- Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie · w Polsce. Pomimo tego tamtejsi rolnicy nie narzekają...

szkolenia imprezy zewnętrzne prawo

e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie

Zachęcamy do zamieszczania w e-Biuletynie artykułów, ciekawych informacji i ofert. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem e-Biuletynu Informacyjnego drogą elektroniczną, prosimy o zgłoszenia na adres:

[email protected] lub tel. 22/729 66 34 w. 132

www.cdr.gov.pl

Nowe zasady sprzedaży bezpośredniej nieprzetworzonych

produktów zwierzęcych obowiązujące od stycznia 2016

roku (Barbara Sałata; CDR O/Radom)

MRiRW opublikowało rozporządzenie w sprawie wymagań

przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego

przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej. Rozporządzenie to

weszło w życie z dn. 1 stycznia 2016 r. Wchodzące w życie

rozporządzenie podobnie jak poprzednie określa:

- wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy

produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do

sprzedaży bezpośredniej i przez takie produkty;

- wielkość, zakres i obszar produkcji produktów,

- wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia sprzedaży

bezpośredniej.

CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

05-840 Brwinów, ul. Pszczelińska 99, tel. 22 729 66 34 do 38

Luty 2016

PRODUKCJA ROLNA

DOBRE PRAKTYKI

ROW

EKONOMIKA ROLNICTWA

http://www.cdr.gov.pl

2

NAZWA WYDARZENIA/

FORMA EDUKACYJNA

DATA

I MIEJSCE

ZGŁOSZENIA

I INFORMACJE

CDR Brwinów

Formy opodatkowania gospodarstw rolnych. Podatek Vat w działalności rolniczej i gospodarczej /szkolenie/

8-9 lutego

Łukasz Laskowski tel. 22 729 66 34

[email protected]

Spotkanie informacyjno-szkoleniowe dla koordynatorów SIR z Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego

luty/marzec

Iwona Obojska tel. 22/ 729 66 34-38 w. 471

[email protected]

Rola i zadania brokera we wdrażaniu innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich /szkolenie, warsztaty /

luty/marzec

Iwona Obojska tel. 22/ 729 66 34-38 w. 471

[email protected]

CDR O/Poznań

Dni Przedsiębiorcy Rolnego 2-3 marca

Anna Pabich tel. 61/ 823 20 81 w. 137

[email protected]

szkolenia CDR

Konferencje, szkolenia, warsztaty

organizowane przez CDR

3

NAZWA WYDARZENIA/

FORMA EDUKACYJNA

DATA

I MIEJSCE

ZGŁOSZENIA

I INFORMACJE

CDR O/Kraków

ABC przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Zakładanie działalności gospodarczej i tworzenie biznesplanu

1-29 lutego

Grzegorz Dziedzic, ZMiKD tel. 12/ 424 05 06

[email protected]

Kontrola i monitoring pracy doradczej dla kadry zarządzającej

3 luty

Jolanta Brudnik, ZMiKD tel. 12/ 424 05 24

[email protected]

Doskonalenie miękkich kompetencji - jak rozmawiać z rolnikiem

3 luty

Sylwia Filas, ZMiKD tel. 12/ 424 05 54 [email protected]

Koncepcja funkcjonowania i budowa systemu opiekunów wsi /szkolenie internetowe /

5-12 lutego

Grzegorz Dziedzic, ZMiKD tel. 12/ 424 05 06

[email protected]

Doradztwo dotyczące środków ochrony roślin /szkolenie podstawowe/

6-7, 13 lutego

Teresa Sędzik tel. 12/ 424 05 54

[email protected]

Metodyka wsparcia dla LGD w zakresie budowy sieciowych produktów turystyki wiejskiej /szkolenie/

9-16 lutego

Grzegorz Dziedzic tel. 12/ 424 05 06

[email protected]

Podatek dochodowy w działalności gospodarczej prowadzonej na obszarach wiejskich /szkolenie/

luty


[email protected]

Ubezpieczenia i umowy w działalności gospodarczej prowadzonej na obszarach wiejskich /szkolenie/

luty


[email protected]

szkolenia CDR



4

NAZWA WYDARZENIA/

FORMA EDUKACYJNA

DATA

I MIEJSCE

ZGŁOSZENIA

I INFORMACJE

CDR O/Radom

Targi ekologiczne Biofach 2016, wizyty w jednostkach produkujących i sprzedających produkty ekologiczne /wyjazd studyjny/

8-12 lutego

Bożena Ginalska tel.: 48 365 69 35

[email protected]

Uprawa międzyplonów w gospodarstwach ekologicznych oraz w Działaniu rolno-środowiskowo-klimatycznym /szkolenie/

17-18 lutego

Tomasz Stachowicz tel. 48/ 365 69 34

[email protected]

Zasady bilansowania substancji organicznej w działaniu rolno-środowiskowo-klimatycznym /szkolenie/

18-19 lutego

Marek Krysztoforski tel. 48/ 365 69 34

[email protected]

Zasady naliczania sankcji i zwrotu płatności w działaniu rolno-środowiskowo-klimatycznym i działaniu rolnictwo ekologiczne oraz w programie rolnośrodowiskowym PROW 2007-2013, sankcje z tytułu nieprzestrzegania rozp. 834/2007”

/szkolenie/

25 lutego

Barbara Pachocka-Oździńska 48 365 69 24

[email protected]

Wyniki badań naukowych umożliwiających wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań w gospodarstwie ekologicznym z zakresu rolnictwa ekologicznego za rok 2015 /szkolenie/

8-9 marca

Anna Litwinow tel. 48/ 365 69 39

[email protected]

szkolenia CDR



5

Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia,

warsztaty organizowane przez WODR

Lu

ty 2

01

6

Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie

www.oodr.pl

organizator/kontakt

16 lutego Konferencja dla producentów zbóż – “Złoty Kłos”

OODR w Łosiowie

tel. 77/412 53 27 wew.228 [email protected]

Luty Wojewódzka Olimpiada Młodych Producentów Rolnych

OODR w Łosiowie

tel. 77/ 412 53 27 wew. 256, 258 [email protected]

Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie

www.w-modr.pl organizator/kontakt

Luty Olimpiada Młodych Producentów Rolnych – finał wojewódzki

W-MODR w Olsztynie tel. 89/ 535 76 84 w. 44,

665 690 624 [email protected]

Luty-kwiecień VII edycja konkursu fotograficznego "Rolnictwo to moja pasja"

W-MODR w Olsztynie tel. 89/ 535 76 84 w. 44,

665 890 903 [email protected]

imprezy zewnętrzne

6

Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW

13 – 14 stycznia 2016

imprezy zewnętrzne

W dniach 13-14 stycznia 2016r. odbyły się VI Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW.

Po raz pierwszy ta doroczna impreza odbyła się w Warsaw Expo w Nadarzynie. Dogodna

lokalizacja 20 km od centrum Warszawy sprzyjała dużemu zainteresowaniu wystawców

i zwiedzających. W ciągu dwóch dni targi odwiedziło 11 863 a swoją ofertę prezentowało 205

wystawców. Powierzchnia TSW w nowej lokalizacji wynosiła blisko 16 000 metrów

kwadratowych. Wystawcy prezentowali bogatą ofertą środków produkcji: nowoczesne nawozy

chemiczne i biologiczne, środki ochrony roślin i inne produkty wspierające produkcję

ogrodniczą.

Wśród wystawców były też wiodące firmy maszynowe, które pokazały najnowsze urządzenia

do pielęgnacji sadów i upraw warzywnych. Pojawiły się także firmy oferujące różnorodne usługi

dla branży ogrodniczej. Udział w targach wzięło wiele firm zajmujących się chłodnictwem

i przechowalnictwem, firmy dostarczające maszyny do sortowania owoców i warzyw oraz

opakowania do sprzedaży tych produktów. Obecni byli producenci materiału szkółkarskiego,

firmy handlujące owocami i specjalizujące się w przetwórstwie owoców.

Podczas Targów odbyło się wiele konferencji

branżowych, na których wykłady prezentowali naukowcy

i praktycy z Polski i z zagranicy. W środę 13 stycznia odbyły

się:

III Konferencja Truskawkowa, Sadownicze Forum

Ekonomiczne, konferencja o doświetlaniu upraw pod

osłonami, Nowe odmiany warzyw i owoców – jak je

skutecznie chronić i komercjalizować? Praktyczne

szkolenie prawne dla agroprzedsiębiorców. Drugiego dnia

targów odbyły się konferencja sadownicza, konferencja o warzywach polowych w całości

poświęcona kapustnym oraz konferencja o nowym gatunku dla polskiego ogrodnictwa –

świdośliwie. Ta ostatnia cieszyła się największym zainteresowaniem zwiedzających.

7

Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW

13 – 14 stycznia 2016

imprezy zewnętrzne

14 stycznia odbyło się również VI Krajowe Forum Grup Producentów Owoców i Warzyw,

którego organizatorem był Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw. Na spotkaniu

obecni byli przedstawiciele m.in. Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Inspekcji Jakości

Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Forum poświęcone było przedstawieniu nowych rozporządzeń Komisji Europejskiej,

zapoznaniu się z planami Ministerstwa dotyczącymi ich wdrażania w Polsce, a także ważnym

kwestiom związanym z bieżącym funkcjonowaniem grup i organizacji, w tym realizowanymi

kontrolami i ich rezultatami.

Podczas uroczystego otwarcia TSW 2016 po raz trzeci zostały przyznane nagrody im. prof.

Szczepana A. Pieniążka innowacyjnym produktom dla ogrodnictwa. Tegorocznymi laureatami

zostali: Vaxiplant SL, zgłoszony przez firmę Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. SoFruPak,

zgłoszony przez firmę Portos-Gaj i Pisarski Sp. J. Ultradźwiękowy system nawilżania –

Contronics, zgłoszony przez firmę Tel-Met Sp. z o.o.

Kapituła postanowiła przyznać dodatkowo wyróżnienie dla produktu MaxiFruit, zgłoszonego

przez firmę Timac Agro Polska Sp. z o.o.

Tegoroczne VI Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW ze względu na wysoką frekwencję

wystawców i odwiedzających oraz bardzo interesującą ofertę konferencyjną należy zaliczyć do

bardzo udanych.

8 PRODUKCJA ROLNA

Produkcja rolna oraz oddolne inicjatywy

realizowane wśród społeczności wiejskich

w Holandii

Autor: Grzegorz Patoła, CDR O/Kraków

Nie od dziś wiadomo, że rolnictwo holenderskie należy do najbardziej wydajnych na świecie.

Dochód z jednego hektara jest tam blisko siedmiokrotnie wyższy niż w Polsce. Po obejrzeniu

kilku gospodarstw holenderskich, przeprowadzeniu wywiadów z ich właścicielami oraz po

przeczytaniu kilku artykułów na temat holenderskiego rolnictwa te wyniki przestają dziwić. Ciągłe

inwestowanie w rozwój gospodarstw, utarte od lat rynki zbytu, dobre położenie geograficzne

(bliskość morza), jedne z największych portów handlowych na świecie, połączenie całego kraju

siecią kanałów, świetne nawodnienie gleby, stosunkowo duże gospodarstwa rolne (poniżej 50 ha

określane są w Holandii gospodarstwa małe) oraz sprzyjający klimat. To podstawowe czynniki

decydujące o tak wysokim poziomie rozwoju holenderskiego rolnictwa. Holandia zajmuje drugie

miejsce na świecie ( po Stanach Zjednoczonych) jeśli chodzi o eksport produktów rolnych.

Większość holenderskich rolników to osoby zamożne (w rolnictwie pracuje około 2% ). Wśród

nich nie brakuje milionerów, a nawet miliarderów! Spora część rolników jest obciążona najwyższą

stawką podatku dochodowego, która wynosi tam 52%. Przekroczenie jej wcale nie jest trudne

ponieważ dotyczy każdego kto w ciągu roku podatkowego osiąga dochody powyżej 56 tysięcy

Euro. Zresztą najniższa stawka podatku dochodowego (33,1%) wynosi więcej niż najniższa

w Polsce. Pomimo tego tamtejsi rolnicy nie narzekają na swój los. Zastosowane nowoczesne

technologie oraz używane urządzenia sprawiają, że większą część pracy w gospodarstwie

zamiast ludzi wykonują maszyny.

W jakim stopniu pomaga im państwo? Jak twierdzą sami rolnicy, w niewielkim. Doradztwo

rolnicze jest tu od ponad 20 lat całkowicie prywatne (warto jednak podkreślić, że są z niego

bardzo zadowoleni), pomoc w formie dopłat dotyczy tylko bezpośrednich płatności do hektara,

które nota bene należą do jednych z największych w Unii Europejskiej (417 Euro za hektar).

Państwo natomiast dopłaca do tzw. zielonej energii. Gdyby nie to budowa turbin wietrznych

byłaby tu w ogóle nie opłacalna, gdyż

państwo dopłaca drugie tyle do wartości

rynkowej kilowata energii.

Zielona energia jest w Holandii coraz

bardziej popularna, stąd powstaje coraz

więcej Lokalnych Inicjatyw

Energetycznych, które w skrócie mają na

celu pomagać lokalnym społecznościom

w uniezależnieniu się od „dużych”

dostawców energii, dążeniu do uzyskania

wpływu na jej ceny z uwzględnieniem

zrównoważonego wzrostu i ochrony Krajobraz wiejski z wiatrakiem w tle. Fot. Autor

9 PRODUKCJA ROLNA

środowiska. W celu realizacji powyższych postulatów powstają Centra Technologiczne dotyczące

w całości Odnawialnych Źródeł Energii. Skupiają one naukowców, studentów, przedsiębiorców

oraz lokalne władze. Przykładem są projekty, gdzie lokalne, często niewielkie firmy dzięki

współpracy ze sferą nauki mogę tam

testować nowoczesne rozwiązania.

Poniżej kilka przykładowych

projektów realizowanych dzięki

współpracy studentów, naukowców,

przedsiębiorców oraz samorządu:

„1000 czystych gospodarstw

domowych” – projekt mający na celu

ograniczenie zużycia energii w

gospodarstwach domowych.

Realizowany dzięki współpracy trzech

regionalnych firm z branży IT, które

udostępniły do testowania kilka rodzajów

aplikacji oraz urządzeń mających na celu

mierzenie zużywanej energii w

gospodarstwach. Następnie naukowcy wraz ze studentami Uniwersytetu porównali wyniki badań

pochodzących z różnych gospodarstw. Rezultaty ich pracy pokazały, że mieszkańcy domów,

w których przeprowadzano eksperymenty, poprzez zmianę swoich zwyczajów w podejściu do

używania energii mogliby średnio ograniczyć jej zużycie aż o 30%. Realizacja projektu była

możliwa dzięki wsparciu finansowym urzędu miasta Groningen w wysokości 110 tys. Euro. Miasto

wsparło ten projekt ponieważ ma ambicję zdecydowanego ograniczenia dwutlenku węgla do 2035

roku. Ponadto władze samorządowe uważają, że projekt wpłynie stymulująco na rozwój ekonomii,

doprowadzi do wzrostu zatrudnienia oraz wzmocni postrzeganie Groningen jako miasta

przyjaznego innowacyjnym projektom oraz nowoczesnym rozwiązaniom.

„Energia dla Grunneger” jest to projekt, którego głównym celem jest uniezależnienie się

lokalnej społeczności od dostawców energii dzięki zastosowaniu odnawialnych źródeł energii.

Celem projektu jest doradztwo oraz pomoc mieszkańcom w przekształcaniu swoich gospodarstw

tak, aby stawały się one samowystarczalne. W tym celu powołano Lokalną Grupę Energetyczną

działającą w prowincji Groningen. Grupa działą na zasadach kooperatywy. Jej członkiem może

zostać każdy. Jej fachowe działanie wsparte jest wiedzą specjalistów z zakresu Odnawialnych

Źródeł Energii. Zyski z działalności Grupy są reinwestowane w kolejne lokalne projekty. Firma

skupia się na zastosowaniu paneli solarnych oraz

energii termalnej.

“Zrównoważony system komunikacji” – projekt

badający możliwość korzystania ze środków transport

poruszających się w 100% dzięki zastosowaniu

nowoczesnych, przyjaznych środowisku rozwiązań.

Jednym z pomysów jest zastosowanie paneli

słonecznych lub fotowoltaicznych na dachu samochodu,

Produkcja rolna oraz oddolne inicjatywy w Holandii

10 PRODUKCJA ROLNA

co pozwoli wykorzystać energię słoneczną do poruszania się w trasie. Ponadto pozyskana

energia mogłaby być także wykorzystywana do innych urządzeń domowych w momencie kiedy

samochód nie byłby używany.

„Energetyczna Stodoła” to projekt bezpośrednio powiązany z Parkiem Technologicznym

EnTranCe. Celem projektu było zbudowanie na terenie Parku stodoły ze słomy, która będzie

miejscem organizacji wystaw, konferencji, szkoleń oraz innych wydarzeń. Konstrukcja jest

uznawana za bardzo trwałą i wytrzymałą. W projekt zaangażowani byli naukowcy którzy wraz ze

studentami zaprojektowali konstrukcje,

tak aby spełniała ona wymagane kryteria.

Wybudowana stodoła służy jako przykład

dla rolników, którzy chcieliby zbudować

taką konstrukcję w swoim gospodarstwie.

Co z Lokalnymi Grupami

Działania oraz programem Leader?

Lokalne Grupy Działania w Holandii mają

już ponad dwudziestoletnią tradycję.

Obecnie jest ich 20, a swoim obszarem

obejmują 60% obszarów wiejskich. W

założeniu funkcjonują całkiem podobnie

do polskich LGD. Mają na celu

rozwiązywanie problemów dotyczących

obszarów wiejskich, aktywizację społeczności lokalnych oraz podnoszenie jakości życia na

obszarach wiejskich. W praktyce wygląda to trochę inaczej. Dlaczego? Po pierwsze ponieważ

problemy są tam trochę inne: walka z bezrobociem, które wynosi 7% i jest uznawane za duże,

próba radzenia sobie ze starzeniem się społeczeństwa oraz młodzieżą, która od obszarów

wiejskich woli duże miasta. Najważniejsze cele ogólne holenderskich LGD to: Ludzie, Ziemia oraz

Zysk.


11 PRODUKCJA ROLNA

Zachodzi spora dywersyfikacja środków przeznaczonych na realizację poszczególnych

działań, projektów realizowanych przez Lokalne Grupy Działania. Środki unijne to zaledwie 25%

całości. Kolejne 25% to fundusze z lokalnych gmin oraz spółek wodnych, które w Holandii

odgrywają znaczącą rolę. Co z pozostałymi 50%? Są to środki prywatne pochodzące od

sponsorów, którymi są zarówno lokalne przedsiębiorstwa jak i indywidualni mieszkańcy. I tak na

budowę sportowej areny ze środków prywatnych zebrano ponad 100 tysięcy Euro. A to dlatego,

że jak tłumaczyła nam menedżer Lokalnej Grupy Działania Salland — Pani Marille, jeśli znajdą

się środki prywatne na pokrycie kosztów jakiegoś działania, to znaczy, że jest rzeczywista chęć

zrobienia czegoś wynikająca z realnych potrzeb mieszkańców. Tym samym minimalizujemy

ryzyko marnowania publicznych środków. Drugą istotną różnicą pomiędzy polskimi

a holenderskimi lokalnymi grupami działania jest funkcjonowanie biura. W holenderskich LGD

pracuje jedna, czasem dwie osoby – przeważnie nie na cały etat. Głównym zadaniem

pracowników jest komunikacja z mieszkańcami, odpowiadanie na pytania dotyczące możliwości

jakie stwarza program LEADER oraz animacja lokalnych społeczności. Jednak o podjęciu

jakiegoś działania decydują sami mieszkańcy. Poniżej przykłady zrealizowanych, działań

inwestycji na terenie LGD Salland w latach 2007-2014

1) Budowa wielofunkcyjnego obiektu sportowego służącego młodzieży oraz dorosłym

2) Projekt polegający na zwiększeniu udziału Odnawialnych Źródeł Energii w gospodarstwach

rolnych. W jego wyniku w 45 gospodarstwach rolnych zainstalowano panele fotowoltaiczne

3) Wsparcie lokalnych „Zagród Edukacyjnych” poprzez projekt współpracy ze szkołami.

Działanie polegało na organizacji cotygodniowych zajęć lekcyjnych na terenie gospodarstw

rolnych. Uczniowie nabywali przede wszystkim praktyczną wiedzę z zakresu: biologii,

geografii, fizyki, matematyki itd.

4) Wdrożenie systemu komputerowego pomagającego w leczeniu osób starszych.

Ze względu na problem starzenia się społeczeństwa, braku miejsc w domu starców oraz

braku opieki ze strony dzieci, które opuściły rodzinny dom stworzono aplikację, zawierającą

bazę danych o chorobie oraz aktualnych informacjach na temat stanu zdrowia pacjentów

5) Powstanie stowarzyszenia, które udziela w szkołach lekcji muzyki. Z powodu cięć

w budżecie, władze zdecydowały na usunięcie lekcji muzyki z obowiązkowego kanonu

nauczania. Aby nie pozbawiać dzieci

możliwości rozwijania talentów

muzycznych członkowie lokalnej

orkiestry zdecydowali się na

udzielanie lekcji muzyki w szkołach.

Najzdolniejsi uczniowie mogli

spróbować swoich sił w orkiestrze.

W latach 2007-2014 Lokalna Grupa

Działania Salland, na terenach której

zamieszkiwało ponad 100 tys. ludzi miała

do dyspozycji 1,8 mln euro ze środków

programu Leader. Natomiast zrealizowane w tym okresie inwestycje sięgnęły kwoty 5 mln euro.

Natomiast w obecnej perspektywie (2014-2020) Lokalna Grupa Działania Salland będzie miała


12 PRODUKCJA ROLNA

do dyspozycji 1 mln euro z programu Leader. Na pozostałą sumę w wysokości 2,5 mln euro

składają się środki prywatne 1,5 mln euro, fundusze prowincji 500 tys. euro oraz środki

pochodzące ze spółek wodnych także wynoszące 500 tys. euro. Łącznie będzie to więc 3,5 mln

euro.

Wszystkie Lokalne Grupy Działania w Holandii mają jeden wspólny sekretariat, który jest

odpowiedzialny za administracyjne oraz finansowe sprawy i mieści się w Utrechcie. Pomimo tego

osoby związane z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Programem Leader podkreślały

zbyt dużą zawiłość procedur, biurokrację oraz nieproporcjonalnie duże środki na obsługę

projektów w stosunku do zrealizowanych rezultatów. Poniżej kilka przykładów zrealizowanych

działań przez Lokalną Grupę Salland.

Jednym głównych celów Lokalnych Grup Działania jest aktywizacja społeczna. W tym celu

LGD organizuje spotkania z mieszkańcami, podczas których mogą oni wyrazić swoje potrzeby.

Ponadto od czasu do czasu organizowane są spotkania integracyjne, gdzie mieszkańcy mogą

wspólnie coś zrobić (np. wyrób ciasteczek, prace rękodzielnicze itd.) Pracownicy Lokalnej Grupy

Działania starają się także animować pewne działania, takie jak np. wspólne sprzątanie lasu,

budowa toru z przeszkodami, pielęgnacja zieleni itd. Podobnie jak w Polsce mieszkańcy biorą

udział w przygotowywaniu Lokalnej Strategii Rozwoju.


13 PRODUKCJA ROLNA

Innowacyjne rozwiązania w doświetlaniu

upraw szklarniowych

Opracował: Paweł Pruszek; CDR Brwinów

W miesiącach wiosenno-letnich wzrost i rozwój roślin w naszym kraju przebiega

w warunkach dostatecznej intensywności światła. Z kolei jesienią oraz wczesną wiosną

(od września do marca) występuje jego deficyt. W wielu badaniach wykazano, że istnieje

silna liniowa zależność między dostępnością światła a spadkiem plonu uprawianych

roślin.

Niedostateczna ilość światła powoduje nie tylko spowolnienie procesu wzrostu (wolne tempo

fotosyntezy), ale również niekorzystnie wpływa na rozwój roślin — nadmiernie wydłużone, wiotkie

łodygi, zmniejszona ilość chlorofilu w tkankach. W słabo wykształconych chloroplastach

zmniejszona jest intensywność fotosyntezy, nawet przy późniejszej dostępności światła. Może to

prowadzić do ograniczenia produktywności roślin.

Rodzaje lamp

Do doświetlania asymilacyjnego, dla uzupełnienia promieniowania słonecznego, stosuje się

lampy o dużej mocy. Ze względu na wysoki koszt, zabieg ten jest ekonomicznie uzasadniony

tylko w przypadku rozsad i wybranych gatunków roślin. Z kolei, ingerencja w zakresie długości

dnia, w celu regulowania terminu kwitnienia, owocowania, a także sterowania okresem

spoczynku zimowego nie wymaga dużego natężenia oświetlenia i mocy zainstalowanych lamp.

Przy wyborze lamp należy kierować się nie tylko ich skutecznością świetlną (czyli

stosunkiem strumienia światła do pobieranej przez lampę mocy elektrycznej), ale również

składem spektralnym światła, jakie wytwarzają.

Z dostępnych na rynku źródeł światła można wyróżnić następujące:

Lampy żarowe. Ze względu na emisję światła głównie w zakresie większych długości fali,

intensywne nagrzewanie, małą skuteczność świetlną (8–18 lm/W zainstalowanej mocy) są

rzadko wykorzystywane do doświetlania roślin w szklarni. Można ich użyć do doświetlania

fotoperiodycznego.

Lampy fluorescencyjne (świetlówki). W zależności od barwy luminoforu, można uzyskać

światło o żądanej długości fali. Jednak, z powodu małej skuteczności świetlnej (30–50 lm/W),

konieczności łączenia w specjalne agregaty, a tym samym ograniczania dostępu naturalnego

światła do roślin, również i te lampy są rzadko spotykane w uprawach szklarniowych. Można je

stosować przy produkcji rozsady w pomieszczeniu sztucznie oświetlanym lub też w szklarni,

w której zainstalowany jest mechanizm do ich przesuwania. Mogą być użyte zarówno do

doświetlania fotoperiodycznego, jak i asymilacyjnego.

uprawy czy warunków klimatycznych.

Lampy rtęciowe lub rtęciowo-żarowe. Charakteryzują się skutecznością świetlną

w granicach od 17–23 lm/W (lampy rtęciowe) do 35–55 lm/W (rtęciowo-żarowe). W praktyce

mają ograniczone zastosowanie, bowiem mała skuteczność świetlna implikuje konieczność ich

gęstego montażu w szklarni. Na przykład jedna lampa 400W wystarcza do oświetlenia jednego

metra kwadratowego powierzchni uprawy. Lampy te są jednak tańsze od sodowych. Powinny być

umieszczane od 60–80 cm (250 W) do 120–150 cm (400 W) nad wierzchołkami roślin.

14 PRODUKCJA ROLNA

Innowacyjne rozwiązania w doświetlaniu upraw szklarniowych

Lampy sodowe (nisko- i wysokoprężne). Są najczęściej stosowane w produkcji

szklarniowej, bowiem ich skuteczność świetlna wynosi od 90–135 lm/W (lampy sodowe

niskoprężne) do 110–140 lm/W (lampy wysokoprężne). Ekstremum emitowanego światła

przypada na długość fal 550–630 nm (barwa żółta).

Technologia LED

Zjawisko elektroluminescencji będące podstawą działania diod LED (Light-Emitting Diode)

zostało zaobserwowane w 1907 r. przez H.J.Rounda. Jednak naprawdę dynamiczny rozwój

technologii LED nastąpił dopiero w ostatnich latach i sprawił, że stosowane dotychczas lampy

sodowe i fluoroscencyjne

będą wypierane przez źródła

światła na nich oparte.

Od kilku lat prowadzone

SA intensywne badania nad

skutecznością doświetlania

roślin za pomocą diod LED.

W Polsce Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach prowadzi doświadczenie w zakresie

zastosowania lamp LED do doświetlania rozsady warzyw. SGGW w Warszawie prowadzi

doświadczenia porównawcze w zakresie użytkowania różnych typów doświetlania (w tym LED)

w uprawie ogórków. Wydział Biotechnologii i Ogrodnictwa Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie

prowadzi prace nad możliwością parametryzacji (programowania) emitowanego światła przy

zastosowaniu systemów LED.

Główne zalety LED-owego oświetlenia dla

szklarni to: długi okres eksploatacji, odporność

na wibracje i wilgoć, wysoka efektywność

energetyczna, szybki czas reakcji, idealne

dostosowanie spektrum koloru światła,

ograniczone wydzielanie ciepła, duża swoboda

w projektowaniu rozwiązań optycznych.

Zastosowanie LED-ów pozwala na 40-50%

oszczędność energii w porównaniu do

technologii konwencjonalnych. Efektywność

energetyczna modułu LED drugiej generacji to

2,7-2,7 umol/s/, podczas gdy w przypadku najlepszych lamp konwencjonalnych to 1,7-1,8 umol/

s/W.

LED-y mogą być wykorzystywane zarówno do oświetlenia górnego, jak i do stosowania

paneli doświetlających umieszczanych między rzędami roślin. Rozmieszczenie źródeł światła

między roślinami pozwala na uzyskanie maksymalnej produktywności roślin.

15 PRODUKCJA ROLNA

Wzrost produkcji wynosi 15-30% w zależności od zastosowania jedno- lub dwupoziomowej

instalacji. Hybrydowa konfiguracja (lampy górne i międzyrzędowe) wykazuje dużą elastyczność

i zapewnia optymalna kontrole nad uprawą. Zastosowanie ”inteligentnych”, programowalnych

systemów sterowania pozwala na dostosowanie światła do wymagań roślin w określonej fazie

wzrostu, zagęszczenia uprawy czy warunków klimatycznych.

Szczególnie interesującą kwestią jest wpływ na fotosyntezę proporcji światła niebieskiego

i czerwonego na różnych etapach rozwoju roślin, stosowanie oświetlenia impulsowego, czy

znaczenie koloru zielonego, UV i dalekiej czerwieni dla roslin Odpowiedzi na te należą jednak

do przyszłości i wymagaja nowych badań i eksperymentów.

Literatura:

1. Technika doświetlania roślin, dr hab. Sławomir Kurpaska, Hasło Ogrodnicze, Numer

archiwalny: 07/2004.

2. Rola światła w zyciu roślin, dr inż. Gabriela Wyżgolik, materiały konferencyjne TSW 2016,

str. 15.

3. Doświetlanie tradycyjne, hybrydowe i diodowe w uprawie ogórków

w doświadczeniach na SGGW, dr inż. Katarzyna Kowalczyk, materiały konferencyjne TSW 2016,

str. 16

4. Zastosowanie lamp LED do doświetlania rozsady warzyw, dr hab. Jadwiga Treder,

materiały konferencyjne TSW 2016, str. 18.

5. Programowalne systemy doświetlania roslin bazujące na technologii LED, dr inż.

Wojciech Grzesiak, materiały konferencyjne TSW 2016, str. 19.

6. Doswietlanie upraw szklarniowych, Maciej Tadeusz Król, materiały konferencyjne TSW

2016, str. 20.

Innowacyjne rozwiązania w doświetlaniu upraw szklarniowych

16

Rybactwo to ważna gałąź gospodarki obejmująca pozyskiwanie ryb i innych zwierząt

wodnych, czyli rybołówstwo oraz ich hodowlę, czyli akwakulturę. Organizmy te wydobywa się lub

hoduje zarówno na morzach i oceanach, jak i w rzekach, jeziorach i innych akwenach, w celu ich

spożycia bądź dalszego przetworzenia. Rybołówstwo ma największe znaczenie społeczne w

krajach nie dysponujących odpowiednio rozległymi obszarami rolniczymi, a zwłaszcza w Islandii

(gdzie roczne połowy ryb w przeliczeniu na 1 mieszkańca dochodzą do 6 tys. kg), Norwegii, Chile

i Peru. Stosunkowo duże znaczenie ma ono również w Chinach, Tajlandii, Korei Południowej,

Japonii i Indonezji. Akwakultura zaś to domena krajów azjatyckich, głównie Chin, Indii

i Wietnamu.

Tab.1 Światowa produkcja ryb. Połowy i akwakultura mln ton

Zadziwia dynamika rozwoju branży. Tylko w latach 1980 – 1994 światowe połowy morskie

(łącznie z połowami w wodach słodkich) wzrosły do 110 mln ton, to jest o 52%. Dla porównania

zbiory zbóż ogółem zwiększyły się w tym czasie o 24 %, produkcja mięsa – o 47%, zaś

produkcja rolnicza ogółem (liczona w cenach stałych) – o 28 %. Co prawda później połowy

Rola rybactwa w gospodarce cz. 1

Autor: Leonard Cilak, W-MODR Olsztyn

ROW

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2012 2022

PRODUKCJA

ŚRÓDLĄDOWA

Połowy

Akwakultura

Ogółem śródlądowa

8,6

25,2

33,8

9,4

26,8

36,2

9,8

28,7

38,5

10,1

29,9

40,0

10,3

32,4

42,7

10,5

34,3

44,8

11,6

41,9

53,5

MORSKA

Połowy

Akwakultura

Ogółem morska

OGÓŁEM POŁOWY

OGÓŁEM AKWAKULTURA

OGÓŁEM PRODUKCJA

83,8

16,7

100,5

92,4

41,9

134,3

82,7

17,5

100,1

92,1

44,3

136,4

80,0

18,6

98,6

89,7

47,4

137,1

80,7

20,0

100,7

90,8

49,9

140,7

79,9

20,5

100,4

90,2

52,9

143,1

79,6

21,4

101,0

90,1

55,7

145,8

79,7

24,7

104,4

91,3

66,6

157,9

95,5

99,3

194,8

ZAGOSPODAROWANIE

Spożycie

Inne cele

Populacja ludności mld

Spożycie na osobę kg

104,4

29,8

6,4

16,2

107,3

29,1

6,5

16,5

110,7

26,3

6,5

16,5

117,3

23,4

6,7

17,6

120,9

22,2

6,8

17,9

123,7

22,1

6,8

18,1

136,2

21,7

7,1

19,2

22,4

17

ustabilizowały się, ale na niespotykana dotychczas skalę rozwijała się. akwakultura. Wystarczy

dodać, że spożycie ryb hodowlanych wzrosło w latach 1970-2012 z 0,7 do 8,2 kg na

statystycznego mieszkańca Ziemi. Jest to wzrost o 6,6 % rocznie. Ogólne spożycie ryb wzrosło

z 9,9 kg w 1960 r. do 19,2 kg w 2012r.

Z powyższych danych wynika, że w światowym bilansie żywności zwiększa się udział

produktów pochodzenia rybackiego. To dobry prognostyk, gdyż według najnowszych

przewidywań do 2050 roku liczba ludności ma wzrosnąć do 9 miliardów a światowe

zapotrzebowanie na żywność o 70 procent. Rolnictwo jest bardzo energochłonne i wydaje się,

że osiągnęło kres swoich możliwości, zwłaszcza z powodu niedostatku wody

i gruntów pod uprawę. Warto dodać, że na przykład do wyprodukowania 1 kilograma ziarna

potrzeba 100 litrów wody. Natomiast do uzyskania tej samej ilości mięsa zużywa się jej od 2000

do 3000 litrów.

WYMIAR SPOŁECZNO – KULTUROWY

Zawód rybaka zawsze cieszył się zainteresowaniem i estymą społeczeństwa. Jeszcze przed

paru laty odłowy niewodowe ryb na Mazurach – zwłaszcza pod lodem – gromadziły rzesze

okolicznych mieszkańców. Zjawisko to znajduje szczególny wyraz u naszych południowych

sąsiadów, gdzie niektóre etapy prac są prezentowane zagranicznym turystom jako swego

rodzaju atrakcja. Odłowy są uważane przez miejscowe społeczeństwo za święto i celebrowane

bardzo uroczyście z orkiestrą oraz obficie zastawionym bufetem. Na takie uroczystości zjeżdżają

się licznie fotoreporterzy, aby nakręcić film bądź zrobić reportaż o romantycznej i „pachnącej

przygodą” pracy rybaków oraz ciągną nieprzebrane wycieczki uczniów i przedszkolaków.

Rybacy w Czechach cieszą się takim prestiżem, że mieszkańcy wsi i osad nad stawami witają ich

kołaczem, piwem a często także śliwowicą własnego wyrobu. Rodzice chętnie posyłają swoje

pociechy (nie wyłączając płci pięknej) do szkół

o profilu rybackim. W czasach Polski Ludowej ciężka i pożyteczna praca rybaka była

doceniana i uhonorowana przez wydanie monety i banknotu o nominałach 5 i 50 zł. W panteonie

najbardziej szanowanych zawodów - rybak znalazł się na trzecim miejscu, za górnikiem

i stoczniowcem a polska flotylla rybacka była światową potęgą, obecną na wszystkich łowiskach.

Czerpane korzyści z gospodarki rybackiej są podstawowym bądź ważnym źródłem

utrzymania wielu krajów Czarnej Afryki, Azji i Oceanii. W Europie z rybactwa i kreowanych

przez nie walorów żyją Islandczycy, Norwegowie oraz kraje śródziemnomorskie. Analogicznie

w Polsce – zwłaszcza na Pomorzu i województwie warmińsko-mazurskim ryby mogą i powinny

być motorem napędowym lokalnej gospodarki.

ROW

Rola rybactwa w gospodarce

18

PRODUKCJA ŚWIATOWA

Światowa produkcja ryb w 2012 roku wyniosła około 160 mln ton i zajmuje pierwsze

miejsce wśród innych rodzajów mięsa (tab.1 ). Produkcja (połowy i akwakultura)

światowa ryb stanowiła w 2012 r. 270% wołowiny

i cielęciny, 148% wieprzowiny oraz 165% mięsa drobiowego. Jednak, w odróżnieniu od

nich, nie potrzebuje dodatkowego areału ziemi do wytworzenia paszy. Pozwala to

biednym krajom o małym lub nieurodzajnym terytorium na spożywanie białka

zwierzęcego w swej racji pokarmowej.

Tab. 2. Produkcja mięsa zwierząt stałocieplnych i ryb na świecie w latach 2002-2012

(mln ton)

źródło: FAO, U.S. Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service, Livestock and Poultry: World Markets and Trade, annual. Dla przejrzystości narracji w tab. celowo pominięto produkcję mięsa indyków i baraniny. Wielkości te wynoszą ok. 10 mln ton dla każdego rodzaju mięsa i są praktycznie niezmienne, a mięso tych zwierząt ma lokalne znaczenie.

Interesująco przedstawia się zestawienie krajów o najwyższej ilości pozyskiwanych ryb

(tab.3). Rozpatrując bezwzględne ilości, niekwestionowanym liderem są Chiny (57,3 mln ton).

Ich produkcja w latach 2002-2012 niemal się podwoiła Kolejne miejsca zajmuje Peru (9,8 mln.

ton). Trzecie miejsce przypada Indiom (9,1 mln ton).

Uwzględniając połowy na głowę statystycznego mieszkańca na pierwsze, niekwestionowane

miejsce wysuwa się Norwegia (ponad 696 kg per capita). Polska zajmuje dalekie miejsce

w rankingu z rezultatem ok.5,5 kg. Można zauważyć, że jest to wskaźnik prawie czterokrotnie

niższy od średniej światowej (19,2 kg).

ROW

Wyszczególnienie 2002 2008 2009 2010 2012

Wołowina i cielęcina 57,9 65,2 58,5 56,8 58,5

Wieprzowina 94,2 104,0 106,1 107,0 112,0

Drób 73,9 91,9 93,7 95,7 89,3

Ryby 132,8 142,3 145,1 148, 0 157,9

- w tym kg )na 1

mieszkańca) 16,1 16,5 17,1 17,2 19,2


19 ROW

Tab.3 Produkcja ryb wybranych krajów – czołowa 11 + Polska

źródło: obliczenia własne, Wikipedia, FAO SOFIA 2014

Według raportu opublikowanego przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw

Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), akwakultura jest najszybciej rosnącym źródłem białka

zwierzęcego, a obecnie stanowi źródło blisko połowy wszystkich ryb spożywanych na świecie.

Światowa produkcja ryb, a także bezkręgowców, glonów i roślin naczyniowych

systematycznie wzrasta, przyjmuje się, iż światowa akwakultura produkuje obecnie ok. 67 mln

ton organizmów wodnych. Ponad 60 % produkcji pochodzi z Azji, gdzie w oszałamiającym

tempie rozwija się akwakultura, szczególnie słodkowodna. Przykładem dynamiki azjatyckiej

akwakultury jest panga, która w 2000 roku była praktycznie nieznaną rybą na rynku europejskim,

a w roku 2007 rynki unijne importowały już ok. 126 tys. ton. W produkcji światowej

systematycznie zmniejsza się udział ryb morskich na rzecz organizmów słodkowodnych,

produkowanych w akwakulturze.

Kraj

2012

mln ton

Udział w świecie %

kg na 1 mieszkańca

Świat

Chiny

Peru

Indie

Indonezja

USA

Rosja

Japonia

Chile

Norwegia

Tajlandia

Filipiny

Polska

157,9

57,3

9,8

9,1

8,9

5,5

4,3

4,2

3,6

3,5

3,1

2,9

0,2

100

36,1

7,0

5,8

5,6

3,5

2,7

2,7

2,3

2,2

1,9

1,8

0,1

19,2

36,5

250,7

6,6

28,2

15,7

26,2

39,4

243

697

55,4

35,5

5,5


20

ZAPOTRZEBOWANIE ŚWIATOWE I ROLA AKWAKULTURY

Przy kurczących się zasobach ryb morskich i przewidywanym wzroście populacji ludności coraz większego znaczenia nabiera akwakultura. Przewiduje się dynamiczny rozwój tej branży w kolejnych latach. (tab.4 ).

Szybko rozwijająca się hodowla stworzeń wodnych przyczyniła się do zmniejszenia nędzy i zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego w wielu regionach świata, choć w różnych regionach i krajach istnieją różnice w wielkości produkcji, doborze gatunków i systemów hodowli.

Ryby są ponadto ważnym składnikiem diety krajów Azji południowo-wschodniej, na przykład

Kambodży stanowią 79% , zaś Bangladeszu, Laosu, Indonezji, Filipin 50% spożywanego białka

zwierzęcego. Warto zauważyć, że spożycie wszystkich rodzajów mięsa w tych krajach zawiera

się w przedziale 3-5 kg na osobę rocznie. Widzimy więc, że ryby są największym a często

jedynym źródłem białka zwierzęcego dla ubogich.

Dominujący w tym sektorze region Azji i Pacyfiku zapewnił w 2012 r. 89,1 proc. światowej

produkcji, bo na same Chiny przypadło 62,3 procent a z 15 wiodących regionów hodowlanych,

jedenaście było w tym kraju. Chiny będące największym na świecie producentem karpi,

dołączyły do Tajlandii, Wietnamu, Indonezji i Indii w oferowaniu krewetek. Z kolei Chile

i Norwegia przodują w hodowli łososi.

Do 2020 r. ponad połowa światowego spożycia ryb będzie pochodzić z hodowli, czyli

akwakultury. Globalna produkcja ryb z hodowli wzrosła o 100 proc. w ciągu 8 lat, z 32,4 mln ton

w 2000 r. do 66,9 mln w 2012 r. Wartość ryb z hodowli, bez roślin, oszacowano na 144,4 mld

dolarów w 2012 r. Wliczając ryby paszowe (66,6 mln ton o wartości 137,7 mld), algi (23,8 mln ton

o wartości 6,4 mld) i inne ryby nie konsumpcyjne (22,4 mln ton o wartości 220 mln) wartość

akwakultury przekroczyła w 2012 r, 288 mld USD.

Tab. 4 Światowe zapotrzebowanie na ryby

źródło: Keynote Presention WAS, June 1991, za Claes Kiaer Mathiesen Danaq Consult Ltd,

ROW

Rok Zaludnienie

mld

Potrzeby

mln ton Rybołówstwo Akwakultura

1990

2000

2010

2025

5,4

6,3

7,2

8,5

95,6

120

137

162

84,6

85

85

85

11

35

52

77


21 EKONOMIKA ROLNICTWA

Polscy rolnicy są coraz bardziej zainteresowani prowadzeniem produkcji żywności w celu jej

sprzedaży konsumentom na rynkach lokalnych. Świadczy o tym stale wzrastająca liczba

podmiotów rozpoczynających taką działalność. Ponadto rolnicy coraz częściej chcą prowadzić tą

działalność zgodnie z wymaganiami i zasadami regulującymi jej prowadzenie w zakresie

rejestracji i wymagań weterynaryjnych. Polscy konsumenci natomiast są zainteresowani

możliwością zakupu świeżej żywności pochodzenia zwierzęcego, produkowanej w danym rejonie

przez lokalnych rolników, gdzie nie ma długich łańcuchów dostaw i pośredników. Konsument

oczekuje także, że kupowana przez niego żywność w tym nieprzetworzona, nie spowoduje

w jego organizmie żadnego uszczerbku zdrowotnego. Dlatego producenci żywności, w tym

produkujący surowce rolnicze stoją przed coraz to wyższymi wymaganiami dotyczącymi jakości

i bezpieczeństwa żywności. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom producentów rolnych dnia

26.10.2015 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi opublikowało rozporządzenie z dnia 30

września 2015r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia

zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej. Rozporządzenie to weszło w życie

z dniem 1 stycznia 2016 r. uchylając w tym dniu obowiązujące w tym zakresie przepisy

rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań

weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do

sprzedaży bezpośredniej. Wchodzące w życie rozporządzenie podobnie jak poprzednie określa:

wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów

pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej i przez takie

produkty;

wielkość, zakres i obszar produkcji produktów,

wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia sprzedaży bezpośredniej.

Co dopuszcza do sprzedaży bezpośredniej nowe prawo:

1. Tusze lub podroby, pozyskane z drobiu poddanego ubojowi w gospodarstwie rolnym,

w przypadku gdy roczna produkcja w tym gospodarstwie nie przekracza: 2500 sztuk

indyków, 10000 sztuk innych gatunków drobiu.

2. Tusze lub podroby z zajęczaków poddanych ubojowi w gospodarstwie rolnym,

w przypadku gdy roczna produkcja w gospodarstwie nie przekracza 5000 sztuk.

Ubój w gospodarstwie w przypadku drobiu i zajęczaków należy przeprowadzić zgodnie

z przepisami o ochronie oraz przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu

chorób zakaźnych zwierzą

3. Tusze lub podroby, pozyskane przez koło łowieckie Polskiego Związku Łowieckiego

będące dzierżawcą obwodu łowieckiego albo ośrodek hodowli zwierzyny prowadzony

Nowe zasady sprzedaży bezpośredniej

nieprzetworzonych produktów zwierzęcych

obowiązujące od stycznia 2016 roku

Autor: Barbara Sałata; CDR O/Radom


przez zarządcę obwodu łowieckiego z: grubej zwierzyny łownej skórowanej albo

nieoskórowanej, z drobnej zwierzyny łownej patroszonej albo niewypatroszonej lub

opierzonej albo nieopierzonej, lub oskórowanej albo nieoskórowanej - po odstrzale

wykonanym zgodnie z przepisami prawa łowieckiego.

4.Produkty rybołówstwa, pozyskane przez uprawnionego do rybactwa w rozumieniu

przepisów o rybactwie śródlądowym lub przez wykonującego rybołówstwo morskie

w rozumieniu przepisów o rybołówstwie: żywe lub uśmiercone i:

- niepoddane czynnościom naruszającym ich pierwotną budowę anatomiczną,

- poddane czynnościom wykrwawiania, odgławiania, usuwania płetw lub patroszenia.

5. Żywe ślimaki lądowe (gatunki: Helix pomatia, Cornu aspersum aspersum, Cornu aspersum

maxima, Helix lucorum; gatunki z rodziny Achatinidae).

6. Mleko surowe, siarę, surową śmietanę, pozyskane w gospodarstwie produkcji mleka.

7. Jaja pozyskane od drobiu lub ptaków bezgrzebieniowych.

8. Produkty pszczele nieprzetworzone: miód, pyłek pszczeli, pierzgę, mleczko pszczele.

Do sprzedaży bezpośredniej dopuszcza się wyłącznie produkty wyprodukowane z własnych

surowców przez podmiot prowadzący produkcję produktów pochodzenia zwierzęcego do

sprzedaży bezpośredniej.

W jaki sposób można sprzedawać powyższe produkty?

1.Tusze lub podroby z drobiu; tusze lub podroby z zajęczaków oraz żywe ślimaki lądowe

będzie można sprzedać konsumentowi końcowemu w miejscu produkcji, na targowiskach,

z obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, w tym ze specjalistycznych środków

transportu, znajdujących się na terenie miejsc, w których odbywa się produkcja tych produktów,

na terenie targowisk lub poza nimi. Wymienione produkty można sprzedawać także

sprzedawcom detalicznym, którzy sprzedadzą je tylko klientowi końcowemu.

2. Powyższe zasady stosuje się także wobec tusz lub podrobów, pozyskanych przez koło

łowieckie Polskiego Związku Łowieckiego. Dodatkowo mogą być one sprzedawane na terenie

obwodu łowieckiego dzierżawionego przez koło łowieckie Polskiego Związku Łowieckiego albo

zarządzanego przez ośrodek hodowli zwierzyny.

3. Produkty rybołówstwa można sprzedawać konsumentowi końcowemu w miejscach,

w których odbywa się produkcja tych produktów, w tym znajdujących się na terenie

gospodarstwa rybackiego lub gospodarstwa rolnego, lub ze statków, z wyłączeniem statków

zamrażalni i statków przetwórni, na targowiskach, lub z obiektów lub urządzeń ruchomych lub

tymczasowych, w tym ze specjalistycznych środków transportu, znajdujących się na terenie

miejsc, w których odbywa się produkcja tych produktów, na terenie targowisk lub poza nimi.

Sprzedaż może być prowadzona także do zakładów prowadzących handel detaliczny

bezpośrednio zaopatrujących konsumenta końcowego.

4. Mleko surowe, siarę, surową śmietanę rolnik może sprzedać konsumentowi końcowemu:

na terenie gospodarstwa produkcji mleka, na targowiskach, lub z obiektów lub urządzeń

ruchomych lub tymczasowych, w tym ze specjalistycznych środków transportu, znajdujących się

na terenie gospodarstwa produkcji mleka, na terenie targowisk lub poza nimi, z urządzeń

dystrybucyjnych do sprzedaży żywności, w przypadku mleka surowego, siary i surowej

śmietany, znajdujących się na terenie miejsc, w których odbywa się produkcja tych produktów,



na terenie targowisk lub poza nimi. Wymienione surowce można sprzedawać również do

zakładów prowadzących handel detaliczny bezpośrednio zaopatrujących konsumenta

końcowego.

5. Jaja od drobiu lub ptaków bezgrzebieniowych można sprzedać konsumentowi

końcowemu: w miejscach, w których odbywa się produkcja tych produktów, w tym znajdujących

się na terenie gospodarstwa rolnego, na targowiskach, lub z obiektów lub urządzeń ruchomych

lub tymczasowych, w tym ze specjalistycznych środków transportu, znajdujących się na terenie

miejsc, w których odbywa się produkcja tych produktów, na terenie targowisk lub poza nimi, oraz

z urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży żywności, znajdujących na terenie miejsc, w których

odbywa się produkcja tych produktów, na terenie targowisk lub poza nimi. Jaja od drobiu lub

ptaków bezgrzebieniowych rolnik może sprzedać także do zakładów prowadzących handel

detaliczny bezpośrednio zaopatrujących konsumenta końcowego.

6. Produkty pszczele nieprzetworzone, które mogą być sprzedawane konsumentowi

końcowemu w miejscach, w których odbywa się produkcja tych produktów, w tym znajdujących

się na terenie gospodarstwa rolnego lub pasieki, na targowiskach, z urządzeń dystrybucyjnych

do sprzedaży żywności oraz ze specjalistycznych środków transportu, obiektów lub urządzeń

ruchomych lub tymczasowych w miejscach, w których odbywa się produkcja tych produktów,

w tym znajdujących się na terenie gospodarstwa rolnego, pasieki, na targowiskach, na terenie

targowisk lub poza nimi. Produkty pszczele nieprzetworzone można sprzedać do zakładów

prowadzących handel detaliczny bezpośrednio zaopatrujących konsumenta końcowego.

Gdzie można prowadzić sprzedaż bezpośrednią:

Sprzedaż bezpośrednia produktów pochodzenia

zwierzęcego, opisanych powyżej, może być prowadzona na

obszarze: województwa, w którym odbywa się produkcja

tych produktów, lub na obszarze sąsiadujących z nim

województw. Jeśli chcemy rozszerzyć sprzedaż na obszar

innych województw, to taka sprzedaż będzie możliwa jedynie

podczas imprez okolicznościowych, w szczególności

wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych

w celu promocji tych produktów. Tu warunkiem jest

przekazanie powiatowemu lekarzowi weterynarii (właściwemu ze względu na miejsce

sprzedaży), co najmniej na siedem dni przed dniem rozpoczęcia, pisemnej informacji

zawierającej: imię i nazwisko/nazwę podmiotu oraz adres producenta, dane dotyczące miejsca i

okresu, w których będzie prowadzona sprzedaż.

Sprzedaż surowców wyprodukowanych przez podmiot prowadzący działalność w zakresie

produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej

może być dokonywana przez inny podmiot prowadzący taką działalność, jeżeli zakłady

prowadzone przez te podmioty zostały wpisane do rejestru zakładów nadzorowanych przez

Inspekcję Weterynaryjną w tym samym powiecie. Podmiot prowadzący sprzedaż posiada

w miejscu sprzedaży: imienne upoważnienie do prowadzenia sprzedaży udzielone mu przez

podmiot, który wyprodukował produkty pochodzenia zwierzęcego, kopię decyzji o wpisie

podmiotu, który wyprodukował produkty pochodzenia zwierzęcego do rejestru zakładów



prowadzących sprzedaż bezpośrednią tych produktów. Przy transporcie i sprzedaży produktów

zostały spełnione wymagania weterynaryjne określone w rozporządzeniu.

Ile można sprzedać :

Rozporządzenie określa szczegółowo ilości produktów dopuszczonych do sprzedaży

bezpośredniej. Wielkość produkcji produktów przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej

wynosi nie więcej niż:

- 50 sztuk tygodniowo - tusze indyków, wraz z podrobami z tych indyków;

- 500 sztuk tygodniowo - tusze gęsi, wraz z podrobami z tych gęsi;

- 200 sztuk tygodniowo - tusze innych gatunków drobiu wraz z podrobami z tego drobiu;

- 100 sztuk tygodniowo - tusze zajęczaków, wraz z podrobami z tych zajęczaków;

- 10000 kg rocznie - tusze grubej zwierzyny łownej, wraz z podrobami z tej zwierzyny;

- 10000 kg rocznie - tusze drobnej zwierzyny łownej, wraz z podrobami z tej zwierzyny;

- 1000 kg rocznie - żywe ślimaki lądowe;

- 1000 litrów tygodniowo - mleko surowe albo mleko surowe i siara;

- 200 litrów tygodniowo - surowa śmietana;

- 2450 sztuk tygodniowo - jaja od drobiu;

- 500 sztuk rocznie - jaja od ptaków bezgrzebieniowych.

Powiatowy lekarz weterynarii, na wniosek producenta, może wyrazić zgodę na

przekroczenie w danym tygodniu wielkości produkcji tych produktów pod warunkiem zachowania

rocznego limitu produkcji, który wynosi:

- 2500 sztuk - tusze indyków, wraz z podrobami;

- 10000 sztuk - tusze innych gatunków drobiu, wraz z podrobami;

- 5000 sztuk - tusze zajęczaków, wraz z podrobami;

- 52000 litrów - mleko surowe albo mleko surowe i siara;

- 10400 litrów - surowa śmietana;

- 127400 sztuk - jaja od drobiu.

Wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów

pochodzenia zwierzęcego oraz wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia sprzedaży

bezpośredniej tych produktów określono w rozporządzeniu odrębnie dla poszczególnych grup

produktów. Dodatkowo w rozporządzeniu określono minimalne wymagania higieniczne jakie

musi spełnić podmiot, który uruchomi sprzedaż żywności pochodzenia zwierzęcego z obiektów

lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, w tym urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży

żywności (np. mlekomatów).

Wymagana ewidencja ilości sprzedawanych produktów.

Podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji i sprzedaży bezpośredniej produktów

nieprzetworzonych pochodzenia zwierzęcego prowadzi i przechowuje dokumentację,

zawierającą informacje o: ilości sprzedanych w danym miesiącu produktów wynikach czynności

sprawdzających. Dokumentację przechowuje się przez rok następujący po roku, w którym

została sporządzona, i udostępnia się na żądanie właściwego powiatowego lekarza weterynarii.

Obowiązek prowadzenia dokumentacji dotyczącej ilości sprzedawanych surowców



z dokładnością co do dnia, tygodnia, miesiąca. Określenie tego wymogu ma na celu

umożliwienie właściwego przeprowadzania kontroli podmiotów przez organy Inspekcji

Weterynaryjnej, w związku z limitami maksymalnej wielkości produkcji produktów

przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej określonymi w rozporządzeniu.

Podmioty prowadzące sprzedaż bezpośrednią powinny w miejscu sprzedaży, np. na

targowisku, dysponować kopią decyzji wydanej przez właściwego powiatowego lekarza

weterynarii, w której nadano im weterynaryjny numer identyfikacyjny, w tym celu, aby w razie

kontroli organów Inspekcji Weterynaryjnej przedstawić dowód, że uzyskali zgodę na

prowadzenie takiej działalności.

Nowe , obowiązujące od stycznia 2016 roku rozporządzenie wprowadza szereg ułatwień dla

rolników i pszczelarzy prowadzących sprzedaż bezpośrednią surowców pochodzenia

zwierzęcego. Do najbardziej istotnych należy zaliczyć:

- rozszerzenie katalogu produktów pochodzenia zwierzęcego dopuszczonych do sprzedaży

bezpośredniej o siarę, mrożone tusze drobiu, zajęczaków i zwierząt łownych, skórowane tusze

grubej zwierzyny łownej, patroszone tusze drobnej zwierzyny łownej, podroby drobiu,

zajęczaków i zwierząt łownych, ślimaka lądowego z gatunku Cornu aspersum maxima;

- wprowadzenie możliwości sprzedaży bezpośredniej jaj z gospodarstwa;

- podwyższenie limitów sprzedaży dla tusz gęsi z 50 na 500 sztuk tygodniowo, określenie

limitów dla produktów, dla których dotychczas ich nie ustanowiono (z wyłączeniem produktów

pszczelich nieprzetworzonych, produktów rybołówstwa), tj. dla tusz zwierząt łownych i żywych

ślimaków lądowych, określenie limitów dla nowododanych produktów pochodzenia zwierzęcego,

tj. siary;

- wprowadzenie możliwości przekroczenia wielkości sprzedaży bezpośredniej przez podmiot

w danym tygodniu, pod warunkiem uzyskania zgody właściwego powiatowego lekarza

weterynarii oraz zachowania rocznego limitu sprzedaży;

- określenie minimalnych wymagań higienicznych dla sprzedaży żywności pochodzenia

zwierzęcego z obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, w tym urządzeń

dystrybucyjnych do sprzedaży żywności (np. mlekomatów);

- zniesienie, pod pewnymi warunkami, ograniczenia dotyczącego obszaru sprzedaży

bezpośredniej w przypadku sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów oraz kiermaszy

organizowanych w celu promocji tych produktów, tj. wprowadzenie możliwości sprzedaży

podczas takich imprez na terytorium całego kraju;

- wprowadzenie możliwości tzw. „sprzedaży zbiorczej”, tj. sprzedaży przez podmiot

prowadzący sprzedaż bezpośrednią produktów pochodzenia zwierzęcego wyprodukowanych

przez inny podmiot prowadzący taką działalność w tym samym powiecie, podczas wystaw,

festynów, targów oraz kiermaszy organizowanych w celu promocji tych produktów;

- mleko surowe, siarę i surową śmietanę przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej można

sprzedawać konsumentom końcowym z opakowań zbiorczych lub w zamkniętych opakowaniach

jednostkowych. Sprzedaż produktów należy prowadzić z zachowaniem higienicznych warunków

i standardów bezpieczeństwa.

W zakresie wymagań formalnych działalność sprzedaży bezpośredniej produktów

pochodzenia zwierzęcego właściciel gospodarstwa rejestruje w Powiatowym Inspektoracie

Weterynarii właściwym ze względu na miejsce położenia gospodarstwa.



W przeszłości status rolnika jako przedsiębiorcy był zasadniczo odrzucany. Bazowano tutaj

na przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wyłączającej swoje zastosowanie

m.in. do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli

zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa. Obecnie poglądy w tym zakresie są podzielone .

W tym kontekście należy zauważyć, że w polskim systemie prawnym brak jednej, wspólnej

dla całego systemu definicji rolnika indywidualnego. Występuję tu zamieszanie terminologiczne,

z niezależnymi od siebie pojęciami, właściwymi dla jednego aktu prawnego, których interpretacja

systemowa została utrudniona przez ustawodawcę wykorzystywaniem równocześnie terminów

rolnik, rolnik indywidualny oraz producent rolny.

Dwiema fundamentalnymi gałęziami prawa są prawo publiczne i prawo prywatne.

W kontekście tego podziału nalży spojrzeć na definicje rolnika indywidualnego i jego status jako

przedsiębiorcy.

Gdy mamy do czynienia ze stosunkiem prawnej nadrzędności państwa i podporządkowania

obywatela, to wówczas mamy do czynienia z prawem publicznym . W sytuacji zaś, gdy pozycja

stron w ramach stosunku prawnego równa, wówczas mówimy o tzw. prawie prywatnym.

Ustalając status rolnika indywidualnego w zakresie prawa publicznego w pierwszej

kolejności należy się odwołać do definicji wprowadzonej do ustawy o kształtowaniu ustroju

rolnego (Dz.U. 2015 poz. 1433). Zgodnie z art. 4 ustawy „Za rolnika indywidualnego, o którym

mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1, uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem

wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których

łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje

rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna

z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, i prowadzącą przez ten

okres osobiście to gospodarstwo.

Natomiast w art. 6 ust 1 Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym

rolników (Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24) definiuje rolnika jako pełnoletnią osobę fizyczną,

zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny

rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym

również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty

prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. W szeregu ustaw można się

spotkać z pojęciem producenta rolnego:

ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji

gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz.U. 2004 nr 10

poz. 76 ze zm.)

ustawa z dnia 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju

napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (Dz.U. 2006 nr 52 poz. 379)

Czy rolnik indywidualny to przedsiębiorca?

Autor: Mateusz Grojec; CDR O/Kraków


Z punktu widzenia rozważań na temat statutu prawnego aktywności ekonomicznej rolnika

w świetle prawa publicznego zasadniczą rolę ma ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie

działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807)

Określono w niej zasady korzystania z konstytucyjnej wolności i granic w obszarze

przedsiębiorczości. Jako, że jest ona podstawowym aktem prawnym w tym zakresie, jej

unormowania powinny być brane pod uwagę w obszarze całego publicznego prawa

gospodarczego.

Zgodnie z art. 4. 1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba

prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa

przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą

Tymczasem art. 3 wyłącza zastosowanie ustawy do:

1) działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli

zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;

2) wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia

w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;

3) wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej

niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego

4) działalności rolników w zakresie sprzedaży bezpośredniej, zgodnie

z nowowprowadzonymi unormowaniami

Ustawodawca odrzuca tu więc status przedsiębiorcy w przypadku rolników indywidualnych,

jakkolwiek działalność wytwórcza w rolnictwie, ma charakter gospodarczy w rozumieniu art. 2

ustawy. Przepis ów bowiem stanowi, że działalnością gospodarczą jest zarobkowa

działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie

i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób

zorganizowany i ciągły.

Tak więc, pomimo tego, że rolników indywidualnych nie zalicza się do grona

przedsiębiorców, to są nimi w obszarze prawa publicznego, jeżeli przepisy poszczególnych

ustaw nie stanowią inaczej. Działalność rolnicza mieści się bowiem w definicji działalności

gospodarczej określonej w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a ustawa

jedynie wyłącza działalność rolniczą z zakresu stosowania ustawy.

Pojawiają się jednak i w tym obszarze wyjątki, kiedy rolnik indywidualny w obszarze prawa

publicznego, nie jest przedsiębiorcą. I tak przykładowo , w ustawie z dnia 5 sierpnia 2001

o cenach terminem przedsiębiorcy określono podmiot o którym mowa w art. 4 ustawy

o swobodzie działalności gospodarczej, a także osobę prowadzącą działalność wytwórczą

w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa,

warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego. Podobne regulacje traktujące rolnika

indywidualnego jako przedsiębiorcę lub też obejmującego zakresem podmiotowym jak

przedsiębiorcę, odnaleźć można również w innych ustawach.

Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.U. 2001, nr 42,

poz. 471 ze zm.

Ustawa z dnia 12 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych (t.j. Dz.U. 2002, nr 101, poz.

927);

Czy rolnik indywidualny to przedsiębiorca


Ustawa z dnia 8 marca 2013 o terminach zapłaty w transakcjach handlowych ( Dz. U.

2013, poz. 403).

Reasumując, w prawie publicznym widoczny jest duży chaos w zakresie terminologii,

co chodzi o status prawny rolnika indywidualnego. Definicje określenia rolnik, czy też producent

rolny zawarto w wielu ustawach z zakresu rolnictwa. Ich zastosowanie dotyczy jednak wyłącznie

danego aktu prawnego, ponieważ zostały one ustanowione jedynie na jego potrzeby. Ustawy z

zakresu rolnictwa, na własne potrzeby , zrównują w zakresie praw i obowiązków podmioty

określane jako producenci rolni, czy, mówiąc ogólnie, podmioty będące osobami fizycznymi,

osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące

gospodarstwo rolne. Tu zaznacza się wyraźna różnica w kontekście statusu prawnego

przedsiębiorcy. Osoby prawne (spółki prawa handlowego), prowadzące gospodarstwo rolne są

przedsiębiorcą, natomiast osoby fizyczne takiego statusu nie posiadają, nawet gdyby ich

działalność w zakresie produkcji rolnej była identyczna.

Do nieco innych wniosków w zakresie statusu rolnika indywidualnego można dojść na

gruncie przepisów prawa cywilnego (prawa prywatnego) . Tutaj również operowanie różnymi

pojęciami powoduje zamęt związany z ich rozumieniem. Trudności potęguje również odmienne

podejście ustawodawcy do zagadnienia działalności rolniczej. Raz chodzi bowiem

o wykonywanie określonego rodzaju działalności rolniczej, innym razem o prowadzenie

gospodarstwa rolnego.

Zgodnie z art. 431 KC przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka

organizacyjna, nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną,

prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Wskazana definicja, poprzez umieszczenie jej w akcie prawnym o randze kodeksu, może

pretendować do bycia systemową w sferze całego prawa cywilnego. Innymi słowy, na tle tej

gałęzi prawa, przedsiębiorcą jest podmiot spełniający przesłanki w niej zawarte.

Kodeks cywilny za gospodarstwo rolne uznaje grunty rolne wraz z gruntami leśnymi

i budynkami lub ich częściami , urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić

zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa

rolnego (art. 553). Definicja ta nie przesądza, czy gospodarstwo rolne może prowadzić

działalność gospodarczą.

Kodeks cywilny nie wyłącza rolników indywidualnych z zakresu zastosowania przepisów

dotyczących przedsiębiorców. Co istotne, status przedsiębiorcy w świetle kodeksu cywilnego

uzyskuje się niezależnie od obowiązku dopełnienia różnych formalności.

W tym kontekście warto odwołać się do wykładni prawnej wspomnianych regulacji.

W teorii prawa wyróżnia się 3 podstawowe rodzaje wykładni, biorąc pod uwagę sposób jej

przeprowadzania, tj. wykładnię:

językową

systemową

funkcjonalną

Podstawowym rodzajem wykładni winna być wykładnia językowa. Jedynie wtedy, gdy wynik

tego sposobu interpretacji wydaje się z pewnych powodów nie do zaakceptowania, należy

skorzystać z wykładni systemowej i funkcjonalnej. Wykładnie systemowa i funkcjonalna mają



więc charakter posiłkowy względem językowej. Pozajęzykowe rodzaje interpretacji tekstów

prawnych nakazują wybrać takie z dopuszczalnych na tle wykładni gramatycznej znaczenie

normy prawnej, które jest najbardziej uzasadnione z punktu widzenia systemowego

i celowościowego.

Wykładnia art. 431 k.c. z punktu widzenia uznania rolnika indywidualnego za przedsiębiorcę

może rodzić wątpliwości ze względu na kontekst systemowy i cele regulacji prawnej. Dotyczy to

przede wszystkim sytuacji, kiedy wynik wykładni gramatycznej prowadzi do ustalenia norm

nieżyciowych, sprzecznych z aktualnymi zasadami ustroju politycznego, ekonomicznego

i społecznego państwa (kwestie funkcjonalne), czy też norm sprzecznych z innymi normami

(kwestie systemowe). Wydaje się toteż niezbędne zastosowanie pozostałych rodzajów

wykładni.

Z tego też powodu warto spojrzeć na definicję z art. 431 k.c. w kontekście wykładni

celowościowej. Uznanie rolnika indywidualnego za przedsiębiorcę w świetle kodeksu cywilnego

może wówczas rodzić sprzeciw. Jakiż może być sens i cel przyznawania mu takiego statusu?

Budzi wątpliwości stosowanie do takiego podmiotu krótszych terminów przedawnienia (art. 118

k.c.), podwyższonego miernika staranności z art. 355 § 2 k.c., zakazu waloryzacji świadczeń

pieniężnych z art. 3581 § 4 k.c. czy uznawanie jego imienia i nazwiska za firmę (art. 434 k.c.).

Ponadto, czy rzeczywiście szczególne tryby zawierania umów w obrocie profesjonalnym

odnoszą się do drobnych wytwórców rolnych, prowadzących kilkuhektarowe gospodarstwo rolne

lub mających parę krów? Czy właśnie o to chodziło ustawodawcy konstytucyjnemu, który w art.

23 Konstytucji określił, że „podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne…”.

Przez gospodarstwo rodzinne należy rozumieć taką jednostkę produkcyjną, która w zasadzie

zapewnia utrzymanie rolnika i jego rodziny oraz nie opiera się na pracy najemnej (co nie

oznacza, że nie można pomocniczo z takiej pracy korzystać). Z pewnością więc spora grupa

rolników indywidualnych będzie prowadzić tak rozumiane „gospodarstwa rodzinne".

W Polsce można wyróżnić wszakże dwa typy gospodarstw:

Drobne gospodarstwa rolne produkujące na własne potrzeby

Gospodarstwa większe, towarowe, oferujące swoje towary na rynku.

W przypadku pierwszej grupy trudno mówić o spełnieniu przesłanki działalności zarobkowej,

dlatego nie sposób nazwać ich przedsiębiorcami. Nieco więcej wątpliwości pojawia się

w przypadku drugiej kategorii gospodarstw.

Zgodnie z postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego z 15.04.2002 r. wspomniany przepis

konstytucji „wyraża jedną z zasad polityki państwa. Ma charakter tzw. normy programowej, której

adresatem są organy władzy publicznej zobligowane do takiego ukierunkowania swojej

aktywności w sferze polityki rolnej, które respektować będą w możliwie szerokim zakresie

funkcjonowanie rodzinnych gospodarstw, jako podstawy ustroju rolnego". Art. 23 Konstytucji RP

jest więc istotnym „drogowskazem" przy dokonywaniu wykładni przepisów niższej rangi.

Nie sposób też nie zauważyć, że z wielu pozakonstytucyjnych regulacjach prawnych

ustawodawca tworzy dla rolników indywidualnych swoisty reżim prawny, odbiegający od

regulacji dotyczącej ogółu, np. w zakresie prawa podatkowego i prawa ubezpieczeń

społecznych.

Wykładnia systemowa art. 431 k.c. może prowadzić zaś do wniosku, że inne normy



polskiego systemu prawnego bądź nie uznają rolników indywidualnych za przedsiębiorców, bądź

też formalnie takiego statusu im nie odmawiając, wyłączają następnie zastosowanie wobec nich

szczególnych norm dotyczących przedsiębiorców.

Odmienne podejście od wyżej wskazanego, akceptujące rolnika jako przedsiębiorcę na

gruncie prawa cywilnego, rodzi szereg konsekwencji.

Po pierwsze, należytą staranność rolnika w wykonywaniu zobowiązań należy oceniać przy

uwzględnieniu zawodowego charakteru jego działalności. Tutaj rolnicy nie tylko nie są

uprzywilejowani, ale jako profesjonalistów obowiązuje ich dalej idąca – tak jak innych

przedsiębiorców – staranność.

Po drugie, ilekroć przepisy określają szczególną regulację w relacji pomiędzy osobami

prowadzącymi działalność gospodarczą lub przedsiębiorcami, ma ona zastosowanie także do

rolników. Przykładem może tu być korzystanie z uprawnień, jakie daje rękojmia. Zwykle

kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi

sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia. Przedsiębiorca (w tym wypadku także

rolnik) traci uprawnienia, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach

tego rodzaju i nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie o dostrzeżonej wadzie (tj. nawet w dniu

przyjęcia towaru).

Co ciekawe można się również spotkać z poglądem dążącym do swoistego kompromisu

pomiędzy wcześniej zaprezentowanymi stanowiskami. Mianowicie, zwolennicy takiego

rozstrzygnięcia podkreślają że skoro art. 431 k.c. nie precyzuje, jak należy rozumieć pojęcie

„działalność gospodarcza", to pojawia się konieczność pomocniczego odwołania się do art. 2

u.s.d.g. W ten sposób uzupełniona zostaje definicja „przedsiębiorca" zawarta w kodeksie

cywilnym o inne konieczne cechy działalności profesjonalnej (tj. o element zarobkowości oraz

zorganizowanie i ciągłość) oraz następuje racjonalne ograniczenie zakresu zastosowania art.

431 k.c. i wyłączenie zastosowania przepisów dotyczących przedsiębiorców względem osób

fizycznych prowadzących gospodarstwa rolne. Skutkiem tego rolnicy indywidualni podlegaliby

więc formalnie definicji z art. 431 k.c., lecz szczególne normy prawne odnoszące się do

przedsiębiorców nie będą miały względem nich zastosowania.

Podsumowując, regulacje dotyczące sytuacji prawnej rolnika w kontekście prowadzonej

przez niego działalności przyczyniają do szeregu wątpliwości i sporów doktrynalnych. Istniejące

prawo, poprzez nieuporządkowanie, niejednoznaczność rodzi możliwość różnorodnej wykładni,

w zależności od tego kto, z jakiego i czyjego punktu widzenia będzie je interpretował.

Tymczasem regulacje prawne powinny być jasne, aby ludzkie losy nie były zależne od sposobu

ich odczytu. Inaczej obowiązujące prawo nie zawsze będzie prowadzić do sprawiedliwości, tak

jak rozumie ją zwykły człowiek, nie zajmujący się na co dzień analizą zagmatwanych przepisów.

u.s.d.g. – ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004

Nr 173 poz. 1807 ze zm.)

k.c. – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 Nr 19 poz. 93 ze zm.)

Więcej informacji z zakresu przedsiębiorczości znajdą Państwo w elektronicznym

biuletynie Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Krakowie p.t.

„Przedsiębiorczość wiejska”, wydawanym pod koniec każdego kwartału (dostępny jest on

na stronie internetowej, jak i drogą mailingową; nowe zgłoszenia prosimy kierować na

adres mailowy [email protected] ).


31 prawo

Pozycja Treść

119

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 stycznia 2016 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie stawek płatności związanych do

powierzchni upraw za 2015 r.

Dz. U. z 2016 Nr 119

102


w sprawie wielkości zmniejszenia (redukcji) stawek niektórych płatności

związanych do powierzchni upraw za 2015 r.

Dz. U. z 2016 Nr 102

87


w sprawie uznawania organizacji producentów i zrzeszeń organizacji

producentów oraz organizacji międzybranżowych funkcjonujących na rynkach

rolnych innych niż rynki mleka i przetworów mlecznych oraz owoców i warzyw.

Dz. U. z 2016 Nr 87

70


w sprawie wprowadzenia w 2016 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

„Programu mającego na celu wczesne wykrycie zakażeń wirusem wywołującym

afrykański pomór świń i poszerzenie wiedzy na temat tej choroby oraz jej

zwalczanie”.

Dz. U. z 2016 Nr 70

61


w sprawie warunków dokonywania zwrotu środków, o których mowa w art. 26

ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013.

Dz. U. z 2016 Nr 61

50

Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu

społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw.

Dz. U. z 2016 Nr 50

33

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 grudnia 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie programu szkoleń dla osób

wystawiających świadectwa zdrowia oraz sposobu przeprowadzania tych

szkoleń.

Dz. U. z 2016 Nr 33

Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane

z rolnictwem i obszarami wiejskimi

32 DOBRE PRAKTYKI

Fiołek pachnie i smakuje

Autor: Anna Bodaszewska, PODR w Boguchwale

Małe jest piękne, ta sentencja obrazuje

historię i współczesność Zakładu Mięsno-

Wędliniarskiego w Godowej na Podkarpaciu.

To mała rodzinna firma specjalizująca się

w produkcji wędliniarskiej. Działa od 1989 r.

Założycielem był Stanisław Fiołek, który

rozpoczął prowadzenie niewielkiego zakładu

ubojowo-masarskiego. Początkowo zwierzęta

pochodziły z własnego gospodarstwa ale w miarę

zapotrzebowania na przetwory i produkty mięsne

zaczęto skupować trzodę chlewną od

okolicznych rolników. Od początku swojej

działalności właściciel przywiązywał szczególną

uwagę do jakości surowca i jakości

wytwarzanych produktów. Zachowanie

tradycyjnego polskiego smaku wytwarzanych

produktów to misja zakładu. W ofercie znajdują

się wyroby bezpieczne dla zdrowia, wytwarzane

według własnych, tradycyjnych receptur. Firma

przywiązuje wagę nie tylko do jakości gotowych wyrobów, ale również do jakości surowca, który

pochodzi wyłącznie z czystych ekologicznie regionów powiatu strzyżowskiego.

Klient ceni sobie fakt, że zakład produkuje wyroby wędliniarskie – wędzonki i kiełbasy

wytwarzane domowymi metodami, bez stosowania ulepszaczy i środków konserwujących.

Cały asortyment wyprodukowany w zakładzie masarskim jest sprzedawany w sklepach

firmowych. W związku z ciągłym popytem na produkty wędliniarskie utworzono kolejne sklepy.

W początkowym okresie właściciel zatrudniał siedem osób i prowadził: ubój żywca, rozbiór

schłodzonych półtusz, podział na klasy mięsa, zabiegi peklowania, rozdrabnianie surowca oraz

produkcję wyrobów wędliniarskich. Od początku działalności zakład spełniał wszystkie niezbędne

kryteria stawiane zarówno ubojniom trzody chlewnej, jak i zakładom przetwórstwa mięsnego.

W 2011 roku zakład przejął syn właściciela Czesław Fiołek. I jaką szansę rozwoju dostrzegł

młody właściciel? Po pierwsze, konieczność modernizacji zakładu, poprzez zakup

nowoczesnego parku maszynowego do produkcji. Po drugie, ciągła obserwacja oczekiwań

klienta i dostosowanie oferty do jego potrzeb. Po trzecie, wybór i przyjęcie takich rozwiązań,

które przyniosą satysfakcjonujące wyniki ekonomiczne.

Odpowiedzią na pierwsze spostrzeżenie była przebudowa i modernizacja masarni z ubojnią.

Celem modernizacji nieruchomości była poprawa warunków pracy zatrudnionych pracowników,

podniesienie jakości wyrobów i ochronę środowiska. Natomiast po konsultacji z doradcami

Podkarpackiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Boguchwale zdecydował się na nabycie

Anna Bodaszewska, doradca Podkarpackiego

Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Boguchwale.

Zajmuje się przedsiębiorczością, gospodarstwem

domowym i agroturystyką. Wdrażając PROW

2007-2013 przygotowała wiele wniosków

aplikacnych o wsparcie finansowe. Jednym z nich

jest zrealizowane przedsięwzięcie rodzinne

z powiatu strzyżowskiego, opisane w opracowaniu

pt. Fiołek pachnie i smakuje.

33 DOBRE PRAKTYKI

środków do produkcji korzystając ze wsparcia ze środków Unii Europejskiej. Drugie

spostrzeżenie rozwiązuje poprzez ciągłe poszukiwanie, gromadzenie i korzystanie ze starych,

tradycyjnych receptur, zatrzymując swego klienta i przyciągając nowych. Pociąga to za sobą

konieczność otwierania nowych sklepów firmowych – obecnie sprzedaż odbywa się w pięciu

zlokalizowanych w różnych miejscowościach sklepach. Trzecie spostrzeżenie opiera się po

części na sentencji „doświadczenie czyni mistrza” – co oznacza czerpanie z doświadczeń ojca

i własnych z okresu kiedy praktykował w rodzinnym biznesie.

Zakład masarski inwestuje w ekologiczne i odnawialne źródła energii. Założono solary

dostarczające energię do ogrzewania wody w masarni. Ścieki technologiczne pochodzące

z zakładu odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych. Po napełnieniu wywozi się je do

oczyszczalni ścieków. Wszystkie te procedury gwarantują, że środowisko naturalne nie zostanie

zanieczyszczone.

Podjęte działania inwestycyjne wpłynęły na znaczny rozwój firmy i wzrost sprzedaży które

wymusiły konieczność przejścia zakładu na rozliczenie według pełnej księgowości. Ponadto

pozwoliły na uruchomienie biznesu rodzinnego w którym nastąpiła dywersyfikacja działalności –

Czesław Fiołek prowadzi zakład masarsko-wędliniarski, natomiast żona Renata zarządza siecią

sklepów. Łącznie w obu przedsięwzięciach znalazło zatrudnienie 23 osoby.

Jeśli uznamy za sukces modernizację zakładu, ocalenie od zapomnienia tradycyjnych

receptur i sposobów produkcji, oferowanie klientowi doskonałych wyrobów o niepowtarzalnym

smaku, to działalność Czesława Fiołka jest przykładem znaczącego sukcesu małego rodzinnego

biznesu oraz godnym naśladowania przykładem.

Społeczność lokalna akceptuje i postrzega firmę Pana Fiołka jako rzetelnego i godnego

zaufania partnera. Producenci trzody chlewnej współpracując z masarnią są pewni zbytu

wyprodukowanego surowca, terminowych wypłat za dostarczony produkt, partnerskiego

podejścia do współpracy. Klienci, którzy skosztowali wyrobów wędliniarskich, pozostają stałymi

klientami.

Tak więc, na Podkarpaciu FIOŁEK pachnie i smakuje! A może będzie pachniał i smakował

w innych regionach?

Adres: Zakład Mięsno-

Wędliniarski Czesław Fiołek

Godowa 450, 38-100

Strzyżów, woj. Podkarpackie

Zakład masarsko-wędliniarski. Fot. Cz. Fiołek

Fiołek pachnie i smakuje

- Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie · w Polsce. Pomimo tego tamtejsi rolnicy nie narzekają...

Documents

Transcript of - Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie · w Polsce. Pomimo tego tamtejsi rolnicy nie narzekają...