SGP Newsletter April07 Final - Wildlife Asia · ˙ˇ˘˘ ˘ ˘ " ! ! ˘ ˙ ˆ ˇ˘˝ ˇ ˆ % ˇ ! " ˇ ˇ ˙ ˇ ˆˇˆ ˛
˘ ˇˆ˙ ˙ˇ˝ ˛˙ ˚ ˜˝˙ ˙ˇ ˆ! · 2012-02-08 · Piotr Rakowski – rozdzia³ XI Andrzej...
Transcript of ˘ ˇˆ˙ ˙ˇ˝ ˛˙ ˚ ˜˝˙ ˙ˇ ˆ! · 2012-02-08 · Piotr Rakowski – rozdzia³ XI Andrzej...
����������
���� �
����������
������� �
������������
��������������
����������� ������
�!��"��� ����
����� �����
��� ���� ���� ���
��� ���� ���� �������� � � �� ��� ��
������� ��� � � !
����������� ����� �� �
���� � ���� "�� ��
���� � ���� � � � !
����� ����� �������� �� �
���� � ���� "�� ��
���� �� �������� � � !
���� � ������ ������ �������� ������� ������
�� �
���� � ���� "�� ��
������ ������ � � !
������������ ��������� ����� � ������������
�� �
���� � ���� "�� ��
����� ������� �# ������ ������ � � !
������ ������ ���� ����� �� �
$% "�� ���� & ���
����� ������� �# ������ ������ � � !
������ ������ ���� ����� �� ��
$% "�� ���� & ���
���� ������ � � !
�������!� � ��"����� ���� ���������
� �����������" �������� �� �
�� ������ �� ���� �#�$
$% "�� ���� & ���
���� ������ � � !
�������!� � ��"����� ���� ���������
� �����������" �������� �� ��
�� ������ �� ���� ��#%�
���� ��������� ����������"
$% "�� ���� & ���
&&&�'()*+�,*-(�+)
�'�(��)�"*�
����( "��+�
��� �����,
�-+*���"*.-���/�"
0*12�3�."�4/*"(��"*�-(
�+$���)�.��"(�*1��
Propozycja cytowania:
A. Grzelak, M. Królikowski, A. Sakowicz, Europejskie prawo karne, Warszawa 2012
Redakcja: Iwona Duda
Wydawca: Dagna Kordyasz
Poszczególne czêœci opracowali:
S³awomir Buczma – rozdzia³ IX pkt 13, 14
Joanna D³ugosz – rozdzia³ VIII pkt 3, 6, 10
Adam Górski – rozdzia³ IX pkt 6 (razem z A. Sakowiczem)
Agnieszka Grzelak – rozdzia³ V, VIII pkt 1
Rafa³ Kierzynka – rozdzia³ IX pkt 4, 9
Micha³ Królikowski – rozdzia³ I, VI, IX pkt 1
Hanna Kuczyñska – rozdzia³ IX pkt 5, 7, 10, 12
Arkadiusz Lach – rozdzia³ II, VIII pkt 4, 9, 11, 14, IX pkt 15
Adam £azowski – rozdzia³ X pkt 3, 5
Tomasz Ostropolski – rozdzia³ IV
Piotr Rakowski – rozdzia³ XI
Andrzej Sakowicz – rozdzia³ IX pkt 3, 6 (razem z A. Górskim), 8, 11, 18
S³awomir Steinborn – rozdzia³ III
Ma³gorzata W¹sek-Wiaderek – rozdzia³ VII
Mateusz Zreda – rozdzia³ VIII pkt 5, IX pkt 2, 16, 17, X pkt 1, 2, 4, 6
S³awomir ¯ó³tek – rozdzia³ VIII pkt 2, 7, 8, 12, 13, 15
Publikacja dofinansowana ze œrodków Wydzia³u Prawa i Administracji
Uniwersytetu Warszawskiego
© Wydawnictwo C. H. Beck 2012
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Sk³ad i ³amanie: Krzysztof Biesaga
Druk i oprawa: Elpil, Siedlce
ISBN 978-83-255-1068-8
ISBN e-book 978-83-255-2337-4
�./0123
S£AWOMIR BUCZMA
Sêdzia, ekspert w Departamencie Wspó³pra-
cy Miêdzynarodowej i Prawa Europejskiego
w Ministerstwie Sprawiedliwoœci
Dr LL.M. JOANNA D£UGOSZ
Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Uniwer-
sytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Dr hab. ADAM GÓRSKI
Adiunkt w Katedrze Postêpowania Karnego
Uniwersytetu Jagielloñskiego; cz³onek Biura
Studiów i Analiz S¹du Najwy¿szego
Dr AGNIESZKA GRZELAK
Adiunkt w Katedrze Prawa Europejskiego
Szko³y G³ównej Handlowej w Warszawie;
ekspert ds. legislacji w Biurze Analiz Sejmo-
wych Kancelarii Sejmu; cz³onek Komitetu
Doradczego ds. Prawa Europejskiego przy
Ministrze Sprawiedliwoœci
RAFA£ KIERZYNKA
Sêdzia, ekspert w Departamencie Wspó³pra-
cy Miêdzynarodowej i Prawa Europejskiego
w Ministerstwie Sprawiedliwoœci
Dr MICHA£ KRÓLIKOWSKI
Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Porów-
nawczego Uniwersytetu Warszawskiego; w la-
tach 2006–2011 dyrektor Biura Analiz Sej-
mowych, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie
Sprawiedliwoœci; cz³onek Komisji Kodyfika-
cyjnej Prawa Karnego (kadencja 2009–2013)
Dr HANNA KUCZYÑSKA
Adiunkt w Zak³adzie Prawa Karnego Insty-
tutu Nauk Prawnych PAN; asystent sêdziego
w Izbie Karnej S¹du Najwy¿szego
Dr hab. ARKADIUSZ LACH
Adiunkt w Katedrze Postêpowania Karnego
Uniwersytetu Miko³aja Kopernika w Toru-
niu; adwokat
Dr ADAM £AZOWSKI
Starszy wyk³adowca w School of Law,
University of Westminster w Londynie
Dr TOMASZ OSTROPOLSKI
Naczelnik Wydzia³u w Departamencie
Wspó³pracy Miêdzynarodowej i Prawa Eu-
ropejskiego w Ministerstwie Sprawiedliwo-
œci; w latach 2009–2011 pracownik Komisji
Europejskiej (DG WolnoϾ, Sprawiedli-
woœæ, Bezpieczeñstwo)
Dr PIOTR RAKOWSKI
Adiunkt na Wydziale Politologii i Studiów
Miêdzynarodowych Uniwersytetu Miko³aja
Kopernika w Toruniu; wyk³adowca Colle-
gium Civitas w Warszawie; radca ministra,
kierownik referatu ds. przestrzeni wolnoœci,
bezpieczeñstwa i sprawiedliwoœci w Depar-
tamencie Polityki Europejskiej MSZ
Dr ANDRZEJ SAKOWICZ
Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Uni-
wersytetu w Bia³ymstoku; ekspert ds. spraw
legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kan-
celarii Sejmu
Dr S£AWOMIR STEINBORN
Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Proce-
sowego i Kryminologii Uniwersytetu Gdañ-
skiego
Dr MA£GORZATA W¥SEK-WIADEREK
Adiunkt w Katedrze Postêpowania Karne-
go, Prawa Karnego Wykonawczego i Krymi-
nalistyki Katolickiego Uniwersytetu Lubel-
skiego; cz³onek Biura Studiów i Analiz S¹du
Najwy¿szego; cz³onek Komisji Kodyfikacyj-
nej Prawa Karnego przy Ministrze Sprawie-
dliwoœci
MATEUSZ ZREDA
Aplikant adwokacki; ekspert ds. spraw legi-
slacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii
Sejmu
Dr S£AWOMIR ¯Ó£TEK
Adiunkt w Katedrze Prawa Porównawczego
Uniwersytetu Warszawskiego; cz³onek Biu-
ra Studiów i Analiz S¹du Najwy¿szego
VII
Spis treści
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIXWykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXI
Część 1. Zagadnienia ogólneRozdział I. Pojęcie „europejskiego prawa karnego” . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 . Istota „europejskiego prawa karnego” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2.Normatywneujęcieeuropejskiegoprawakarnego . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.1.Komponentypojęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2.2. Europejskieprawokarnejakopostaćtransnarodowegoprawa
karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2 .3 . Charakter penalny europejskiego prawa karnego . . . . . . . . . . . . . 9 2.4.Europejskieprawokarnejakopodsystemprawa
międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 3.Cechycharakterystyczneeuropejskiegoprawakarnego . . . . . . . . . . . 14 4.Wtórnośćunijnegofragmentueuropejskiegoprawakarnego . . . . . . . 17 5.Europeizacjaprawakarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Rozdział II. Zarys historii współpracy w sprawach karnych na obszarze Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1 . Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.HistoriawspółpracywsprawachkarnychwramachRadyEuropy . . . 28 3.HistoriawspółpracywsprawachkarnychwramachUnii
Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 4.Przykładyregionalnejwspółpracyprawnokarnej . . . . . . . . . . . . . . . . 42 5.WspółpracaprawnokarnapaństwBeneluxu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 6.InneplatformywspółpracywEuropie(OBWE,WNP) . . . . . . . . . . . . 44Rozdział III. Ewolucja zasad współpracy karnej na obszarze Europy . 47 1.Pojęciezasadwspółpracykarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2.Zasadawzajemnościizasadawzajemnejlojalnościwewspółpracy . . 52 3.Zasadapodwójnejprzestępności(karalności) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 4.Zasadaochronyporządkupublicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 5.Zasadawzajemnegouznawania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 6.Zasadanieudzielaniapomocywsprawachoprzestępstwa„wrażliwe” 78 7.Zasadaspecjalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Rozdział IV. Zapobieganie sporom o jurysdykcję w Unii Europejskiej i ich rozstrzyganie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 1.Pojęciejurysdykcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 2.Jurysdykcjacywilnaajurysdykcjakarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 3.Zasadyjurysdykcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Spis treści
VIII
4. Powstawanie konfliktów jurysdykcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5. Zapobieganie sporom jurysdykcyjnym w UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
5.1. Pierwsze próby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 5.2. Inicjatywa grecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 5.3.Wspomagającerozwiązaniasektorowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 5.4. Implikacje mechanizmów wzajemnego uznawania . . . . . . . . . . . 109 5.5. Płaszczyznainstytucjonalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
6.DecyzjaramowaRady2009/948/WSiSW–obowiązkiinformacyjne oraz konsultacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
7. Próba oceny decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW . . . . . . . . . . . . 119 8. Ochrona praw jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 9. Postulaty de lege ferenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 10. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124Rozdział V. Charakterystyka instrumentów prawnych współpracy w sprawach karnych w Radzie Europy i Unii Europejskiej . . . . . . . . . . 126 1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 2. Instrumenty prawne Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
2.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 2.2. Katalog instrumentów prawnych w ramach dawnego
III filara UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 2.2.1. Decyzja ramowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 2.2.2. Decyzja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 2.2.3. Konwencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 2.2.4.Umowamiędzynarodowazdawnegoart.38TUE . . . . . . . 152 2.2.5. Wspólne stanowisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
2.3.ObecnykatalogźródełprawapochodnegoUE . . . . . . . . . . . . . . 155 2.3.1.Rozporządzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 2.3.2. Dyrektywa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 2.3.3. Decyzja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 2.3.4. Zalecenia i opinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 2.3.5.UmowyUEzpaństwamitrzecimiiorganizacjami
międzynarodowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 2.4. Postanowieniaprzejściowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
3. Instrumenty Rady Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 3.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 3.2. Konwencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 3.3. Zalecenia Komitetu Ministrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
4. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185Rozdział VI. Ochrona praw podstawowych z uwagi na proces europeizacji prawa karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 1.Pojęcieeuropejskiegosystemuprawczłowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 2.Strukturanormatywnaprawczłowieka,prawpodstawowych,
zasadogólnychprawaorazskojarzonychobowiązkówpaństw . . . . . 191 3.RelacjamiędzyEuropejskąKonwencjąoOchroniePrawCzłowieka
iPodstawowychWolnościaKartąPrawPodstawowych . . . . . . . . . . 197 3.1.Charakterprawnyaktów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Spis treści
IX
3.2.RelacjemiędzyUEasystememochronyprawczłowieka napodstawieEKPCz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
4.Standardyprawakarnegowyznaczoneprzezeuropejskisystemochronyprawczłowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
4.1. Podmiotowośćczłowieka(standardgodnościczłowieka) . . . . . . 202 4.2. Prawodożyciaiintegralności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 4.3. Prawodowolnościibezpieczeństwaosobistego . . . . . . . . . . . . . 210 4.4. Poszanowanieżyciaprywatnegoirodzinnego,mieszkania
ikorespondencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 4.5. Prawodowłasności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 4.6. Prawodorzetelnegoprocesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 4.7. Zasadalegalizmuwprawiekarnymmaterialnym . . . . . . . . . . . . 224
5.Regułymaksymalizująceochronęprawpodstawowychwprawie karnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
Rozdział VII. Współpraca sądowa między Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej a sądami krajowymi państw członkowskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 1.TrybunałSprawiedliwościUniiEuropejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
1.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 1.2. StrukturaTrybunałuSprawiedliwościUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 1.3. JurysdykcjaTrybunałuSprawiedliwościUniiEuropejskiej . . . . . 245
2.Pytanieprejudycjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 2.1.Uwagiwprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 2.2. Podstawanormatywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 2.3. Zakresprzedmiotowyproceduryprejudycjalnej . . . . . . . . . . . . . 250 2.4. Pojęcie„sądu”nagruncieart.267TfUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 2.5. Sądyorzekającewsprawachkarnychzobowiązane
dowystępowaniazpytaniamiprejudycjalnymi . . . . . . . . . . . . . . 257 2.6. Przesłankiwystąpieniazwnioskiemprejudycjalnymiprzesłanki
dopuszczalnościrozpoznaniawnioskuprejudycjalnego . . . . . . . 261 2.7. Podjęciedecyzjiprzezsądkrajowyowystąpieniuzpytaniem
prejudycjalnymiwspółpracaobusądówwczasietrwania proceduryprejudycjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
2.8. Skutkinaruszeniaobowiązkuskierowaniapytania prejudycjalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
2.9. ZwiązaniesądukarnegoorzeczeniemTrybunału . . . . . . . . . . . . . 278 3.Zasadystosowaniaiwykładniprawaunijnegowsprawachkarnych . 281
3.1.Uwagiwprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 3.2.Bezpośredniaskutecznośćprawaunijnegoijejograniczenia
wobszarzeprawakarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 3.3.Wykładniaprounijnaijejograniczeniawobszarze
prawakarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 3.4.Obowiązekprounijnejwykładniprawakrajowegowdawnym
IIIfilarzeUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
Spis treści
X
Część 2. Regulacje materialnoprawneRozdział VIII. Współpraca w obszarze prawa karnego materialnego w ramach Rady Europy i Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 1.Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 2.Rasizmiksenofobia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
2.1.Uzasadnienieistnieniaeuropejskichregulacjidotyczących zwalczaniarasizmuiksenofobii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
2.2.Kształtowaniesięeuropejskichregulacjidotyczących zwalczaniarasizmuiksenofobii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
2.3.Charakterystykaeuropejskichprawnokarnychregulacji dotyczącychzwalczaniarasizmuiksenofobii . . . . . . . . . . . . . . . 304
2.4. Zastosowanieregulacjiwkrajowymporządkuprawnym . . . . . . 306 3.Terroryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
3.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308 3.2.Kształtowaniesięregulacjikryminalizującychdziałalność
terrorystycznąorazfinansowanieterroryzmuwskali międzynarodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
3.2.1.OrganizacjaNarodówZjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . 310 3.2.2.RadaEuropy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 3.2.3.UniaEuropejska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
3.3.Wpływregulacjiprawaeuropejskiegonakształtowaniesię prawapolskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
4.Handelludźmiiwykorzystywaniedziecijakoelementprowadzenia politykimigracyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
4.1.Handelludźmi–podstawoweregulacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 4.2. Penalizacjahandluludźmiwprawiepolskim . . . . . . . . . . . . . . . 322 4.3. Zwalczaniewykorzystywaniadzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324 4.4. Penalizacjawykorzystywaniaseksualnegodzieciwprawie
polskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326 5.Nielegalnyhandelnarkotykami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
5.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 5.2.Walkaznielegalnymhandlemnarkotykamiwprawie
międzynarodowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 5.3.Walkaznielegalnymhandlemnarkotykamiwprawie
UniiEuropejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 5.4. Zastosowanieregulacjiwkrajowymporządkuprawnym . . . . . . 335
6.Praniepieniędzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 6.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 6.2.Kształtowaniesięregulacjikryminalizującychpraniepieniędzy
wskalimiędzynarodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 6.2.1.Początkoweinicjatywy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 6.2.2.OrganizacjaNarodówZjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . 338 6.2.3.RadaEuropy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 6.2.4.UniaEuropejska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
6.3.Wpływregulacjiprawaeuropejskiegonakształtowaniesię prawapolskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Spis treści
XI
7.Korupcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 7.1.Uzasadnienieistnieniaeuropejskichregulacjiantykorupcyjnych
iichznaczeniedlaeuropejskiegoprawakarnego . . . . . . . . . . . . 346 7.2.Kształtowaniesięeuropejskichregulacjiantykorupcyjnych . . . . 347 7.3.Charakterystykaeuropejskichregulacjiantykorupcyjnych . . . . . 348 7.4. Zastosowanieregulacjiwkrajowymporządkuprawnym . . . . . . 351
8.Zwalczaniefałszowaniaeuro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 8.1.Uzasadnienieistnieniaiceleeuropejskichregulacjidotyczących
prawnokarnegozwalczaniafałszowaniaeuro . . . . . . . . . . . . . . . 352 8.2.Kształtowaniesięeuropejskichregulacjidotyczących
prawnokarnegozwalczaniafałszowaniaeuro . . . . . . . . . . . . . . . 353 8.3.Charakterystykaeuropejskichregulacjidotyczących
prawnokarnegozwalczaniafałszowaniaeuro . . . . . . . . . . . . . . . 354 8.4. Zastosowanieregulacjiwkrajowymporządkuprawnym . . . . . . 356
9.Przestępczośćkomputerowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356 9.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356 9.2.WalkazcyberprzestępczościąwprawieRadyEuropy . . . . . . . . 357 9.3.WalkazcyberprzestępczościąwprawieUniiEuropejskiej . . . . . 359 9.4. Zastosowanieregulacjiwkrajowymporządkuprawnym . . . . . . 361
10.Przestępczośćzorganizowana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 10.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 10.2.Kształtowaniesięregulacjiwzakresiezwalczania
przestępczościzorganizowanejwskalimiędzynarodowej . . . . . 363 10.2.1.OrganizacjaNarodówZjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . 364 10.2.2.UniaEuropejska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
10.3.Wpływregulacjiprawaeuropejskiegonakształtowaniesię prawapolskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
11.Nielegalnaimigracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 11.1.Pojęcienielegalnejimigracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 11.2.WalkaznielegalnąimigracjąwprawieUniiEuropejskiej . . . . . 372 11.3.Realizacjazobowiązańwprawiepolskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
12.Prawnokarnaochronaśrodowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 12.1.Uzasadnienieistnieniaeuropejskichregulacjidotyczących
prawnokarnejochronyśrodowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 12.2.Kształtowaniesięeuropejskichregulacjidotyczących
prawnokarnejochronyśrodowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 12.3.Charakterystykaeuropejskichregulacjidotyczących
prawnokarnejochronyśrodowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 12.4.Zastosowanieregulacjiwkrajowymporządkuprawnym . . . . . . 381
13.OchronainteresówfinansowychUniiEuropejskiej . . . . . . . . . . . . . . . 383 13.1.Zakreszagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 13.2.Kształtowaniesięicharakterystykaochronyinteresów
finansowychUniiEuropejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385 13.3.Zastosowanieregulacjiwkrajowymporządkuprawnym . . . . . . 389
14.Ochronadanychosobowychwramachwspółpracypolicyjnej isądowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Spis treści
XII
14.1.Ochronadanychosobowychwramachwspółpracypolicyjnej isądowejwprawieRadyEuropy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
14.2.Ochronadanychosobowychwramachwspółpracypolicyjnej isądowejwprawieUniiEuropejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
15.Odpowiedzialnośćpodmiotówzbiorowychwprawieeuropejskim . . 396 15.1.Uzasadnienieistnieniaeuropejskichregulacjidotyczących
odpowiedzialnościpenalnejpodmiotówzbiorowych . . . . . . . . . 396 15.2.Kształtowaniesięeuropejskichregulacjidotyczących
odpowiedzialnościpenalnejpodmiotówzbiorowych . . . . . . . . . 397 15.3.Charakterystykaeuropejskichregulacjidotyczących
odpowiedzialnościpenalnejpodmiotówzbiorowych . . . . . . . . . 399 15.4.Zastosowanieregulacjiwkrajowymporządkuprawnym . . . . . . 401
Część 3. Regulacje procesowe i warunki instytucjonalneRozdział IX. Współpraca w obszarze prawa karnego procesowego w ramach Rady Europy i Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404 1.EkstradycjaiEuropejskiNakazAresztowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
1.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 1.2.Uwarunkowaniaekstradycyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 1.3. Europejskisystemekstradycyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 1.4.Unijnysystemwspółpracywzakresieprzekazywaniaosób
dlacelówwymiarusprawiedliwościkarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 1.4.1.Przewartościowaniezasadwspółpracy . . . . . . . . . . . . . . . . 418 1.4.2. IstotaEuropejskiegoNakazuAresztowania . . . . . . . . . . . . 421 1.4.3.Zastrzeżeniawywodzonezprawpodstawowych . . . . . . . . 427 1.4.4.FunkcjonowanieiperspektywyEuropejskiego
NakazuAresztowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432 2.Zespołydochodzeniowo-śledcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
2.1.Uwagiwprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 2.2.RadaEuropy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 2 .3 . Prawo Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
2.3.1Konwencjaz2000r.owzajemnejpomocywsprawach karnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
2.3.2Decyzjaramowa2002/465/WSiSW . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 2.4. Zastosowanieregulacjiwpolskimporządkuprawnym . . . . . . . . 440
3.Wykonywaniepostanowieńozabezpieczeniumieniaiśrodków dowodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
3.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 3.2. ZabezpieczeniedowodówimieniawkonwencjachNarodów
Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 3.3.Regulacjeprawnewzakresiezabezpieczeniadowodówimienia
wypracowanenaforumRadyEuropy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445 3.4.RozwiązaniaprawneUEwzakresiezabezpieczeniadowodów
i mienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448 4.Wzajemneuznawanienakazówkonfiskaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
4.1.Uwagawstępna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
Spis treści
XIII
4.2. ZakresdecyzjiramowejRady2006/783/WSiSW . . . . . . . . . . . . 456 4.3.Konfiskatarozszerzona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 4.4. Postępowaniewpaństwiewydania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458 4.5. Postępowaniewpaństwiewykonania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459 4.6. Podwójnakaralność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462 4.7. Implementacjadecyzjiramowejdoprawapolskiego . . . . . . . . . . 463 4.8.Rozdział66cKPK–wystąpienieprzezsądpolskidopaństwa
członkowskiegoUEowykonanieorzeczeniaprzepadku . . . . . . . 463 4.8.1.Ogólnezasadywystąpienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463 4.8.2.Właściwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 4.8.3.Zaświadczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 4.8.4.Postępowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465
4.9.Rozdział66dKPK–wystąpieniepaństwaczłonkowskiego UEdosądupolskiegoowykonanieorzeczeniaprzepadku . . . . . 465
4.9.1.Właściwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 4.9.2.Podstawyodmowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 4.9.3.Postępowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467
5.Wzajemneuznawaniekarocharakterzepieniężnym . . . . . . . . . . . . . 467 5.1.Wykonywanieorzeczeńnakładającychkaryocharakterze
pieniężnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 5.2.Organywspółpracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 5.3. Pojęciekaryocharakterzepieniężnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470 5.4. Proceduraprzekazywaniaorzeczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471 5.5. Zasadywykonywaniaorzeczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472 5.6. Zasadywymiarukary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474 5.7. Podstawyodmowyuznaniaiwykonaniaorzeczenia . . . . . . . . . . 475 5.8. Implementacjadoprawapolskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477 5.9. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481
6.Europejskinakazdowodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482 6.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482 6.2. Istotaiprzedmioteuropejskiegonakazudowodowego . . . . . . . . 486 6.3. Formaiproceduraprzekazaniaeuropejskiegonakazu
dowodowegoorazjegowykonania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490 6.3.1.Formaeuropejskiegonakazudowodowego . . . . . . . . . . . . 490 6.3.2.Proceduraprzekazanianakazudowodowego . . . . . . . . . . . 492 6.3.3.Procedurawykonaniaeuropejskiegonakazu
dowodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494 6.4. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
7.Europejskinakazwykonawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 7.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
7.1.1.Uznawanieiwykonywaniewyrokówwsprawach karnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
7.1.2.Konwencjastrasburska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 7.1.3. InstrumentyprawneutworzonewramachUnii
Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
Spis treści
XIV
7.2. Decyzja ramowa o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności – w celu wykonania tych wyroków w UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505
7.2.1. Zakres oddziaływania decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505 7.2.2. Zasady wykonywania przekazanych wyroków . . . . . . . . . 506
7.2.2.1. Obowiązki państwa wykonującego wyrok . . . . . . 506 7.2.2.2. Rozwiązywanie różnic międzysystemowych . . . . 509 7.2.2.3. Możliwość zastosowania warunkowego
zwolnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511 7.2.2.4. Przekazanie skazanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
7.2.3. Możliwość niewykonania wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512 7.2.3.1. Podstawy odmowy wykonania wyroku. . . . . . . . . 512 7.2.3.2. Wyroki zaoczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514 7.2.3.3. Podwójna karalność. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515
7.2.4. Prawa proceduralne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516 7.2.4.1. Przestrzeganie praw podstawowych . . . . . . . . . . . 516 7.2.4.2. Zgoda osoby skazanej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517
7.2.5. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 8. Uwzględnienie wyroków skazujących w nowym postępowaniu
karnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520 8.1. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520 8.2. Uwzględnienie wyroków skazujących w nowym postępowaniu
karnym wśród państw Rady Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521 8.3. Uwzględnienie wyroków skazujących w nowym postępowaniu
karnym w Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523 9. Wzajemne uznawanie wyroków i decyzji w sprawie zawieszenia lub
warunkowego zwolnienia w celu nadzorowania przestrzegania warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
9.1. Uwaga wstępna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526 9.2. Cel i zakres decyzji ramowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527 9.3. Środki podlegające przekazaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 9.4. Postępowanie w państwie wydania orzeczenia . . . . . . . . . . . . . . 533 9.5. Postępowanie w państwie wykonania orzeczenia . . . . . . . . . . . . 534 9.6. Podwójna karalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
10. Wzajemne uznawanie orzeczeń w sprawie środków nadzoru stanowiących alternatywę dla tymczasowego aresztowania . . . . . . . . 538 10.1. Wzajemne uznawanie środków nadzoru w państwach
członkowskich Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538 10.2. Decyzja ramowa w sprawie stosowania przez państwa
członkowskie Unii Europejskiej zasady wzajemnego uznawania do decyzji w sprawie środków nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541
10.3. Zakres oddziaływania decyzji ramowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541 10.4. Procedura przekazania do wykonania decyzji w sprawie
środków nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
Spis treści
XV
10.5. Skutki przekazania do wykonania decyzji w sprawie środków nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546
10.6. Podstawy odmowy wykonania decyzji w sprawie środków nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549
10 .7 . Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 11. Wzajemne uznawanie orzeczeń kończących postępowanie karne
w kontekście zasady ne bis in idem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553 11.1. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553 11 .2 . Zasada ne bis in idem w porządku prawnym Rady Europy . . . . 555
11.2.1. Konwencja europejska o międzynarodowej mocy wyroków karnych z 28.5.1970 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556
11.2.2. Europejska konwencja w sprawie karania przestępstw drogowych z 1964 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559
11.2.3. Inne rozwiązania konwencyjne nawiązujące do zasady ne bis in idem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560
11.3. Obowiązywanie zasady ne bis in idem na terytorium Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562
11.3.1. Konwencja o podwójnym karaniu z 25.5.1987 r. . . . . . . 565 11.3.2. Konwencja w sprawie ochrony interesów finansowych
Wspólnot Europejskich z 26.7.1995 r. . . . . . . . . . . . . . . 567 11.3.3. Konwencja w sprawie zwalczania korupcji urzędników
Wspólnot Europejskich i urzędników państw członko- wskich Unii Europejskiej z 26.5.1997 r. . . . . . . . . . . . . . 568
11.3.4. Konwencja Wykonawcza do Układu z Schengen z 19 .6 .1990 r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569
11 .3 .4 .1 . Zakres przedmiotowy „prawomocnego wyroku” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
11.3.4.2. Pojęcie „prawomocności” wyroku . . . . . . . . . . 576 11.3.4.3. Pojęciem tożsamości czynu (idem) . . . . . . . . . 577 11.3.4.4. Zakres temporalny zakaz ne bis in idem . . . . . . 581 11.3.4.5. Wyjątki od zasady ne bis in idem . . . . . . . . . . . 581
12. Przekazanie – przejęcie ścigania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582 12.1. Podstawy prawne współpracy w dziedzinie przekazywania
i przejmowania ścigania w sprawach karnych . . . . . . . . . . . . . . 582 12.2. Europejska konwencja o przekazywaniu ścigania w sprawach
karnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584 12.2.1. Procedura przekazania postępowania . . . . . . . . . . . . . . . 584 12.2.2. Subsydiarna kompetencja do ścigania . . . . . . . . . . . . . . . 587 12.2.3. Konsekwencje przekazania ścigania . . . . . . . . . . . . . . . . 587 12 .2 .4 . Podstawy odmowy wykonania wniosku . . . . . . . . . . . . . 589
12.3. Projekt decyzji ramowej dotyczącej przekazywania postępowań w sprawach karnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591
12.3.1. Kompetencja państwa członkowskiego do prowadzenia postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591
12.3.2. Procedura przekazania postępowania . . . . . . . . . . . . . . . 593 12.3.3. Skutki przekazania postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597
Spis treści
XVI
12.3.4.Możliwośćodmówieniaprzyjęciapostępowania . . . . . . 598 12.4.Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599
13.Pomocprawnaistosowaniedobrejpraktykiwewzajemnejpomocy prawnejwsprawachkarnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 13.1.Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 13.2.Definicjapomocyprawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601 13.3.Zasadypomocyprawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602 13.4.Instrumentyprawneokreślająceformypomocyprawnej . . . . . . 604 13.5.EuropejskaKonwencjaopomocyprawnejwsprawachkarnych 605
13.5.1.Doręczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606 13.5.2.Przesłuchanieświadkówibiegłych . . . . . . . . . . . . . . . . . 606 13.5.3.Informacjezrejestruskazanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607 13.5.4.Wniosekopomocprawną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608 13.5.5.Organyzaangażowanewpomocprawną . . . . . . . . . . . . 608
13.6.InstrumentypomocyprawnejwUniiEuropejskiej . . . . . . . . . . . 610 13.6.1.Wspólnedziałaniawsprawiestosowaniadobrej
praktykiwsprawachkarnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611 13.6.2.PomocprawnawKonwencjiwykonawczejdoUkładu
zSchengen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612 13.6.3.Konwencjaowzajemnejpomocyprawnejwsprawach
karnychpomiędzypaństwamiczłonkowskimiUnii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613
13.6.4.ProtokółdoKonwencjiz2000r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617 13.7.PomocprawnawstosunkachzIslandią,Norwegią,Japonią
iUSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 618 13.8.Zabezpieczeniemieniaidowodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619 13.9.Regulacjepolskiedotyczącepomocyprawnej . . . . . . . . . . . . . . 620 13.10.Uwagikońcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622
14.Wymianainformacjipochodzącychzrejestrukarnegopomiędzy państwamiczłonkowskimioraztreścitychinformacji . . . . . . . . . . . . 623 14.1.Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623 14.2.Źródła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623 14.3.DecyzjaRady2005/876/WSiSWwsprawiewymianyinformacji
pochodzącychzrejestrukarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626 14.4.DecyzjaramowaRady2009/315/WSiSWz26.2.2009r.
wsprawieorganizacjiwymianyinformacjipochodzącychzreje- strukarnegopomiędzypaństwamiczłonkowskimioraztreści tychinformacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627
14.4.1.Obowiązkipaństwaskazującegoipaństwa,którego obywatelemjestdanaosoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
14.4.2.Wniosekoudzielenieinformacjiiodpowiedź nawniosek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
14.4.3.Terminyudzieleniaodpowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630 14.4.4.Warunkiwykorzystaniadanychosobowychisposób
ichochrony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630 14.4.5.Relacjezinnymiaktamiprawnymi . . . . . . . . . . . . . . . . . 631
Spis treści
XVII
14.5. Europejski system przekazywania informacji z rejestru skazanych (ECRIS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631
14.6. Instrumenty wymiany informacji z rejestrów karnych a prawo polskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633
15.Pomocofiaromprzestępstw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635 16.Prawodotłumaczawramachpostępowaniakarnego . . . . . . . . . . . . . 647
16.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647 16.2.KonwencjaoOchroniePrawCzłowiekaiPodstawowych
Wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647 16.3. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . 648 16.4. Prawo Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649
17.Prawodostępudoobrońcyorazdopowiadomieniaosobytrzeciej o zatrzymaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653 17.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653 17.2.KonwencjaoOchroniePrawCzłowiekaiPodstawowych
Wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654 17.3. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . 657 17.4. Prawo Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657
18. Europejski nakaz dochodzeniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664 18.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664 18.2.Założeniaeuropejskiegonakazudochodzeniowego . . . . . . . . . . 665 18.3.Proceduryigwarancjeobowiązującewpaństwiewydającym
ipaństwiewykonującym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667Rozdział X. Organy wspierające współpracę w sprawach karnych . . . . 672 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672 2.EuropejskiKomitetds.ProblemówzPrzestępczością(CDPC) . . . . . 673 3. Eurojust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675
3.1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675 3.2. Geneza Eurojustu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 676 3.3. Podstawa prawna Eurojustu w prawie pierwotnym i prawie
pochodnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677 3.4. SkładEurojustu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681 3.5. Kompetencje przedstawicieli krajowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682 3.6. Cele, zadania oraz uprawnienia Eurojustu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684 3.7. Krajowy system koordynacyjny Eurojustu. . . . . . . . . . . . . . . . . . 688 3.8.OchronadanychosobowychwdziałalnościEurojustu . . . . . . . . 688 3.9.KontrolalegalnościdecyzjipodejmowanychprzezEurojust. . . . 689 3.10.WspółpracaEurojustuzinnymiorganamiiinstytucjamiUnii
Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 690 3.11.WspółpracaEurojustuzpaństwamitrzecimi . . . . . . . . . . . . . . . 692
4.EuropejskaSiećSądowa(EJN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693 5. Prokuratura Europejska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 696
5.1. Geneza koncepcji Prokuratury Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . 696 5.1.1.PostanowieniaTraktatuzLizbony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 696 5.1.2.PracenadpowołaniemProkuratoraEuropejskiego . . . . . . 698
6. Europejski rejestr skazanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699
Spis treści
XVIII
6.1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699 6.2. Rozwój wymiany informacji z rejestrów karnych w Europie . . . 699 6.3. Decyzja ramowa Rady 2009/315/WSiSW . . . . . . . . . . . . . . . . . . 701 6.4. Decyzja Rady 2009/316/WSiSW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703
Część 4. Współpraca policyjnaRozdział XI. Współpraca policyjna w Unii Europejskiej i w Radzie Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 706 1.Uwagiwstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707 2. Kwestie terminologiczne i formalnoprawne problematyki . . . . . . . . . 707 3.GenezawspółpracypolicyjnejwUniiEuropejskiejiRadzieEuropy . 710 4.WspółpracapolicyjnawUE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 712
4.1. Transgraniczna wymiana informacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 713 4.2. Wykorzystywanie systemów informacyjnych w Unii
Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 717 4.3.Działaniaoperacyjnewwymiarzetransgranicznym . . . . . . . . . . 720
4.3.1. Obserwacja transgraniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720 4.3.2.Pościgtransgraniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 723 4.3.3. Dostawy niejawnie nadzorowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 726 4.3.4. Operacje pod przykryciem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 727 4.3.5.Zespołydochodzeniowo-śledcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729 4.3.6. Inneprzykładywspółpracyoperacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . 730
4.4.Wykorzystywanieoficerówłącznikowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 733 4.5. Ochrona osób publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736 4.6.Wymiarinstytucjonalno-organizacyjnywspółpracypolicyjnej
w Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737 5.WspółpracapolicyjnaaRadaEuropy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741 6. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 743
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747
XIX
Przedmowa
Gdy przystępowaliśmy do przygotowania prezentowanej monografii to-warzyszyło nam kilka zamierzeń. Przede wszystkim chcieliśmy, aby na polskim rynku wydawniczym pojawiła się w końcu książka opisująca możliwie komplek-sowo szczegółową, mieszaną dziedzinę prawa karnego i międzynarodowego, jaką jest europejskie prawo karne. Tego rodzaju podręczniki i większe opracowania można spotkać w literaturze obcojęzycznej, natomiast w polskiej – mimo specja-lizacji w tym temacie coraz większego grona akademików i praktyków oraz wielu bardzo kompetentnych opracowań szczegółowych – zaskakująco takiej pozycji brakuje. Wspomnieć można jedynie o dwóch opracowaniach podręcznikowych: dr Arkadiusza Lacha, Europejskie prawo karne. Zarys wykładu, Toruń 2008, oraz dr Agnieszki Grzelak i dr Tomasza Ostropolskiego, Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych i współpraca policyjna, Warszawa 2011. W 2010 r. Wydawnictwo C.H. Beck opublikowało również dwutomowy komen-tarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka pod red. L. Garlickiego. Mimo to, wyraźna stała się dla nas potrzeba powstania opracowania o charakterze zarysu systemu europejskiego prawa karnego.
Drugim naszym zamierzeniem było zrealizowanie wspomnianego projektu naukowego w szerokim, reprezentatywnym zespole autorskim. Zaprosiliśmy do współpracy wielu pracowników naukowych i praktyków, którzy na swoich uczelniach prowadzą zajęcia z interesującego nas przedmiotu, lub też w prak-tyce urzędniczej mają bezpośredni kontakt z funkcjonowaniem fragmentów eu-ropejskiego systemu karnego. Tym samym pragnęliśmy stworzyć płaszczyznę współpracy między różnymi środowiskami akademickimi i praktykami, skupia-jąc w tym miejscu odmienne perspektywy postrzegania analizowanej dziedziny prawa.
W końcu chcieliśmy przygotować książkę dostatecznie spójną, by nie miała ona charakteru luźnego zbioru niezależnych wypowiedzi. Zdecydowaliśmy się przy tym potraktować dziedzinę europejskiego prawa karnego szeroko, obejmu-jąc nią system konstruowany w oparciu o ramy instytucjonalne i prawne Rady Europy oraz Unii Europejskiej. Mamy nadzieję, że cel ten choćby tylko w czę-ści udało nam się zrealizować.
Wyrażamy wdzięczność wielu osobom, których pomoc pozwoliła nam w przygotowaniach do podjęcia się tego projektu i w konsultacjach jego zamy-słu. W szczególności słowa podziękowania chcemy skierować w stronę prof. Piotra Hofmańskiego, prof. Cezarego Mika i prof. Eleonory Zielińskiej.