Umowy• Nazwane:

– stypizowane w KC lub innych aktach prawnych,– regulacje mogą zawierać przepisy względnie i bezwzględnie

obowiązujące,– w sprawach nieuregulowanych w umowie znajdą zastosowanie

przepisy zawarte w odpowiedniej regulacji.• Nienazwane:

– nie są stypizowane,– to strony dokonują ustalenia treści stosunku prawnego,– wymagają szczegółowej regulacji,– mogą znaleźć do nich zastosowanie ogólne przepisy prawa

zobowiązań,– w sprawach nieuregulowanych poszukuje się podobieństw do

instytucji znanych z umów nazwanych.

Zobowiązania

• Starannego działania – np.:– umowa zlecenia, świadczenie usług nie

uregulowanych innymi przepisami (art. 750 KC).

• Rezultatu – np.:– o dzieło,– o roboty budowlane.

UMOWA ZLECENIA

• Art. 734 i nast. KC

• jest to umowa starannego działania

• wymóg zachowania należytej staranności – art. 355 i 472 KC– zaostrzenie tego warunku ma miejsce w

przypadku prowadzenia działalności zawodowej

Przedmiot umowy

• Zobowiązanie się przez przyjmującego zlecenie do dokonania określonej czynności prawnej na rzecz dającego zlecenie (w swoim imieniu na jego rachunek).

• Czynność prawna a czynność faktyczna.• Jeśli umowa nie stanowi inaczej, zlecenie zawiera

także pełnomocnictwo do dokonania tej czynności, co jednak nie narusza przepisów o formie - art. 734§2 KC.

Wynagrodzenie

• Nie jest to umowa odpłatna tzn. wynagrodzenie nie jest jej cechą konstytutywną.

• Umowa lub okoliczności mogą przesądzać o braku wynagrodzenia, jeżeli jest inaczej, to umowa jest odpłatna.

• Wysokość wynagrodzenia:– umowa,

– taryfa,

– nakład pracy.

• Termin płatności:– umowa,

– przepis szczególny,

– art. 744 KC - po wykonaniu zlecenia.

• Zaliczka:– jeżeli wykonanie wymaga wydatków, dający zlecenie

ma na żądanie przyjmującego zlecenie udzielić mu zaliczki art. 743 k.c.

Zawodowe wykonywanie

• Gdy A zajmuje się zawodowo wykonywaniem zleceń, to:– jeżeli złożono mu ofertę podjęcia się określonego

zlecenia, a on nie jest nią zainteresowany, powinien wówczas niezwłocznie zawiadomić dającego zlecenie.

– jeżeli zaś sam oświadczył drugiej osobie gotowość podjęcia się określonych czynności, a nie chce podejmować się tej konkretnej, wówczas również ma taki obowiązek.

Sposób wykonywania

• nie wskazany w umowie - właściwy dla danego rodzaju czynności,

• wskazany w umowie:– można go zmienić za zgodą dającego zlecenie,– w braku możliwości uzyskania zgody dającego

zlecenie, można zmienić sposób wykonywania, o ile zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że dający zgodziłby się na zmianę wiedząc o istniejącym stanie rzeczy

• Powierzenie osobie trzeciej– zasada: nie można powierzyć wykonania takiej osobie,– wyjątkowo można, gdy:

• dopuszcza to umowa,• okoliczności,• zwyczaj.

– w razie takiego powierzenia, powstaje obowiązek niezwłocznego powiadomienia o osobie i jej miejscu zamieszkania (dzięki temu odpowiada się tylko za brak należytej staranności w wyborze),

– przyjmujący odpowiada za wykonanie zlecenia przez osobę, której wykonanie zlecenia powierzył,

– zastępca odpowiada wobec dającego zlecenie.

Przypadkowa utrata rzeczy

• Jeżeli powierzono zlecenie osobie trzeciej bez upoważnienia, a przy jego wykonywaniu utracono lub uszkodzono rzecz zleceniodawcy, wówczas odpowiedzialnością zleceniobiorcy objęte są przypadkowa utrata lub uszkodzenie (chyba, że nastąpiłby również wtedy, gdy zlecenie wykonywałby sam zleceniobiorca)

Obowiązki zleceniobiorcy• dokonanie czynności prawnej,• udzielanie zlecającemu informacji o stanie

sprawy,• złożenie sprawozdania po wykonaniu lub w razie

rozwiązania umowy,• wydanie wszystkiego, co uzyskał dla

zleceniodawcy przy wykonywaniu,• rozliczenie się z otrzymanej zaliczki.• nie wolno mu używać we własnym interesie

rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie.

Prawa zleceniobiorcy

• Możliwość otrzymania zaliczki 743 k.c.

• Ewentualne wynagrodzenie płatne co do zasady po wykonaniu zlecenia 744 k.c.

• Zwrot wydatków poczynionych dla należytego wykonania zlecenia.

• Żądanie zwolnienia z obowiązków zaciągniętych przez niego w imieniu własnym.

• Prawo wypowiedzenia zlecenia w każdym czasie art. 746.– ale jeżeli zlecenie jest odpłatne, to wypowiedzenie bez ważnego

powodu rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą.

Obowiązki dającego zlecenie

• wypłacić ewentualną zaliczkę,• zwrócić wydatki poczynione przez

przyjmującego dla należytego wykonania zlecenia,

• zwolnić od zobowiązań zaciągniętych w imieniu własnym przez przyjmującego a na rachunek dającego zlecenie,

• zapłacić wynagrodzenie

Prawa dającego zlecenie

• Prawo wypowiedzenia zlecenia w każdym czasie :– za zwrotem wydatków poczynionych przez

przyjmującego,– a w przypadku zlecenia odpłatnego, dodatkowo, za

zapłatą części wynagrodzenia.– jeśli wypowiedzenie następuje bez ważnego powodu, to

dający zlecenie odpowiada również za wynikłą stąd szkodę.

• Prawo żądania wykonania zlecenia.• Prawo żądania stosownego sprawozdania.• Prawo żądania wydania tego, co dla niego uzyskano.

Wygaśnięcie umowy zlecenia

• Wykonanie umowy.

• Śmierć zleceniobiorcy, chyba że umowa stanowi inaczej.

Śmierć zleceniodawcy

• W razie śmierci zleceniodawcy umowa nie wygasa, chyba że inaczej zastrzeżono.

• Jeżeli jednak umowa przewiduje wygaśnięcie, to zleceniobiorca powinien nadal pełnić swe czynności gdyby zleceniodawcy groziła szkoda, aż do czasu innego zarządzenia przez spadkobiercę lub przedstawiciela.

Umowy o świadczenie usług

• mocą art. 750 KC stosuje się przepisy o zleceniu do umów o świadczenie usług gdzie indziej nie uregulowanych.

• wyraźnie wyłączone są więc np: komis, agencja, dostawa, transport.

Przedawnienie• Art. 751 k.c. stanowi lex specialis w stosunku do art. 118 i

nast. k.c.• Art. 751. Z upływem lat dwóch przedawniają się:

– 1) roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;

– 2) roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

Umowa zlecenie a umowa o pracę

• W praktyce często zdarza się, iż usługi wykonywane przez zleceniobiorców są wykonywane w warunkach umowy o pracę

• W powyższym przypadku możliwym jest ustalenia istnienia stosunku pracy (inspektor pracy, sąd pracy).

Istotne cechy stosunku pracy

• Art. 22. § 1 K.P. stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

• Art. 22 § 11 K.P. przesądza, iż zatrudnienie w warunkach określonych wyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

• Z kolei, zgodnie z art. 22 § 11 K.P. nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych wyżej.

Istotne cechy stosunku pracy

• Stroną zobowiązaną do pracy jest osoba fizyczna• Zobowiązuje się ona do świadczenia pracy w

zamian za wynagrodzenie• Zobowiązanie obejmuje samo pełnienie pracy• Brak ryzyka realizacji zobowiązania po stronie

pracownika,• Osobiste świadczenie pracy• Kierownictwo pracodawcy

Umowa o dzieło

• uregulowana w art. 627 i nast. KC

• jest to umowa rezultatu

• wymóg zachowania należytej staranności – art. 355 i 472 KC– zaostrzenie tego warunku ma miejsce w

przypadku prowadzenia działalności zawodowej

Strony umowy

• Przyjmujący:– zobowiązuje się do wykonania oznaczonego

dzieła,

• Zamawiający:– zobowiązuje się do odbioru dzieła i zapłaty

wynagrodzenia

Wynagrodzenie

• Jest to umowa odpłatna więc wynagrodzenie należy do elementów przedmiotowo istotnych.

• Sposób określenia:– Kwota,

– Wskazanie podstaw do ustalenia,

– W braku takich danych należy się zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju,

– Uzasadniony nakład pracy

Wynagrodzenie kosztorysowe art. 629 i 630 k.c.

Określa się je na podstawie zestawienia planowanych prac i kosztów.

• Zmiana:– Ze względu na decyzję organu powodującą wzrost cen

obowiązujących w obliczeniach kosztorysowych,– Ze względu na konieczność dokonania dodatkowych

prac:• Kosztorys sporządził zamawiający – przyjmujący może żądać

podwyższenia wynagrodzenia,• Kosztorys sporządził przyjmujący - może on żądać podwyższenia

wynagrodzenia jedynie wtedy, gdy nie można było przy zachowaniu należytej staranności przewidzieć konieczności wykonania takich prac.

Wynagrodzenie ryczałtowe art. 632 k.c.

• Można żądać podwyższenia jedynie w przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć i przyjmującemu groziłaby rażąca strat

• O podwyższeniu albo o rozwiązaniu umowy orzeka sąd.

Uwaga!

• Nie można żądać podwyższenia wynagrodzenia jeżeli prace wykonano bez zgody zamawiającego – art 630 par. 2 k.c.

Odstąpienie zamawiającego

• W przypadku znacznego podwyższenia ceny przy wynagrodzeniu kosztorysowym, zamawiający może od umowy niezwłocznie odstąpić za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia.

Obowiązki przyjmującego

• Wykonać niewadliwie dzieło z należytą starannością.

• W przypadku wykonywania dzieła z powierzonych mu materiałów, użyć ich w sposób odpowiedni, złożyć rachunek i zwrócić część nie zużytą.

• Informować niezwłocznie zamawiającego o wszelkich przeszkodach

Prawa przyjmującego

• Żądanie wynagrodzenia.• Żądanie współdziałania ze strony zamawiającego,

o ile jest to konieczne dla prawidłowego wykonania dzieła – (brak tego współdziałania uprawnia do odstąpienia od

umowy- art. 640 k.c.)

• Żądanie odebrania dzieła – art 644.• Prawo do wynagrodzenia mimo niewykonania –

art.. 639 k.c.

Obowiązki zamawiającego

• Obowiązek odbioru dzieła świadczonego przez przyjmującego zgodnie z jego zobowiązaniem.

• Obowiązek zapłaty wynagrodzenia.• Obowiązek współdziałania.• Obowiązek zapłaty wynagrodzenia mimo

niewykonania – o ile przyjmujący był gotów wykonać dzieło ale doznał przeszkody ze strony zamawiającego – art 639 k.c..

Prawa zamawiającego

• W przypadku wadliwego wykonywania, zamawiający może żądać zmiany sposobu wykonywania z zagrożeniem odstąpieniem od umowy.

• Rękojmia za wady fizyczne (istotne wady) ew. roszczenia z tytułu niezgodności dzieła z umową.

• Do czasu ukończenia zamawiający może odstąpić od umowy za zapłatą wynagrodzenia (można sobie potrącić część nie poniesionych jeszcze kosztów) – art 644 k.c.

• W przypadku takiego opóźnienia rozpoczęcia lub wykończenia dzieła, które świadczy o tym, że nie uda się dotrzymać terminu wykonania, zamawiający może niezwłocznie od umowy odstąpić – art 635 k.c..

Wykonanie zastępcze – art.. 636 k.c.

• W przypadku bezskutecznego upływu terminu wyznaczonego do zmiany sposobu wykonywania dzieła (wadliwość, sprzeczność z umową).

• Na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego.

Śmierć przyjmującego – art. 645 k.c.

• Umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy.

• Jeżeli materiał był własnością przyjmującego zamówienie, a dzieło częściowo wykonane przedstawia ze względu na zamierzony cel umowy wartość dla zamawiającego, przyjmujący zamówienie lub jego spadkobierca może żądać, ażeby zamawiający odebrał materiał w stanie, w jakim się znajduje, za zapłatą jego wartości oraz odpowiedniej części wynagrodzenia.

Przedawnienie

• Art. 646 k.c. Stanowi lex specialis w stosunku do art. 118 i nast. k.c.

• Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

Zlecenie i dzieło a VAT

• Art. 15 ust 1 ustawy o VAT:  Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

• 2. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zlecenie i dzieło a VAT

• 3. Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:– 1) z tytułu których przychody zostały wymienione w

art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.;

– 3) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich,

Zlecenie i dzieło a VAT

• 3a. Przepis ust. 3 pkt 3 stosuje się odpowiednio do usług twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

• Art. 113. 1. Zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.