0. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2014-2016

0.Wiedza o języku

Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”2014-2016

Prof. dr hab. Marek ŚwidzińskiZakład Językoznawstwa Komputerowego

Instytut Języka Polskiego UWe-mail: [email protected]

Konsultacje (pok. 1): śr 14.00-15.00, sob (w dniach zjazdów)

Strona przedmiotu — szukaj pod:http://www.mswidz.republika.pl/

Wykład 0: Wstęp

2

Program

• [O sobie...].• Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”: filozofia.• Przedmiot „Wiedza o języku”.• Historia Głuchych oczami lingwisty.

3

O sobie...

4

Co robię?

• Prof. dr hab. Marek Świdziński:– Specjalność: lingwistyka polonistyczna; językoznawstwo

ogólne; lingwistyka formalna i informatyczna.– Kierownik Zakładu Językoznawstwa Komputerowego IJP

UW (1991-2008).– Autor GFJP – „Gramatyki formalnej języka polskiego”,

Warszawa 1992.

5

Co robię?

– Kierownik Zespołu Badań nad Polskim Językiem Migowym od 1996.

– Organizator lektoratu PJM w Uniwersytecie Warszawskim (od 1998).

– Kierownik grantu „Studia nad kompetencją językową i komunikacją niesłyszących” KBN 1 H01D 012 16 (1999-2002)

– Kierownik Studiów Podyplomowych „Polski Język Migowy” od 2008.

6

Publikacje o Głuchych i PJM

Marek Świdziński:

• Głusi uczniowie jako uczestnicy badań nad PJM. [W:] Audiofonologia. T. XVII. 61-70. Warszawa – Lublin 2001.

• Głusi i mit inwalidztwa, czyli o barierze języka. [W:] Materiały Konferencji Naukowej „Praca - sport -wypoczynek niepełnosprawnych”, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej. Biała Podlaska 2002.

7


• Studia nad kompetencją językową i komunikacją niesłyszących. Redakcja naukowa: M. Świdziński i T. Gałkowski. Zakład Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003. Stron 278.

• Reprezentacja linearna tekstu Polskiego Języka Migowego. [W:] Studia.... 31-58. Współautor: Danuta Mikulska.

• Bilingual education in Poland: the Past and the Future . [W:] Studia.... 269-275.

8


• Języki migowe. [W:] Podstawy neurologopedii. Red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska. Opole 2005. 679-692.

• Jak Głusi przyswajają język: o językach migowych i miganych. [W:] Język migowy we współczesnym szkolnictwie na świecie i w Polsce. Red. I. Grzesiak. Wydawnictwo Stanisław Sumowski. Malbork 2007. 16-24.

• Dwujęzyczność – wyzwanie, zagrożenie, jedyna szansa. [W:] Audiofonologia, tom 26 (2010). Wspólautor: Sylwia Fabisiak.

9

Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”: filozofia.

10

Historia

• Zespół do Badań nad Polskim Językiem Migowym (1997- ): prof. dr hab. Marek Świdziński, mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil, dr Tadeusz Adamiec, dr Piotr Tomaszewski, nauczyciele IG, studenci, magistranci.

• Konwersatorium „Z problemów komunikacji niesłyszących” (1997- ).

• Lektorat PJM dla studentów polonistyki, logopedii i innych wydziałów od 1998.

• Instytut Polskiego Języka Migowego (IG) - rok 2005.• Studia Podyplomowe PJM (IPJM i Zakład Językoznawstwa

Komputerowego UW): powołanie przez Senat UW w maju 2008.

• Lektorat boloński PJM, certyfikaty biegłości (od 2009).11

Współczesność

• Współczesność: Pracownia Lingwistyki Migowej (czerwiec 2010)

12

Adresat

• Adresat: (surdo)pedagog, tłumacz symultaniczny, głuchy użytkownik języka wizualno-przestrzennego.

• Wiemy, że nasi słuchacze to grupa bardzo zróżnicowana: – Głusi – głusi – słyszący,– użytkownicy PJM i SJM,– absolwenci różnych uczelni i kierunków,– pracujący w różnych zawodach,– mający różne oczekiwania i potrzeby

– Chcemy dotrzeć do wszystkich! Zakładamy wspólną naukę!!!

13

Cele

• Cele:– poznawczy:

• wprowadzenie do lingwistyki oraz lingwistyki migowej,• opis PJM,• poznawanie innych języków wizualno-przestrznnych

– kształcący: • wprowadzenie w warsztat opisu lingwistycznego, • wprowadzenie w warsztat nauczyciela języka obcego

(„drugiego”),• wprowadzenie w warsztat tłumacza, • wprowadzenie w warsztat lektora PJM, • (zaawansowany) lektorat PJM,

– misyjny: propaganda dwujęzyczności.14

Podstawa teoretyczna

Wykład „Wiedza o języku” [A] – podstawa / wstęp teoretyczny do cyklu przedmiotów językoznawczych:– Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil: Podstawy gramatyki i

słownictwa PJM [D].– Mgr Piotr Mostowski, dr Danuta Mikulska: Nauczanie

języka polskiego jako obcego [B].– Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil, mgr Joanna Łacheta:

Dydaktyka PJM [E].– Mgr Aleksandra Kalata-Zawłocka, mgr Małgorzata

Czajkowska-Kisil: Warsztat tłumacza PJM [F].– Dr Paweł Rutkowski, mgr Joanna Filipczak: Narzędzia

lingwistyki migowej [H]

15

Uwagi

• Studia Podyplomowe PJM nie są kursem językowym!!!• Polski Język Migowy z punktu widzenia prawa nie

istnieje. W tej chwili certyfikat niemożliwy. Poza tym - 50 godzin lektoratu to za mało. Starania o certyfikat uniwersytecki (boloński).

• Studia mają przygotować do pracy nauczyciela / lektora PJM lub tłumacza PJM.

16

Przedmiot „Wiedza o języku”.

17

Zadania

• wprowadzenie w świat lingwistyki teoretycznej,• pokaz narzędzi opisu lingwistycznego,• szkic zdyscyplinowanego opisu gramatycznego

polszczyzny,• dyskusja problemów opisu języków wizualno-

przestrzennych,• PJM a polski foniczny.

18

Pytanie...

Co to jest język naturalny?

19

Język naturalny jest to dwuklasowy system znaków wykorzystywany przez daną populację do komunikacji uniwersalnej.

Historia Głuchych oczami lingwisty.

20

Głuchy – kto to taki?

Głuchy (potocznie) ‘ten, kto nie słyszy (i często też nie mówi)’

Dlaczego nie mówi?

• Głusi, niedosłyszący i ogłuchli.• Niektórzy Głusi słyszą.• Niektórzy niesłyszący nie są Głuchymi.

Głuchy (pisany przez „duże G”) to człowiek, który w niemowlęctwie przyswoił język migowy.

Głuchy kulturowo to więcej niż Głuchy językowo...

21 Głuchy to cudzoziemiec!


• Głuchy to nie inwalida.• Ograniczenie Głuchego: bariera językowa• Bariera ta jest problemem także dla nas, słyszących.

Być może, głównie dla nas...

22


To wszystko:

• nieznane naszemu społeczeństwu• nie przyjmowane do dziś do wiadomości przez 90%

ludzi pracujących z głuchymi (i Głuchymi...) ani przez samych Głuchych!!!

• oczywiste z punktu widzenia lingwisty

23

Historia Głuchych

• Żyli osobno, w zasadzie poza prawem.• Arystoteles (IV w. p.n.e.) – autor tragicznego

stereotypu: głuchy = głupi...• 2000 lat dyskryminacji Głuchych.• Przełom: koniec XVI wieku – ród de Velasco i Brat

Ponce de León.• Pierwsze szkoły dla niesłyszących: XVIII wiek.

Thomas Braidwood, Charles-Michel de l’Epée, Samuel Heinicke. Ks. Jakub Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie: 1817.

24

Historia Głuchych

• Dwie tradycje: francuska (dwujęzyczność) i niemiecka (oralizm).

• Eksplozja edukacji dla niesłyszących (początek XIX wieku).

• II Kongres w Mediolanie 1880: regres na całe stulecie.

• 1980: Głusi uznani przez prawo szwedzkie za mniejszość językową.

• Tak jest dziś w wielu państwach!!!

25

Historia Głuchych

Brat Ponce de León (ca 1520-1584)

26

Historia Głuchych

Charles-Michel de l’Epée (1712-1789)

27

Historia Głuchych

Ks. Jakub Falkowski (1774-1848)

28

Historia Głuchych

29Szkoły dla niesłyszących (1760-1860)

Instytut Głuchoniemych

Historia Głuchych

Wnioski:

• Głuchy miał zawsze (i ma dzisiaj...) mniejszą szansę na sukces niż słyszący.

• Bariera językowa przeszkadza słyszącym...• Głuchy i jego rodzice mają dziś teoretycznie dwie

drogi („dwie opcje”) do wyboru:

• oralizm• dwujęzyczność

30

Historia Głuchych

Głuchy, któremu się udało:

-- taki sam jak my?-- lepszy od innych?

31

Dramat bariery językowej

Edukacja Głuchych od XVI wieku do połowy XX wieku (z krótką przerwą w latach 1780-1830) to uczenie ich na siłę języka fonicznego.

edukacja = rehabilitacjaRóżne metody „przywracania” (???) słuchu: czytanie

z ust, fonogesty, aparaty słuchowe, implanty ślimakowe. Trzecia noga...

Uczenie na siłę = uczenie języka obcego. SJM, czyli System Językowo-Migowy: polski migany.

Dla Głuchego w Polsce język polski nie jest językiem ojczystym. SJM: odmiana wizualno-przestrzenna języka polskiego. Nie jest to język ojczysty żadnego głuchego!!! 32


• Słyszące niemowlę przyswaja język przez kontakt z mową.

• Niesłyszące niemowlę nie może przyswoić polszczyzny.

• Jeśli rodzice są słyszący, głuche niemowlę nie nabędzie żadnego języka!!!

• W szkole będzie się uczyć polszczyzny pisanej oraz Systemu Językowo-Migowego.

• Rezultaty są na ogół złe...

33


Taki jest Twój język ojczysty / rodzimy, jaki dostałeś od rodziców.

• język migowy Głuchego w Polsce (PJM) nie ma nic wspólnego z polszczyzną

• SJM nie jest dla nikogo językiem ojczystym / rodzimym

34


Dramat bariery językowej dotyczy tylko głuchego dziecka rodziców słyszących!!!

35

Typowa historia głuchego dziecka

• Dziecko się rodzi.• Normalny rozwój (także emocjonalny).• Rozpoznanie głuchoty.• Stwierdzenie braku kontaktu z dzieckiem.• Wizyta u lekarza lub logopedy.• Ciągły brak kontaktu językowego: dziecko nie mówi!!!• Posłanie do szkoły: j a k i e j ?

Masowej???Specjalnej???

36


• Którą szkołę wybiera w Polsce słyszący rodzic?• Dlaczego?

37


• Specjalną!• Bo dziecko nie mówi / nie rozumie tekstu…

Czyli:

Rodzice nie mają wyboru...

Ale wybór szkoły nie jest wcale wyborem drogi!!!

38


Dwie drogi do wyboru:

„On nie jest głuchy”: odrzucenie migania, mówienie do dziecka, brak kontaktów z Głuchymi, nauka w szkole masowej, implant.

= ORALIZM

„On jest Głuchy!!!”: rodzice uczą się migać, nawiązują kontakty z Głuchymi, posyłają dziecko do szkoły dla niesłyszących, dziecko uczy się polskiego jako języka obcego.

= DWUJĘZYCZNOŚĆ

Statystyczny rodzic zwykle nie ma wyboru...

39

Filozofia dwujęzyczności

• Auguste Bébian, Jakub Falkowski (początek XIX wieku): głusi nauczycielejęzyk wykładu: migowynauka języka fonicznego jako osobnego przedmiotu

• 14.05.1981: Parlament szwedzki uchwala ustawę o dwujęzyczności – SzJM to pierwszy język niesłyszącego Szweda, szwedzki – drugi język. Nauczanie w SzJM.

• Gallaudet University (od 1864; Uniwersytet od 1986)

• Rewolucja Gallaudeta (marzec 1989)

40

Filozofia dwujęzyczości

41


42


W Polsce:

• Wciąż mit Głuchego jako inwalidy – implant rozwiąże wszystkie problemy.

• Dwujęzyczność nie jest formalnie akceptowana.• Bardzo mało nauczycieli zna biegle PJM.• Nauczanie w SJM.• Bardzo mało głuchych studentów i Głuchych z

wykształceniem wyższym.

43


Ale:

• Coraz więcej szkół realizuje program dwujęzyczności.• Coraz więcej nauczycieli głuchych (i Głuchych...).• Nauczyciele chcą się uczyć PJM.• Na UW, UwR, UW-M – wielkie zainteresowanie

lektoratem PJM.• Najważniejsze:

Głusi rozpoczęli walkę o swoje prawa trzy konferencje Głuchych: GMG1, GMG2 i GMG3 uchwalenie Ustawy o Języku Migowym (2011) Głusi zajmują się opisem własnego języka

44

Podsumowanie

Program dla nas wszystkich:

• walczyć wszędzie z mitami o Głuchych• wprowadzić PJM do wszystkich szkół dla

niesłyszących• rozwijać badania nad PJM• uczyć PJM i uczyć się PJM• rozwijać komunikację wizualno-przestrzenną – od

dziecka...

45

0. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2014-2016

Documents

Transcript of 0. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2014-2016