H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

CZ¢Âå ITEST SPRAWDZAJÑCY WIADOMOÂCI I UMIEJ¢TNOÂCI USTALONE W STANDARDACH WYMAGA¡ EGZAMI-NACYJNYCH Z HISTORII

1. Przyporzàdkuj podane poni˝ej nazwy krajów imionom bóstw, których kult rozpowszechnionyby∏ w tych krajach. Wpisz odpowiedzi do tabeli.

Egipt, Indie, Grecja, Mezopotamia

2. Zapoznaj si´ z rysunkiem, a nast´pnie napisz, w którym ze staro˝ytnych paƒstw stosowano za-prezentowanà na nim formacj´ bojowà.

3. Poni˝ej wymieniono imiona greckich i rzymskich myÊlicieli. Wpisz je do odpowiednich rubryk ta-beli.

Cyceron, Epikur, Platon, Tales, Plotyn, Seneka

Historia

Poziom rozszerzony

A. Marduk, Isztar

B. Wisznu, Rama

C. Anubis, Ozyrys

D. Ares, Hera

kierunek ataku

ci´˝kozbrojnapiechota: 3000lekkozbrojnapiechota (welici): 1200

LiczebnoÊç legionu: do 4500

jazda: 300 manipu∏ liczy 120 ludzi

centuria:60

centuria:60

MyÊliciele greccy MyÊliciele rzymscy

A. B.

1 pkt

1 pkt

1 pkt

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

4. Przeanalizuj fragment uproszczonego drzewa genealogicznego Ludolfingów. Wykorzystujàc za-warte w nim informacje wykonaj poni˝sze polecenia.

Ludolf (�866)

ksià˝´ saski

Henryk I (�936)

ksià˝´ saski, król Niemiec

Otton I Wielki (�973)

król Niemiec, cesarz

Henryk (�955)

ksià˝´ Bawarii

Otton II (�983)

król Niemiec, cesarz

Ludgarda (�953)

˝ona ksi´cia Lotaryngii

Konrad II (�1039)

król Niemiec, cesarz

Otton III (�1002)

król Niemiec, cesarz

Henryk II Kłótnik (�995)

ksià˝´ Bawarii

Henryk III (�1056)

król Niemiec, cesarz

Henryk II (�1024)

ksià˝´ Bawarii, król Niemiec, cesarz

Henryk IV (�1106)

król Niemiec, cesarz

Konrad (�1101)

(anty) król Niemiec

Agnieszka (�1143)

˝ona Fryderyka Hohenstaufa

drugi mà˝ Leopold III Babenberg

Henryk V (�1125)

król Niemiec, cesarz

BABENBERGOWIE

Leopold V (�1194)

ksià˝´ Austrii i Styrii

Henryk II Jaromirgott (�1177)

ksià˝´ Bawarii i Austrii

Fryderyk(�1114)

ksià˝´ Szwabii

Fryderyk I Barbarossa (�1190)

ksià˝´ Szwabii, król Niemiec, cesarz

Konrad III (�1152)

król Niemiec

HOHENSTAUFOWIE

2 pkt

a) Napisz, kim by∏ (okreÊl wi´zy pokrewieƒstwa) Henryk I dla Ottona III.

b) Podaj imi´ w∏adcy, który jako pierwszy z dynastii osiàgnà∏ koron´ cesarskà.

6. Przeanalizuj treÊç zamieszczonej poni˝ej mapy i zaproponujdla niej tytu∏. Tytu∏ powinien zawieraç okreÊlenie tematui okresu chronologicznego.

7. Przeanalizuj przedstawione ni˝ej god∏a, a nast´pnie wykonaj poni˝sze polecenia.

a) Podaj oznaczenia literowe odpowiadajàce dwóm god∏om Polski z ró˝nych okresów.

b) SpoÊród polskich gode∏ podaj literowe oznaczenie tego, które jest chronologicznie wczeÊniejsze.

5. W tabeli zamieszczono fragmenty biogramów wybitnych postaci Êredniowiecza. Rozpoznaj jei wpisz ich imiona we w∏aÊciwe miejsca tabeli.

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

Fragment biogramu Postaç

A. ksià˝´ Normandii, który w 1066 r. wyprawi∏ si´ zbrojnie do Angliii po bitwie pod Hastings zosta∏ jej w∏adcà

B. biskup krakowski, który popad∏ w konflikt z w∏adcà Polski i zosta∏zabity w 1079 r.

C. w∏adca Francji, organizator i przywódca ostatniej, VII wyprawykrzy˝owej, która zakoƒczy∏a si´ kl´skà w 1270 r. pod Tunisem;zmar∏ w czasie wyprawy, a po Êmierci zosta∏ kanonizowany

Majorka

Ibiza

Duero Ebro

Tag

Morze Âródziemne

Królestwo Kastylii

Grenada

KrólestwoLeonu

GrenadaAndaluzja

Aragonia

NawarraNawarra

Port

ugal

ia

Katalonia

Katalonia Królestwo

Leonu

przed 914 r.daty rekonkwisty:

1080–1130914–1080

1130–12101210–12501250–1480po 1480 r.

250 km0

A B C D

1 pkt

1 pkt

2 pkt

8. Przeanalizuj zamieszczony ni˝ej fragment polskiego tekstu êród∏owego, a nast´pnie napisz,w którym roku wydano cytowany dokument.

Poniewa˝ prawa ogólne i ustawy publiczne dotyczà nie pojedynczego cz∏owieka, ale ogó∏u na-rodu, przeto na tym walnym sejmie radomskim, wraz z wszystkim królestwa naszego pra∏atami[biskupami], panami rad [senatorami] i pos∏ami ziemskimi, za s∏uszne i sprawiedliwe uznaliÊmy,jako te˝ postanowiliÊmy, i˝ odtàd na potomne czasy nic nowego [nihil novi] stanowionym byçnie ma przez nas i przez naszych nast´pców, co by by∏o z ujmà i uciemi´˝eniem Rzeczypospoli-tej oraz ze szkodà i krzywdà czyjàÊkolwiek, tudzie˝ zmierza∏o ku zmianie prawa ogólnego i wol-noÊci publicznej.

Cyt za: K. Baczkowski, Rady Kallimacha, Kraków 1989, s. 18.

9. Przeanalizuj zamieszczony ni˝ej fragment tekstu êród∏owego, a nast´pnie wykonaj poni˝sze po-lecenia.

Uwa˝amy nast´pujàce prawdy za oczywiste: ˝e wszyscy ludzie stworzeni sà równymi, ˝e Stwór-ca obdarzy∏ ich pewnymi nienaruszalnymi prawami, ˝e w sk∏ad tych praw wchodzi ˝ycie, wolnoÊçi swoboda ubiegania si´ o szcz´Êcie, ˝e celem zabezpieczenia tych praw wy∏onione zosta∏y spoÊródludzi rzàdy, których sprawiedliwa w∏adza wywodzi si´ ze zgody rzàdzonych [...]. Kiedy jednak d∏u-gi szereg nadu˝yç i uzurpacji [...] zdradza zamiar wprowadzenia w∏adzy absolutnej i despotycznej,to s∏usznym i ludzkim prawem i obowiàzkiem jest odrzucenie takiego rzàdu [...].

Dlatego [...] og∏aszamy [...], ˝e po∏àczone Kolonie sà i majà s∏usznie prawo byç wolnymi i nie-podleg∏ymi paƒstwami; [...] ˝e jako wolne i niepodleg∏e kraje majà one pe∏ne prawo wypowiada-nia wojny, zawierania pokoju, wst´powania w sojusze, nawiàzywania stosunków handlowych i czy-nienia wszystkiego, do czego majà prawa paƒstwa niezale˝ne.

Cyt. za: Powszechna historia paƒstwa i prawa. Wybór tekstów êród∏owych, oprac. M. J. Ptak, M. Kinstler,

Wroc∏aw 1996, s. 331–333.

a) Podaj rok og∏oszenia cytowanego dokumentu.

b) Podaj nazw´ kraju, jaki powsta∏ w efekcie og∏oszenia cytowanego dokumentu.

10. Zapoznaj si´ z wykresem statystycznym obrazujàcym zmiany w strukturze rasowej spo∏eczeƒ-stwa USA, a nast´pnie wpisz obok wykresu grup´ rasowà, której liczebnoÊç w ca∏ym prezentowa-nym okresie stale mala∏a.

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

0

10

20

30

40

50

60

70

80

1700 1790 1830 1860 1900

Azjaci

Indianie

Czarni

Biali

rok

mln

1 13,5

0,7 0,7

10,5

26,9

67

4,40,3 0,2

6,28,8

2,30,5

1 pkt

1 pkt

2 pkt

11. Zapoznaj si´ z zamieszczonymi êród∏ami, a nast´pnie wykonaj poni˝sze polecenia.

èród∏o 1.

Francuski ekonomista z XIX w. o korzyÊciach wynikajàcych z posiadania koloni

Kolonie zaofiarowujà wolnym klasom i wy˝szym i wy˝szej warstwie klasy robotniczej metropoliirynek zbytu [...]. W koloni [...] pe∏nià oni funkcje publiczne: sà s´dziami, administratorami, praw-nikami, profesorami; wykonujà [...] obowiàzki lekarskie, udajà si´ tam, aby si´ urzàdziç z myÊlào powrocie. [...] Dziesiàtki tysi´cy Anglików robià fortuny w Indiach, albo przynajmniej uzyskujàtam dostatek [...].

Cyt. za: Sprawy mi´dzynarodowe 1870–1914, oprac. A. Deruga, J. Deru˝yna, Warszawa 1960.

èród∏o 2.a) Wymieƒ dwie korzyÊci, jakie uzyska∏ymetropolie z posiadania kolonii.

b) Wymieƒ dwa paƒstwa posiadajàce kolonie na poczàtku XX w.

12. PodkreÊl nazwisko osoby, która dowodzi∏a tak zwanà B∏´kitnà Armià w czasie I wojny Êwiato-wej.

a) Kazimierz Sosnkowski

b) Józef Haller

c) Józef Pi∏sudski

d) Edward Rydz-Âmig∏y

13. Przeanalizuj diagram statystyczny ukazujàcy kurs do-lara w pierwszych latach istnienia II Rzeczpospolitej,a nast´pnie napisz, jakie zjawisko ekonomiczne obrazujàdane z wykresu.

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

0

10

20

30

40

50

1898 1900 1902 1904 1906 1908 1910 rok

mln marek

wywóz towarów do koloniiprzywóz towarów do metropolii

1918

1919

1920

1921

1922

1923

1924

0 1 2 3 17,8 6 375 9 250

9

110

590

2922

17 800

6 375 000

9 250 000

rok

markapolska

tys.

WartoÊç wywozu surowców z kolonii i przywozu towa-rów do kolonii niemieckich (w milionach marek)

2 pkt

1 pkt

1 pkt

14. Przeanalizuj ilustracj´, a nast´pnie wykonaj poni˝sze polecenia.A. PodkreÊl w∏aÊciwe cezury chronologiczne, których dotyczy plakat.

a) 1946–1951

b) 1947–1952

c) 1949–1954

d) 1950–1955

B. PodkreÊl dwa cele planu szeÊcioletniego.

a) odbudowa Polski ze zniszczeƒ wojennych

b) szybka industrializacja Polski

c) przyspieszenie likwidacji w∏asnoÊci prywatnej w rolnictwie i rzemioÊle

d) przej´cie przez paƒstwo przedsi´biorstw handlowych z ràk prywatnych

15. Rozstrzygnij, które ze zdaƒ w tabeli dotyczàcych fotografii jest prawdziwe, a które fa∏szywe.W odpowiednie rubryki tabeli wpisz liter´ P (prawda) lub F (fa∏sz).

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

A. Jednà z fotografii wykonano w czasie II wojny Êwiatowej.

B. Dwie z fotografii wykonano po 1980 r.

C. Dwie z fotografii wykonano przed 1950 r.

2 pkt

1 pkt

CZ¢Âå IIZADANIA ZWIÑZANE Z ANALIZÑ èRÓDE¸ WIEDZY HISTORYCZNEJ

èród∏o A

èród∏o B

Inskrypcja ze Êwiàtyni wzniesionej przez faraona Amenhotepa II (ok. 1450–1425 p.n.e.)

Horus ˝ywy, byk silny, wielki si∏à; Dwie Boginie, silny nieskoƒczenie, który ukaza∏ si´ w Tebach;Z∏oty Horus, ten, który zdoby∏ swà pot´gà wszystkie kraje; król Górnego i Dolnego Egiptu [...]; synRe: Amenhotep, boski w∏adca Heliopolis; syn [Amona], który stworzy∏ go dla siebie [...], cudownalatoroÊl boskiego cia∏a, ukszta∏towany przez Neith [bogini Sais], [a] sp∏odzony przez przedwieczne-go obydwu krajów do obj´cia w∏adzy, którà [bóg?] zdoby∏ i wyniós∏ go jako samego króla na tron˝yjàcych. Przeznaczy∏ Egipt swej potomnoÊci, a pustyni´ uczyni∏ poddanym swym. On przekaza∏mu dziedzictwo po wsze czasy i królestwo na wieki. Odda∏ mu tron Geba i wspania∏y urzàd Atuma,posiad∏oÊci Horusa i Seta, nale˝noÊç Obydwu Bogiƒ oraz ich lata w ˝yciu i pot´dze. Swà córk´ [...]umieÊci∏ na jego piersi i umocni∏ ureusz na jego czole.

[Król] rozdepta∏ Nubijczyków swoimi stopami, ludy pó∏nocy gnà si´ przed jego pot´gà. Wszyst-kie krainy [sà] w strachu przed nim [...], wszyscy bogowie cieszà si´ jego mi∏oÊcià – [tego], któregosam [Amon] mianowa∏ zwierzchnikiem nad tym, co ogarnia jego wzrok i co oÊwietla tarcza s∏onecz-na. Wzià∏ w posiadanie po∏àczony Egipt – Górny i Dolny Egipt podporzàdkowane sà jego planom.Pustynia sk∏ada mu danin´. Wszystkie obce kraje chronià go [...].

Cyt. za: J. Dumanowski, S. Olszaniec, Historia 1. Staro˝ytnoÊç i Êredniowiecze w tekstach êród∏owych,

Rumia 2002, s. 10–12.

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

èród∏o C

Ksenofont, Ustrój spartaƒski

˚e w Sparcie istnieje najwi´kszy pos∏uch dla w∏adzy i dla praw, o tym wiemy wszyscy. Ale ja sà-dz´, ˝e Likurg nawet nie próbowa∏ wprowadziç tego ∏adu, zanim nie zyska∏ sobie zgody najmo˝-niejszych obywateli w paƒstwie. [...] Prawdopodobne te˝ jest, ˝e to oni w∏aÊnie ustanowili w∏adz´eforów, zrozumiawszy, ˝e pos∏uszeƒstwo jest najwi´kszym dobrem dla paƒstwa i dla wojska, i dladomu; albowiem im wi´kszà moc ma w∏adza, tym bardziej si∏à strachu zmusi obywateli do pos∏u-szeƒstwa. Eforowie wi´c majà mo˝noÊç karania wedle swojej woli i majà prawo dokonywaç karynatychmiast, a nawet majà prawo urz´dników usunàç od urz´dowania i zamknàç do wi´zienia,i wytoczyç im proces gard∏owy. [...]

Wspaniale, moim zdaniem, i to prawem okreÊli∏ Likurg, w jaki sposób a˝ do staroÊci mo˝na çwi-czyç si´ w cnocie. Bo wprowadziwszy wybór do Rady Starców u kresu ˝ycia spowodowa∏, ˝e nawetw staroÊci nie zaniedbywano tego, co szlachetne i dobre. [...]

Powiem tak˝e i o tym, jakà w∏adz´ i jakie przywileje przyzna∏ Likurg królom na wojnie. Najpierwwi´c paƒstwo daje wy˝ywienie królowi i jego otoczeniu podczas wojny. W tym samym namiociemieszkajà z nim polemarchowie, aby b´dàc zawsze przy nim, ∏atwiej te˝ mogli si´ z nim naradzaç,gdyby w jakiejÊ sprawie by∏o to potrzebne. [...]

Zaczn´ zaÊ od tego, jak król wyrusza z wojskiem. Najpierw jeszcze w domu sk∏ada ofiar´ Zeuso-wi Przywódcy [...]. Je˝eli ofiary wypadnà pomyÊlnie, wtedy nosiciel ognia bierze ogieƒ z o∏tarzai idzie z nim a˝ do granic kraju, a król znowu tam sk∏ada ofiar´ Zeusowi i Atenie. A kiedy ofiary z∏o-˝one obydwu tym bóstwom dadzà pomyÊlne znaki, wtedy przekracza granice kraju [...].

Chc´ tak˝e przedstawiç, jak Likurg ustali∏ stosunek króla do paƒstwa [...] król sk∏ada wszystkie pu-bliczne ofiary w imieniu paƒstwa [...]. Zarzàdzi∏ równie˝, ˝e król otrzymuje czesny dar z ofiar, i przy-dzieli∏ mu tyle wyborowej ziemi we wielu okolicznych miastach, i˝ ani nie odczuwa braku tego, cowystarcza do ˝ycia, ani te˝ nie wyró˝nia si´ bogactwem. Aby zaÊ i królowie nie spo˝ywali posi∏ku wdomu, ustanowi∏ dla nich paƒstwowe namioty i uczci∏ ich podwójnymi porcjami podczas biesiady[...].

Cyt. za: J. Dumanowski, S. Olszaniec, Historia 1. Staro˝ytnoÊç i Êredniowiecze w tekstach êród∏owych,

Rumia 2002, s. 22–23.

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

èród∏o D èród∏o E

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

Mozaika z koÊcio∏a San Vitale w Rawennie

przedstawiajàca Justyniana w otoczeniu dostojników

Scena z Ewangeliarza Ottona III przedstawiajàca ho∏d

sk∏adany przez kraje europejskie temu cesarzowi

èród∏o F

Jacques Bossuet (1627–1704) – teolog, historyk i kaznodzieja królewski. Zwolennik prowiden-cjonalizmu i gallikanizmu, jego najwa˝niejsze dzie∏o to Polityka wywiedziona z Pisma Âwi´tego.

Cztery przymioty sà istotne dla w∏adzy królewskiej: jest ona Êwi´tà, ojcowskà, absolutnà i zgod-nà z rozumem [...]. Wszelka w∏adza pochodzi od Boga [...]. Monarchowie dzia∏ajà przeto jako s∏ugiBoga i jego zast´pcy na ziemi [...]. Przez nich wykonywa On swà w∏adz´. Z tego wynika, ˝e osobakróla jest Êwi´tà, a kto si´ na nià porwie, dopuszcza si´ zbrodni. Bóg rozkaza∏ swym prorokom, bykrólów namaszczali Êwi´tym olejem, tak samo jak kaza∏ wyÊwi´caç kap∏anów i swe o∏tarze. Ale na-wet bez tej zewn´trznej oznaki namaszczenia sà oni Êwi´ci przez swój urzàd, jako zast´pcy boskie-go majestatu, jako wys∏aƒcy boskiej OpatrznoÊci dla wykonania bo˝ych planów [...]. W∏adza królew-ska jest w∏adzà ojcowskà, a jej cechà jest dobrotliwoÊç [...].

W∏adza królewska jest absolutnà. By twierdzenie to uczyniç szkaradnym i nieznoÊnym, wielu lu-dzi z upodobaniem miesza poj´cie rzàdów absolutnych z systemem samowoli. Jest to jednak coÊzgo∏a innego. Monarcha nie potrzebuje przed nikim zdawaç sprawy ze swych rozporzàdzeƒ. Beztej w∏adzy absolutnej nie mo˝e dzia∏aç nic dobrego ani niszczyç z∏ego. W∏adza jego musi byç takwielkà, by nikt nie móg∏ si´ spod niej usunàç. Jedynà ochronà cz∏owieka prywatnego przed w∏adzàpublicznà jest jego niewinnoÊç.

Nad wyrok monarchy nie masz wyroku wy˝szego [...]. Monarchy nale˝y przeto s∏uchaç jak spra-wiedliwoÊci samej, inaczej nie by∏oby porzàdku ni koƒca sporów. Monarcha i sprawiedliwoÊç usta-nowieni sà przez Boga i stanowià niejako cz´Êci niezale˝noÊci boskiej. Bóg jeno mo˝e sàdziç ich wy-roki i czyny [...]. Z tego wynika, ˝e kto nie jest pos∏usznym monarsze, nie mo˝e byç odsy∏any doinnego trybuna∏u, lecz nieodwo∏alnie skazanym jest na Êmierç, jako màciciel pokoju i wróg spo∏e-czeƒstwa.

Nie ma w∏adzy przymusu, której by podlegali monarchowie. W∏adza przymusu jest w∏adzà, któ-ra rozkazy prawomocne wykonywa i przeprowadza. A rozkazy prawomocne mo˝e tylko monarchawydawaç.

[...] Tylko monarsze przys∏uguje piecza nad narodem. Oto zasada najwa˝niejsza, z której wynika-jà dalsze. Do niego nale˝à prace publiczne, do niego urz´dy i broƒ, on tylko wydaje rozporzàdze-nia i rozkazy, on rozdziela zaszczyty, nie ma w∏adzy niezale˝nej od niego, nie ma zebrania bez je-go przewodnictwa.

Paƒstwu wychodzi na korzyÊç, jeÊli ca∏a w∏adza skupia si´ w jednym r´ku. Odjàç w∏adz´ monar-sze, znaczy podzieliç paƒstwo, tj. zak∏óciç spokój publiczny, stworzyç dwóch panów w przeciwieƒ-stwie do s∏ów Pisma Âwi´tego: „Nie mo˝na s∏u˝yç dwóm panom”. Król jest na mocy swej w∏adzyojcem narodu, jego wielkoÊç stawia go ponad ma∏ostkowe interesa, jego wielkoÊç i naturalny jego

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

interes opierajà si´ na utrzymaniu narodu, bo z braku narodu on przestanie byç królem. Dlategonajlepiej oddaç jest ca∏à w∏adz´ paƒstwa temu, kto ma najwi´kszy interes w utrzymaniu i wielko-Êci samego paƒstwa.

Cyt. za: J. Feldman, Europa w okresie Ludwika XIV, Kraków 1924, s. 6–7.

èród∏o G èród∏o H

èród∏o INajwi´ksze miasta Europy w XVIII w. (z wy∏àczeniem Turcji)

Lp.1700 r. 1800 r.

miasto ludnoÊç (w tys.) miasto ludnoÊç (w tys.)

1. Londyn 500 Londyn 1000

2. Pary˝ 400 Pary˝ 600

3. Neapol 215 Neapol 426

4. Amsterdam 180 Moskwa 400

5. Moskwa 150 Wiedeƒ 240

6. Wenecja 138 Amsterdam 220

7. Rzym 130 Petersburg 200

8. Mediolan 120 Dublin 200

9. Madryt 100 Lizbona 180

10. Wiedeƒ 100 Berlin 172

Sejm polski za panowania Aleksandra Jagielloƒczyka

Na podstawie: K. Zieliƒska, Z. Koz∏owska, Historia 2. Dzieje nowo˝ytne, Warszawa 1998, s. 197.

èród∏o J

R. Aron (1905–1983), socjolog francuski

Cz∏owiek, który jest powo∏any do powzi´cia decyzji brzemiennych w historyczne nast´pstwa,wyra˝a spo∏eczeƒstwo czy epok´. Nigdy jednak spo∏eczna struktura, je˝eli jà rozpatrywaç w jejogólnych rysach, nie determinowa∏a politycznych czy wojennych sukcesów tego cz∏owieka. Faktzale˝a∏ od niezliczonych przyczyn pozytywnych czy przyzwalajàcych, które da si´ porównaç do nie-zliczonych przyczyn, jakie sprawiajà, ˝e kulka w ruletce zatrzymuje si´ przy tym numerze, a nie in-nym. Napoleon wstàpi∏ na tron, gdy˝ wygra∏ los na tej wielkiej loterii, jakà sà rewolucje. Stawszy si´panem Francji prowadzi∏ polityk´, która by∏a wyrazem tylko jego charakteru, a nie dà˝eƒ wspól-nych wszystkim koronowanym awanturnikom.

Cyt. za: O historii, oprac. A. ¸aski, Warszawa 2001, s. 77–78.

èród∏o K

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

èród∏o L

Czy Polsce potrzebny jest król? rozmowa z dr. Arturem Górskim, prezesem Klubu Zachowaw-czo-Monarchistycznego, wyk∏adowcà akademickim i publicystà, pierwszym redaktorem na-czelnym „Naszego Dziennika”, w okresie rzàdów Jerzego Buzka – dyrektorem Sekretariatu Ga-binetu Politycznego Prezesa Rady Ministrów; obecnie warszawski radny z ramienia Prawai SprawiedliwoÊci.

– Gdyby w Polsce mia∏a byç monarchia, to kto by∏by pretendentem do tronu? – Za wczeÊnie, aby na to pytanie odpowiedzieç precyzyjnie, ze wskazaniem na konkretnà osob´.DziÊ imi´ przysz∏ego króla Polski mo˝e znaç tylko Bóg. Ale mo˝emy mówiç o pewnych koncepcjach,czy te˝ mechanizmach. Nie ma legitymistycznego pretendenta do tronu, czyli uznanego przez tra-dycj´ z racji zwiàzku krwi z królewskimi przodkami, choçby z Wettinami Saskimi [...]. Nale˝y zatemustanowiç nowy legitymizm: si∏y lub krwi. Pierwszy oznacza, ˝e królem zostanie w∏adca, który b´-dzie mia∏ wol´ i si∏´ oktrojowaç monarchi´ oraz doprowadziç do swojej koronacji. Wiele dynastiizaczyna∏o od gwa∏tu, bo – jak mówi∏ Karol Maurras – „ka˝da dyktatura ma sens, jeÊli prowadzi domonarchii dziedzicznej”. Drugi oznacza np. zwiàzek ma∏˝eƒski polskiej arystokratki (np. z domuCzartoryskich) z ksi´ciem krwi królewskiej jakiegoÊ obecnie panujàcego domu królewskiego, np.Burbonów hiszpaƒskich. To przyk∏ad legitymizmu „importowanego”, ale majàcego realne podsta-wy. Wszak Burboni sà skoligaceni z polskà arystokracjà, a to katolicka familia.

Cyt. za: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/I/IK/monarchiablasku.html

Na podstawie êród∏a A16. Napisz, jak si´ nazywa∏ i opisz, jakà rol´ odgrywa∏ w budowaniu pot´gi paƒstwa obiekt przed-stawiony na ilustracji.

Na podstawie êród∏a B17. Scharakteryzuj sposób, w jaki sztuka egipska akcentowa∏a zwiàzek faraona ze Êwiatem boskim.

18. WyjaÊnij, w jaki sposób inskrypcja podkreÊla prawo Amenhotepa do w∏adania nad Górnym i Dol-nym Egiptem.

Na podstawie êród∏a C19. Wymieƒ instytucje ustrojowe Sparty.

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

1 pkt

1 pkt

1 pkt

1 pkt

Na podstawie êród∏a D20. WyjaÊnij, co przedstawia mozaika z koÊcio∏a w Rawennie, oraz opisz wyra˝ane na mozaice ten-dencje ideologiczne.

Na podstawie êród∏a E21. Wywnioskuj i napisz, które krainy sk∏adajà symboliczny ho∏d Ottonowi III, oraz wyjaÊnij, jak na-zywano wizj´ Europy wed∏ug tego w∏adcy.

Na podstawie êróde∏ D i E22. Porównaj, jak obaj w∏adcy pojmowali rol´ KoÊcio∏a.

Na podstawie êród∏a F23. Sformu∏uj g∏ównà tez´ Bossueta dotyczàca w∏adzy królewskiej.

24. WyjaÊnij poj´cia wyt∏uszczone w opisie.a) prowidencjonalizm

b) gallikanizm

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

1 pkt

1 pkt

1 pkt

2 pkt

2 pkt

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

Na podstawie êród∏a G25. WyjaÊnij:a) Która z izb ma przewag´? Udowodnij swojà opini´, podajàc przyk∏ad.

b) Na jaki charakter reprezentacji sejmowej wskazujà herby okalajàce ca∏à scen´?

Na podstawie êróde∏ F i G26. Porównaj systemy ustrojowe przedstawione w êród∏ach i podaj po dwie zalety i wady ka˝degoz ustrojów.

Zalety Wady

Absolutyzm

Demokracjaszlachecka

Na podstawie êród∏a H27. WyjaÊnij: a) Kim jest postaç widniejàca na pomniku i dlaczego trzyma wielki krzy˝?

b) Od kiedy budowla ukazana na ilustracji sta∏a si´ g∏ównà rezydencjà w∏adców i jakà funkcj´ pozatym pe∏ni∏a?

2 pkt

4 pkt

2 pkt

28. WyjaÊnij, o czym mo˝e Êwiadczyç usytuowanie siedziby w∏adcy Polski w centrum miasta. Po-równaj to z po∏o˝eniem Wersalu i Eskurialu.

Na podstawie êród∏a I29. Oceƒ: a) Czy istnieje zale˝noÊç pomi´dzy wielkoÊcià miast w danych paƒstwach a ustrojem tych paƒstw?Uzasadnij swojà opini´.

b) Czy na arenie mi´dzynarodowej w wyniku XVIII-wiecznych przemian pojawi∏a si´ nowa pot´ga?Uzasadnij swojà opini´.

Na podstawie êród∏a J30. Przedstaw w∏asnà opini´ na temat myÊli zawartej w êródle. Uzasadnij swoje zdanie.

Na podstawie êród∏a K31. Wypisz co najmniej siedem krajów europejskich, w których wspó∏czeÊnie funkcjonujà monar-chie. Jednym zdaniem scharakteryzuj rol´ wspó∏czesnych monarchów w krajach europejskich.

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

1 pkt

2 pkt

2 pkt

2 pkt

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

32. Które paƒstwo europejskie przesta∏o byç monarchià w okresie mi´dzywojennym i przyj´∏o nanowo ten ustrój w drugiej po∏owie XX w.? WyjaÊnij, w jakich okolicznoÊciach zniesiono, a nast´p-nie przywrócono monarchi´ w tym kraju.

Na podstawie êród∏a L33. Oceƒ zdanie wyró˝nione w tekÊcie, ˝e „ka˝da dyktatura ma sens, jeÊli prowadzi do monarchiidziedzicznej”. Uzasadnij swojà opini´.

34. Korzystajàc z wiedzy pozaêród∏owej, opisz, kto i na jakich zasadach mia∏ objàç tron w Polsce namocy Konstytucji 3 maja.

Zadanie rozszerzonej odpowiedzi35. Zadanie zawiera dwa tematy. Wybierz do opracowania jeden z nich. PodkreÊl temat, który wy-bra∏eÊ.

Temat 1. Czy narodziny wielkich imperiów staro˝ytnego Wschodu przynios∏y korzyÊci ichmieszkaƒcom, czy oznacza∏y tylko rozwój metod sprawowania w∏adzy i wykorzystywaniapoddanych? Uzasadnij swojà odpowiedê.

Temat 2. Jakie by∏y podobieƒstwa i ró˝nice pomi´dzy absolutyzmem rosyjskim i absoluty-zmem w krajach Europy Zachodniej? Wska˝ przyczyny zaistnia∏ych ró˝nic.

2 pkt

1 pkt

1 pkt

20 pkt

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■

H i s t o r i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y