04_ELVIS – JAKIM BYŁEŚ NAPRAWDĘ

7/28/2019 04_ELVIS JAKIM BYE NAPRAWD

1/10

Jacek Walczyski

LEGENDAI RZECZYWISTOO YCIU KARIERZEI MIERCI

ELVISA PRESLEYA


2/10

ROZDZIA IV

ELVISJAKIM BYE NAPRAWD?

No wanie, jakim naprawd by Elvis?Kiedy po raz pierwszy, w 1954 roku wkroczy na scen majc 19 lat,

Ameryka trwaa pogrona w drzemce midzywojennej, zawieszona gdziemidzy Kore a Wietnamem, drtwa jak jej wczeni przywdcy, powolna jakEisenhower w rozmowach z Chruszczowem, zadowolona z siebie, trwajca wwitym bogostanie.

Ojcowie spogldali z dum na coraz wysze domy, coraz duszesamochody i coraz wiksze kwoty na kontach bankowych. Z elaznkonsekwencj uczyli swoje dzieci przykadnych elegancko ubranych synwi skromne cnotliwe creczki, jak zajecha prosto do bram kariery.

A nagle ta dziwna, frenetyczna, gwatowna muzyka o mocnym rytmie,ten zadziwiajcy melan murzyskiego bluesa i pieni biaych farmerwwyrway sennych Amerykanw z popoudniowego odrtwienia.

Muzyka ta miaa w sobie co z nowoorleaskiego jazzu i modnychwwczas na Poudniu negro spirituals songs. Zaskoczya wszystkich. To jaki

biay szczeniak z Poudnia wydaje z siebie te szalecze dwiki.I tak narodzi si (a raczej odrodzi) rock and roll i jego KRL ELVISPRESLEY.

Swoim zachowaniem i piewem rzuci wyzwanie caej purytaskiejAmeryce. Niecenzuralne ruchy biodrami sprawiy, e telewizja pokazywaa gotylko do pasa. Uznane za wulgarne figury na scenie, byszczce brylantynwosy uoone w kaczy kuper, bdny, malany wzrok, obcise spodnie,

bezmylna senna twarz, zmysowe ruchy a przede wszystkim sodki gsty jaksyrop, wibrujcy gos to wszystko stanowio niemay szok. Szok w kraju,

ktremu przewodzi zacny, zasuony genera i zacna Mammie Eisenhower uosobienie wszelkich cnt i orderw.


3/10

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa PresleyaRozdzia IV ELVIS JAKIM BYE NAPRAWD?

Opracowanie edytorskie: Jawa 48

Wszelkie prawa zastrzeone2

Przejcie od kierowcy ciarwki do narodowego idola te nagle staosi szokiem. Panienki z dobrych domw, do ktrych Elvisa nie wpuszczanowalczyy o strzp jego ubrania, prosiy o skadanie autografu bezporednio naskrze na ramionach, na udach, na brzuchu, na piersiach, przysigajc, e nigdy

go nie zmyj. Modzi chopcy wiczyli jego krok, spojrzenie, poz, ubierali sina jego mod, naladowali jego gos. Na kadym koncercie dochodzio do omdle i zbiorowej histerii. Presley

budzi gorce uwielbienie, ale i gwatown nienawi.Ksia przeklinali go z ambon, kaznodzieje obwoywali moralnie

obkanym. Kardyna Spellman na jednym ze swych kaza nazwa gowysannikiem szatana.

Telewizja pokazywaa go tylko od pasa w gr, konsekwentnie maskujcowe skandaliczne krcenie biodrami i diaboliczne ruchy. W San Antonio w

Teksasie miecie synnym z legendarnej, desperackiej, bohaterskiej obronyfortu Alamo zakazano rock and roll na miejskich pywalniach, poniewaprzyciga niepodane elementy i wyzwala w nich kurczowe podrygi wskpych kostiumach kpielowych.

W szkoach tpiono i usuwano uczniw odmawiajcych cicia woswuczesanych na wzr Elvisa.

W Nashville spalono 600 pyt Elvisa, a rodzice zakazali swym dzieciomoglda go w telewizji, wyczajc aparaty, gdy tylko zaczynano emitowa

program z Elvisem.

Nie oszczdzali go take krytycy. Pisali, e Presley nie ma adnychdostrzegalnych zdolnoci piosenkarskich. Jego specjalnoci s rytmiczne

piosenki, ktre w tym wykonaniu przybieraj form niemodulowanego skowytu,a akcentowany ruch ciaa, naley raczej do repertuaru gwiazd kabaretowych. T okrenie biodrami nigdy nie miao i nie bdzie miao nic wsplnego z muzyk.

Ci sami krytycy bd pniej wychwala go pod niebiosa jako wietnegopiosenkarza, kochajcego syna, prawego obywatela, wzorowego onierza ifilantropijnego milionera.

Hollywood podpisze z nim kontrakt na kilka lat, a jego podobizna trafi

na okadki powanych magazynw spoeczno-politycznych.

Jaki wic by naprawd?Cudowne dziecko uczciwych rodzicw yjcych z przykadnej pracy,

wychowane bogobojnie i w poszanowaniu uznawanych powszechnie wartoci.Ten grzeczny i dobrze uoony chopiec z Memphis o wyranym akcencie, poukoczeniu szkoy redniej postanowi wybra zreszt bez entuzjazmu zawd

policjanta lub kierowcy.


4/10




Ostatecznie zostanie kierowc ciarwki. Ale nie zrobi karieryrozwoc warzywa i owoce, artykuy tekstylne i sprzt elektryczny. Nigdy nieukrywa swego robotniczego pochodzenia. Wystarczyo zreszt posucha,

jakim akcentem mwi, jak si porusza, jak ubiera i zachowywa.


5/10




Zarzucano mu, e na estrad wchodzi jak do przydronej stacjibenzynowej. Na pewno tak byo, bowiem Presley nigdy nie odby

hollywoodzkiej szkoy przyjemnego obycia, ale to tylko na plus jegomenaerw mona zapisa, e nigdy go do niej nie wysali.

A zaczo si od tego, e Elvis chcia zrobi matce prezent. Jakioryginalny, niekonwencjonalny, upominek.Wiemy, e zgosi si do wytwrni Sun Records i za par dolarw nagra

pyt nieamliw z utworem My Happiness i e szef firmy, usyszawszy ten oniespotykanym tembrze gos, zanotowa nazwisko jego posiadacza (wrzeczywistoci zrobia to Marion Keisker). A po roku nagra piosenk ThatsAll Right (Mama) na koszt firmy. Znamy jej dalsze dzieje. e kiedy gos Elvisarozleg si po raz pierwszy na falach eteru, rozdzwoniy si telefony w rozgoniradiowej. I e w samym tylko Memphis puszczono pyt siedemnacie razy, a

Elvis rozpocz sw karier sceniczn, emitujc nie tylko gos, lecz takeswoisty sposb gry estradowej.Opanowa mistrzowsko sw sztuk falowania biodrami.Wsparty na rozstawionych nogach, wprawia w ruch prawe udo,

wczepia si w mikrofon, zaczyna miota si na wszystkie strony, nastpnieprzesuwa si wowym ruchem przez kilka metrw, pada na kolana,demonstruje chwyty karate.

Gardowy sposb piewania, bogat melizmatyk i typowe, murzyskiefrazowanie Presley przej od czarnych bluesmanw. Nasucha si ich inaoglda sporo, mieszka przecie na Poudniu (znakomita scena w This IsElvis,gdy may Presley zafascynowany jest piewem czarnego bluesmana) . Alesamo naladownictwo nie wystarczyo do osignicia sukcesu. Mia po prostuznakomity gos, musieli to przyzna nawet najwiksi jego wrogowie.

Agresywny sposb bycia na scenie jednych urzeka innych odpycha.Wychodzi na scen ukadny i grzeczny, kania si, ale ju za chwil, gdyzaczyna piewa wyzbywa si wszelkich zasad zachowania na estradzie.Zmysowy taniec biodrami by tak sam prowokacja w swej brany jakhappening, jak zejcie artystw ze sceny na widowni, na ulic, jak szokowaniemini spdniczkami odsaniajcymi dziewczce i kobiece uda i nie tylko, jak

brzydota wspczesnego malarstwa i zerwanie z mieszczaskimi, nadtymistylami bycia i mwienia.

Uwielbiany przez modzie, znienawidzony przez dorosych, zwaszczarodzicw. Maureen Orth amerykaska dziennikarka napisaa w Newsweeku,e rodzice nienawidzili Elvisa a modziey wanie o to chodzio.

Powiedzie, e Elvis stworzy konflikt pokole to za mao. On gowykrzycza. Obwieci koniec pewnej epoki w kulturze masowej, koniecniewinnej radoci powojennej, koniec hermetycznej segregacji podkultury na

bia i czarn, koniec tacw bez elementw seksu, koniec eleganckiego walca


6/10




i tanga, koniec usztywnionych i grzecznych artystw zwizanychniewidzialnymi nimi starej konwencji, pocztek ogromnych parkietw, naktrych modzie bez krawatw i marynarek szaleje do upadego z partnerem, z

partnerk lub bez nich, oddzielnie i wszyscy razem. Wykonuj rytualny taniec

plemienia, ktrego bogiem jest kierowca ciarwki z Memphis.Rodzice modych nie mogli zrozumie, e ich pociechy suchajcpiosenkarza, ktry umie tak sodko i sentymentalnie piewa, gdy piewa dzikoi nieokrzesaniee te ich dzieci rwnie staja si dzikie i nieokrzesane, coraz

bardziej zgrzane i spocone, coraz czciej oddaj si zmysom, przezibiaj sisuchajc caymi nocami piosenek Presleya, w tym szalestwie, niektrecreczki zachodz w ci (?!).

Wbite w obcise trykoty mode ciaa suchajcych, pod wpywem dzikiejenergii rocka wyzwalaj si z przymusu wstrzsane konwulsyjnymi drgawkami.

Dobrze mylce siy spoeczne, prawomylne spoeczestwo,kontrolujce sytuacj, pitnuj to perwersyjne krcenie biodrami i spronedowcipy jzykowe, upatruj zo zagraajce z innej nie mniej czuej strony.

W muzyce Presleya dopatrywano si pierwiastkw lewicowych. JerryRubin powie:Nowa lewica wywodzi si z podrygw Elvisa Presleya. BobbySeale, przywdca Czarnych Panter uzupeni t wypowied stwierdzeniem: Wystarczyo, e biay chopak z Poudnia zacz krci tykiem.

Krytyk John Rockwell nada mu przydomek The Rebel (Buntownik), cobyo pocztkiem rewolucji seksualnej. Wwczas to prezydent StowarzyszeniaPsychiatrw Amerykaskich, dr Jack Weinberg scharakteryzowa wpywPresleya na przebieg rewolucji seksualnej nastpujco: Elvis by rdemrewolucji seksualnej. Dziki niemu zerwany zosta parawan wiktoriaskiego

purytanizmu i hipokryzji, rewolucj t wyzwoli kryptoseksualnymi ruchamiswych bioder.

A my moemy jeszcze doda, e take tekstami niektrych swychpiosenek. Podczas gdy z gonikw wydobywa si ryk: Turn me loose, tylnesiedzenia aut zamieniay si w pola sodkich zmaga o free love teenagerw.Samochody tatusiw su odtd jako tereny rewolucji seksualnej, a longplayestan si skuteczn dwignia odwrotu oraz pomieniem wzniecajcym

modziecz aktywno na innych polach (wspomniana wyej wypowieddziaacza ruchu modzieowego Jerry Rubina).

Czy rzeczywicie tak byo, trudno dzi dociec. Moim zdaniem opinie tebyy mocno przesadzone. Celem Presleya by piew i taniec, emitowa przedewszystkim modzieczy wdzik i rado ycia, z gruntu rzeczy bdc obojtnym

politycznie.

Pod jego wpywem modzie zmienia skr to fakt. Przestaa bybierna, drtwa, zapragna partnerstwa.


7/10




Przed Elvisem nic zycia nie mogo mnie wzi

powiedzia kiedy John Lennon.On mnie natchn.

Faktem jest rwnie i to,e cenzura radiowa usuwaa zbytmiae tytuy piosenek,zastpujc je innymi a kamerytelewizyjne unikay zblie abyodcign uwag widzw od

biodrowirwki Elvisa. Solidni iprawomylni obywatele widzieliw Presleyu przede wszystkim

mciwod spoecznego,ktrego trudno upilnowa.W ten sam sposb

traktowano jego wielbicieli.

Ale ten stan rzeczy nie

trwa dugo. Sukces i pienidzezaagodz wszystko, wymiotoznaki protestu. To, co z

pocztku wydawao sigigantyczn prowokacj, pniejzostao wpisane w klasycznyschemat olniewajcej kariery.Showbussiness i Hollywoodwsplnie przeksztacili zarodki

burzycielstwa w superprodukt.Po powrocie z wojska

Presley dokona jeszcze jednej wielkiej rzeczy: zdoby akceptacj dorosegopokolenia. Tego, ktre do tej pory pitnowao jego perwersyjno uwaajc, eto nie przystoi amerykaskiemu, biaemu clean-cut kid. Zanim poszed do

wojska, starzy mieli go za diabelski pomiot deprawujcy ich zdrowe pociechy.Pitnowali jego perwersyjne miotanie biodrami, podkrelali wzorowanie si naczarnych, naladownictwo ich gardowego stylu piewania, bogatmelizmatyk i negroidaln intonacj. Krytyka ta miaa niewtpliwie podoerasowe. Nie zapominajmy, e to wszystko dziao si na Poudniu.

Ale gdy po powrocie z wojska zapiewa stare woskie canzony, koldyi pieni religijne, po ktrych przysza kolej na apice za serce i poruszajcedusz romanse, kupili go take doroli. I w ten sposb sta siniespodziewanie pomostem czcym pokolenia. Najpierw roznieci konflikt


8/10




midzy pokoleniami a potem go ugasi i wszyscy byli ju inni po tymoywczym katharsis.

Od tej pory nie mwiono ju Elvis The Pelvis, lecz tylko KINGKRLi to we wszystkich jzykach wiata. On sam niezbyt lubi to okrelenie i

wielokrotnie mwi, e Krl jest tylko jeden: Jezus Chrystus.Istnieje takie mdre powiedzenie: zrobi karier to jeszcze nie takawielka sztuka. Na przestrzeni dziesitek lat zrobiono wiele byskotliwych karierwe wszystkich niemal dziedzinach ycia. Ale nikomu nie udao si zrobikarier i utrzyma j przez cay okres swej dziaalnoci. Colonel Parker wiedziao tym od pocztku i obieca swemu wychowankowi bogactwo arabskichszejkw. I sowa dotrzyma.

Mdry i przebiegy (a wicej przebiegy ni mdry) impresario wiedzia,e nowy Bg muzyczny, ktry narodzi si wraz z rockiem nie moe

doprowadzi publicznoci do przesytu. Pocztkowo Presley kopiowa na swjsposb murzyskich piewakw, takich jak: Little Junior Parker, LennieJohnson, Lowell Fulsom. Obserwujc i suchajc wzorowa si na nich,

produkowa wasn interpretacj i aranacj tym samym tworzy symbol.Niczym nie maskowany emocjonalizm, ekspresja byy tym co uwaano zaniestosowne dla modego, dobrze uoonego clean-cut kida. Standardowymumysowociom klasy redniej odpowiadao standardowe zachowanie, ubraniei pogldy. Aby si temu sprzeciwi, nie trzeba byo ukada proklamacji.Wystarczyo zapuci dugie baczki i zaoy czarn skrzan kurtk. Na

przykad Presleya powoywa si autor synnego manifestu beatnikw WhiteNegro. Tytu manifestu doskonale pasowa do osobowoci samego Presleya.

Jednake sam Presley szybko wyemancypowa si spod obcychwpyww wypracowujc swoisty niepowtarzalny styl. Poszerzy znacznierepertuar, piewa country rock, hillbilly, nastrojowe ballady, bluesy, rytmy

poudniowoamerykaskie, meksykaskie i hiszpaskie, przerbki woskich ariioperowych i klasycznych wiatowych standardw a take popularne tangai walce (La Paloma, Fools Fall In Love, Muss ich denn, Plasir DAmour i inne).

Nie bdc nigdy muzycznym nowatorem, umia stworzy swj synkretycznystyl a z zapoycze tworzy now jako. W ten sposb pocztkowo bezwiednie

i z oporami rozszerzy krg suchaczy i doskonali swoj technik wokaln.Ju w 1955 roku Steve Sholes powiedzia: Zrobiem znakomity

interes. Za jedne pienidze kupiem trzech wokalistw, bowiem Presley z taksam atwoci piewa romantyczne ballady, szybkie rocki i bluesy co pienireligijne

Steve Sholes nie myli si ani na jot. Ju pierwszy bestseller PresleyaHeartbreak Hotel zama obowizujce dotychczas konwencje interpretacyjne.Elvis zaczyna ten utwr histerycznym krzykiem: Opucia mnie


9/10




dziewczyna, za refren: czuj si taki samotny, e mgbym umrzekoczy gosem stonowanym, jakby zgaszonym.

Wystarczy takeposuchawietnej interpretacji utworu Fever, aby siprzekona e Elvis piewa nastrojowe utwory rwnie znakomicie jak rock and

rollowe. W nagraniu tym wokalicie towarzyszy jedynie kontrabas i lekkozaakcentowana perkusja Elvis potrafi wydoby tyle wyrazu, e jego tremona zrozumie nawet wtedy gdy nie zna si angielskiego. W koldzie OhLittle Town of Bethlehem ze stowarzyszeniem chru i orkiestry (nagranej take acapella) Elvis znakomicie oddaje klimat wit Boego Narodzenia. Suchaczodnosi wraenie jakby sam by naocznym wiadkiem doniosego wydarzenia.

Talent i intuicj wokaln Elvisa doceniali inni profesjonalni bywalcyestrady i potencjalni konkurenci. Frank Sinatra powiedzia: Presley jest bezwtpienia jednym z najwikszych odkry estradowych lat powojennych.

Bluesowe i rhythm and bluesowe kompozycje piewa jak najlepsi czarniwokalici:. Podobnie wyrazi si znakomity gitarzysta Chet Atkins: On jestbiay ale piewa czarno. Wedug Binga Crosbyego Elvis to cz naszejhistorii, ktr tworzy dziki swemu talentowi i intuicji.

To wanie talentowi i intuicji wokalnej przypisywano najwikszesukcesy Presleya wspierane syzyfow prac. A to wszystko wspiera jeszczeniezawodny Tom Parker.

On to dostrzeg w modym piosenkarzu, cieszcym si w rodzinnymstanie wysok popularnoci przysz gwiazd. Pod jego skrzydami Elvisszybko kroczy po szczeblach kariery.

Chocia okrelano go mianem ryczcej boi, zawsze uchodzi zanajbardziej normalnego i zwykego modzieca. W yciu prywatnymzachowywa si spokojnie, nie urzdza skandali, nie razi ekscesami. By typemchopca z bajki, bo te i cae jego ycie, w ktrym oprcz sukcesw nie brakotake dramatw i tragedii, mogo dostarczy tre do niejednej bajki. Jedna z

jego piosenek, mwica po czci o historii jego ycia nosi tytu Fairytale. Wwieku dwunastu lat lubi jeszcze bawi si lalkami, samochodzikami iniedwiadkami, ktre potem, ju jako dorosy artysta wykupywa w domachtowarowych i rozdawa biednym dzieciom. Owa dziecica kapryno pozostaa

mu do koca ycia, nie wyrs z niej nigdy, a moe wanie dziki niej by takhojny i rozrzutny, zdolny do natychmiastowego realizowania kadej zachcianki.Cadillacami obdarowywa przyjaci i krewnych bliskich i dalekich, a takenieznajomych, ktrych udao mu si spotka z nosem rozpaszczonym na szybiesalonu samochodowego. W ten sposb obdarowa murzyskie maestwo,ktre z rezygnacj odchodzio z salonu sprzeday, gdy wymarzony samochdnie mieci si w ich kieszeni. Na targach muzycznych MIDEM 85 wCannes, Sam Phillips opowiada Krzysztofowi Szewczykowi, jak Elvis

podarowa kiedy nieznajomemu chopcu swj zoty sygnet tylko dlatego, e


10/10




chopiec w zapytany przez Elvisa dlaczego chciaby by sawnym,odpowiedzia; Bo wtedy mgbym kupi sobie taki sygnet jak ty masz. Elvisdoskonale rozumia intencje chopca. Dobrze wiedzia i pamita kiedy w swejdziecicej psychice, o szczciu odmierzanym uciuanymi dolarami, mg tylko

marzy.Odpowiednia reklama i atmosfera jak stworzono wok Elvisa, zjednaamu zwolennikw nie tylko wrd nastolatkw lecz rwnie wrd starszego

pokolenia.

Elvis nie pali, nie pije, nie narkotyzuje si, uwielbia ojca, czci pamizmarej matki, jest silnym, zdrowym mczyzn, ma bogat will i osiemrnokolorowych samochodw. Dziewczyny go uwielbiaj, jest milionerem,ktrego dziaalno filantropijna nie zna granic. Jego uwodzicielskiej sile nie

potrafi oprze si adna moda dziewczyna, nastolatka czy dojrzaa kobieta. Nie

potrafi si oprze take stara gwardia.Taki wanie obraz idola wymyli i stworzy na przeomie latpidziesitych i szedziesitych jego przedsibiorczy impresario ColonelTom Parker.

Nastpny rozdzia nosi tytu:Rozdzia VMIDAS XX WIEKU

Dokument w formacie *.pdfmoe by wykorzystany wycznie do uytku osobistego bezprawa do dal szego obrotu i obiegu komercyjnego lub handlowego i nie moe by poddawany

modyfikacjom bez zgody autora edycji.Naley go traktowa tak, jak ksik wypoyczon do przeczytania.

04_ELVIS – JAKIM BYŁEŚ NAPRAWDĘ

Documents

Transcript of 04_ELVIS – JAKIM BYŁEŚ NAPRAWDĘ