ZASADY FUNKCJONOWANIA GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W

WARSZAWIE S.A.

AGENDA

WprowadzenieSystemy notowańFazy sesji giełdowejKursy giełdoweZlecenia giełdoweIndeksy giełdoweDystrybucja informacjiAnimatorzy

3

WPROWADZENIE

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest najważniejszą instytucją wtórnego rynku papierów wartościowych w Polsce

GPW powstała w kwietniu 1991 roku. Przy jej tworzeniu jako wzór przyjęto giełdę w Lyonie

4

GPW w Warszawie jest spółką akcyjną, której akcjonariuszami są banki, domy maklerskie i Skarb Państwa

Obrót na GPW odbywa się zgodnie z wymogami przepisów, a wszystkie notowane papiery zostały wcześniej dopuszczone do publicznego obrotu przez Komisję Nadzoru Finansowego

WPROWADZENIE

5

Celem GPW jest:

organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi

promowanie obrotu papierami wartościowymi

upowszechnianie informacji związanych z obrotem papierami wartościowymi

WPROWADZENIE

6

ZADANIA GIEŁDY

Umożliwienie przepływu kapitałów od tych, którzy szukają jak najlepszej lokaty do tych, którzy potrafią z tych kapitałów zrobić jak najlepszy użytek.

7

ZADANIA GIEŁDY

Mobilizacja oszczędności – giełda stwarza możliwość osiągania zysków, inwestorzy wspomagają giełdę środkami finansowymi oczekując dochodów

8

Wycena notowanych papierów wartościowych – wycena przez rynek aktualnej wartości przedsiębiorstw notowanych na giełdzie

ZADANIA GIEŁDY

9

10

Architektura systemu

11

RYNKI NOTOWAŃ

Akcje spółek giełdy warszawskiej notowane są na rynkach:

podstawowym

równoległym

12

RYNKI NOTOWAŃ

KryteriumRynek

podstawowyRynek

równoległyWartość akcji dopuszczonych

do obrotu giełdowego (iloczyn liczby wszystkich akcji emitenta i prognozowanej ceny

rynkowej tychakcji, a w przypadku gdy określenie tej

ceny nie jest możliwe – kapitały własne

emitenta)

5 mln EUROgdy warunki rynku podstawowego nie

są spełnione

Ilość akcji w posiadaniu akcjonariuszy,

z których każdy uprawniony jest do wykonywania mniej niż 5%

głosów na walnym zgromadzeniu emitenta

a) min 15% akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego lubb) min 100.000 akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego owartości równej co najmniej 1.000.000 euro liczonej wg ostatniej ceny sprzedaży lub emisyjnej

gdy warunki rynku podstawowego nie

są spełnione

13

SYSTEMY NOTOWAŃ

Papiery wartościowe na warszawskiej giełdzie

notowane są w ramach następujących systemów

notowań:

System notowań ciągłych

System notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursów

14

SYSTEMY NOTOWAŃ

System notowań ciągłych

Kursy mogą ulegać zmianom w ciągu danej sesji giełdowej w miarę napływających ofert – kupna sprzedaży

15

SYSTEMY NOTOWAŃ

System notowań jednolitych

Cena poszczególnych walorów ustalana jest jedynie na początku sesji giełdowej na podstawie zleceń, jakie napłynęły przed otwarciem sesji

Kursy jednolite nie ulegają zmianom w ciągu określonej części sesji, według nich rozliczane są wszystkie transakcje

16

SYSTEM NOTOWAŃ CIĄGŁYCHW systemie notowań ciągłych znajdują się:

akcje wchodzące w skład indeksów WIG20, TechWIG, NFIpozostałe akcje o wystarczającej płynnościobligacje skarbowe i inne, prawa pierwszeństwa z obligacji,certyfikaty inwestycyjnelisty zastawneinstrumenty pochodne (opcje na akcje, opcje na indeks, kontrakty terminowe na indeksy, kontrakty terminowe na kursy walut, kontrakty terminowe na akcje, warratnty opcyjne) prawa poboru z akcji notowanych w systemie notowań ciągłychprawa do nowych akcji, jeśli będą notowane w systemie notowań ciągłychjednostki indeksowe

17

SYSTEM NOTOWAŃ JEDNOLITYCH

W systemie notowań jednolitych z dwukrotnym

określeniem kursów znajdują się:

• akcje spółek o mniejszej płynności

• prawa poboru i prawa do nowych akcji jeśli dane akcje notowane są również w systemie jednolitym z dwukrotnym określeniem kursu

18

FAZY SESJI GIEŁDOWEJNotowania jednolite z dwoma fixingami

                                                                                                       

Notowania ciągłe

                                                                                                       

Notowania ciągłe - kontrakty terminowe

                                                                                           

            

19

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

20

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

Przed otwarciem

możliwe jest wprowadzanie zleceńzlecenia trafiają do centralnego arkusza zleceń, lecz nie są zawierane transakcjearkusz zleceń jest na bieżąco udostępniany użytkownikom systemupo wprowadzeniu każdego nowego zlecenia jest kalkulowany Teoretyczny Kurs Otwarcia (TKO), który jest podawany do publicznej wiadomości

21

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

Interwencja

nie można składać zleceńjedynie animatorzy mogą dokonywać modyfikacji złożonych wcześniej przez siebie zleceńdozwolone są modyfikacje w zakresie: zwiększenia wolumenu zlecenia, zwiększenia ceny w zleceniu kupna, zmniejszenia ceny w zleceniu sprzedażymodyfikacje są widoczne dla wszystkich uczestników rynku

22

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

Fixing

następuje realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed otwarciemzostaje wyznaczona cena otwarcia (notowania ciągłe) lub kurs jednolity (notowania jednolite), równe ostatniemu znanemu TKO z fazy przed otwarciem

23

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

Notowania ciągłe

możliwe jest wprowadzanie zleceń transakcje są realizowane natychmiast po wprowadzeniu zlecenia, które może być zrealizowane

24

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

Dogrywka

wszyscy uczestnicy rynku mogą składać zlecenia kupna i sprzedaży po wyznaczonym kursie otwarciatransakcje zawierane są w sposób ciągłyalokacja zleceń odbywa się według czasu przyjęcia zlecenia do systemu

25

SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

Zamrożenie

następuje podczas notowań ciągłych, gdy:

wprowadzone zlecenie PKC nie może być wykonane w całości zlecenie z limitem mogłoby spowodować zawarcie transakcji poza widełkami ograniczającymi wahania kursu instrumentu

przyjmowanie zleceń ulega wstrzymaniuogłasza się równoważenie rynku

26

Równoważenie

może wystąpić:podczas otwarcia/zamknięcia notowań ciągłychw trakcie notowań ciągłych (po wprowadzeniu zlecenia powodującego zamrożenie instrumentu)

następuje jeżeli cena równowagi nie może być wyznaczona w granicach obowiązujących widełekogłasza się fazę przed sesją – przyjmuje się zlecenia i na ich podstawie wyznacza kurs równowagi

SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

27

Równoważenie – c.d.

Giełda może:

przedłużyć równoważenie rynkurozszerzyć widełki, aby objęły one wyznaczony kurszakończyć notowania i ogłosić kurs nietransakcyjny równy dolnym/górnym widełkom

SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

28

KURSY GIEŁDOWE

W fazie przed sesją na bieżąco jest wyliczany i publikowany TKO w oparciu o przyjmowane zlecenia

Ostatni znany TKO staje się kursem otwarcia dla danego instrumentu

Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia

29

KURSY GIEŁDOWE

TKO jest wyznaczany przy zastosowaniu kolejno następujących zasad:

maksymalizacja wolumenu obrotu

minimalizacja różnicy pomiędzy popytem a podażą

minimalizacja różnicy pomiędzy kursem określanym a kursem odniesienia

Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia

30

KURSY GIEŁDOWE

Wyznaczony kurs musi zapewniać, że:

Wszystkie aktywne:zlecenia PKCzlecenia kupna z limitem ceny wyższymzlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym

od kursu określonego muszą być zrealizowane w całości

Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia

31

KURSY GIEŁDOWE

Dodatkowo przy wyznaczonym kursie:

zlecenia PCROi aktywne zlecenia z limitem ceny równym kursowi określonemu

mogą być zrealizowane całkowicie, częściowo lub mogą pozostać niezrealizowane

Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia

32

KURSY GIEŁDOWE

Dodatkowo przy wyznaczonym kursie:

wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny niższym od kursu określonegowszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny wyższym od kursu określonego

nie są realizowane

Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia

33

KURSY GIEŁDOWE

KURS NIETRANSAKCYJNY – podawany jeśli nie można wyznaczyć kursu jednolitego w dopuszczalnych widełkach

Transakcje nie są zawierane, a określony kurs stanowi punkt odniesienia na następną sesję

Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia

34

REALIZACJA ZLECEŃ

Zlecenia są realizowane z zachowaniem:

priorytetu ceny

czasu przyjęcia lub uaktywnienia

oraz minimalizacji liczby transakcji

35

Kolejność realizacji zleceń:

PKCz limitem wyższym (zlecenia kupna) lub niższym (zlecenia sprzedaży)PCROz limitem ceny równym określonemu kursowiwśród zleceń PKC lub z tym samym limitem ceny jako ostatnie realizowane są zlecenia z warunkiem limitu aktywacji

REALIZACJA ZLECEŃ

36

KURSY GIEŁDOWE

Notowania ciągłe rozpoczynają się od ustalenia kursu otwarcia

Następnie transakcje mogą być zawierane po różnych cenach

Notowania w systemie notowań ciągłych

37

Transakcje zawierane są po kursie najlepszego zlecenia oczekującego na rynku

Jednostką transakcyjną jest 1 instrument (akcja, obligacja, kontrakt terminowy)

Notowania w systemie notowań ciągłych

KURSY GIEŁDOWE

38

OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓWDla instrumentów finansowych, dla których w momencie wprowadzenia do systemu błędnego zlecenia, nie były zdefiniowane dynamiczne ograniczenia, wartości przedziału zmiany wahań kursów, o którym mowa w § 113 ust. 1 pkt. 2) Regulaminu Giełdy, są następujące:

Kurs odniesienia dla przedziału zmiany wahań kursów wyznacza przewodniczący sesji w momencie otrzymania wniosku o anulowanietransakcji.

39

W przypadku równoważenia rynku, można zmienić ograniczenia wahań kursów danego papieru wartościowego

Największe dopuszczalne odchylenie od kursu odniesienia nie może przekroczyć:

21% dla akcji6 punktów procentowych dla obligacji

OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓWNotowania ciągłe

40

OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓWNotowania jednolite

Kurs na drugim fixingu na danej sesji może maksymalnie różnić się od kursu na pierwszym fixingu o 21%, jednak nie więcej niż 33,1% od kursu ostatniego fixingu na poprzedniej sesji

41

OGRANICZENIA DYNAMICZNE

Na pierwszej sesji, na której notowany jest dany instrument finansowy obowiązują ograniczenia dynamiczne.

42

DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW

W zależności od wysokości kursu papieru wartościowego, różna jest dokładność, z jaką są notowane papiery wartościowe na giełdzie

43

DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW

Sposób notowania

instrumentu

Rodzaj instrumentu

w złotych

akcje, PDA, prawa poboru, certyfikaty

inwestycyjne, warranty, walutowe kontrakty

terminowe

w punktach kontrakty terminowe na indeksy (np.USD, EURO)

w procentach wartości nominalnej

obligacje

44

DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW

45

ZLECENIA GIEŁDOWE

System giełdowy WARSET stosowany na

GPW gwarantuje równe traktowanie wszystkich inwestorów:

indywidualnych i instytucjonalnychkrajowych i zagranicznych

46

ZLECENIA GIEŁDOWE

System WARSET zapewnia System WARSET zapewnia inwestorom:inwestorom:

dostęp do rynku i informacji giełdowych, bez względu na to, gdzie inwestorzy się znajdują

wykonanie prawie natychmiastowe i automatyczne ich zleceń

47

ZLECENIA GIEŁDOWE

Dwie zasady pierwszeństwa przy wykonywaniu zleceń:

CENA (najważniejsza)CZAS

48

ZLECENIA GIEŁDOWE

CENA

• zlecenie zakupu z wyższym limitem jest realizowane przed zleceniami o niższym limicie

• zlecenie sprzedaży z najniższym limitem jest realizowane przed zleceniami o wyższym limicie

49

ZLECENIA GIEŁDOWE

CZAS

dwa zlecenia tego samego typu i z tą samą ceną są realizowane według czasu zarejestrowania w systemie giełdowym

50

ZLECENIA GIEŁDOWE

Inwestor składając zlecenie określa:

rodzaj oferty (kupno/sprzedaż)limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu cenytermin ważności zlecenianazwę instrumentu finansowegoliczbę papierów wartościowych (wolumen)dodatkowe warunki wykonania zlecenia

51

ZLECENIA GIEŁDOWE

Na podstawie złożonego zlecenia w biurze maklerskim, biuro sporządza zlecenie maklerskie, które jest przekazywane do realizacji na Giełdę

INWESTOR

PUNKT OBSŁUGI KLIENTA

CENTRALA BIURA

MAKLERSKIEGO

MAKLER GIEŁDOWY

KOMPUTER GIEŁDY

Droga zlecenia składanego przez inwestora

53

OD ZLECENIA DO ROZLICZENIA

54

RODZAJE ZLECEŃ

Kryteria podziału zleceń składanych przez

inwestorów:

Limit ceny w zleceniuZlecenia z dodatkowym warunkiem wykonaniaTermin ważności zlecenia

55

RODZAJE ZLECEŃ

Kryterium limit ceny w zleceniu

Zlecenia z limitem cenyZlecenia bez limitu

PCR (po cenie rynkowej)PCRO (po cenie rynkowej na otwarcie)PKC (po każdej cenie)

56

RODZAJE ZLECEŃ

Kryterium zlecenia z dodatkowym

warunkiem wykonania

Wmin – minimalna wielkość (wolumen) wykonaniaLimAkt – limit aktywacjiWUJ – wielkość ujawniana

57

Kryterium termin ważności zlecenia

zlecenia z określonym terminem ważności

zlecenia bez określonej daty ważnościDZIEŃ (ważne do końca sesji giełdowej)DOM (ważność domyślna, bezterminowo)WiN (ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji, niezrealizowana część zlecenia traci ważność)WuA (ważne do momentu zawarcia pierwszych transakcji, musi być zrealizowane w całości lub nie jest realizowane w ogóle

RODZAJE ZLECEŃ

58

ZLECENIA GIEŁDOWE

Zlecenie kupna/sprzedaży z określoną przez inwestora ceną

Limit dla zlecenia kupna określa MAKSYMALNĄ cenę zakupu papierów wartościowych

Limit dla zlecenia sprzedaży określa MINIMALNĄ cenę sprzedaży papierów wartościowych

Zlecenie z limitem ceny

59

Zlecenie z limitem ceny

ZLECENIA GIEŁDOWE

Termin ważności Ilość Limit aktywacji

ważne do końca sesji giełdowej

ważne domyślnie

ważne do pierwszego wykonania

wykonaj lub anuluj

ważne do konkretnej daty

określona ilość

z warunkiem minimalnej wielkości

wykonania

z warunkiem wielkości ujawnienia

60

ZLECENIA GIEŁDOWE

W zleceniu PCR inwestor nie określa limitu ceny, po której chce dokonać transakcjiZlecenie PCR jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu po cenie wyłącznie pierwszego NAJLEPSZEGO oczekującego w arkuszu zlecenia przeciwnego

Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)

61

ZLECENIA GIEŁDOWE

Realizowana jest TYLKO najlepsza oferta po stronie przeciwnej

Niezrealizowana część zlecenia staje się zleceniem z limitem równym kursowi ostatniej zawartej transakcji

Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)

62

Zlecenie PCRO może być składane:

wyłącznie w trakcie notowań ciągłych z wyjątkiem fazy równoważenia rynku

ZLECENIA GIEŁDOWEZlecenie po cenie rynkowej (PCR)

63

ZLECENIA GIEŁDOWE

Inwestor składając takie zlecenie chce nabyć określoną liczbę akcji, nie określając dokładnie ceny zakupu

Niezrealizowana część zlecenia PCRO staje się zleceniem z limitem ceny równym ostatniej zrealizowanej transakcji

Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)

64

Zlecenia PCRO biorą udział w wyznaczaniu kursu otwarcia

Zlecenia PCRO są realizowane przed zleceniami z limitem równym kursowi jednolitemu, otwarcia, zamknięcia, kursowi określonemu w wyniku równoważenia rynku

Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)

ZLECENIA GIEŁDOWE

65

nie mogą być modyfikowane w fazie interwencji

nie mogą zawierać dodatkowych warunków: LimAkt, Wmin, WUJ, WuA

Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)

ZLECENIA GIEŁDOWE

66

ZLECENIA GIEŁDOWE

W fazie równoważenia przyjmowane są

tylko zlecenia:

z limitem cenyPCROPKC

67

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

68

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

Walne Zgromadzenie Giełdy

mogą w nim uczestniczyć wszyscy akcjonariusze GPW

do kompetencji WZA należy:

dokonywanie zmian w statucie

zatwierdzanie regulaminu Giełdy

wybór Rady Giełdy

69

Rada Giełdy

nadzoruje działalność Giełdy

dopuszcza do obrotu giełdowego papiery wartościowe

decyduje o nadaniu lub cofnięciu statusu członka Giełdy

Rada składa się z przedstawicieli banków, domów maklerskich, instytucji finansowych, izb gospodarczych i emitentów

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

70

Zarząd Giełdy

Kieruje bieżącą działalnością Giełdyokreśla zasady wprowadzania papierów wartościowych do obrotuokreśla datę rozpoczęcia działania członka giełdy na giełdzie na wniosek członka giełdy,nadzoruje działalność maklerów giełdowych i domów maklerskich w zakresie obrotu giełdowego

STRUKTURA ORGANIZACYJNA