymi czynnociami ratunkowymi. W wyniku poraenia

prdem czsto dochodzi do zatrzymania akcji serca. Trzeba mie wiadomo, e tylko

prawidowo udzielona - w cigu 2-3 minut od zatrzymania akcji serca - pierwsza pomoc daje

szanse na uratowanie ycia.

W pierwszych minutach od zatrzymania krenia najbardziej wraliwa na niedotlenienie

tkanka mzgowa wykorzystuje tlen zawarty we krwi. Jednak ju po 3-4 minutach dochodzi

do nieodwracalnych zmian w korze mzgowej.

Podstawowe zasady ratowania osb poraonych prdem elektrycznym

1. Najwaniejsz spraw jest uwolnienie poraonej osoby spod dziaania prdu

elektrycznego. Pamitajmy, e nieostrone prby odcignicia poraonego od rda prdu

mog spowodowa rwnie poraenie ratownika. Przy uwalnianiu poraonych spod dziaania

prdu elektrycznego o napiciu do 1 kV naley stosowa jako podstawowy materia

izolacyjny sprzt ochronny zasadniczy i dodatkowy, jak rkawice elektroizolujce, kalosze

dielektryczne, dywaniki, drki itp. W razie braku sprztu ochronnego mona stosowa jako

materia izolacyjny zastpczy: suche drzewo, tworzywa sztuczne, suche materiay tekstylne.

Osoba ratujca musi dokona wyboru metody i sposobu uwolnienia w zalenoci od

warunkw, w jakich nastpio poraenie, majc na uwadze wasne bezpieczestwo oraz

potrzeb natychmiastowego uwolnienia poraonego.

Gdy poraenie nastpio na wysokoci, a wyczenie napicia moe spowodowa grony

upadek poraonego - naley przed wyczeniem napicia zabezpieczy poraonego przed

skutkami upadku.

Sposoby uwolnienia poraonego z pod dziaania prdu elektrycznego :

a) odczenie zasilania - najbezpieczniejszym sposobem jest wic zawsze

wyczenie napicia we waciwym obwodzie elektrycznym poprzez :

przez otwarcie waciwych cznikw od strony zasilania/ przy czym w

przypadku, gdy chwyt cznika nie jest izolowany, wyczenia naley dokona przy

uyciu dostpnego w danej chwili materiau izolujcego z jednoczesnym

odizolowaniem si od podoa

i przedmiotw przewodzcych

przez usunicie wkadek topikowych z obwodu zasilania, przy czym w przypadku

uszkodzenia gwki bezpiecznikowej, wyczenia naley dokona przy zachowaniu

rodkw ostronoci; wyjmowanie bezpiecznikw mocy powinno odbywa si za

pomoc przeznaczonych do tego celu uchwytw,

przez przecicie przewodw od strony zasilania za pomoc narzdzi z izolowanymi

rkojeciami i przy zastosowaniu rodkw chronicych przed skutkami uku

elektrycznego; nie wolno stosowa tego sposobu w pomieszczeniach zagroonych

wybuchem

przez zwarcie przewodw od strony zasilania; sposb ten naley stosowa tylko w

liniach napowietrznych; zwarcia wykonuje si za pomoc odpowiedniej zarzutki

metalowej - rys. 5.5; zwarcie wykonane musi by w sposb trway.

b) odcignicie poraonego

Odciganie poraonego od urzdze bdcych w stanie zaczenia naley wykona w

przypadku, gdy wyczenie napicia trwaoby zbyt dugo, wzgldnie byoby trudniejsze

i niebezpieczniejsze

c) odizolowanie poraonego od rda poraenia

Uwolnienie poraonego spod dziaania prdu elektrycznego przez odizolowanie" wykonuje

si w sposb nastpujcy:

przy przepywie prdu przez ciao poraonego od rki do ng, przy jednoczesnym

zaciniciu doni na urzdzeniu bdcym pod napiciem - odizolowania naley

dokona przez podsunicie pod nogi poraonego materiau izolacyjnego

przy przepywie prdu od jednej rki do drugiej (podoe izolowane) naley przerwa

obwd prdu za pomoc podkadania materiau izolacyjnego pod kolejno odginane

palce jednej doni .

2. Obok uwolnienia osoby poraonej spod dziaania prdu elektrycznego rwnie wana

jest kwestia natychmiastowego rozpoczcia pomocy poprzedzajcej lekarsk.

Wytyczne w sprawie zasad postpowania przy ratowaniu osb poraonych prdem

elektrycznym podaj zasady udzielania pomocy przedlekarskiej osobom poraonym prdem

elektrycznym.

Osoby udzielajce pomocy przedlekarskiej obowizane s do postpowania w myl zasad

okrelonych wytycznymi do chwili przybycia personelu lekarskiego.

Z chwil przejcia akcji ratowniczej przez personel lekarski decyzje w sprawach dotyczcych

dalszych metod postpowania podejmuje kwalifikowany personel lekarski.

Szanse ratunku szybko spadaj w miar upywu czasu. W pierwszej minucie po poraeniu

istnieje 98% szans uratowania ycia, po 3 min - 40%, po 5 min - 25%, po 8 min - 5%.

W czasie ratowania naley dziaa: SZYBKO - nie traci czasu na przygldanie si

poraonemu, poszukiwanie osb mogcych pomc i inne zbdne czynnoci;

SPRAWNIE - wykonywa tylko czynnoci zamierzone, celowe i okrelone instrukcj;

SPOKOJNIE - nie wpada w panik.

Jeeli w pobliu s inne osoby, naley poprzez te osoby wezwa lekarza, pogotowie

ratunkowe. Jeeli poza udzielajcym pomocy nie ma przy poraonym innej osoby, nie naley

odstpowa poraonego. Nie wolno przerywa akcji ratowniczej, pomocy wzywa krzykiem.

Jeli osoba poszkodowana krwawi, trzeba natychmiast zatamowa krwawienie. Oceni, czy

poraony oddycha i czy nie ustaa akcja serca.

a) Poraony przytomny. Naley rozluni ubranie w okolicy szyi, klatki piersiowej i brzucha

oraz uoy wygodnie poraonego. Zaleca si przewiezienie lub przeniesienie poraonego do

lekarza. Jeeli transport jest niemoliwy, naley wezwa lekarza na miejsce wypadku.

Poraony musi by zbadany przez lekarza. Do chwili badania powinien pozostawa w pozycji

lecej.

b) jeli osoba jest nieprzytomna, lecz oddycha - uoy j na boku w sposb

uniemoliwiajcy zachynicie si, okry poraonego i kontrolowa jego stan do chwili

przyjazdu pogotowia ratunkowego,

c) Poraony nieprzytomny - nie oddycha - krenie krwi trwa. Tlen nie dochodzi do puc.

Serce toczy krew z resztkami tlenu. Stopniowo wzrasta niedotlenienie mzgu. Ttno na szyi

jest wyczuwalne. renice niewielkie.

Objawy bezdechu:

papierek (nitka, wos) pooony wzdu nosa nie porusza si,

klatka piersiowa nie porusza si,

lnicy przedmiot zbliony do nosa i ust nie pokrywa si par,

uchem zblionym do nosa i ust nie sycha szmeru wydechu,

stopniowo narasta sinica twarzy i paznokci.

Naley poraonego pooy na wznak, uciskajce czci garderoby porozpina, oczyci jam

ustn, zapewni dopyw wieego powietrza i rozpocz sztuczne oddychanie oraz wezwa

pogotowie.

Sztuczne oddychanie

Wykonujc sztuczne oddychanie, naley:

uoy chorego na twardym podou,

udroni drogi oddechowe - wysun i unie uchw bez

odchylania gowy do tyu,

wdmuchiwa osobie dorosej okoo 800-1000 ml powietrza,

wdmuchiwa powietrze z czstotliwoci 12 razy na minut u dorosych oraz 20 razy

na minut u dzieci,

w metodzie usta-usta po nabraniu wdechu obj szczelnie swoimi ustami usta

ratowanego, zacisn palcami nozdrza poszkodowanego i powoli wdmuchiwa

powietrze, obserwujc przy tym ruchy klatki piersiowej,

w metodzie usta-nos zamyka si usta rk uoon pod brod, a powietrze wdmuchuje

si do nozdrzy ratowanego.

d) Poraony nieprzytomny - nie oddycha - krenie krwi zatrzymane. Brak tlenu. Nawet

resztki tlenu zawartego we krwi nie docieraj do mzgu. Mzg pozbawiony tlenu szybko

zamiera. ycie jest bezporednio zagroone.

Wystpuj objawy bezdechu i prawie jednoczenie:

renice oczu powikszaj si,

na ttnicy szyjnej brak ttna (w innych miejscach ttna nie szuka).

W tym przypadku rozpoczynamy sztuczne oddychanie i masa serca.

Masa serca

Uwaga!

Masau serca nie wykonuj na zdrowej osobie, gdy moe to

spowodowa zatrzymanie pracy serca.

poszkodowany dorosy czowiek : 30 uciskw w okolic dwch palcw poniej

mostka. Uciskamy na gboko 4-5 centymetrw tzn. na 1/3 gbokoci mostka z

czstotliwoci (nie ilo) 100 uciskw na minut Po 30 uciskach wykonujemy 2

wdechy powietrza do puc poszkodowanego.

poszkodowane dziecko: 5 wdechw a nastpnie 30 uciskw jeden palce poniej

mostka, ucisk wykonujemy jedn rk ! Czstotliwo 100 na minut. Ucisk na

gboko 2,5-3,5 cm

poszkodowane niemowl: 5 wdechw, 30 uciskw dwoma palcami na wysokoci

jednego palca poniej linii sutkowej. Gboko ucisku 1,5-2,5 cm. Czstotliwo 100

uciskw na minut.

Warunkiem prawidowej wentylacji puc - wdech powietrza do puc poszkodowanego jest

prawidowe udronienie drg oddechowych:

energicznie odcignij uchw do dou (chwy palcami obu rk pod brod, kciuki

oprzyj o brod i pocignij j ku klatce piersiowej)

gdy uchwa jest odsunita ku doowi (usta s otwarte) podcignij z tej pozycji uchw

ku grze (dolna warga jest wyej ni grna)

utrzymaj uchw w takiej pozycji i odegnij gow do tyu

tak udronione drogi oddechowe przyjm wdychane przez ciebie powietrze co bezporednio

przeoy si na efektywn akcj reanimacyjn.

Zapamitaj te: niedrono drg oddechowych moe by spowodowana ciaem obcym:

krwi, luzem, wymiocinami, sztucznym uzbieniem. Wwczas przed przystpieniem do

udronienia drg oddechowych naley usun mechanicznie (palcem owinitym chusteczk)

ciao obce. Gow naley uoy wwczas na bok, kcik ust (ten bliej podoa) odcign ku

doowi aby uatwi spynicie wydzielin na zewntrz.

W kadym przypadku co czwarty cykl reanimacyjny (uciski, wdech) sprawdzamy ttno i

oddech.

W sytuacji powrotu czynnoci oddechowo-kreniowej zaprzestajemy czynnoci

reanimacyjnej. Jeeli poszkodowany jest nieprzytomny a nadal oczekujemy na przybycie

lekarza, chorego naley uoy w pozycji bezpiecznej.

Sztuczne oddychanie i masa serca

Sztuczne oddychanie i masa serca-2

POZYCJA BEZPIECZNA:

czowiek ley na brzuchu, gowa odgita ku tyowi ciaa, przekrcona na bok (zamy

e w lew stron)

pod policzek pod rk poszkodowanego (zapobiegnie to odwracaniu gowy) w

naszym przypadku jest to lewy policzek i lewa rka

praw koczyn grn u zgit w stawie okciowym, wysu j do tyu -

zapobiegnie to przewrceniu si ciaa poszkodowanego na plecy

koczyna dolna po stronie twarzy ( w naszym przypadku lewa) zgita w kolanie i

wysunita ku przodowi druga koczyna (prawa) wyprostowana

POZYCJA BEZPIECZNA

Pozycja bezpieczna 2

Rne metody wykonywania sztucznego oddychania

a) bezporednie:

file:///D:/kurs sep 2010/Sztuczne oddychanie CPR - RKO.mp4file:///D:/kurs sep 2010/Pozycja boczna bezpieczna1.mp4file:///D:/kurs sep 2010/sztuczneoddychanie.mp4file:///D:/kurs sep 2010/pozycja boczna bezpieczna.mp4

Pozwalaj na wprowadzenie do 1500 ml powietrza do puc poszkodowanego przy kadym oddechu. Umoliwiaj sta kontrol skutecznoci wykonywanych dziaa i s niezbyt mczce dla ratownika.

Metoda usta-nos

Jest to najskuteczniejsza metoda wentylacji. Zapewnia lepsze uszczelnienie, zmniejsza ryzyko rozdcia odka i wywoania wymiotw.

Postpowanie: Odchyl gow pacjenta jedn rk kadc na jego czole, drug pod brod jednoczenie zamykajc mu usta. Nabierz gboki wdech, obejmij ustami nos i mocno wdmuchnij powietrze. Pod koniec wdechu otwrz usta pacjenta, aby uatwi ucieczk powietrza.

Metoda usta-usta

Jest to mniej skuteczna metoda wentylacji ni omwiona powyej, ale jest wygodniejsza i szybsza (trzeba tylko wszystko robi z wyczuciem).

Postpowanie: Odegnij gow pacjenta do tyu jedn rk kadc na jego czole a drug zap za uchw. Nabierz gboki wdech, obejmij szczelnie ustami usta pacjenta (u dzieci usta i nos). Wdmuchuj powietrze tak jakby sam oddycha jednoczenie trzymajc kciukiem i palcem wskazujcym zatkany nos pacjenta. Pod koniec wdechu uwolnij usta pacjenta. Suchaj czy powietrze ucieka i obserwuj ruchy klatki piersiowej poszkodowanego. O prawidowo prowadzonej wentylacji wiadcz ruchy klatki piersiowej. Jeli klatka piersiowa si nie porusza, a rozdciu ulega okolica brzucha oznacza to, e powietrze zamiast do puc dostaje si do odka. Grozi to sprowokowaniem wymiotw. wiadczy to o tym, e najprawdopodobniej gowa nie zostaa dostatecznie odgita do tyu i opadajcy jzyk zatyka drogi oddechowe.

Metoda usta-nos-usta

Stosowana jest w stosunku do niemowlt i maych dzieci i polega na wdmuchiwaniu powietrza jednoczenie przez usta i nos poszkodowanego.

b) porednie:

Wykonywane w przypadku uszkodzenia twarzy poszkodowanego. Aktualnie nie s dopuszczone do stosowania.

Metoda Silvestra Broscha

Metoda Silvestra - Broscha naley j stosowa jeeli poraony ma uszkodzon twarz i stwierdzi si zatrzymanie krenia. Metoda ta pozwala wprowadzi jednorazowo ok. 270 ml powietrza.

Wystpienie wymiotw u poraonego, stanowi miertelne niebezpieczestwo, gdy powoduje zalanie treci wymiotn drg oddechowych. Przy zastosowaniu tej metody moemy wykonywa poredni masa serca.

Akcja ratownicza: Poraonego uoy na plecach. Pod opatkami podkad zrolowany z mikkiego materiau. Gowa zwisa ku tyowi. Ratownik na jednym kolanie umieszczonym za gow poraonego. Stopa drugiej nogi dotyka barku. Chwyt za donie.

Przy wdechu wyprostowane rce poraonego unie ku grze i odprowadzi poza siebie a donie dotkn podoa.

Przy wydechu rce poraonego naley przenie na klatk piersiow. Skrzyowa je na mostku. wycisn powietrze i wykona cztery uciski masau serca. Tempo oddychania 13 razy na minut (co 5 s oddech).

Metoda Holgera Nielsena

uoy na brzuchu aby policzek spoczywa na rkach, ratownik pochyla si i wyprostowanymi rkoma uciska lekko klatk piersiow na wysokoci opatek (wydech). Ratownik ujmuje ratowanego za ramiona powyej okci i przyciga je ku sobie w gr i do tyu (wdech).

- uoenie

- wdech

- wydech

POSTPOWANIE W STANACH ZAGROENIE YCIA

TELEFONY ALARMOWE

112: uniwersalny999: Pogotowie998: Stra Poarna

997: Policja986: Stra miejska

Natenie prdu w mAObjawy skutki przepywu prdu o czst. 5060HzMetoda usta-nos Metoda usta-usta Metoda usta-nos-usta Metoda Silvestra Broscha Metoda Holgera Nielsena