1Copyright: Marek Hyla

Zrozumieć e-learningZrozumieć e-learning

2

Używane piktogramy postaciJakie znaczenie mają poszczególne symbole?

Ekspert merytoryczny

Trener

Twórca elementów treści

Osoba szkolona

Metodyk

Klient

Pracownik Kierownik DyrektorPrezes

Partner handlowy(kooperant/deale

r)

3Copyright: Marek Hyla

Wstęp do zagadnienia e-learningWstęp do zagadnienia e-learning

4

Trzecia dekada XX wieku – radio

Lata 40-te – telewizja

Lata 80-te – wideokonferencje

Lata 90-te – Internet

E-learning

Druga połowa XIX wieku – poczta

E-learning

Rodowód e-learningJaka jest historia e-learningu? Co wpłynęło na rozwój tej metody nauczania?

E-learning nie jest kolejnym etapem rozwoju zdalnego nauczania lecz swego rodzaju

syntezą wykorzystywanych do tej pory dróg dostarczania wiedzy, komunikacji i zdalnej

interakcji

Przełom wieków – technologie mobilne

5

Definicja e-learningJak wkomponowuje się e-learning w inne formy uczenia się i nauczania?

Uczenie się i nauczanie na odległość (Distance Learning)

Uczenie się i nauczanie wspierane przez technologię (E-learning)

Uczenie się przy pomocy Internetu

(Web-Based Learning – WBT)

Uczenie się przy pomocy komputera (Computer-Based Learning - CBT)

Uczenie się i nauczanie (Learning)

E-learning – jeden z modeli nauczania charakteryzujący się intensywnym wykorzystaniem technologii w celu osiągnięcia określonych korzyści w

wymiarze biznesowym.

Na podstawie: Corporate E-learning – Exploring a New frontier, WR Hambrecht+Co, 2000

6

Funkcje e-learningJakie funkcje spełnia kompleksowe środowisko e-learning?

Zdalna komunikacja i współpraca

Budowa materiałów

szkoleniowych

Zarządzanietreścią

edukacyjną

Dystrybucjatreści poprzezróżne media

Zarządzaniewszelkimi

aktywnościamiszkoleniowymi

Zarządzanieumiejętnoś-

ciami i kompetencjami

Uczestnictwoosoby szkolonejw kształtowaniu

procesuszkoleń

Raportowanie wyników dla wszelkichaktywności szkoleniowych

Narzędzia autorskie (Authoring Tools)

Rozwiązanie klasy LCMS (Learning Content Management System)

Rozwiązanie klasy LMS (Learning Management System)

Rozwiązanie klasy LCS (Live Communication System)

Śledzenie postępów i wyników

Rozwiązanie klasy AS (Assessment System)

Copyright: Marek Hyla

7

Dyrektor Pionu

Kierownik

Pracownik

Komórka szkoleniowa

Zarząd

Pozyskiwanie wiedzy, umiejętności i kompetencji

Kształtowanie własnego rozwoju zawodowego

Motywacja podwładnych do rozwoju zawodowego

Wsparcie w budowie planów szkoleń

Ocena efektywności szkoleń

Kontrola postępów

Zatwierdzanie planów szkoleniowych

Wspomaganie decyzji kadrowych

Określanie strategii biznesu w oparciu o

wiedzę i kompetencje

Projektowanie i budowa szkoleń

Prowadzenie szkoleń

Kontrola aktywności

Kontrola postępów

E-learning w procesie kształtowania kadrJaki oddziaływać mogą kompleksowe mechanizmy e-learningu

na różne szczeble organizacji?

Dyrektor Działu Kadr

Planowanie: rozwoju zawodowego, procesów

szkoleniowych

Projektowanie modeli kompetencyjnych

Wspomaganie decyzji kadrowych

E-learning

Copyright: Marek Hyla

8Copyright: Marek Hyla

Rozwój rynku e-learningRozwój rynku e-learning

9

Wykorzystanie e-learningJak często model e-learning wykorzystywany jest w procesach szkoleniowych?

Bariera rozwojue-learningu?

2000

2001

2002

Źródło: 2002 Industry Report, Training Magazine

Szkolenia realizowane bez trenera przy wykorzystaniu komputera

Szkolenia prowadzone przez trenera na odległość

Szkolenia realizowane przez trenera w sali szkoleniowej

Inne formy szkoleń

10Copyright: Marek Hyla

Kursy e-learningKursy e-learning

11

Budowa treści szkoleniowejCzy treść wykorzystywana w procesach e-learning opracowywana jest

wewnątrz organizacji?

1%

81%

18%

Na podstawie badania 296 organizacji amerykańskich przeprowadzonego przez Training Magazine oraz IDC (2003)

Tak

Nie

Nie wiem

12

Poziom zaawansowania budowy kursu

90% z tego co zrobili

70% z tego co powiedzieli lub napisali

50% z tego co usłyszeli lub zobaczyli

30% z tego co zobaczyli

10% z tego co przeczytali

e-maile-dokumenty

Power Pointhelpy i instrukcje

kursy e-learning z nagraniami audio i video

wirtualna klasaInteraktywny kurs e-learning

symulacje i symulatorygry

Ludzie pamiętają:

nis

ki

wysoki

Poziom zainteresowania kursem studenta

Nakłady niezbędne do budowy kursu

Metody nauczania zdalnegoJak się ma model e-szkolenia do jakości procesu edukacyjnego?

13

Słabe powiązanie ze specyfiką działań klienta

Rodzaje kursów e-learningJakie są rodzaje kursów e-learning i jaki jest ich stosunek ceny do wartości

edukacyjnej?

Koszt

Wart

ość

(jakość)

Wysoki koszt opracowania

Stosunkowo wysoki koszt i wciąż duże ryzyko słabego dopasowania do potrzeb klienta

Możliwość zoptymalizowania kosztów poprzez rozważny wybór kursów „z półki” i zlecenie ich dostosowania

Pełne dopasowanie do potrzeb klienta

Niewielkie koszty zakupu licencji na wykorzystanie (szczególnie wobec grup szkoleniowych średniej wielkości)

Zale

tyW

ad

y

Kursy dedykowane

Ku

rsy a

dap

tow

an

e

Ku

rsy „

z p

ółk

i”

Copyright: Marek Hyla

14

RIO RLO Moduły Kursy

Kontekst

Możliwość ponownego wykorzystania (reusability)

Surowe dane

Struktura kursu e-learningJak ustrukturalizowane są kursy e-learning w repozytoriach treści?

Na podstawie: Autodesk, Wayne Hodgins

Rysunek, zdjęcie, animacja, akapit

tekstu, film, nagranie audio, itp.

Reusable Information Objects - agregaty surowych danych

Zbiory modułów tworzące zamkniętą

całość w ramach programu szkoleń

Lekcje, moduły, sekcje – agregaty RLO; również testy i

egzaminy oin-line

Reusable Learning Objects – agregaty RIO przygotowane

w zgodzie z jedną ze specyfikacji

ee

15

Obiektowość treści szkoleniowejJaką strukturę ma obiekt szkoleniowy (RLO – Reusable Learning Object)?

Cel szkole-niowy

Metadane

Współpraca ze środowiskami

e-learning

Opowiedz (Tell me)

Model firmy Macromedia (źródło: „Macromedia MX: Startegies and

Architectures for eLearning Content”, Macromedia, 2002)

Stre

szczen

ie

Treść

Odniesieniedo

praktyki

Ćwiczenie

Temat

Treść

Odniesieniedo

praktyki

Ćwiczenie

Temat

Treść

Odniesieniedo

praktyki

Ćwiczenie

Temat

Treść

Odniesieniedo

praktyki

Ćwiczenie

Temat

Treść

Odniesieniedo

praktyki

Ćwiczenie

Temat

Treść

Odniesieniedo

praktyki

Ćwiczenie

Temat

Treść

Odniesieniedo

praktyki

Ćwiczenie

Temat

Pod

sum

ow

an

ie

TestTest początkowy

TestTest końcowy

Model firmy Cisco (źródło: Cisco)

Pokaz(Show me)

Ćwicz(Let me)

16

Badanie ankietowe jakości kursu prowadzone zdalnie; ankieta jako element kursu e-learning; ankieta do wypełnienia w Internecie jako uzupełnienie kursu tradycyjnego (jako element zaliczenia szkolenia)

Testy początkowe i końcowe; zestawienie wynikówtestów przed oraz po zakonczeniu szkolenia; analizy

przebiegu procesu szkoleniowe (śledzenie aktywnościosób szkolonych w systemie)

Obsługa procesu oceny 360 stopni; możliwość zdalnejoceny zachowania, kompetencji i umiejętności

osoby szkolonej na podstawie formularzy wypełnianychw Internecie; obsługa powtarzalności procesu oceny

Analizy wydajności i jakości procesu szkoleń w skali zespołów, działów, pionów oraz całej organizacji; zarządzanie budżetami szkoleniowymi, analizy finansowe procesów szkoleniowych (np. ROI)

Wart

ość o

cen

yK

oszt

y r

ealiza

cji

Ewaluacja jakości szkoleńJak systemy e-learning mogą wesprzeć ewaluację jakości procesu

szkoleniowego?

II. Wykładowca

I. Student

III. Otoczenie

IV. Rynek

Kurs

Model ewaluacji szkoleń według Model ewaluacji szkoleń według KirkpatrickaKirkpatricka

Precyzyjne gromadzenie danych o wynikach testów; możliwość identyfikacji źle zaprojektowanych

fragmentów szkoleń poprzez statystyczną analizę wyników na dużej próbie osób szkolonych

17

Merytoryka

MetodykaTechnika

Opracowywanie kursów e-learningJakie kompetencje są niezbędne do budowy kursów e-learning?

Zespół

Ekspert merytoryczny (tzw. SME – Subject Matter Expert),

recenzent i weryfikator poprawności treści, osoba gwarantująca zgodność

materiału ze stanem faktycznym

Metodyk; osoba specjalizującą się w sposobach przekładania

meryto-ryki na łatwo adaptowalną w mo-delu e-learning treść szkoleniową; twórca scenariuszy kursów

Osoba potrafiąca zbudować poszczególne elementy kursu (fragmenty ekranu, fragmenty

kodu HTML, ćwiczenia, animacje) w oparciu o

dostarczoną merytorykę oraz scenariusze; osoba, która łączy

ze sobą przygotowane wcześniej elementy w większe

całości (tematy, lekcje, moduły)

Copyright: Marek Hyla

18

Analizy

Przygotowanie merytoryki kursu (wsadu)

Akceptacja projektu kursu

Akceptacja makiety kursu

Testy akceptacyjne

Przygotowanie projektu kursu

Osadzenie merytoryki w środowisku roboczym

Budowa ćwiczeń i testów

Testy wstępne

Wygenerowanie kursu

Opracowanie danych multimedialnych (zdjęć, nagrań, filmów)

Przygotowanie makiety kursu

Produkcja graficzna i opracowanie animacji

Merytoryka Metodyka Technika

Korekty makiety

Ewentualne konsultacje metodyczne

Korekta

Korekta

10-15%

10-35%

40-70%

10-15%

Szacunki nakładów inwestycyjnych na poszczególne

etapy

Proces budowy kursu e-learningJakie role angażowane są w poszczególne elementy procesu? Jak rozkładają się koszty kolejnych etapów budowy kursów?

19

Model ADDIENa czym polega budowa treści szkoleniowej w oparciu o model ADDIE?

Wd

rożen

ie (Im

ple

men

t)

Rozwój (Develop)P

roje

kt (D

esig

n)

Analiza (Analyse)

Ewaluacja(Evaluate)

Znalezienie „pomysłu na przekaz edukacyjny”; projekt metodyki

i warstwy wizualnej treści

Przygotowanie komponentów i zasobów, na podstawie których

budowany jest kurs

Ciągłe weryfikowanie prac przez ekspertów w danej dziedzinie

(merytoryka, metodyka, technika)

Analiza potrzeb, możliwości i ograniczeń; opisanie celu szkolenia

Opracowanie kursu w oparciu o podjęte ustalenia oraz przygoto-

wane komponenty

Rekurencja modelu ADDIE; materiał szkoleniowy jest tyle wart, ile

ciągłej pracy w niego wkładamy

20

Projektowanie szkoleńJak budować wartościowe materiały szkoleniowe?

Opowiadaj właściwe dobrane, sugestywne

historie

Daj możliwość uczenia się przez zabawę

Pozwól eksperymentować i poznawać świat na błędach

Używaj adekwatnych obrazów i elementów

multimedialnych

Otocz osobę szkoloną opieką

Daj możliwość uczenia się w grupie

Skoncentruj się na tym, co jest istotne

Daj czas na samodzielne poznanie i zrozumienie

Zaraź osobę szkolona swoją pasją

Spraw, by osoba szkolona nigdy nie skończyła się

uczyć

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

Mechanizmy komunikacji w procesie szkoleniowym: chat, forum dyskusyjne; również szkolenie tradycyjne jako element blended learning

Na podstawie: Training Magazine (?), T+D?

Minimalizacja przekazu; hierarchizacja treści; wiele warstw treści (materiały dodatkowe jako uzupełnienie informacji podstawowej)

Wsparcie zarówno w technicznych, jak i pozatechnicznych problemachprocesu szkoleniowego; komfort osoby szkolonej

Dbałość o strukturę dydaktyczną kursu w aspekcie harmonogramu pracy indywidualnej nad materiałem; czas „na zastanowienie” i pracę własną

Motywacja do pozyskania wiedzy; „energetyczność” materiału; forma:Interesująca, pasjonująca, adekwatna do nakreślonych celów

Plan dalszego doskonalenia wiedzy jako element kursu; motywacja do kontynuowania nauki; udostępnienie wiedzy eksperckiej (chat, forum)

Multimedia podporządkowane celom szkoleniowym; nie uleganie pokusie„fajerwerków” multimedialnych; świadomość ograniczeń technicznych

Oddziaływanie na wyobraźnię poprzez wszelkie elementy kursu; wsparciew dotarciu do właściwych konkluzji przez samodzielny proces myślowy

Wzmacnianie zainteresowania treścią i łamanie jej monotonii; aktywności indywidualne bądź grupowe; adekwatność do celów szkoleniowych

Wspieranie uczenia się na błędach; symulacje i elementy intertaktywneozwalające na samodzielne eksperymenty

21Copyright: Marek Hyla

E-learning a technologiaE-learning a technologia

22

Pola działań e-learningJak ograniczenia technologiczne wpływają na procesy e-learning?

Treść szkoleniowa

Usługi nauczania zdalnego

Technologia Kompromis

Kompromis

Wag

i p

oszcze

góln

ych

pro

ble

mów

Kompromis

Ścieżka zależności

Technologia to najmniej ważny element e-learning. Techniczne problemy wdrożeniowe są bowiem najprostsze do rozwiązania.

Niewłaściwy dobór rozwiązań może jednak dramatycznie wpłynąć na jakość procesów e-learning uruchamianych w organizacji.

(patrz również: „Bariery wejścia”)

23Copyright: Marek Hyla

Systemy informatyczneSystemy informatyczne

24

Ludzie

Wiedza

Komunikacja

LCSVCS

LCMSAT

LMSSMS

Klasy systemów e-learningW jaki sposób można podzielić przestrzeń e-learning pod względem specyfiki

rozwiązań informatycznych?

Systemy do zarządzania treścią szkoleniową (LCMS – Learning Content Management System) oraz narzędzia

autorskie (Authoring Tools)

Systemy do prowadzenia prezentacja na odległość oraz do zdalnej komunikacji i współpracy (LCS - Live Communication System); systemy wirtualnej klasy (VCS

– Virtual Classroom System)

Systemy do zarządzania szkoleniami oraz ludźmi w procesie nauczania (LMS –

Learning Management System); systemy do zarzadzania kompetencjami i

umiejętnościami (SMS – Skills Management System)

25

E-learning a wyzwania korporacyjneJakie potrzeby firm i instytucji wspiera e-learning?

Projektowanie treści szkoleniowej Budowa treści szkoleniowej Zarządzanie treścią szkoleniową Zarządzanie wiedzą korporacyjną Dystrybucja treści, wiedzy i informacji

Zarządzanie ludźmi w procesie szkoleń Zarządzanie wszelkimi aktywnościami budującymi wiedzę, kompetencje i umiejętności Zarządzanie umiejętnościami i kompetencjami Ewaluacja procesów szkoleniowych Delegowanie uprazwnień do samodzielnego kształtowania swojego rozwoju zawodowego w ręce pracowników

Zdalna komunikacja i współpraca (synchroniczna bądź asynchroniczna) Kanały wymiany informacji i komunikowania się Zarządzanie komunikowaniem się i współpracą Zdalna praca zespołowa

Ludzie

Wiedza

Komunikacja

26Na podstawie materiałów William Horton Consulting, 2000-2003

Dynamiczne składanie treści przez LCMSW jaki sposób LCMS składa treść szkoleniową?

Struktura techniczna

Layout

Szablony treści

Treść

Struktura kursu

1

23

4

5

1

2

3

4

5

0Osoba szkolona sięga do kolejnego „ekran” kursu e-learning

LCMS określa położenie poszczególnych elementów (przycisków nawigacji, nagłówków, pasków nawigacyjnych) w oparciu o szablon struktury technicznej

LCMS „wlewa” do szablonu struktury technicznej elementy graficzne przypisane poszczególnym fragmentom ekranu

LCMS umieszcza w polu przeznaczonym na prezentację treści odpowiedni szablon treści (szablon obiektu)

LCMS wypełnia treścią szablon obiektu sięgając po odpowiednie surowe dane do repozytorium obiektów

LCMS buduje drzewo paska nawigacyjnego w oparciu o strukturę kursu

ee

27

Rola LMS Jakimi danymi i informacjami zarządza LMS?

Baza danych systemu LMS

Struktura firmyStruktura kanałów

partnerskich

Wyniki szkoleń

Listy oczekujących

Zasoby szkoleniowe

Certyfikacje i recertyfikacje

Trenerzy

KursyŚcieżki szkoleńKompetencje

i umiejętności

Analizy i zestawienia

Rejestracje Dane finansowe (budżet, opłaty)

28

Kompleksowe środowisko e-learningJak funkcjonować może kompleksowe środowisko e-learning?

Narzędzia autorskie

LCMS

Budowa materiałów szkoleniowych

Konwersja zasobów treści

Obsługa repozytorium

Dynamiczna dy-strybucja zasobów

LMS

Zarządzanie szkoleniami

Zarządzaniekompetencjami

Zarządzanie umiejętnościami

Gotowe kursy („z półki”, zbudowane na zlecenie)

LCS

Zdalna współpraca i komunikacja

1. Opracowywane i publikowane (np. poprzez portal obsługiwany przez LMS) są plany synchronicznych zdarzeń szkoleniowych

2. Wszelkie aktywności komunikowane są automatycznie poprzez e-mail

3. Przez przeglądarkę realizowane są procesy zdalnych szkoleń lub współpracy

4. Aktywności są rejestrowane do późniejszego odtworzenia

1. Tworzony jest scenariusz oraz struktura kursu; budowana jest merytoryka kursu

2. Opracowywane są elementy multimedialne kursu; element te wstawiane są do kursu

3. Kurs jest recenzowany i akceptowany przez osoby o odpowiednych uprawnieniach

4. Kurs jest publikowany – udostępniany użytkownikom lub systemowi LMS

1. Ścieżki szkoleń obligatoryjnych tworzone są przez trenera w porozumieniu z przełożonym

2. Przełożony akceptuje zgłoszenieuczestnictwa w kursie nieobowiązkowym zanotowane w systemie przez podwładnego

3. Osoba szkolona kontroluje własne aktywności szkoleniowe: plany, harmonogramy, historię, luki kompetencyjne

4. Modele kompetencyjne sa opracowywane przez osoby odpowiedzialne za rozwój kapitału ludzkiego organizacji

5. Zarejestrowane w systemie kursy są dostarczane na komputery osób szkolonych

Copyright: Marek Hyla

29Copyright: Marek Hyla

Wdrożenie e-learningWdrożenie e-learning

30

Bariery wejściaCo stoi na przeszkodzie wykorzystania e-learning w organizacji?

Na podstawie badania 296 organizacji amerykańskich przeprowadzonego przez Training Magazine oraz IDC

39%

30%

28%

25%

24%

19%

18%

15%

6%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

Nie wiem

Zamieszanie na rynku/brak wiedzy

Brak przekonania o efektywności szkoleń e-learning

Brak wysokiej jakości treści szkoleniowej

Brak udokumentowanego zwrotu z inwestycji

Brak dostępu do Internetu wśród pracowników

Brak przekonania do e-learning wśród kadry

Brak motywacji do e-learning wśród pracowników

Cena

31Na podstawie badania 296 organizacji amerykańskich przeprowadzonego przez Training Magazine oraz IDC

57%

18%

14%

15%

12%

52%

28%

16%

20%

57%

15%

13%

15%

9%

58%

17%

14%

14%

18%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

Wszyscy <1.000 1.000-9.999 >10.000

Liczba zatrudnionych

Nie wiem

Inne działy/zespoły biznesowe

Dział IT

Wyższy szczebel zarządzania

Dział Szkoleń

Sponsorzy e-learningSkąd brane są pieniędze na wdrożenie e-learning?

32

Budowa i konserwacja

treści

E-learning a biznesCo kształtuje zwrot z inwestycji w e-learning?

Redukcja efektu utraty

korzyści

Redukcja kosztówdelegacji

Optymalizacja procesówkorporacyjnych (sprzedaży,obsługi klienta, komunikacji

wewnętrznej, etc.)

ROI =Inwestycje

Zyski + Oszczędności - Inwestycje

Optyma-lizacjapracy

trenerów

Redukcja kosztówszkolenia

Usługiwdrożenio

we

Wewnętrznezaangażowanie

organizacji

Środowiskoinformatycz

ne Wsparcietechniczne

(perspektywa 5 lat)

Nakłady związane z analizami efektyw-

ności

Copyright: Marek Hyla

33

Wdrożenie e-learningJak wdrażać procesy e-learning w organizacji?

Decyzja o realizacji przedsięwzięcia – alokacja odpowiedniej „energii” sił

korporacyjnych do solidnego podjęcia tematu

Model „fali”Model „fali”

Identyfikacja wyzwań organizacji, które mogą być optymalizowane przy

wykorzystaniu procesów e-learning

Przygotowanie do wdrożenia na fali sukcesu pilotażu; proces analityczno-projektowy, marketing wewnętrzny,

adaptacja procedur i procesów, zarządzanie zmianą

Uruchomienie procesów e-learning w organizacji

Realizacja kolejnych kroków wdrożenia (nowe wyzwania biznesowe - nowe

grupy odbiorcóe, nowe funkcje środowiska) na fali sukcesu kroku

poprzedniego

Wybór konkretnego problemu organizacji – weryfikacja mozliwości jego rozwiązania w ramach projektu

pilotażowego

34Copyright: Marek Hyla

Modele wykorzystania e-learningModele wykorzystania e-learning

35

Zastosowanie e-learningCzy e-learning może oddziaływać wyłącznie do wewnątrz organizacji?

Internet

Ekstranet

Intranet

Zwiększenie efektywności biznesowej

Zmniejszenie kosztów

Szkole

nia

wew

nętr

zn

e

Budowa kompetencji i umiejętności pracowniczych

Kursy produktowe

Kursy z zakresu umiejętnościmiękkich i twardych

EPSS - Biblioteki wiedzy

Kursy z zakresu procedur wewnętrznych

Zwiększenie efektywności działania partnera

Obniżenie kosztów współpracy

Szkole

nia

dla

part

neró

w h

an

dlo

wych

Budowa kompetencji sprzedażowych w trybie

asynchronicznym

Kursy produktowe

EPSS - Biblioteki wiedzy

Synchroniczne wsparcie sprzedażowe

Działania marketingowe

Obniżenie kosztów wsparcia

Działania proklienckie

Szkole

nia

i o

bsłu

ga k

lien

ta k

oń

cow

eg

o

Odpowiednio zmodyfikowane kursy

produktowe (instrukcje obsługi, opis konserwacji,

foldery marketingowe)

Synchroniczne bądź asynchroniczne wsparcie

klienta końcowego (Customer Care)

Copyright: Marek Hyla

36

Informacja Wiedza

Informowanie

Gotowe rozwiązania typowych problemów

Dostarczanie faktów, danych, opisów procedur i procesów

Na podstawie: „Instructional Design and Strategies: Building e-learning that actually teaches somebody something”, William Horton

E-learning a intranet W czym tkwi różnica pomiędzy informacja dostępną na portalu

a procesem e-learning?

Uczenie

Przygotowanie do samodzielnego rozwiązywania dowolnych problemów

Wpływanie na wiedzę i umiejętności; dostarczanie ogólne zasad postępowania

Informuj i pozwól zapomnieć gdy:

informacja jest potrzebna jednorazowo,

informacja zmienia się szybciej, niż jest dystrybuowana do danej osoby,

uczenie powoduje zbyt duże zamieszanie lub przeszkadza w innych procesach

Naucz i upewnij się, że wiedza zapadła w pamięć gdy:

wiedza będzie wykorzystyna wielokrotnie w przyszłości

odpowiedź ma charakter kompleksowy, problemowy bądź wielowariantowy,

działania podejmowane na podstawie wiedzy mają duże skutki uboczne.