03. Źródła prawa po roku 1795

03. Źródła prawa po roku 1795

konspekt opracowany na podstawie:

1/ J. Bardach, Z. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. V, Lexis Nexis 2003, s. 343-345, 472-473, 552-556.2/ S. Płaza, Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. II, Kraków 1998, 17-38.3/ A. Korobowicz, W. Witkowski, Historia ustroju i państwa polskiego (1772-1918), wydanie 4, Wolters Kluwer, 2009, s

Konspekt jest pomocą dydaktyczną, nie zastępuje podręcznika, wykładu i ćwiczeń, w szczególności nie zawiera wszystkich informacji zamieszczonych w zalecanym podręczniku.

Prawo sądowe – wiek wielkich kodyfikacji

• potrzeba zmian prawa, potrzeba kodyfikacji, wprowadzenia równości wobec prawa, oświeceniowe idee zbudowane na zasadzie racjonalności

• wpływ zmian gospodarczych; oświeceniowa idea prawa natury o charakterze areligijnym, racjonalnego na wzór procesów fizycznych i biologicznych

• prawo natury bezwzględne – nienaruszalne: „nienaruszalność własności, dotrzymywanie umów, wynagrodzenie szkody, karalność czynów niedozwolonych”

• prawo natury względne – uwzględnia prawo miejscowe, jeśli jest zgodne z prawem bezwzględnym

• prawo stanowione miało być zgodne z powyższymi• XIX w. dominacja idei szkoły historycznej (historyczny rozwój prawa)• zmiany w edukacji prawniczej

Idea kodyfikacji w epoce Oświecenia

1/ tworzenie prawa od nowa (łagodniej – zwolennicy względnego prawa natury)2/ prawo w służbie dobru i szczęściu ogólnemu (niebezpieczeństwo drobiazgowych regulacji)3/ niewzruszalna sprawiedliwość, wolność i równość4/ ujednolicanie prawa5/ prawo zupełne, kompletne, bez luk6/ zwięzłość prawa, rezygnacja z kazuistyki7/ przepisy ścisłe i precyzyjne8/ rozgraniczenie prawa publicznego i prywatnego9/ prawo prywatne: cywilne, handlowe, pracy; osobne kodeksy karne i cywilne materialne i procesowe

Doktryna prawa cywilnego

- pozytywizm ustawowy (szkoła egzegezy): Francja w XIX w.- pozytywizm naukowy (Niemcy): w oparciu o naukę, ponieważ do 1896 brak było jednolitego kodeksu

- doktryna szkoły historycznej F.K. von Savigny

- nurt socjalny pod wpływem rozwoju gospodarki kapitalistycznej i trudną sytuacją robotników (antyindywidualistyczny i antyliberany); prawo pracy, regulacje administracyjne; duża rola orzecznictwa, w sprzeczności z abstrakcyjnymi koncepcjami pozytywistów

- koniec XIX w. naturalizm prawniczy w miejsce pozytywizmu: • a/ jurysprudencja interesów (Rudolf Ihering) metoda teleologiczna w wykładni, dalej

zmodyfikowane przez pojęcie interesu w przypadku luki prawnej (domniemanie woli ustawodawcy)

• b/ szkoła wolnego prawa w razie luki precedensy sędziego

Doktryna prawa karnego (1)

a/ kierunek humanitarny (Oświecenie)

• postulaty kodyfikacji, prawo powszechne i jednolite, równość wobec prawa; • nullum crimen sine lege poenali anteriori (formalna definicja przestępstwa), pełna subiektywizacja

odpowiedzialności (zerwanie z odpowiedzialnością obiektywną za skutek) oraz indywidualizacja (zerwanie z odpowiedzialnością zbiorową);

• racjonalizacja utylitarna (prewencja indywidualna i generalna) a nie metafizyczna czy na zasadzie odwetu; • zniesienie kar mutylacyjnych i kary śmierci (Józefina, Franciszkana, Landrecht)

b/ szkoła klasyczna

kwestie normatywne; analiza obowiązującego prawa, brak zainteresowania materialnymi źródłami prawa; ścisła systematyka i terminologia w kodeksach; przestępstwo to zjawisko prawne a nie społeczne; odpowiedzialność karna oparta na teorii autonomii woli podstawą wina sprawcy; racjonalizacja odwetowa kary• Immanuel Kant – teoria odwetu etycznego• Georg Wilhelm Friedrich Hegel – teoria odwetu dialektycznego• Anzelm Feuerbach – teoria przymusu psychologicznego

• Edmund Krzymuski (okres międzywojenny)

Doktryna prawa karnego (2)

c/ doktryny pozytywistyczne prawa karnego!

• zerwanie z Kantem i Heglem• tryumf nauk szczegółowych• wzrastająca przestępczość

szkoła antropologiczna – 70’ XIX Włochy (Cezare Lombroso); psychiatria, przestępstwo to zjawisko przyrodnicze, przestępca z urodzenia, dziedziczenie popędu do zbrodni, cechy fizyczne; pojęcie winy zastąpione „niebezpieczeństwem społecznym”; konieczność prewencji – szybko obalona koncepcja

szkoła socjologiczna – od 70’ XIX w.; F. von Liszt; Julian Makarewicz i Wacław Makowski; przestępstwo to zjawisko społeczne; odrzucenie indeterminizmu, determinizm społeczny; nie czyn a osoba podlega karaniu; kara to nie jest sprawiedliwa odpłata ale dostosowanie do osoby przestępcy; środki zabezpieczające oparte na osobowości sprawcy; kodeks niemiecki 1871, polski 1932

d/ kierunek normatywny

kon. XIX w.-I poł. XX w.; Karol Ludwik Binding i Ernest Beling; przeciwko nurtom antropologicznym i socjologicznym; przestępstwo – naruszenie posłuchu wobec państwa; ustawodawstwo jako samodzielny byt normatywny, nieważne są kwestie pozaprawne – powrót do szkoły klasycznej; teoria czynu – zgodnie z formalnymi przesłankami

Prawodawstwo w zaborze pruskim (1)

Okres monarchii absolutnej (do poł. XIX w.) [Witkowski, Korobowicz, s. 22-23]

Absolutne prawodawstwo króla pruskiego:• ustawy• edykty• rozporządzenia (deklaracje, instrukcje, regulaminy)• na terenie ziem zajęty patentyKrólewskie zarządzenia wykonawcze:• obwieszczenia• proklamacje• zawiadomieniaAkty prawne w odpowiedzi na zapytania niższych urzędów i w sytuacjach szczególnych:• reskrypty• rozkazy gabinetowe• Cyrkularze


Dążenie do unifikacji prawa partykularnego

• 1772 w Prusach Zachodnich uchylenie prawa polskiego, wprowadzenie Landrechtu wschodniopruskiego z 1721 r.

• 29 III 1794 w Prusach Południowych wprowadzenie Powszechnego Prawa Krajowego dla Państw Pruskich (PPK, Landrecht Pruski z 1794 r.) jako prawa subsydiarnego wobec prawa polskiego

• 1797 Landrecht prawem zasadniczym w Prusach Południowych (wobec nieskodyfikowania prawa prowincjonalnego), Nowowschodnich i Zachodnich

• 1801 Prusy Wschodnie odrębne Wschodniopruskie Prawo Prowincjonalne

Cechy Landrechtu pruskiego (PPK z 1794)

• konserwatywny zbiór materialnego prawa sądowego i politycznego, kazuistyczny i bez systematyki • 19187 paragrafów, całokształt stosunków społecznych• ok. 15000 prawo prywatne• Kazuistyka, władca absolutny reguluje całokształt życia• Język niemiecki, styl ciężki, trudno zrozumiałe• Systematyka za Samuelem Pufendorfem, Ius nature et gentium (1672): człowiek jako jednostka i część

społeczeństwa cz. I prawa indywidualne (np. rzeczowe, spadkowe), cz. II prawa społeczne (rodzinne, karne, polityczne, finansowe; stosunek jednostki do rodziny, gminy, kościoła, państwa)


Królestwo Pruskie

1806 przegrana z Francją, potrzeba reform (Heinrich F. Karl von Stein i Karl August von Hardenberg):1810 rada ministrów (Ministerstwo Państwa), kanclerzoddzielenie administracji i sądownictwa; reforma administracji miejskiej, skarbu, wojska (1814 powszechny obowiązek służby wojskowej), szkolnictwaGesetzstaat (państwo prawa, przewaga administracji nad prawami jednostki)1848, 1850 konstytucje pruskiedziedziczny król pruski, dwuizbowy parlament (izba panów i izba deputowanych) ale zasada konstytucyjnej władzy monarchicznej (król prawo sankcji i ogłaszania ustaw), brak zasady suwerenności luduUstawodawstwo: 1/ przez dwie izby parlamentu i króla; 2/ przez króla i podmioty przez niego delegowane niewymagające formy ustawy; 3/ przez króla rozporządzenia z konieczności równe ustawom, potwierdzane przez parlamentRozporządzenia: wydaje król pod kontrola parlamentu, albo podstawowe akty normatywne albo akty wykonawcze w ścisłym sensie, obie grupy pod kontrolą sądów administracyjnych w zakresie legalnościWprowadzenie III-instancyjnego sądu administracyjnegoReforma administracji terytorialnejUznanie w sferze prawa publicznego prawa zwyczajowego za źródło równe ustawieRechtstaat – państwo prawa: konstytucja, podział władzy, niezależna kontrola administracji, gwarancja praworządności, świetna kadra administracyjna


II Rzesza

Konstytucja Rzeszy z 1871: cesarz (dziedziczny król pruski), Rada Związku (Bundesrat – 61 miejsc, 17 Prusy, II izba oraz niektóre funkcje wykonawcze), parlament (Reichstag, 397 miejsc, wybory powszechne – mężczyźni 25 lat, równe, tajne, bezpośrednie) i kanclerz (jednocześnie kanclerz Prus, brak odpowiedzialności polityczne i parlamentarnej); 26 kraje federalne; kompetencje parlamentu enumeratywnie wyliczone, pozostałe w gestii państw Rzeszy; cesarz nie ma prawa sankcji ustaw Rzeszy

Dzienniki ustaw

• Królestwo pruskie: 1810-1906 „Gesetzsammlung für die königlich-preußischen Staaten”• Związek Niemiecki i II Rzesza: 1867-1871 „Bundes-Gesetzblatt“; po 1871 „Reischsgesetzblatt“


Prawo prywatne

• 1794 Allgemeines Landrecht für die Preußischen Staaten PPK – Landrecht Pruski; wpływ prawa rzymskiego; silne prawo własności obok własności podzielonej; swoboda umów; rozwód

• 1848 ogólnoniemiecka ordynacja wekslowa• 1868 ustawa o spółdzielniach• 1870 prawo autorskie na dziełach literackich• 1871 kodeks handlowy• 1876 prawo autorskie na dziełach sztuk plastycznych• 1896 BGB – kodeks cywilny niemiecki (wejście w życie w 1900 r.); wyodrębniona część ogólna będąca wynikiem pandektystyki

(Bernard Windschein); znakomita technika prawna ale trudny język; zasada równości, swobody umów, brak uwzględniania elementów pozaprawnych; uelastyczniające klauzule generalne;

• 1897 kodeks handlowy• 1897 ustawa hipoteczna• 1901 prawo autorskie

Prawo karne

• 1794 Landrecht – kazuistyczny, słaba technika prawodawcza, niewyrażona zasada równości, kara zależy od pozycji społecznej sprawcy, formalna definicja przestępstwa; zasada akcesoryjności podżegacza i pomocnika; w zakresie kar teoria odstraszania; nulla poena sine lege; kara śmierci; utrzymane karcenie domowe;

• 1851 kodeks karny pruski, opiera się na francuskim z 1810 i bawarskim z 1813, wysoki poziom techniki legislacyjnej; formalna definicja przestępstwa; formalna równość wobec prawa; trójpodział: zbrodnie, występki, wykroczenia (za kodeksem francuskim)

• 1871 kodeks karny ogólnoniemiecki – trójpodział przestępstw, wzór 1851 r.; na ziemiach polskich do 1932 r.


Prawo cywilne procesowe

• 1793 Powszechna ordynacja sądowa dla Państw Pruskich – inkwizycyjne, pisemne, skomplikowane, głębokie nowelizacje 1815, 1833, 1846 z ograniczeniem zasady śledczej i pisemności

• 1877 procedura cywilna, zreformowana w 1892 w oparciu o kodeks francuski z 1806 Prawo karne procesowe

• 1805 Pruska Ordynacja Kryminalna – po 1848 zreformowana pod wpływem kodyfikacji francuskiej z 1808 r.• 1877 procedura karna – nowoczesny proces mieszany

Prawodawstwo w zaborze austriackim (1)

• Do 1848 monarchia absolutna: wydaje osobiście bilety odręczne i najwyższe postanowienia, organy centralne jego upoważnienia wydają patenty, reskrypty, edykty, rezolucje; w Gubernium i cyrkułach cyrkularze

• Podział aktów cesarskich: zakres terytorialny oraz akty polityczne i sądowe• Od 1819 wydawanie urzędowych prowincjonalnych zbiorów prawa; 1819-1848 dla Galicji Provinzial-

Gesetzsammlung des Königreiches Galizien und Lodomerien, od 1827 bilingwiczny• 4 III 1849 konstytucja oktrojowana, cesarz wyłączny prawodawca• 31 XII 1851 patent cesarski: cesarz jedynym twórcą prawa; ustawy w formie patentów i rozporządzeń,

może upoważniać inne podmioty do ich wydawania• 1860-1867 wprowadzanie ustroju konstytucyjnego – hierarchia źródeł prawa:

1/ następstwo tronu Sankcja Pragmatyczna 1713, Statut Familijny 1839 – cesarz jedynym prawodawcą2/ jednobrzmiące ustawy (od 1867) austriackie i węgierskie – ustawy parlamentów z sankcją cesarza3/ Dyplom Październikowy (1860) i Patent Lutowy (1861) – zasady ustrojowe, od 1867 tylko w Austrii

4/ ustawy zasadnicze ogólne i krajowe, wymagana sankcja cesarza, inicjatywa ustawodawcza rząd oraz członkowie ciał przedstawicielskich; cesarskie rozporządzenia z konieczności w naglącej potrzebie, zatwierdza parlament na najbliższej sesji

5/ rząd rozporządzenia wykonawcze na podstawie delegacji ustawowej6/ rozporządzenia „miejscowe” organy samorządu powiatowego i gminnego w zakresie ich spraw


Prawo cywilne

• 1797 Kodeks Cywilny Zachodniogalicyjski – uchylenie prawa polskiego, elementy prawa natury• 1811 ABGB – Kodeks Cywilny Austriacki – autor Franciszek Zeiller, wyraz kompromisu, słabszy od Kodeksu Napoleona i nie

wywarł wpływu na inne prawodawstwa; brak kazuistyki, wysoki poziom techniki legislacyjnej; wpływ prawa rzymskiego (systematyka) i prawa natury: równość podmiotów prawa, pełna własność, swoboda umów; nowelizacje w latach 1914-1918

• Prawo karne

• 1768 Teresiana (przestarzała, bez wpływów oświeceniowych, łagodniejsza od Constitutio Criminalis Carolina z 1532 r.) • 1787 Józefina „Powszechny kodeks karny o zbrodniach i karach” (doktryna humanitarna, wysoki poziom techniki

legislacyjnej, bez kazuistyki, prosty język; cz. I przestępstwa kryminalne popełniane tylko umyślnie, cz. II przestępstwa „polityczne” lżejsze, podlegające władzom administracyjnym; pierwszy kodeks z formalną definicją przestępstwa; subiektywizm, indywidualizm; podżegacz odpowiada niezależnie od sprawcy, usiłowania karane jak dokonanie; nulla poena sine lege, zniesienie kary śmierci, podane minimum i maksimum kary, są także kary hańbiące)

• 1796 Ustawa Karna Zachodniogalicyjska (zawiera także przepisy procesowe, ale brak przestępstw policyjnych, wysoki poziom techniki prawodawczej, zasada powszechności, równości)

• 1803 Franciszkana oparta w wielu miejscach na Józefinie; prawo materialne i procesowe; przedawnienie karania, szeroko traktowana „zdrada główna”, przestępstwa przeciwko religii ponownie jako zbrodnie; kara śmierci;

• 1852 kodeks karny – w zasadzie obszerna nowelizacja kodeksu z 1803; zbrodnie, występki i wykroczenia; ustawodawstwo absolutystyczne ale wielokrotnie nowelizowany; obowiązywanie: w Polsce do 1932, w Austrii do 1974


Prawo cywilne procesowe

• 1781 Powszechna Ordynacja Sądowa (sądy cywilne, sprawy sporne, od 1784 w Galicji)• 1796/7 Ustawa sądowa dla Galicji Zachodniej (od 1807 też w Galicji Wschodniej); zawiera postępowania szczególne (upadłościowe, wekslowe,

górnicze); umożliwia pieniactwo• 1873 ustawa o postępowaniu w sprawach drobiazgowych – przyspieszenie i uproszczenie (Klein)• 1895 ustawa o procesie cywilnym, 1896 poszerzona o postępowanie egzekucyjne Prawo karne procesowe

• unifikacja i kodyfikacja w Teresianie (razem z prawem materialnym)• 1787 ustawa – postępowanie w sprawach policyjnych• 1788 Powszechna Ordynacja Sądowa – postępowania w sprawach karnych; umocnienie inkwizycyjności• połączenie z materialnym w Ustawie Karnej Zachodniogalicyjskiej i Franciszkanie• 1850 ustawa o postępowaniu karnym – nowoczesna, za wzorcem francuskim proces mieszany• 1853 zastąpienie ustawą nawiązującą do Franciszkany• 1873 nowa procedura karna (Glaser)

Dzienniki urzędowe

• Galicja przed autonomią: 1817 zbiór od 1772 w: Statutum Regni Galiciae et Lodomeriae cum Bukovina (łacina i niemiecki); 1827-1861 „Prowincjonalny Zbiór Praw”, 1861-1866 „Powszechny Dziennik Praw Krajowych”

• Galicja w dobie autonomii: 1866-1918 „Dziennik Praw i Rozporządzeń Krajowych Królestwa Galicji” (polski, niemiecki, ukraiński)• Dziennik Cesarstwa: 1848-1918 „Dziennik Praw i Rządowy Cesarstwa Austriackiego” --> „Dziennik Powszechny Praw Państwa i Rządu” --> „Dziennik

Ustaw Państwa dla Królestw i Krajów w Radzie Państwa Reprezentowanych” w tłumaczeniach, także na polski

Księstwo Warszawskie22 VII 1807 ustawa konstytucyjna (oktrojowana w Dreźnie), 89 art., tekst autentyczny francuskiBrak procedury zmiany konstytucjiDekrety królewskie Fryderyka Augusta: prawodawcze i wykonawczeSejm: ustawy = prawaDziennik Urzędowy: 1808-1812 „Dziennik Praw”

prawo cywilne

• wprowadzono kodyfikacje francuskie: Kodeks Napoleona z 1804 od 1 I 1808, w Galicji Zachodniej 15 VIII 1810 (kodeks mistrzowski, systematyka wg prawa rzymskiego, laickie małżeństwo – krytykowane przez Kościół; wykładnia teleologiczna), Kodeks Handlowy z 1807, kodeks procedury cywilnej z 1806 r.

prawo karne

• 1807 przywrócenie dawnego prawa karnego, posiłkowo Landrecht z 1794 r.• 1809 łagodzenie surowego Landrechtu, kara pozbawienia praw politycznych oraz śmierci cywilnej• w Galicji Zachodniej utrzymanie Franciszkany z 1803 r.• W zakresie procedury ordynacja kryminalna procesowa z 1805 r.

Rzeczpospolita Krakowska (1)

Akty fundujące• Traktat Dodatkowy z 3 V 1815 [Kongres Wiedeński]• Akt Generalny Kongresu z 9 VI 1815 [zatwierdzenie Traktatu Dodatkowego]

Konstytucje• 3 V 1815 oktrojowana, część Traktatu Dodatkowego, 22 art.• 11 IX 1818 tzw. konstytucja rozwinięta, opracowana przez Komisję Organizacyjną (3 przedstawicieli państw opiekuńczych, 3 z

Rzeczpospolitej ale mianowanych przez te państwa)• 1833 nowa konstytucja, opracowana przez Komisję Reorganizacyjną, przewidziano najwyższą władzę Konferencję

Rezydentów

Komisja Organizacyjna (1815-1818) i Komisja Reorganizacyjna (1831-1833) uchwalały statuty dotyczące spraw administracyjno-terytorialne, organizacji sądownictwa, organizacji Uniwersytetu Krakowskiego

Zgromadzenie Reprezentantów: ustawy = prawa sejmoweSenat kolegialny: uchwały i rozporządzenia

Dzienniki urzędowe

• Dziennik Rozporządzeń Rządowych 1823 „Dziennik Praw Wolnego Miasta Krakowa”• 1846 (w czasie powstania) „Dziennik Rządowy Rzeczypospolitej Polskiej”

Rzeczpospolita Krakowska (2)

Prawo sądowe

• Dziedzictwo Księstwa Warszawskiego: Kodeks Napoleona (1804), procedura (1806), kodeks handlowy (1807), austriacka Franciszkana – prawo karne materialne i procesowe (1803)

• 1816 powołanie Komitetu Kodyfikacyjnego, lecz odrzucono projekty uwzględniające rozwiązania francuskie• Nowelizacje prawa: prawo hipoteczne (1822, 1838, 1844); prawo opiekuńcze (1826, 1844)• 1844 prawo górnicze

Królestwo Polskie (1)

• 1817 utworzenie Ogólnej Komisji Prawodawczej, deputacja: cywilna, karna, procesowa

prawo cywilne

• 1818 ustawa hipoteczna – wysoki poziom merytoryczny i formalny, nawiązuje do polskich przepisów przedrozbiorowych

• 1825 Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego – 521 art.; w miejsce I i III księgi Kodeksu Napoleona – prawo osobowe małżeńskie charakter mieszany (wyznaniowa forma zawarcia, właściwe sądy świeckie), lepsza sytuacja dzieci pozamałżeńskich, zniesienie instytucji śmierci cywilnej; 1836 prawo o małżeństwie – pełna forma wyznaniowa

• 1869 prawo autorskie• 1867 prawo patentowe

prawo karne (1)

• 1818 kodeks karzący – wzory pruski, francuski, zwłaszcza austriacki; rodzima terminologia prawnicza; brak formalnej równości; trójpodział przestępstw (model francuski); formalna definicja przestępstwa osłabiona zasadą analogii; wina umyślna (zamiar pośredni i bezpośredni; lekkomyślność) i nieumyślna (niedbalstwo); zbrodnie tylko umyślne; bezkarność: brak bezprawności działania i brak winy; bezprawność: obrona konieczna i stan wyższej konieczności; winę uchyla niepoczytalność; usiłowania karane jak dokonanie; nulla poena sine lege, złagodzenie kar; kara śmierci, kara chłosty; kara śmierci cywilnej; bardzo ciężkie więzienie warowne z przymusem pracy; po 1831 wprowadzono karę konfiskaty majątku i zesłania na Syberię

Królestwo Polskie (2)Prawo karne (2)• 1847 kodeks kar głównych i poprawczych oparty na analogicznym rosyjskim; kazuistyka; formalna definicja przestępstwa ale

także analogia; przestępstwa z działania i zaniechania, umyślne i nieumyślne; katalog okoliczności obciążających i łagodzących; karanie – teoria odstraszania, kary główne (np. kara śmierci, 7 stopni kary ciężkich robót, kary zesłania) i poprawcze (np. osiedlenie na Syberii; tutaj uwzględniany stan społeczny sprawcy); słabszy poziom kodyfikacyjny od Kodeksu karzącego

• 1876 wprowadzono rosyjski kodeks karny z 1866, nowelizujący rosyjski kodeks z 1845 r.; liczne przestępstwa polityczne• 1915 wprowadzenie w Guberni Warszawskiej nowoczesnego kodeksu karnego tzw. Tagancewa z 1903 r. (część ogólna i

szczegółowa); szkoła klasyczna; nullum crimen sine lege poenali anteriori; trójpodział przestępstw; kazuistyka w części szczegółowej; nowoczesny podział na dolus directus i dolus eventualis, wina nieumyślna to lekkomyślność i niedbalstwo; zbrodnia tylko umyślna; karane usiłowanie

prawo cywilne procesowe• obowiązuje kodeks francuski z 1806 r.• 1875 wprowadzenie kodeksu rosyjskiego z 1864

prawo karne procesowe• po 1815 r. obowiązują kodeksy pruski i austriacki• 1875 wprowadzenie kodeksu rosyjskiego z 1864

Dzienniki urzędowe: 1816-1872 „Dziennik Praw Królestwa Polskiego”Kraj Nadwiślański: od 1875 „Zbiór Praw”

Kodyfikacje: prawo rosyjskie

• prace M. Sperańskiego• 1835 45 tomów Pełnego Zwodu Praw Cesarstwa Rosyjskiego 1649-1825, później dalsze 2 pełne zwody• 1835 Swod Zakonow – Zwód Praw Cesarstwa Rosyjskiego – 15 tomów, na podstawie Pełnego Zwodu• 1840 na ziemiach zabużańskich wprowadzenie X tomu Zwodu Praw w miejsce III Statutu Litewskiego• prawo karne osobne kodeksy 1845 i 1903

Źródła prawa po 1918 roku (1)Akty konstytuujące ustrój – wyszczególnienie 1918, 22 XI – dekret o najwyższej władzy reprezentującej Rzeczypospolitej Polskiej 1919, 20 II – Mała Konstytucja1921, 17 III – Konstytucja Marcowa1926, 2 II – Nowela Sierpniowa1935, 23 IV – Konstytucja Kwietniowa1952, 22 VII – Konstytucja tzw. stalinowska1976 – Nowelizacja konstytucji z 1952 r.

Reforma prawa sądowego; Działalność Komisji Kodyfikacyjnej w II RP

- wielość systemów prawnych w 1918 r.- zadanie unifikacji, kodyfikacji- nieskuteczność parlamentu --> po 1926 rozporządzenia prezydenta, po 1935 dekrety prezydenta- idea Komisji Kodyfikacyjnej; powołanie 3 VI 1919 (prezydent, 3x wiceprezydent, 40 członków; późniejsze modyfikacje satruktur); 1918-1922 mianuje Naczelnik Państwa, po 1922 prezydent- Prezes Komisji: Ksawery Fierich 1919-1928; 1932-1939 Bolesław Pohorecki- pozytywna ocena działania Komisji

Prawo karne• 11 VII 1932 kodeks karny (prace: Juliusz Makarewicz, Wacław Makowski, Aleksander Mogilnicki, Emil Rappaport)• 19 III 1928 kodeks postępowania karnego (prace: Edmund Krzymuski, A. Mogilnicki, E. Rappaport)

Źródła prawa po 1918 roku (2)Prawo cywilne

problemy – rozbieżność prawa pozytywnego i poglądów doktryny

Prawo materialne – Uchwalone akty prawne1924 prawo wekslowe i czekowe1924 ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych (prawo patentowe)1926 ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji1926 prawo międzynarodowe prywatne i prawo prywatne międzydzielnicowe (projekt z 1921 r.)1926 prawo autorskie (Fryderyk Zoll)1933 kodeks handlowy1933 kodeks zobowiązań (Ernest Till, Roman Longchamps de Berier, Maurycy Allerhand, Aleksander Doliński, Kamil Stefko, Ignacy Koschembar-Łyskowski)

Prawo materialne – Prace niezakończone przed 1939 r.1929 projekt osobowego prawa małżeńskiego Karol Lutostański (świecki)1937 projekt prawa małżeńskiego majątkowego1938 projekt prawa o stosunkach między rodzicami a dziećmi (Stanisław Gołąb)1937 projekt prawa rzeczowego (Fryderyk Zoll, Jan Wasilkowski)początkowe stadia prac nad prawem spadkowymwstrzymanie prac nad częścią ogólną prawa cywilnego

Prawo procesowe1930 kodeks postępowania cywilnego (wszedł w życie 1 I 1933 r.)1932 przepisy o postępowaniu egzekucyjnym1934 prawo upadłościowe i o postępowaniu układowymniezakończone prace nad postępowaniem niespornym

03. Źródła prawa po roku 1795

Documents

Transcript of 03. Źródła prawa po roku 1795