MATERIAŁY EDUKACYJNE 2016OBSŁUGA SUBWENCJI ROLNICZYCH

Zagadnienia na zaliczenie z przedmiotu1. Wspólna Polityka Rolna UE – cele, zasady, reformy2. Instrumenty WPR3. Subwencje rolnicze - terminy i pojęcia, zasady subwencjonowania4. Wymogi cross-compliance - ważne!5. Subwencje prośrodowiskowe (ONW, program rolno-środowiskowo-klimatyczny,

rolnictwo ekologiczne)6. Subwencje z tytułu zalesiania gruntów rolnych i innych niż rolne

Materiały edukacyjne przygotowano w oparciu o dostępne materiały informacyjne zamieszczone głównie na stronach Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Wspólna polityka rolna – wszystkie przedsięwzięcia dotyczące sektora rolnego, podejmowane przez Unię Europejską w celu wypełnienia postanowień zapisanych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo, uprawę winorośli oraz ogrodnictwo. Powstała jako pierwsza wspólna polityka Wspólnoty Europejskiej. Cele WPR zostały określone w art. 39 TFUE (dawny art. 33 TWE).

Pierwotnym celem WPR było zapewnienie Europie samowystarczalności w zakresie zaopatrzenia w żywność.

Podstawowe założenia polityki rolnej

podstawową jednostką produkcyjną w rolnictwie jest gospodarstwo rodzinne, rolnictwo jest szczególnym sektorem gospodarki unijnej, które ma zapewnić

samowystarczalność UE w zakresie produktów rolnych, polityka rolna wymaga osobnych regulacji prawnych.

Podstawowe zasady WPR

zasada jednolitego rynku (swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi).

zasada preferencji UE (preferencja towarów UE). zasada finansowej solidarności (koszty finansowania ponoszą wszystkie państwa

członkowskie). Zasada ta jest realizowana za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (poprzednio: Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej).

Osiągnięciu celów WPR mają służyć

regulacja poszczególnych rynków rolnych wsparcie finansowe dochodów rolników współfinansowanie projektów inwestycyjnych i modernizacyjnych w rolnictwie i na

obszarach wiejskich

system składowania i sprzedaży towarów rolnych wspólne techniki stabilizacji wywozu lub przywozu towarów

Mechanizmy stabilizacji

interwencja na rynku wewnętrznym i ochrona zewnętrzna obejmująca: zboża, cukier, oliwę, masło, mleko w proszku, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i warzywa.

ochrona zewnętrzna bez interwencji, obejmująca: rzepak, jaja, drób, wino, chmiel, kwiaty.

refundacje wywozowe (eksportowe) w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy pomiędzy wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi na rynkach światowych), obejmują: zboża, cukier, produkty mleczne, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i warzywa

refundacje produkcyjne w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy pomiędzy wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi cenami surowców importowanych), obejmują: zboża i cukier.

Rozwój WPR

1957-1962 – prace nad sprecyzowaniem regulacji 1958 - przyjęcie zasad regulujących WPR lata 60. – "złoty okres" WPR 1962-1968 – okres wprowadzania CAP (Common Agricultural Policy) w życie 1969-1975- początek kryzysu WPR i pierwsze projekty reform, lata 70.-80. – kryzys – nadwyżki produkcyjne 1992 - reforma MacSharry'ego 2000 – wprowadzenie w życie dokumentu Agenda 2000 radykalnie reformującego

CAP 2003 - Reforma Fishlera (luksemburska)

Reformy WPR

1968 – plan Mansholta

Jego celem było poprawienie struktury agrarnej poprzez powiększenie wielkości gospodarstw, likwidację małych, słabo wydajnych gospodarstw oraz zmniejszenie nadwyżek produktów rolnych. Nie został w pełni zrealizowany.

lata 1985-1990

W tych latach dokonano także dość istotnych zmian w zakresie WPR. Należało do nich:

o stopniowe obniżanie realnego poziomu cen ustalanych przez organy Wspólnoty na kolejne kampanie rolnicze.

o wprowadzenie tzw. stabilizatorów rolniczych, polegających na określeniu górnego pułapu produkcji na dany produkt.

o zaostrzenie wymogów co do jakości towarów przyjmowanych do skupu interwencyjnego oraz wprowadzanie limitów gwarantowanych interwencji.

o ograniczenie rocznej stopy wzrostu wydatków na finansowanie wspólnej organizacji rynków.

1992 – reformy MacSharry'ego: o zmiany struktury wydatków na wspieranie rolnictwa i rozwoju obszarów

wiejskich (zlikwidowanie dotacji do cen produktów rolnych w zamian za bezpośrednie opłaty wyrównawcze świadczone na rzecz rolników, lecz niezwiązane z wielkością produkcji)

o obniżenie cen skupu niektórych produktów, tak aby zbliżyć je do cen na rynkach światowych.

o system przymusowego ugorowania.

Agenda 2000, zaproponowane zmiany wydatków na politykę rolną obejmowały:

o obniżkę wydatków na interwencje rynkowe i subsydia eksportoweo wzrost płatności kompensacyjnycho wzrost dodatków na ochronę środowiska, zalesienie i wcześniejsze emeryturyo fundusze przedakcesyjne dla państw kandydujących

Reforma Fishlera – Luksemburg 2003 – od 2005 o System Jednolitej Płatności (SJP)

oddzielenie płatności od produkcji rolnej płatność przypisana do powierzchni upraw z lat 2000-2002 odłogowanie (10% z 92t) możliwa jednolita płatność regionalna zasada wzajemnej zgodności:

dobra kultura rolna gruntów bezpieczeństwo żywności ochrona środowiska zdrowotność ludzi, zwierząt i roślin dobrostan zwierząt

o dalsza redukcja cen interwencyjnych na korzyść płatności bezpośrednicho zmniejszanie płatności dla największych gospodarstw (modulacja) na korzyść

rozwoju wsio mechanizm dyscypliny wydatków (dot. budżetu – €43mld – zamrożenie na lata

2007-2013)

Problemy związane z WPR

wysokie koszty (dochodzące do 60% budżetu UE) subsydiowanie eksportu rodzi konflikty z krajami trzecimi niewystarczająca ochrona środowiska (dopłaty → większa produkcja → degradacja

środowiska) z powodu zamknięcia UE na import spoza Unii, o wiele wyższe ceny żywności niż w

przypadku sprowadzania jej np. z Afryki gigantyczna biurokracja

Dopłaty rolnicze (subwencje rolnicze) to pomoc przeznaczona dla gospodarstw prowadzących produkcję rolną.

Istnieją różne typy dopłat rolniczych, które najogólniej można podzielić na:

dopłaty bezpośrednie (w zależności od kg, powierzchni, pogłowia itp.);

dopłaty pośrednie (obniżka podatków od produktów rolniczych czy kosztów związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego).

W Unii Europejskiej, rolnictwo jest subwencjonowane w różnym stopniu, w zależności od konkretnych produktów rolniczych. Unia Europejska dzięki Wspólnej polityce rolnej (PAC) reguluje i subwencjonuje na różne sposoby produkcję rolniczą. Trzy mechanizmy, które są głównie stosowane to:

interwencjonizm (zakup produktów rolniczych w momencie gdy ceny na rynkach UE spadają poniżej pułapu wcześniej ustalonego);

bezpośrednie dopłaty w zależności od powierzchni gospodarstwa (w hektarach) lub pogłowia;

subwencje przeznaczone na wymianę z krajami trzecimi (zwroty eksportowe).

Metody, które powodują obniżanie się cen produktów rolniczych na rynkach światowych i są niekorzystne dla rolników pochodzących spoza Unii Europejskiej są często krytykowane

Ewolucja płatności bezpośrednich w ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej

Płatności bezpośrednie zostały wprowadzone w 1992 r. w ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej Mac Sharry’ego, które w wyniku kolejnych reform WPR stały się głównym instrumentem wsparcia rolnictwa. Celem płatności bezpośrednich było rekompensowanie rolnikom spadku ich dochodów spowodowanego znaczną obniżką cen gwarantowanych i stąd ich początkowa nazwa „płatności kompensacyjne”.

Reforma WPR, Agenda 2000 dokonała dalszej redukcji cen gwarantowanych /interwencyjnych w zamian za zwiększenie płatności bezpośrednich. Reformy z lat 1992 i 2000 odniosły duży sukces, przyczyniając się do poprawy równowagi rynkowej oraz stabilizacji dochodów rolniczych.

Postanowienia reformy WPR z 2003 roku z Luksemburga wyszły daleko poza dotychczasowe rozwiązania. W wyniku osiągniętego kompromisu wprowadzono system płatności oddzielony od wielkości produkcji (decoupled), który zastąpił większość dotychczasowych płatności bezpośrednich. Reforma ta wprowadziła również zasadę wzajemnej zgodności (cross-compliance), uzależniając wypłacanie rolnikom płatności w pełnej wysokości od utrzymywania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnie z ochroną środowiska oraz przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności z zakresu środowiska, identyfikacji i rejestracji zwierząt (obszar A), zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i roślin (obszar B) oraz dobrostanu zwierząt (obszar C).

Zgodnie z reformą Wspólnej Polityki Rolnej uchwaloną w czerwcu 2003 roku, płatności bezpośrednie w Unii Europejskiej są oddzielone od produkcji rolnej, ponieważ ich nadrzędnym celem jest wsparcie dochodów rolniczych, a nie powodowanie zachęt do zwiększania produkcji. Dzięki temu rolnicy dostosowują swoją produkcję do faktycznego zapotrzebowania rynku i swoich przewag konkurencyjnych, a nie kierują się wysokością płatności bezpośrednich. Wypłata wsparcia nie jest zatem powiązana z obowiązkiem prowadzenia określonej produkcji rolnej, a jej wysokość została określona na podstawie danych historycznych z okresu referencyjnego. W państwach UE – 15 jako okres historyczny przyjęto lata 2000 – 2002. W praktyce oznacza to, że rolnicy we Wspólnocie otrzymują

określoną kwotę płatności w przeliczeniu na gospodarstwo lub hektar użytków rolnych, niezależnie od tego, co uprawiają lub produkują w roku bieżącym.

Kontynuacją tej reformy, była reforma WPR w roku 2004 w sektorach tytoniu, chmielu, bawełny i oliwy z oliwek, w roku 2005 w sektorze cukru, a w roku 2007 na rynku owoców i warzyw. Głównym celem przyjętych zmian było ujednolicenie form wsparcia w kierunku wsparcia niezwiązanego z wielkością produkcji. Kontynuacją reformy z Luksemburga jest również porozumienie polityczne z listopada 2008 r. (ang. Health Check). W ramach osiągniętego porozumienia przyjęto działania zmierzające w kierunku oddzielenia wszystkich form wsparcia bezpośredniego od produkcji do 2012 roku.

W wyniku kolejnych reform WPR płatności bezpośrednie stały się ważnym instrumentem tej polityki odpowiedzialnym za: wsparcie i stabilizację dochodów rolniczych, utrzymanie użytków rolnych w dobrej kulturze rolnej, zgodnej z wymogami środowiska, rekompensowanie kosztów związanych z wypełnianiem wymogów wspólnotowych (w odniesieniu do jakości i sposobów produkcji) związanych z realizacją pozaprodukcyjnych dóbr publicznych, zapewnienie równych warunków konkurencji w ramach jednolitego rynku rolno-żywnościowego, a także instrumentem pomocnym w celu realizacji nowych wyzwań, związanych z ochroną zasobów naturalnych, zmianami klimatycznymi, gospodarką wodną, różnorodnością biologiczną oraz energią odnawialną.

W 2008 r. dokonano przeglądu funkcjonowania WPR (Health Check) i postanowiono o kontynuowaniu podejścia zapoczątkowanego reformą z 2003 r. w zakresie oddzielania płatności od bieżącej produkcji w celu promowania bardziej zorientowanego na rynek i zrównoważonego rolnictwa.W celu sprostania nowym wyzwaniom podjęto decyzję o wprowadzeniu zmian w WPR. Potencjalne wyzwania, cele oraz kierunki działania dla Wspólnej Polityki Rolnej określono w komunikacie Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, zatytułowanym: WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi”. W październiku 2011 r. Komisja Europejska przedstawiła propozycje zmian w systemach wsparcia bezpośredniego. Początkowo zakładano, że nowe rozwiązania wejdą w życie już z 2014 r., jednakże z uwagi na przedłużające się prace, wdrożenie reformy zostało odłożone do roku 2015. Rezultatem tej reformy jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009, które przewiduje wprowadzenie szeregu nowych instrumentów (pozostawiając jednocześnie państwom członkowskim znaczny margines swobody co do sposobu ich wdrożenia).W wyniku kolejnych reform WPR płatności bezpośrednie stały się ważnym instrumentem tej polityki odpowiedzialnym za: wsparcie i stabilizację dochodów rolniczych, utrzymanie użytków rolnych w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska, rekompensowanie kosztów związanych z wypełnianiem wymogów wspólnotowych (w odniesieniu do jakości i sposobów produkcji) związanych z realizacją pozaprodukcyjnych dóbr publicznych, zapewnienie równych warunków konkurencji w ramach jednolitego rynku rolno-żywnościowego, a także instrumentem pomocnym w realizacji nowych wyzwań związanych z ochroną zasobów naturalnych, zmianami klimatycznymi, gospodarką wodną, różnorodnością biologiczną oraz energią odnawialną.

Systemy płatności bezpośrednich obowiązujące w UEGeneralnie w UE funkcjonują dwa systemy płatności: system płatności podstawowej (z ang. BPS - Basic Payment Scheme) oraz system jednolitej płatności obszarowej (z ang. SAPS - Single Area Payment Scheme).

System płatności podstawowej (BPS) stosowany jest w państwach UE-15 oraz przez Chorwację, Maltę i Słowenię. Podobne jak w obowiązującym do 2014 r. systemie płatności jednolitej, w nowym systemie płatności są przyznawane rolnikowi na podstawie posiadanych przez niego uprawnień, które muszą być aktywowane poprzez przypisanie ich do ziemi.

Nowy system składa się z elementów obowiązkowych, które państwo członkowskie musi wdrożyć oraz elementów dobrowolnych, których stosowanie uzależnione jest od decyzji danego państwa. Do elementów obowiązkowych w całej UE należą:

płatność podstawowa, płatność za zazielenienie, płatność dla młodych rolników.

Elementy dobrowolne to: płatności związane z produkcją, płatność dodatkowa, oraz odrębny system płatności dla małych gospodarstw.

System jednolitej płatności obszarowej (SAPS) to uproszczony system płatności bezpośrednich stosowany przez wszystkie państwa, które przystąpiły do Unii Europejskiej w 2004 r. lub później, z wyjątkiem Chorwacji, Malty i Słowenii. W systemie tym brak jest uprawnień do płatności. Stawkę jednolitej płatności obszarowej oblicza się poprzez podzielenie rocznej krajowej koperty finansowej, określonej dla każdego państwa przez powierzchnię kwalifikujących się gruntów. W systemie SAPS  możliwe jest stosowanie tych samych rodzajów płatności, które stosowane są w systemie płatności podstawowej.Ponadto, państwa stosujące SAPS mogą przyznawać przejściowe wsparcie krajowe/krajowe uzupełniające płatności bezpośrednie.

Generalnie w UE funkcjonują dwa systemy płatności: system płatności jednolitej (z ang. SPS - Single Payment Scheme) oraz system jednolitej płatności obszarowej (z ang. SAPS - Single Area Payment Scheme).

System płatności podstawowej (BPS)  podobnie jak wcześniejszy system płatności jednolitej (SPS) opiera się na trzech modelach płatności: historycznym, regionalnym i mieszanym (hybrydowym). Płatności są przyznawane rolnikowi na podstawie posiadanych przez niego uprawnień, które muszą być aktywowane poprzez przypisanie ich do ziemi.

W modelu historycznym (A) (na gospodarstwo) uprawnienia te ustalane są w oparciu o płatności otrzymywane przez rolnika w okresie referencyjnym z lat 2000-2002, co oznacza, iż kwota płatności bezpośrednich odpowiada średniej kwocie płatności otrzymywanych w wymienionym okresie i jest wypłacana na ha w gospodarstwie. Wysokości stawek płatności różnią się między gospodarstwami w zależności od historycznej struktury produkcji w gospodarstwach. Ten model płatności jest stosowany m. in. przez Belgię, Irlandię, Grecję, Hiszpanię, Francję, Włochy, Austrię, Holandię, Portugalię i Wielką Brytanię (Szkocja, Walia).

W modelu regionalnym (B) uprawnienia te ustalane są w oparciu o płatności otrzymywane przez wszystkich rolników w okresie referencyjnym z lat 2000-2002. Następnie tak ustaloną regionalną kopertę finansową dzieli się pomiędzy całkowitą powierzchnię uprawnioną do płatności w regionie, co daje w efekcie jednolitą (jednakową) stawkę na hektar w danym regionie/kraju. Model ten stosowany jest przez Maltę i Słowenię.

Państwa członkowskie mogły się również zdecydować na stosowanie modelu mieszanego (hybrydowego (A+B)) stanowiącego połączenie dwóch powyższych modeli płatności. W modelu mieszanym (hybrydowym) część płatności otrzymywanych przez rolnika stanowią płatności wypłacane na podstawie historycznej w postaci płatności na gospodarstwo, a pozostałą część płatności wypłacane na bazie regionalnej w postaci jednolitej stawki regionalnej, przy czym model mieszany (hybrydowy) może być statyczny (niezmienny) bądź dynamiczny (zmierzający do stawki jednolitej). Model hybrydowy statyczny jest stosowany przez Luksemburg, Szwecję oraz Wielką Brytanię (Irlandia Północna), natomiast model hybrydowy dynamiczny wybrały następujące państwa: Dania, Finlandia, Niemcy oraz Wielka Brytania (Anglia).

Państwa stosujące SPS mogą również wspierać producentów rolnych w ramach wsparcia specjalnego, o którym mowa w art. 68 rozporządzenia Rady (WE) Nr 73/2009. Istnieje także możliwość stosowania płatności oddzielnych, nie wchodzących w skład systemu SPS (warzywa i owoce). Dodatkowo, przed rokiem 2012 w niektórych sektorach możliwe było stosowanie płatności związanych z produkcją (np. sektor wołowiny, nasiona).

System jednolitej płatności obszarowej (SAPS) jest uproszczonym systemem płatności bezpośrednich i może być stosowany wyłącznie w nowych państwach członkowskich (jedynie Słowenia i Malta zdecydowały o wyborze systemu opartego na uprawnieniach). Płatności w ramach tego systemu wypłacane są na hektar użytków rolnych utrzymywanych w Dobrej Kulturze Rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. Stawkę jednolitej płatności obszarowej oblicza się poprzez podzielenie rocznej krajowej koperty finansowej, określonej dla każdego państwa na podstawie historycznych wielkości produkcji, takich jak: plony referencyjne zbóż, powierzchnia upraw polowych (zboża, rośliny oleiste, rośliny wysokobiałkowe, len i konopie włókniste), liczba zwierząt, przez powierzchnię referencyjną, stanowiącą powierzchnię użytków rolnych danego państwa (w Polsce 14 mln ha).

Również w systemie SAPS istnieje możliwość stosowania płatności oddzielonych od produkcji, a także wsparcia specjalnego.

Z uwagi na stopniowe dochodzenie do pełnego poziomu płatności, w nowych państwach członkowskich płatności bezpośrednie mogą być uzupełniane z budżetu krajowego.

Rys. 1. Modele płatności bezpośrednich obowiązujące w UE oraz dodatkowe wsparcie

Zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance)W nowym systemie (tak jak dotychczas) wysokość otrzymywanych przez rolników płatności bezpośrednich oraz płatności nieinwestycyjnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 i 2014-2020, uzależniona będzie od spełniania zasady wzajemnej zgodności, na którą składają się:

normy dotyczące utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska (DKR) oraz

podstawowe wymogi z zakresu zarządzania (Statutory Management Requirements – SMR),określone w załączniku II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013.Zasada wzajemnej zgodności oznacza powiązanie wysokości uzyskiwanych płatności ze spełnianiem przez rolników określonych wymogów i norm. W przypadku nieprzestrzegania powyższych obowiązków, konsekwencją jest odpowiednie zmniejszenie przyznawanych płatności.Uwaga - broszurę dotyczącą zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance) znajdziecie na stronie http://www.minrol.gov.pl/pol/Wsparcie-rolnictwa-i-rybolowstwa/Platnosci-bezposrednie/Normy-i-Wymogi-Wzajemnej-Zgodnosci-cross-compliance/Nowe-wymogi-wzajemnej-zgodnosci-obowiazujace-od-2013-roku - proszę zajrzeć

Minimalne normy DKR obowiązujące od 2015 roku

DRK 1 Ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych; DRK 2 Przestrzeganie procedur wydawania zezwoleń w przypadku nawadniania

(dot. rolników pobierających wodę w ilości większej niż 5 m3 na dobę); DRK 3 Ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniem (zabrania się

wprowadzania do gleby i bezpośrednio do wód podziemnych substancji szkodliwych);

DRK 4 Minimalna pokrywa glebowa (obowiązek utrzymywania na gruntach zagrożonych erozją co najmniej 30% gruntów ornych pod okrywą roślinną w terminie 1 listopada – 15 lutego;

DRK 5 Minimalne zagospodarowanie terenu odzwierciedlającego warunki danego miejsca w celu ograniczenia erozji (przestrzeganie zasad użytkowania gruntów położonych na stokach o nachyleniu powyżej 20º);

DRK 6 Utrzymanie poziomu materii organicznej w glebie (zakaz wypalania gruntów rolnych);

DRK 7 Zachowanie cech krajobrazu (zakaz przycinania żywopłotów i drzew w okresie wylęgu i chowu ptaków)

• Nie wolno niszczyć drzew będących pomniki przyrody oraz rowów do 2 m szerokości• Obowiązek zachowania oczek wodnych o łącznej powierzchni do 100 m• Zabrania się przycinania żywopłotów i drzew znajdujących się w obrębie działki

rolnej w okresie od 15 kwietnia do 31 lipca (z wyłączeniem wierzb, drzew owocowych i zagajników o krótkiej rotacji)

Ochrona dzikiego ptactwa (dyrektywa ptasia) Dotyczy rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze

Natura 2000. Obowiązek przestrzegania wymogów obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych albo planów ochrony w zakresie dotyczącym gatunków ptaków objętych ochroną .

Dotyczy wszystkich rolników na obszarze całego kraju. Obowiązek przestrzegania

zakazu niszczenia siedlisk i ostoi będących obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania ptaków podlegających ochronie

W strefach ochrony ostoi miejsc rozrodu i regularnego przebywania ptaków zabrania się:• wycinania drzew lub krzewów, • dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli nie jest to związane z potrzebą

ochrony poszczególnych gatunków, wznoszenia obiektów, instalacji i urządzeń

Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk dzikiej fauny i flory(dyrektywa siedliskowa) Dotyczy rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze Natura 2000 Obowiązek przestrzegania się wymogów obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych (PZO) lub planów ochrony (PO) w zakresie dotyczącym typów siedlisk przyrodniczych, gatunków zwierząt i roślin objętych ochroną.

Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (na OSN 4,46% pow. kraju, 7,36% pow. UR)

Lista wymagań: Przechowywanie: obornik jest przechowywany w pomieszczeniach inwentarskich lub

na płycie obornikowej, gnojowica i gnojówka są przechowywane w szczelnych zbiornikach, kiszonki są właściwie zabezpieczone przed wyciekiem soków do gruntu,

Stosowanie nawozów naturalnych: do 170 kg azotu (N) w czystym składniku na 1 ha UR,  

Wymagana dokumentacja: roczny plan nawożenia (100 ha) , bilans azotu, umowy zbytu/sprzedaży nawozów naturalnych

Zasady stosowania nawozów: nawozy naturalne oraz organiczne stosowane są w odpowiednich terminach, w odległości co najmniej 20 m od strefy wód, przestrzegany jest zakaz stosowania nawozów:-  na glebach zalanych wodą lub przykrytych śniegiem lub zamarzniętych, na stokach

o nachyleniu większym niż 10%, podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi. 

Zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zdrowotność roślin

Zdrowie zwierząt • Dokumentacja leczenia zwierząt gospodarskich przechowywana jest przez

utrzymującego zwierzęta przez 5 lat od daty dokonania ostatniego wpisu;• Zakaz podawania zwierzętom gospodarskim, zwierzętom akwakultury oraz

zwierzętom dzikim utrzymywanym jak zwierzęta gospodarskie związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i ß-agonistycznym w celach innych niż lecznicze;

• Zakaz posiadania i przechowywania w gospodarstwie produktów leczniczych weterynaryjnych zawierających substancje o działaniu beta-agonistycznym;

• Zakaz umieszczania na rynku lub uboju zwierząt gospodarskich lub zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie, w organizmach których znajdują się lub u których wykryto substancje zabronione

Zdrowotność roślin • Stosuje się tylko środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu. • Środki ochrony roślin stosuje się wyłącznie zgodnie z etykietą stosowania oraz w taki

sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska. • Środki ochrony roślin przechowuje się zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie. • Środki ochrony roślin stosuje się sprzętem sprawnym technicznie, który użyty zgodnie

z przeznaczeniem nie spowoduje zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska.

• Osoba wykonująca zabiegi środkami ochrony roślin posiada aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin.

Należy prowadzić ewidencję zbiegów wykonywanych przy użyciu środków ochrony roślin Przenośne gąbczaste encefalopatie (TSE)• Dotyczą wszystkich posiadaczy zwierząt• Rolnik utrzymujący w gospodarstwie zwierzęta przeżuwające oraz nieprzeżuwające

stosujący w żywieniu tych ostatnich białka pochodzenia zwierzęcego ma obowiązek takiej organizacji transportu, magazynowania, dystrybucji pasz, żeby na żadnym z tych etapów nie doszło do zanieczyszczenia pasz dla przeżuwaczy białkiem pochodzenia zwierzęcego.

Bezpieczeństwo pasz• Rolnikowi nie wolno wprowadzać do obrotu paszy niebezpiecznej dla zwierząt i

stosowania jej w żywieniu zwierząt.• Rolnik jest obowiązany do prowadzenia dokumentacji dotyczącej: stosowania

środków ochrony roślin, stosowania preparatów biobójczych.• Rolnik powinien stosować pasze pochodzące wyłącznie z zakładów zarejestrowanych

oraz/lub zatwierdzonych. • Zapewnienie identyfikowalności paszy. • Zabrania się wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt

materiałów paszowych i mieszanek paszowych zawierających pozostałości pestycydów w ilości przekraczającej ich dopuszczalną zawartość.

•

• Bezpieczeństwo żywności• Zapewnienie identyfikowalności żywności, jak również zwierząt hodowlanych,

dostarczanych rolnikowi i tych, które rolnik dostarczał na rynek.• Podjęcie działań zmierzających do wycofania z obrotu żywności niezgodnej, bądź w

stosunku do której są podejrzenia, że nie spełnia wymogów w zakresie bezpieczeństwa żywności poprzez: - natychmiastowe postępowanie w celu wycofania tej żywności z rynku.

• Wymogi dotyczące higieny produkcji produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego (jaja, mleko)

• Higiena pomieszczeń i wyposażenia• Higiena podczas udoju i składowania•

Identyfikacja i rejestracja zwierząt Lista wymagań:

rolnik posiada numer identyfikacyjny producenta oraz numer siedziby stada,  w siedzibie stada wszystkie sztuki bydła, świń, owiec i kóz są oznakowane zgodnie z

przepisami,  w siedzibie stada wszystkie sztuki bydła posiadają paszport, wpisy w księdze rejestracji bydła, świń, owiec i kóz dokonywane są bezpośrednio po

zaistnieniu zdarzenia objętego obowiązkiem wpisu, nie później niż w terminie 7 dni, korekty wpisów w księdze rejestracji bydła, świń, owiec i kóz, umożliwiają odczyt

zmienianego wpisu, dane zawarte w księdze rejestracji bydła, świń, owiec i kóz przechowywane są przez

okres 3 lat od dnia utraty posiadania zwierzęcia,dokumenty przewozowe dla owiec/kóz przechowywane są przez okres nie krótszy niż 3 lata od dnia przewozu zwierząt do miejsca przeznaczenia

Ochrona wszystkich zwierząt gospodarskich Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby zwierzęta gospodarskie utrzymywane były w

warunkach nieszkodliwych dla ich zdrowia oraz niepowodujących urazów, uszkodzeń ciała lub cierpień.

Wykwalifikowany personel Rolnik jest obowiązany doglądać zwierzęta gospodarskie co najmniej raz dziennie. Pomieszczenia odpowiednio oświetlone, utrzymane, wentylowane z dostępem do

wody, paszy Rolnik jest obowiązany chore lub ranne zwierzęta gospodarskie niezwłocznie otoczyć

opieką, a w przypadku gdy opieka rolnika nie przynosi rezultatów, w miarę potrzeby odizolować oraz niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza weterynarii.

Rolnik, który utrzymuje zwierzęta gospodarskie, jest obowiązany przechowywać przez okres 3 lat dokumentację weterynaryjną dotyczącą przebiegu leczenia, przeprowadzonych zabiegów weterynaryjnych oraz padłych zwierząt.

Rolnik jest obowiązany zapewnić zwierzętom gospodarskim, utrzymywanym w systemie otwartym, możliwość ochrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i zwierzętami drapieżnymi.

Rolnikowi nie wolno okaleczać zwierząt, w tym zadawać bólu albo świadomie dopuszczać do zadawania bólu lub cierpień.

Dobrostan cieląt Rolnik jest obowiązany doglądać cielęta: – utrzymywane w systemie otwartym co

najmniej raz dziennie, – utrzymywane w pomieszczeniach co najmniej dwa razy dziennie.

Rolnikowi nie wolno utrzymywać cieląt na uwięzi, z wyjątkiem cieląt utrzymywanych grupowo w porze karmienia, nie dłużej niż jedną godzinę.

Rolnik jest obowiązany zapewnić odpowiedni standard pomieszczeń, w których utrzymywane są cielęta oraz ich wyposażenie.

Rolnik jest obowiązany utrzymywać cielęta w warunkach zapewniających im swobodę ruchu, a w szczególności możliwość kładzenia się, wstawania oraz leżenia (właściwe wymiary kojców)

Dobrostan świń Rolnik jest obowiązany, jeżeli jest to konieczne, do poddania zwierząt zabiegom

przeciwko zewnętrznym i wewnętrznym pasożytom prośnych loch i loszek Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby prosięta co najmniej do 28 dnia od dnia ich

urodzenia przebywały z lochą. Rolnik jest obowiązany, w przypadku grupowego utrzymywania loch, loszek,

warchlaków i świń, do podjęcia działań minimalizujących agresję i zapobiegających walkom zwierząt, w szczególności - izolację świń chorych, zranionych, agresywnych oraz stały dostęp do przedmiotów absorbujących ich uwagę.

Rolnik jest obowiązany do czasowego oddzielenia od grupy świń chorych, zranionych, wykazujących agresję lub atakowanych przez inne zwierzęta.

W przypadku konieczności mieszania warchlaków i świń utrzymywanych na chów grupowo, rolnik jest obowiązany do łączenia w grupę zwierząt o zbliżonym wieku,

Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji, wykonywane są na zwierzętach wyłącznie przez osoby posiadające kwalifikacje określone odrębnymi przepisami, z zachowaniem koniecznej ostrożności, w sposób zapewniający ograniczenie cierpień i stresu zwierzęcia.

Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pomieszczenia dla świń były zbudowane w sposób nieszkodliwy dla ich zdrowia - niepowodujący urazów, uszkodzeń ciała i cierpienia; zapewniający swobodę ruchu, umożliwiający kontakt wzrokowy z innymi zwierzętami (nie dotyczy loch i loszek tuż przed proszeniem i w trakcie proszenia).

Rolnik jest obowiązany utrzymywać świnie w warunkach zapewniających im swobodę ruchu, a w szczególności możliwość kładzenia się, wstawania oraz leżenia.

Rolnik jest obowiązany karmić świnie co najmniej raz dziennie, a jeżeli utrzymuje świnie grupowo – zapewniać im dostęp do paszy w tym samym czasie. Rolnik jest obowiązany zapewnić świniom powyżej 2 tygodnia życia stały dostęp do wystarczającej ilości świeżej wody.

Sankcje za nieprzestrzeganie wymogów cross-compliance

Wymiar sankcji uzależniony jest od wielu czynników, a przede wszystkim od motywów - zaniedbania rolnika (nieumyślność) lub winy rolnika.

Ponadto przy określaniu wymiaru sankcji bierze się pod uwagę: powtarzalność, zasięg, dotkliwość, trwałość. 

W państwach UE-15 system kontroli przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności był wdrażany stopniowo w latach 2005-2007.W państwach członkowskich, które przystąpiły do Wspólnoty 1 maja 2004 r. (nowe państwa członkowskie), do końca 2008 r. mechanizm ten był ograniczony do kontroli przestrzegania utrzymywania gruntów w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Natomiast wymogi wzajemnej zgodności wdrażane były również stopniowo. Od roku 2009 obowiązują wymogi z obszaru A, od roku 2011 obowiązują wymogi z obszaru B, natomiast wymogi z obszaru C zostały wdrożone w roku 2013.

System płatności bezpośrednich stosowany w Polsce

Polska, tak jak większość nowych państw członkowskich, zdecydowała o wyborze uproszczonego systemu płatności – SAPS. Poziom płatności bezpośrednich otrzymywanych przez polskich rolników wzrastał corocznie, zgodnie z zasadą stopniowego dochodzenia do pełnego poziomu płatności (tzw. zasada phasing-in) i w roku 2013 wyniósł 100%. Jednocześnie, w Polsce od 2004 r. stosowane są płatności uzupełniające finansowane z budżetu krajowego. Dzięki temu, że płatności uzupełniające stosowane są w Polsce na maksymalnym dopuszczonym poziomie, już od 2010 r. łączna kwota płatności unijnych i krajowych osiąga poziom 100%.

System jednolitej płatności obszarowej (SAPS) jest uproszczonym systemem płatności bezpośrednich i może być stosowany wyłącznie w nowych państwach członkowskich (jedynie Słowenia i Malta zdecydowały o wyborze systemu opartego na uprawnieniach). Płatności w ramach tego systemu wypłacane są na hektar użytków rolnych utrzymywanych w Dobrej Kulturze Rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r.

Kształtowanie się poziomu płatności w latach 2004-2013 przedstawia poniższy wykres.

Stawka jednolitej płatności obszarowej oblicza się ją przez podzielenie rocznej krajowej koperty finansowej, określonej dla każdego państwa na podstawie historycznych wielkości produkcji, takich jak: plony referencyjne zbóż, powierzchnia upraw polowych (zboża, rośliny oleiste, rośliny wysokobiałkowe, len i konopie włókniste), liczba zwierząt, przez powierzchnię referencyjną, stanowiącą powierzchnię użytków rolnych danego państwa (w

Po Jest to plon, który stanowi podstawę wyliczenia płatności obszarowych;

Plon referencyjny - plon referencyjny dla Polski został obliczony na podstawie okresu 1986-91;- Polska ma plon referencyjny w wysokości 3 t/ha; - najwyższy plon referencyjny w UE ma Holandia - 6,66 t/ha, a najniższy Finlandia

(2,82 t/ha) oraz Hiszpania (2,69 t/ha).

Powierzchnia referencyjna - obszar Polski, do którego wypłaca się dopłaty bezpośrednie , w 2004 roku zgłoszono do płatności 14,8 mln ha (po dopłaty zgłosiło się mniej chętnych i ok. 47 milionów nie trafiło do rolników

Krajowe płatności uzupełniające realizowane były w następujących sektorach: upraw podstawowych (m.in. zboża, rośliny oleiste, wysokobiałkowe), chmielu, skrobi ziemniaczanej, tytoniu, roślin przeznaczonych na paszę uprawianych na trwałych użytkach zielonych (płatność zwierzęca – wypłacana od 2007 roku).

Ponadto, z budżetu unijnego wypłacana jest oddzielna płatność cukrowa (od 2006 roku), która jest efektem przeprowadzonej reformy na rynku cukru, a także od 2008 roku oddzielna płatność do pomidorów oraz płatność z tytułu owoców miękkich, które zostały wprowadzone w wyniku przeprowadzonej w 2007 roku reformy WPR na rynku owoców i warzyw. Płatność z tytułu owoców miękkich od roku 2012 wypłacana jest w formie oddzielonej od produkcji.

Od roku 2010, w związku z wejściem w życie postanowień kończących przegląd Wspólnej Polityki Rolnej (ang. Health Check), w Polsce jest realizowane również tzw. wsparcie specjalne. Wsparcie to wypłacane jest w formie:

1. Specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych,

2. Płatności do krów, 3. Płatności do owiec,4. Płatności do surowca tytoniowego wysokiej jakości (od 2012 r.).

Najwięcej środków finansowych jest kierowanych do rolników w postaci jednolitej płatności obszarowej oraz krajowych płatności uzupełniających (przede wszystkim do grupy upraw podstawowych i do płatności zwierzęcej) oraz oddzielnej płatności cukrowej. Udział poszczególnych płatności w całkowitym wsparciu kierowanym do rolników w 2012 roku przedstawia poniższy rysunek.

Udział poszczególnych płatności w całkowitym wsparciu bezpośrednim kierowanym do rolników w 2012 r.

Rodzaje płatności o które można było się ubiegać na wniosku o płatności na rok 2014

1. Jednolita płatność obszarowa (JPO), specjalna płatność obszarowa do powierzchni uprawy roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych,

2. Płatności uzupełniające, w tym: - płatność uzupełniająca do powierzchni uprawy chmielu, - płatność uzupełniająca dla producentów surowca tytoniowego, - płatność uzupełniająca do produkcji ziemniaka skrobiowego,

3. Oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw (do pomidorów), 4. Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich, 5. Płatność cukrowa, 6. Płatność do surowca tytoniowego (płatność do tytoniu), 7. Płatność do krów i owiec, 8. Pomoc finansowa z tytułu wspierania gospodarowania na ONW9. Płatność rolnośrodowiskowa

Rośliny motylkowate odgrywają bardzo ważną i korzystną rolę w płodozmianie; mają zdolność symbiotycznego wiązania azotu atmosferycznego, czyli zdobywania

„taniego azotu” N2 z powietrza; nie wymagają nawożenia azotem (oprócz dawki startowej); są cenne dla roślin następczych, np. przyorane resztki pożniwne bobiku średnio

wzbogacają glebę w: azot 50-100, potas 80-120, wapń 30-50, fosfor 4-10 kg/ha, mikroelementy oraz w substancję organiczną i są to ilości składników porównywalne do pełnej dawki obornika.

ilość związanego azotu zależy głównie od rodzaju drobnoustroju, jego aktywności fizjologicznej, rośliny oraz warunków środowiskowych;

azot biologicznie związany przez rośliny i bakterie wykorzystywany jest przez rośliny aż w 100%, podczas gdy z nawozów mineralnych tylko w około 50%.

przy 20-40% udziale roślin motylkowatych w runi wydajność mieszanek bez dodatkowego nawożenia jest podobna do wydajności samych traw nawożonych azotem w ilości 150-180 kg

mają działanie strukturotwórcze i fitomelioracyjne, które polega na tworzeniu gruzełkowatej struktury gleby oraz poprawie stosunków wodno-powietrznych, co ma duże znaczenie przy gospodarowaniu na glebach cięższych i nieprzepuszczalnych

Mieszanki motylkowato-trawiaste chronią glebę przed erozją wodną i wietrzną, a dłuższe pokrycie gleby roślinnością

zmniejsza wymywanie z niej makroelementów w sezonie zimowym; zatrzymują w glebie więcej opadów atmosferycznych, co sprzyja korzystnym

procesom mikrobiologicznym, bez ujemnego wpływu na strukturę gleby i jej zasobność;

ograniczają zachwaszczenie gleb chwastami jednorocznymi, ze względu na dużą konkurencyjność mieszanek motylkowato-trawiastych względem większości gatunków roślin synantropijnych.

Płatność uzupełniająca do powierzchni uprawy chmielu Płatność do powierzchni uprawy chmielu niezwiązana z produkcją jest w 100%

finansowana z budżetu krajowego. Rolnikowi, który w danym roku spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności

obszarowej i złożył wniosek o przyznanie tej płatności, przysługuje płatność uzupełniająca do powierzchni uprawy chmielu, do której przyznano mu płatność uzupełniającą do powierzchni uprawy chmielu za 2006 r.

Problemy producentów chmielu bardzo niskie ceny (koszty produkcji kształtują się na poziomie 16 - 20 zł/kg, a cena

na surowiec kontraktowany nie przekracza 12 zł/kg, bez kontraktacji 2-6 zł/kg; problem ze zbytem, zapotrzebowanie polskiego browarnictwa szacuje się na około 2

800 - 3 000 ton chmielu, a produkcja w Polsce w 2010 r. to 1400 ton.

Płatność uzupełniająca dla producentów surowca tytoniowego

Problemy producentów tytoniu Polska jest drugim w Europie producentem tytoniu; nasze wyroby tytoniowe importuje 70 krajów; w kraju jest ok. 60 tys. plantatorów ok. 500 tys. osób pośrednio utrzymuje się z przemysłu tytoniowego, zostanie

pozbawionych środków do życia. spadek liczby plantacji o 2,5 tys. przez trzy lata; w 2013 r. w skupie płacono 4,80 do 8 zł za kg w zależności od rodzaju (rentowność

prze wzroście ceny o ok. 4 zł za kg); w 2013 r. sprzedaż papierosów z banderolą zmniejszyła się o ponad 10 proc., do 46,6

mld sztuk; potencjalne przebranżowienie się rolników z tych regionów jest trudne

(wielomilionowe kredyty na suszarnie, wielkość plantacji w Polsce to 1,4 ha);

Oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw (do pomidorów)Wprowadzona w 2008 roku, ma charakter płatności historycznej (2006/2007 rok referencyjny), niezwiązanej z bieżącą produkcją. Jest płatnością roczną i jest w całości finansowana z budżetu Unii Europejskiej

Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkichWprowadzona w 2012 r. oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich ma charakter płatności historycznej, niezwiązanej z bieżącą produkcją, dlatego też we wniosku o przyznanie płatności nie deklaruje się odrębnie działek rolnych, na których uprawiane są maliny lub truskawki. Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich jest płatnością roczną i jest finansowana z budżetu Unii Europejskiej oraz może być dodatkowo finansowana z budżetu krajowego.

Oddzielna płatność z tytułu cukru ma charakter płatności historycznej, niezwiązanej z bieżącą produkcją. Płatność cukrowa przysługuje rolnikowi, który spełnia w danym roku warunki do

przyznania jednolitej płatności obszarowej i złożył wniosek o przyznanie tej płatności oraz który zawarł: umowę dostawy, o której mowa w art. 127 ust. 2 rozporządzenia nr 1308/2013, która określa również powierzchnię gruntów, na której rolnik jest zobowiązany uprawiać buraki kwotowe określone w art. 127 ust. 2 lit. a

rozporządzenia nr 1308/2013; zawarł umowę dostawy z grupą producentów rolnych, której jest członkiem, lub organizacją producentów, której jest członkiem, lub zrzeszeniem organizacji producentów, do którego należy organizacja producentów, której jest członkiem;

Płatność do krów i owiec załamanie chowu i redukcja pogłowia owiec z powodu braku opłacalności w

warunkach gospodarki rynkowej spowodował kilkunastokrotny spadek pogłowia owiec w Polsce południowej, co grozi obecnie ograniczeniem korzystnego ich wpływu na środowisko przyrodnicze, m.in. w następstwie zaprzestania wypasów kulturowych na terenach chronionego krajobrazu, a także wypasów pielęgnacyjnych na słabych użytkach zielonych.

 trudnej sytuacji ekonomicznej hodowców nie poprawiły wprowadzone w ostatnich latach płatności uzupełniające do powierzchni uprawy roślin przeznaczonych na paszę na użytkach zielonych.

wprowadzono zatem w ramach systemów wsparcia bezpośredniego specjalne wsparcie dla krów i owiec na obszarach wrażliwych pod względem gospodarczym lub środowiskowym, które może zachęcić do utrzymania poziomu produkcji.

Wypas kulturowy – wypas owiec i bydła na chronionych obszarach parków narodowych dozwolony z zachowaniem licznych ograniczeń. Ma szczególne znaczenia na obszarach Tatrzańskiego Parku Narodowego. Początkowo, po utworzeniu parku i wykupie bądź wywłaszczeniu terenów hal (1960–1965), zniesiono w nim całkowicie wypas. Z czasem jednak okazało się, że stało się to przyczyną zmian w środowisku przyrodniczym. Powstałe w wyniku działalności człowieka polany i hale tatrzańskie istnieć mogą tylko, gdy są użytkowane. Po zniesieniu wypasu i koszenia w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej zaczęły zarastać borówczyskami, malinami, a ostatecznie lasem. Powoduje to zmniejszenie różnorodności biologicznej, wiele bowiem gatunków roślin i zwierząt żyje tylko na tych trawiastych obszarach. Np. szafran spiski (popularnie nazywany krokusem) rosnąć może tylko na koszonej lub wypasanej polanie, po zniesieniu jej użytkowania zostaje z czasem zagłuszony przez inne gatunki wyższych roślin. Skazany byłby więc na wyginięcie, podobnie i wiele innych gatunków roślin i zwierząt (np. niektóre gatunki motyli). Zarastanie polan i halizn przez las to także zmniejszenie atrakcyjności turystycznej, las przesłania bowiem widoki. Ważnym powodem przywrócenia nienaturalnego wypasu była wreszcie konieczność zachowania liczącej sobie kilkaset lat kultury pasterskiej. W Tatrach kulturowy wypas wprowadzono po raz pierwszy w 1981, na mocy porozumienia działaczy solidarnościowych z władzami. Zmianę w rozporządzeniu o utworzeniu TPN wprowadziła Rada Ministrów w lipcu 1981. Obecnie wypasa tam 5 baców na polanach mających łączną powierzchnię około 130 ha. Bacówki, w których sprzedawane są turystom oscypki, bundz i żentyca, stoją na Polanie Chochołowskiej, u wylotu Doliny Lejowej, na Wyżniej Kirze Miętusiej w Dolinie Kościeliskiej, pod Kuźnicami, na polanie Kopieniec i na Rusinowej Polanie. Wypas kulturowy prowadzi się na 30 polanach, m.in. są to: Polana Chochołowska, polana Kopieniec, Lejówki, Niżnia Polana Kominiarska, Długa Polana, polana Huciska, polana Huty Lejowe, polana Jamy, Niżnia Jarząbcza Polana, polana Jaworzyna pod Furkaską, Kalatówki, Kryta Polana, Polana Kuca, Przysłop Kominiarski, Rusinowa Polana. Wypas kulturowy zastrzeżony jest licznymi ograniczeniami: - Wypasać mogą tylko ci bacowie, którzy otrzymają koncesję na wypas. - Liczba wypasanych owiec i krów jest ograniczona, tak by wypas nie powodował szkód w środowisku naturalnym. - Baca musi udowodnić, że posiada poza Tatrami łąki czy polany (tzw. przepaski), na których może wiosną wypasać owce i krowy, zanim w Tatrach

trawa nie podrośnie przynajmniej na 8 cm (wegetacja roślin jest tutaj bowiem późniejsza). Tradycyjny sezon wypasowy trwał od końca kwietnia do końca września.

- Wypasać można tylko owce i krowy ras miejscowych. - Używać można do wypasu tylko psów miejscowej rasy owczarek podhalański.

Baca i juhasi używać muszą tradycyjnego sprzętu, odzieży i gwary góralskiej. Wyjątek uczyniono tylko dla podpuszczki używanej do klagania sera – zamiast tradycyjnej, otrzymywanej z żołądków cielęcych, używa się syntetycznej.

- Zachowane mają być tradycyjne obrzędy pasterskie.

Najistotniejsze zmiany w systemie płatności bezpośrednich od 2015 r. dotyczą:

rodzajów płatności (schematów), o które rolnik może się ubiegać; wymogów, których spełnienie w gospodarstwie rolnym warunkuje przyznanie

rolnikowi poszczególnych płatności.

Katalog realizowanych w Polsce płatności bezpośrednich w 2015 r. obejmuje:

Jednolitą płatność obszarową (JPO) Płatność z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska(tzw.

płatność za zazielenienie) Płatność dla młodych rolników Płatność dodatkową (redystrybucyjną) Płatności związane z produkcją Płatności w ramach przejściowego wsparcia krajowego. Płatności z tytułu ONW

Ponadto, rolnik będzie miał możliwość przystąpienia do: Systemu dla małych gospodarstw.

Przyznanie rolnikowi płatności bezpośrednich będzie zależało od spełnienia minimalnych wymogów i kryteriów rolnika aktywnego zawodowo. Aby skierować płatności bezpośrednie wyłącznie do rolników czynnych zawodowo, w projekcie rozporządzenia wprowadzono tzw. definicję aktywnego rolnika. Z płatności bezpośrednich będą wykluczane obszary, na których nie prowadzi się działalności stricte rolniczej (np. lotniska, koleje, obiekty sportowe etc.) na podstawie krótkiej, obowiązkowej dla państw członkowskich, listy (z możliwością uzupełniania jej o dodatkowe elementy). Zasady te nie obejmą podmiotów, które otrzymują płatności nie większe od określonej przez państwo członkowskie kwoty, która z kolei nie może przekroczyć 5 tys. euro.

Płatność redystrybucyjna, polega na przeznaczeniu do 30% koperty krajowej na dodatkową płatność do jednakowej liczby pierwszych hektarów (w każdym gospodarstwie), nie większej jednak niż 30 ha lub niż średnia powierzchnia gospodarstwa w kraju. Wysokość tej dodatkowej płatności nie może przekroczyć 65% średniej stawki krajowej.

Zazielenienie

W ramach nowego systemu płatności bezpośrednich wprowadzono obowiązek realizacji praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska. „Zazielenienie” ma być realizowane poprzez trzy obowiązkowe praktyki: dywersyfikację upraw, utrzymanie

trwałych użytków zielonych (TUZ), utrzymanie obszarów proekologicznych (tzw. EFA) lub praktyki równoważne (przynoszące ten sam, bądź wyższy poziom korzyści dla środowiska i klimatu jak praktyki obowiązkowe). Praktyki równoważne mogą obejmować elementy programu rolno - środowiskowo - klimatyczne albo krajowe lub regionalne systemy certyfikacji środowiskowej. Lista praktyk równoważnych jest określona w załączniku do rozporządzenia.

Obszary proekologiczne

Gospodarstwa posiadające do 15 ha gruntów ornych będą wyłączone z wymogu utrzymywania obszarów proekologicznych. Ich odsetek ma w 2015 roku wynosić 5% i może on być podniesiony do 7% po przedstawieniu przez Komisję raportu (najpóźniej w marcu 2017 r.). Lista kategorii gruntów traktowanych jako proekologiczne obejmuje m.in. uprawy wiążące azot (motylkowate) i międzyplony, jak również grunty ugorowane, tarasy, elementy krajobrazu, włączając elementy położone na obszarze przylegającym do gruntu ornego, strefy buforowe, włączając strefy buforowe pod TUZ oddzielone od przylegającego gruntu rolnego, systemy rolno - leśne, pokrywę zieloną, obszary pod zagajnikami o krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych i/lub środków ochrony roślin, czy pasy działki przylegającej do krawędzi lasu. Państwo członkowskie wybierze kategorie obowiązujące na jego terenie. Do określenia procentowej powierzchni obszarów EFA kraje będą mogły stosować odpowiednie współczynniki ważenia uwzględniające znaczenie poszczególnych kategorii gruntów dla środowiska.

Dywersyfikacja upraw

Gospodarstwa do 10 ha powierzchni gruntów ornych będą wyłączone z wymogu dywersyfikacji upraw. Dla gospodarstw między 10 a 30 ha wymagane będą 2 różne uprawy; uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75% gruntów ornych. Natomiast gospodarstwa powyżej 30 ha gruntów ornych będą musiały posiadać minimum 3 uprawy na gruntach ornych, przy czym dwie uprawy główne nie powinny zajmować więcej niż 95% gruntów ornych.

Trwałe użytki zielone

Obowiązek utrzymania trwałych użytków zielonych (TUZ) na poziomie gospodarstwa ograniczono do wyznaczonych przez państwa członkowskie TUZ cennych przyrodniczo na obszarach Natura 2000, obejmujących gleby torfowe i podmokłe. Ponadto, jeśli w danym kraju lub regionie udział TUZ w całkowitej powierzchni UR nie zmniejszył się o więcej niż 5%, wtedy możliwa będzie kontrola utrzymania TUZ na poziomie kraju lub regionu (pierwotna propozycja Komisji zakładała obowiązek kontroli udziału TUZ na poziomie gospodarstwa).

System dla małych gospodarstw

Do systemu dla małych gospodarstw w roku 2015 „automatycznie” włączeni zostaną rolnicy, których łączna kwota płatności bezpośrednich (tj. z wyłączeniem kwoty płatności

niezwiązanej do tytoniu) nie przekroczy równowartości w złotych kwoty 1 250 euro. W instrukcji przesłanej rolnikowi wraz z formularzem wniosku o przyznanie płatności, znajduje się informacja o szacunkowych stawkach płatności.Do systemu dla małych gospodarstw mogą również przystąpić rolnicy, których kwota płatności bezpośrednich przekracza równowartość w złotych kwotę 1 250 euro, pod warunkiem, że: złożą w roku 2015 wniosek o przyznanie płatności, w którym wnioskować będą o włączenie do systemu dla małych gospodarstw lub złożą w terminie do dnia 10 lipca 2015 r. odrębny wniosek do kierownika biura powiatowego Agencji o włączenie do tego systemu, na formularzu opracowanym i udostępnionym przez Agencję, spełnią minimalne wymogi w zakresie powierzchni lub kwoty wsparcia (1 ha lub 200 euro), spełnią warunki określone dla poszczególnych płatności, o które wnioskują w roku 2015 (tj. jednolitej płatności obszarowej, płatności dla młodych rolnika, płatności dodatkowej, wsparcia powiązanego z produkcją).

Uwaga: Płatność dla małych gospodarstw będzie określana, jako suma wszystkich płatności bezpośrednich, do otrzymania których rolnik byłby uprawniony w systemie „standardowym” (bez uwzględnienia płatności niezwiązanej do tytoniu) z zastosowaniem maksymalnego limitu nie przekraczającego równowartości w złotych kwoty 1 250 euro.

Płatność dla młodych rolników

Jest działaniem obowiązkowym dla państwa członkowskiego. Stawka płatności dla młodych rolników będzie podwyższona o 25%. Wsparcie może być udzielone do powierzchni 50 ha. Do płatności będą się kwalifikować rolnicy, którzy nie ukończyli 40 roku życia i którzy gospodarują nie dłużej niż 5 lat.

Płatności związane z produkcją

Dobrowolne wsparcie związane z produkcją obejmuje szereg rocznych płatności i jest przyznawane w granicach określonych limitów ilościowych oraz oparte na ustalonych obszarach i plonach lub na ustalonej liczbie zwierząt. Głównym celem tej płatności jest wsparcie sektorów, które mają szczególne znaczenie gospodarcze, środowiskowe lub społeczne oraz znajdują się w trudnej sytuacji.

Płatności w ramach dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją przysługuje rolnikom, którzy spełnią minimalne wymagania oraz kryteria rolnika aktywnego zawodowo.

W roku 2015 wsparciem zostaną objęte następujące sektory, w ramach których przewiduje się następujące kryteria udzielania wsparcia:

Płatności związane do zwierząt

Płatności związane do zwierząt przysługują do zwierząt, w odniesieniu do których: 1) do dnia złożenia wniosku o przyznanie tych płatności dokonano zgłoszeń wymaganych na podstawie przepisów o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt; 2) w dniu złożenia wniosku o przyznanie tych płatności są spełnione wymagania w zakresie identyfikacji określone w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.

płatność do bydła - przysługuje do zwierząt gatunku bydło domowe (Bos taurus), na terenie całego kraju, niezależnie od płci (samce lub samice) i kierunku produkcji, których

wiek w dniu 15 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności, nie przekracza 24 miesięcy, będących w posiadaniu rolnika przez okres 30 dni od dnia złożenia wniosku o przyznanie tej płatności. Posiadanie zwierząt potwierdzane jest w systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do płatności kwalifikują się jedynie zwierzęta, które spełniają wymagania określone w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Minimalna liczba zwierząt będących w posiadaniu rolnika wynosi 3 sztuki w wieku do 24 miesięcy; a płatność przyznawana będzie maksymalnie do 30 sztuk zwierząt. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o zwierzętach zadeklarowanych do płatności oraz oświadczenie współposiadacza o wyrażeniu zgodny na przyznanie płatności do bydła, krów, owiec, kóz (jeśli dotyczy; obowiązek złożenia oświadczenia nie dotyczy małżonków). Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 69,0 euro/szt.

płatność do krów, przysługują do samic gatunku bydło domowe (Bos taurus), na terenie całego kraju, niezależnie od kierunku produkcji, których wiek w dniu 15 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności, przekracza 24 miesiące, będących w posiadaniu rolnika przez okres 30 dni od dnia złożenia wniosku o przyznanie tej płatności. Minimalna liczba zwierząt będących w posiadaniu rolnika wynosi 3 sztuki w wieku powyżej 24 miesięcy; a płatność przyznawana będzie maksymalnie do 30 sztuk zwierząt. Posiadanie zwierząt potwierdzane będzie w systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do płatności kwalifikują się jedynie zwierzęta, które spełniają wymagania określone w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o zwierzętach zadeklarowanych do płatności oraz oświadczenie współposiadacza o wyrażeniu zgodny na przyznanie płatności do bydła, krów, owiec, kóz (jeśli dotyczy; obowiązek złożenia oświadczenia nie dotyczy małżonków). Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 69,2 euro/szt.

płatność do owiec przysługuje rolnikowi: który posiada co najmniej 10 sztuk samic gatunku owca domowa (Ovis aries), których wiek w dniu 15 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie danej płatności, wynosi co najmniej 12 miesięcy, do zwierząt będących w posiadaniu rolnika w dniu złożenia wniosku oraz przez okres od dnia 20 października do dnia 20 listopada, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności. Posiadanie zwierząt potwierdzane będzie w systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do płatności kwalifikują się jedynie zwierzęta, które spełniają wymagania określone w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o zwierzętach zadeklarowanych do płatności oraz oświadczenie współposiadacza o wyrażeniu zgodny na przyznanie płatności do bydła, krów, owiec, kóz (jeśli dotyczy; obowiązek złożenia oświadczenia nie dotyczy małżonków). Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 25,0 euro/szt.

płatność do kóz przysługuje: rolnikowi, który posiada co najmniej 5 samic gatunku koza domowa (Capra hircus): których wiek w dniu 15 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności wynosi co najmniej 12 miesięcy, do zwierząt będących w posiadaniu rolnika, przez okres 30 dni od dnia złożenia wniosku o przyznanie danej płatności. Posiadanie zwierząt potwierdzane będzie w systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do płatności kwalifikują się jedynie zwierzęta, które spełniają wymagania określone w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o zwierzętach zadeklarowanych do płatności oraz oświadczenie współposiadacza o wyrażeniu zgodny na przyznanie płatności do bydła, krów, owiec, kóz (jeśli dotyczy; obowiązek złożenia oświadczenia nie dotyczy małżonków). Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 15,0 euro/szt.

PŁATNOŚCI ZWIĄZANE DO POWIERZCHNI UPRAW

płatność do powierzchni uprawy buraków cukrowych: płatność jest przyznawana rolnikowi, jeżeli zawarł umowę dostawy, o której mowa w art. 127 ust. 2 rozporządzenia nr 1308/2013, która określa również powierzchnię gruntów, na której rolnik jest zobowiązany uprawiać buraki kwotowe określone w art. 127 ust. 2 lit. a rozporządzenia nr 1308/2013, , lecz nie większej niż powierzchnia gruntów, na której rolnik jest zobowiązany uprawiać te buraki, określona w umowie dostawy, o której mowa w art. 127 ust. 2 rozporządzenia nr 1308/2013, zawartej przez tego rolnika, lub b. zawarł umowę dostawy z grupą producentów rolnych, której jest członkiem, lub organizacją producentów, której jest członkiem, lub zrzeszeniem organizacji producentów, do którego należy organizacja producentów, której jest członkiem. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 400,0 euro/ha.

płatność do powierzchni uprawy ziemniaków skrobiowych: płatność jest przyznawana rolnikowi, jeżeli: zawarł umowę na uprawę ziemniaków skrobiowych, w której zobowiązuje się do wytworzenia i dostarczenia podmiotowi (którego przedmiot działalności obejmuje wytworzenie skrobi lub wyrobów skrobiowych) określonej ilości ziemniaków skrobiowych z określonej powierzchni gruntów, a podmiot ten zobowiązuje się te ziemniaki odebrać w umówionym terminie, zapłacić za nie umówioną cenę i wyprodukować z nich skrobię lub wyroby skrobiowe, zawarł umowę z grupą producentów rolnych, której jest członkiem, lub organizacją producentów, której jest członkiem, lub zrzeszeniem organizacji producentów, do którego należy organizacja producentów, której jest członkiem. W umowie rolnik zobowiązuje się do wytworzenia i dostarczenia grupie, organizacji lub zrzeszeniu określonej ilości ziemniaków skrobiowych z określonej powierzchni gruntów, a grupa, organizacja lub zrzeszenie zobowiązują się te ziemniaki odebrać w umówionym terminie, zapłacić za nie umówioną cenę i przeznaczyć te ziemniaki na produkcję skrobi lub wyrobów skrobiowych. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 400,0 euro/ha.

płatność do powierzchni upraw owoców miękkich: płatność przysługuje do powierzchni uprawy truskawek lub malin, jeżeli uprawa prowadzona jest na obszarze kwalifikującym się do przyznania jednolitej płatności obszarowej. Nie jest wymagane zawarcie umowy. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 250,0 euro/ha.

płatność do powierzchni uprawy chmielu: płatność przysługuje do powierzchni uprawy chmielu w określonych powiatach województwa lubelskiego i wielkopolskiego. Płatność może być przyznana do plantacji: na których są uprawiane rośliny chmielu, zajętych przez konstrukcję nośną i ograniczonych linią jej zewnętrznych odciągów kotwicznych, obsadzonych z gęstością wynoszącą co najmniej 1 300 sadzonek na hektar. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 480,0 euro/ha.

płatność do powierzchni upraw roślin wysokobiałkowych: przysługuje rolnikowi, który prowadzi w plonie głównym uprawę roślin wysokobiałkowych, takich jak: bób, bobik, ciecierzyca, fasola zwykła, fasola wielokwiatowa, groch siewny, groch siewny cukrowy, soczewica jadalna, soja zwyczajna, łubin biały, łubin wąskolistny, łubin żółty, peluszka, seradela uprawna, koniczyna czerwona, koniczyna biała, koniczyna białoróżowa, koniczyna perska, koniczyna krwistoczerwona, komonica zwyczajna, esparceta siewna, lucerna siewna,

lucerna mieszańcowa, lucerna chmielowa, lędźwian, nostrzyk biały, wyka kosmata i wyka siewna. Płatność ta przysługuje maksymalnie do powierzchni 75 ha. Powierzchnia zgłoszona do tej płatności może być uznana, za obszar proekologiczny. Nie jest wymagane zawarcie umowy. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Płatność związana do powierzchni upraw roślin wysokobiałkowych przysługuje również w przypadku uprawy ww. gatunków roślin w formie mieszanek, z wyłączeniem mieszanek z roślinami innymi niż ww. rośliny, z tym że w przypadku wyki siewnej i wyki kosmatej dopuszcza się ich uprawę z rośliną podporową. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 239,6 euro/ha.

płatność do powierzchni uprawy pomidorów: płatność jest przyznawana rolnikowi, który zawarł umowę na uprawę pomidorów, w której zobowiązuje się do wytworzenia i dostarczenia podmiotowi, którego przedmiot działalności obejmuje przetwarzanie owoców i warzyw, określonej ilości pomidorów z określonej powierzchni gruntów, a podmiot ten zobowiązuje się te pomidory odebrać w umówionym terminie, zapłacić za nie umówioną cenę i je przetworzyć, lub zawarł umowę z grupą producentów rolnych, której jest członkiem, lub grupą producentów owoców i warzyw, której jest członkiem, lub organizacją producentów, której jest członkiem, lub zrzeszeniem organizacji producentów uznanych, do którego należy organizacja producentów, której jest członkiem. Płatność przysługuje do powierzchni uprawy pomidorów, lecz nie większej niż powierzchnia gruntów określona w umowie.

Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 400,0 euro/ha.

płatność do powierzchni uprawy lnu: płatność przysługuje rolnikom, którzy prowadzą uprawę lnu, na gruntach kwalifikujących się do przyznania jednolitej płatności obszarowej. Nie jest wymagane zawarcie umowy. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 200,0 euro/ha.

płatność do powierzchni uprawy konopi włóknistych: płatność przysługuje rolnikom, którzy prowadzą uprawę konopi włóknistych na gruntach kwalifikujących się do przyznania jednolitej płatności obszarowej, przy zastosowaniu odmian zawierających w uprawie polowej maksymalnie 0,2% tetrahydrokanabinolu (THC) w suchej masie rośliny oraz uprawa jest prowadzona na podstawie zezwolenia wydanego na podstawie art. 47 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124 oraz z 2015 r. poz. 28). Posiadanie zezwolenia na uprawę konopi nie jest wymagane od jednostek naukowych oraz Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych, w ramach działalności statutowej, a także od podmiotów zajmujących się hodowlą roślin i stosujących konopie włókniste w celach izolacyjnych, co należy potwierdzić poprzez dołączenie do wniosku, oświadczenia o zwolnieniu z obowiązku posiadania zezwolenia na uprawę konopi włóknistych. Powierzchnia kwalifikowana do płatności nie może być większa niż powierzchnia objęta zezwoleniem. Nie jest wymagane zawarcie umowy, natomiast do wniosku o przyznanie płatności należy dołączyć: oświadczenie o uprawie konopi i etykiety stosowane na opakowaniach nasion konopi. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 200,0 euro/ha.

Obszary OSN

Dyrektywa azotanowa w latach 2012 -2016

Dyrektywa azotanowa (Dyrektywa Rady 91/676/EEC, z grudnia 1991 roku) ma na celu ochronę jakości wód poprzez zapobieganie przedostawaniu się do nich azotanów pochodzenia rolniczego oraz zachęcanie do stosowania dobrych praktyk rolniczych.Jesienią 2012 roku rozpoczął się w Polsce kolejny już III-ci cykl realizacji Dyrektywy azotanowej. Tym razem wyznaczonych zostało znacznie więcej obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych:

- 2004-2008 – 21 OSN tj. ok. 2,0 % pow. kraju- 2008-2012 – 19 OSN tj. ok. 1,5 % pow. kraju- 2012-2016 – 48 OSN tj. ok. 4,5 % pow. kraju

Wody, w których na podstawie państwowego monitoringu środowiska, stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm zawartości związków azotu lub pojawiła się w nich eutrofizacja wyznaczone zostały jako wody wrażliwe, czyli – wody zanieczyszczone lub zagrożone zanieczyszczeniem:

wody zanieczyszczone• śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub zamierza się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia i wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO3/dm3;• śródlądowe wody powierzchniowe, wykazujące eutrofizację, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu,wody zagrożone zanieczyszczeniem• śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub zamierza się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia i wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi od 40 do 50 mg NO3/dm3 i wykazuje tendencję wzrostową,• śródlądowe wody powierzchniowe, wykazujące tendencję do eutrofizacji, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.

Wyznaczenie wód wrażliwych i obszarów szczególnie narażonych - jest zadaniem Dyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej.Tereny, gdzie wody powierzchniowe i podziemne wykazywały zanieczyszczenie lub były nim zagrożone (tzw. wody wrażliwe) wyznaczone zostały jako Obszary Szczególnie Narażone na zanieczyszczenia azotanami ze źródeł rolniczych (OSN). Dla tych obszarówopracowane są Programy działań, których celem jest zapobieganie pogorszeniu stanu wód oraz poprawa stanu wód, w których pogorszenie już nastąpiło. Dla województwa dolnośląskiego Program działań wprowadzony został rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 13.09.2012 r.

Obszary ONW

Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)

Cele działania zapewnienie ciągłości rolniczego użytkowania ziemi i tym samym utrzymanie

żywotności obszarów wiejskich zachowanie walorów krajobrazowych obszarów wiejskich promocja rolnictwa przyjaznego dla środowiska

W ramach delimitacji obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania wyróżniono obszary górskie (ponad połowa UR znajduje się na wys. pow. 500m n.p.m.)

obszary nizinne (ograniczenia produktywności rolnictwa – WWRPP, niski wskaźnik demograficzny, znaczny udział ludności związanej z rolnictwem)

obszary ze specyficznymi naturalnymi utrudnieniami (ponad 50% UR na wys.>350m n.p.m.

Wskaźnik Waloryzacji Rolniczej Przestrzeni Produkcyjnej (WWRPP)Wyszczególnienie Jakość

gleb0-100

Agro-Klimat

0-15

Rzeźba terenu

0-5

Warunki wodne

0-5

Ogólny WWRPP

0-125

Warmińsko-mazurskie 51,1 8,1 3,4 3,4 66,0

Pomorskie 50,6 8,5 3,7 3,4 66,2

Kujawsko-pomorskie 54,4 9,2 4,0 3,4 71,0

Podlaskie 41,0 7,5 3,7 2,8 55,0

Mazowieckie 43,1 9,7 4,1 3,0 59,9

Dolnośląskie 56,9 10,4 3,8 3,8 74,9

POLSKA 49,5 9,9 3,9 3,3 66,6

Kryteria kwalifikacji całych gmin do ONWCzynniki demograficzne WWRPP wielkość w stosunku do wartości

średniej krajowej* (%), punkty.

Gęstość zaludnienia (osób/km2)

% ludności w gospodarstwach

100-110%66,1-72,5

1

85-100%56,1-66,0

1

79-85%52-56,0

1

<79%<52

2

<25 ONW I ONW I ONW I ONW II

25-40 >33% ONW I ONW I ONW I ONW II

40-60 >50% X ONW I ONW I ONW II

60-75 >66% X X ONW I ONW II

>75 >66% X X X X

TYP ONW

nizinne – 52,31% pow. URgórskie – 1,21% pow. URze specyficznymi utrudnieniami – 3,00% pow. URRazem ONW – 56,52% UR

Do 2018 roku państwa członkowskie są zobowiązane do wyznaczenia obszarów o ograniczeniach naturalnych (obecne ONW nizinne) w oparciu o 8 nowych kryteriów biofizycznych jakie zaproponowała Komisja.

Ważne definicjerolnik - osoba fizyczna lub prawna, bądź grupa osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których gospodarstwo znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz która prowadzi działalność rolniczą.działka rolna - zwarty obszar gruntu, zgłoszony przez jednego rolnika i obejmujący nie więcej niż jedną grupę upraw, o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha. Jednak w przypadku, gdy wymagane jest oddzielne zgłoszenie użytkowania pewnego obszaru w ramach gruntów objętych grupą upraw, działka rolna jest ograniczona na podstawie tego konkretnego użytkowania. Działka rolna może być położona na całej działce ewidencyjnej lub jej części albo na kilku przylegających do siebie działkach ewidencyjnych.działalność rolnicza - oznacza produkcję, hodowlę lub uprawę produktów rolnych, włączając w to zbiory, dojenie, chów zwierząt oraz utrzymywanie zwierząt do celów gospodarskich lubutrzymywanie gruntów w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska.gospodarstwo rolne - wszystkie jednostki produkcyjne zarządzane przez rolnika, które znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o łącznej powierzchni nie mniejszej niż 1 ha.posiadacz gospodarstwa rolnego - właściciel, dzierżawca, użytkownik lub osoba mająca inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą. Płatności przysługują faktycznemu użytkownikowi, który rzeczywiście wykonuje wszelkie czynności niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa. Mogą nimi być działania organizacyjne, kierownicze, jak i osobiste zaangażowanie w bezpośrednim wykonywaniu pracy fizycznej w gospodarstwie. Prowadzenie działalności rolniczej nie musi polegać tylko na "własnoręcznym" prowadzeniu prac polowych, ale obejmuje również: swobodne decydowanie o tym, jakie rośliny uprawiać, jakich należy dokonywać zabiegów agrotechnicznych, zbieranie samodzielnie bądź przy udziale innych osób plonów, itp. Prowadzenie działalności rolniczej rozumiane jest jako dokonywanie nakładów i czerpanieewentualnych korzyści.grunty rolne - oznaczają użytki rolne obejmujące grunty orne, trwałe użytki zielone (trwałe łąki i trwałe pastwiska), uprawy trwałe oraz ogródki przydomowe.trwałe użytki zielone - grunt wykorzystywany w sposób ciągły (przez przynajmniej pięć lat wstecz) do uprawy bylin paszowych, zarówno uprawnych (sianych), jak również zasianych naturalnie, niewłączony do systemu płodozmianu w gospodarstwie. Takie grunty można wykorzystywać jako tereny do wypasu lub kosić porastającą je roślinność na kiszonki lub siano lub wykorzystywać ją do produkcji energii odnawialnej.zagajnik o krótkiej rotacji - powierzchnie obsadzone gatunkami drzew objętych kodem CN 0 602 90 41, kwalifikujące się tylko do jednolitej płatności obszarowej, na które składają się zdrewniałe uprawy wieloletnie, podkładki lub podstawy łodyg pozostające w ziemi po

zbiorach, wraz z nowymi pędami wschodzącymi w następnej porze roku. Zagajniki o krótkiej rotacji stanowią jednolite gatunkowo uprawy drzew z rodzaju:• wierzba (Salix sp.), z wyjątkiem wierzby wykorzystywanej do wyplatania, których maksymalny cykl zbioru wynosi 6 lat• topola (Populus sp.), których maksymalny cykl zbioru wynosi 6 lat• brzoza (Betula sp.), których maksymalny cykl zbioru wynosi 8 lat uprawiane na gruntachrolnych, które były utrzymywane w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r.maksymalny kwalifikowalny obszar (PEG) – wyznaczony dla każdej działki ewidencyjnej, obszar gruntów rolnych kwalifikujących się do przyznania płatności, swoim zakresem obejmujący: grunty orne, trwałe użytki zielone, plantacje trwałe, ogródki przydomowe, elementy krajobrazu podlegające zachowaniu oraz strefy buforowe.elementy krajobrazu podlegające zachowaniu w obrębie działki rolnej:− drzewa będące pomnikami przyrody (objęte ochroną na podstawie przepisów o ochronieprzyrody);− oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m2 (w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych);− rowy do 2 m szerokości;normy - oznacza normy określone przez państwa członkowskie zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 oraz załącznikiem III do tego rozporządzenia, jak również zobowiązania w odniesieniu do trwałych użytków zielonych określonych w art. 6 ust. 2 tego rozporządzenia określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie minimalnych norm;• wymóg – w kontekście wzajemnej zgodności oznacza indywidualny ustawowy wymógdotyczący zarządzania wynikający z artykułów zawartych w określonych aktach prawnychwymienionych w załączniku II rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009, różniący się istotą odinnych wymogów zawartych w tym samym akcie, określony w obwieszczeniu MinistraRolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu wymogów określonych w przepisach UniiEuropejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy;• obszary wzajemnej zgodności - oznaczają różne obszary podlegające ustawowym wymogom zarządzania w rozumieniu art. 5 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 oraz zasady dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.

Program rolnośrodowiskowy

Realizowany w ramach PROW 2004-2006 i PROW 2007-2013 program rolnośrodowiskowy miał na celu poprawę środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich, w szczególności:

1) przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo oraz zachowanie różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich;2) promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania;3) odpowiednie użytkowanie gleb i ochrona wód;4) ochrona zagrożonych lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych.

Program rolnośrodowiskowy w sposób bezpośredni lub pośredni wpływa na zachowanie bioróżnorodności i tym samym wpisuje się w realizację celów sformułowanych zgodnie z

ustaleniami dokonanymi podczas przeglądu WPR (Health Check) i wymienionych w art. 16 a rozporządzenia (WE) nr 1698/2005.Realizowany w ramach PROW 2007-2013 program rolnośrodowiskowy obejmował 9 pakietów rolnośrodowiskowych. W ramach każdego pakietu znajdowały się się warianty rolnośrodowiskowe, które zawierały zestawy zadań, wykraczających poza obowiązujące podstawowe wymagania, i które nie pokrywających się z innymi instrumentami Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).

W ramach programu rolnośrodowiskowego realizowane były następujące pakiety rolnośrodowiskowe:Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone

Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne

Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone

Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami

Natura 2000

Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach

Natura 2000

Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie

Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie

Pakiet 8. Ochrona gleb i wód

Pakiet 9. Strefy buforowe

W trakcie realizacji programu rolno-środowiskowego w ramach PROW 2007-2013

dokonywano modyfikacji w zakresie warunków i trybu przyznawania płatności oraz zmiany

reguł w przypadku przeniesienia gospodarstwa, śmierci rolnika, następcy prawnego. W

związku z powyższym opracowano nowy projekt rozporządzenia rolnośrodowiskowego:

„Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 marca 2013 r. w sprawie

szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania

"Program rolnośrodowiskowy" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na

lata 2007-2013".

W ramach PROW 2014-2020 realizowane są dwa działania: działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne oraz rolnictwo ekologiczne

Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne dzieli się na dwa poddziałania: a) Płatności w ramach zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych 2. Ochrona gleb i wód. 3. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych. 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000.

5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000. b) Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz rozwoju zasobów genetycznych w rolnictwie. W ramach poddziałania Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz rozwoju zasobów genetycznych w rolnictwie wsparcie udzielane będzie na następujące pakiety: 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie. 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie. Zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne można realizować w ramach następujących pakietów i wariantów: Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone; Pakiet 2. Ochrona gleb i wód: Wariant 2.1. Międzyplony, Wariant 2.2. Pasy ochronne na stokach o nachyleniu powyżej 20%; Pakiet 3. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych; Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000: Wariant 4.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, Wariant 4.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla, Wariant 4.3. Murawy, Wariant 4.4. Półnaturalne łąki wilgotne, Wariant 4.5. Półnaturalne łąki świeże, Wariant 4.6.1. Torfowiska – wymogi obowiązkowe, Wariant 4.6.2. Torfowiska – wymogi obowiązkowe i uzupełniające, Wariant 4.7. Ekstensywne użytkowanie na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO), Wariant 4.8. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: rycyka, kszyka, krwawodzioba lub czajki, Wariant 4.9. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: wodniczki, Wariant 4.10. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: dubelta lub kulika wielkiego, Wariant 4.11. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: derkacza; Pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000: Wariant 5.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, Wariant 5.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla, Wariant 5.3. Murawy, Wariant 5.4. Półnaturalne łąki wilgotne, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Wariant 5.5. Półnaturalne łąki świeże, Wariant 5.6.1. Torfowiska – wymogi obowiązkowe, Wariant 5.6.2. Torfowiska – wymogi obowiązkowe i uzupełniające; Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie: Wariant 6.1. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku uprawy, Wariant 6.2. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku wytwarzania nasion lub materiału siewnego; Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie: Wariant 7.1. Zachowanie lokalnych ras bydła, Wariant 7.2. Zachowanie lokalnych ras koni, Wariant 7.3. Zachowanie lokalnych ras owiec, Wariant 7.4. Zachowanie lokalnych ras świń, Wariant 7.5. Zachowanie lokalnych ras kóz.

Od 2015 r. zgodnie z wytycznymi Komisji UE dotyczącymi wniosków o przyznanie pomocy i wniosków o płatność, o których mowa w art. 72 rozporządzenia (UE) nr 1306/013, rolnik powinien dołączyć do wniosku o przyznanie płatności załączniki graficzne do każdej działki ewidencyjnej, którą deklaruje we wniosku.

Beneficjentem działania mogą być rolnik albo zarządca gruntów albo grupa rolników albo grupa rolników lub zarządców. Beneficjent nie musi spełniać definicji rolnika aktywnego zawodowo.

Płatności w ramach działania są przyznawane corocznie, przez okres 5-letniego zobowiązania, rolnikom, którzy dobrowolnie przyjmują na siebie zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne w zakresie danego pakietu lub wariantu. Płatność w całości lub w części rekompensuje utracony dochód i dodatkowo poniesione koszty.

Płatność jest ryczałtowa, przyznawana w zależności od realizowanego pakietu do hektara (gruntu ornego/TUZ-u/obszaru przyrodniczego) lub do szt. zwierząt (samic danej rasy).

W ramach Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego płatności podlegają degresywności w zależności od powierzchni deklarowanej do płatności. W 2015 roku stosowana będzie następująca degresywność: 100% stawki podstawowej – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha; 75% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha; 60% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha.

Działanie Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020 jest w dużej części kontynuacją dotychczasowego Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne w ramach programu rolnośrodowiskowego PROW 2007-2013.

Celem działania Rolnictwo ekologiczne jest wspieranie dobrowolnych zobowiązań rolników, którzy podejmują się utrzymać lub przejść na praktyki i metody rolnictwa ekologicznego określone w rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. i spełniają definicję rolnika aktywnego zawodowo.

Wszystkie gospodarstwa uprawnione do wsparcia w ramach działania Rolnictwo ekologiczne podlegają kontroli wykonywanej przez upoważnione przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jednostki certyfikujące rolnictwo ekologiczne w zakresie prowadzenia w tym gospodarstwie produkcji rolnej, zgodnie z przepisami określonymi w ustawie o rolnictwie ekologicznym i rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007.

Kontrola wykonywana przez jednostki certyfikujące rolnictwo ekologiczne odbywa się corocznie i obejmuje wszystkie gospodarstwa w okresie konwersji oraz po okresie konwersji.

Dodatkowo, w przypadku płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej (PROW 2014-2020), płatności ekologicznej (PROW 2014-2020) albo płatności rolnośrodowiskowej (PROW 2007-2013), można ubiegać się o rekompensatę kosztów transakcyjnych. W przypadku płatności ekologicznej (PROW 2014-2020) rekompensata kosztów transakcyjnych przysługuje niezależnie od realizowanego pakietu/wariantu oraz niezależnie od liczby realizowanych pakietów/wariantów.

W przypadku ubiegania się o rekompensatę kosztów transakcyjnych, należy zaznaczyć odpowiednie pola „w tym przyznanie kosztów transakcyjnych” na pierwszej stronie Wniosku o przyznanie płatności na rok 2015. Zobowiązanie ekologiczne można realizować w ramach następujących pakietów i wariantów: Pakiet 1. Uprawy rolnicze w okresie konwersji; Pakiet 2. Uprawy warzywne w okresie konwersji; Pakiet 3. Uprawy zielarskie w okresie konwersji; Pakiet 4. Uprawy sadownicze w okresie konwersji: Wariant 4.1.1. Podstawowe uprawy sadownicze w okresie konwersji, Wariant 4.1.2. Uprawy jagodowe w okresie konwersji, Wariant 4.2. Ekstensywne uprawy sadownicze w okresie konwersji; Pakiet 5. Uprawy paszowe na gruntach ornych w okresie konwersji; Pakiet 6. Trwałe użytki zielone w okresie konwersji; Pakiet 7. Uprawy rolnicze po okresie konwersji; Pakiet 8. Uprawy warzywne po okresie konwersji; Pakiet 9. Uprawy zielarskie po okresie konwersji; Pakiet 10. Uprawy sadownicze po okresie konwersji: Wariant 10.1.1. Podstawowe uprawy sadownicze po okresie konwersji, Wariant 10.1.2. Uprawy jagodowe po okresie konwersji, Wariant 10.2. Ekstensywne uprawy sadownicze po okresie konwersji. Pakiet 11. Uprawy paszowe na gruntach ornych po okresie konwersji; Pakiet 12. Trwałe użytki zielone po okresie konwersji.

Płatność ekologiczna jest płatnością ryczałtową, przyznawaną w zależności od realizowanego pakietu/wariantu do hektara (gruntu ornego/sadu/TUZ-u).

W ramach działania Rolnictwo ekologiczne płatności podlegają degresywności w zależności od powierzchni deklarowanej do płatności. W 2015 roku stosowana będzie następująca degresywność: 100% stawki podstawowej – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha; 75% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha; 60% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha

Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów

Poddziałanie: Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych

Budżet działania: 301 mln euro, z tego: 271 mln euro - zobowiązania kontynuacyjne

30 mln euro - nowe zobowiązania Beneficjenci: - rolnicy - właściciele gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne, z wyłączeniem jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej reprezentujących Skarb Państwa w zakresie zarządzania mieniem stanowiącym własność Skarbu Państwa;- jednostki samorządu terytorialnego będące właścicielami gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne – w zakresie kosztów założenia.

Poddziałanie:

Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych Rodzaj wsparcia: Pomoc jest przyznawana w formie ryczałtu na hektar:

za wykonanie zalesienia gruntów rolnych lub innych niż rolne oraz dolesienia na terenach pokrytych samosiewem oraz ewentualną ochronę poprzez ogrodzenie bądź palikowanie tzw. wsparcie na zalesienie – wypłacana jednorazowo;

na utrzymanie, pielęgnowanie i ewentualną ochronę przed zwierzyną poprzez stosowanie repelentów, tzw. premia pielęgnacyjna – wypłacana przez 5 lat;

na pokrycie utraconych dochodów z działalności rolniczej, tzw. premia zalesieniowa – wypłacana przez 12 lat.

Stawki na zalesienie zostały określone ryczałtowo na 1 ha lub na metr bieżący. W przypadku premii pielęgnacyjnej i zalesieniowej są to stawki przyznawane w jednym roku.

wsparcie na zalesienie - jednorazowa płatność za wykonanie zalesienia w wysokości od 4 984 zł/ha do 7 385 zł/ha – w zależności od rodzaju gruntu, nachylenia powierzchni zalesionej, składu gatunkowego wykonanego zalesienia; dodatkowo przysługuje płatność na ogrodzenie w wysokości 8,82 zł/mb lub na zabezpieczenie 3 palikami sadzonek na uprawie w wysokości 1 132 zł/ha (pomoc o charakterze inwestycyjnym – dotyczy kosztów założenia uprawy);

premia pielęgnacyjna - wypłacana przez 5 lat na utrzymanie i pielęgnowanie uprawy w wysokości od 794 zł/ha/rok do 1 628 zł/ha/rok i ewentualną ochronę przed zwierzyną poprzez stosowanie repelentów (płatność w wysokości 424 zł/ha/rok) (pomoc o charakterze obszarowym);

premia zalesieniowa - wypłacana przez 12 lat na pokrycie utraconych dochodów z działalności rolniczej – 1 215 zł/ha/rok (pomoc o charakterze obszarowym).